Ауызша корпус

Сұхбат беруші	Сөздің бейнежазбасы	Сөйлеуші орфоэпиясы	Сөздің орфоэпиялық нормасы	Сөздің орфографиясы
Абзал Құспан	▶	↑ардақты 'ағайын → // құрметті көрөрмендер↑ ↑^уосы мүмкүндүкті пайдалана ^уотырып → // мен бүгүн ^йел алдында → // қоғам алдында белгілі қоғам қайраткері арман шораев ағамыздан кешірім сұрағым келеді ↓ /// ↑^йегер ^йестеріңізде болса→ ^йекі мың ^уон тоғыз жылдың қазан айында мен белгілі журналист→ // қоғам белсендісі ^уосы сәуле әбділдақанқызына интервью беру барысында ^уөзүмнің қорғауымдағы // серік түкеев пен // ислам әбішовке қатысты // қылмыстық іс бойынша // тапсырушылардың қатарында ^уосы ' арман шораев та бар // деген сипатта мәлімет таратқан болатұнмын↓///	↑ардақты'ағайын → // құрметті ͡гөрөрмөндер↑↑^уосұ мүмкүндүкті пайдалана'^уотұрұп → // мем бүгүн ^йел алдында → қоғам алдында ͡б̊елгілі ͡ғоғам қайраткері'арман шораев ағамыздаң гешірім сұрағым ͡геледі↓/// ↑^йегер ^йестеріңізде ͡б̊олса → // ^йекі мың он тоғұж жылдың ͡ғазан айында мем белгілі жұурналыйст → // қоғам белсендісі 'осұ сәуле ' әб̊ділдақаңқызына ійнтервьйүу ͡б̊ерүу ͡б̊арысында ^уөзүмнүң қорғауұмдағы серік түкөөв пен ыйслам әб̊ішовке қатысты қылмыстығ іс ͡пойұнша тап̊сырұушұлардың ͡ғатарында ^уосұ арман шораев та ͡б̊ар деген сыйпатта мәлімет таратқам болатыммын↓///	Ардақты ағайын, құрметті көрермендер! Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, мен бүгін ел алдында, қоғам алдында белгілі қоғам қайраткері Арман Шораев ағамыздан кешірім сұрағым келеді. Егер естеріңізде болса, 2019 жылдың қазан айында мен белгілі журналист, қоғам белсендісі, осы Сәуле Әбділдақанқызына интервью беру барысында, өзімнің қорғауымдағы Серік Түкеев пен Ислам Әбішовке қатысты қылмыстық іс бойынша тапсырушылардың қатарында осы Арман Шораев та бар деген сипатта мәлімет таратқан болатынмын.
Абзал Құспан	▶	↑^уосыған байланысты маған қатысты талап-арыз беріліп → // азаматтық іс ^уөндүрісі басталған болатын алматы қалалық алмалы ' аудандық сотында ↓/// ↑сол сот процесі күні бүгүнге дейін жалғасып келе жатыр → // ↑^уосы айтқан сөздерім үшін → // арман шораевтан кешірім сұрауыма бір ^йемес → // бірнеше жағдай қатарынан себеп болып ^уотыр↓/// ↑біріншіден ^уосы жерде → мән-жағдайларды түсіндіре кетейін↓/// ↑^уосы сәуле ' әбділдақанқызына интервью беру барысында → // мен арман шораевты тапсырысшы деп атауыма→^уөзүмнің қорғауымдағы сотталушы азаматтардың // айтқан сөзі себеп болған болатын↓/// ↑^уол туралы сол интервьюда → // солай ашық айтылды⁀да↓///	↑^уосұғам байланысты мағаң ғатысты талаб̊-͡арыз ͡б̊еріліп → // азаматтығ іс өндүрүсі ͡б̊асталғам болатын алматы қалалығ алмалы 'аудандық сотұнда↓/// ↑сол сот просесі ͡гүнү ͡б̊үгүңгө дейін жалғасып келе жатыр → // ↑^уосы 'айтқан сөздөрүм үшүн → // арман шораевтаң гешірім сұрауұма ͡б̊ір емес → // бірнеше жағдай ғатарынан себ̊еп полұб̊ ͡отұр↓/// ↑біріншіден ^уосұ жерде →мән-жағдайларды түсүндүре ͡гетейін↓/// ↑^уосұ сәуле 'әб̊ділдақаңқызына ійнтервьйүу ͡б̊ерүу ͡б̊арысында → // мен арман шораевты тап̊сырышшы деб̊ ͡атауұма → // ^уөзүмнүң ͡ғорғауұмдағы сотталұушы 'азаматтардың айтқан сөзү себ̊еп полғам болатын↓/// ↑^уол тұуралы сол ійнтервьйүуда → // солай ашығ айтылды⁀да↓///	Осыған байланысты, маған қатысты талап-арыз беріліп, азаматтық іс өндірісі басталған болатын, Алматы қалалық Алмалы аудандық сотында. Сол сот процесі күні бүгінге дейін жалғасып келе жатыр. Осы айтқан сөздерім үшін, Арман Шораевтан кешірім сұрауыма бір емес бірнеше жағдай қатарынан себеп болып отыр. Біріншіден осы жерде мән-жағдайларды түсіндіре кетейін. Осы, Сәуле Әбділдақанқызына интервью беру барысында, мен, Арман Шораевты тапсырысшы деп атауыма - өзімнің қорғауымдағы сотталушы азаматтардың айтқан сөзі себеп болған болатын. Ол туралы сол интервьюда солай ашық айтылды да.
Абзал Құспан	▶	↑алайда арман шораев // бір тапсырысшы болатындай біздің қолымызда → // соның ішінен менің қолымда // бір материалдық сипаттағы → // құжат түріндегі → // қандай да бір болмасын дәлелдер жоқ болатын және ^уол кезде⁀де болған жоқ↓/// ↑мен және ^уондай материалдық құжаттар бар деп → // дәлелдемелер бар деп мәлімет айтқан жоқ болатынмын → біріншіден↓/// ↑^йекіншіден ^уосы ^йекі мың ^уон тоғыз жылдың желтоқсан айында мен → // алматы қаласының ^уонкалогиясында → // сол кезде ' ауырып жатқан досым бейсен құрамбек бауырымыздың қал-жағдайын біліп барған болатынмын↓/// ↑мен жалғыз барған жоқпын→ ^уол кезде қасымызда сәуле ' әбділдақанқызы болды → ^уортақ достарымыз ғабит абдулазизұлы ^уөзүнің келіншегі ғазизамен бірге болды↓/// ↑барған гезімізде ^уосы палатада бейсекеңнің жан-жары гүлмира⁀да болған болатын↓///	↑алайда 'арман шораев бір тап̊сырышшы ͡б̊олатындай біздің ͡ғолұмұзда → // сонұң ішінен менің ͡ғолұмда ͡б̊ір матерійалдық̊ сыйпаттағы → // құжат түрүндөгі → // қандай да ͡б̊ір ͡б̊олмасын дәлелдер жоқ ͡полатын және ^уол кезде⁀де ͡б̊олған жоқ↓/// ↑мен және ^уондай матерійалдық құжаттар ͡б̊ар деп→ дәлелдемелер ͡б̊ар деп мәлімет айтқан жоқ ͡полатыммын→ // біріншіден↓/// ↑^йекіншіден ^уосы 'екі мың ^уон тоғұж жылдың желтоқ̊сан айында мен → // алматы қаласының ^уоңкалогұйасында → // сол гезде 'ауұрұп жатқан досұм – бейсең ғұрамбек бауұрұмұздың ͡ғал-жағдайым біліп парғам болатыммын↓/// ↑мен жалғыз ͡б̊арған жоқпұн → // ^уол гезде қасымызда сәуле 'әб̊ділдақаңқызы болдұ → // ^уортағ ͡достарымыз ғаб̊ыйт аб̊дұулазыйзұлы ^уөзүнүң келіншегі ғазыйзамем бірге ͡б̊олдұ↓/// ↑барғаң гезімізде 'осұ палатада ͡б̊ейсекеңнің жан-жары гүлмүйра⁀да ͡б̊олғам болатын↓///	Алайда Арман Шораев бір тапсырысшы болатындай біздің қолымызда, соның ішінен менің қолымда бір материалдық сипаттағы, құжат түріндегі, қандай да бір болмасын дәлелдер жоқ болатын және ол кезде де болған жоқ. Мен және ондай материалдық құжаттар бар деп, дәлелдемелер бар деп мәлімет айтқан жоқ болатынмын, біріншіден. Екіншіден, осы 2019 жылдың желтоқсан айында мен Алматы қаласының онкологиясында сол кезде ауырып жатқан досым – Бейсен Құранбек бауырымыздың қал-жағдайын біліп барған болатынмын. Мен жалғыз барған жоқпын, ол кезде қасымызда Сәуле Әбділдақанқызы болды, ортақ достарымыз Ғабит Абдулазизұлы өзінің келіншегі Ғазизамен бірге болды. Барған кезімізде, осы палатада Бейсекеңнің жан-жары Гүлмира да болған болатын.
Абзал Құспан	▶	↑осылардың көзүнше → // сол кезде бейсекең⁀де бұл жайға ^уөзінің алаңдаушылығын білдіріп → ай → // абзал → // сендер⁀де ^йелдің азаматтарысыңдар↓/// ↑біріңе ' айтсам → // ^йекіншісіне ' айтпай қалсам → // ыңғайсыз болар↓/// ↑бірақ сен келіп ^уотыр ^уекенсің → // саған айтайын → // ^уосы істі сен тоқтатсаңшы↓/// ↑азаматсыңдар → // бір-бірлеріңіздің әкелеріңізді sup>уөлтірген ^йештеңелеріңіз жоқ → // алып бара жатқан → деп → осы істі тоқтатуға бір себепкер болсаңшы → деп ^уөзүнің ^уөтінішін айтқан болатын↓/// ↑артынан бірақ айтқан болатын → ↑мен ^йенді осы ' айағымнан тұрайын → жазылайын → сосын ^йекеуіңді ^у өзім тоқтатам → әйтпесе қазір саған айтып → арманға ' айта ' алмай қалсам → ^уонда дұрыс болмайды → ^йекеуіңе бірдей ^уекі жақтан айтып → мен ^усы істі тоқтатам → деген бағытта ' айтқан болатын↓///	↑^уосұлардың ͡гөзүншө→ сол⁀ гезде ͡б̊ейсекең де ͡б̊ұл жайға ^уөзүнүң алаңдаушұлұғұм білдіріп→ ай→ аб̊зал→ сендер⁀де ^йелдің азаматтарысыңдар↓/// ↑біріңе 'айтčам → // ^йекіншісіне 'айтпай қалсам → // ыңғайсыз ͡б̊олар↓/// ↑бірақ̊ сең геліб̊ ^у͡отұр ^йекенсің → // саған айтайын→ // ^уосы істі сен тоқтатčаңшы↓/// ↑азаматčыңдар → // бір-͡б̊ірлеріңіздің әкелеріңіздің ^уөлтүргөн ^йештеңелеріңіж жоқ → // алып пара жатқан → // деп → // ^уосы ' істі тоқтатұуға ͡б̊ір себ̊епкер ͡б̊олсаңшы → // деб̊ ͡өзүнүң ^уөтүнүшін айтқам болатын↓/// ↑артынам бірағ айтқам болатын → // ↑мен ^йенді ^уосұ айағымнан тұрайын → // жазылайын → // сосұн ^уекеуүңде ^уөзүм тоқтатам→ әйтпесе қазір саған айтып → // армаңға'айта 'алмай ғалсам → // ^уонда дұрұс ͡полмайды → // ^уекеуүңө ͡б̊ірдей ^уекі жақтан айтып → мен ^уосы 'істі тоқтатам → дегем бағытты 'айтқан болатын↓///	Осылардың көзінше, сол кезде Бейсекең де бұл жайға өзінің алаңдаушылығын білдіріп: «- Ай, Абзал, сендер де елдің азаматтарысыңдар. Біріңе айтсам, екіншісіне айтпай қалсам, ыңғайсыз болар. Бірақ сен келіп отыр екенсің, саған айтайын: осы істі сен тоқтатсаңшы. Азаматсыңдар, бір-бірлеріңіздің әкелеріңізді өлтірген ештеңелеріңіз жоқ, алып бара жатқан», - деп, - «Осы істі тоқтатуға бір себепкер болсаңшы», - деп өзінің өтінішін айтқан болатын. Артынан бірақ айтқан болатын: «- Мен енді осы аяғымнан тұрайын, жазылайын, сосын екеуіңді өзім тоқтатам, әйтпесе қазір саған айтып, Арманға айта алмай қалсам, онда дұрыс болмайды, екеуіңе бірдей екі жақтан айтып, мен осы істі тоқтатам», - деген бағытта айтқан болатын.
Аден Марғұлан	▶	↑Туыстар қалайсыңдааар↑/ ↑Келе жатқан жаңа жылдарыңмеен↑ ↑Мына біздің Марго жыл соңна дин келін ап келем деб ед↑/// ↑Сопиып әлі жүр / джыл бітті / келін де жоқ / түк те жоқ↑/// ↑Мынау неме джіберілмей ғалды↑/// ↑Марго / кел↑/// ↑Мен сені грұппаға салыб жібериін суретке түсріп↑/// ↑Кән көринш↑/// ↑Ой мам / неге менің осы оншамееес фотомды группаға жібересіз↑ ↑Кеше анау сүмірейіп / көзім жанып тұрған фотомды статусқа сапсапсыз↑/// ↑Өй енді / телефоннан шығар↑///	↑тұуұстар ͡ ғалайсыңдар↑/ ↑кележатқан жаңа ͡ жылдарыңмен↑ ↑мына б̊іздің марго жыл соңұна дейің ͡ гелін алып ͡ гелем деб̊ ͡ ^йеді↑/// ↑сопұйұб̊ ͡ әлі жүр / жыл бітті / келін͡ де жоқ / түк͡ те жоқ↑/// ↑мынау немене жіб̊ерілмей͡ ғалды↑/// ↑марго / кел↑/// ↑мен сені грұуппаға салыб͡ ̊ жіб̊ерейін сүурөткө түсүрүп↑/// ↑кәне͡ гөрөйүншү↑/// ↑^уой мам / неге менің ^у ос'онша sup>йемес фотомдұ грұуппаға жіб̊ересіз↑ ↑кеш'анау сүмүрөйүп / көзүм жанып тұрған фотомдұ статұусқа салып тастап̊сыз↑/// ↑өй ^йенді / телефоннан шығар↑///	Туыстар қалайсыңдааар? Келе жатқан жаңа жылдарыңмен! Мына біздің Марго жыл соңына дейін келін алып келем деп ед. Сопиып әлі жүр, жыл бітті, келін де жоқ, түк те жоқ. Мынау немене жіберілмей қалды. Марго, кел. Мен сені салып жіберейін суретке түсіріп. - Кән көринш. Ой мам, неге осы менің оншамееес фотомды группаға жібересіз? Кеше анау сүмірейіп, көзім жанып тұрған фотомды салсаңызшы. - Енді, телефоннан шығар
Аден Марғұлан	▶	↑Вот соны ойлап мам / мен сізге жаңа жылға→ / отырыңыз каз / отырыңыз / отырыңыз↑/// ↑Айфон он үш сыйлайм↑/// ↑Бұл телефонның бір плюсы→ / киноэффект режимі бар↑/// ↑Енді анау уатсаптағы жаңағ статус бар емес па→ / соны киноэффект режимімен түсретін боласыз↑/// ↑Ал енді мен видеоға түсіріп жіберин↑/// ↑Туыстар / жаңа жыл мейрамы → / құтты болсын↑ ↑Ойбой / мынаның камерасы шынымен күшті екен ғой иә↑ ↑Жаңа оскыр дедің ба не дедің, соңа қалай үміткер болам мен↑	↑вот čон'ойлап мам / мен сізге жаңа жылға→ / ^уотұрұңұз͡ ғазір / ^уотұрұңұз / ^уотұрұңұз↑/// ↑айфон ^уон үш сыйлаймын↑/// ↑бұл телефоннұң бір плйұусұ→ / кійноэффект ірежіймі͡ б̊ар↑/// ↑^йенд'анау ұуатčаптағы жаңағы статұус пар ^йемес͡ па→ / сонұ͡ гійноэффект ірежіймімен түсүрөтүм боласыз↑/// ↑ал ^йенді мен війдеоға түсүрүб̊͡ жіб̊ерейін↑/// ↑тұуұстар / жаңа жыл мейрамы → / құттұ ͡ б̊олсұн↑ ↑^уойб̊ой / мынаның ͡ гамерасы шынымең ͡ гүшт'^йекен ғой ійә↑ ↑жаң'оскар дедің ͡ ба не дедің, соғаң͡ ғалай үмүткөр ͡ б̊олам мен↑	Вот соны ойлап мам, мен сізге жаңа жылға. Отырыңыз каз, отырыңыз, отырыңыз. Айфон 13 сыйлайм. Бұл телефонның бір плюсы киноэффект режимі бар. Енді анау уатсаптағы жаңағы статус бар емес па соны киноэффект режимімен түсіретін боласыз. - Ал енді мен видеоға түсіріп жіберейін. - Туыстар, жаңа жыл мейрамы құтты болсын! - Ойбой, мынаның камерасы шынымен күшті екен ғой иә. Жаңа оскар дедің ба не дедің, соған қалай үміткер болам мен?
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді: «- Сакура: Духын орнындама↓/// ↑Қорқпая қой бауырым↓/// ↑Қалай? - Маңқа: Бірде бір сенімнен шыққан емес↓/// ↑Сізге айттымғо↓/// ↑Сакура: Жәрийд, әзірше сенің қасында жүре тұрсын↓/// ↑Көреміз ар жағын↓/// ↑Маңқа: Болды братан/ көріскенше өнда↓///	↑кұйнодан үзүндү /сакұура: дұухұн ^уорнұндама↓/// ↑қорқпайа ͡ ғой бауұрұм↓/// ↑қалай/ маңқа: бірде ͡ б̊ір сенімнен шыққан ^йемес↓/// ↑сізг'айттымғо ↓/// ↑сакұура: жәріййд, әзірше сенің ͡ғасында жүрө тұрсұн↓/// ↑көрөмүз ар жағын↓/// ↑маңқа: болдұ братан/ көрүскөнше ^уөнда↓///	Кинодан үзінді: «- Сакура: Духың орнындама? Қорықпай-ақ қой бауырым. Қалай? - Маңқа: Бірде бір сенімнен шыққан емес. Сізге айттымғой. - Сакура: Жарайд, әзірше сенің қасығда жүре тұрсын. Көреміз ар жағын. - Маңқа: Болды братан, көріскенше онда.»
Айдар Асқарбек	▶	↑Әрине кастингтен өттім↓/// ↑Ыы→/ сол шақтар мен МВД жұмыснан кеткен болатынм↓/// ↑Сол кезде қонаққа Балым Мақсатовнанын үйіне қонаққа шәйға келдім↓/// ↑Сол сәттерде ыы/ Меруерт Дүйсеновна деген біздің кастинг директоры келді↓/// ↑Сонда әңгімелесіп отырып: «сен не жұмыстан кетіп қалдыңба↓/// ↑Сен актерскийда көргің келме ма өзіңді?» -дегенде «Иә!» -дедім↓/// ↑Сөңгин «жарайд бір кейіпкер бар/ біз соған көрейік деп едік сені» -деп ұсынды↓///	↑әрійне ͡гастыйңгтен ^уөттүм↓/// ↑ыы→/ сол шақтар мен мвд жұмұснаң геткем болатымм↓/// ↑сол ͡ гезде қонаққа ͡ б̊алым мақ̊сатовнанын үйүнө қонаққа шәйға ͡ гелдім↓/// ↑сол сәттерд'ыы / мерүуөрт дүйсөновна дегем біздің ͡ гастыйңг дійректорұ ͡гелді↓/// ↑сонд'әңгімелесіп ^уотұрұп: «сен не жұмұстаң гетіп қалдыңба↓/// ↑сен актерскіййда ͡ гөргүң ͡ гелме ͡ ма ^уөзүңдү↑ дегенде «ійә!» -дедім↓/// ↑сөңгүйн «жарайд бір ͡ гейіпкер ͡б̊ар/ біс соғаң гөрөйүк деп ^йедік̊ сені» деб̊ ͡ұсұндұ↓///	Әрине кастингтен өттім. Ыы.. сол шақтар мен МВД жұмысынан кеткен болатынмын. Сол кезде қонаққа Балым Мақсатовнаның үйіне қонаққа шәйға келдім. Сол сәттерде ыы.. Меруерт Дүйсеновна деген біздің кастинг директоры келді. Сонда әңгімелесіп отырып: «сен не жұмыстан кетіп қалдыңба? Сен актерскийда көргің келме ма өзіңді?» -дегенде «Иә!» -дедім. Сөңгин «жаравйд бір кейіпкер бар, біз соған көрейік деп едік сені» -деп ұсынды.
Айдар Асқарбек	▶	↑Ол кезде кейіпкер Кеша болатын↓/// ↑Мені қарағанда↓/// ↑Сонда/ дәл сол сәтте Баян Мақсатовна кріп келд/ қонаққа Балым Мақсатовнаға↓/// ↑Меруерт Дүйсеновна айтқанда: «осы Айдарды көрейін деп отырм Кешаға» дегенде/ маған біраз қарап тұрт та: « 1-2 ми/ 5 минуттай/ біраз ойланып қарап тұрт та «жоқ→/ Сакура қылып көрейк»- деді↓/// ↑Мен ол кезде білмейм сценари ештеңе↓/// ↑«Сакура деген кім» десем сөнен кейін ақырындап түсіндіре бастады↓/// ↑Сүйтіп бірталай видеопробаларды көрдік↓/// ↑Басқа актерлармен камерада қалай жұмыс стейтінімізді/ біраз жұмыстар болды↓/// ↑Сүйтіп ресми кастингтен өттік↓///	↑^уол ͡ гезде ͡гейіпкер ͡геша ͡б̊олатын↓/// ↑мені ͡ғарағанда↓/// ↑сонда/ дәл сол сәтте ͡ б̊айан мақ̊сатовна ͡гріп келд/ қонаққа ͡ б̊алым мақ̊сатовнаға↓/// ↑мерүуөрт дүйсөновн'айтқанда: «^уос'айдарды көрөйүн деп ^уотұрм ͡гешаға» дегенде/ мағам біраз ͡ ғарап тұрт ͡ та /бір-екі ми/ бес мыйнұуттай/ біраз ^уойланып қарап тұрт ͡ та «жоқ→/ сакұура ͡ғылып көрөйк/ деді↓/// ↑мен ^уол ͡ гезде ͡б̊ілмейм ссенарый ^йештеңе↓/// ↑«сакұура дегең гім/ десем сөнөң ͡ гейін ақырындап түсүндүре ͡б̊астады↓/// ↑сүйтүп пірталай війдеопроб̊аларды ͡гөрдүк↓/// ↑басқ'актерлармен камерада ͡ғалай жұмұс стейтінімізді/ біраж жұмұстар ͡ б̊олдұ↓/// ↑сүйтүп іресмій гастыйңгтен ^уөттүк↓///	Ол кезде кейіпкер Кеша болатын. Мені қарағанда. Сонда, дәл сол сәтте Баян Мақсатовна кіріп келді, қонаққа Балым Мақсатовнаға. Меруерт Дүйсеновна айтқанда: «осы Айдарды көрейін деп отырмын Кешаға» дегенде, маған біраз қарап тұрды да: « 1-2 ми.. 5 минуттай, біраз ойланып қарап тұрды да «жоқ, Сакура қылып көрейік»- деді. Мен ол кезде білмейм сценари ештеңені. «Сакура деген кім» десем содан кейін ғана барып түсіндіре бастады. Сөйтіп бірталай видеопробаларды көрдік. Басқа актерлармен камерада қалай жұмыс істейтінімізді, біраз жұмыстар болды. Сөйтіп ресми кастингтен өттік.
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді↓/// «- Алмат: Ал құрметті әріптестер мен сендерд шақырған себебім/ келес аптаның басынан бастап/ жаңа бағдарламамен гстрөлдік сапарға шығамыз!» Мысалы: Алмат Сағатов ағамызбен қарағанда/ ыы→/ енді өмірде абыройлы кісі/ үлкен кісі/ баяғыдан бері танитын↓/// ↑Сомен кішкене мен қысылдым/ үйткені/ сенарий бойынша онымен қарым қатынасым кішкене оған сыйластық жоқ етін↓/// ↑Ыы→/ сол маған кішкене қиынға соқты↓/// ↑Сол кезде Меруерт Дүйсеновнаның талабы болғаны/ «Жоще с ним разгаваривай»- деп айтты↓/// ↑Дәл сол сөзін айтып отырм↓/// ↑Сол кішкене қиынға соқты: «Будь жоще» дегені↓/// ↑Иа бұл менің алғашқы жобам бірінші маусым↓/// ↑Өзімді сынап көрдім/ ұнады өзіме/ ыы→/ штегі бір ынтам бар екенін сезіндім↓/// ↑Сол дәл жұмыстеватрмыз сол енді↓///	↑кұйнодан үзүндү↓/// ↑алмат ал ғұрметт'әріптестер мен сендерд шақырған себ̊еб̊ім/ келес аптаның басынам бастап/ жаңа ͡б̊ағдарламамен гстрөлдүк̊ сапарға шығамыз/ мысалы/ алмат čағатов ағамызб̊ең ғарағанда/ ыы→/ ^йенді ^уөмүрд'аб̊ыройлұ кісі/ үлкөң ͡ гісі/ байағыдам бері таныйтын↓/// ↑сомең гішкене мең ғысылдым/ үйткөнү/ сенарыйй бойұнша ^уонұмең ғарым қатынасым ͡гішкене ^уоған сыйластығ жоқ ^йетін↓/// ↑ыы→/ сол мағаң гішкене қыйыңға соқтұ↓/// ↑сол ͡ гезде мерүуөрт дүйсөновнаның талаб̊ы ͡б̊олғаны/ «жошше с ним ыразгаварыйвай/ деб̊ ͡айтты↓/// ↑дәл сол сөзүн айтып ^уотұрм↓/// ↑сол гішкене қыйыңға соқтұ /бұудь жошше/ дегені↓/// ↑ыйа ͡б̊ұл менің алғашқ̊ы жоб̊ам бірінші маусұм↓/// ↑^уөзүмдү сынап көрдүм/ ұнады ^уөзүмө/ ыы→/ штегі ͡б̊ір ынтам бар ^йекенін сезіндім↓/// ↑сол дәл жұмұстеватрмыс сол ^йенді↓///	Кинодан үзінді. «- Алмат: Ал құрметті әріптестер мен сендерді шақырған себебім, келесі аптаның басынан бастап, жаңа бағдарламамен гәстрөлдік сапарға шығамыз!» Мысалы: Алмат Сағатов ағамызбен қарағанда, ыы.. енді өмірде абыройлы кісі, үлкен кісі, баяғыдан бері танитын. Сомен кішкене мен қысылдым, өйткені, сценарий бойынша онымен қарым қатынасым кішкене онымен сыйластық жоқ етін. Ыы.. сол маған кішкене қиынға соқты. Сол кезде Меруерт Дүйсеновнаның талабы болғаны, «Жоще с ним разговаривай»- деп айтты. Дәл сол сөзін айтып отырмын. Сол кішкене қиынға соқты: «Будь жоще» дегені. Иа бұл менің алғашқы жобам бірінші маусым. Өзімді сынап көрдім, ұнады өзіме, ыы.. іштегі бір ынтам бар екенін сезіндім. Сол дәл жұмыс істеп атырмыз сол енді..
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді: « - Сакура: Жоха маған айтты сенің нестегеніңді↓/// ↑Сен не олармен жалғыз төбелесіп жүрсіңба↓/// ↑Кеша: Иә↓/// ↑Сакура: Хә.. (күлкі)↓/// ↑Базар жоқ↓/// ↑Бірақ/ бұның ақымақтық болды ғо↓/// ↑Кеша: Енді ол жерден бізге ақша түсіп тұратын болад↓/// ↑Сакура: Сендердін осы ақшадан басқа ойлайтын заттарың барма↓/// ↑Не гөрінді сонша↓///	↑кұйнодан үзүндү /сакұура/ жоха маған айтты сенің нестегеніңді↓/// ↑сен не ^уолармен жалғыз төб̊өлөсіб̊ жүрсүңба↓/// ↑кеша/ ійә↓/// ↑сакұура/ хә↑ (күлкү)↓/// ↑базар жоқ↓/// ↑бірақ/ бұнұң ақымақтық ͡полдұ ͡ ғо↓/// ↑кеша/ ^йенді ^уол жердем бізг'ақ̊ша түсүп тұратым болад↓/// ↑сакұура/ сендердін ^уос'ақ̊шадан басқа ^уойлайтын заттарың барма↓/// ↑не гөрүндү сонша↓///	Киондан үзінді: « - Сакура: Жоха маған айтты сенің не істегеніңді. Сен не олармен жалғыз төбелесіп жүрсіңба? - Кеша: Иә! - Сакура: Хә.. (күлкі) Базар жоқ! Бірақ, бұның ақымақтық болды ғой! - Кеша: Енді ол жерден бізге ақша түсіп тұратын болады. - Сакура: Сендердің осы ақшадан басқа ойлайтын заттарың барма? Не көрінді сонша?»
Айдар Асқарбек	▶	↑Бала гезден деп айтсам өтірік болар→/ бірақ/ студенттік кезде пайда болд→/ студенттік кезде/ ыы/ бір ұсыныс түсті↓/// ↑Менің есімде жоғ қалай болғаны бірақ/ МG продакшнның «Обратная сторона» деген полуметр киносы бар/ соған мені көрген/ басты рөлге↓/// ↑О жерде де біраз пробалар болып кастингтен біраз өтіп/ ыы→/ главный рөлге өттім↓/// ↑Бірақ/ ол кезде басты рөлге қарындасым Аша Матайды көрді/ енді продюссердің өзінің көруі бойынша енді қарындаспен аға бірге ойнай алмады ғой/ сол кезде: «кешір біз Ашаны таңдадық» өйткені ол кезде Қазақстанға әйгілі болды/ бізге де сол керек деген сияқты↓///	↑бала гезден деб̊ ͡айтčам ^уөтүрүк болар→/ бірақ/ стүудөнттүк кезде пайда ͡ б̊олд→/ стүудөнттүк кезде/ ыы/ бір ұсұнұс түстү↓/// ↑менің ^уесімде жоғ қалай болғаны ͡ б̊ірақ/ мg продак̊шнның ^уоб̊ратнайа сторона/ дегем полұумөтр ͡ гұйносұ ͡ б̊ар/ соған мені ͡гөргөн/ басты ^үрөлгө↓/// ↑^уо жерде де ͡б̊іраз проб̊алар ͡б̊олұп кастыйңгтем біраз ^уөтүп/ ыы→/ главный үрөлгө ^уөттүм↓/// ↑бірақ/ ^уол ͡ гезде ͡б̊асты ^үрөлгө қарындасым аша матайды ͡гөрдү/ ^йенді продйұуссөрдүң ^уөзүнүң ͡ гөрүуү ͡б̊ойұнша ^йенді ͡ ғарындаспен аға ͡ б̊ірге ^уойнай алмады ͡ ғой/ сол гезде/ кешір ͡б̊із ашаны таңдадық ^уөйткөнү ^уол ͡ гезде қазақ̊стаңғ'әйгілі болдұ/ бізге ͡ де сол ͡ герек деген сыййақты↓///	Бала кезден деп айтсам өтірік болар, бірақ, студенттік кезде бір ұсыныс түсті. Менің есімде жоқ қалай болғаны бірақ, МG продакшнның «Обратная сторона» деген полуметр киносы бар соған мені көрген, басты рөлге. Ол жерде де біраз пробалар болып кастингтен біраз өтіп главный рөлге өттім. Бірақ, ол жерге басты рөлге қарындасым Аша Матайды көрді, енді продюссердің көруі бойынша қарындаспен аға бірге ойнай алмайды ғой, сол кезде: «кешір біз Ашаны таңдадық» өйткені ол кезде Қазақстанға әйгілі болды, бізге де сол керек деген сияқты..
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді: «- Абзал: Давай хахаа (күлкі) - Сакура: Еркекшема↓/// ↑Мухаға айтып барыңдар Щеноктан өзінде ұстасын ол/ ие болсын!» Ұнады/ кейіпкердін өзі/ образы↓/// ↑Ыы→/ басында кішкене→/ ыы→/ сценарии бойынша өзгешелеу етін/ ыы/ ішкі дүниесі әңгімесі кішкене көптеу болатын↓/// ↑Сосын режиссер Самал ханыммен кішкене ақылдасып/ бір түйінге келдік↓/// ↑Сакура енді/ үлкен бір еркектер қауымының көш башшысы десед↓/// ↑Сондықтан оның көп сөзі болмауы керек↓/// ↑Менін ойымша/ менің тәжерибемде ондай адамдар көргем/ жұмыс барысымен/ білем таним↓/// ↑Сондықтан олар көп сөзді болмау керек/ нахты қысқа да нұсқа сойлеу керек↓/// ↑Сондай ғана өзгерістер жасадым кішкене Самал ханыммен/ ақылдасып↓///	↑кұйнодан үзүндү /аб̊зал давай хахаа (күлкү) сакұура/ ^уеркек̊шема↓/// ↑мұухағ'айтып барыңдар шшеноктан ^уөзүнд'ұстасын ^уол/ ійе ͡б̊олсұн↑ ұнады/ кейіпкердін ^уөзү/ ^уоб̊разы↓/// ↑ыы→/ басында ͡гішкене→/ ыы→/ ссенарыйи ͡б̊ойұнша ^уөзгөшөлеу ^уетін/ ыы/ ішкі дүнүйөс'әңгімесі кішкене ͡гөптөу ͡б̊олатын↓/// ↑сосұн ірежійссер самал ханыммең гішкен'ақылдасып / бір түйүңгө келдік↓/// ↑сакұура ^уенді/ үлкөм бір ^уеркектер ғауұмұнұң ͡гөш башшысы десед↓/// ↑сондұқтан ^уонұң ͡гөп̊ сөзү ͡б̊олмауұ ͡герек↓/// ↑менін ^уойұмша/ менің тәжерійб̊емде ^уондай адамдар ͡гөргөм/ жұмұс ͡парысымен/ білем таныйм↓/// ↑сондұқтан ^уолар ͡гөп̊ сөздү ͡б̊олмау ͡герек/ нахты қысқа ͡ да нұсқа сойлеу ͡герек↓/// ↑сондай ғана ^уөзгөрүстер жасадым ͡гішкене самал ханыммен/ ақылдасып↓///	Кинодан үзінді: «- Абзал: Давай хахаа (күлкі) - Сакура: Еркекшема? Мухаға айтып барыңдар Щеноктарын өзінде ұстасын, ие болсын!» Ұнады, кейіпкердің өзі, образы. Ыы.. басында кішкене сценарии бойынша өзгешелеу еді, ішкі дүниесі әңгімесі кішкене көптеу болатын. Сосын режиссер Самал ханыммен кішкене ақылдасып, бір түйінге келдік. Сакура енді, үлкен бір еркектер қауымының көш басшысы деседі. Сондықтан оның көп сөзі болмауы керек. Менің ойымша, менің тәжерибемде ондай адамдар көргем, жұмыс барысымен, білем таним. Сондықтан олар көп сөзді болмауы керек, нақты қысқа да нұсқа болуы керек. Сондай ғана өзгерістер жасадым кішкене Самал ханыммен ақылдасып.
Айдар Асқарбек	▶	↑Сөнанкейн енді өзімнің көз қарасыммен былай характерін шығардым↓/// ↑Ыы→/ ұнады↓/// ↑Несімен ұнады→/ әділеттілігімен/ әрине↓/// ↑Ең бастысы сол әділеттілік шығар/ маған ұнағаны↓/// ↑Әрине енді/ өз өзіңе деген/ ыы→/ өзімді қатты сынайм/ өз өзіме қатты критикпін деп айтсам болад↓/// ↑Сондықтан бірінші жоба болғаннан кейн енді шығарылмадым деп ойлайм бір 100% ға↓/// ↑Бірінші маусымда↓/// ↑Ыы→/ енді/ толықтай шығара алмадым деп айтсам↓///	↑сөнаңкейн ^йенді ^уөзүмнүң ͡гөз ғарасыммем былай характерін шығардым↓/// ↑ыы→/ ұнады↓/// ↑несімен ұнады→/ әділеттілігімен/ әрійне↓/// ↑^йең бастысы сол әділеттілік̊ шығар/ маған ұнағаны↓/// ↑әрійне ^йенді/ ^уөз ^уөзүңө деген/ ыы→/ ^уөзүмдү қатты сынайм/ ^уөз ^уөзүмө қатты ͡грійтійкпін деб̊ ͡айтčам болад↓/// ↑сондұқтам бірінші жоб̊а ͡б̊олғаннаң ͡ гейн ^йенді шығарылмадым деп ^уойлайм бір жүз пайызға↓/// ↑бірінші маусұмда↓/// ↑ыы→/ ^йенді/ толұқтай шығар'алмадым деб̊ ͡айтčам↓///	Сөненкейн енді өзімнің көз қарасыммен енді былай характерін шығардым. Ыы.. ұнады. Несімен ұнады.. әділеттегімен әрине. Ең бастысы сол әділеттілік шығар, маған ұнағаны. Әрине енді, өз өзіңе деген.. өзімді қатты сынайм, өз өзіме қатты критикпін деп айтмсам болады. Сондықтан бірінші жоба болғандықтан енді шығара алмадым деп ойлаймын бір 100% ға. Бірінші маусымда. Толықтай шығара алмадым деп айтсам..
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді: «- Сакура: аш көзіңді↓/// ↑Брат↓/// ↑Аш↓/// ↑Брат↓/// ↑Жоқ! (жылап..)» Ыы→/ қиындықтар жанағы/ түсірілім барысында да жанағы/ Алмат аға/ алмат ағамен кішкене қиындықтар болды↓/// ↑Ұялғанымнан кішкене қысылғанымнан онан кейін ол кісінің мысы күшті болад/ негізі ойнағанда↓/// ↑Жақсы актерский бергенімен актерлерде сондай бар↓/// ↑Партнер қалай беред/ сен солай ойнайсың деген сияқты↓/// ↑Өте/ актерский беру өте мықты ол кісінің/ бірақ/ екінші жағы мысымен басып тұрад ол кісі↓///	↑кұйнодан үзүндү /сакұура/ аш көзүңдү↓/// ↑брат↓/// ↑аш↓/// ↑брат↓/// ↑жоқ↑ жылап/ ыы→/ қыйындықтар жанағы/ түсүрүлім барысында да жанағы/ алмат аға/ алмат ағамең гішкене қыйындықтар ͡б̊олдұ↓/// ↑ұйалғанымнаң гішкене қысылғанымнан ^уонаң ͡ гейін ^уол гісінің мысы ͡гүштү ͡б̊олад/ негізі ^уойнағанда↓/// ↑жақ̊с'актерскійй бергенімен актерлерде сондай бар↓/// ↑партнер ғалай беред/ сен солай ^уойнайсың деген сыййақты↓/// ↑^уөтө/ актерскійй берүу ^уөтө мықты ^уол гісінің/ бірақ/ ^йекінші жағы мысымем басып тұрад ^уол ͡ гісі↓///	Кинодан үзінді: «- Сакура: аш көзіңді! Аш! Брат! Жоқ! (жылап..)» Қиындықтар жаңағы Алмат аға.. алмат ағамен қиындықтар болды. Ұялғанымнан кішкене қысылғанымнан одан кейін ол кісінің мысы күшті болады, негізі ойнағанда. Жақсы актерский бергенімен актерлерде сондай бар. Партнер қалай береді, сен солай ойнайсың деген сияқты. Өте, актерский беруі өте мықты ол кісінің, бірақ, екінші жағы мысымен басып тұрады ол кісі.
Айдар Асқарбек	▶	↑Үлкен кісі тәжерибесі мол бұл салада/ сондықтан/ сондай қиыншылықтар болды кішкене сол кісімен ойнағанда текстын ұмытып деген сияқты↓/// ↑Бірақ/ онан кейн өз өзімді жинап/ ол кісімен де сөйлесп келсіп/ бәрін жасадық↓/// ↑Сол сахна/ одан кейін досымды өлтіретін сахна/ кшкене қиынға соқты/ өйткені/ өте драматикалық қиындау сахна/ жаңағы эмоцияны шығару керек/ бір дубльден болмады бірден↓/// ↑Бірақ менде өз өмірімде/ құдай сақтасын сондай болмаса да/ соған ұқсас ситуация болды/ соны кішкене есіме түсіріп сонда шығардым кішкене/ десем болад↓///	↑үлкөң ͡ гісі тәжерійб̊есі мол бұл салада/ сондұқтан/ сондай ғыйыншылықтар ͡б̊олдұ ͡гішкене сол ͡ гісімен ^уойнағанда тек̊стын ұмұтұп деген сыййақты↓/// ↑бірақ/ ^уонаң ͡ гейн ^уөз ^уөзүмдү жыйнап/ ^уол гісімен ͡ де сөйлөсп келсіп/ бәрін жасадық↓/// ↑сол сахна/ ^уодаң ͡ гейін досұмдұ ^уөлтүрөтін сахна/ кшкене қыйыңға соқтұ/ ^уөйткөнү/ ^уөтө драматыйкалық қыйындау сахна/ жаңағ'эмосұйаны шығарұу ͡герек/ бір дүубльдөм болмады ͡б̊ірден↓/// ↑бірағ менде ^уөз ^уөмүрүмде/ құдай сақтасын сондай болмаса ͡ да/ соған ұқ̊сас сыйтұуасыйа ͡б̊олдұ/ сонұ ͡гішкене ^йесіме түсүрүп̊ сонда шығардым ͡гішкене/ десем болад↓///	Үлкен кісі тәжерибесі мол бұл салада, сондықтане, сондай қиыншылықтар болды кішкене сол кісімен ойанағанда текстын ұмытып деген сияқты. Бірақ, одан икейін өз өзімді жинап, ол кісімен де сөйлесіп келісіп, бәрін жасадық. Сол сахна, одан кейін досымды өлтіретін сахна, кішкене қиынға соқты, өйткені, өте драматикалық қиындау сахна, жаңағы эмоцияны шығару керек, бір дубльден болмады бірден. Бірақ менде өз өмірімде, құдай сақтасын сондай болмаса да, соған ұқсас ситуация болды, соны кішкене есіме түсіріп сонда шығардым кішкене, десем болады.
Айдар Асқарбек	▶	↑Кинодан үзінді: «- Сакура: Джоха! ↑Джоха↓/// ↑Брат↓/// ↑Көзінді жұмба↓/// ↑Браат↓/// ↑Аш көзінді↓/// ↑Аш↓/// ↑Брат Джоха!» Ой/ ол дайындық өте мыхты болды↓/// ↑Екі айдай мен Ольга Александровна Ывландина деген кісі бар/ өте мықты тәжерибесі мол мастерым менің↓/// ↑Өте қатты сыйлайм↓/// ↑Сол кісі мені әбден бәрін қыр сырына үйретті/ әкелді↓/// ↑Сол кісмен дайындалдық↓/// ↑Дәл осы образға дайындалдық↓/// ↑Кәдімгідей текстпен жұмыс істеп/ ол кісі→/ ол кіснің өзінің бір ерекшелігі сабаққа/ как/ сабақ ретінде емес бір психологический жұмыс деп жұмыс істейд↓///	↑кұйнодан үзүндү/ ↑сакұура/ джоха↑ ↑джоха↓/// ↑брат↓/// ↑көзүндү жұмба↓/// ↑браат↓/// ↑аш көзүндү↓/// ↑аш↓/// ↑брат джоха!» ^уой/ ^уол дайындық ^уөтө мыхты ͡б̊олдұ↓/// ↑^йек'айдай мен ^уольг'алек̊сандровна ывландыйна дегең гісі ͡б̊ар/ ^уөтө мықты тәжерійб̊есі мол мастерым менің↓/// ↑^уөтө қатты сыйлайм↓/// ↑сол ͡ гісі мен'әб̊ден бәрің ғыр сырын'үйрөттү / әкелді↓/// ↑сол ͡ гісмен дайындалдық↓/// ↑дәл ^уосұ ^уоб̊разға дайындалдық↓/// ↑кәдімгідей тек̊стпен жұмұс істеп/ ^уол ͡ гісі→/ ^уол ͡ гіснің ^уөзүнүң бір ^йерек̊шелігі саб̊аққа/ как/ саб̊ақ іретінде ^уемес ͡пір псұйхологұйческійй жұмұс теб̊ жұмұс істейд↓///	Кинодан үзінді: «- Сакура: Джоха! Джоха! Брат! Көзіңді жұмба! Браат! Аш көзіңді! Аш! Брат! Джоха!» Ой, ол дайындық мықты болды. Мен екі айдай Ольга Александровна деген кісі бар, өте мықты тәжерибесі мол мастерім менің. Өте қатты сыйлаймын. Сол кісімен әбден бәрін қыр сырын үйретті. Сол кісімен дайындалдық. Дәл осы образға дайындалдық. Кәдімгідей текстпен жұмыс істеп, ол кісі.. ол кісінің өзінің бір ерекшелігі сабаққа, сабаққа емес бір психологический жұмыс деп жұмыс істейді.
Айдар Асқарбек	▶	↑Сен/ өз өміріңе мысалы/ бір сахна болса/ со жерде бірден сұрах қояд/ неге ос жерде ослай стеды↓/// ↑Со кезде сен өзіңнің ойланып/ өзіне өмірдегі бір ситуациялар шығарып/ психологиялық келуің керек↓/// ↑Сонда сенің эмоцияң шығад деген бір/ өзінің жұмысы бар/ сондай/ үлкен мол↓/// ↑Сол кісмен біраз жұмыстедік/ ол кісіге үлкен рахмет/ әбден мені үйретті қыр сырына бірақ/ әлгүнге дейін мен ол кісімен араласып/ әлгүнге дейін сабақ алдым↓/// ↑Кинодан үзінді: « - Тергеуші: Кешаға халықаралық деңгейде іздеу жарияладық↓/// ↑Ерте ме кешпе ұсталад↓/// ↑Сакура: стаған кезде менімен кездестір↓///	↑сен/ ^уөз ^уөмүрүңе мысалы/ бір сахна ͡б̊олса/ со жерде ͡б̊ірден сұрах қойад/ неге ^уош шерд'осұлай стеды↓/// ↑со кезде сен ^уөзүңнүң ^уойланып/ ^уөзүнө ^уөмүрдөгі ͡б̊ір сыйтұуасыйалар шығарып/ псұйхологұйалық келүуүң ͡герек↓/// ↑сонда сенің эмосұйаң шығад дегем бір/ ^уөзүнүң жұмұсұ ͡б̊ар/ сондай/ үлкөн мол↓/// ↑сол ͡ гісмем біраж жұмұстедік/ ^уол ͡ гісіг'үлкөн ^ырахмет/ әб̊ден мен'үйрөттү қыр сырына ͡б̊ірақ/ әлгүңгө ͡ дейін мен ^уол гісімен араласып/ әлгүңгө дейін саб̊ағ алдым↓/// ↑кұйнодан үзүндү/ тергеушү/ кешаға халықаралығ ͡деңгейд'іздеу жәр'ыйаладық↓/// ↑^йерте ме ͡гешп'ұсталад ↓/// ↑сакұура: стағаң гезде менімең гездестір↓///	Сен, өз өміріңе мысалы, бір сахна болса, сол жерде бірден сұрақ қояды. Сол кезде сен өзің ойланып, өзіне өмірдегі бір ситуацияны, ситуацияларды шығаруың керек. Сонда сенің эмоцияң шығады деген бір, өзінің жұмысы бар. Сол кісімен біраз жұмыс істедік, ол кісіге үлкен рахмет.. әбден мені үйретті қыр сырына бірақ, әлі күнге дейін мен ол кісімен араласып, әлі күнге дейін сабақ алғым келед. Кинодан үзінді: « - Тергеуші: Кешаға халықаралық деңгейде іздеу жарияладық. Ерте ме кешпе ұсталады. - Сакура: ұстаған кезде менімен кездестір.»
Айдар Асқарбек	▶	↑Енді әркімнің өз/ мысалы/ басқа актер болғанда/ мүмкін/ сакураның мінезі басқалай болатынбеді↓/// ↑Әр актердың өзінің бір көзғарасы бар деген сияқты↓/// ↑Әрине/ мен бұ жерде→/ коп сахналарда өзім қалай көрем солай шығардым/ десем болад↓/// ↑Сол/ мысалы/ үндемеушілік↓/// ↑Ол мен шығарған бір ойым Самал ханыммен келісіп↓/// ↑Ол негізі/ бір жағынан өзімнің де характерыма сай затта/ көп сөйлеп сөйлемеу↓/// ↑Соны кейбір адамдар енді «сен образдан шығалмай қалдың/ деген сияқты күлед әрине/ бірақ/ ол олай емес↓/// ↑Мен өзімді қалай көрем өмірлік ұстанымым қандай соны беруге тырыстым камерамен↓/// ↑Мүмкін бір өзімде тұла бойымда жатқан бір тұнып жатқан/ бір сезімдерді мен алдыға шығардым Сакурамен↓/// ↑Әлеуметтік желіде көбнесе 70-80% жақсы қабылдады қалық→/ бірақ әрине/ критикасыз да болмайд/ критика да болды «Ойнай алмайсың/ шығаралмадың» деген сияқты↓///	↑^йенд'әркімнің ^уөз/ мысалы/ басқ'актер болғанда/ мүмкүн/ сакұураның мінезі ͡б̊асқалай болатымбеді↓/// ↑әр актердың ^уөзүнүң бір ͡гөзғарасы ͡б̊ар деген сыййақты↓/// ↑әрійне/ мем бұ жерде→/ коп̊ сахналарда ^уөзүм қалай гөрөм солай шығардым/ десем болад↓/// ↑сол/ мысалы/ үндөмөушүлүк↓/// ↑^уол мен шығарғам бір ^уойұм самал ханыммең гелісіп↓/// ↑^уол негізі/ бір жағынан ^уөзүмнүң ͡ де характерыма сай затта/ көп̊ сөйлөп̊ сөйлөмөу↓/// ↑сонұ ͡гейб̊ір адамдар ^уенді сен ^уоб̊раздан шығалмай ғалдың/ деген сыййақты ͡гүлөд әрійне/ бірақ/ ^уол ^уолай ^уемес↓/// ↑мен ^уөзүмдү қалай гөрөм ^уөмүрлүг ұстанымым қандай сонұ ͡б̊ерүугө тырыстым ͡гамерамен↓/// ↑мүмкүм бір ^уөзүмдө тұла ͡б̊ойұмда жатқам бір тұнұб̊ жатқан/ бір сезімдерді мен алдыға шығардым сакұурамен↓/// ↑әлеумөттүг желіде ͡гөбнөсө жетпісексен пайыз жақ̊сы қаб̊ылдады қалық→/ бірағ әрійне/ крыйтыйкасыз ͡ да ͡б̊олмайд/ крыйтыйка ͡ да ͡б̊олдұ «^уойнай алмайсың/ шығаралмадың» деген сыййақты↓///	Енді әркімнің өз.. мысалы, басқа актер болғанда, мүмкін, сакураның мінезі басқалай болатын ба еді. Әр актердың өзінің бір көзқарасы бар деген сияқты. Әрине, мен бұл жерде.. коп сахналарда өзімді қалай көрем, солай шығарам, десем болады. Сол мысалы, демеушілік. Ол мен шығарған ойым Самал ханыммен келісіп.. Ол негізі, бір жағынан өзімнің де характерыма сай затта, көп сөйлеп сөйлемеу. Соны кейбір адамдар енді «сен образдан шыға алмай қалдың», деген сияқты күледі әрине, бірақ, ол олай емес. Мен өзімді қалай көрем өмірлік ұстанымым қандай соны беруге тырыстым камерамен. Мүмкін бір өзімде тұла бойымда жатқан бір сезімдерді мен алдыға шығардым Сакурамен. Әлеуметтік желіде көбінесе 70-80% жақсы қабылдады халық, бірақ әрине, критикасыз да болмайды, критика да болды «Ойнай алмадың, шығармадың» деген сияқты..
Айдар Асқарбек	▶	↑Енді мен оған дайын болдым әрине/ өз-өзімнің минустарым білем/ расыменде кейбір комментарилар/ ыы→/ шындыққа сай/ оны мен өзім қабылдайм↓/// ↑Критиканы негізі мен өзім жақсы қабылдайм↓/// ↑Кинодан үзінді: «- Сакура: Сен мұнда нестеп жүрсің? - Рауза: Бір сағат бұрын ұшып келдім↓/// ↑Сен не мені көргеніңе қуанышты емессіңбе? - Сакура: Қуаныштымын↓/// ↑Бірақ неге айтқанды тыңдамайсың сен↓/// ↑Мен саған айттымғой/ қауіпті деп↓/// ↑Рауза: Қауіпті екенін блем/ саған қастандық жасаған не үшін айтпадың↓/// ↑Екінші маусым болад деген шын айтсам/ үмітте болған жоқ↓/// ↑Басында/ ол ойламаған жерден/ деген сияқты↓///	↑^йенді мен ^уоған дайым болдұм әрійне/ уөз-уөзүмнүң мыйнұустарым білем/ ырасыменде ͡гейб̊ір ͡гомментарыйлар/ ыы→/ шындыққа сай/ ^уонұ мен ^уөзүм қаб̊ылдайм↓/// ↑крыйтыйканы негізі мен ^уөзүм жақ̊сы қаб̊ылдайм↓/// ↑кұйнодан үзүндү/ ↑сакұура/ сен мұнда нестеб̊ жүрсүң↑ ↑ырауза↑ бір сағат пұрұн ұшұп келдім↓/// ↑сен не мені ͡гөргөнүңе құуанышты ^уемессіңбе↑ сакұура/ құуаныштымын↓/// ↑бірақ нег'айтқанды тыңдамайсың сен↓/// ↑мен саған айттымғой/ қауүптү деп↓/// ↑ырауза қауүптү ^йекенім блем/ сағаң ғастандығ жасаған н'үшүн айтпадың↓/// ↑^йекінші маусұм болад деген шын айтčам/ үмүттө ͡б̊олған жоқ↓/// ↑басында/ ^уол ^уойламаған жерден/ деген сыййақты↓///	Мен оған дайын болдым әрине, өз-өзімнің минустарымды білем, расыменде кейбір комментарилар шындыққа сай, оны мен өзім қабылдаймын. Критиканы негізі мен өзім жақсы қабылдаймын. Кинодан үзінді: «- Сакура: Сен мұнда не істеп жүрсің? - Рауза: Бір сағат бұрын ұшып келдім. Сен не мені көргеніңе қуанышты емессіңбе? - Сакура: Қуаныштымын! Бірақ неге айтқанды тыңдамайсың сен? Мен саған айттымғой, қауіпті деп. - Рауза: Қауіпті екенін білем, саған қастандық жасағанын не үшін маған айтпадың?» Екінші маусым болад деген шын айтсам, үмітте болған жоқ. Басында, ол ойламаған жерден, деген сияқты.
Айдар Асқарбек	▶	↑Бийіл Баян Мақсатовна келіп айқанда/ «екінші маусым болад» дегенде/ қуандым әрине/ бірақ ондай жоспарда болмағаннан кейін/ өзімде күткен жоқпы оны↓/// ↑Бірінші маусымда/ енді әрине/ Рауза ең басты кейіпкер болғандықтан әрине/ акцент сол кісіге болды↓/// ↑Сакураны мен өзім шығарып алдым↓/// ↑Үндемей/ көп сөйлемейтін кшкене/ ымм↓/// ↑Былай айтсақ серый кардинал дейдіғой үндемейтін Инстинг деген сияқты↓///	↑біййіл байан мақ̊сатовна ͡геліб̊ ͡айқанда/ «^йекінші маусұм болад» дегенде/ құуандым әрійне/ бірақ ^уондай жоспарда ͡б̊олмағаннаң гейін/ ^уөзүмдө күткөн жоқпұ ^уонұ↓/// ↑бірінші маусұмда/ ^уенд'әрійне / ырауза ^уең басты ͡гейіпкер ͡б̊олғандықтан әрійне/ аксент čол гісіге ͡б̊олдұ↓/// ↑сакұураны мен ^уөзүм шығарыб̊ ͡алдым↓/// ↑үндөмөй/ көп̊ сөйлөмөйтің гшкене/ ымм↓/// ↑былай айтčақ̊ серый гардыйнал дейдіғой үндөмөйтін инстійңг деген сыййақты↓///	Биыл Баян Мақсатовна келіп айқанда, «екінші маусым болады» дегенде, қуандым әрине..бірақ ондай жоспарда болмағаннан кейін, өзімде күткен жоқпын. Бірінші маусымда, енді әрине, Рауза ең басты кейіпкер болғандықтан әрине, акцент сол кісіге болды. Сакураны мен өзім шығарып алдым. Үндемей, көп сөйлемейтін кішкене, ымм.. Былай айтсақ серый кординал дейдіғой Инстинг деген сияқты.
Айдар Асқарбек	▶	↑Көлеңкеден бәрін қарап аңдып отыратын/ сондықтан көп эмоциясы жоқ/ бірінші маусымда/ ыы→/ бір линиямен/ бір характермен жүретін адам деп қойдым өзім↓/// ↑Бірақ осы екінші маусымда акцент осы Сакураға болғандықтан/ мен әртүрлі қыр сырларын көрсетуге тырыстым/ андай эмоциямен/ осындай эмоциямен↓/// ↑Жақсы көру сезімі/ ызалану сезімі/ әр түрлі эмоциялармен көресіз деп үміттенем енді↓/// ↑Кинодан үзінді: «- Сакураның анасы: алағо↓/// ↑Әкесі: ерте келдіңғо/ бүгін нестедің↓/// ↑Сакура: ештеңе/ қыдырдым↓/// ↑Әкесі: емтиханға дайындалуың керек↓/// ↑Милиция болу оңай емес↓/// ↑Сакура: дайындалып жатырм↓/// ↑Әкесі: көріп жүрм дайындығыңды↓///	↑көлөңкөдем бәрің ғараб̊ ͡аңдып ^уотұратын/ сондұқтаң гөб̊ ͡эмосұйасы жоқ/ бірінші маусұмда/ ыы→/ бір ілійніййәмен/ бір характермен жүрөтүн адам деп қойдұм ^уөзүм↓/// ↑бірақ ^уосұ ^уекінші маусұмд'аксент ^уосұ сакұураға ͡б̊олғандықтан/ мен әртүрлү қыр сырларың гөрсөтүугө тырыстым/ андай эмосұйамен/ ^уосұндай эмосұйамен↓/// ↑жақ̊сы ͡гөрүу сезімі/ ызаланұу сезімі/ әр түрл'эмосұйалармен көрөсүз деб̊ ͡үмүттөнем йенді↓/// ↑кұйнодан үзүндү↑ ↑сакұураның анасы/ алағо↓/// ↑әкесі/ йерте ͡гелдіңғо/ бүгүн нестедің↓/// ↑сакұура/ ^уештеңе/ қыдырдым↓/// ↑әкесі/ ^уемтійхаңға дайындалұуұң ͡герек↓/// ↑милисия ͡б̊олұу ^уоңай ^йемес↓/// ↑сакұура/ дайындалыб̊ жатырм↓/// ↑әкесі/ көрүб̊ жүрм дайындығыңды↓///	Көлеңкеден бәрін қарап аңдып отыратын, сондықтан көп эмоциясы жоқ, бірінші маусымда.. бір линиямен, бір характер деп қойдым өзім. Бірақ екінші маусымда акцент осы Сакураға болғандықтан, қыр сырларын көрсетуге тырыстым. Әр түрлі эмоциямен жақсы көру сезімі, ызалану сезімі, әр түрлу эмоциямен көресіз деп үміттенем енді. Кинодан үзінді: «- Сакураның анасы: алағой. Әкесі: ерте келдіңғой.. бүгін не істедің? Сакура: ештеңе, қыдырдым. Әкесі: емтиханға дайындал. Милиция болу оңай емес. Сакура: дайындалып жатырмын. Әкесі: көріп жүрм дайындығыңды.
Айдар Асқарбек	▶	↑Екінші/ маусым түсірілім барысы қиындау болды/ расыменде↓/// ↑Өйткені басты кейіпкер болғандықтан/ таң ертеңнен түнге дейін түсіретінбіз↓/// ↑Дубль дубль дубль→/ сахна сахна↓/// ↑Тек/ киім ауыстырып қана үлгердік↓/// ↑Сосын→/ сол актерлық құрам десек қателесеміз↓/// ↑Бұл екінші маусымда/ өте линиялар көп/ актерлар көп/ кейіпкерлер көп↓/// ↑Негізі мүлдем басқа форматта болғаннан кейін/ кішкене өзінің қиыншылықтары болды әрине↓/// ↑Жаңа актерлық құрам деген сияхты/ жаңа тәжрибе↓/// ↑Кішене бірден айтсам қателеспейм/ көрермендерге бұл Рауза бірнші маусымынан кішкене өзгешелеу формат↓///	↑^йекінші/ маусұм түсүрүлім барысы қыйындау ͡б̊олдұ/ ырасыменде↓/// ↑^уөйткөнү ͡б̊асты ͡гейіпкер ͡б̊олғандықтан/ таң ^йертеңнен түңгө дейін түсүрөтімбіз↓/// ↑дұубль дұубль дұубль→/ сахна сахна↓/// ↑тек/ кійім ауұстұрұп қан'үлгөрдүк ↓/// ↑сосұн→/ сол актерлық құрам десек қателесеміз↓/// ↑бұл ^йекінші маусұмда/ ^уөтө ылыйныййалар ͡гөп/ актерлар ͡гөп/ кейіпкерлер ͡гөп↓/// ↑негізі мүлдөм басқа форматта ͡б̊олғаннаң гейін/ кішкене ^уөзүнүң ͡ғыйыншылықтары ͡б̊олд'әрійне ↓/// ↑жаң'актерлық құрам деген сыййахты/ жаңа тәжрійб̊е↓/// ↑кішене ͡б̊ірден айтčам қателеспейм/ көрөрмөндерге ͡б̊ұл ырауза ͡б̊ірнші маусұмұнаң гішкене ^уөзгөшөлеу формат↓///	Екінші маусым түсірілім барысы қиындау болды, расыменде. Өйткені басты кейіпкер болғандықтан, таң ертеңтен түнге дейін түсірілім. Дубль дубль дубль.. сахна сахна. Тек, киім ауыстырып үлгердік. Сосын, сол актерлық құрам десек қателесеміз. Бұл екінші маусымда, өте линиялар көп, актерлар көп, кейіпкерлер көп. Негізі мүлдем басқа форматта болғаннан кейін, кішкене өзінің қиындықтары болды әрине. Жаңа актерлық құрам деген сияқты, жаңа тәжерибе. Кішене бірден айтсам қателеспейм, көрермендерге бұл Рауза бірінші маусымынан өзгешелеу формат.
Айдар Асқарбек	▶	↑Маған негізі/ өте қызық бұл жоба/ несімен/ себебі жаңа айтып отырмынғой Ольга Александровнамен жұмыс істегенде ол кісі/ сен өз бұрынғы өміріңді/ Сакураның өмірін өзің құрастырып шығарывал деп айтқан болатын↓/// ↑Неге ол осыған әкеліп соғылды/ осндай өмір неге болды/ осындай сахна неге болватр деген сияқты↓/// ↑Со кезде мен/ бүкіл Сакураның өмірін өз-өзіме қалыптастырывалдым↓/// ↑Неге ол жас кезде ослай↓/// ↑Неге ол әкеліп соқты осндай ситуацияларға» деген сияқты↓/// ↑Ен қызығы/ мөлшері мен/ жастық шақ фешбек↓///	↑маған негізі/ ^уөтө қызық ͡пұл жоб̊а/ несімен/ себ̊еб̊і жаң'айтып ^уотұрмұңғой уольг'алек̊сандровнамен жұмұс істегенде ^уол гісі/ сен ^уөз ͡б̊ұрұңғұ уөмүрүңді/ сакұураның ^уөмүрүн ^уөзүң ͡ғұрастырып̊ шығарывал деб̊ ͡айтқам болатын↓/// ↑неге ^уол ^уосұған әкеліп̊ соғұлдұ/ ^уосндай ^уөмүр неге ͡б̊олдұ/ ^уосұндай сахна неге ͡б̊олватр деген сыййақты↓/// ↑со кезде мен/ бүкүл сакұураның ^уөмүрүн ^уөз-^уөзүмө қалыптастырывалдым↓/// ↑неге ^уол жас кезд'осұлай ↓/// ↑неге ^уол әкеліп̊ соқтұ ^уосндай сыйтұуасыйаларға» деген сыййақты↓/// ↑^йең ғызығы/ мөлшөрү мен/ жастық̊ шақ фешбек↓///	Маған негізі өте қызық бұл жоба, жаңа айтып отырмынғой Ольга Александровнамен жұмыс істегенде ол кісі, ол өзіңнің бұрынғы өміріңді, Сакураның өзің құрастырып шығарып ал деп айтқан болатын. Неге ол осыған әкеліп соғылды, осындай өмір неге болды, осындайсахна неге болватр деген сияқты. Сол кезде мен, бүкіл Сакураның өмірін мен өзіме қалыптастырып алдым. «Неге ол жас кезде осындай? Неге ол әкеліп соқты осындайға?» деген сияқты. Ең қызығы мөлшері мен жастық шақ фешбек.
Айдар Асқарбек	▶	↑Мөлшерімен сол кеп тұр↓/// ↑Сенарист екеуміздін ойымыз шақ кеп тұр да/ неге ослай болды қалай болды→/ сонықтан маған сол жастық шақты өз өзіммен қызық болды ойлау↓/// ↑Мен оны өзім ойлап шығарып алдым ғой деген сияқты↓/// ↑Құдай солай бұйырды ма білмейм↓/// ↑Тағдыр солай болып тұр енді↓/// ↑Мен ойлагандағыдай жаңағы сенаристте жазып тұр да мөлшерімен↓/// ↑Әрине/ бір ерекшеліктермен↓/// ↑Бірақ/ көп/ ситуациялар/ менің өміріме өзіме құсайт жастық шақ↓/// ↑Мысалы әкеме деген бір қарым-қатынас/ одан кейн анаммен қарым қатынас↓///	↑мөлшөрүмен сол геп тұр↓/// ↑сенарыйст ^йекеумүздүн ^уойұмұш шақ кеп тұр ͡ да/ нег'осұлай болдұ қалай болдұ→/ сонұқтан маған сол жастық̊ шақты ^уөз ^уөзүммөң ғызық ͡полдұ ^уойлау↓/// ↑мен ^уонұ ^уөзүм ^уойлап̊ шығарыб̊ ͡алдым ͡ ғой деген сыййақты↓/// ↑құдай солай бұйұрдұ ͡ ма ͡б̊ілмейм↓/// ↑тағдыр солай болұп тұр ^йенді↓/// ↑мен ^уойлагандағыдай жаңағы сенарыйстте жазып тұр ͡ да мөлшөрүмен↓/// ↑әрійне/ бір ^йерек̊шеліктермен↓/// ↑бірақ/ көп/ сыйтұуасыйалар/ менің ^уөмүрүме ^уөзүмө құсайт ͡шастық̊ шақ↓/// ↑мысал'әкеме дегем бір ғарым-қатынас/ ^уодаң ͡ гейн анаммең ғарым қатынас↓///	Мөлшерімен сол келіп тұр. Сценарист екеуміздің ойымыз шақ кеп тұр да, неге осылай болды.. сондықтан маған сол жастық шақты өз өзіммен қызық болды ойнау. Өзім ойлап шығарып алдым ғой деген сияқты. Құдай болар бұйырды ма білмейм. Тағдыр солай болып тұр енді. Мен ойлагандағыдан жаңағы сценаристте жазып тұр да мөлшерімен. Әрине, бір ерекшеліктермен. Бірақ, көп ситуация бар, менің өміріме өзіме ұқсайтын жастық шақ. Мысалы әкеме деген қарым-қатынас, анама деген қарым қатынас.
Айдар Асқарбек	▶	↑Мектепте спорт кезінде осындай осндай мәселелер болды.. өзіме де ұқсас моменттер өте көп↓/// ↑Өмірдегі ұстанымдарым құсайт/ йә↓/// ↑Өзімде соны шығаруға тырыстым/ неге ослай/ неге осла↓/// ↑Өйткені өз ойымда соған сәйкес келед/ ыы/ көп жағдайларда/ бірақ толықтай емес енді/ әрине↓/// ↑Сондықтан/ ал енді қазіргі уақытты келсек/ ол қиынға соққан жоқ/ үйткені/ ыы/ бірінші маусым жалғасы/ мен уже характерім блем/ қалай нестит Сакураның/ қалай/ осындай ситуациялардан не істеу керек екенін мен блем уже↓/// ↑Тәжрибе бар деген сияқты↓/// ↑Түсірілім деген алдын ала жоспар бойынша жүреді↓/// ↑Осындай күні осындай сахналар түсірілед/ үйткені осындай осындай лакация болуы керек↓///	↑мектепте спорт кезінде ^уосндай/ ^уосндай мәселелер ͡б̊олдұ.. ^уөзүмө д'ұқ̊сас моменттер ^уөтө көп↓/// ↑^уөмүрдөг'ұстанымдарым құсайт/ йә↓/// ↑^уөзүмдө сонұ шығарұуға тырыстым/ нег'осұлай / неге ^уосла↓/// ↑^уөйткөнү ^уөз ^уойұмда соған сәйкес келед/ ыы/ көб̊ жағдайларда/ бірақ толұқтай ^йемес ^йенді/ әрійне↓/// ↑сондұқтан/ ал ^йенді ͡ғазіргі ұуақытты ͡гелсек/ ^уол ғыйыңға соққан жоқ/ үйткөнү/ ыы/ бірінші маусұм жалғасы/ мен үужө характерім блем/ қалай нестійт čакұураның/ қалай/ ^уосұндай сыйтұуасыйалардан н'істеу керек ^йекенін мем блем үужө↓/// ↑тәжрійб̊е ͡б̊ар деген сыййақты↓/// ↑түсүрүлім деген алдын ала жоспар ͡б̊ойұнша жүрөдү↓/// ↑^уосұндай гүнү ^уосұндай сахналар түсүрүлед/ үйткөнү ^уосұндай /^уосұндай ылакасыйа ͡б̊олұ ͡герек↓///	Мектепте спорт кезінде осындай осындай мәселелер болды.. өзіме де ұқсас моменттер өте көп. Өмірдегі ұстанымдарым ұқсайды. Өзімде соны шығаруға тырыстым. Өйткені өз ойымда соған сәйкес келеді, бірақ толықтай емес енді, әрине. Сондықтан, ал енді қазіргі уақытқа келсек, ол қиынға соққан жоқ, өйткені бірінші маусымның жалғасы, мен уже характерімді білем, қалай не істит Сакураның осындай ситуациядан не істеу керек екенін мен білемін. Тәжерибе бар деген сияқты. Түсірілім деген алдын ала жоспар бойынша жүреді. Осындай күні осындай сахналар түсіріледі, өйткені осындай осындай лакация болы керек..
Айдар Асқарбек	▶	↑Ең қызық болғаны мен үшін және түсрілім группасы үшін ыы/ Сакураның туған күні сахнасын/ менін өз өмірдегі туған күнме сәйкес келд та/ расменде сол Сакуранын туған күні/ менің туған күнімде тойладық↓/// ↑Сол сахналард түсірдік↓/// ↑Сол енді/ өмірегідей шықты да расыменде/ органично үйткені өзімнің туған күнім болватыр Қуантай тост айтывотыр деген сияқты/ расыменде тост айтып жатыр да↓/// ↑Шынайы болды↓/// ↑Сондай бір қызық оқиға болатын↓/// Режиссердың өзі таң ғалды↓/// ↑Таңертең тортпен кеп тұрсам « не үшін әкеп тұрсың↓/// ↑Бүгін туған күнім/ «ее бүгін сахнаны түсіремізғо туған күн» деп өздері таң ғалды↓/// ↑Сондай бір қызықты сәттер болды↓///	↑^йең ͡ғызық ͡полғаны мен үшүн және түсрүлүм грұуппас'үшүн ыы/ сакұураның тұуғаң гүнү сахнасын/ менін ^уөз ^уөмүрдөгі тұуғаң гүммө сәйкес келд ͡ та/ ырасменде сол сакұуранын тұуғаң гүнү/ менің тұуғаң гүнүмдө тойладық↓/// ↑сол сахналард түсүрдүк↓/// ↑сол ^йенді/ ^уөмүрөгідей шықты ͡ да ырасыменде/ ^уорганыйчн'үйткөнү ^уөзүмнүң тұуғаң гүнүм болватыр ғұуантай тост айтывотұр деген сыййақты/ ырасыменде тост айтыб̊ жатыр ͡ да↓/// ↑шынайы ͡б̊олдұ↓/// ↑сондай бір ғызық ^уоқұйға ͡б̊олатын↓/// ірежійссердың ^уөзү таң ͡ ғалды↓/// ↑таңертең тортпең ͡ геп тұрсам ↑н'үшүн әкеп тұрсұң↓/// ↑бүгүн тұуғаң гүнүм/ ^й↑ее ͡б̊үгүн сахнаны түсүрөмізғо тұуғаң гүн↑ деп ^уөздөрү таң ғалды↓/// ↑сондай бір ғызықты сәттер ͡б̊олдұ↓///	Ең қызық болғаны Сакураның туған күні сахнасын, менің өз өмірдегі туған күніме сәйкес келді да, расыменде сол менің туған күнімде тойладық. Сол сахналарды түсірдік. Енді, өмірегідей шықты да, органично расыменде өзімнің туған күнім болып жатыр Қуантай тост айтып жатыр деген сияқты, расыменде тост айтып жатыр да. Шынайы болды. Сондай бір қызық оқиға болатын. Режиссердың өзі таң қалды. Таңертең тортпен келіп тұрсам « не үшін әкеп тұрсың» дейді. Бүгін туған күнім десем, «ее бүгін сахнаны түсіремізғой туған күн» деп өздері таң қалды. Сондай бір қызықты сәттер болды
Айдар Асқарбек	▶	↑Мен айтқандағдай Рауза мүмкін басқа актриса болғанда/ басқа Рауза шығатынбеді↓/// ↑Жарқынай да өзін табиғатына байланысты Раузаны шығарды↓/// ↑Көрерменге ұнағандағыдай↓/// ↑Сондықтан/ көп/ характердегі/ тұла бойындағы/ табиғатындағы бар заттар Раузаға сәйкес келед/ әримен/ әрине/ 100% емес әрине/ бірақ келед/ коп заттар↓/// ↑Өмірдегі бір мен айтқанлағыдай о кісініңде өмірде бір сәйкес ситуациялары болды Раузаға құсас↓/// ↑Сонықтан/ ұқсайд деп айта алам↓///	↑мен айтқандағдай ырауза мүмкүм басқ'актрыйса болғанда/ басқа ырауза шығатымбеді↓/// ↑жарқынай ͡ да ^йөзүн таб̊ыйғатына ͡б̊айланысты ыраузаны шығарды↓/// ↑көрөрмөңг'ұнағандағыдай ↓/// ↑сондұқтан/ көп/ характердегі/ тұла ͡б̊ойұндағы/ таб̊ыйғатындағы ͡б̊ар заттар ыраузаға сәйкес келед/ әріймен/ әрійне/ жүз пайыз^йемес әрійне/ бірақ келед/ коб̊ заттар↓/// ↑^уөмүрдөгі ͡б̊ір мен айтқанлағыдай ^уо кісініңде ^уөмүрдө ͡б̊ір сәйкес сыйтұуасыйалары ͡б̊олдұ ыраузаға ͡ғұсас↓/// ↑сонұқтан/ ұқ̊сайд деб̊ ͡айт'алам ↓///	Мен айтқандағы дай Рауза мүмкін басқа актриса болғанда, басқа Рауза шығатын ба еді... Жарқынай да өзінің табиғатына байланысты Раузаны шығарды. Көрерменге ұнағандағыдай. Сондықтан, көп тұла бойындағы, табиғатындағы бар заттар Раузаға сәйкес келеді, әрине. Өмірдеге де мен айтқандай ол кісінің өмірлік сәйкес ситуациялары болды Раузаға ұқсас. Сондықтан, ұқсайды деп айта аламын.
Айдар Асқарбек	▶	↑Өзінін ерекшеліктері бар/ бөлек формат/ көрерменге айтарым/ дәл бірінші маусым жалғасын күтпесін/ кшкене ерекшелеу↓/// ↑Бұл деген/ басқа форматта/ басқа характермен/ көп басқа линиялармен/ актерлік↓/// ↑Брінші маусым бізде/ мелодрама/ драма болды десек/ бұл маусым бзде бойвик↓/// ↑Көбінесе/ йә/ йә/ сондай жаңағы тоқсаныншы жылдарға сәйкес көп ситуациялар жаңағы/ көбнесе еркектер қауымы жайында деген сияхты↓/// ↑Әрине/ махаббатта бар/ лирика да бар/ барлығы бар↓///	↑^уөзүнүн ^йерек̊шеліктері ͡б̊ар/ бөлөк формат/ көрөрмөңг'айтарым / дәл бірінші маусұм жалғасың гүтпөсүн/ кшкене ^йерек̊шелеу↓/// ↑бұл деген/ басқа форматта/ басқа характермен/ көп пасқа ылыйныййалармен/ актерлік↓/// ↑брінші маусұм бізде/ мелодрама/ драма ͡б̊олдұ десек/ бұл маусұм бзде ͡б̊ойвұйк↓/// ↑көб̊үнөсе/ йә/ йә/ сондай жаңағы тоқ̊саныншы жылдарға сәйкес көп̊ сыйтұуасыйалар жаңағы/ көбнөсө ^йеркектер ғауұмұ жайында деген сыййахты↓/// ↑әрійне/ махаббатта ͡б̊ар/ ылыйрыйка да ͡б̊ар/ барлығы ͡б̊ар↓///	Өзінің ерекшеліктері бар бөлек формат, көрермендерге айтарым, дәл бірінші маусымның жалғасын күтпесін. Бұл деген, ерекшелеу форматта, басқа характермен, көп басқа линиялармен... Бірінші маусым бізде, мелодрама, драма болды десек, бұл маусым бізде боевик. Көбінесе, жаңағы тоқсаныншы жылдарға сәйкес көп жаңағы, көбінесе еркектер жайында деген сияқты. Әрине, махаббатта бар, лирика да бар, барлығы бар.
Айдар Асқарбек	▶	↑Шақыртулар түсіп жатыр/ иә/ құдайға шүкр/ кәзір талқыланып жатырмз/ келісу барысында↓/// ↑Әр түрл кейіптер бар/ мысал кәзір уш ұсыныс бар/ соны кәзір келісім сөз жүргізіп жатырмз↓/// ↑Халық бір қатып қалған бір кейіпте көргенде/ дұрыс емес болар/ актерлік тұрғыда жүргеннен кейін/ әр түрлі кейіпте көрінуге тырысу керек↓/// ↑Халық көретіндей↓/// ↑Енді/ бір образда қатып қалғанда дұрыс емес негізі↓/// ↑Мысалы/ кәзір мен бандитты ойнасам/ болашақта керісігше органда істеп жатқан рөлді ойнауға тырысам↓/// ↑Онан кейн/ ыы→/ тарихи киноларда түскім келіп жүр↓/// ↑Кейіпкерлерді/ батыр болсын/ би болсын жанағы/ хандар болсын/ сондай бір кейіптерді ойданп жүрм/ өзім↓/// ↑Басқа қырлардан көрсетуге↓///	↑шақыртұулар түсүб̊ жатыр/ ійә/ құдайға шүкр/ кәзір талқыланыб̊ жатырмз/ келісүу ͡б̊арысында↓/// ↑әртүрл гейіптер ͡б̊ар/ мысал гәзір уш ұсұнұс ͡пар/ сонұ ͡гәзір ͡гелісім сөж жүргүзүб̊ жатырмз↓/// ↑халық ͡пір ғатып қалғам бір ͡гейіпте ͡гөргөндө/ дұрұс ^йемес ͡полар/ актерлік тұрғұда жүргөннөң ͡ гейін/ әртүрлү кейіпте ͡гөрүнүугө тырысұу ͡герек↓/// ↑халық көрөтүндей↓/// ↑^йенді/ бір ^уоб̊разда ͡ғатып қалғанда дұрұс ^йемес негізі↓/// ↑мысалы/ кәзір мем бандыйтты ^уойнасам/ болашақта ͡герісігше ^уорганд'істеп жатқан үрөлдү ^уойнауға тырысам↓/// ↑^уонаң ͡ гейн/ ыы→/ тарыйхый гұйноларда түскүм ͡геліб̊ жүр↓/// ↑кейіпкерлерді/ батыр ͡б̊олсұн/ бій болсұн жанағы/ хандар ͡б̊олсұн/ сондай бір ͡гейіптерді ^уойданп жүрм/ ^уөзүм↓/// ↑басқа ͡ғырлардаң гөрсөтүугө↓///	Шақыртулар түсіп жатыр, иә, құдайға шүкір, кәзір талқыланып жатырмыз, келісу барысында. Әр түрлі ұсыныс бар, кәзір келісім сөз жүргізіп жатырмыз. Халық бір қатып қалған бір кейіпте көргенде дұрыс емес болар, актерлік салада жүргеннен кейін, әр түрлі салада көрінуге тырысу керек. Халық көретіндей. Енді, бір образда қатып қалғанда дқрыс емес негізі. Мысалы, кәзір мен бандитты ойнасам, болашақта мен органда істеп жатқан рөлді ойнауға тырысамын. Одан кейін тарихи киноларда түскім келіп жүр. Кинода, батыр болсын, би болсын хандар болсын. Басқа қырлардан көргім келіп жүр.
Айдар Асқарбек	▶	↑Енді/ менін директырым айтып жатыр мүмкін/ сол тұрғыдада көресін/ өз өзіңді сынап деп/ бірақ енді өзімнің вокалдық данныйларым мықты болмағаннан кейн/ өзімді қатты бір көріп тұрған жоқпын/ өзімді↓/// ↑Енд өз әйеліммен ұсынғаннан кейін айтайық деп/ осындай әдемі ән бар дегеннен кейн/ әйелімнің көңіліне қарап айттық бірге енді↓/// ↑Бірақ/ о жерде ұялатындай бір өзімнің сезінгенім бар↓///	↑^йенді/ менін дійректырым айтыб̊ жатыр мүмкүн/ сол тұрғұдада ͡гөрөсүн/ ^уөз ^уөзүңдү сынап деп/ бірақ ^йенді ^уөзүмнүң вокалдығ ͡данныйларым мықты ͡б̊олмағаннаң ͡ гейн/ ^уөзүмдү қатты ͡б̊ір ͡гөрүп тұрған жоқпұн/ ^уөзүмдү↓/// ↑^йенд ^уөз әйеліммен ұсұңғаннаң ͡ гейін айтайығ ͡деп/ ^уосұндай әдем'ән бар дегеннең ͡ гейн/ әйелімнің ͡гөңүлүне қараб̊ ͡айттық ͡пірге ^йенді↓/// ↑бірақ/ ^уо жерд'ұйалатындай бір ^уөзүмнүң сезіңгенім бар↓///	Енді, менің директорым айтып жатыр мүмкін,сол тұрғыдада көрерсіз, өз өзіңді сынап деп, бірақ енді өзімнің вокалдық данныйларым мықты болмағаннан кейін, өзімді қатты бір көріп тұрған жоқпын, өзімді. Енді өз әйеліммен ұсынғаннан кейін айтайық деп, әйелімнің көңіліне қарап айттық бірге енді. Бірақ, ол жерде ұялатындай бір сезінгенім бар.
Айдар Асқарбек	▶	↑Сіздерге/ көрерменге ұнайд/ деген үміттемз тек↓/// ↑Барынша тырыстық/ актерлар болсын/ сьемочнай группа болсын/ режиссер және/ продюссер барынша жақсы жасауға тырыстық↓/// ↑Ал енді/ өз/ көрермен/ ыы→/ өз бағасын айтар↓/// ↑Бұйырса күтеміз жақсы жаңалықтарды/ жақсы эмоцияларды көрерменнен жақсы бағаларды↓///	↑сіздерге/ көрөрмөңг'ұнайд / деген үмүттөмз тек↓/// ↑барынша тырыстық/ актерлар ͡б̊олсұн/ сьемочнай грұуппа ͡б̊олсұн/ ірежійссер және/ продйұуссөр ͡б̊арынша жақ̊сы жасауға тырыстық↓/// ↑ал ^йенді/ ^уөз/ көрөрмөн/ ыы→/ ^уөз ͡б̊ағасын айтар↓/// ↑бұйұрса ͡гүтөмүж жақ̊сы жаңалықтарды/ жақ̊с'эмосұйаларды көрөрмөннен жақ̊сы ͡б̊ағаларды↓///	Сіздерге, көрерменге ұнайды деген сенімдеміз тек. Барынша тырыстық, актерлар болсын, сьемочная группа болсын, режиссер және продюссер барынша жақсы жасауға тырыстық. Ал енді, көрермен өз бағасын айтар. Бұйырса күтеміз жақсы жаңалықтарды, жақсы эмоцияларды көрерменнен жақсы бағаларды.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ассалаумағалейкүм, қадірлі көрермен. Бүгін «Шынның жүзінде» ғалым, этнограф, жазушы Ақселеу Сейдімбек. Аға, қош келдіңіз. – Сәлеметсіз бе! – Ақселеу аға, біз мынау осы зиялы қауымды көп кінәлап жатамыз. Әйтпеді, бүйтпеді, үндемей қалды, айтпай қалды деп, көп кінә артып жатамыз. Жалпы, осы кінә арту неден туындайды? Қаншалықты жөн?
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Зиялы қауымға деген халықтың қыжылы жалпы мемлекеттік өредегі, саяси-әлеуметтік, рухани істерге жіберіп жатқан кемшіліктерге байланысты. Өйткені халық зиялы қауымнан көп нәрсе күтеді. Солардың қолында биліктің тізгіні бар сияқты сезінеді. Олардың айтқаны жерге түспей орындалады деп ойлайды. Ал шын мәнісінде қазақтың зиялы қауымы ұлттың тарихи тағдырына қатысты айтпай қалған кезі жоқ, сөз қозғамаған кезі жоқ. Олар қозғамаған тақырып жоқ. Бірақ оған құлақ асатын үкімет, оған құлақ асатын билік басындағы деген мәселе ол бөлек. Меніңше, жалпыхалықтық деңгейдегі ұғым-түсінікте осының аражігін ажырата бермеушілік бар ғой деймін.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Бәлкім, сол зиялы қауым сол айтудың бір формасын таппай жүрген шығар. Орындатудың жолын таппай жүрген шығар. Орындатудың жолдары әртүрлі ғой. Әрине, ең соңғы жолы бар. Ол – зиялы қауым басын бәйгеге тігіп, бүкіл халықты соңынан ертіп, көшеге шығу. Үлкен қарсылықтарды көрсету. Бірақ енді ондай дүниеге баратындай, бір шектен шығып бара жатқан тарихи нәрсе. Әзірше, Құдайға шүкір, жоқ бізде. Ал жалпы мен айтар едім, осы біздің Қазақстанда бұл ретте зиялы қауымды тыңдау, олардың айтқан сөзіне құлақ асу үзілді-кесілді жоқ деп айта алмаймын. Жыл сайын, жылына бірнеше рет, қажет болса, ақсақалдармен, зиялы қауымдармен, үлкен ғалымдармен, сала-саланың жетекші мамандарымен өте салиқалы бас қосулары болып тұрады. Олардың айтқан пікірлері, ұсынған ұсыныстары жерде қала бермейді.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ал енді советтік дәуірдің өзінде, мысалы, Бауыржан Момышұлы сияқты бір шенеуніктерде бір қолайсыздау адамдар болды. Ал бүгінгі заманда ондай адамдардың тумауы не себепті? – Бұл – өте жақсы сұрақ. Мынау 20 ғасырдан бастап деп айтуға болады, адамзаттық деңгейде мемлекет басқарудың үрдісі, саяси ахуал мүлде бөлек сипат алды. Ол бөлек сипаттың ең басты белгісі – идеологиялық өктемдік, мемлекет басқаруда. Ал идеологиялық өктемдік бел алған заманда, қоғамдық ортада адамдар өзімен-өзі бірыңғайланады. Өйткені өктем идеология бір ыңғайланбаған адамдардан құтылуға тырысады. Құтылудың жолдарын тарих жақсы біледі. Оның ең жаман жолы – репрессиялық тәсіл. Ал ең жұмсақ жолы – қызметтен тайдыру не биік қызметке алмау. Адам өмірге бір-ақ рет келеді. Амал жоқ, жаңағы қоғамның осындай үрдіс тәртібіне бейімделеді. Нәтижесінде қазіргі адамдар өте бір үлгілі, стандартты адамдар деуге болады. Ал Бауыржандар болса, кешегі Асқар Тоқпановтар, Асқар Сүлейменовтер, Нұрғиса Тілендиевтер болса, олар – бұрынғы біздің көшпелі өмір-салттағы мәдениеттің соңғы иінділері. Соңғы сарқыншақтар. Олар – шынымен де қоғамды реттеуге өте ықпал еткен адамдар.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Енді ол адамдар – бірнеше ғасыр өтіп кеткен жоқ қой олардың дүниеден өткеніне, кеше ғана дүниеден өткен адамдар. Енді олардың да жалғасы болса керек еді ғой. – Жалғасы, енді, мүлде кілт сарқылып қалды деп айта алмаймыз. Ондай адамдар әлі де арада бар. Бірақ мен дарыны ерекше, жұрттың көзінің алдында жүрген тұлғаларды санамалап айтып отырмын. Ал дарыны сол адамдардан кем емес, стандартты қалыпқа түскен интеллигенция қазір бұрынғыға қарағанда өте көп. Бұрынғы, басқа елді алмай-ақ қояйық, өзіміздің көшпелі өмір салтымызда, қоғамдағы адамдардың әлеуметтік типтері өте әртүрлі. Сал-серілер, бақсылар, билер, әншілер, үйшілер, шебершілер деген сияқты.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ал қазіргі адамдардың моральдық-этикалық нормасында бірыңғайластылық бел алған. Бұл – қоғамның, заманының идеологиялық тәртіп талғамының нәтижесі. Оны бұзып, жарып шыққан адамдар, сөз жоқ, өзімен-өзі сол қоғамға кішкене артықтау адам боп көрінеді. Мысалы, мүйізі қарағайдай Нұрғисаларды өзіміз құлағымызбен естіп, көзімізбен көрдік. Асқар Тоқпановтар «Ой, сол жындылар қойшы» деп көзі тірісінде көрдік. Бірақ солардың қазір, мысалыға үшін, Нұрғисаның бір дың еткізген дыбысына зармыз. Бір дың еткізген музыкасының шеті естілгенде, қандай ұлы адаммен замандас болғанымызға қайран қаламыз.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Сол этностың тереңін, оның құндылықтарын зерттеп-зерделеп жүрген адамбыз өмір бақи. Енді сіз өз басыңызда жеке қандай мінездерден айырылдым деп күйзелесіз? – Айырылғанымыз көп қой. – Өзіңіз, көзіңіз көрген ақсақалдар бар, мысалыға. – Мысал үшін, мен бірнәрсеге пұшайман боламын.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Біз уәдеге берік халық едік, уәдеден тайдық. Менің ішімнен шыққан балам, өзіне қатысты іс болмаса, уәдесінде тұрмайды. Ал ол балам басқаға не істейді? Және де бұл жалғыз-жарым мінез емес екенін де жақсы білемін. Демек, біздің халықтың бұл – ең бір ұлы құндылықтарының бірі еді. Әрбірден соң, Құранды өзінің моральдық этика нормасына бұрып алған мынандай мәтел бар: «Құдайдың 1000 аты бар, бір аты уәде».
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Қазақ даласына келген 19-ыншы ғасырға дейінгі, 20 ғасырға дейінгі сыртқы этнографтар бір-ақ нәрсеге таңқалған. Өте ірі тағдырлы істер тек уәдемен шешіле береді бұл далада. Ал қазір уәде беріп тұрып, көзіңді бақырайтып тұрып, ол аздай-ақ, саған қолхат жазып беріп тұрып, сені қақпанға түсіріп кетеді ғой. Осындай-осындай құндылықтарды санап тауыса алмайсың, жоғалтқан. Өте көп. Әсіресе, біздер, мынау менің қатарларым, қоскүндік ұрпақ, біз – жаңағы қаймағы бұзылмаған ауылдың, көшпелі өмір салттың соңғы түтінін иіскеген, ошағына жылынған ұрпақпыз. Одан кейін мынау жаңа қоғам, жаңа жүйемен беттестік. Біз – салғастыру арқылы ненің жоғалғанын, нені жоғалтып отырғанымызды қатты сезінетін ұрпақпыз. Бұл ретте біз өзіміздің, халықтың тамаша, аяулы, асыл қасиеттерін көмескілеп бара жатырмыз.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Тағы да қайталап айтамын, үлкен мемлекеттік деңгейде тамаша шаралар жасалып жатыр ел болу үшін, мемлекет болу үшін, ұлт болу үшін. Бірақ осы салада мән беріліп жатқан қимылды мен сезбеймін. Мен ЖОО-да сабақ беремін қазір. Біздің білім мазмұнында жоқ. – Қалай? – Мына кез-келген білімнің білім мазмұны болады. Бірінші курстың, екінші курстың, үшінші курстың я болмаса бірінші сыныптың, екінші сыныптың өзінің білім мазмұндары, білім деңгейлері болады. Білім мазмұндарының ішінде біздің ұлттық дінімізді, менталитетімізді сақтауға, ұштауға, жетілдіруге бағытталған білім жоқ, мазмұн жоқ.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Керісінше, басқа құндылықтар бел алып жатыр онда. Біздің төл-табиғатымызға жат құндылықтар бел алып жатыр. Демек, бұл өте терең сезіну арқылы тегеурінді қимыл жасайтын өрістеріміздің бірін сөз етіп отырсың. – Ал мұның бәрі Советтік дәуірде әбден жолға қойылып, әлі соның инерциясымен келе жатқанының белгісі ме? Әлде Советтік дәуір кезінде, дегенмен бір қарсы күрестер болып, кейіннен барып осыдан тантырап айырылып қалды ма?
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Бұл – жаңағы алғашқы айтылған уәжіңнің жөн-жобасы. Совет заманында не керек еді? Елдің басшыларының, қоғамның қандай болу тетіктерін білетін басшының керегі жоқ еді. Тек шаруашылық басшы керек еді. Біздің Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін осы үрдіс, осы бір жаман әдет әлі жалғасып келе жатыр. Біздің мемлекетіміздің басында отырған басшыларымыз, біздің министрлер, әсіресе сала-сала тетіктерге тізгінінен ие болып отырған. Олар өзінің саласының шаруашылығын қалай жүріп жатқанын өте жақсы біледі. Ал бірақ мемлекеттік құрылыста жетілдірудің, мемлекеттік құрылыстың аясындағы ұлттың төл-тумалығын сақтап қалудың, мына жаһанданудың ұлы нөпіріндегі ұлтқа араша түсудің мүлде тетігін білмейді. Былайша айтқанда, мемлекеттік тұлғалар емес, шаруашылықтың ғана тұлғалары. Совет заманындағы негізгі ұстаным болған, осы әдет әлі күнге дейін сүйретіліп қалмай келе жатыр. Біз әлі күнге дейін министрлерді өзінің саласын жақсы білгені үшін, экономиканы дөңгелеткені үшін, ақшаны жақсы есептей алғаны үшін ғана қоямыз. Бірінші басымдық қасиетті соған береміз. Олай емес, бірінші басымдық қасиет ұлт болмысын қалай біледі? Мемлекеттің мемлекет болып және ұлттық мемлекет болып сақталып қалу үшін қай тетікті басуды біле ме? Осындай критерийлер жетіспейді. Біздің министрлердің 90 проценті «Елім-ай» әнін білмейді. Бұл өте символды, мысалы. «Елім-ай» әнін білмеу – ол ұлтты білмеу. Өкінішке орай, бізде осы бір талғамсыз дәстүр ел тағдырын тапсыратын азаматтарға қатысты ескерілмей келе жатыр.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ұлттық мінез неден шығады, аға? Мынау көрші мемлекеттерде тыныш емес болып тұр. Ал біздің елімізде, Құдайға мың тәубе, тыныштық, ауызбіршілік бар, кім не десе о десін. Бірақ осы ауызбіршілік мінез әртүрлі себептерден әркім әрқалай айтады. Біреулер айтады: «Бұл таза биліктің, президенттік саясаттың сондай көреген жүргізілмегеннің арқасында» дейді. Енді бір қарсы пікірдегі адамдар: «Жоқ, бұл саясаттың арқасында емес, осы ұлттың ұлттық бір төзімінің арқасында» деп айтады. Сіз осы пікірге қалай қарайсыз, осы екі пікірге? Бұның екеуіне де қосыламын. Бірақ үшінші пікір қосқым келеді. Біздегі тұрақтылық – сөз жоқ, біздің президентіміз бастаған, мемлекет қайраткерлеріміздің белгілі дәрежеде іскерлігі мен маңдай терлерінің арқасы. Екінші – біздің халқымыздың көнтөрлігінің арқасы.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Үшінші – біздің халқымыздың мінез болмысына соңғы екі жарым, үш ғасырда сіңірілген езіп тастаушылықтың нәтижесі. Қазақша айтқанда, «Көт құрса көндім, бас құрса өлдім» деген мақал бар қазақта. Біздің халықты соңғы екі-үш ғасырда отаршылдық осындай күйге түсірді. Бас көтерсең басыңды қырқады, томпылдап жүгіре берсең иығыңа міне береді. Осы отаршылдық қалдырған зардап та біздің езілген еңсеміздің әлі көтерілуіне мұрша бермей келе жатыр. Бұл ретте тағы да қайталап айтамын, біз тәуелсіздік алғанда көп нәрселер жасадық, табыстарымыз да көп. Бірақ біз бір нәрсені мемлекеттік деңгейде қолға алмай отырмыз. Ол отаршылдықтың болғаны рас, оның зардабы рас, енді ұлттың санасымен өмірін отарсыздандыру жоспары болуы керек қой. Бұл жоқ, мемлекеттік ойлау қабілеті ол инженерлік емес, ол тек қана экономистік емес, ол – өте бір кешенді білім, ол – тұтас ғылым жатқан. Білдіңіз бе? – Сіз сонда қай ұрпақтан үміт күтесіз? – Бұл ретте маған Индияның тарихындағы бір қызық мысалы еске түседі.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ағылшындар Индияны тастап кеткеннен кейін, бір-екі ұрпақ алмасқанға дейін, жаңағылар ұлттың төл тума қасиеті мен мәдениетін ұштауға қатысты дәрменсіз күй кешкен ғой. Мәселе қойылады дейді, проблема қойылады, бірақ бұл отырады да «Е, бұл заңға келмейді ғой» деп айтады дейді. «Бұған заң рұқсаты, Конституциямызда бұл жоқ деп айтады» дейді. Сонда екінші-үшінші ұрпақ келгенде айтқан ғой «Ал ол заңды кім жазды? Құдай емес қой жазған, өзіміз сияқты адамдар ғой, оны неге өзгертпейміз» дейтін ұрпақ туған, былайша айтқанда, мүлдем басқаша ойлайтын ұрпақ туған. Жаңағындай көмпіс, орындаушы ұрпақ емес, ойлайтын, сараптамалық зердесі ұшталған, ұлтшыл ұрпақ пайда болады. Меніңше, біз тәуелсіздік алғалы бір ұрпақ алмасып үлгерді. Өте жаңаша ойлайтын, жаңа жігері бар, жаңа түйсігі бар ұрпақтардың төбесі көрініп қалды. – Ал сіз өзіңіз де ұстаз адамсыз? – Иә. – Сол ұстазы ретінде сондай төбесі көрініп қалған ұрпаққа еңбек сіңіріп жатырмын деп ойлайсыз ба? Сіздің буын сондай ұрпақ қалыптастыруға мүдделі ме?
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Сөз жоқ, бізде өте зерделі ұстаздар көп, академиктер көп. Әсіресе қоғамдық ғылым саласы, мынау жалпы мемлекет басқару дегеннің өзі, бұл – қоғамдық ғылым саласының міндеті. Бұл – күріш егушінің міндеті емес, мақта өсірушінің міндеті емес, қой жаюшының міндеті емес. Мемлекет басқару, ұлт тағдырымен айналысу – қоғамдық ғылымның еншісіндегі міндет. Осы салада бізде өте зерделі ғалымдар бар, олардың мектебі, шәкірттері бар. Олар қазір отаршылдық кезінде есеміз кеткен идея мен идеологияны өздерінің шәкірттерінің бойына қал-қадірінше сіңіріп жатыр деп ойлаймын. Ол еш уақытта нәтижесіз болмауға тиіс. – Сіз жастарға сенесіз? – Мен жастарға сенемін. – Ал, Ақа, мынау сізді, мына бүгінгі заманның, мына аласапыран бір саяси тартыстардың бір кезеңінде тұрмыз ғой қазір. – Сөз жоқ. – Осындай бір саясатқа, саяси науқандарға тартатын жағдайлар бола ма сізде? – Тартатындар болады. Партиясына шақыратындар болады. Үйіп-төгіп уәде беретіндер болады. – Қандай уәде? – Уәде, адам болған соң, іші қуыс пенде ғой.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Бала-шағасы бар, үй-күй керек, жағдай керек, ең болмаса, қызметке қызығатындар бар, осындай уәде беретіндер бар. Сөйтіп өзінің жаңағы ұстанған бағытына қолшоқпар еткісі келетіндер бар. Енді, Құдайға шүкір, ондайға елігіп кететін жастан өттік. Енді мен коммунистік партияның заманында мүшесі болдық. Құдайдан бір-ақ нәрсе тілеймін, енді қалған өмірімде мені ара-дара бір партияға мүше қып, сол ала көңіл етпей-ақ қойса екен деп. Мен – өз жүрегімде өзім партиямын, менің өз жүрегімде тұтас бір партиялық программалар бар. Бұл енді бір мақтан сөз емес. Қал-қадіріміз келгенше, сол жүрегіміздің сөзін айтып, тыңдайтын құлақ болса, дұрыс өткенге не жетсін.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Партияларға белсене ат салысып жүрген әріптестеріңізге қандай пікірдесіз? – Мен енді Қазақстанда ұлт пен мемлекеттің мүддесін, шыншылдық пен шын жүрегімен және де үлкен терең ғылыми сараптамалық деңгейде бастаған партияны әлі көргем жоқ. Бәрінде бір бақа есеп, бәрінде, бәрінде бір шын жүрегіміздегі қалау жетпей жатады. Тіпті мынаған мысалды ғана ойлашы, осы жала жабу емес, біздегі таза ұлттық мүдде, ұлттың тағдыры, ұлттың тарихы кеткен есесі деп айқайлап шыққан бір партияны көрдіңіз бе? – Бір кезде болды Алаш партиясы, совет қазағы Атай құрған. – Алаш партиясы алғашқы бастау лебі жақсы еді. Бірақ сонда, біріншіден, үлкен ауызбірлік болмады, екіншіден, үлкен сенім, үлкен, орысша айтқанда, трезвый, саналы бағдарлама болмады оларда.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Мен жақсы білемін, совет қазым – менің өте жақын досым. Сол ара-дара күйге түсті, солай болуына біздегі билік мүдделі де болды. Өйткені қоғамды революциялау жолмен емес, эволюциялау жолмен дамуды таңдады біздің басшыларымыз сол кезде, әлі де сол жолды басымырақ басшылыққа алып келе жатыр. Ал біздің Алаш, Азат партияларында бірден қолға алу, бірден тарихқа кеткен есені қалпына келтіру, бірден кемшілікті жойсам дейтін нәрестедей пәк ұмтылыстар болды. – Бұл – заңдылық қой, барлық жаңағы отарлықтан босаған елдердің барлығында сондай партиялар бар, болған, болып та келе жатыр. – Бұл – заңдылық. – Ал бізде қазір жоқ. Неге жоқ? – Бізде, біздің қоғам соны қажетсінбей отыр, менің пайымдауымда. – Қоғам қажетсінбей отыр? – Қоғам қажетсінбей отыр.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Біздің саяси билігіміз ондай революциялық тосын шешімді жақтырмай отыр. Бұның ақиқат-шындығы – осы. Бұл ретте енді тағы да кесіп айту субъективтілік болады. Біздің республикамыздың тықыры бөлек басқа республикаларға қарағанда. Біздің республикамыздың тықыры Ресейден де бөлек, ұсақ-түйек Қырғызстан, Грузия, Өзбекстан деген, Түрікменстан дегенді былай қойғанда. Біздің республикамыздың болмысы, бітімі әлемдік мүддемен кіндіктес. Әлемдік саяси-экономикалық мүдделермен кіндіктес. Бұл – бір қисыны, екінші қисыны – біздің республикамыздың этникалық құрамы мейлінше ала шабыр, мейлінше ала шабыр. Өте әр текті ұлт өкілдері әлі де басым. Олардың идеалдары әр текті. Оның үстіне отаршылдық кезіндегі зардап қазақтың өзін екі жікке бөліп, ассимилияцияға түскен топ, ассимилияцияға түспеген дәстүрлі топ деген екі топқа жіктеп тастады. Ақиқаты да сол, олардың да қоғамдық, тарихи, саяси мүдделері бөлек-бөлек. Ал осындай жағдайда қолға бишікті алып, ұлтым деп айғайлап шыға келші, не боларын бір Құдай біледі. Сондықтан көп нәрсеге байыппен қарап, кінәлаудың алдында кішкене жай-жапсарды саралап алып отырған артық болмайды деп ойлаймын.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ақселеу аға, сіз өз басыңыз былай принципке берік адаммын деп есептей аласыз ба өзіңізді? – Ол қиын сұрақ енді. Кім өзін жаманмын дейді. Адам өзінің кемшілігін өте терең, саналы түрде білсе, соны жібермес еді ғой. Кемшіліксізбін деп айта алмаймын. – Ал, Ақа, мынау сіздің көптеген замандастарыңыздың балалары әкелерінің шығармаларын өз тілінде оқи алмай тұғын, ана тілінде оқи алмай тұғын бір пұшайман жағдайы бар. Сіздің басыңызда осындай бір проблема бар ма? – Менің Мұхтар Шаханов дейтін құрдасым бар. Бірге оқып, бірге өсіп келе жатырмыз. Қой десем, қоймайды. Ол қазақ тілін білмейтін қазақтарды кінәлайды, оларды «космополит» дейді. Тұтас оны бір терминологияға орнықтырды.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Әке-шешесінің шығармасын, түпнұсқасында оқи алмайтын жазушылардың кінәлайды балаларын, балалары оқи алмаса. Бұл – себеппен емес, салдармен күресу. Мен ол жазушыларды кінәламас едім, қазақ тілін білмейтін ұрпақты да кінәламаймын. Ол Құдайдан тілеп алған жоқ қой, қай дені дұрыс адам өз тілін білмеуді Құдайдан тілейді? Мұның барлығы – кешегі отаршылдықтың, сол отаршылдық езгіде әбден сөнген сананың, соның екпінінің зардабы ғой. Ал ол зардаппен күресу – мемлекеттік іс. – Енді отбасындағы жағдай ол отбасындағы әкенің ісі емес пе? – Жо-жоқ. – Әбіш Кекілбаевтың айтқаны есіңізде ме? «Балаларыңыз қазақша біле ме?» дегенде, «Балаларым қазақша сөйлейді, әттең, үйде итім болған жоқ, қалада тұрдым, итім болса, итімді де қазақша сөйлетер едім» дейді. – Дұрыс қой, Әбекеңнің онысы дұрыс.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Демек, мемлекеттік деңгейде қазақ тілі қазақ болмысы, қазақ тағдырына қатысты, қайта-қайта айтуға сен мәжбүр етіп отырсың, қанағаттанарлық деңгейде шара жасалынып отырған жоқ. Жоспары да жоқ, оны көріп те отырғаным жоқ. Біз осыны ашық айтуымыз керек, осыны талап етуіміз керек үкіметімізден. Міне, қазақ зиялыларының ашық мәселе қоятын тақырыбы осы деп білемін. – Ақа, мынау сіз әр саланы зерттедіңіз, музыка, этнография, әдебиет, жазушылықпен де айналыстыңыз. Жалпы жас күніңізде осылардың біреуін ғана таңдап, біреуінің ғана ізіне түссем деген ой болған шығар, иә? – Мен оны жас кезімде, орысша айтқанда, осознанно бәлен болсам деп армандағаным жоқ. Мен 10-шы класс бітіргенде, 10-шы сынып бітіргенде ВУЗдарда қандай факультет болатынын да білгенім жоқ.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Мен бетпақтың шөлінде өстім, мен орысты алтыншы класста көрдім, машина, трактор дегенді бесінші класста көрдім. Аттың жалы, атамның қолында өстім. Бірақ мен кейін білім алып, оң-солымды танып, адам болмысының, адам ретінде өзімнің болмысымның қандай екенін сезінген кезде іштей өзім бір-ақ нәрсеге өкінемін, менен өте жақсы музыкант шығатын еді. Менің бойымда музыкалық қабілет басқа қабілетімнен әлдеқайда басым екенін сеземін. Өкінішке орай, музыкалық, мен оқыған орта мектепте музыка пәні жүрген жоқ, музыкалық білім алмақ түгілі. Бірақ мен өскен орта – ол Тәттімбеттің ауылы, Дайрабайдың ауылы, Ықыластың ауылы, Тоқаның ауылы, Күләштің ауылы, Манарбектің ауылы, Әбікен Қасеновтың ауылы, біздің ауылдың ең нашар күйшісі Мағауия хан әзим болатын. «Осы бала домбыраны мандалин қып жіберді» деп шалдарымыз менсінбей отыратын. Былайша айтқанда, музыка және де қазақтың дәстүрлі музыкасы менің жөргектен құлағыма сіңіп өсті. Оған филологиялық тарихи зерде қосылғанда мен шын мәнісінде өкіндім, шіркін. «Мен музыкант болғанда халқыма көбірек пайда келтіретін едім» деген бір қиялдар бар. Бірақ пойыз өтіп кетті. Өкінгенмен ештеңе өнбейді.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Сіз және өзі коллекция жинайсыз, этнографиялық бұйымдарды. Содан кейін өзіңізде бір қолөнершілік шеберліктеріңіз бар, жасаған бұйымдарыңыз бар. Сыртқы өміріңізде де бір әдемі заттар тұтынып, әдемі сөйлеп, әдемі киініп жүргенді ұнатасыз. Бұл неден, осы заманның сал-серісі болғыңыз келеді ме? – Жо-жоқ. Бұл заманда сал-сері болам дегенмен, ешкім бола алмайды. Сал-сері – ол қоғамдық әлеуметтік тип, оның заманы өтіп rеткен. Енді сал-сері болсаң, тек масқара боласың. Оның жайын жақсы түсінем, жақсы білем. Және де сал-сері болам деп ұмтылмаймын да. Ал менің қолымнан бірдеңе жасау келсе, қамшы өру келсе, шақша жасау, сақина жасау келсе, білезік жасау келсе, ол мен өскен ортаның қажеттілігі еді. Менің ауылыма совет өкіметінен жылына екі бөшке корисін мен алты қап тұз ғана келетін. Басқасының бәрін ауыл өзі жасайтын. Менің шешем – қыс бойы тана моншақтың көзінен өткізіп, әкеме костюм шалбар тігіп берген адам. Мануфактура жасайтын, қамшы өретін, шақша жасап алатын, киіздік соғып алатын, содан қалған жұқана ғой, әйтпесе менің...
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Жоқ осы күнге дейін дамытып алып келуді айтам? – А, ол бір қызық нәрсе бар адам психологиясында, ол – өткен өмірге деген іңкәрлік, өткен өмірге деген аңсау. Мен өскен ортамды сол бір мұңсыз, қамсыз балалық шақты еске түсіргенде, әсіресе өмірімнің он жылдай уақыты тілші болып өтті, уақытым мол болды. Сол кезде аздап қолөнермен айналысқан кезім болды. Ал қазір оған мұрша жоқ және де мен қолөнермен жасаған заттарым әжептеуір болды. Мен жасаған домбыра қазір Нұрғиса Тілендиевтің үйінде, пионинасының үстінде тұр. Мен әжептәуір әдемі дүниелер жасай алушы едім. Ал қазір уақыт та жоқ, жас та келді, мүмкіндік те жоқ. – Ал бұл – бір ерекшеленудің, басқаға ұқсамаудың тәсілі емес пе? – Жоқ, Құдай сақтасын, енді солай ойлайтындар бар шығар, ерекшеленгісі келеді дейтін. Жоқ, ол өзімнің өскен ортамнан жұғысты болған бір қасиеттер шығар деп ойлаймын енді. – Сіз, мысалы, ана жылы бір «Былапыт сөздер» деген кітап шығарып, соны жарнамалап, көпшілікке ұсынған жағдай болды. Ал бұл мақсат неден туындады, бұл да бір ерекшелену емес пе? – Мен фольклорша ретінде ылғи өліп бара жатқан нәрселерге, жанына жармасам. Менің кандидаттығым қара өлеңмен.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Қара өлең мен бастағаннан кейін том-том болып жиналды, ол – қазақ поэзиясының шедеврі еді. Менің докторлығым – қазақтың күй-аңыздары, мен – үш мың күй-аңыздарын жинаған адаммын. Ал қазақтың бейпіл сөздерін Халел Досмұхамбеттен бастап Бейсенбай Кенжебаевқа дейін қазақтың ең асыл сөзі осында кетіп бара жатыр деп құлағымызға құйған. Халел Досмұхамбетов оны «боқауыз сөздер» деген, Бейсекең «боқауыз сөз» дегенді қолданбады, ол кісі ұстазымыз болды ғой, «бейпіл сөздер» дейтін. Бейсекең оны екі дәптер қылып жинап жүретін, өкінішке орай, менің қолыма түспеді. Ал мен бейпіл сөзді қолданатын қазақтың, оны білетін қазақтың соңғы тұяғы екенімді сезіндім. Мен таза фольклорлық ұлттың игілігі ретінде жинадым, оның ішінде менің бір ауыз сөзім жоқ.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ал оны көпшілікке ұсынудағы мақсат не? – Ол академиялық деңгейде ұсынылды, Мұхтар Әуезов атындағы... – Жас алаштан жарнамаланып тұрып сатылғанын білеміз ғой, кітап дүкендерінің бәрінде тұрды. – Жоқ, оны шығарған адам жарнамалаған шығар, біз академиялық деңгейде Сейіт Қасқабасов оның жауапты редакторы болды. Академик Сейіт Қасқабасов біздің академияның институтында талқыланды. Сосын дүниежүзінде бар нәрсе. Мүйізі қарағайдай Фрейд отыз жыл эротикалық журналдың редколлегия мүшесі болды, мүйізі қарағайдай Дальдың соңында төрт том эротикалық фольклор қалды. Мүйізі қарағайдай орыс фольклоршысы Афанасиевтің он екі том эротикалық фольклоры бар. Біз мынандай ұлттың жадынан өшіп бара жатқан дүниені архивтен жинап алып шығардық. – Ал сіз өзіңіз боқтап сөйлейсіз бе сөйтіп? – Жоқ, мен бейпіл сөз айтпаймын, бейпіл сөз айтпаймын. «Айтшы» деп құрдастарым жалынғанда, мен жанағының бәрінен таң қалатындарын білемін, соны күлдіру үшін айтып беруім мүмкін. – Ақселеу аға, сіз мына өмірде қандай адамсыз? Ашушаңсыз ба? Жалпы адамдармен ілісінісіп қалатын, кикілжіңге келетін кездеріңіз көп пе? – Болады. Мен өзім қызу қандылау шығармын тәріз, одан кейін мен әділетсіздікке төзбеймін. Әділетсіз жасалған қиянаттарға төзбеймін. Сол кезде мінез көрсетіп, тікелей бетке айтып, қарсы шығуым мүмкін. Мүмкін емес, жиі болады.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Ал кешірімшілдік деген ше? – Енді осы жас келген сайын кешірімді болып бара жатқан сияқтымын. Жастау кезімде әділетсіздікті іздеп жүріп, айқасушы едім, әсіресе ұлттың есесі кетіп жатқан нәрсеге түнімен отыра қалып, мақала жазып, таңертең газеттерге ұсынушы едім. Қазір кішкене көмпістік, ақырын күтушілік, кешіре салушылық бел алып бара жатқан сияқты. Бұл енді адамның жасына байланысты қалыптасатын зат, мінез болу керек. – Ал сіздің, мысалы, көңіліңізді тоғайтатын бір көрген оқиғаңызды айтасыз ба? – Ай, көңіл тоғайтатын, қуантатын нәрселер көп, ей. Ол бір ұлттың, мемлекеттің тағдырында үлкен рөл атқармауы да мүмкін. Бірақ біздің жастарымыздың өнер саласындағы, поэзияда, прозада, ғылым саласында шыншылдық пен жүрегіндегі қабілет-қарымының идеологиялық құрсаусыз көрініс тауып жатқандарына қуанам. Осындай мысалдар көп бізде қазір. Сонсоң осы тәуелсіздік деген құдірет екен ғой, мысалы үшін, достарымның жаңадан алған пәтеріне келгенде шексіз қуанам. Өйткені қазіргідей пәтер салу совет заманында облыс басшыларында да болмайтын, олар ондай үйге кіруден қорқатын. Ондай үйге кіру месжандықты көксеушілік деген айыппен партиядан шығарылып, қызметінен алынып, жазаға тартылатын. Ал тәуелсіздіктің бізге беріп жатқан мың миллион мысалдарына қуанам.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Кең сарайдай дейсіз ғой? – Кең сарайдай, бала-шағаң көп болса, мүмкіндігің болса, ала бер. – Қазаққа арналған... – Және де үйдің салыну сұрқы бөлек болып кетті ғой. Ал сен қазіргі Хрущев марқұм салған үйлерді көр. Қайран қаласың, Алла-ау, адам баласын осындай күйге келтіруге болады екен-ау деп, төбе шашың тік тұрады. Ал біз соған көндік, сондай үй алғанға қуандық қой. Ал бұл сұмдық... – Құрқылтайдың ұясындай дейсіз ғой? – Құрқылтайдың ұясынан да жаман және көк ала цемент қой, денсаулыққа зиян ғой. – Өзіңіз сән-салтанатты ұнатасыз ба? – Салтанатты сәттер орнымен жасалып жатса, лайықты жасалып жатса, өте ұнатамын. – Жоқ, былай өмір сүру ортаңызда, үйіңізде сән-салтанатқа малынып отырғанды ұнатасыз ба? – Мен оған көп мән бермеймін. Мен өз қатарларымның ішінде менен көп кітап жинаған адам жоқ.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Қадыр Мырзалиев? – Жоқ, Қадырдың кітабы – менің кітабымның ұшқыны ғана, Әубәкір Нілбаевтың кітабы – менің кітабымның ұшқыны ғана. Оған бірақ мысал айтайын, достарым куә, менің жалғыз ұлым үйленгенде тойын жасауға ақшам болмай, мен кітабымның бір бөлігін ғана миллион теңгеге саттым. Бір бөлігін ғана... Көркем шығармаларды ғана. Ол миллион теңгенің ішінде ұлттың игілігі болатын екі-үш кітап кетті. – Антиквар кітаптар ғой? – Антиквар кітаптар, ол Абай астын сызып оқыған кітап еді, «История умственно развития Европы» Джон Дреппердің екі томдық кітабы еді. Ол кітап Мұхтар Әуезовтің қолында болады екен, Мұхтар Әуезов операцияға кеткенде Сіләм Жарылқапқа берген, сосын өліп қалған соң сонда қалған. Сіләм Жарылқаптан оқуға мен алғанда ол кісі өліп қалды. Оның бетінде Әуезовтің қолтаңбалары болды. Сондай-сондай кітаптар болды. – Олардың бәрін қалай жинадыңыз? – Оның бәрін букенде өтеді өміріміз, базарда өтеді. – Сіз ақшалы адам болдыңыз ба? – Жоқ, ақшам аз болды.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Бірақ кітапқа көп қаржым кетті. Кітап – менің сиқырлы таяғым. Мені Ақселеу қып тұрған – менің кітапханам. Ол жоқ болса, жынын алдырған бақсы ұқсап, мен түкке жарамай қалам. Менің архивтік материалдарым өте мол. Менде дүниежүзінде ең көп шежірелік материал менде ғана, ол ғылым академиясында жоқ, ол Москвада, Уфада, Қазанда, Ленинградта, Орынборда да жоқ. Мен – төрт шежіре деген мынандай плакат шығарған адаммын.
Ақселеу Сейдімбек	▶	–	–	Кейбіреулерден көресің осыны, бәйтерек сияқты тұр, соның авторы менмін, соның астына адресімді бергенмін, содан кейін маған мыңға тарта шежіре түсті, мыңға тарта. Қазақстанның түкпір-түкпірінен, оның ішінде қазақтың тарихына қатысты өте құнды мұралар бар. Қазіргі жазып жатқан менің еңбегім «Қазақ тарихына қатысты шежірелік деректер» деп аталады. Өте қызық, өте сүйікті кітаптарымның бірі болар деп үміттенемін, амандық болса. – Рақмет аға, кітабыңызға табыс тілейміз. – Жақсы. – Бүгінгі осы студиямызға келіп, ашылып әңгіме айтқаныңызға көптен-көп рақмет. – Жақсы, рақмет саған да. – Қадірлі көрермен, сіздер бүгін «Шынның жүзінде» ғалым, этнограф, жазушы Ақселеу Сейдімбекпен болған сұхбатымызды тыңдадыңыздар, бұл сұхбатымыздың жазбаша нұсқасын «Айқын» газетінің алдағы сандарынан оқи аласыздар. Келесі кездескенше.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж:Диалогтың бүгінгі қонағы Ақсұлу Құлмағамбетова, білім беру саласының сарапшысы, еңбек жолын ауыл мұғалімі болып бастаған Назарбаев интеллектуалды мектебінде он жылдан астам қызмет етті. Қазақ тілі оқулықтары мен бағдарламаларын әзірлеуге атсалысты. Пандемия кезінде онлайн мектеп бағдарламасын жасауға қатысты Назарбаев университетінің магистранты. Ж:Ақсұлу ханым қазіргі таңда баланың қазақ тілін үйренуге деген қызығушылығын арттыруда. Қандай да бір құпиялар бар ма?
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Қ:Жалпы жалпы тіл үйренуде біз баланың психологиялық жағдайын ескеруіміз керек деп ойлаймын. Негізінде жаңағы қазіргі таңдағы теориялар мынаны айтады. Жалпы ана тілі ретінде қарастырайық,иә?Баланың тілді үйренуі, дыбыстық толқындарды үйренуі анасының жатырынан басталады. Яғни анасының ішінде жатқан кезде сол тілдің дыбыстық толқындарын қабылдайды екенде бала дүниеге келген сәтінен бастап тіл үйрене бастайды. Яғни алғашқы күнінен бастап бала қандай сөздерді естиді, қандай дыбыстарды естиді ол соны бірден қабылдай бастайды. Сондықтан мысалы, есіңізде шығар, біздің ата-әжелеріміз «ф, ц» деген орыс әріптерін айта алмайтын,иә?, Себебі оның өскен ортасында, ата-анасының ортасында ондай дыбыстар болмаған.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ал дәл қазіргі біздің қолданысымызда ол дыбыстар бар. Яғни бала сол сәтінен бастап... енді мұны кейде ағылшын тілінде “silent period” ейді. Үнсіздік кезеңі дейді бала, яғни бір жастан бастап екі жасқа дейін, кейде үш жасқа дейін сөйлемей қояды. Иә, бірақ ол оның ештеңе түсінбейді дегенін білдірмейді. Ол оның реакция білдіреді. Яғни иә, жоқ па, барасың ба? Біздер біртіндеп қолданамыз ғой. Сөйтіп үйрене бастайды. Ал үлкен адамдарға келетін болсақ, бұл үнсіздік кезеңі екі аптадан бастап екі айға созылады екен. Яғни бізге келетін тіл үйренушілер дәл сол жағдайды басынан өткереді. Кішкентай бала күндегі сияқты ол келеді.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Тіл үйреніп бастаған кезде ол одан мынандай қиындықтар болады. Дыбыстық толқындарды ажырата алмау. Мысалы, дыбыстардың арасын ажырата алмау деген секілді. Ол адамдар үндемейді. Бірақ пассивно түсінеді. Жалпы не айтып отырғанын... қатыса алады. Яғни біз тіл үйреткен кезде осы бір нені ескеруіміз керек шығар. Яғни психологиялық жағдайын ескеруіміз керек. Стивен Крашен өзінің еңбегінде былай деп жатыр. Ол қазіргі екінші тілді үйрету бойынша мықты теоретик ғалымдардың бірі. Ол кісі былай деп айтады.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Бала адам кішкентай күнінде қандай тілді үйрену кезеңдерінен өтсе, яғни кішкентай күнінде ол дыбыстарды уілдеп айтып үйренді,сөздерді айтты... ендң кішкентай сәбиді қарайық,иә. Сосын біртіндеп сөйлем құрастырды,тағы басқа. Үлкен адамда дәл осы кезеңдерден өтеді екен. Яғни ол біз біз берген материалды бірден үйреніп алып кетпейді. Сондықтан бізге шыдамдылық керек. Одан кейін осы жерде айта кетейін, егер ана тіл тұрғысынан қарайтын болсақ, баланың тілді үйреніп қалыптасуы жеті жасқа дейін қалыптасып болады екен.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж:Ал жалпы осы қазақ тілді үйренгісі келіп жүргендер,иә, Осыны осы тілді меңгеру үшін неден бастау керек? Ғаламтордан ізденіп, қандайда бір әдістемелерді қарау керек па? Жалпы Осы жөнінде айтып өтсеңіз. Қ:Негізі Ммм біздер әдістеме деген кезде біз оны бірнеше бөлікке бөлуіміз керек шығар. Мысалы, балабақша кішкентай балалар көбіне визуалды қабылдағанды жақсы көреді. Оларға ән, мультфильм, кино, әртүрлі иллюстрациялық суреттер. Олар солар арқылы қабылдайды,иә. Соның жас ерекшелігін ескеруіміз керек шығар. Неге біздің балаларға кішкентай балалар ютубты қарап, ютубтың әсерінен не тілі ағылшынша шығып жатыр, менің өзім жағдайымда солай болды... кішкентай қызымда. Не орысша шығып жатыр. Себебі ол жақта көретін контент қабылдайтын мазмұн ол не орысша, не ағылшынша. Сондықтан ол балалардың сұранысы сондай болғандықтан, меніңше, біздің өз арамызда сол кішкентай жастағы балаларға арнап контент жасайтын блогерлар керек шығар.Керек әрине, шығар емес. Мультфильмдер арнайы. Мысалы, Татарстанда, өзіміздің көрші мемлекетте олар татар тілін үйрету мәселесі бойынша арнайы мультфильмдер дайындады. Яғни ситуативті қонаққа бару, бір нәрсе сатып алу, туған күн кешіне бару деген сияқты,иә, одан басқа...
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж: ситуациялық жағдай жасап, Қ: ситуациялық жағдай жасап енді оқиға арқылы кейіпкері арқылы ол балаға көрсету. Енді орта буынға келетін болсақ, енді мектеп жағдайында үйренеді. Ол жастағы балаларға өздігінен үйрену қиын.Бір әдісті алып, ол себебі олар әдіске анализ жасай алмайды. Бірақ оларға жаңағыдай контент керек. Мүмкін комикстар қазақ тілінде жаңа цифрлық контенттер мүмкін. ыыы мобильді ойындар, приложениялар, ойындар. иә, балалар жақсы көреді ғой. Мысалы...
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж:Сол қазір сұраныстағы ойындарды қазақ тіліне аудару. Қ:қазақ тіліне аудару. Мысалы, қазақ тіліне ыыы. Мысалы, мен бір-екі рет байқадым. Мысалы, Майнкрафт деген секілді ойындардың қазақша блогерлардың жүргізіп жатқаны оны да қарайды. Егер сұраныс болып тұрса, сол сұранысқа біз не айла жасауымыз керек. Ал енді жоғарғы өзім үйренем деп жүрген адамдарға келетін болсақ, егер олар мұғалім емес, педагог емес, қарапайым адам болатын болса, олар алдымен нені ұнатады? Ол қандай типтегі адам бір адамдар болады сериалдар болды ғой. мысалы, түрік сериалдарын көптеп қарап, түрік тілін үйреніп алғандар,иә? Ж:Иә
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Қ:сол секілді. Егер сен кино көргенді жақсы көрсең, сериалдардың да сол арқылы сол тілде қарау керек және үйрену керек. Немесе сіз кітап оқығанды жақсы көресіз. Сол арқылы немесе сіз болады. Кейбіреулер ән тыңдайды. Иә, сен күн ұзаққа жаңағы құлақ қапты киіп алып ән тыңдайды екенсің онда қазақша әндерді тыңдай бастайды,иә, сөйтіп құлақты үйрету егер педагог емес болатын болса, енді педагог болатын болса, әрине ол баланың деңгейін анықтап, соған сай материал беріп оқыта бастайды. Біз енді қарапайым әр адамның бойындағы, одан кейін ең басты нәрсе шарт ол қорықпау, қорықпау, яғни бір-екі ауыз сөз болса да сөз қолдануға қорықпау, сөйлеу бізде болады өкінішке орай, қоғам дұрыс қате сөйледінін, акцентін дұрыс қоймадынын деп бірден сынай бастайды,иә, бірден сөйлеп тұрған адамды сөйтіп.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ал мысалы, шетелдік азаматтарды қарап отырсаң, сен қанша қате сөйлеп тұрсаңда ол сені қолдайды. Сенімен бірге қуанады. Құрметпен сені аяғына дейін тыңдайды. Сондықтан бұл жерде біздің қоғамның да қатынасын тіл үйренушіге ол біздің біріншіден, ол азаматтар, біздің азаматтар осы жақта дүниеге келді. Отбасындағы жағдайына, енді қалыптасқан өзінің аумақтағы жағдайына кінәлі емес. Бірақ ол адам тіл үйренем деп қазақ тілінде сөйлеймін деп талпыныс жасап жүрсе, онда біз бәріміз көптеп қолдауымыз керек. Неге? Мысалы, кішкентай бала ең жақсы әдіскерлер бұл ата-аналар. Неге? Себебі кішкентай бала жаңадан сөйлеп, баставатқан кезде оған ешкім күлмейді. Үйде, отбасында күлмейді. Керісінше, бәрі қуанып, бүгін бір сөз айтты, деп бір-бірінен сүйінші сұрап, оны бірнеше рет айтқызады. Иә, бала үйдің жағдайы сондай ғой. Сол секілді үлкен адам да, ол ол да ыыы адам, бала, ол да бала. Сондықтан оған да енді біз сүйінші сұрамағанымызбен, оның қолдауымыз керек.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж:Қазіргі таңда қазақ тілінде неологизмдер иә, а кеңінен пайда болып жатыр. Жалпы шала қазақша сөздер де кеңінен тарауда. Сіздің ойыңызша, осы пікірмен келісесіз бе? Қ:ы, меніңше, бұл жерде ы неологизм дегенде нені түсінеміз деп ажыратуымыз керек шығар. Ж:Иә.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Қ: біздер ы көбіне. Мысалы құжат тілдерінде аударма өте көп. Иә, әсіресе техника бағытында, құжат тілдерінде. Сосын мысалы банкинг жасағанда банк ы жұмыстарын. Енді олардың бәрі құжат тілі ғой. Енді аудармасыз аударма тілдер. Біріншіден, құжат алдымен орысша дайындалып алып, енді ол ешкімге не емес, жасырын нәрсе емес,иә, сосын қазақшаға аударылады. Орысша дайындалып, содан кейін оның аударма тілі болғаннан кейін қазақ тілді адамға ол түсініксіз. Көбіне мысалы, кейде мен өзімнің жолдасым кәдімгі қазақ ауылда өскен. Кейде ана құжатты оқиды да сұрайды.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Мен ештеңе түсінген жоқпын мына қазақша құжаттан дейді да, сен осыны маған аударып берші. Кәдімгі біздің өзіміздің тілге түсіндіріп . айтып берші дейді.Сонда ойлаймын, кейде бізді біздің құжат тілдері аударамыз деп кәдімгі күнделікті тілден аса алшақтап кеткен сияқты. Тым көп аудармаларды қолданып, түсініксіз жағдайға жеткізіп алған сияқтымыз,иә, ол бірінші мәселе. Екінші мәселе. бұл тағыда психологиямен байланысты. Мысалы, құрылыс заттарына, базарына барсаң көп құрылыстың атаулары қазақша емес, иә, соны амалсыздан сен оны орысша атауларына айта бастайсың. Яғни, адам өзі не нәрсенің атауын қазақша білмесе, оның басқа баламасын іздей бастайды. Не орыс тілінде, не ағылшын тілінде психологиялық тұрғыдан осы халық қандай сөздер қолданып жүр,сол сөздерді беру сонда ол кісі күлкіге қалмайды. Екіншіден, оның айтатын әңгімесі сол халыққа да түсінікті.
Ақсұлу Құлмағамбетова	▶	–	–	Ж:Сіздің көзіңізше жаңа Қазақстан қандай болуы керек? Қ:Жаңа замандағы Қазақстан ол ұлттық мүддеге қызмет ететін, біздің Еуразиядағы алатын орнымызды шегелеп көрсететін,иә. Мен оған сенемін. Азаматтық қоғам, демократиялық қоғам болу керек деп ойлаймын,әр адамның пікірі есептелген. Білім сапасы өте жоғары деңгейде болу керек деп ойлаймын. Себебі білім сапасы, ол …білімнің сапасы, оның құндылығы мемлекеттің алға қарай дамуына мүмкіндік береді,иә. Бізде көптеген жағдайлар жасалып жатыр:болашақ бағдарламасы болсын ,университеттер, әр түрлі жағдайлар жасалып жатыр. Осы бағытымызды жалғастыра берсек, мүмкін адаспаспыз. Және мемлекеттік мүдде болғаннан кейін қазақ тіліне де кешенді жаңағы көңіл бөлінсе.Біз өкінішке орай асығамыз: бүгін жасасақ, ертеі нәтиже көрсетуге тырысамыз. Мысалы,қазіргі Қытай экономикасының гүлденуі ол олардың 70-80 шы жылдары білім саласына жасаған реформалардың нәтижесі.Яғни олар 30-40 жылда осы нәтижеге келіп отыр. Ж: Ақсұлу ханым, сұхбатыңызға рақмет. Күніңіз сәтті өтсін.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Жүргізуші: Құрметті көрермен қауым,біз осы әдеби саладағы, әдеби тақырыптағы әңгімені ары қарай жалғастырамыз. Біздің студиямызда ақын, халықаралық «Алаш» сыйлығының иегері, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, «Құрмет» орденінің иегері- Ақұштап Бақтыгереева. Қош келдіңіз студиямызға! Жүргізуші 2: Қайырлы таң! Қош келдіңіз! Таңғы көңіл күйіңіз қалай? Ақұштап Бақтыгерева: Рақмет/ Таңғы көңіл-күйім жақсы бүгін. Жүргізуші 2: Күні-кеше тамаша кеш өтті, осы кеш жайында айтып берсеңіз,қалай болды?
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Ақұштап Бақтыгерева: Иә, кеште Гумилев атындағы университетте, «Кәусәр» деп ұйымдастырылған әдеби бірлестіктің ұйымдастыруымен // ректордың шақыруымен, Ерлан Сыдықов, сол үлкен ұжымның, үлкен университетіміздің, елордадағы студенттерімен кездестім. Зиялы қауым болды, Алматыдан бұрыннан келе жатқан көзкөргендер, оқымысты ағаларым, Мырзатай Жолдасбеков, Сейіт Қасқабасов сияқты. Университетте сабақ беріп жүрген, дәріс беріп жүрген қатарластарым, мен білетін ұстаздар, інілерім, оқымысты, міне соолардың бәрі жиналып, менің бір ән-жырымды тыңдағылары келген екен, Мені сонау Жайықтан шақырып, арнайы кеш өткізді. Маған, қазір жастар ұнайды, соңғы кезде олардың қалам ұстағандары, өлең жазатындары көбейді.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Әрине, өздері өлең жазып,өздері ән шығарып, өздері ақын, өздері сазгер болып, эстрададада кішкене қадірін кетіріп бара жатқандар аз емес. Бірақ, жастардың ішінде жырға құштарлық, сұлулыққа құштарлық, міне соған тәрбиелеу мақсатында, тірі қаламгерлермен, тірі ақын жазушылармен кездестіру- бұл үлкен жұмыс, жақсы жұмыс бастаған Евразия, бұл барлық университеттерде де өтуі керек. Өйткені бізді осы халге әкелген, әдебиетті сүюге, ұлтты сүюге, туған жерді жырлауға, соны сүюге әкелген сол қарым-қатынас және өз көзімізбен ұлыларды көру. Біздер Әуезовтың көзін, Сәбит Мұқановтың өзін көрдік ғой. Әл-Фарабиде әдеби бірлемтік болды, сол бірлестіктен бүгінгі Кекілбаевтар, Төлен Әбдіковтар шықты, сол бірлестік әдебиетке тәрбиелеп отырды, икемі барларды. Міне, сол «көп естігеннен, бір көрген жақсы» дейді. Тірі ақынды көру, тірі жазушыны көру, жас ұрпақ үшін, мынау өсіп келе жатқан есінде ұзақ қалатын жағдай.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Жүргізуші: Жақсы, Ақұштап ханым, өзіңіздей ақындар қарапайым адамдармен салыстырғанда, көрмегенді көреді, білмейтінді біледі, сезбейтінді сезеді ғой. Ақындар енді сондай қауым ғой. Сіз үшін қазіргі таңда қандай тақырыптар өзекті, дәл осы шағыңызда? Ақұштап Бақтыгереева: Негізінде қай кезде де өзекті болған тақырып, ол- жас ұрпақты Отанын жанындай сүюге, туған жерін, туған топырағын сүюге, ата-бабасының салтын сүюге тәрбиелеу. Бұл кәдімгі бірінші ұлттың алдына қоятын мақсаты, идеялогияның да алдына қоятын мақсаты. Себебі Отанын сүймейтін адам- адам ба? Оған қай жерде құрмет бар? Ал, Отан деген ұлы қазақ даласы бабалардан қалған. Міне, соны сүюді үйрететін, ән мен жыр керек бізге, яғни патироттық. Сол сезім сол рух болмаса, жаңағы Еділ мен Жайық екі өзен ел қондырсам деп едім деген Махамбеттердің рухы болмаса, біздің бүгінгі күні егемендікке тәрбиелеп отырған балаларымыз, жаңағы күнделікті күнкөріске, шетелге барып нан табуға, тіл үйреніп бірдеңені жасай қоюға, оның бәрі де керек Қазақстан үшін, бірақ, Қазақ даласын жанымдай сүйем дейтін патриоттық тәрбие мен сезім бірінші тұру керек деп ойлайды мына қаламгерлер, жалғыз мен ғана емес.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Міне, әсіресе қыздарымызға да елді сүю, Отанын сүю, туған жеріне ана болу, туған ұлтының ертеңгі ұрпағын тәрбиелеймін мен, осы қазақ даласының мен жауапты адамымын, ал, қазақ жігіті: Мен Марқасқа деген қазақтың ұрпағымын, ата-бабалардың ісін жалғаушымын, мен жаңағы әлсізге пана болатын осы елдің қорғанымын, тек ғана әскерге барып айту емес, ол сөзді, кез-келген бала бесікте осылай өссе деген арман біздерде бар.Сонда біздің егемендігіміз мәңгі, сонда біз далаға ие бола аламыз, сонда біздің әрбір ұрпақ жаңағы Бауыржан сияқты. Неге балаларға Бауыржан деп балаларға ат қояды? Сол сияқты елін сүйсін дейді ғой, қорғасын дейді ғой, неге сұлулардың атын қояды қыздарға? Солар сияқты тарихи болсын дейді ғой. Міне, осы біздің қаламгердің арманы. Жүргізуші 2: Ал, қазіргі жас ақындар осы идеяны өздерінің өлеңдері арқылы жүрекке жеткізе алып жүр ме? Өзіңіздің бағаңызды берсеңіз?
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Ақұштап Бақтыгереева: Қазіргі жас ақындар,негізі, ұлы патриоттық тақырыпқа, әрине жас ақын бірден жаза алмайды. Ол туған жерді сүюден басталады, ол анаға деген махаббаттан басталады. Міне, сол кішкентай тақырыпты алып, содан кейін әлемдік әдебиетке еліктеген болып, кейде бір түсініксіз, жұмбақ өлеңдерді жазып, сезімнің өзін не ашық не жабық бере алмай, осындай бір күй кешеді. Өйткені бұзып-жарып жаңағы шығып тұрған ақынымыздың сол аталып, халықтың мойындамай жатқаны сондықтан, бар әрине, жақсы ақындар,енді біреуін атасам,екіншісінің көңіліне тиеді.Жас ақындар көп өсіп келе жатыр, бірақ солар, жаңағы айтқан, ата дәстүрді, Отанды сүю, қазақтың даласын сүю, өзінің ұлтын сүюді жырының бірінші тақырыбы етіп алу керек де, ал, әлгі әсіресе көп қыздар қалам ұстап кетті, журналистикада да, өлеңде де, олар әлгі күйкі махаббат, сен кетіп қалдың, мен жаңағы мұңайып қалдым дегеннен гөрі,ерлікті көбірек жазуы керек.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Жүргізуші: Енді, Ақұштап ханым, поэзия махаббаттан басталып, парасаттылықпен аяқталады деп жатады ғой. Сондықтан да, қалай болған да да осы ерлік, жердік тақырыбымыздағы жырлар міндетті түрде жас ақындарымызда да көп болады деген сенімдеміз. Ақұштап Бақтыгереева: Әрине! Жүргізуші: Енді, кешегі кешіңізде көрермен қауым сіздің жырларыңыздан сусындады, өкінішке орай оған барлық Қазақстандықтар бара алмайды ғой, ол белгілі жағдай, сондықтан да ұлттық арнаның көрермендеріне жырдан шашу шашсаңыз.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Ақұштап Бақтыгереева: Студенттер жақсы оқыды өлеңді,өлеңді жақсы оқыды,кеше мен риза болдым. Филология болсын, басқа болсын, сосын тыңдау мәдениеті де өзгеріп келе жатыр, себебі, жасыратыны жоқ үзіліп қалды ғой осы жазушымен кезедесу,ақынмен кездесу, үзіліп қалды бізде, өте сирек,сіздерде де сирек. Мінеки, жаңа ғана Оспанхан ағамызды еске алып отырмыз, олда танитындар, білетіндер, көргендер. Ал Оспанханның сатирасы қазір бізге керек. Енді мен, бүгін қандай өлең,оқысам, көктем келді,көктем келді, мен далаға қараймын. Шіркін тағы да, жылқы жылы Қазақстан үшін жемісті болғай еді. Шөбі шүйгін болып, малы көбейгей еді деп, осы елдің тыныштығы ғой тілейтініміз,ақынның да, ананың да. Сондықтан кейде бірақ, жасыратыны жоқ табиғатымыздың өзгерісі ой салады ақынға. Сонда, соның алғашқы мені тебірететіні, көктемде қарлығаштар келді ме далама? Қыраны кайсы даланың, қайда? Құстары неге азайды деген ой, мені алаңдатады. Сондықтан сол,қарлығаштар деген өлең оқып берейін.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Жүргізуші: Ал, құлақ түрейік. Ақұштап Бақтыгереева: Даланың қарлығаштары-ай Кеудемді жанап өттіңдер, Жүр едім жырды бастамай, Азайып неге кеттіңдер, Даламның қарлығаштары-ай! Қырларды әнге бөлеген, Сұлуы бейне жаннаттың. Арудың қасын теңеген, Қайдасың қыйғаш қанаттым? Қайдасың бүгін қанаттым, Зияны тимес ешкімге. Ұрпаққа пана болатын, Тыныштау жаққа көштің бе? Ұяңа маза бермеген, Шошындың ба екен жыланнан? Сапардан қайтсам, меңде де Көп емес алдан шығар жан.
Ақұштап Бақтыгереева	▶	–	–	Өзіңдік титтей жүрекпен Қатерді қандай сездіңдер, Көктемде бәрің жыр еткен Даладан неге бездіңдер? Топталып ұшқан үйірің Достардай еді-ау жаны ізгі. Адамнан кеткен мейірім Сендерде қалған тәрізді. Кеудемді жанап өттіңдер Жүр едім жырды бастамай. Азайып неге кеттіңдер, Даламның қарлығаштары-ай?! Рахмет айналайындар.
Алмас Темірбай	▶	↑самалтау →/ қайран ͡ елім → // шалқаргөлүм ↓ /// не ͡ болар / салдат болұп көргөң ͡ гүнүм ↓ /// ↑^йесіме / қайта-қайта түсе бердің → // кір-жуып → // кіндік кескен → / қайран ͡ елім ↓ /// ↑атты ͡ емеспін → // жайаумын ↓ /// ↑жайаудан ͡ да ͡ байаумын ↓ /// ↑^уомбес күндей жүргенде → // ^уомбы ͡жаққа тайаумын ↓ /// ↑жасым ͡ бар қос мүшелдей→ // жылым / сыйыр ↓ /// ↑тағдырдың айдауымең ͡геттім қиыр ↓ /// ↑самалтау → // қайран ͡ елім артта ͡ғалды ↓ /// ↑адасқан ^уөрісінен біз ͡бір ͡үйүр ↓ /// ↑әке-шешем ͡бар ͡ еді ↓ /// ↑жасы жеткен кәрі ͡ еді ↓ /// ↑^уосынау әнге салдырған ↓ /// ↑^уоналтының зар'еді ↓ ///	↑самалтау →/ қайран ͡ елім → // шалқаргөлүм ↓ /// не ͡б̊олар / салдат ͡ полұп көргөң ͡ гүнүм ↓ /// ↑^йесіме →/ қайта-͡ғайта түсө ͡б̊ердің → // кір-жұуұп → // кіндік ͡ кескен →/ қайран ͡ елім ↓ /// ↑атт'емеспін → // жайаумұн ↓ /// ↑жайаудан ͡ да ͡б̊айаумұн ↓ ///^уомбес күндөй жүргөндө → // ^уомбұ жаққа тайаумұн ↓ /// жасым ͡бар ͡ғос мүшөлдөй→ // жылым →/ сыйыр ↓ /// ↑тағдырдың айдауұмөң ͡ геттім ͡ғыйыр ↓ /// ↑самалтау → // қайран ͡ елім артта ͡ ғалды ↓ /// адасқан ^уөрүсүнем біз ͡б̊ір үйүр ↓ /// ↑әке-шешем бар ͡ еді ↓ /// ↑жасы жеткең ͡ гәр'еді ↓ ///^уосұнау әңге салдырған ↓ /// ↑^уон ͡ алтының зар'еді ↓ ///	Самалтау, қайран елім, шалқар көлім, Не болар солдат болып көрген күнім? Есіме қайта-қайта түсе бердің Кір-жуып, кіндік кескен қайран елім. Атты емеспін, жаяумын, Жаяудан да баяумын. Он бес күндей жүргенде Омбы жаққа таяумын. Жасым бар қос мүшелде, жылым – сиыр, Тағдырдың айдауымен кеттім қиыр. Самал тау, қайран елім артта қалды Адасқан өрісінен біз бір үйір. Әке-шешем бар еді, Жасы жеткен кәрі еді. Осынау әнге салдырған Он алтының зары еді.
Алмас Темірбай	▶	↑ійә → / ^уосылай ^уөрілетін → //«самалтау» әнін / қайта жаңғыртқандардың бірі → // қазақ ͡ халқының күмүс көмөй әншісі → // ғажайып дауұс ійесі → // димаш ͡құдайберген ↓ /// ↑^йестіген ͡жұрт → // ^йел ͡ шежіресіндегі / қыйлы ͡ гезеңді сипаттайтын → // туұндұны → / халық ͡ әні ͡ деп қабылдап ͡жүр ↓ /// ↑алайда → / бүгүнде → / нұрсұлтаң ͡ғаласында тұратын → // үміт ͡асайынова → // «самалтаудың» авторы → / атасы → /әнші сұраған ͡екеніне сенімді ↓ /// ↑«димаш ͡құдайбергеннің ^уорұндауұндағы → // зарлы «самалтау» → / қытайдың фучжоу ͡ғаласында → //«жібек жолы» / халықаралық кинофестивалінің жабылу салтанатында шырқалғам ͡болатын ↓ /// ↑кейін американың → / нью-йорк қаласында ͡ да → / дәл ^уосұ ән талай шетелдіктің жүрегін ^йелжіретіп → // көздерін →/ жасқа толтырғаны ͡бар ↓ /// ↑^уолай ^йетпеске ͡де ͡болмас → // ^уөйткені → / туұндұ менің атамның → // және сол қысылтаяң замандағы → // талай қазақ жігітінің → // ауұр тағдырын байан ͡етеді» → // деп ͡ пастады әңгімесін үміт ͡асайынова ↓ ///	↑ійә / ^уосұлай ^уөрүлөтүн самалтау әнін →// қайта жаңғыртқандардың бірі → // қазаққалқының ͡гүмүс көмөй әншісі → // ғажайып ͡тауұс ійесі → // дыймаш құдайб̊ерген ↓/// ↑^йестіген жұрт → // ^йел шежіресіндегі → / қыйлы ͡гезеңді сыйпаттайтын тұуұндұнұ → // халығ ͡әні деп қаб̊ылдаб̊ ͡ жүр ↓ /// ↑алайда →/ бүгүндө →/ нұрсұлтаң ͡ғаласында тұратын → // үмүт асайынова → // самалтаудұң авторұ →/ атасы →/ әнші сұраған ^йекеніне сенімді ↓ /// ↑дыймаш құдайб̊ергеннің орұндауұндағы → // зарлы самалтау →/ қытайдың фұучжоу ͡ғаласында → // жіб̊ег ͡жолұ →/ халықаралық кұйнофестійвалінің жаб̊ылұу салтанатында шырқалғам ͡ болатын ↓ /// ↑кейін амерійканың →/ нійо-йорк қаласында ͡да →/ дәл ^уос'ән талай шетелдіктің жүрөгүн ^йелжіретіп → // көздөрүн жасқа толтұрғаны ͡б̊ар ↓ /// ↑ ^уолай ^йетпеске ͡де ͡б̊олмас → // ^уөйткөнү →/ тұуұндұ менің атамның → // және сол ͡ғысылтайаң замандағы → // талай ͡ғазағ ͡жігітінің → // ауұр тағдырым ͡байан ͡етеді» → // деп ͡пастад'әңгімесін үмүт асайынова ↓ ///	Иә, осылай өрілетін «Самалтау» әнін қайта жаңғыртқандардың бірі - қазақ халқының күміс көмей әншісі, ғажайып дауыс иесі Димаш Құдайберген. Естіген жұрт ел шежіресіндегі қилы кезеңді сипаттайтын туындыны халық әні деп қабылдап жүр. Алайда бүгінде Нұрсұлтан қаласында тұратын Үміт Асайынова «Самалтаудың» авторы атасы, әнші Сұраған екеніне сенімді. «Димаш Құдайбергеннің орындауындағы зарлы «Самалтау» Қытайдың Фучжоу қаласында «Жібек жолы» халықаралық кинофестивалінің жабылу салтанатында шырқалған болатын. Кейін Американың Нью-Йорк қаласында да дәл осы ән талай шетелдіктің жүрегін елжіретіп, көздерін жасқа толтырғаны бар. Олай етпеске де болмас, өйткені туынды менің атамның және сол қысылтаяң замандағы талай қазақ жігітінің ауыр тағдырын баян етеді» деп бастады әңгімесін Үміт Асайынова.
Алмас Темірбай	▶	↑«самалтау» → /халығ ͡әнін sup>уорұндаушылардың → // бірәзының репертуарынан ^уойұп ͡тұрұп ^уорұн ͡алад ↓ /// ↑дегенмен / туұнды / димаштың sup>уорұндауынан ͡соң → // көпшілікке → / кеңінен таныла ͡бастады ↓ /// ↑халық әнінің → / алғашқы шумағындағы → / «самалтау» аталатын мекен → // қәзіргі қазақстан картасында → // көрсетілмеген ↓ /// ↑тұуұндұның шығу тарихын → // зерттеп көрген әнші ^йерлан ͡төлөутай → // әннің авторы ^йеліне ^уоралмаған → // содан шығармағ'арқау болған → // ^йелдімекен ͡де белгісіз қалған ͡деп ^уой ͡түйөд ↓ ///	↑ самалтау →/халығ ͡әнін орұндаушұлардың → // бірәзының ^ірепертүуарынан ^уойұп ͡тұрұб̊ ͡орұн алады ↓ /// ↑дегеммен →/ тұуұндұ →/ дыймаштың ^уорұндауұнан соң → // көп̊шүлүкке → / кеңінен таныла ͡б̊астады ↓ /// ↑ халығ ͡әнінің →/ алғашқ̊ы шұумағындағы →/ самалтау аталатын мекен → // қәзіргі ͡ғазағыстаң ͡ гартасында → // көрсөтүлмеген ↓ /// ↑тұуұндұнұң шығұу тарыйхын → // зерттеп көргөн әнші →/ерлан төлөутай → // әннің авторы ^йеліне ^уоралмаған → // содан шығармағ'арқау болған → // ^йелдімекен ͡де ͡б̊елгісіз ͡ғалған деб̊ ͡ой түйөдү ↓ ///	«Самалтау» халық әні орындаушылардың біразының репертуарынан ойып тұрып орын алады, дегенмен туынды Димаштың орындауынан соң көпшілікке кеңінен таныла бастады. Халық әнінің алғашқы шумағындағы «Самалтау» аталатын мекен қазіргі Қазақстан картасында көрсетілмеген. Туындының шығу тарихын зерттеп көрген әнші Ерлан Төлеутай әннің авторы еліне оралмаған, содан шығармаға арқау болған елдімекен де белгісіз қалған деп ой түйеді.
Алмас Темірбай	▶	↑үмүт ͡апай болса → // самалтау → / ^уөзіміздің ^уөңіріміздегі → // айыртау деген пікірде ↓ /// ↑«атамыз / көзі ͡жұмұлғанша → // айыртау → / айыртау ͡ деп туған ͡ жері → // сырымбетті аңсап ͡өтіпті ↓ /// ↑^уөлеңде → / туған жерінің атын жасырып → // самалтау ͡ деп / ^уөзгөртуүне тура ͡гелген ↓ /// ^уөскен ^уөлкесінің айыртау ^йекенін жарыйа ͡етсе → // ^уонұң ͡гім ^йекенін іздеп жүрген адамдар → // бірдем ͡ біліп қойар ͡ еді ↓ /// ↑жасырынып жүргендіктен → // ^уоны ͡айт'алмады ↓ /// ↑бұл туұнды / атамыздың мың тоғұжжүз ^уоналтыншы жылғы патш̆а жарлығы бойұнша → // уездегі ^уөзге → / бешшігітпен ^уокоп қазуға баражатып → // шығарған әні» деп → // әңгімесін жалғады үмүт ͡сапарғалиқызы ↓ ///	↑үмүт ͡апай болса → // самалтау →/ ^уөзүмүздің ^уөңүрүміздегі → // айыртау дегем ͡бікірде ↓ /// ↑атамыз →/ көзү ͡жұмұлғанша → // айыртау / айыртау деп тұуған жері → // сырымбетт'аңсап ^уөтүптү ↓ /// ↑^уөлөңдө / тұуған жерінің атын жасырып → // самалтау деп →/ ^уөзгөртүуүнө тұура ͡гелген ↓ /// ↑^уөскөн ^уөлкөсүнің айыртау ^йекенін жәрый'етčе → // ^уонұң ͡гім ^йекенін іздеб̊ жүргөн адамдар → // бірдем ͡ біліп қойар ͡ еді ↓ /// ↑жасырыныб̊ жүргөндүктен → // ^уон'айт'алмады ↓ /// бұл тұуұндұ →/ атамыздың мың ͡тоғұжжүз ^уон ͡ алтыншы жылғы патш̆а жарлығы ͡б̊ойұнша → // үуөздөг'өзгө→ / бешшігітпен ^уокоп қазұуға ͡б̊аражатып → // шығарған әні ͡деп → // әңгімесін жалғады → /үмүт ͡сапарғалыйқызы ↓ ///	Үміт апай болса Самалтау өзіміздің өңіріміздегі Айыртау деген пікірде. «Атамыз көзі жұмылғанша Айыртау, Айыртау деп туған жері Сырымбетті аңсап өтіпті. Өлеңде туған жерінің атын жасырып, Самалтау деп өзгертуіне тура келген. Өскен өлкесінің Айыртау екенін жария етсе, оның кім екенін іздеп жүрген адамдар бірден біліп қояр еді. Жасырынып жүргендіктен оны айта алмады. Бұл туынды атамыздың 1916 жылғы патша жарлығы бойынша уездегі өзге бес жігітпен окоп қазуға бара жатып шығарған әні» деп әңгімесін жалғады Үміт Сапарғалиқызы.
Алмас Темірбай	▶	↑^уосындай → / сәйкестіктерді → / тізіп айтып ͡перген үміт ͡асайынова → // ^уотандастарына әннің авторы → / әнші → / сұраған ͡екенін → // дәлелдегісі ͡гелед↓ /// ↑кезінде / атасы ^уонұ / ^уөзү айт'алмай ͡гетті ↓ /// ↑«мың тоғұжжүз ^уотұзұншы жылы → // қазағ ^уөнөрінің жарық жұлдыздарының ͡бірі→ // үкіл'ыбырай /халық жауұ атанып атылып ͡кетті↓ /// ↑сұраған атамыз әнші-сазгердің → //^йең жақын адамы болғандықтан → //ақынның ізінше қамалуы тійіс^йед→ // бірақ →/ қар'ауылдан шыққан ағайындары → // ^уоны жасыруының арқасында ͡ғана → // аман алып ͡қалды ↓ /// ↑ домбырасын ͡да→/^йешкімге көрсетпеген → // балаларына үйрөтпеген → // малы кәмпескеленген ^уол / сібірде бой ͡тасалады → // тіпті біз кішкентай болғанда ͡да → // ^уол жәйлы көп ͡айтыла ͡бермейтін → // үйдөгілер балалықпен бәрін айтып қойа ͡ма ͡деп → // сескенуші ͡ед↓ ///	↑^уосұндай →/ сәйкестіктерді →/ тізіб̊ ͡айтып ͡ перген үмүт ͡асайынова → // ^уотандастарына → / әннің авторұ →/ әнші →/ сұраған ^йекенін → // дәлелдегісі ͡геледі↓ /// ↑ кезінде →/ атас'онұ / өз'айт'алмай ͡гетті ↓ /// ↑«мың тоғұжжүз ͡отұзұншұ жылы → // қазағ ͡өнөрүнің жарығ ͡жұлдұздарының бірі→ // үкүл'ыб̊ырай →/халығ ͡ жау'атанып атылып ͡кетті↓ /// ↑сұраған атамыз әнші-сазгердің → //ең ͡жақын адамы ͡б̊олғандықтан → //ақынның ͡ізінше ͡ғамалұуұ тійіс ͡еді→ // бірақ →/ қар'ауұлдан шыққан ағайындары → // ^уонұ жасырұуұнұң арқасында ͡ғана → // аман ͡алып ͡қалды ↓ /// ↑домбұрасын ͡да→ / ^йешкімге ͡гөрсөтпөген → // балаларына →/ үйрөтпөген → // малы ͡гәмпескелеңген ͡ ол / сіб̊ірде ͡б̊ой тасалады → // тіпті ͡б̊із ͡гішкентай болғанда ͡да → // ^уол жәйлы ͡гөб̊ ͡айтыла ͡б̊ермейтін → // үйдөгүлөр ͡б̊алалықпем ͡бәрін айтып ͡қойа ͡ма ͡деп → // сескенүуш'еді ↓ ///	Осындай сәйкестіктерді тізіп айтып берген Үміт Асайынова отандастарына әннің авторы әнші Сұраған екенін дәлелдегісі келеді. Кезінде атасы оны өзі айта алмай кетті. «1930 жылы қазақ өнерінің жарық жұлдыздарының бірі Үкілі Ыбырай халық жауы атанып атылып кетті. Сұраған атамыз әнші-сазгердің ең жақын адамы болғандықтан ақынның ізінше қамалуы тиіс еді, бірақ қара ауылдан шыққан ағайындары оны жасыруының арқасында ғана аман алып қалды. Домбырасын да ешкімге көрсетпеген, балаларына үйретпеген, малы кәмпескеленген ол Сібірде бой тасалады, тіпті біз кішкентай болғанда да ол жайлы көп айтыла бермейтін, үйдегілер балалықпен бәрін айтып қоя ма деп сескенуші еді.
Алмас Темірбай	▶	↑^уосұлайша →/ кейінг'ұрпағына ұлттұқ аспапты шерттіруге → // үрөйленген сұраған → // әнші ^уөзі шығарған жыр шумақтарын ͡да → // жасырып ͡келген → // тек ^уөзіне аманат^йетіп қалдырғандықтан → // үкүл'ыбырайдың шығармаларын шамасы ͡гелгенше → // жұртш̆ылыққа жеткізіпті ↓ /// ↑қалдырған ^уөлеңінің соңында → // үкүл'ыбырай мен атама қаратып → // ізін жалғауды сұрағанға аманат ͡еткен → // ^уоны дәлелдеген бірнеше адам ͡бар ↓ /// ↑атам →/ көрнекті сазгердің шәкірті әрі жақын жолдасы болғандықтан → // ^уоның талай әнін → // халыққа жеткізген ↓ /// ↑^уөкүнүштісі →/ сұраған атамыздың ^уөзі жәйлы → // бірауұс ͡сөз сақталмапты ↓ /// ↑^уол ͡жәйлы жазылған →/ қандай ͡да бір дерек іздеп → // талай мұрағатқа жүгүндік → // бірақ көкшетау ^уөңірінің архивіндегі → //алғашқы жазбалар небәрі мың тоғұжжүз ^уотұзұншы жылдан басталад ↓ /// ↑^уол ͡гезде →/ атамыз бір жаққа қашып кетсе ͡керек» ͡деп → // шетін тарқатты зейнеткер ↓ ///	↑^уосұлайша →/ кейіңг'ұрпағына →/ ұлттұғ ͡аспапты шерттірүугө → // үрөйлөңген сұраған → // әнш'өзү шығарған жыр шұумақтарын ͡да → // жасырып ͡келген → // тег ͡ өзүн'аманат ^йетіп қалдырғандықтан → // үкүл'ыб̊ырайдың шығармаларын шамасы ͡гелгенше → // жұртш̆ұлұққа жеткізіпті ↓ /// ↑қалдырған ^уйеткен → // ^уонұ дәлелдегем ͡бірнеш'адам ͡бар ↓ /// ↑атам → / көрнөктү сазгердің шәкірті → / әрі жақын жолдасы ͡б̊олғандықтан → // ^уонұң талай әнін → // халыққа жеткізген ↓ /// ↑^уөкүнүштүсү →/ сұраған атамыздың ^уөзү жәйлы → // бір ауұс ͡сөс ͡ сақталмапты ↓ /// ↑^уол жәйлы жазылған →/ қандай ͡да ͡б̊ір дерег ͡іздеп → // талай мұрағатқа жүгүндүк → // бірақ көк̊шөтау ^уөңүрүнің архыйвіндегі → //алғашқ̊ы жазб̊алар неб̊әрі мың тоғұжжүз ͡отұзұншұ жылдам ͡басталады ↓ /// ↑^уол ͡гезде →/ атамыз ͡б̊ір жаққа ͡ғашып кетčе ͡герек деп → // шетін тарқатты зейнеткер ↓ ///	Осылайша кейінгі ұрпағына ұлттық аспапты шерттіруге үрейленген Сұраған әнші өзі шығарған жыр шумақтарын да жасырып келген, тек өзіне аманат етіп қалдырғандықтан Үкілі Ыбырайдың шығармаларын шамасы келгенше жұртшылыққа жеткізіпті. Қалдырған өлеңінің соңында Үкілі Ыбырай мен атама қаратып ізін жалғауды Сұрағанға аманат еткен, оны дәлелдеген бірнеше адам бар. Атам көрнекті сазгердің шәкірті әрі жақын жолдасы болғандықтан, оның талай әнін халыққа жеткізген. Өкініштісі, Сұраған атамыздың өзі жайлы бір ауыз сөз сақталмапты. Ол жайлы жазылған қандай да бір дерек іздеп, талай мұрағатқа жүгіндік, бірақ Көкшетау өңірінің архивіндегі алғашқы жазбалар небәрі 1930-шы жылдан басталады. Ол кезде атамыз бір жаққа қашып кетсе керек» деп шетін тарқатты зейнеткер.
Алмас Темірбай	▶	↑«әкем атамыздан ͡соң → // ^йекі жыл салып → // жол ͡апатынан көжжұмды ↓ /// ↑тірі болса →/ атамыздың атын ͡да → // шығармаларын ͡да / жаңғыртар ͡ма ͡ед ↓ /// ↑бабамыздаң ͡ғалған арапша жазылған біраз құжаттар болды → // ^уоны сандықта сақтап жүретін → // кейін біз көшүп-қонұп жүргенде → // ^уол ͡ғұжаттардан көжжазып ͡қалдық» деп → // ^уөткен күндөрдү ^уөкүнүшпен ^йеск'алды /үмүт ͡апа ↓ /// үмүт ͡асайынова / атасын соңғы ͡ рет → // бешшасында көргөн → // көкшетау ^уөңүрінде / ^уоның ͡ғандай әнші болғанын білетін адамдар бар болуұ мүмкін → // түрлі заманаларда →/ бойұндағы ^уөнері түгүл →/ өзінің аты ͡жөнін → // қазақ руханійатына қосқан үлөсүн жасырған адамдарды → // ^уолардың қыйлы тағдырын жас ұрпақ біліп ^уөсүу ͡герек ↓ ///	↑әкем атамыздан ͡соң → // ^йекі ͡жыл салып → // жол ͡апатынаң ͡гөжжұмдұ ↓ /// ↑тірі ͡б̊олса →/ атамыздың атын ͡да → // шығармаларын ͡да / жаңғыртар м'еді ↓ /// ↑баб̊амыздаң ͡ғалған арабша жазылғам ͡біраз ͡ғұжаттар ͡б̊олдұ → // ^уонұ сандықта сақтаб̊ жүрөтүн → // кейім ͡біз ͡гөшүп-қонұб̊ жүргөндө → // ^уол ͡ғұжаттардаң ͡гөжжазып ͡қалдық деп → // ^уөткөң ͡гүндөрдү ^уөкүнүшпөн ^йеск'алды →/ үмүт ͡апа ↓ /// ↑үмүт ͡асайынова →/ атасын соңғұ ³рет → // бешшасында ͡гөргөн → // көк̊шөтау ^уөңүрүндө →/ ^уонұң ͡ғандай әнші ͡б̊олғаным ͡білетін адамдар ͡б̊ар ͡б̊олұуұ мүмкүн → // түрлү заманаларда →/ бойұндағы ^уөнөрү түгүл →/ ^уөзүнүң аты-жөнүн → // қазақ ^ұрұуханыйатына ͡ғосқан үлөсүн жасырған адамдарды → // ^уолардың ͡ғыйлы тағдырын жас ұрпақ ͡піліб̊ ͡өсүу ͡герек ↓ ///	«Әкем атамыздан соң екі жыл салып жол апатынан көз жұмды, тірі болса атамыздың атын да, шығармаларын да жаңғыртар ма еді. Бабамыздан қалған арабша жазылған біраз құжаттар болды, оны сандықта сақтап жүретін, кейін біз көшіп-қонып жүргенде ол құжаттардан көз жазып қалдық» деп өткен күндерді өкінішпен еске алды Үміт апа. Үміт Асайынова атасын соңғы рет 5 жасында көрген, Көкшетау өңірінде оның қандай әнші болғанын білетін адамдар бар болуы мүмкін, түрлі заманаларда бойындағы өнері түгіл өзінің аты-жөнін, қазақ руханиятына қосқан үлесін жасырған адамдарды, олардың қилы тағдырын жас ұрпақ біліп өсу керек.
Алмас Темірбай	▶	↑^йел ͡арасында →/ сұраған әнші жәйлы → // халығ ͡әніне телініп жүрген самалтау туұндысы → // ^уоның төл шығармасы ^йекенін → // білетіндер кездесіп ͡қалар → // бәлкім ↓ /// ↑құдайға ͡шүкүр → // қәзіргі заманд'өткөн ^ұуақытпен салыстыр'алмаймыз ↓ /// ↑әлдегімдердің көзі ͡мен ͡сөзінен → // жасырынудың қажеті ͡жоқ → // керісінше →/ ұмұт ͡полған дүнүйелерді →/ жаңғыртуұмыз ͡герек ↓ /// ↑үмүт ͡асайынованың ͡да →/ тілегі ^уосыған сайады ↓ /// ↑алмас ͡темірбай ↓ /// ↑оқұған қуат ͡ахметжанов ↓ ///	↑^йел арасында →/ сұраған әнші жәйлы → // халығ ͡әніне телініб̊ жүргөн →/ самалтау тұуұндұсұ → // ^уонұң төл шығармасы ^йекенін → // білетіндер ͡гездесіп ͡қалар → // бәлкім ↓ /// ↑құдайға ͡шүкүр → // қәзіргі заманды ^уөткөн ұуақытпен салыстыр'алмаймыз ↓ /// әлдекімдердің ͡гөзү ͡мен ͡сөзүнөн → // жасырынұудұң ͡ғажеті ͡жоқ → // керісінше →/ ұмұт ͡полған дүнүйөлөрді →/ жаңғыртұуұмұз ͡ герек ↓ /// ↑үмүт ͡асайынованың ͡ да →/ тілегі ^уосұған сайады ↓ /// ↑алмас ͡темірб̊ай ↓ /// ↑ ^уоқұғаң ͡ ғұуат ͡ ахметш̆анов ↓ ///	Ел арасында Сұраған әнші жайлы, халық әніне телініп жүрген «Самалтау» туындысы оның төл шығармасы екенін білетіндер кездесіп қалар, бәлкім. Құдайға шүкір, қазіргі заманды салыстыра алмаймыз, әлдекімдердің көзі мен сөзінен жасырынудың қажеті жоқ, керісінше, ұмыт болған дүниелерді жаңғыртуымыз керек. Үміт Асайынованың да тілегі осыған саяды. Алмас Темірбай, оқыған Қуат Ахметжанов.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Ассалаумағалейкум, қазақ елі, құрметті әріптестер! Павель Олегович, Ерлан Қайланович, депутат мырзалар, сіздерге рақмет! Неге дейсіз ғой? Өткен жолғыдан кейін офлайн өмірде минимтрді екінші рет көріп тұрмыз. Көре алмаймыз! Тіпті жиналыстарға қатыспайды, иә? Вице-минимтрлермен әлек боламыз. Бірақ ол кісілер ештеңе шеше алмайды. Сонымен барлығы ұзын құймышақ болып қалады. Сонымен, енді мына жерде әріптестер нағыз мамандар айтып жатыр. Оның барлығын мен қайтып қайталамай-ақ қояйын. Мен бүгін президент Тоқаевтың сөзін естіп, содан жігер алып, сол кісі ретінде сұрайын деп тұрмын. Ербол Шақпайұлының жұлдызы, өздеріңіз білесіздер, былтыр Маңғыстауда жұт болғанда айы оңынан, жұлдызы соңынан туды. Неге? Өйткені жем-шөп мәселесі бойынша проблема болды. Алдындағы министрді жіберді. Сізді нақты жем-шөп мәселесін шеше деп, ең бірінші тапсырмасы. Қойды. Не болды? Мына жерде әрбір сөйлеген спикер "жем-шөп", "жем-шөп", "жем-шөп". Мәселе шешілген жоқ. Президенттің бірінші тапсырмасы орындалған жоқ.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Бүгінгі күнде сол Маңғыстау жемді солтүстіктен тартып, өз әрекеттерін жасап жатқан сол Қызылорда жем-шөп мәселесі шаруаларға үлкен проблема. ОНы мына жерде отырған басқа мал шаруашылығындағы әріптестерім растар. Солай ма?! Келесі президенттің тапсырмасы мына жерде жаңа Қуаныш мырза айтып өтті. Ветенария мәселесі. Президент сізге екінші тапсырманы берді. "Ветеранияны күрделі реформа жаса, Ербол Шырақбайұлы" деді. Бәріміз куәміз. Не жасалды? Ештеме жасалған жоқ. Ветеренарлардың айлығын болар-болмасқа алдамшы бір пайызға өсірді де, бітті. Реформа ол емес! Сізге президент ветеренарлардың айлығын өсір деген ғана тапсырма берген жоқ. Реформа жаса деп берді. Реформа дегеніміз ол - бүкіл бағытты өзгерту. Мемлекеттік ветенариядан мына кәсіби ветенарияға ауысу. Жекеменшік ветенарияны қосу. Жеке меншік лабораторияларды қосу. Міне, реформа деген не? Сіз президенттің екінші тапсырмасын да орындамадыңыз.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Президенттің үшінші тапсырмасы. Жаңа ғана әріптестерім атап өтті. ЛПХ. Жеке қосалқы шаруашылық. "Жеке қосалқы шаруашылық заңын қабылда, Ербол Шырақбайұлы" деп президент тапсырды. Не болды? Депутат мырзалар, сіздерге рақмет. Алдарыңызға келген шала заңды біз тоқтата алмадық қой. Атамекенге бардық. Барлық жерге тоқтат десек, тоқтата алмайды. Танк. Сіздерге рақмет тоқтаттыңыздар, қайтардыңыздар. Бірақ сол күннен бері әлі бір жиылыс болған жоқ. Жол жекешарушылық заңын қайта қарастырайық деп, депутаттар, сіздерге айтты ма? Айтқан жоқ. Бізге сала мамандарына айтты ма? Айтылған жоқ. Минселхоздың скорее всего ана ескі зданиенің әшәнде шаң-шаң болып қалды. Ол туралы Ербол Шырақбайұлы ұмытып кетті. Сонымен президенттің үшінші тапсырмасы орындалған жоқ.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Келесі, мынау субсидиялау ережесі. Субсидиялау ережесінде мен енді кейбір әріптестеріммен келісе алмаймын. Жаңағытек қана жаңағы үлкен шаруашылықтарға бейім. Енді ол біздің жиырма жылғы тенденция. Бірден оны Ербол Шырақбайұлы, сізге бұру мүмкін емес шығар. Өйткені мына жерде бізде лапбизм деген нәрсе бар. Ол нормально. Бірақ сіз ауылдың қазағын ұмыттыңыз. Мына сіздің жаңа ережеңізде ауылдағы қарапайым қазаққа қолжетімді, мемлекеттік қолдаулар көрінбейді. Иісі жоқ.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Келесі, одан кейін мына ережеге келетін болсақ. Ереже бізде былтырғы, осы үстіміздегі жылы мамыр айында қабылдану керек болған. Міне, бізде жыл бітті. Енді міне 15 күннен кейін, 20 күннен кейін бізде жаңа жыл. Ережеміз әлі жоқ. Мына жерде отырған әрбір сала маманы айтады: ол ереже, қазір мына жерде талқылағанымыз келесі жылы майда қабылданады. Ал майға дейін не жасаймыз сонда? Немен күн көреміз? Немен өмір сүреміз? Бітті. Қайтадан ескі ережемен. Онда неменеге әбігерге түсіп жатырмыз, барлығымыз?
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Одан кейінгі келесі мәселе. Президентті сізге берген тапсырмасы. Өзінің жолдауында айтты. Ішкі өңдеуді 25 пайызға өсір, Ербол Шырақбайұлы деді. Иә, нақты жаңағы неде, жолдауда жазылған. Ішкі өңдеуді мен, мына ережеден ешқандай ішкі өңдеуді өсіру, сол президенттің тапсырмасын орындау элементтерін, механизмдерін көріп тұрған жоқпын. Қалай бидайымыз кетіп жатыр, кетіп жатыр. Ірі қара малға біз қырқысып бір-бірімізбен нетіп, мәжбүр болып отырмыз. Бүгін біз сіздерден тіпті ана ірі қара малды саттыра алмай жатырмыз. Өйткені еліміздің ішінде өңдеу жоқ. Баға деген 1600 теңге еттің бағасы. Шаруалар деген кредитін төлеу алмайды, қарыздарынан құтыла алмайды. Ал сіз бізге шекараны ашып беріп жатқан жоқсыз. Шекараға шетелге шығарудың бірінші қарсысы Алмасбек, мен сіздерден бүгін шаруалар үшін, басқа әріптестермен келісіп сұрап жүрмін. Шығарыңыздар, рұқсат беріңіздер. Шаруалар бір нәпақасын тапсын деп. Сіз ертең аласыз да, қаңтарда ашып бересіз. Малды күзде сатады, Ереке?! Жайлаудан түскенде, қазақтың баласысыз ғой. Оны білесіз. Әлі күнге дейін шекара ашылған жоқ. Әлі күнге дейін қазақтың шауасының жағдайы мәз емес. Президенттің бұл тапсырмасын да орындамадыңыз.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Одан кейін, құрметті депутаттар, естеріңізде болса, сіздердің алдарыңызда мен қырық мың адамның қолын жинар берген болатынмын. Естеріңізде ма? Ербол Шырақбаұлының алдына 40 мың адам петицияға қол қойып, сол жерде жазылған. Мен Қазақстанның азаматы пәленбай түгенбай 40 мың адам шошқа бағытын субсидиялағанға қарсымын деп берді сізге. Ербол Шырақбайұлы, құрметті депутаттар, сіздерді естіді. Не жасағанын айтайын ба? Мына жерде енді орыс тілінде жазыпты. Селекционна гибридный центр по свинавотству, иә, 80 пайзға субсидиялаймын депті. Басқа бізде селекционно гибридный центр ірі қарада, қойда, түйеде, жылқыда қарқ болып едік! Иә, енді осы шошқаның селекционный гибридный центрі, вот не бұл? Мазақ емес па?
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Келесі басқа қой шарушылығы бойынша ферма, ірі қара бойынша, жаңағы бордақылау алаңы барлығын алып тастаған. Бірақ ферма по врашеванию свиней дейді. С мощнестью 1000 маток. Оған субсидиялауға дайын. Сондықтан 40 мың емес, оны бүгін 60 мың адам орындады, сұрап отыр петиция ретінде. Сіз соны құлаққа асып жатқан жоқсыз. Және де мен ойламын мына жерде сізге сол жолы келіскен депутаттардың тілеуін қабыл алмай отырсыз.
Алмасбек Садырбаев	▶	–	–	Сонымен ары қарай жылжиық. Бір минут. Болды. Сонымен тағы бір күрделі мәселе: ол мына ішкі өңдеуді алдыға сүйреу үшін оны біз өзіміздің ішімізде өңдеуіміз керек. Субсидияны мына бидайға салған, арпаға салған, ұнға салған, нанға салған ол қазаққа арзан болсын деген субсидия. Өзбекке, қырғызға емес. Сіз қазір біздің бюджетімізді шәйіп атсыз. Бүкіл субсидияны арзан бидайды, өзбекке, қырғызға, әзірбайжанға, ауғанға жіберіп жатырсыз. Сіз қазақтың минитрісіз. Ауыл шаруашылығы. Сондықтан да нан, жем, қазаққа арзан болуы керек. Қазақ азаматына. Сіз біздің бюджетімізді шәйіп жатырсыз. Содан кейін тағы да мына жиылысты ұйымдастырған аппаратқа рақмет. Сіздерде барлығы біздің мемлекеттік тілде жасалған, бірақ Ербол Шырақбайұлының мынасы тек қана орыс тілінде. Мен сіздердің алдарыңызда шүлдірлеуге мәжбүр болдым. Сондықтан келесі отырыста мынандац олқылықты жібермеңіз. Өзіңіздің, менің мемлекеттік тілді сыйлаңы. Рақмет.
Анар Қойшығұлова	▶	Ассалаумағалейкүм/ қадірлі көрермен/ «Ақтөбе» арнасында/ «Иман нұры»/ бағдарламамыздың бүгінгі тақырыбы «Ислам діні/ және бала тәрбиесі»/ ал тақырыпты тарқатып беретін қонағымыз/ «Бақытжан» мешітінің ұстазы/ Анар Қойшығұлова/ қош келдіңіз. Ақпарат ағыны күшейген қазіргі заманда/ бала тәрбиесі қоғамдағы өзекті мәселеге айналды. Ақылды компьютерден/ тәлімді/ телефоннан алатын бала көп. Қазіргі уақытта ата-аналар бала тәрбиесін, уысынан толықтай шығарып алған жоқ па?	–	Ассалаумағалейкүм, қадірлі көрермен. Бүгін «Шынның жүзінде» ғалым- этнограф, жазушы Ақселеу Сейдімбек. Аға қош келдіңіз. - Салеметсіз бе - Ақселеу аға, біз мынау осы зиялы қауымды көп кіналап жатамыз. Әйтпеді, бүйтпеді, үндемей қалды, айтпай қалды деп, көп кінә артып жатамыз. Жалпы, осы кінә арту неден туындайды? Қаншалықты жөн? Және осылай кінәлаған кезде сіз зиялы қауымды ақтағыңыз кеп тұра ма? Әлде қосылып алып кінәлағыңыз кеп тұра ма?Қандай сезімде боласыз?
Анар Қойшығұлова	▶	- Жақсы/ сұрағыңыз өте орынды// қазақ халқы// қазақ халқы үшін/ қай уақытта да/ қай замандарда да/ бала тәрбиесі бұл өзекті/ маңызды тақырыптардың бірі. Себебі/ қазақ халқы/ адамның бір қызығы бала деген деп/ бала тәрбиесіне біз қай уақытта да бейжай қарамай// үлкен жауапкершілікпен қараған халықпыз. Бүгінгі бала/ ертеңгі еліміздің болашағы/ біздің үкілеп отырған үмітіміз/ артымызда қалатын ізгі/ ұрпағымыз. Ұрпақ тәрбиесі/ қашанда кез келген ата-атаны алаңдататын/ басты мәселелердің бірі. Бүгінгі заман ағымына қарай/ ата-аналар/ жұмыс жасау/ табыс табу/ мынау тіршіліктің көзімен/ бала көп жағдайда/ қалыс қалып жатыр/ баланың тәрбиесі қалыс қалып жатыр. Көбіне бала өз-өзіне берілген/ қолында телефоны бар/ әлеуметтік желілер/ яғни барлық нәрсеге де рұқсат бар. Осы жағдайда// телефонның/ таяқтың екі ұшы секілді/ пайдасы да бар/ әрі зардап/ задабы/ зияны да бар.	–	Зиялы қауымға деген халықтың қыжылы, жалпы мемлекеттік өредегі, саяси-әлеуметтік, рухани істерге жіберіп жатқан кемшіліктерге байланысты. Өйткені, халық зиялы қауымнан көп нәрсе күтеді. Солардың қолында биліктің тізгіні бар сияқты сезінеді. Олардың айтқаны жерге түспей орындалады деп ойлайды. Ал, шын мәнісінде қазақтың зиялы қауымы, ұлттың тарихи тағдырына қатысты, айтпай қалған кезі жоқ, сөз қозғамаған кезі жоқ. Олар қозғамаған тақырып жоқ. Бірақ, оған құлақ асатын, үкімет, оған құлақ асатын билік басындағы деген мәселе ол бөлек. Меніңше, жалпыхалықтық деңгейдегі ұғым түсінікте, осының аражігін ажыратабермеушілік бар ғой деймін.O3
Анар Қойшығұлова	▶	Сол нәрсені біз/ өзіміздің назарымыздан тыс қалдырып жатқан сияқтымыз. Балаға бүгінгі таңда не жетіспейді/ балаға әрине/ ата-ананың махаббаты/ ата-ананың сезімі/ ата-ананың көңіл бөлуі/ сапалы уақыт бөлуі жетіспейді. Көбіне бала барлық қызықты/ барлық ақылды жаңағы өзіңіз айтқандай тәлім-тәрбиенің барлығын да/ телефоннан/ әлеуметтік желіден іздеп жатыр. Енді бұл жерде/ біздер/ баланы уысымыздан шығарып алуымыз да мүмкін/ егер дер кезінде дабыл қақпасақ/ сондықтан да мен/ кез келген бізді көріп отырған/ тыңдап отырған ата-аналарға айтар едім/ балаларға/ лайықты түрде/ көңіл бөлуіміз керек/ сапалы уақыт бөлуіміз керек/ баланың тәрбиесіне/ қарауымыз керек. Себебі/ бала/ бала кезінде жас шыбық секілді/ оны қай жаққа қарай игіміз келсе/ сол жаққа қарай оңай иіледі/ және бұл/ нағыз алтын уақыт/ барлық мынау ұлттық құндылықтарымызды// адамгершілікті/ барлық жақсы/ көркем мінезді/ жақсы тәрбиені/ беріп қалатын уақыт/ осы балалық шақты// құр жібермеуіміз керек екен/ осы алтын уақытты деп.	–	Бәлкім, сол зиялы қауым сол айтудың бір формасын таппай жүрген шығар. Орындатудың жолын таппай жүрген шығар. -Орындатудың жолдары әртүрлі ғой. Әрине, ең соңғы жолы бар. Ол зиялы қауым басын бәйгіге тігіп, бүкіл халықты соңынан ертіп, көшеге шығу. Үлкен қарсылықтарды көрсету. Бірақ, енді ондай дүниеге баратындай, бір шектен шығып бара жатқан тарихи нәрсе. Әзірше, Құдайға шүкір жоқ бізде. Ал, жалпы мен айтар едім, осы біздің Қазақстанда бұл ретте зиялы қауымды тыңдау, олардың айтқан сөзіне құлақ асу, үзілді-кесілді жоқ деп айта алмаймын. Жыл сайын, жылына бірнеше рет қажет болса ақсақалдармен, зиялы қауымдармен, үлкен ғалымдармен, сала саланың жетекші мамандармен, өте салиқалы бас қосулары болып тұрады. Олардың айтқан пікірлері, ұсынған ұсыныстары жерде қала бермейді.Q4
Анар Қойшығұлова	▶	- Иә/ қазіргі таңда// көбіне/ аналар жауапты деген/ жауапты/ бұл сұраққа жиі естиміз/ бірақ асыл дінімізде// тәрбиенің нағыз көркем үлгісін көрсеткен/ бұл пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) және// өзінің хадистерінде де үлкен өсиет қалдырған. Әке/ отбасының бақташысы деп/ әке/ шаңырақтың бақташысы/ және барлық отбасыға жауапты да әке дейді/ ал әйел адам/ ерінің шаңырағы үшін/ дүние-мүлкі үшін/ бала-шағасы үшін жауапты дейді/ және әрқайсың да өздеріңің қарамағыңдағыларыңыз үшін/ жауапқа тартыласыңдар/ сұраласыңдар деп/ сондықтан бұл жерде бөліп-жарып қараудың/ қажеті жоқ деп ойлаймын. Бала/ біздің басты байлығымыз/ анаға да/ әкеге де тәрбие ортақ. Мынау қазақ халқының/ салт-дәстүрімізге қарасақ/ ата-бабаларымыз әдемі бір көрінісін/ әдемі бір үлгісін көрсетіп кеткен. Ер баланың тәрбиесіне/ көбіне әке жауапты/ сондықтан да айтады/ әкеге қарап ұл өсер/ шешеге қарап қыз өсер деп. Қыз// қыз баланың тәрбиесіне көбіне ана жауапты болған.	–	Ал, енді советтік дәуірдің өзінде мысалы, Бауыржан Момышұлы сияқты, бір шенеуніктерде бір қолайсыздау адамдар болды. Ал, бүгінгі заманда ондай адамдардың тумауы не себепті? -Бұл өте жақсы сұрақ. Мынау, 20 ғасырдан бастап деп айтуға болады, адамзаттық деңгейде мемлекет басқарудың үрдісі, саяси ахуал мүлде бөлек сипат алды. Ол бөлек сипаттың ең басты белгісі - идеологиялық өктемдік мемлекет басқаруда. Ал, идеологиялық өктемдік бел алған заманда, қоғамдық ортада, адамдар өзімен-өзі бірыңғайланады. Өйткені, өктем идеология бір ыңғайланбаған адамдардан құтылуға тырысады. Құтылудың жолдарын тарих жақсы біледі. Оның ең жаман жолы – репрессиялық тәсіл. Ал, ең жұмсақ жолы – қызметтен тайдыру, не биік қызметке алмау. Адам өмірге бір ақ рет келеді. Амал жоқ, жаңағы қоғамның осындай үрдіс тәртібіне бейімделеді. Нәтижесінде, қазіргі адамдар өте бір үлгілі, стандартты адамдар деуге болады. Ал, Бауыржандар болса, кешегі Асқар Тоқпановтар, Асқар Сүлейменовтар, Нұрғиса Тілендиевтер болса, ол бұрынғы біздің көшпелі өмір-салттағы мәдениеттің соңғы иінділері. Соңғы сарқыншақтар. Олар шынымен де қоғамды реттеуге, өте ықпал еткен адамдар.
Анар Қойшығұлова	▶	Қазіргі заманда енді ер адамдар түздің/ адамы/ түзде жүруші адам/ нәпақа табушы адам ретінде қарастырса/ бала өзінің уақытының көп бөлігін анасының қасында өткізеді. Сондықтан да/ көбіне қазір енді/ аналардың міндеті ретінде/ қоғам мынау/ көрсетіп отыр/ баланың тәрбиесіне ана көбірек жауапты деп. Десек те/ ер адамның үлесін/ ер адамның міндетін/ ер адамның/ әкенің мектебін жоққа шығаруға болмайды/ әкенің балаға берері көп. Сондықтан да ата-ана/ бірдей балаға өздерінің тәрбиесін беруі қажет/ әсіресе бұл жердегі тиімді тәсіл/ өзіміздің үлгімізбен көрсете білуіміз керек. Әке де ер балаға лайықты үлгісін көрсету керек/ мәселен қазір көпшілік жағдайда/ ата-анадан мынандай шағымдар естиміз/ балаларымыз жаман/ балағат сөздерге үйір/ немесе балаларымыз өте ашушаң деп жатамыз/ сабырсыз деп жатамыз/ бұл жағдайда ата-ана алдымен кемшілікті өзінен іздеу керек/ яғни біз өзіміздің үлгімізбен/ балаға үлгі бола білуіміз керек. Қалай дегенде де/ бала өзінің ата-анасына/ еліктеп өседі/ ата-анасының сөзінен/ ісінен үлгі алып өседі/ сондықтан да әке де/ ана да бірдей жауапкершілікпен қарап/ жақсы тәлім-тәрбие беруі қажет деп ойлаймын.	–	Енді ол адамдар бірнеше ғасыр өтіп кеткен жоқ қой, олардың дүниеден өткеніне, кеше ғана дүниеден өткен адамдар. Енді олардың да жалғасы болса керек еді қой. -Жалғасы, енді, мүлде кілт сарқылып қалды деп айта алмаймыз. Ондай адамдар әлі де арада бар. Бірақ мен дарыны ерекше, жұрттың көзінің алдында жүрген тұлғаларды санамалап айтып отырмын. Ал, дарыны сол адамдардан кем емес, стандартты қалыпқа түскен интеллигенция қазір бұрынғыға қарағанда өте көп. Бұрынғы, басқа елді алмай-ақ қояйық, өзіміздің көшпелі өмір салтымызда, қоғамдағы адамдардың әлеуметтік типтері өте әртүрлі. Сал серілер, бақсылар, билер, әншілер, үйшілер, шебершілер деген сияқты.
Анар Қойшығұлова	▶	-Түсінікті/ бала болған соң тентектікке барады/ бірдеңені бүлдіреді/ мұндай кезде/ кейбір/ ата-аналар келесіде қайталамасы үшін жақсы деп баласын ұрып жатады/ кейбіреулер баланы мүлде ұруға болмайды/ ол баланың ой-санасын бұзады деп жатады. Баланы ұруға бола ма деген сауалдың/ ислам діні тұрғысынан/ нақты жауабы қандай?- Ислам діні/ кәміл дін/ ислам дінінде қарастырылмаған нәрсе жоқ. Адамдардың басындағы қандай болмасын/ мәселелері// көкейлеріндегі қандай болмасын сауалдарының жауаптары/ ислам дінінде табылады. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) өзінің хадисінде айтқан екен/ балаларыңызға/ намазды жеті жасынан бастап/ үйретіңдер/ олардың жеті жастан бастап/ ұл-қыздың арасын ажыратыңдар және он жасқа келгенде/ ұрыңдар деп жатады. Осы хадиске сүйене отыра/ кейбіреулер хадисті дұрыс түсінбейді/ яғни дұрыс түсінік қалыптаспайды/ адамның бойында. Ұру да болады/ ұруды да/ тәрбиенің бір құралы ретінде көретін ата-аналар бар/ бірақ/ бұл жерде// ұру деген бір ең соңғы/ жаңағы/ кезең болу керек. Оның алдында/ пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) хадистерінің көпшілік бөлігі/ көп бөлігі мейірім туралы/ балаларға жұмсақтық таныту туралы/ балаларға махаббатты көрсету/	–	Ал, қазіргі адамдардың моральдік этикалық нормасында, бірыңғайластылық бел алған. Бұл қоғамның, заманының идеологиялық тәртіп талғамының нәтижесі. Оны бұзып жарып шыққан адамдар, сөз жоқ өзімен өзі сол қоғамға, кішкене артықтау адам боп көрінеді. Мысалы, мүйізі қарағайдай Нұрғисаларды өзіміз құлағымызбен естіп, көзімізбен көрдік. Асқар Тоқпановтар «ой, сол жындылар қойшы» деп көзі тірісінде көрдік. Бірақ, солардың қазір мысалыға үшін Нұрғисаның бір дың еткізген дыбысына зармыз. Бір дың еткізген музыкасының шеті естілгенде, қандай ұлы адаммен замандас болғанымызға қайран қаламыз.
Анар Қойшығұлова	▶	балаларды еркелету/ балаларды көбірек сүю туралы/ ал ұру туралы хадистер/ ол саусақпен санарлық/ өте аз. Және бұл жерде ұру дегенде не/ қазіргі қоғамда біз/ әлеуметтік желілерде көп көріп жатырмыз/ хабарларда көп көріп жатырмыз/ тіпті есі кірмеген/ ақылы толыспаған/ тілі шықпаған баланың өзін/ аяусыз ұрып жатқандар бар// яғни ұру дегенде не/ пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан жай ғана бір жұмсақ жерінен тартып қою/ оның алдын/ тілмен/ сөзбен/ жұмсақ түсіндіру/ айту/ үлгімен көрсету/ тағы түсінбей жатса/ қатаң ескерту дауысты көтеріп/ кейін барып қана/ басқа амалы құрығанда дейді ғой/ жұмсақ жерінен ғана/ жай ғана түртіп қою. Бұл жерде де/ ғұлама ғалымдарымыз айтқан екен/ ұру/ бұл жаңағы/ жазалау болмасын/ бұл бір/ тәрбиенің құралы болсын/ яғни жазалау ретінде/ аяусыз/ жаңағы/ қаталдықпен ұру емес/ жай ғана тәрбиелеу мақсатында/ ескерту мақсатында болсын деген.	–	Сол этностың тереңін, оның құндылықтарын зерттеп-зерделеп жүрген адамбыз өмір бақи. Енді сіз өз басыңызда, жеке, қандай мінездерден айырылдым деп күйзелесіз? - Айырылғанымыз көп қой. -Өзіңіз көзіңіз көрген ақсақалдар бар мысалыға -Мысал үшін, мен бірнәрсеге пұшайман боламын.
Анар Қойшығұлова	▶	- Яғни/ он жасқа дейін/ нені сындырса да/ нені бүлдірсе де ұрмай/ тек ескертумен шектелу керек/ дұрыс па?- Енді қараңыз/ бұл жаңағы жеті жасында намаз үйретіңіз деген сөз/ біздің қазақ халқында да бар ғой/ баланы жеті жасқа дейін хандай тәрбиеле дейді/ жеті жастан кейін жаңағы/ құлша жұмса/ он бес жасынан кейін/ досыңдай сырлас дейді. Бұл мақал-мәтелдерден біз не аламыз/ жеті жасқа дейін/ баланың әлі ақыл-есі толыспайды/ яғни олар өздерінің жасап жатқан іс-әрекетіне/ бір жауапкершілікпен қарай алмайды/ яғни саналы түрде жасамайды. Сондықтан да ол кішкентай балаларды ұрудың/ ұрудың да ешқандай бір маңызы жоқ/ яғни ол нәрсе бізге/ ешқандай пайда бермейді. Бала/ әлі ақыл-есі/ толыспағандықтан да/ өзінің ісіне/ жаңағы/ жауап бере алмайды иә. Сондықтан да бұл жерде/ бір жұмсақтықпен үйрету/ бала деген енді бір/ қорадағы/ жануарымыз емес қой/ ұрып таяқпен/ жаңағы/ түзу жолға салатын/ жұмсақтықпен тәрбиелеу керек. Тілмен/ мейіріммен тәрбиелеу керек/ ал ең жақсы нәрсе/ жаңағы өзіміздің/ үлгімізбен көрсету.	–	Біз уәдеге берік халық едік, уәдеден тайдық. Менің ішімнен шыққан балам, өзіне қатысты іс болмаса, уәдесінде тұрмайды. Ал, ол балам басқаға не істейді? Және де бұл жалғыз жарым мінез емес екенін де жақсы білем. Демек, біздің халықтың бұл ең бір ұлы құндылықтарының бірі еді. Әрбірден соң, Құранды өзінің моральдық этика нормасына бұрып алған мынандай мәтел бар: «Құдайдың 1000 аты бар, бір аты уәде».
Анар Қойшығұлова	▶	- Түсінікті/ сіз жұмыс істейтін «Бақытжан» мешітінде балалар уақыты деген бар екен/ бұл уақытта балаларға не үйретесіздер/ жалпы келетіндер көп па?- Бізді көріп отырған көреремендерге айтқым келеді/ әрбір мешітте/ оның ішінде/ әрине/ «Бақытжан» мешіті бар/ әйел адамдарға/ ер адамдарға арналып сабақтар үздіксіз/ тұрақты жүргізіліп отырады. Соның ішінде/ біз мынау енді/ балалардың ең басты міндеті қазіргі уақытта/ білім алу/ мектепке бару болғандықтан/ біз демалыс күні жексенбі күндеріне/ арнайы балалар уақыты деп/ дәрістер қойғанбыз. Бұл жердегі дәрістердің мақсаты/ балаларға кішкентай жасынан/ бала жасынан рухани тәрбиені сіңіру/ ұлттық құндылықтарымызды сіңіру. Бұл жердегі сабақтар бізде/ ойын түрінде өтеді/ ересектерден айырмашылығы ойын түрінде/ балаларға бір қызықты тапсырмалар беру/ суреттер салу арқылы әдептілікті жастайынан қалыптастыру. Әдеп сабақтары өтеді/ қалай ата-ананы құрметтеу/ достықты қадірлеу/ деген секілді/ жаңағы әдептілік/ әдепті бала/ арлы бала деп жатамыз ғой/ осы кішкентайынан балаларымыздың бойында жақсы тәрбиені қалыптастыру мақсатында/ осындай сабақтарды қызықты/ ойын түрінде/ балалардың жасына сәйкес/ қызығушылықтарына сәйкес осындай сабақтар қойғанымыз рас.	–	Қазақ даласына келген 19ыншы ғасырға дейінгі, 20 ғасырға дейінгі сыртқы этнографтар бір-ақ нәрсеге таңқалған. Өте ірі тағдырлы істер тек уәдемен шешіле береді бұл далада. Ал, қазір уәде беріп тұрып, көзіңді бақырайтып тұрып, ол аздай-ақ саған қолхат жазып беріп тұрып, сені қақпанға түсіріп кетеді ғой. Осындай-осындай құндылықтарды санап тауыса алмайсың, жоғалтқан. Өте көп. Әсіресе, біздер, мынау менің қатарларым, қоскүндік ұрпақ, біз жанағы қаймағы бұзылмаған ауылдың, көшпелі өмір салттың соңғы түтінін иіскеген, ошағына жылынған ұрпақпыз. Одан кейін, мынау жаңа қоғам, жаңа жүйемен беттестік. Біз салғастыру арқылы ненің жоғалғанын, нені жоғалтып отырғанымызды қатты сезінетін ұрпақпыз. Бұл ретте біз өзіміздің, халықтың тамаша, аяулы, асыл қасиеттерін көмескілеп бара жатырмыз.
Анар Қойшығұлова	▶	- Түсінікті/ жеті жастан бастап балаға намаз оқуды үйретеді деп айттыңыз. Қыз балалардың тәрбиесі жайлы айтыңызшы/ ересек кезінде/ есейген шағында ер балалармен қалжыңдасып/ көп бірге жүре бермеуін/ ескертіп жатады. Дегенмен/ бала кезінде/ бүлдіршін кезінде қыз бала өзге ұл балалармен бірге ойнай берсе бола ма/ әлде қыз баланы бала кезінен-ақ оқшаулау керек пе?- Жақсы/ енді қазақ халқы/ мана баста да айтып өттік/ ұрпақтың тәрбиесіне өте жіті қарағанбыз. Аса сондай бір маңызды/ жауапкершілікпен/ қарап/ бейжайлық/ бейқамдық танытпағанбыз/ немқұрайлы қарамағанбыз/ бірақ/ кез келген қазақтың салт-дәстүрін алсақ/ өзінің бастауын/ түп-төркінін/ асыл дініміз исламнан алады. Енді/ қазақ халқы/ қыз баласына кішкентайынан біз ибалықты үйретеміз/ ұяттылықты үйретеміз/ ер адамды құрметтеу/ ер адамды сыйлауды үйретеміз/ осы// осы бір ұлттық тәрбиеміздің/ ең ұтымды тұсы да осы/ кішкентай кезінен.	–	Тағы да қайталап айтам, үлкен мемлекеттің деңгейде тамаша шаралар жасалып жатыр ел болу үшін ,мемлекет болу үшін, ұлт болу үшін. Бірақ осы салада мән беріліп жатқан қимылды мен сезбеймін. Мен ЖОО-да сабақ беремін қазір. Біздің білім мазмұнында жоқ. -Қалай? -Мына, кез-келген білімнің білім мазмұны болады. Бірінші курстың, екінші курстың, үшінші курстың я болмаса бірінші сыныптың, екінші сыныптың өзінің білім мазмұндары, білім деңгейлері болады. Білім мазмұндарының ішінде, біздің ұлттық дінімізді, менталитетімізді сақтауға, ұштауға, жетілдіруге бағытталған білім жоқ, мазмұн жоқ.
Анар Қойшығұлова	▶	Әрине/ балиғат жасына толғанша/ қыз баланың ер баламен бірге ойнағаны/ әсіресе олар бауыр/ туыстық қатынаста/ бір үйдің балалары болса/ ешқандай бір әбестігі жоқ. Бұл жерде бастысы/ қыз балалардың ер балалармен оңаша қалмауында/ әсіресе мынау балиғатқа толған/ бір жеті жастан бастап он жас/ он бес жастың аралығында. Себебі біз қазір қоғамымызда// көріп отырмыз/ белең алған нәрселер/ мынау/ түрлі қылмыстарға бару/ немесе қыз балалардың ерте ана атануы/ ерте жүктіліктің болуы деген секілді нәрселер/ бұның барлығы да/ сол бір/ жұқа шекараны сақтай білмеуімізде. Әрине қыз балалардың қыз баламен ойнағаны/ ұл баланың ұлмен ойнағаны/ ұл балалармен ойнағаны/ ұлың өссе/ ұлы жақсымен ауылдас бол дейді/ қызың өссе/ қызы жақсымен ауылдас бол дейді/ сондықтан да енді/ бөлек/ ойнағандары/ бөлек жүргендері// әрине абзал. Осындай бір қоғамымызда жаңағы/ қателіктердің/ өкінішке апаратын келеңсіздіктердің/ алдын алу мақсатында.	–	Керісінше, басқа құндылықтар бел алып жатыр онда. Біздің төл-табиғатымызға жат құндылықтар бел алып жатыр. Демек, бұл өте терең сезіну арқылы тегеурінді қимыл жасайтын өрістеріміздің бірін сөз етіп отырсың. -Ал, мұның бәрі Советтік дәуірде, әбден жолға қойылып, әлі соның инерциясымен келе жатқанының белгісі ме? Әлде Советтік дәуір кезінде, дегенмен бір қарсы күрестер болып, кейіннен барып осыдан тантырап айырылып қалды ма?
Анар Қойшығұлова	▶	- Бала үнемі ата-ананың қадағалауында болғаны абзал/ жүріп-тұрғаны/ қандай іс жасап жатқаны/ бәрі ата-ананың назарында болу керек. Бірақ/ үнемі ата-ананың қатаң қадағалауында болған балалар/ өзі шешім қабылдайтын шақта/ таңдау жасай алмай жатқанын/ көріп жатамыз. Ол әсіресе мектеп бітіріп/ мамандық таңдайтын/ оқу орнын таңдайтын шақта/ анық көрініп жатады. Сұрағымыз/ егер ата-ана үнемі баланы қадағалап отырса/ ол үшін шешім қабылдап отырса/ баланы өзі шешім қабылдауға қалай үйретеміз?- Иә/ негізі// ата-ана бала тәрбиесіне тікелей жауапты адам ретінде/ әрине баланы еркіне жіберуге болмайды/ бірақ бұл жерде де орта жолды ұстаныңдар деген нәрсені ұстану керек иә/ ұстанымды. Себебі/ бала ол робот емес/ бала біздің жаңағы/ меншікті/ меншігіміздегі бір/ дүние/ нәрсе емес/ ол да бір жеке тұлға/ өзінің қалаулары бар/ өзінің қызығушылықтары бар/	–	Бұл жаңағы алғашқы айтылған, уәжіңнің жөн-жобасы. Совет заманында не керек еді? Елдің басшыларының қоғамның қандай болу тетіктерін білетін басшының керегі жоқ еді. Тек шаруашылық басшы керек еді. Біздің Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, осы үрдіс осы бір жаман әдет, әлі жалғасып келе жатыр. Біздің мемлекетіміздің басында отырған басшыларымыз, біздің министрлер әсіресе, сала-сала тетіктерге тізгінінен ие болып отырған. Олар өзінің саласының шаруашылығын қала жүріп жатқанын өте жақсы біледі. Ал, бірақ мемлекеттік құрылыста жетілдірудің, мемлекеттік құрылыстың аясындағы ұлттың төл-тумалығын сақтап қалудың, мына жаһанданудың ұлы нөпіріндегі ұлтқа араша түсудің мүлде тетігін білмейді. Былайша айтқанда, мемлекеттік тұлғалар емес, шаруашылықтың ғана тұлғалары. Совет заманындағы негізгі ұстаным болған, осы әдет, әлі күнге дейін сүйретіліп қалмай келе жатыр. Біз әлі күнге дейін министрлерді өзінің саласын жақсы білген үшін, экономиканы дөңгелеткен үшін, ақшаны жақсы есептей алған үшін ғана қоямыз. Бірінші басымдық қасиетті соған береміз. Олай емес, бірінші басымдық қасиет-ұлт болмысын қалай біледі. Мемлекеттің мемлекет болып және ұлттық мемлекет болып сақталып қалу үшін қай тетікті басуды біле ме? Осындай критерийлер жетіспейді. Біздің министрлердің 90 процент, Елім ай әнін білмейді. Бұл өте символды мысалы. Елім ай әнін білмеу-ол ұлтты білмеу. Өкінішке орай, бізде осы бір талғамсыз дәстүр, Ел тағдырын тапсыратын азаматтарға қатысты ескерілмей келе жатыр.
Анар Қойшығұлова	▶	өзінің көзқарастары бар/ өзінің жеке пікірі/ ойы бар. Сондықтан да/ пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) өзі/ адамдарға/ өсіп келе жатқан жас ұрпаққа/ мамандық таңдау деп айтып жатырмыз ғой қазір/ өзінің кәсібін таңдауда/ сондай бір бағыт/ бағдарлар беріп отырған екен. Сондықтан да/ ең абзал үлгі бізге пайғабарымыз/ пайғамбарымыздың үлгісімен де/ біз ата-ана тек бағыт-бағдар беруші/ жақсы дос/ сырлас/ кеңесші ретінде ғана болуымыз қажет екен. Себебі// көп жағдайда/ қазір қоғамымызда да бар/ ата-анасының нұсқаулығымен/ ата-анасының қатаң ескертуімен/ бағыттауымен/ бір оқу орнын аяқтап алады да/ бірақ басқа қызметте жүреді/ немесе өмірде өзінің орнын таппай жүрген адамдар да бар/ жастарымыз. Сондықтан да балаға/ өзіне таңдау беру қажет/ бірақ біз/ жаңағы дұрысты дұрыс деп/ бұрысты бұрыс деп/ әдемі/ жұмсақ түрде/ көркем түрде бағыттап/ бағдарлап отыруымыз қажет// деп ойлаймын.	–	Ұлттық мінез неден шығады аға. Мынау, көрші мемлекеттерде тыныш емес болып тұр. Ал, біздің елімізде Құдайға мың тәубе тыныштық, ауызбіршілік бар, кім не десе о десін . Бірақ осы ауызбіршілік мінез, әртүрлі себептерден, әркім әрқалай айтады. Біреулер айтады, бұл таза биліктің, президенттік саясаттың сондай көреген жүргізілмегеннің арқасында дейді. Енді бір қарсы пікірдегі адамдар, жоқ бұл саясаттың арқасында емес, осы ұлттың ұлттық бір төзімінің арқасында деп айтады. Сіз осы пікірге, қалай қарайсыз осы екі пікірге?Бұның екеуіне де қосылам. Бірақ, үшінші пікір қосқым келеді. Біздегі тұрақтылық, сөз жоқ біздің президентіміз бастаған, мемлекет қайраткерлеріміздің белгілі дәрежеде іскерлігі мен маңдай терлерінің арқасы. Екінші біздің халқымыздың көнтөрлігінің арқасы.
Анар Қойшығұлова	▶	- Түсінікті/ ата-ана баласының тәрбиесіне тікелей жауапты деп айттыңыз сөз басында/ дегенмен қазақ тұңғыш ата әжесінікі деп/ тұңғыш баласын ата-әжесіне жіберіп жатады/ көбіне ауылға апарып жатады. Осылайша талай қазақтың баласы ата-анасынан жырақта/ ауылда/ ата-әжесінің қолында өсіп/ ауылдағы мектепте оқып жатыр. Ислам діні бұған қалай қарайды/ бала міндетті түрде/ ата-анасының қасында болуы керек па/ әлде ата-әжесіне беріп қойғанның айыбы жоқ па?- Ислам дінінде/ мынау ата-ананың да/ баланың да бір-бірінің алдында өзінің ақылары/ белгілі бір міндеттері бар. Ата-ананың баласының алдындағы міндеттері де бар/ сол секілді баланың ата-анасының алдындағы міндеттер де бар. Бұл алтын көпірді жақсы/ жаңағы сақтау үшін/ ата-ана мен бала/ әр уақытта бірге болу қажет/ бірақ біз/ сонау ықылым заманнан бері/ өзіміздің салт-дәстүрімізде/ өзіміздің ата-бабамыздың/ бізге қалдырып кеткен өнегесінен де көріп отырмыз/ ата-ананың да/ ата-әженің де/ өзінің бір/ тәрбиеге қосатын үлесі/ жақсы жақтары өте көп.	–	Үшінші, біздің халқымыздың мінез болмысына соңғы екі жарым, үш ғасырда сіңірілген езіп тастаушылықтың нәтижесі. Қазақша айтқанда, көт құрса көндім, басқұрса өлдім деген мақал бар қазақта. Біздің халықты соңғы екі-үш ғасырда отаршылдық осындай күйге түсірді. Бас көтерсең басыңды қырқады, томпылдап жүгіре берсең иығыңа міне береді. Осы отаршылдық қалдырған зардапта, біздің езілген еңсеміздің әлі көтерілуіне мұрша бермей келе жатыр. Бұл ретте тағы да қайталап айтамын, біз тәуелсіздік алғанда көп нәрселер жасадық, табыстарымыз да көп. Бірақ, біз бір нәрсені мемлекеттік деңгейде қолға алмай отырмыз. Ол отаршылдықтың болғаны рас, оның зардабы рас, енді ұлттың санасымен өмірін отарсыздандыру жоспары болуы керек қой. Бұл жоқ, мемлекеттік ойлау қабілеті ол инженерлік емес, ол тек қана экономистік емес, ол өте бір кешенді білім, ол тұтас ғылым жатқан. Білдіңізба? -Сіз сонда қай ұрпақтан үміт күтесіз? - Бұл ретте маған Индияның тарихындағы бір қызық мысалы еске түседі.
Анар Қойшығұлова	▶	Бір шаңырақтың ішінде болса/ ата-анасы да/ ата-әжесі де бірге/ өмір сүрген кезде/ ата-әжеге/ баланың ата-әжеге жақын болғанында тұрған ешқандай қателік жоқ деп ойлаймын. Тарихымыздан қарасақ/ Абай атамызды тәрбиелеген де әжесі еді иә/ Шоқанның Шоқан болып қалыптасуында да әжесінің рөлі өте көп. Сондықтан да/ қарты бар елдің қазынасы бар дейтін қазақпыз ғой/ ата-әженің ертегілерімен/ әлдиімен өскенбіз/ баталарымен өсіп/ жаңағы/ баталарын естіп/ баталарын алып/ көгеріп/ көктеген халықпыз/ ата-әженің тәрбиедегі үлкен рөлін де жоққа шығармау керек. Енді ислам діні де/ ата-әженің ешқандай тыйым салмайды// бірақ/ жаңағы ата-ана балаға жауапты/ бала/ ата-анаға/ Алла Тағаланың тарапынан берілген аманат/ ал аманат үшін міндетті түрде сұраламыз/ міндетті түрде жауап береміз. Енді қоғамда қазір көбіне жас келіндер/ ата-әжеден барынша баланы/ аулақ/ жаңағы/ бөлек/ алшақ ұстағысы келеді/ бала өзімдікі/ не істесем де/ қалай тәрбиелесем де ол менің жеке/ жаңағы/ өзімнің құқым деп жатады/ немесе/ кейбір ата-әжелер бар/ әсіресе баланың тұңғышын/ өздерінің бауырына басып/ ата-анасына қарсы айдап салатын/ немесе ата-анасымен арасындағы алтын көпірді үзіп жатқан да ата-әжелер бар. Сондықтан да мен ойлаймын/ бұл/ үлкендердің жауапкершілігіндегі іс/ егер әркім өзінің/ міндетін/ өзінің орнын/ бала тәрбиесіндегі өзінің жаңағы/ маңызын біліп жатса/ әрқайсысының да/ берері көп/ ата-әженің де/ әке-шешенің да берері көп.	–	Ағылшындар Индияны тастап кеткеннен кейін, бір-екі ұрпақ алмасқанға дейін, жаңағылар ұлттың төл тума қасиеті мен мәдениетін ұштауға қатысты дәрменсіз күй кешкен ғой. Мәселе қойылады дейді, проблема қойылады, бірақ бұл отырады да «- е, бұл заңға келмейді ғой» деп айтады- дейді. «Бұған заң рұқсаты, Конституциямызда бұл жоқ деп айтады»- дейді». Сонда екінші-үшінші ұрпақ келгенде айтқан ғой, «- а, ол заңды кім жазды? Құдай емес қой жазған, өзіміз сияқты адамдар ғой, оны неге өзгертпейміз»- дейтін ұрпақ туған, былайша айтқанда мүлдем басқаша ойлайтын ұрпақ туған. Жаңағындай көмпіс, орындаушы ұрпақ емес, ойлайтын, сараптамалық зердесі ұшталған, ұлтшыл ұрпақ пайда болады. Менімше біз тәуелсіздік алғалы бір ұрпақ алмасып үлгерді. Өте жаңаша ойлайтын, жаңа жігері бар, жаңа түйсігі бар ұрпақтардың төбесі көрініп қалды. - Ал сіз өзіңізде ұстаз адамсыз? -Иә. - Сол ұстазы ретінде, сондай төбесі көрініп қалған ұрпаққа еңбек сіңіріп жатырмын деп ойлайсызба? Сіздің буын сондай ұрпақ қалыптастыруға мүдделі ме?
Анар Қойшығұлова	▶	- Түсінікті/ ислам дініндегі бала тәрбиесінің/ маңызы/ рөлі жайлы біраз мағлұмат білдік деп ойлаймын/ уақыт бөліп/ арнамызға сұқбат бергеніңізге көптен көп рахмет. Студиямызда қонақ болған «Бақытжан» мешітінің ұстазы/ Анар Қойшығұлова. Қадірлі көрермен/ «Иман нұрының» бүгінгі шығарылымы/ осымен тәмам/ дініміз берік/ иманымыз кәміл болсын	–	Сөз жоқ, бізде өте зерделі, ұстаздар көп, академиктер көп. Әсіресе қоғамдық ғылым саласы, мынау жалпы мемлекет басқару дегеннің өзі, бұл қоғамдық ғылым саласының міндеті. Бұл күріш егушінің міндеті емес, мақта өсірушінің міндеті емес, қой жаюшының міндеті емес. Мемлекет басқару, ұлт тағдырымен айналысу, қоғамдық ғылымның еншісіндегі міндет. Осы салада бізде өте зерделі ғалымдар бар, олардың мектебі, шәкірттері бар. Олар қазір отаршылдық кезінде есеміз кеткен идея мен идеологияны өздерінің шәкірттерінің бойына қал-қадірінше сіңіріп жатыр деп ойлаймын. Ол ешуақытта нәтижесіз болмауға тиіс. -Сіз жастарға сенесіз? -Мен жастарға сенемін. -Ал, Ақа мынау сізді, мына бүгінгі заманның мына аласапыран бір, саяси тартыстардың бір кезеңінде тұрмыз ғой қазір. -Сөз жоқ. -Осындай бір саясатқа, саяси науқандарға тартатын жағдайлар бола ма сізде? -Тартатындар болады. Партиясына шақыратындар болады. Үйіп-төгіп уәде беретіндер болады. -Қандай уәде? -Уәде, адам болған соң, іші қуыс пенде ғой.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Бала-шағасы бар, үй-күй керек, жағдай керек, ең болмаса қызметке қызығатындар бар, осындай уәде беретіндер бар. Сөйтіп, өзінің, жаңағы ұстанған бағытына қолшоқпар еткісі келетіндер бар. Енді, Құдайға шүкір ондайға елігіп кететін жастан өттік. Енді мен коммунистик партияның заманында мүшесі болдық. Құдайдан бір-ақ нәрсе тілеймін, енді қалған өмірімде мені ара-дара бір партияға мүше ғып, сол ала көңіл етпей-ақ қойса екен деп. Мен өз жүрегімде өзім партиямын, мен өз жүрегімде тұтас бір партиялық программалар бар. Бұл енді бір мақтан сөз емес. Қал-қадіріміз келгенше, сол жүрегіміздің сөзін айтып, тыңдайтын құлақ болса, дұрыс өткенге не жетсін.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Партияларға белсене ат салысып жүрген әріптестеріңізге қандай пікірдесіз? -Мен енді Қазақстанда, ұлт пен мемлекеттің мүддесін, шыншылдық пен шын жүрегімен және де, үлкен терең ғылыми сараптамалық деңгейде бастаған партияны әлі көргем жоқ. Бәрінде бір бақа есеп, бәрінде, бәрінде бір шын жүрегіміздегі қалау жетпей жатады. Тіпті, мынаған мысалды ғана ойлашы, осы жала жабу емес, біздегі таза ұлттық мүдде, ұлттың тағдыры, ұлттың тарихы кеткен есесі деп айқайлап шыққан бір партияны көрдіңізба? -Бір кезде болды, Алаш партиясы совет қазағы Атай құрған. - Алаш партиясы, алғашқы бастау лебі жақсы еді. Бірақ сонда, біріншіден үлкен ауызбірлік болмады, екіншіден үлкен сенім, үлкен орысша айтқанда трезвый, саналы бағдарлама болмады оларда.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Мен жақсы білемін, совет қазым менің өте жақын досым. Сол ара-дара күйге түсті, солай болуына біздегі билік мүдделі де болды. Өйткені, қоғамды революциялау жолмен емес, эволюциялау жолмен дамуды таңдады біздің басшыларымыз сол кезде, әлі де сол жолды басымырақ басшылыққа алып келе жатыр. Ал біздің Алаш, Азат партияларында бірден қолға алу, бірден тарихқа кеткен есені қалпына келтіру, бірден кемшілікті жойсам дейтін, нәрестедей пәк ұмтылыстар болды. - Бұл заңдылық қой, барлық жаңағы отарлықтан босаған елдердің барлығында сондай партиялар бар, болған, болыпта келе жатыр. - Бұл заңдылық. - Ал бізде қазір жоқ. Неге жоқ? - Бізде, біздің қоғам соны қажетсінбей отыр, менің пайымыдауымда. - Қоғам қажетсінбей отыр? - Қоғам қажетсінбей отыр.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Біздің саяси билігіміз, ондай революциялық тосын шешімді жақтырмай отыр. Бұның ақиқат-шындығы осы. Бұл ретте енді тағы да, кесіп айту субъективтілік болады. Біздің республикамыздың тықыры бөлек, басқа республикаларға қарағанда. Біздің республикамыздың тықыры Ресейден де бөлек, ұсақ-түйек Қырғызстан, Грузия, Өзбекстан деген, Түрікменстан дегенді былай қойғанда. Біздің республикамыздың болмысы, бітімі әлемдік мүддемен кіндіктес. Әлемдік саяси-экономикалық мүдделермен кіндіктес. Бұл бір қисыны, екінші қисыны біздің республикамыздың этникалық құрамы мейлінше ала шабыр, мейлінше ала шабыр. Өте әр текті ұлт өкілдері әлі де басым. Олардың идеалдары әр текті. Оның үстіне отаршылдық кезіндегі зардап, қазақтың өзін екі жікке бөліп ассимилияцияға түскен топ, ассимилияцияға түспеген дәстүрлі топ деген екі топқа жіктеп тастады. Ақиқаты да сол, олардың да қоғамдық, тарихи, саяси мүдделері бөлек-бөлек. Ал осындай жағдайда қолға бишікті алып, ұлтым деп айғайлап шыға келші, не боларын бір Құдай біледі. Сондықтан көп нәрсеге байыппен қарап кіналаудың алдында, кішкене жай-жапсарды саралап алып отырған артық болмайды деп ойлаймын.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Ақселеу аға сіз өз басыңыз, былай принципке берік адаммын деп есептей аласызба өзіңізді? - Ол қиын сұрақ енді. Кім өзін жаманмын дейді. Адам өзінің кемшілігін өте терең, саналы түрде білсе соны жібермес еді ғой. Кемшіліксізбін деп айта алмаймын. -Ал, Ақа, мынау сіздің көптеген, замандастарыңыздың балалары, әкелерінің шығармаларын өз тілінде оқи алмай тұғын, ана тілінде оқи алмай тұғын бір пұшайман жағдайы бар. Сіздің басыңызда осындай бір проблема барма? -Менің Мұхтар Шаханов дейтін құрдасым бар. Бірге оқып, бірге өсіп келе жатырмыз. Қой десем қоймайды. Ол қазақ тілін білмейтін, қазақтарды кінәлайды, оларды космополит дейді. Тұтас оны бір терминологияға орнықтырды.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Әке-шешесінің шығармасын, түп нұсқасында оқи алмайтын жазушыларды кінәлайды балаларын, балалары оқи алмаса. Бұл себеппен емес, салдармен күресу. Мен ол жазушыларды кінәламас едім, қазақ тілін білмейтін ұрпақты да кінәламаймын.Ол Құдайдан тілеп алған жоқ қой, қай дені дұрыс адам өз тілін білмеуді Құдайдан тілейді. Мұның барлығы кешегі отаршылдықдың, сол отаршылдық езгіде әбден сөнген сананың, соның екпінінің зардабы ғой. Ал ол зардаппен күресу мемлекеттік іс. -Енді отбасындағы жағдай, ол отбасындағы әкенің ісі емес пе? - Жо,жоқ. -Әбіш Кекілбаевтың айтқаны есіңіздеме? Балаларыңыз қазақша біле ме дегенде, балаларым қазақша сөйлейді, әттең үйде итім болған жоқ, қалада тұрдым,итім болса итімді де қазақша сөйлетер едім дейді. -Дұрыс қой, Әбекеңнің онысы дұрыс.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Демек, мемлекеттік деңгейде қазақ тілі, қазақ болмысы қазақ тағыдырына қатысты, қайта- қайта айтуға сен мәжбүр етіп отырсың, қанағаттанарлық деңгейде шара жасалынып отырған жоқ. Жоспары да жоқ, оны көріпте отырғаным жоқ. Біз осыны ашық айтуымыз керек, осыны талап етуіміз керек үкіметімізден. Міне, қазақ зиялыларының ашық мәселе қоятын тақырыбы осы деп білемін. -Ақа, мынау сіз әр саланы зерттедіңіз, музыка, этнография, әдебиет жазушылықпен де айналыстыңыз. Жалпы жас күніңізде осылардың біреуін ғана таңдап, біреуінің ғана ізіне түссем деген ой болған шығар, иә? -Мен оны жас кезімде, орысша айтқанда осознанно, бәлен болсам деп армандағаным жоқ. Мен, 10-шы класс бітіргенде, 10-шы сынып бітіргенде ВУЗдарда қандай факультет болатынында білгенім жоқ.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Мен бетпақтың шөлінде өстім, мен орысты алтыншы класста көрдім, машина,трактор дегенді бесінші класста көрдім. Аттың жалы атамның қолында өстім. Бірақ мен кейін, білім алып, оң солымды танып адам болмысының, адам ретінде өзімнің болмысымның қандай екенін сезінген кезде, іштей өзім бірақ нәрсеге өкінем, менен өте жақсы музыкант шығатын еді. Менің бойымда музыкалық қабілет, басқа қабілетімнен әлдеқайда басым екенін сезем. Өкінішке орай, музыкалық, мен оқыған орта мектепте музыка пәні жүрген жоқ. Музыкалық білім алмақ түгілі. Бірақ мен өскен орта, ол Тәттімбеттің ауылы, Дайрабайдың ауылы, Ықыластың ауылы, Тоқаның ауылы, Күләштің ауылы, Манарбектің ауылы, Әбікен Қасеновтың ауылы, біздің ауылдың ең нашар күйшісі Мағауия хан әзим болатын. Осы бала домбыраны мандалин ғып жіберді деп шалдарымыз менсінбей отыратын. Былайша айтқанда музыка және де қазақтың дәстүрлі музыкасы менің жөргектен құлағыма сіңіп өсті. Оған филологиялық тарихи зерде қосылғанда, мен шын мәнісінде өкіндім шіркін. Мен музыкант болғанда халқыма көбірек пайда келтіретін едім деген бір қиялдар бар. Бірақ пойыз өтіп кетті. Өкінгенмен ештеңе өнбейді.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Сіз және өзі коллекция жинайсыз, этнографиялық бұйымдарды. Содан кейін өзіңізде бір қолөнершілік шеберліктеріңіз бар, жасаған бұйымдарыңыз бар. Сыртқы өміріңізде де бір әдемі заттар тұтынып,әдемі сөйлеп,әдемі киініп жүргенді ұнатасыз. Бұл неден, осы заманның сал серісі болғыңыз келеді ме? -Жо,жоқ.Бұл заманда сал-сері болам дегенмен, ешкім бола алмайды.Сал сері ол қоғамдық әлеуметтік тип, оның заманы өтіп еткен. Енді сал сері болсаң, тек масқара боласың. Оның жайын жақсы түсінем, жақсы білем. Және де сал сері болам деп ұмтылмаймын да. Ал менің қолымнан бірдеңе жасау келсе, қамшы өру келсе, шақша жасау, сақина жасау келсе, білезік жасау келсе, ол мен өскен ортаның қажеттілігі еді. Менің ауылыма совет өкіметінен жылына екі бөшке корисін мен алты қап тұз ғана келетін. Басқасының бәрін ауыл өзі жасайтын. Менің шешем қыс бойы тана моншақтың көзінен өткізіп, әкеме костюм шалбар тігіп берген адам. Мануфактура жасайтын, қамшы өретін, шақша жасап алатын, киіздік соғып алатын, содан қалған жұқана ғой, әйтпесе менің...
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Жоқ осы күнге дейін дамытып алып келуді айтам? -А,ол бір қызық нәрсе бар адам психологиясында, ол өткен өмірге деген іңкәрлік, өткен өмірге деген аңсау. Мен өскен ортамды сол бір мұңсыз қамсыз балалық шақты, еске түсіргенде, әсіресе өмірімнің он жылдай уақыты тілші болып өтті, уақытым мол болды. Сол кезде аздап қол өнермен айналысқан кезім болды. А қазір оған мұрша жоқ, және де мен қолөнермен жасаған заттарым әжептеуір болды. Мен жасаған домбыра, қазір Нұрғиса Тілендиевтің үйінде, пионинасының үстінде тұр. Мен әжептәуір әдімі дүниелер жасай алушы едім. Ал қазір уақытта жоқ, жаста келді, мүмкіндік те жоқ. -Ал бұл бір ерекшеленудің, басқаға ұқсамаудың тәсілі емес пе? -Жоқ, Құдай сақтасын, енді солай ойлайтындар бар шығар, ерекшеленгісі келеді дейтін. Жоқ, ол өзімнің өскен ортамнан жұғысты болған бір қасиеттер шығар, дей ойлаймын енді. -Сіз мысалы ана жылы бір «Былапыт сөздер» деген кітап шығарып, соны жарнамалап, көпшілікке ұсынған жағдай болды. Ал бұл мақсат неден туындады, бұлда бір ерекшелену емес пе? -Мен фольклорша ретінде, ылғи өліп бара жатқан нәрселерге жанына жармасам. Менің кандидаттығым қара өлеңмен.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Қара өлең мен бастағаннан кейін том том болып жиналды, ол қазақ поэзиясының шедеврі еді. Менің докторлығым, қазақтың күйі аңыздары, мен үш мың күй аңыздарын жинаған адаммын. Ал қазақтың бейпіл сөздерін, Халел Досмұхамбеттен бастап Бейсенбай Кенжебаевка дейін, қазақтың ең асыл сөзі осында кетіп бара жатыр деп құлағымызға құйған. Халел Досмұхамбетов оны боқ ауыз сөздер деген, Бейсекең боқ ауыз сөз дегенді қолданбады ,ол кісі ұстазымыз болды ғой, бейпіл сөздер дейтін. Бейсекең оны екі дәптер қылып жинап жүретін, өкінішке орай менің қолыма түспеді. Ал мен бейпіл сөзді қолданатын қазақтың, оны білетін қазақтың соңғы тұяғы екенімді сезіндім. Мен таза фольклорлық ұлттың игілігі ретінде жинадым, оның ішінде менің бір ауыз сөзім жоқ.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Ал оны көпшілікке ұсынудағы мақсат не? -Ол академиялық деңгейде ұсынылды, Мұхтар Ауезов атындағы... -Жас алаштан жарнамаланып тұрып сатылғанын білеміз ғой, кітап дүкендерінің бәрінде тұрды. -Жоқ, оны шығарған адам жарнамалаған шығар, біз академиялық деңгейде Сейіт Қасқабасов оның жауапты редакторы болды. Академик Сейт Қасқабасов, біздің академияның институтында талқыланды. Сосын дүниежүзінде бар нәрсе. Мүйізі қарағайдай Фрейд отыз жыл эротикалық журналдың рекколлегия мүшесі болды, мүйізі қарағайдай Дальдың соңында төрт том эротикалық фольклор қалды. Мүйізі қарағайдай орыс фольклоршысы Афанасивтың он екі том эротикалық фольклоры бар. Біз мынандай ұлттың жадынан өшіп бара жатқан дүниені архивтен жинап алып шығардық. -Ал сіз өзіңіз боқтап сөйлейсіз бе, сөйтіп? -Жоқ, мен бейпіл сөз айтпаймын, бейпіл сөз айтпаймын. Айтшы деп құрдастарым жалынғанда, мен жанағының бәрінен таң қалатындарын білемін,соны күлдіру үшін айтып беруім мүмкін. -Ақселеу аға, сіз мына өмірде қандай адамсыз? Ашушаңсыз ба? Жалпы адамдармен ілісінісіп қалатын, кикілжіңге келетін кездеріңіз көп пе? -Болады. Мен өзім қызу қандылау шығармын тәріз, одан кейін мен әділетсіздікке төзбеймін. Әділетсіз жасалған қиянаттарға төзбеймін. Сол кезде мінез көрсетіп, тікелей бетке айтып, қарсы шығуым мүмкін. Мүмкін емес, жиі болады.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Ал, кешірімшілдік деген ше? -Енді, осы жас келген сайын кешірімді болып бара жатқан сияқтымын. Жастау кезімде әділетсіздікті іздеп жүріп, айқасушы едім, әсіресі ұлттың есесі кетіп жатқан нәрсеге, түнімен оытра қалып, мақала жазып, таңертең газеттерге ұсынушы едім. Қазір кішкене көмпістік, ақырын күтушілік, кешіре салушылық бел алып бара жатқан сияқты. Бұл енді, адамның жасына байланысты қалыптасатын зат, мінез болу керек. -Ал сіздің мысалы көңіліңізді тоғайтатын бір көрген оқиғаңызды айтасыз ба? -Ай көңіл тоғайтатын, қуантатын нәрселер көп ей. Ол бір ұлттың, мемлекеттің тағдырында үлкен рөл атқармауы да мүмкін. Бірақ біздің жастарымыздың өнер саласындағы, поэзияда, прозада, ғылым саласында шыншылдық пен жүрегіндегі қабілет-қарымының идеологиялық құрсаусыз көрініс тауып жатқандарына қуанам. Осындай мысалдар көп бізде, қазір. Сон соң осы тәуелсіздік деген құдірет екен ғой, мысалы үшін достарымның жаңадан алған пәтеріне келгенде шексіз қуанам. Өйткені, қазіргідей пәтер салу совет заманында, облыс басшыларында да болмайтын, олар ондай үйге кіруден қорқатын. Ондай үйге кіру месжандықты көксеушілік деген айыппен, партиядан шығарылып, қызметінен алынып, жазаға тартылатын. Ал тәуелсіздіктің бізге беріп жатқан мың миллион мысалдарына қуанам.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Кең сарайдай дейсіз ғой? -Кең сарайдай, бала-шағаң көп болса, мүмкіндігің болса ала бер. - Қазаққа арналған... -Және де үйдің салыну сұрқы бөлек болып кетті ғой. Ал сен ,қазіргі Хрущев марқұм салған, үйлерді көр. Қайран қаласын, Алла ау адам баласын осындай күйге келтіруге болады екен-ау деп, төбе шашың тік тұрады. Ал біз соған көндік, сондай үй алғанға қуандық қой. Ал бұл сұмдық... -Құрқылтайдың ұясындай дейсіз ғой? - Құрқылтайдың ұясынан да жаман, және көк ала цемент қой, денсаулыққа зиян ғой. -Өзіңіз сән салтанатты ұнатасызба? - Салтанатты сәттер орнымен жасалып жатса, лайықты жасалып жатса өте ұнатам. -Жоқ, былай өмір сүру ортаңызда, үйіңізде сән салтанатқа малынып отырғанды ұнатасыз ба? - Мен оған көп мән бермеймін. Мен өз қатарларымның ішінде менен көп кітап жинаған адам жоқ.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Қадыр Мырзалиев? -Жоқ, Қадырдың кітабы менің кітабымның ұшқыны ғана, Әубәкір Нілбаевтың кітабы менің кітабымның ұшқыны ғана. Оған бірақ мысал айтайын, достарым куә, менің жалғыз ұлым үйленгенде тойын жасауға ақшам болмай, мен кітабымның бір бөлігін ғана миллион теңгеге саттым. Бір бөлігін ғана... Көркем шығармаларды ғана. Ол миллион теңгеның ішінде ұлттың игілігі болатын екі-үш кітап кетті. -Антиквар кітаптар ғой? - Антиквар кітаптар, ол Абай астын сызып оқыған кітап еді, «История умственно развития Европы» Джон Дреппердің екі томдық кітабы еді. Ол кітап Мұхтар Әуезовтың қолында болады екен, Мұхтар Әуезов операцияға кеткенде Сіләм Жарылқапқа берген, сосын өліп қалған соң сонда қалған. Сіләм Жарылқаптан оқуға мен алғанда, ол кісі өліп қалды. Оның бетінде Әуезовтың қолтаңбалары болды. Сондай- сондай кітаптар болды. - Олардың бәрін қалай жинадыңыз? - Оның бәрін букенде өтеді өміріміз, базарда өтеді. -Сіз ақшалы адам болдыңызба? - Жоқ, ақшам аз болды.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Бірақ кітапқа көп қаржым кетті. Кітап менің сиқырлы таяғым. Мені Ақселеу қып тұрған менің кітапханам. Ол жоқ болса жынын алдырған бақсы ұқсап, мен түкке жарамай қалам. Менің архивтік материалдарым өте мол. Менде дүниежүзінде ең көп шежірелік материал менде ғана, ол ғылым академиясында жоқ, ол Москвада, Уфада, , Қазанда, Ленинградта, Орынборда да жоқ. Мен төрт шежіре деген мынандай плакат шығарған адаммын.
Анар Қойшығұлова	▶	–	–	Кейбіреулерден көресің осыны, бәйтерек сияқты тұр соның авторы менмін, соның астына адресімді бергенмін, содан кейін маған мыңға тарта шежіре түсті, мыңға тарта Қазақстанның түкпір-түкпірінен, оның ішінде қазақтың тарихына қатысты өте құнды мұралар бар. Қазіргі жазып жатқан менің еңбегім «Қазақ тарихына қатысты шежірелік деректер» деп аталады. Өте қызық, өте сүйікті кітаптарымның бірі болар деп үміттенемін, амандық болса. -Рақмет аға, кітабыңызға табыс тілейміз. -Жақсы. -Бүгінгі осы студиямызға келіп, ашылып әңгіме айтқаныңызға көптен- көп рақмет. -Жақсы, рақмет саған да. -Қадірлі көрермен, сіздер бүгін «Шынның жүзінде» ғалым, этнограф, жазушы Ақселеу Сейдімбекпен болған сұхбатымызды тыңдадыңыздар, бұл сұхбатымыздың жазбаша нұсқасын «Айқын» газетінің алдағы сандарынан оқи аласыздар. Келесі кездескенше.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Қазақ тілі - халықаралық тіл болуға әлеуеті әбден жететін тіл. Адамзат баласы ол тілде сөйлеп, өзінің ойын да емін-еркін жеткізе алады, дітін де орындата алады. Бұны бос қиял деп ойламаңыздар. Бұл менің зерттеуші, тілтанушы ретіндегі ойым. Бұны сіздерге бүгінгі «Келбет» бағдарламасында түсіндіріп беруге тырысамын. Назарларыңыз бізде болсын!
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Иә, былай сырт қарағанда, бір әпендінің сөзі сияқты көрініп тұр, шынымен де, солай көрінеді көп адамға. Негізгі мамандығымыз – зерттеушіміз. Біздің негізгі ісіміз, осы, бізге бөлінетін жұмыс уақыты 8 сағат десек, сол 8 сағатты басынан аяғына дейін тек осы тілде болып жатқан үдерістерді зерттеу, қарау, жинау, жүйелеу, сараптау, норма болып келе жатқан үрдістерді анықтап, қазақ тілінің нормативтік сөздіктерін, тағы басқа құралдарын әзірлеу, біздің негізгі мақсатымыз сол, ғылыми ізденістер жүргізу. Сонда, енді, қарап отырсам, қазақ тілінің қазіргі ішкі әлеуеті өте мықты.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Тоқсан алтыншы жылы әлем бойынша, 6000-нан астам тілдің сөйлермендері көп алғашқы топ жүздігі жарияланғанда, қазақ тілі сол жүздіктің ішінде тұрды. Ол жүздіктің ішінде 93-ші орында болды, қателеспесем. Енді жиырма бірінші жылы қазір қазақ тілі сол жүздіктің ішінде және алдыға жылжыған, ол 89-шы орында тұр. Сөйлермендердің саны артқан. Ал, енді бұл қысқа мерзімді құбылыс емес, бұл ұзақ мерзімді тенденция. Ұзақ мерзімді тенденциялар, ол тоқтамайды деген сөз. Бүгін, ертең, бүрсігүні немесе бірнеше жылдан кейін ол тоқтамайды, ол алдыға қарай өсуге бет алған тіл.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Қазақ тілінің сөйлермен саны артса, бұл, метафизиканың өзінің заңдылығы. Сан бар жерде сапа болады. Иә, сөйлермендеріміздің сапасы әлі де ауыз толтырып айтатындай емес қой, енді. Ал, бірақ тілдің өзін алып қарайық, әлемдегі сол қанша тіл бар дедік, иә, сол тілдердің ішінде тек 250-ден астамы ғана мемлекеттік тіл мәртебесін иеленген тілдер.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Қазақ тілі сол тілдердің ішіне кіреді. Әлемдегі мен айтқан тілдердің 70%-дан астамы сырқат тілдерге жатады. Сырқат тілдер деген қандай тілдер? Сырқат тілдер деген – сыртқы әсерді игеріп алудың механизмдерін жойып алған тілдер. Мысалы, Ямайка аралының тілі пиджин болып табылады. Өйткені, оның түрлері сол жердегі байырғы тайпаның тілінің сөздері болады да, ал, оған жалғанған жалғаулар, жұрнақтар, әртүрлі грамматикалық формалардың барлығы ағылшын тілінен алынады. Бұлешқандай да таза тіл емес, бұл нағыз сырқат тілі. Осындай сырқат тілдер жыл санап көбейіп келе жатыр. Бірақ қазақ тілі ол қатарда жоқ, қазақ тілі саламатты тіл. Қазақ тілі орыс тілінен сөзді өзгертпей алу үрдісі 70 жылдай дәурен құрды, тырнақшаның ішінде алғанда. Бірақ, бұл 70 жыл қазақ тілінің жалпы тарихымен қарағанда, бұл өте қысқа мерзім.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Қазақ тілі тамыры терең тіл, өте терең тіл. Қазақтың лексикалық қорында, оның өзінің түпкі төркінін сақтаған түркілік сөздік қор ең үлкен пайызды құрайды. Ал сонымен бірге, қазақ тілінің лексикалық қорында өте көне элементтер жеткілікті және олардың көнелігі адамды тіпті таңқалдырады. Мысалы, үнді-еуропа тілдері кезінде бір ата тілде сөйлеген, бір ата тілде сөйлеген. Үнді-Еуропа тілдері дегенді түсініп отыр сол, бүкіл Еуропа Роман-Герман тілдері, Славян ұлттарының тілдері, Үндістандағы тайпалардың руларының тілдері, сосын, мына Тұрандағы, иә, сонда, солардың барлығы кезінде бір тілден тараған. Сол бір тілде сөйлеген қауымдастықтың тілінің грамматикасын ғалымдар тауып алған. Оны «санскрит» дейді. Сол санскриттен де қазақ тілінде сөздер бар. Бұл деген сөз, қазақ тілінің тарихы XV ғасырда қазақ хандығы құрылған кезеңнен ғана басталмайды дейді. Ол өте тамыры терең тіл екенін көрсетеді.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Енді, бір қызығын қараңыз, қырық бірінші жылы мықты ориенталист ғалым, орыстың ғалымы Маловтың мақаласы шығады. Ол мақаласында қазақ тілі монолитті тіл дейді. Монолитті тіл дегеніміз – оңтүстігі мен солтүстігі, батысы мен шығысы бірін бірі еркін түсінетін, әдеби нормасы жалпы халықтық тіл негізінде дамыған, біртұтас тіл. Бұл да бір ерекше құбылыс және ол кісі айтады, қазақ тілі жас тіл дейді. Өйткені қазақ тілінде қазір жүріп жатқан жас процестер өте көп дейді. Енді, мен мында мынандай параллель жүргізгім келеді, мысалы, жер сілкінісі көп болатын аймақтар, ол, жаңағы, геологиялық тұрғыдан жас аймақтар ғой. Енді қалыптасып келе жатқан таулар, ол жерде жер сілкінісі көп. Сол сияқты қазақ тілінде де жас, жаңадан қалыптасып келе жатқан үрдістер өте көп.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Филологиялық білім беруге реформа жасау керек. Қазақстандағы филологиялық білім беру Кеңес үкіметі кезіндегі классикалық филологиялық ұстаным бойынша қалып қойған. Ал Ресейдің өзі әлдеқашан ол ұстанымнан кетіп, филологиялық білім беруге жақсы реформа жасады. Мысалы, Ломоносов атындағы университетте филология факультетінің 42 тар бейінді мамандығы бар. Ал бізде санасаңыз 5-6-дан аспайды. Оның ішінде негізгісі: тіл бойынша пәннен сабақ беру, одан кейін аударма жасау, одан қала берді ғылыми зерттеулермен айналысу. Бұдан асып ешқайда шықпайды. Ал бір филологияның өзінде, мысалы, Ломонов университетінде, қараңыз, филолог экономист, филолог юрист, филолог немесе лингвист коперайтер, лингвист спичрайтер деген тар бейінді 42 мамандық бар.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Ал, осы мәселенің айтып жүргеніме 10 жылдың жүзі болып қалды, бірақ бұған назар аудармай жатыр. Біздің қоғам тілді тек қана күнделікті тұрмыстағы, қала берді, тек қана қазақ тілді ортадағы кәсіби қатынастағы, ары кетсе, қазақ тілді ортадағы кәсіби қатынас, содан күнделікті тұрмыстағы коммуникацияның құралы деп түсінеді. Ал дамыған елдер ешқашан тілге бұлай қарамаған. Сондай қатарға қосыламыз десек, біз тілге өте ыждағатпен қарауымыз керек, өте мұқият қарауымыз керек. Мысалы, саясаткер мен оның электорат арасында, дәрігер мен оның пациенттері арасында, иә, мұғалім мен оның оқушылары арасында т.б. толып жатқан әртүрлі әлеуметтік орталарда коммуникация мықты жүруі керек. Ал коммуникация мықты жүру үшін, тіл, ол тек қана қарым-қатынастың құралы емес, ол сенің кәсіби біліктілігіңнің ажырамас бөлігі екенін түсінетін уақыт жетті.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Мысалы, заңгерлерді дайындайтын болсақ, заңгердің лингвистикалық құзіреттіліктерін, оның кәсіби құзіреттілігінің ажырамас бөлігі ретінде дайындап шығуымыз керек. Қазір балабақшаларда тілі дұрыс шықпай жатқан балаларды логопедке апарсақ, барлық логопедтердің білімі орыс тілі негізінде екен, қазақ тілді логопед таппаймыз дейді. Міне, проблема деген көп. Бұл тек қана, сонда қарап отырсаңыз, тіл тек қана ол қарым-қатынастың ғана құралы емес, ол мемлекет құрудың құралы, мемлекетті күшейтудің құралы, қоғамды бір мемлекеттік бірегейлік төңірегінде ұйыстырудың құралы. Ол стратегиялық мәселе. Осыны түсінген басқа Еуропа елдерінің тәжірибесін мен көп қарадым, мысалы, Германияда осындай үдерістер мықты болған, өзіңіз айтқан, жаңағы, Францияда ағылшын тілінің күшеюі де осы себепті. Себебі, олар тілдік құзіреттіліктерді кәсіби құзіреттіліктің ажырамас компоненті ретінде қарайды.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	«Дүниенің тілдік бейнесі» деген болады. Адамның миында дүние туралы дүниенің бейнесі болады. Содан кейін сол дүниенің бейнесін тіл арқылы сипаттаған кездегі сыртқа шығатын нәрсені «дүниенің тілдік бейнесі» дейді. Мен сізге қазір қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман болыпты деп айта салдым, иә? Сіз бірден ол заманның қандай болғанын түсіндіңіз. Ал, енді басқа адамға, басқа ұлттың өкіліне мен «қой» деген сөзді аударып, «баран» деп иә, «бозторғай» деген сөзді аударып, «жаворонок» деп, иә, мысалы, орыс тіліне аударып: «были времена когда жаворонок вил гнездо на спине барана» десем, сен маған не айтып тұрсың дейді ғой, не айтып тұрсың сен маған, при чем тут изобилие дейді ғой, иә? Бұл - дүниенің тілдік бейнесі. Біздің санамыз, қазақ деген ұлттың санасында, дүниенің тілдік бейнесінің бояулары, нақыштары, образдары, символдары, эталондары, стереотиптері өзінше. Ал, орыстарда өзінше, мүлдем біздікіне ұқсамайды орыстардікі.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Мысалы, орыс тілділер бір-біріне тілек айтқанда: «Оставайтесь такой красивой как вы сейчас» деп айтады, иә? Ал, енді, осыны қазақи ортада, дәстүрді білетін, дәстүрлі ортада өскен қазаққа барып: «Осындай бетіңнен таймай, осы жас күніңде қал» десе, ол сені, саған рахмет айтпайды: «Не мен саған шайтанмын ба немесе қазір өліп қал деп тұрсың ба маған?!» дейді, иә? Біз оған не деп айтамыз? Біз оған былай айтамыз: «Ақ басты ақсақал, сары тісті кемпір бол» дейміз. Енді, мен осыны орысқа айтайыншы: «Будь желто зубой бабушкой» дейінші, оған ол ұнайды ма? Ұнамайды. Өйткені, олардың дүние туралы тілдік бейнесі басқа, біздікі басқа.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Институтымызда қазір профессор Құралай Күдеринова «қазақы сөзсаптам» деген тақырыпта ұлттық сөзсаптамды зерттеп, соның негіздерін көрсетіп беретін гранттық жоба ұтып алды. Біз сол жоба бойынша, Құралайдың ұйымдастыруымен біздің мамандар Қазақстанның батысындағы, солтүстік өңіріндегі, осы Алматы төңірегіндегі қаймағы бұзылмаған қазақи ортадағы қариялардың сөздерін диктофонға жазып алдық. Енді, қызығын қараңыз, әлгі сөзді тыңдап отырсаңыз сіз, жаңағы сіз айтқан аудармадағы шұбалаңқылық, сөйлемдердің ұзақтығы, бір ғана ойды бірнеше сөздің тіркесімен беру деген атымен жоқ. Ол кісілердің сөзсаптамы ұлттық сөзсаптам. Ал ұлттық сөзсаптамның бір ерекшелігі, қысқа әрі нұсқа, мағынаға дөп келетін, жұп-жұмыр, құлаққа жеп-жеңіл, түсінуге оп-оңай.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Мен сөздерді аудармауым керек, мен түсініктерді аударуым керек, ұғымдарды аударуым керек. Жалпы, мен өзім бір нәрсені түсіндім, мына кино өнерінде жүргендерге арнайы лингвистикалық білім жетілдіру курсы қажет. Театрда жүргендерге, әртістерімізге, театрға барып біраз күн әртістеріміздің, жаңағы, театр өнерпаздарының қойылымдарын жазып отырдым. Сонда, кәдімгі отбасындағы диалогтарын мекеменің басшысы мен қызметкерінің сөзі сияқты қылдырып сөз саптайды, жаңағы. Ал күнделікті тіршілікте ол сөйлеу стильінде, ауызекі тілде жүзеге асатын қолданыстар болу керек қой, ондайды көрмейсің. Демек, оларға да сценаристер, жаңағы, сценарий жазатындарға жақсылап тұрып лингвистикалық білім беру керек.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Қазір түрлі телесериалдар шығып жатыр, кәдімгі қазақтың тұрмыстық қарым-қатынасына қатысты бір оқиғаларды суреттейді, сипаттайды. Бірақ ол жерде ойнап жүрген актерлар барлығы бір кеңсенің қызметкерлері сияқты сөйлеседі бір-бірімен. Үйдегі анасы мен ұлы кеңседе жүргендей сөйлеседі. Ал, міне, осындайда ойлайсың, шіркін-ай, осыларға тіл туралы, жаңағы, бір не, аудармашыларымыз өз алдына, жарнамашыларымыз өз алдына, заңгерлерімізге өз алдына, барлығының лингвистикалық құзіреттіліктерін көтеру керек екен. Дәрігерлер ол өз алдына әңгіме. Мысалы, қанша, бізде мысалы институтта институционалды коммуникация жөнінен дессертация қорғалды. Сонда сол дессертант, мына, пациент пен дәрігердің сөзін жазды. Сонда неше түрлі күлкілі оқиғаларға кезіккенін айтты.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Мысалы, пациент келеді, дәрігер оған таза ғылыми медициналық тілде оның қай жері ауыратынын түсіндіреді. Анау ауылдан келген ақсақал кәдімгі. Ол ақсақал оны түкте де түсінбейді. Ол ақсақал одан бір нәрсені кәдімгі тұрмыстық деңгейде сұраса, ол оған қайтадан сондай тілде. Сонда, міне, көрдіңіз бе, бұл коммуникация жүзеге аспайды. Коммуникация жүзеге аспағаннан кейін, сен қанша жерден мықты, білімді дәрігер болсаң да, сенің пациентің емделіп шығуы екі талай.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Латын әліпбиіне көшу мәселесі қоғамда 30 жылдай талқыланды. Егер, латын әліпбиіне көшетін болсақ, біз жаһанданудың да, ұлттанудың да талаптарына жауап беретін тілтанымдық реформаны жүзеге асырамыз. Осы латын негізді әліпбиге көшуді неге тек қана сонымен арнайы айналысқан сала мамандарына бере қойып, шеше салмайды екен? Бір, оп-оңай ғой, неге бұл жалпыхалықтық талқылауға шықты деп ойлайтынмын. Сөйтсем, мен өте тар ойлаған екенмін. Менің қателігім болды. Шын мәнінде, бұл халықтың талқысынан өту керек. Бұл әрбір Қазақстандық азаматтың өзінің ерікті шешімі болу керек екен, ал, ол сол бойынша ерікті түрде өзі шешім шығару үшін, ол тақырып, былай, күнде айтылу керек оған, ол оны өзінің ойының елегінен, көңілінен, зердесінен өткізу керек екен. Сондықтан осы күнге дейін Латынгүл болып жүргеніме ешқандай да өкініп отырған жоқпын. Себебі, біз ұлт болып, тәуелсіз Қазақстан азаматы, тәуелсіз Қазақстан қоғамы болып қалыптасып жатқанда, біз ұлтымыздың тағдырына қатысты мәселелерге бүкіл қоғам болып араласуымыз керек. Сонда ғана біз піседі екенбіз.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Негізі, 2025 жылға дейін латын әліпбиіне көшірудің бірінші кезеңі аяқталады деген, о бастан солай айтылған болатұғын. Енді, жоспар бойынша 2021 жылы, ең алғашқы жоспар бойынша 2021 жылы, яғни, биылғы жылдан бастап бірінші сыныпқа барған бүлдіршіндер әліппені латын әліпбиінде қолына алады деген. Бірақ өздеріңіз білесіздер, 2019 жылы мына бекітілген акут әліпбиге байланысты сын-ескертпелер, қоғам тарапынан наразылық көп болғанын ескеріп, Президентіміз тапсырма берді ғой, мына әліпбиді де жетілдірейік деп. Енді, оған байланысты да жұмыстар атқарылды. Әлі күнге дейін соның бір, соған байланысты шаралар жүріп жатыр. Бірақ енді, жетілдірілген әліпбиді біз ұсындық, ол, біз деп отырғаным - ҚР үкіметі жанынан құрылған ұлттық коммисияның 4 жұмыс тобы бар, соның ішіндегі орфографиялық жұмыс тобы, әсіресе, белсенді қатысып және қалған 3 жұмыс тобының мамандарымен бірлесе отырып, Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты ғалымдарының мақұлдауынан өтіп, ұсынылған, жетілдірілген әліпбидің жобасы бар.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Шетелдерге барған іссапарым болды. Мына Түркияға барғанда, әсіресе, Әзірбайжанға барғанда, сол жердің ғалымдарымен кездескенде, мынандай нәрсені түсініп, таңқалдым. Түркия ғалымдары айтты: «Біз Латын әліпбиіне көшкенде біздің Түркия Осман империясының мұрагері ретінде құлдыраған империяның қалдықтарын ғана иеленген ел болып еді. Біздің әйел затымыздың білім деңгейі сол кезде нашар болған, жаппай сауатсыздық болған. Ал, енді, сол әліпбиге көшкен кезде, біз сол әліпбиді ұлтымыздың жаңғыруының, ұлттық жаңарудың символы ретінде қарадық»,- деді. Мен соған таңқалдым. Сосын, Стамбул мәдениет университетінде, культур университеті дейді, профессор Эртем Рейки мырза бар, үлкен ғалым.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Сол кісінің зерттеулерін бұрыннан білетінбіз, сол кісімен кездесуге барғанда, ол кісі бізге әбден сарғайып кеткен жиырма сегізінші жылы Стамбул мешіттерінің мұнарасына жабыстырған үндеу хаттарды көрсетті. Сонда мешіттің, жаңағы, қызметкерлері бүгінгі жұма намазының уағызы жаңа әліпби туралы болады деп жазылған. Ислам канондарына арқа сүйеді ғой, сонда бұл мешіттерінің қызметкерлері, имамдары, керісінше, латынға түбегейлі қарсы болуы керек еді ғой, бірақ, олар кәдімгідей осы реформаға ат салысып, үгіт-насихат жұмыстарын жүргізген екен. Сонда барып мен әліпби деген – бұл, тек қана біз ойлағандай, тіл танушылар өзі ойлағандай тілдің ғана ішкі бір мәселесі емес, бұл - жалпы халықтың санасын өзгертетін, бұл - жалпы мемлекеттің бағдарын өзгертетін, бұл, керек десеңіз, өркениеттің бағытын өзгертетін мықты құрал екенін түсіндім. Сондықтан барып, біз қоғамның қандай өкілі болмасын бізге ұсыныс айтып келсе, біз оған үлкен құрметпен қараймыз.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Латын әліпбиіне өтпесек, күнделікті тіршілігімізде, дәл қазір, дәл бүгін, ертең, бүрсігүні ұтылатын ештеңе жоқ. Бірақ, болашақта жақсылап тұрып ұтыламыз! Өйткені, кирил әліпбиі біздің тілімізге енгізілгенде, ол біздің тіліміздің ұлттық қасиетін сақтайтындай болып енген жоқ. Кирил әліпбиі бізге енгізілгенде 42 әріппен келіп бекіді. Бұл 42 әріптің 28-і біздің өзіміздің төл, қазақ дыбыстарына арналған таңбалар. Ал, қалған 14-і орыс тілінен енген сөздерді ешқандай өзгертпей, жазып-сызуға арналған таңбалар. Орыс тілінде қазақ тіліндегі «қазы» деген сөзде, орыс тілінде жоқ «қ» дыбысы айтылады. Сондықтан біз әліпбиге осы дыбысқа арналған таңба енгізейік деген ой да жоқ, түсінік те жоқ, ағылшын тілінде де солай. Ал бізде, бізде орыс тіліндегі әріп, дыбыстарды таңбалайтын әріптерді әліпбиге енгізіп қойғанбыз. Мысалы, «ц», мысалы, «щ» құйрықты, экономика дегендегі «э», жіңішкелік белгісі, жуандық белгісі, ешбір өзін сыйлайтын ұлтта мұндай үрдіс жоқ. Мұндай үрдіс тек отар болған, колония болған тілдерде бар.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Зерттеуші болуыма отбасым әсер етті. Әкем - Фазылжанов Мұрат Ақсу ауданының білім саласын ұйымдастырушысы, тарих пәнінің мұғалімі. Анам – математика пәнінің мұғалімі, өмір бойы мектепте сабақ берді. Сөйтіп, әкемнің қалауымен тіл және тарих мамандығына оқуға түстім. Жаңағы мамандық өзі екі мамандық, тілді де, тарихты да үйретеді. Бес жыл оқыдық біз, ал, басқа мамандық иелері төрт жыл оқыды. Содан бітіргеннен кейін: «Жақсы оқыдың, қызым, енді сен бұны жалғастыруың керек, мектепте мұғалім болуды, енді, сен сияқты дипломы барлардың бәрінің қолынан келеді» деп әкем, «аспирантураға түскенің дұрыс болар» деді. Содан, аспирантураға осы Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтына түсуді маған бұйырды.
Анар Фазылжанова	▶	–	–	Сол кезде сол институттың директоры, профессор Көбей Шахметұлы Хұсайын мені жылы қабылдады. Емтиханды тапсырдым, оқуға түстім. Содан бері, мен 96-шы жылдан бері, өзімнің туған институтымнан табан аудармай қызмет етіп келе жатырмын. Өзімнің ойға алған дітім бар, ол дітім жеке басыма қатысты емес. Өзімнің осы атқарып жатқан ісіме байланысты. Мен өз ісімді қатты жақсы көремін. Әрине, бірінші, мені жаратқан Алланы жақсы көремін, содан кейін, әке-шешем, сосын бір балаларым, сосын бір ісім бар өзім ойлаған, істерім, жоспарым бар. Білмеймін, енді мен оны айталмаймын. Бір іште, іште сол нәрсе менің осы жер бетінде атқарып кететін миссиям сияқты көрінеді. Соны дұрыс және дұрыс орындай алмай қалудан немесе мүлдем орындай алмай жер бетінен кетіп қалудан қорқамын. Кәсібім – ана тілін зерттеу. Егер, ұлы Отанымыздың әрбір азаматы мемлекеттік тілдің құдіретін түсінсе, сезінсе, білсе, бұл менің кәсіби арманымның орындалғаны. Менің келбетім осы.
Арман Дүйсенов	▶	–	–	Анамнан сұраймын ғой / сол анамның ғибраты // сол кезде айта салған жауабы/ маған // менің қалыптасуыма үлкен себеп болған сияқты бір сөзі бар есімде / жадымда .Ол қандай сөз дейсіздер ғой? //
Арман Дүйсенов	▶	–	–	Біздер «енді жұрттың баласын қарашы / әне /анау қандай 5-ке оқиды екен / сен болсаң әлі жүрсің / бір этот // жаңағы пәніңнен емтихан дұрыс тапсыра алмай» деген сияқты салыстырулармен баланың кейде мысын басып отырамыз ғой.// Ал / менің анам //керсінше былай дейді жаңағы /// «Ана // мен молда болсам / қандай болда боламын?» // деп сұрадым анамнан / «жаным / сен молда болсаң / анау орысты басқа халықтардың барлығын сен мұсылман қылып жіберетін молда болар едің»дейді. //
Арман Дүйсенов	▶	–	–	«Мен дәрігер болсам ше? –Онда / емханадағы / жаңағы // науқастардың барлығы тек сенің есігіңнің алдына жиылып/ үйіліп тұратын дәрігер болатын едің///. –Демек// сонда мен/ кез-келген мамандықты таңдасам алып кете аламын ба? – Сен жан-жақты дарынды баласың // саған / сен қандай жолды таңдамасаңда / сен биік асқақ шыңына жететініңе мен кәміл сенемін // себебі сенен асқан дарынды жоқ» деп маған айтты.///
Арман Дүйсенов	▶	–	–	Ол енді қазір анау айтқандай қатты бір амбицияға айналған жоқ / «мен сондаймын» деген. Бірақ күнінде// тайынбай /тайсалмай / қорқпай / батыл шешім қабылдап / көптеген // істерге бел бууыма ұйытқы болған /// тәрбиелік мәні зор / жауап болды сол анамның айтқаны///
Асанәлі Әшімов	▶	↑кино – / →^йең бірінші ^уөнөр↓/// ↑сол кино ^уөнөрін →// алға дамытуда↑ / үлкөн үлес қосқан →// азаматтар бар↓/// ↑баршылық↓/// ↑соған қуанам↓/// ↑бұрын / аз болатын↓// ↑бірақ мәз болатын↓ // қазақ̊ша айтқанда↓/// ↑шәкең бастаған →/ ұлы топ // біраз дүние жасады↓/// ↑солардың бәрін →/ алға ͡ ғарай / апарушы →// қазіргі жастар↓/// ↑соларға сенем↓/// ↑сұлтанмахмұт торайғыров айтпақ̊шы →// мен жастарға сенем↓/// ↑талай фестивальға ғатысқан →// фестивальдардан жүлде алған //→ шығармалары бар↓////	↑кійно – /→^йең бірінші ^уөнөр↓/// ↑сол / кійн'өнөрүн →// алға дамытұуда↑ / үлкөн ͡ үлөс ͡ қосқан→// азаматтар ͡ б̊ар↓ /// ↑баршылық↓ ↑соғаң ͡ ғұуанамын↓/// ↑бұрұн / аз͡ б̊олатын→бірақ / мәз ͡ б̊олатын↓ қазақ̊ш'айтқанда ↓/// ↑шәкең бастаған →/ ұлұ ͡ топ // →біраз дүн^үйө ͡ жасады↓/// ↑солардың бәрін→ / алға ͡ ғарай апарұушұ – // қәзіргі жастар↓/// ↑соларға сенемін↓ /// /// ↑cұлтанмахмұт торайғыров айтпақ̊шы →// мен ͡ жастарға ͡ сенемін↓/// ↑талай фестійвәлға͡ ғатысқан →фестійвәлдардан жүлд'алған // →шығармалары ͡ б̊ар↓///	Кино – ең бірінші өнер. Сол кино өнерін дамытуда үлкен үлес қосқан азаматтар бар. Баршылық. Соған қуанам. Бұрын аз болатын, бірақ мәз болатын, қазақша айтқанда. Шәкең бастаған ұлы топ біраз дүние жасады. Солардың бәрін алға қарай апарушы – әзіргі жастар. Соларға сенем. Cұлтанмахмұт Торайғыров айтпақшы, «мен жастарға сенемін». Талай фестивальға қатысқан, фестивальдарда жүлде алған талай шығармалары бар.
Асанәлі Әшімов	▶	қазір / мінеки бүгінгі таңда →// ^йевразиійа фестивалі жүріватр↓/// ↑соған келген фильмдерді ͡ гөріп // салыстырып / тіпті кейде / сондай нашар фильмдерден // үйренуге болат↓/// ↑былай түсіруге / →болмайды ͡ екең ͡ ғой // →былай ^йекең ͡ ғой деп↓/// ↑со сійақты / біздерде ͡ де // жаңағы / жақ̊сы фильмдер ͡ де бар //^уортасы ͡ да бар // ^уортадан төмені ͡ де бар↓/// ↑^йенді / ^уонсыз болмайд↓/// ↑барлығы бірдей / шедевр туу / →^уөте қиын↓/// ↑сондықтан / →сол ^уон шақты фильмнің ішінен →// ^йекі жақ̊сы фильм шық̊са ↑ // ^уол / үлкөн жетістік↓//	↑қәзір / мінекей бүгүңгү ͡ таңда→// ^йевразійа ͡ фестійвәлі / жүрүб̊ ͡ жатыр↓ /// ↑соғаң ͡ гелген ͡ фійлімдерді / көрүп →// салыстырып / тіпті͡ гейде / сондай / нашар фійлімдерден // үйрөнүугө͡ б̊олады↓ /// ↑былай түсүрүугө ͡ б̊олмайды ͡ екең ͡ ғой // →былай ͡ екең ͡ ғой деп↓/// ↑сол сыйақты /біздерде ͡ де // жаңағы / жақ̊сы фійлімдер ͡ де ͡ б̊ар // ^уортасы ͡ да͡ б̊ар // ^уортадан төмөнү ͡ де ͡ б̊ар↓/// ↑^йенді / ^уонсұз ͡ б̊олмайды↓/// ↑барлығы͡ б̊ірдей / шедевыр ͡ тұуұуұ / ^уөтө ͡ ғыйын↓/// ↑сондұқтан /→сол / ^уоншақты фійлімнің ішінен →// ^йекі жақ̊сы фійлім ͡ шық̊са ↑// ^уол – үлкөн жетістік↓///	Қазір, мінеки бүгінгі таңда Евразия фестивалі жүріп жатыр. Соған келген фильмдерді көріп, салыстырып, тіпті сондай нашар фильмдерден үйренуге болады. Былай түсіруге болмайды екен ғой, былай екен ғой деп. Со сияқты біздерде де жаңағы жақсы фильмдер де бар, ортасы да бар, ортадан төмені де бар. Енді онсыз болмайды. Барлығы бірдей шедевр тууы өте қиын. Сондықтан сол оншақты фильмнің ішінен екі жақсы фильм шықса, ол – үлкен жетістік.
Асанәлі Әшімов	▶	↑рүстем әбдірашев сійақты ↓// ақан сійақты →/ ^йермек тұрсынов сійақты //→жақ̊сы фил'мдер түсүрген / азаматтар бар → // қайраткерлер↓/// ↑соның ішінде →/ маған ^уөзіме ұнайтындары бар ↓ // ^уоның толық фил'м болмағанмен ↑// фил'мнің ішіндегі / эпизодтарын айт↓/// → «келін» деген фил'м / көп адамға↑ / қазақтарға ұнамайт ↓// маған ұнайд↓/// ^уөнөр/ ^уөнөр жасаған↓/// жан-жақты→/// со сійақты →/ «шал»/ тұрсыновтың↑// ^уосы фил'мдер / маған ұнайд↓///	↑^үрүстөм әб̊дірашев сыйақты ↓ // ақан сыйақты /→^йермек тұрсұнов сыйақты →/жақ̊сы фійлімдер түсүргөн / азаматтар͡ б̊ар →// қайраткерлер↓/// ↑сонұң ішінде→/ маған ^уөзүм'ұнайтындары ͡ б̊ар ↓ // ^уонұң толұқ фійлім болмағаммен ↑ // фійлімнің ішіндегі / ^йепійзодтарын айт↓/// → «келін» деген фійлім / көб̊ ͡ адамға↑ қазақтарғ'ұнамайды ↓// маған ұнайды↓/// ^уөнөр /^уөнөр жасаған↓/// жан-жақты→ ///сол сыйақты → «шал» / тұрсұновтұң↑/// ↑уосұ фійлімдер / маған ұнайды↓///	Рүстем Әбдірашев сияқты, Ақан сияқты, Ермек Тұрсынов сияқты жақсы фильмдер түсірген азаматтар бар, қайраткерлер. Соның ішінде маған өзіме ұнайтындары бар, толық фильм болмағанмен, ішіндегі эпизодтарын айт. «Келін» деген фильм көп адамға, қазақтарға ұнамайды, маған ұнайды. Өнер. Өнер жасаған. Жан-жақты. Сол сияқты, «Шал». Тұрсыновтың. Осы фильмдер ұнайды.
Асанәлі Әшімов	▶	^уоған қазір / ^йелу жыл болд↓/// ^уолгезде мен //→ ^уотыздың ішінде ^йедім↓/// жас / бірақ сол театрдан →// ^уопера театрынан // құрекеңдерді ↑жандарбеков↓// ↑соларды – бекежанды көріп ↑//^уөстік қой ^йенді↓// ↑ұнаушы ^йед/ →құрекеңнің↓/// ↑бірақ ^уойлаушем →// неге ^уол жағымсыз кейіпкер↓/// ↑қызды сүйдү ͡ ғой // →жүрөгі бар↓/// ^йелді қорғады ғой → // білегі бар↓/// ^уол неге↑ / жағымсыз кейіпкер↓/// (Фил'мнен үзінді)///	↑^уоғаң ͡ ғәзір ↑/ ^йелүу жыл болдұ↓/// ↑^уолгезде мен //→^уотұздұң ішінде ^йедім↓ /// ↑жас / бірақ̊ сол тійатырдан → ^уопера ͡ тійатырынан // құрекеңдерді/ ↑жандарб̊еков↓/// ↑соларды – бекежанды ͡ гөрүб ͡ ^уөстүк қой ^йенді↓/// ↑ұнаушұ ^йеді↓ құрекеңнің↓/// ↑бірақ ^уойлаушұ ^йедім ↓//неге ^уол жағымсыз ͡ гейіпкер↓/// ↑қызды сүйдү ғой →жүрөгү ͡ б̊ар↓/// ^йелді ͡ ғорғады ͡ ғой → // білегі ͡ б̊ар↓/// ^уол неге↑ / жағымсыз ͡ гейіпкер↓/// (фійлімнен үзүндү)	Оған қазір елу жыл болды. Ол кезде мен отыздың ішінде едім. Жас, бірақ сол театрдан, опера театрынан Құрекеңдерді, Жандарбеков. Соларды – Бекежанды көріп өстік қой енді. Ұнаушы еді. Құрекеңнің. Бірақ ойлаушы едім, неге ол жаңымсыз кейіпкер. Қызды сүйді ғой, жүрегі бар. Елді қорғады ғой, білегі бар. Ол неге жағымсыз кейіпкер. (Фильмнен үзінді).
Асанәлі Әшімов	▶	↑сұлтан қожыков / →режиссермен келісіп ↑// мен айттым ↓// ^уосы жігітті мен / жағымды кейіпкер шығарғым келед ^уосыдан↓/// ↑жағымды жағын / көбірек →/ көрсеткім келеді деп↑/// ↑соған келістік↓/// ↑солай болды ͡ да↓/// ↑сондықтан / халықтың бекежан жағына шығатын себебі // сол↓/// ал ^йенді / ^уоның ^йеткен ^йеңбегі // төлөгенге қарағанда ↑ / халыққа ^йеткен / сіңірген ^йеңбегі молдау↓/// ↑сырлыбайдың ауылын қорғап ↑ // сырт жаудан қорғап жүрген адам↓/// ↑сырлыбайдың сөзү бар →// үуәдесі бар / → «қызымды берем» деген↓/// ↑қалай ^йенді ^уол / →көлденең көк аттыға // →ұстатып жібере салатын↓/// ↑намыс деген бар↓/// ↑бола ͡ ма →/ болмай ͡ ма ↑/// ↑сондықтан мен – / бекежанның адвокатымын↓///	↑ сұлтаң ғожұқов / →^ірежійсөрмөң ͡ гелісіп // мен айттым / ^уосұ жігітті мен // жағымды͡ гейіпкер / шығарғым͡ геледі↓ ///↑жағымды жағын / көб̊үрөк →/ көрсөткүм ͡ геледі деп↓ // ↑соғаң ͡ гелістік↓/// ↑солай ͡ б̊олдұ ͡ да↓/// ↑сондұқтан / халықтың бекежан жағына шығатын себ̊еб̊і // сол↓/// ал ^йенді /→ ^уонұң ^йеткен ^йеңбегі / →төлөгөңге ͡ ғарағанда ↑// халыққа ^йеткен / сіңірген ^йеңбегі молдау↓/// сырлыб̊айдың ауұлұң͡ ғорғап ↑ // сыртшаудаң ͡ ғорғаб̊ ͡ жүргөн адам↓/// ↑сырлыб̊айдың сөзү ͡ б̊ар →// ^үуәдесі ͡ б̊ар → «қызымды ͡ б̊еремін» деген↓/// ↑қалай ^йенді ^уол /→ көлдөнөң͡ гөгаттыға / →ұстатыб̊ ͡ жіб̊ере салатын↓/// ↑намыстегем ͡ бар↓/// ↑бола ͡ ма →/ болмай ͡ ма ↑ /// ↑сондұқтам ͡ мен – /бекежанның адвокатымын↓ ///	Сұлтан Қожықов режиссермен келісіп, мен айттым осы жігітті мен жағымды кейіпкер шығарғым келеді. Жағымды жағын көбірек көрсеткім келеді деп. Соған келістік. Солай болды да. Сондықтан халықтың Бекежан жағына шығатын себебі сол. Ал енді оның еткен еңбегі Төлегенге қарағанда, халыққа еткен, сіңірген еңбегі молдау. Сырлыбайдың ауылын қорғап, сырт жаудан қорғап жүрген адам. Сырлыбайдың сөзі бар, уәдесі бар «қызымды беремін» деген. Қалай енді ол көлденең көк аттыға ұстатып жібере салатын. Намыс деген бар. Бола ма, болмай ма? Сондықтан мен – Бекежанның адвокатымын.
Асанәлі Әшімов	▶	→менде / ^йекі балам болды→ //согезде↓/// ↑сол ^йекеуін де / жақ̊сы ͡ гөрем↓/// ↑кино ͡ да / сол театр ͡ да↓/// сол ^йекеуі – ^йекі балам ͡ ғой↓/// ↑^йекеуін ͡ де / жақ̊сы көрем ͡ ғой↓/// ↑бірін-бірі толықтырад↓ // толықтырып тұратын дүние ͡ ғой↓/// ↑мысалы театр ^йенді / →күндөлікті тренаж/ лабораторийа дейм ↓// ал кино – соның қорытындысы↓///	→менде / ^йекі ͡ б̊алам ͡ болдұ →// солгезде↓/// ↑сол ^йекеуүн ͡ де / жақ̊сы ͡ гөрөм↓ ↑кійно ͡ да сол / театр ͡ да↓ /// сол ^йекеуү – ^йекі ͡ б̊аламғой↓/// ↑^йекеуүн ͡ де / жақ̊сы ͡ гөрөмғой↓ /// ↑бірім ͡ бірі толұқтұрады↓ // толұқтұрұп тұратын дүнүйөғой↓/// ↑мысалы / театр /→күндөлүктү тренаж / ^ылаб̊ораторійа деймін ↓// ал/ кійнө – ^уонұң ͡ ғорұтұндұсұ↓	Менде екі балам болды сол кезде. Сол екеуін де жақсы көрем. Кино да, сол театр да. Сол екеуі – екі балам ғой. Екеуін де жақсы көрем ғой. Бірін-бірі толықтырады, толықтырып тұратын дүние ғой. Мысалы, театр күнделікті тренаж, лаборатория дейм, ал кино – соның қорытындысы.
Асанәлі Әшімов	▶	↑кино↓/// ↑^йенді / барлық ^ұуақытта // →адамның бір кезеңі болад↓/// ↑киноның жаңағы / →бірінен кейін //→ бірі кетед↓/// ↑содан кейін жаңағы / тоқтап тұратын→ //кезең болад↓/// ↑сосын / қартайған кездегі/ →кезең болад↓/// бірақ / дегенмен анда-санда→ // қазір бір фил'м шықты → «аруақ» деген↓/// ↑халық көретін / →болу ͡ герек↑/// ↑көрсін↓/// ↑^йенді ^уоны бір басқаша/→ көзбен қарайтын // →кино деп ^йесептейм↓/// ішінде философийасы бар // адамның тағдыры бар↓/// ↑^уоны / солай ғарау герек↓/// ↑қазіргі түсіріліп жүрген → / сериалдарға ұқ̊самайды ^уол↓/// ↑басқа / бұрыңғы сериалдарға ұқ̊сайд↓/// ↑сол стил'ге келед↓/// ↑бұрын ^уөзүмізді тәрбиеледі / ^йенді біз тәрбиелейміз жастарды/// ↑заман солай↓///	кійнө↓ /// ↑^йенді / барлығ͡ ^ұуақытта // адамның бір ͡ гезеңі ͡ б̊олады↓ /// ↑кійнө ^уонұң жаңағы /→бірінеңгейін //→ бірі͡ гетеді↓/// ↑содаңгейін жаңағы / тоқтап тұратын→ // кезең болады↓/// ↑сосұн / қартайғаң ͡ гездегі /→ кезең болады↓/// ↑бірақ / дегеммен анда-санда→ // қәзір͡ б̊ір фійлім шықты→ «арұуақ» деген↓/// ↑халық көрөтүн / →болұу ͡ герек↓ /// ↑көрсүн↓/// ↑^йенді ^уонұ ͡ б̊ір / →басқаша ͡ гөзб̊өң ͡ ғарайтын // →кійнө ͡ деп ͡ ^йесептеймін↓ ішінде фійлософійасы͡ б̊ар// адамның тағдыры͡ б̊ар↓/// ↑^уонұ / солай͡ ғарау ͡ герек↓/// ↑қәзіргі түсүрүлүб̊ ͡ жүргөн→ // серійалдарға / ұқ̊самайды ^уол↓ /// ↑басқа / бұрұңғұ серійалдарға ͡ ұқ̊сайды↓/// ↑сол ^істійлге͡ геледі↓ /// ↑бұрұн ^уөзүмүздү тәрб̊ійеледі // →^йенді ͡ б̊із тәрб̊ійелейміз / жастарды↓/// ↑заман солай↓///	Кино. Енді барлық уақытта адамның бір кезеңі болады. Киноның бірінен кейін бірі кетеді. Содан кейін тоқтап тұратын кезең болады. Сосын қартайған кездегі кезең болады. Бірақ дегенмен анда-санда қазір бір фильм шықты «Аруақ» деген. Халық көретін болу керек. Көрсін. Енді оны бір басқаша көзбен қарайтын кино деп есептеймін. Ішінде философиясы бар, адамның тағдыры бар. Оны солай қарау керек. Қазіргі түсіріліп жүрген сериалдарға ұқсамайды ол. Басқа, бұрынғы сериалдарға ұқсайды. Сол стильге келеді. Бұрын өзімізді тәрбиеледі, енді біз тәрбиелейміз жастарды. Заман солай.
Асанәлі Әшімов	▶	↑^йенді ^уол / бала ғой әлі↓/// ↑дегенмен / ^уөнөрді жақ̊сы көред↓/// ↑бір жағынан /^уонша қаламаймын → /// ↑үйткені бұл / ^уөмір бақи /→ ^йеңбекті қалайды ғой↓/// ↑^уөмір бақи/ мемлекеттік экзамен тап̊сырасың →// халықтың алдында→// ^уөл'өлгенше↓/// ↑сондықтан сол қиналмаса дейм ғой →/ баламның↓/// ↑қиналып / көп жұмыс жасамаса // жатпай-тұрмай / ^йештеме шықпайт↓/// ↑болғаннан кейін →/ бірінші болу ͡ герек↓/// ↑ал ^йенді /→ көптің бірі болып жүрсе ↑/ ыңғайсыз↓///	↑^йенді /^уол / балағой әлі↓/// ↑дегеммен ^уөнөрдү / →жақ̊сы ͡ гөрөдү↓/// ↑біржағынан / ^уонша ͡ ғаламаймын→ /// ↑өткөнү ͡ б̊ұл ^уөмүрб̊ақый / →^йеңбекті ͡ ғалайдығой↓/// ↑^уөмүрб̊ақый / мем^ілекеттік ͡ экзамен тап̊сырасың →// халықтың алдында→ ^уөл'өлгөншө↓/// ↑сондұқтан сол͡ ғыйналмаса дейміңғой →// баламның↓/// ↑қыйналып ↑ / көб̊жұмұш͡ шасамаса ↑// жатпай-тұрмай → / ^йештеме шықпайды↓/// ↑болғаннаңгейін →/ бірінші ͡ б̊олұугөрек↓/// ↑ал ^йенді / →көптүң бірі ͡ б̊олұб̊ ͡ жүрсө↑ // ыңғайсыз↓///	Енді ол бала ғой әлі. Дегенмен өнерді жақсы көреді. Бір жағынан онша қаламаймын, өйткені ол өмір бақи еңбекті қалайды ғой. Өмір бақи мемлекеттік экзамен тапсырасың халықтың алдында. Өле-өлгенше. Сондықтан сол қиналмаса деймін ғой, баламның. Қиналып, көп жұмыс жасамаса, жатпай-тұрмай, ештеме шықпайды. Одан кейін ол бірінші болу керек. Ал енді көптің бірі болып жүрсе, ыңғайсыз.
Асанәлі Әшімов	▶	↑жастарға әруақытта / тілейтінім жақ̊сылық қой →// әрине↓/// ↑халқымызды жан-жақты ^уөсіру →// халқымызға жақ̊сылық әкелу –// әр адамның міндеті↓/// ↑^йешқандай халықтан қалмауымыз ͡ герек↓/// ↑жан-жақты↓/// ↑^уол ^уөнөр болсын→ // әдебиет мәдениет/ экономика / сайасат / қай саладан болмасын →// барлығы сай болу ͡ герек// біріне-бірі↓/// ↑біреуі ^уозұп кетіп↑ // біреуі қалып кетуі болмайд↓/// ↑бәрі / ^уосы / халықтың қамы үшін →// ^йел болу ͡ герек→ // мәңгілік ^йел болу ͡ герек↓/// ↑соған жұмыс істеу ͡ герек / жастар↓// кейінгі жастар↓/// ↑намыс деген болу ͡ герек↓/// ↑^йең бастысы – / намыс↓/// ↑намыс / тире талант↓/// ↑талантты адам – / намысты↓/// ↑намысты адам – / талантты↓/// ↑сондықтан / намыс болу ͡ герек↓/// ↑ұлттық намыс болу ͡ герек↓ // тілдік намыс болу ͡ герек↓/// ↑^уөзіңнің тіліңді / ұлтыңды / әдебиет-мәдениетіңді / жақ̊сы ͡ гөру ͡ герек↓/// ↑сен бәрібір / француз болалмайсың↓/// ↑қазақ ^йекенің белгілі↓/// ↑сондықтан қазақтың ^уөнерін / қазақтың дәстүрін / жақ̊сы сақтап↑ // сондай бір тәрбиелі / жастарды жақ̊сы ͡ гөрем↓/// ↑сондай жастар ^уөссе деймін↓/// ↑сондықтан / ^йел / қазақ қалқы – / ұлы халық↓/// ↑сол халқыңа қызмет ^йет / балам↓///	↑жастарға тілейтінім // әр^ұуақытта жақ̊сылыққой // әрійне↓/// ↑халқымызды жан-жақты ^уөсүрүу // халқымызға жақ̊сылығ͡ әкелүу –/ әр адамның міндеті↓/// ↑^йешқ̊андай ͡ ғалықтан / қалмауұмұз ͡ герек↓/// ↑жан-жақты ↓/// ↑уол ^уөнөр ͡ б̊олсұн→ // әдеб̊ійет / мәденійет / ^йекономійка / сайасат // қай саладам͡ болмасын→ // барлығы сай ͡ б̊олұу ͡ герек↓/ біріне-͡ б̊ірі ↓/// ↑біреуү ^уозұп кетіп↑ // біреуү қалып ͡ кетүуү ͡ б̊олмайды↓/// ↑бәрі ^уосұ ͡ ғалықтың ͡ ғам'үшүн → // ^йел болұу ͡ герек →// мәңгілік ^йел болұу ͡ герек↓/// ↑соған жұмұс істеу ͡ герек / жастар↓/// ↑кейіңгі жастар↓/// ↑намыстегем болұу͡ герек↓/// ↑^йең бастысы – намыс↓/// ↑ намыс /тійре талант↓/// ↑талантт'адам – намысты↓/// ↑намыст'адам –/ талантты↓/// ↑сондұқтан / намыс͡ полұу͡ герек↓/// ↑ұлттұқ намыс ͡ полұу ͡ герек // тілдік намыс͡ полұу ͡ герек↓/// ↑^уөзүңнүң тіліңді / ұлтұңдұ // әдеб̊ійет- мәденійетіңді жақ̊сы͡ гөрүу ͡ герек↓/// ↑сем͡ бәріб̊ір /ф^ырансұз ͡ б̊ол'алмайсың ↓/// ↑ қазақ ^йекенің белгілі↓/// ↑сондұқтаң ͡ ғазақтың ^уөнөрүн // қазақтың дәстүрүн / жақ̊сы сақтап // сондай ͡ б̊ір тәрб̊ійелі ͡ жастарды / жақ̊сы ͡ гөрөмүн↓/// ↑сондай жастар ^уөссө деймін↓/// ↑сондұқтан /^йел /қазаққалқы – /ұлұ ͡ ғалық↓/// сол ͡ ғалқыңа͡ ғызмет ^йет // балам↓///	Жастарға тілейтінім әруақытта жақсылық қой, әрине. Халқымызды жан-жақты өсіру, халқымызға жақсылық әкелу – әр адамның міндеті. Ешқандай халықтан қалмауымыз керек. Жан-жақты. Ол өнер болсын, әдебиет, мәдениет, экономика, саясат, қай саладан болмасын, барлығы сай болу керек. Біріне-бірі. Біреуі озып кетіп, біреуі қалып кетуі болмайды. Бәрі осы халықтың қамы үшін, ел болу керек, мәңгілік ел болу керек. Соған жұмыс істеу керек жастар. Кейінгі жастар. Намыс деген болу керек. Ең бастысы – намыс. Намыс тире талант. Талантты адам – намысты. Намысты адам – талантты. Сондықтан намыс болу керек. Ұлттық намыс болу керек, тілдік намыс болу керек. Өзіңнің тіліңді, ұлтыңды, әдебиет-мәдениетіңді жақсы көру керек. Сен бәрібір онсыз бола алмайсың. Қалай екені белгілі. Сондықтан қазақтың өнерін, қазақтың дәстүрін жақсы сақтап, сондай бір тәрбиелі жастарды жақсы көремін. Сондай жастар өссе деймін. Сондықтан ел, қазақ халқы – ұлы халық. Сол халқыңа қызмет ет, балам!
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Кеш жарық, құрметті достар! Жібек жолы арнасында Түңгі студия бағдарламасы өз жұмысын бастайды. Кеш жарық, қалайсыздар? Тамаша! Рақмет сіздерге! Не істейміз? Не істейміз шоуымызды? Бастаймыз ба? Кеттік! 3 Ж: Бастаймыз! Ж: Түңгі студия бағдарламасының көрермендері-ең күшті көрермендер. Рақмет сіздерге! Иә, уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге рақмет! Бастайық, ал енді. Қалайсыздар?
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Сағындық сізді, сізді де, сіздерді де. Ж: Иә. Өткен мереке құтты болсын! Қалай қарсы алдыңыз? 3 Ж: Рақмет көп-көп. Күшті қарсы алдық. Ж: Қай қалада? 3 Ж: Нұр-сұлтан қаласы, ааа жоқ Астана қаласы. Ж: Астана қаласы? 3 Ж: Иә, кешірім өтінемін. Ж: Қазір енді бәріміз қателесіп жатырмыз. 3 Ж: Иә. Енді жалпы бұл өмірде…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Енді сондай кез ғой қазір. 3 Ж: Қателесіп тұруға болады екен. Ж: Жаңа Қазақстан. 3 Ж: Иә. Ж: Өзгерістер көп. Түсінбей жатырмыз да не болып жатқанын. 3 Ж: Нұрлан мырза. Ж: Ау? 3 Ж: Instagram-да отырасыз ғой? Ж: Иә. 3 Ж: Сенде отырасың иә Дәулет? 2 Ж: Кейде отырамын, кейде жатамын.
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Осы Instagram желісінде жаңағындай сұрақ-жауап деген рубрикам бар да. Сол жерде халықпен депутаттар құсап тілдесемін. Сұрақтарына жауап беремін. Сол кезде халықтан келген бір сұрақ болды. Осы «актёр болған қиын ба?» деген сұрақ келді. Ж: Біз қояйық. «Актёр болған қиын ба?». 3 Ж: Иә сіздер актёр, сіздер ғой енді. Ж: Енді біз, енді…
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Мен былай жауап бердім ол кісілерге, халыққа «актёр болған қиын. Себебі, сіздер өмірде мысалы Мадина болсын, Айдана болсын өздеріңіз бір… сол қыздық рөлімен өмір сүресіздер ғой. Ал, актёрлер неше түрлі адамдардың образына кіреді. Бір күні полиция болады. Бір күні батырдың рөлін сомдайды. Бір күні соқырдың рөлін сомдайды. Бір күні байдың рөлін сомдайды.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Заманауи кино, тарихи кино… 3 Ж: Иә, иә, иә. Ж: Барлық жерде образға кіру керек. 3 Ж: Барлық жерде сол персонаждардың образына кіру керек. Ж: Әрине, оңай емес. 3 Ж: Сондықтан ол қиын деп есептеймін. Ж: Иә, сондықтан да олар актёрлар ғой, кәсіби, иә. 3 Ж: Иә, иә.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Мысалға, маған қатты қиын емес. Өйткені, мен жеті кинода бір образды ойнай беремін ғой. 2 Ж: Жоқ енді, мен ойлаймын. Әр адам, менің ойымша, әр адам өмірде бір актёр. Өйткені, ананың алдында, әке-шешеңнің, отбасыңда кішкене «хахаха» деп жүрмейсің ғой. Деп, кәдімгідей. Ж: Жинақы, жақсы бала болып жүресің. 2 Ж: Жинақы, ой-пікіріңді салмақты жеткізіп…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Университетте, группада басқаша жүресің. 2 Ж: Группада енді, достарың ғой енді. Сосын достарыңның арасында бөлек деген сияқты. Енді ауысып отырады кішкене, темп дейтін. Ж: Бірақ оны ешкім түсірмейді. 2 Ж: Оны түсіріп жүретін оператор болмайды және режиссер болмайды. Сондықтан…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Бірақ қазір осы интернеттің арқсында, телефонның арқасында барлығы қазір блогер болып кеткен ғой енді. Блогер болмасақ та stories-ке видео саласыздар ғой иә? Сол видеоны салған кезде, бір видеоны түсіріп бірден салып жіберетін адам бар ма? 3 Ж: Бір-екі адам бар екен. Үш-төрт қыз бар екен.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Мен мысалға видеоны саламын ғой бір нәрсе қылып. «Достар, бүгін Түңгі студияны бастаймыз» соны жеті рет жазамын ғой. Жеті рет, сегіз рет. Шашың дұрыс емес, артыңда біреу қарап тұрады дегее сияқты. Ыдыс-аяқтарды жуып қоясың деген сияқты. 2 Ж: Қыздар видеоны ғана емес, суретті ой жақсылап тұрып ремонттайтын сияқты. Бір бөлмелі пәтердің ремонтынан көп уақыт кететін сияқты.
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Шынымен ғой. 2 Ж: Жағын кіргізеді,шығарады, алады, не қылады. 3 Ж: Текстін… Ж: Осы заманның пайдасы шығар. Өйткені, барлық адам кішігірім хобби, жұмысы. 2 Ж: Иә. Ж: Жаңағы stories түсіру. 3 Ж: Өз-өзіне сырттан қарау ғой. Өзінің өміріне. Камераны шетке қойып қояды да, жаңағыдай түсіреді ғой видео. Сонымен өзі көзімен байқамай жатқан нәрселерді, камера арқылы байқайды.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Сырттан қарау деген сөз жаны бар. Мен кейде өзімнің Instagram-дағы өміріме қызығамын. Ж: Күшті ма өмірің? 2 Ж: Осылай өмір сүрсем ғой деймін ше кейде. Өзімнің Instagram-ыма да біреудің емес. Сөйтіп сол Instagram-дағы өміріме қарап, әйелім маған тұрмысқа шығып, кейінен «а қойшы» деді ғой. Қалжыңдаймын, қалжыдаймын. Шүкір, бәрі жақсы.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Қазір жалпы көрермендерге сұрақ. Жалпы қазір қандай әлеуметтік желіде барсыздар? Instagram, TikTok… Бірінші орында TikTok шығып кетті иә? 2 Ж: Рек. Ж: Facebook? Қой Facebook. Қайда курста? А? Журналисттер Facebook-та өз білімін көрсету керек. Былай… 2 Ж: Иә, журналисттер Facebook-та. Мына қоғамның былай деген видеоларын. Ж: Facebook-қа кірсең шаршап кетесің. 3 Ж: Біз енді қазір, бізді күтіп тұрған қонағымыздан сұрайық. Қандай әлеуметтік желілерде көп отыратынын.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Ал бізде қонақ болады ғой иә? 3 Ж: Әрине. 2 Ж: Иә өте белсенді. Өте белсенді қонақ. Бүкіл… қандай желі бар соның бәрінде бар. Ж: Достар! Түңгі студия бағдарламысының қонағы-Аян Өтепберген! Қошеметтеріңіз! Тамаша! Рақмет! Рақмет құрметті Түңгі студия бағдарламасының көрермендері! Аян қалай? Кеш жарық! Көңіл-күй қалай? Қ: Кеш жарық! Ж: Күшті киініп алыпсың ғой.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә, как всегда ғой солай. 2 Ж: Сексенінші жылдарда не жаңалық болып жатыр? Қ: Сексенінші жылдарда енді біз Элвис бәріміз осы гастрольге келгенбіз. Случайно келіп қалдық Алматыға. Ж: Элвистің жақында киносы шықты. Көрдіңіз ба? Көрдің ба? Ұнады ма? Қ: Бұл кстати, жақында, өткенде Оскар болды ғой иә. Бір апта бұрын болды иә?
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Бір апта бұрын өтті. Көрдің ба? Қ: Әлі көрген жоқпын енді. Мен ол кезде бір шаруалармен болып қалдым. Бірақ дегенменде кім алды? Кім не істеді? Ж: Хабардарсың. Қ: Иә, хабардармын. 3 Ж: Кім алды? Қ: Қайсысын? 3 Ж: Кім алды? Ж: Мен, мен көргенше…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Оскарды ма? Ж: Ең үздік… 3 Ж: Ең үздік кино қайсы болды? Қ: Ең үздік кино, енді мен шынымды айтайын, негізі Элвисті қатты жақсы көргендіктен соған жанкүйер болғанмын. Бірақ «все везде и сразу» деген кино алып кетті. Ж: Ол жапондықтар или кореянікі ма? Қ: Кореянікі иә. Ж: Кореянікі иә? Кореялықтар жыл сайын алып жатыр ма не?
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Қазір трендте болып тұрмыз. Ж: Тамаша! Қ: Болып тұрмыз. Ж: Жәнеде үздік әйел актёр рөлін сомдаған… 3 Ж: Иә, дәл сол… Ж: Ана есімде жоқ. 3 Ж: Сол фильмнен болды. Қ: Иә. Ж: Сол фильмнен иә. 3 Ж: Иә актриса. Қ: Ол жерде эпизод…
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Үздік сценарий. Қ: Екінші… второстепенный рөл бүкіл сол в общем. Ж: Тамаша, тамаша! Өзіңнен не жаңалық? Қош келдің Түңгі студияға! Қ: Рақмет! Қош көрдік! Біраз болды көрмегелі. Ж: Иә. Сен біз… сені біз күтіп қалдық. Қайда жүрсің? Не болып қалды? Кептеліс? Қ: Кептеліс… кептеліс иә.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Жоқ, жұмыс па? Қ: Жоқ, жұмыс… жұмыс бар енді. Он бес-ақ минутқа кешіктім ғой. Ж: Ойбай бір әңгіме болсын деп жатырмыз өзі. Қазір бағдарламамыз үш минут болса да айтамыз кешігіп қалыпсыз деп. Қ: А все, все, все, все. Кептеліс қой онда. Алматыда болған. Ж: Жалпы жұмыс… Қ: Жұмыс, жұмыс.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Қай жерде? Қ: Қазір… Ж: Театрда? Қ: Театр… театрда емеспін. Театр Астанада негізі. Театрда істеймін, бірақ қазір кішкене түрлі-түрлі жан-жақты көріп жатқаннан кейін режиссура бар, әншілік өнер бар, сосын радиода істеймін деген сияқты ғой. Ж: Тамаша! Онда біз бағдарламамызды бастайық. Блиц вопростан бастаймыз ба?
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Біздің жаңа рубрикамыз бойынша саған құлаққап кигіземіз, тағамыз. Ж: Саған он сұрақ қоямыз. 3 Ж: Иә. Ж: Соған иә-жоқ… 3 Ж: Музыканы қатты қоямыз да. Саған Нұрекең он сұрақ қояды. Сен иә-жоқ, иә-жоқ, иә-жоқ деп жауап бересің. Қ: Хорошо.
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Немесе иә, иә, иә, иә, иә. Ж: Ал, кеттік. Тексерейік. Музыканы сен қоясың ғой да? 3 Ж: Мен қояйын иә. Ж: Бір онша емес… Қ: Мен естімеймін да сонда? Ж: Иә. 3 Ж: Менің сүйікті тобымдікін қояйын. Ж: Blackpink? 3 Ж: Иә.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Сонда менде қосыламын. Ж: Ал, Дженниді тыңдайық. 3 Ж: Шығып тұр ма? Қ: Қазір, бір секунд. 3 Ж: Естілеміз ба біз? Қ: Сұрақ кетті ма? 3 Ж: А жоқ, жоқ. Ана жаққа. Ж: Иә-жоқ дейсің. Қ: Естіп жатқан жоқпын.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Жауап иә-жоқ болу керек. Қ: Иә-жоқ, хорошо. Ж: Кеттік, ал. Кетті ма? 3 Ж: Иә кетті. Қ: Сөйлеп жатқан жоқсың ғой негізі. Ж: Тамаша! Жақын арада үйленетін ой бар ма? Қ: Иә. Дұрыс па? Ж: Үйленсең тойға шақырасың ба бізді? Қ: Жоқ. 2 Ж: Қайттық онда. 3 Ж: Сіз қатты… қатты қоймаңызшы даусыңызды, ақырын.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Көрермендерді шақырасың ба тойға? Қ: Ау? Ж: Ау дейді. Қ: Иә. Ж: Көрермендерді шақырады екен. Тамаша! Дәулетті шақырасың ба? Қ: Иә. Ж: Тамаша! 2 Ж: Өйткені, мен жүргіземін ғой. Ж: Дәулетпен бірге бір шығасың ба дейді. Сонда сұрақ бар.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Тойдан кейін. Қ: Иә. Ж: Тамаша! Қазақша бизнес киносына тегін түсесің ба? Қ: Жоқ. Ж: Болашақта Оскар номинациясын аласың ба? Қ: Иә шығар. Ж: Иә шығар дейді ал. 3 Ж: Сен естіп отырсың ба бізді? 2 Ж: Жо-жоқ.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Ау? 3 Ж: Естіп отырсың ба бізді? Ж: Жоқ, естіп отырған жоқ. 3 Ж: Жоқ деп қояды. Ж: Дәулеттің әзілдері ұнайды ма? Қ: Иә. Ж: Тамаша! 3 Ж: Естіп отыр. Ж: Салтанаттың сұрақтары ұнайды ма? Қ: Жоқ.
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Қазір көрсетемін саған деп па. Ж: Сосын… осымен сұрақтарды тоқтатайын ба? Қ: Иә. Ж: Түңгі студияға екінші мәрте қонаққа келесің бе? Қ: Жоқ. 3 Ж: Ол естіп отыр. Қ: Болды ма? Ж: Тамаша! Қошеметтеріңіз!
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Жарайсың! Он сұрақтың бәріне дұрыс жауап бермедің. Ж: Бізге жүз мың теңге қарыз боп қалдың. Тамаша! Қошеметтеріңіз! Өте керемет жауап берді. Жоқ барлық жауап дәл келді. 2 Ж: Иә, тура. Қ: Кім? Мен ба? Ж: Үйленесің… үйленесің ба дедім, иә деді. 3 Ж: Салтанаттың сұрақтарынан басқа.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Үйленесің ба деп едім, иә дедің. Қонаққа шақырасың ба десем, жоқ дейсің. Көрмендерді десе, иә дедің. Салтанаттың сұрақтары ұнай ма десе, жоқ, ұнамайды дейсің. Тамаша, қошеметтеріңіз! Қ: Дәулет… Дәулетті ғана естідім мен. Ж: Иә. Қ: Дәулет… Дәулет дегенді түсіндім, артикуляциядан.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Иә, «Дәулеттің сұрақтары, Дәулеттің әзілдері ұнайды ма?» деген сұрақ болды. Жалпы Дәулет екеулеріңіз бір академияда оқыдыңыздар иә? 2 Ж: Иә. 3 Ж: Бір үйде тұрдық. 2 Ж: Сол оқиғаны айтқым келіп отыр. Жүргеновта оқиды Аян. Айта салайын. Бірақ Аян колледжден кейіе келді. Колледжде оқып… Ж: Ол қай жылдары?
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Екі мың он бір. 3 Ж: Тоқсан. 2 Ж: Иә, сол екі мың. Ж: Ол кезде степендия қанша болды? Қ: Он бес мың. 2 Ж: Жоқ, екі мың… Ж: Он бес мың болыпты ол кезде. 2 Ж: Он ба? Он бір ма? Қ: Он бес. Ааа екі мың он бірінші жылы степендия он бес мың.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Иә, оныншы. Жоқ оқуға түскен жылың. Қ: Он бір. 2 Ж: Он бір ма? Ж: Он бір, бірақ степендияны айта бере ма? 2 Ж: Екі мың он бірінші жылы болса, он бірінші жыл шығар. Бірақ Аян мың баладан кейін Жүргеновке түсті. Қ: Иә.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Сосын мен аудиториядан шығамын да енді, кішкене ағалық қылайын деген сияқты оймен. Примерно алыстан қарасам, осы перваштардың аудиториясын түсіндім. Біреу гитара тартып отыр. Е, бері кел дедім ше. Дұрыс көріп тұрған жоқпын. Бүйтіп ойнап отыр ма. Бері кел деп, бері кел, бері кел деп өзің барғансың ғой. Сөйтіп… Ж: Келмей ма?
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Келмейді, гитара ойнап отыр. Сөйтіп қарап қалса, бүйтіп келсем, Аян бүйтіп қарайды да, ана мың баладан көріп алғансың ғой. Ыңғайсызданып қалдым. Кім біледі гитарасының ішінде садақ бар ма, қылыш бар ма. Сосын мен «ассалаумағалейкүм» дегенсің ғой. «Қалайсың?», «болды, жақсы» деп өзің… өзің барып, өзің кетіп. Енді таңсық болды мен үшін. Және өнерін бағалап, дөрекі сөйлемеу керек екенін түсіндім да. Оның үстіне денесі мынандай болатын.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Күшті екен. Жүргеновта бірінші курста оқып жатқан студент, үлкен киноға түсіп үлгердің иә? Қ: Иә. Ж: Бірінші курста тамаша! Бізде жалпы, бүгін тарихи сәт бүгін студияда алғаш рет Таймас пен Томирис кездесіп отыр. Салтанат «Томирис» киносында Томиристі сомдадың иә? Қ: Ааа иә. Жас Тарис пен Томирис па?
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Иә. Ж: Иә. Енді біз енді авторлар айтады Таймас болып көп танымал, Таймас туралы көп айтыңыздаршы деп. Жалпы біз бүгін сұрағымыз… Салтанат бастады бағдарламаны. Жалпы актёрларға қиын емес па дейді. Мысалға, сен заманауи сериалдарда да, киноларда ойнайсың. Одан кейін, үш ай, төрт айдае кейін тарихи киноға көшіп кетесің. "3 Ж: Иә, ғасырдан-ғасырға секіру қаншалықты қиын ба? Ж: Иә. Қ: Енді мынандай нәрсе ғой деп бастайтын десең. Су, шәй жоқ па мына жерде? Енді қиын болған кезде, дайындық қой любой жерде. Енді өзіңізде, в принципе мына жерде отырғанның бәрі соған, ар жағына… Ж: Жоқ, маған қиын емес. Мен бір образды жеті кино да да ойнай беремін. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Киім ауыстырып па еще. Ж: Иә. Қ: Енді дайындық. Бізде мың баланың бір ерекшелігі… мың баладан танылдық қой енді, расыменде транплин болған жоқ дейді. Ж: Күшті кино болды. "Қ: Транплин болғандықтан, ол жерде жарты жылдай ма болды ғой. То есть киім киіп жүру, қалай сөйледі, қалай қарады, солярийге барып күйдірді бізді, енді сол жерде қап-қаралау болған ғой енді кішкене. Ж: Жақсы. Сіздердің проектілеріңіз жақсы екен. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Тамақты… үш уақыт тамағы барлығы формада қалыпты ұстау, сахна тілі, актёрлық шеберлік, қалай жүреді, қалай күледі деген сияқты бір өзіміздің арамызда… ең бастысы кадр сыртындағы фильмге деген дайындық Қорлан, жаңағы Құралай Анарбекова, Асылхан, Артур, Сергазин осылардың барлығымыз киноға дайындалып жүрдік қой, өмірде. Ж: Әлия… Әлия. Қ: Әлия бар иә. Оған киноға дейінгі арадағы отношения түзел… түзелді да, то есть, сразу бірден уже рөлге бекітіп қойған кейін, біз уже Сартай, Таймас деп бір-бірімізге солай не істегеннен кейін кадрда жаңағы отношения бәрі көрініп тұрды. И бір жағынан, мен ойлаймын сол үшін де бір халықтың жүрегінен орын алған проект болды.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Иә, иә халықтың көңілінен шықты деп ойлаймын. Өйткені, сол кезде біз премьераға барған кезде, қателеспесем Арман кинотеатры. Свет жанды, барлығы тұрып шапалақ ұрдық, қарасам үлкен кісілер көп. Бәрі ата-аналарын алып келген. Содан жақсы проект болып шықты. Жалпы осы Қазақстанда қазір кинолар көп түсіріліп жатыр. Жалпы көп түсірілсе, конкуренция дейді және де сапасы да…"3 Ж: Артады. Ж: Артады. Жалпы осы мың баладағы барлық актёрлар жас актёрлар болды. Сол кинодан кейін барлығы танымал болып кетті. Қазір араласып тұрасыздар ма? "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә. Биыл бұйыртса екі мың… он бір жыл болады мың бала шыққанына. Енді алғашқы проект болғаннан кейін сөйтіп санап жүресің да. Қалған проекттерді санамайсың ғой енді. Ей, ладно дейсің да. Он бір жыл болады. Барлығымен араласып тұрамыз, сәлеміміз түзу, аман-есен, Асылхан екеуміз бір театрда сол… Ж: Өзінше болып кеткендер бар ма? Қ: Жоқ. ;"2 Ж: Мен ғана. Қ: Шындықты айтып отыр. 2 Ж: Жоқ, шынымен, актёр үшін ең бір маңызды сәттің біреуі, мысалы, кастингке барасың. Енді Аян сияқты болсаң, уверен болып баруға болатын шығар енді, тәуекел еткен болсаң, әйтеуір біреуіне алады ғой деп. Сосын барғаннан кейінгі маңызды не ғой «жарайды, хабарласамыз» дейді ғой. Қашан хабарласады саған, хабарласа ма, хабарласпай ма иә. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Күт дейсің ғой, күтесің ғой. 2 Ж: Бірақ хабарласып қалып, сізді бекітті деген сәттегі қуаныш қалай болу керек? Мәселен, мың баладағы қалай қуандың? Қ: Мың балада бізді қуантқан жоқ қой сол. Бізде бүйтті, мысалға, бір рөлге екі адамнан бекітіп қойды ғой. Бір рөлге екі адам бекітті да. Мысалға, Таймасқа екі адам, Сартайға екі адам, Қорланға екі адам, Ілиясқа екі адам деп.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Солай араласып жүрдіңдер ма киноның алдында? Қ: Иә, иә. 2 Ж: Кім болды екінші? 3 Ж: Екінші адам деген дублёр ретінде ма? Қ: Жоқ, актёр. Ж: Жоқ. Кәдімгі актёр ретінде. Қ: Екі… екеуінің біреуі. Сөйтеді да… Ж: Екі кандитат қой. Қ: Цирк… циркте, иә, екі кандитат. Кәдімгі анау бір не, дом два сияқты сондай ғой. Ж: Республика мен аманат сияқты. Қ: Иә, актуально. Ж: Актуально.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Осындай жерге алады да, қамап қояды. Сөйтесің да сен тренировка жасайсың. Қылыштасып жатасың да, енді қылыштасып жатып анаған қарап қоясың. Анау сенен күшті істеп жатқан сияқты да. Сен одан бетер короче аласың да, анау отжимания жасап жатыр қырық дейсің, анау аласыңда қырық екі жасайсың. Бүйтіп кәдімгідей тырысып, оказывается сөйтсек оның барлығы жаңағы бүкіл, барлығымыздың рөлдерімізді бекітіп қойған. Бірақ…
Аян Өтепберген	▶	–	–	"2 Ж: Формада ұстау. Қ: Иә, анау формада ұстау денені. Жаңағы қалай еді желания да. Ж: Конкуренция ғой енді. 3 Ж: Конкуренция ғой сол. Қ: Конкуренция создавать етіп, жаңағы не пайда болады деген сияқты. Ж: Әділдік болсын деп Ақан ағаларыңа айтпадыңдар ма екі режиссер болсын деп. Екі режиссер. " Қ: Ол кезде айта алмайсың ғой. Ж: Иә, ол кезде айта алмайсың. Қазір де айта алмайсың ғой. Жоқ, шынымен ғой режиссерларға айта алмайсың. Олар енді художник сияқты бәрін көреді. Мен бірінші рет естіп отырмын. Күшті екен. Ал, ол екінші адам кім болды? Құпия болмаса.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Екінші адам ол да актёр. Қазір менің рөлімде Дарын деген жігіт болды, Әуезов театрындағы. Асылханда Мейіржан деген жігіт болды. Ж: Оларды алмағаннан кейін болама бір араларыңда суып… Қ: Олар… олар эпизодта ойнады ғой. Ж: Ойнады ма?"Қ: Екінші, второстепенный… Үсен болып ойнады, біреуі, атын ұмытып қалдым. Ж: Ешкімді ренжіткен жоқ. Қ: Ешкім ренжіген жоқ, иә. Барлығы рөлдерді ойнады. Ең қызығы, не ғой жаңағы, процесс та осы мың балаға вставлениеден кейін, тойдың боларысы қызық деген кезде. Ж: Иә. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Бір жыл бойы Асылхан екеуміз Қазақфильмге барғанымыз, күткеніміз, армандағанымыз, анау бар ғой. Кәдімгідей бермейді да саған, айтпайды да «өтесің» деп. «Ну, көреміз» дейді да жібереді. Қайтадан бір аптадан кейін звондайды, қайтадан келесің ана жаққа. 3 Ж: Жақсы тактика екен иә. Қ: Өте, бір сондай тактика ғой. Ж: Мен сөйтіп қолланбасам. 3 Ж: Сіз енді… иә. 2 Ж: Бізде де екі жүргізуші. 3 Ж: Сен сол тактикаңды…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Мен енді ойлап отырмын бір жылдан кейін қалады екен деп отырмын. 3 Ж: Таласып отырмыз деп па. Ж: Айта бер Салтанат. 3 Ж: Иә, сен өз тактикаңды өз… жақында естідік өзің кино түсірдің, режиссер болып. Жаңағы тактиканы қолдандың ба өзіңнің киноңда?Қ: Ол кезде өзімнің кином болса, өзімнің продакшным болатын болса қолданатын едім. Бір жыл алдын дайындалып, жаңағындай бір… ну фильмнің тематикасына, сценарийіне байланысты квартира болса, квартираға тығып тастап, енді білмеймін. Шетте болатын болса, қалаға жіберіп тастап, бір сондай. Бұл жерде ондай мүмкіндік болған жоқ, біріншіден. Екіншіден, уақыт өте аз болды. Менде он-ақ күн дайындық болды. Ақ жауынды бітірдім.
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Он-ақ күн? Қ: Иә. Сценарийді енді жазып отырдым арасында. Екі күн… он күннен кейін бірден түсірілімге кірісіп кеттік. Ж: Өзің режиссер болып? Қ: Иә. Ж: Алғашқы жұмыс? Қ: Иә. Ж: Шын жүректен құттықтаймыз. 2 Ж: Бір қызығы… бір қызығы режиссерлық никнэйм қалай еді? Қазіргі заманауи сөздер ғой. Никнэйм дейміз ба? "Ж: Иә. 2 Ж: Сол жерде Аян «ниндзя» екен. «Аян ниндзя». Ж: Рас па? Бізде бағана Алпамыс айтып қалды иә. Жалпы НТК-да, қателеспесем, режиссер «Аян ниндзя» деп жазып тұр. Неге? 2 Ж: Арғы атаң грузин? Қалжыңдаймын иә. Ж: «Аян ниндзя» деп. Қ: Жапон. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Жапон иә. Неге «ниндзя»? Ж: Аян ниндзя. Қ: Андай ғой, қалай айтсам болады. Бірінші жоба болғаннан кейін, шынымды айтсам қорықтым. Ана жерде екінші, атамның аты жазылады. Енді… Ж: Ұят келсе, ниндзяға жабылады дейсің ғой. Қ: Иә. Ниндзя кім ол деп не қылады. Ж: Жапондықтарды аямайды екенсің. Онша емес болса, ниндзялар ғой деп. "Қ: Олар шыдамды ғой проста. Ж: Иә. Қ: Олар шыдамды болғаннан кейін, сондай… бір жағынан сондай ход бар. Сосын бір жағынан, енді Аян Өтепберген актёр ғой. Сондықтан, не істемей-ақ қояйын деп. Ну может… Ж: Жоқ өнерде кездеседі ғой… Қ: Иә, ол… Ж: Айтатындай мен… жазуышар… "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә, меніңше дұрыс… дұрыс нәрсе. 2 Ж: Ізденіс қой. Ж: Иә. Енді көңіліңнен шықты ма жобаң? Алғашқы жобаң. Қ: Енді дебютқа болады. Ж: Дебютқа болады иә? Қ: Дебютқа болады. "Ж: Бір интервьюда… интервью беріпсің. Қателеспесем, НТК арнасында иә? Бізде жаңағы арналардың атын айтуға бола ма? ТК дей салайық. ТК арнасында интервью болған екен. Ол жерде бір ұнамады депсің. Мүмкін көңіліңнен шықпады деген сондай бір. 2 Ж: Жоқ, жиырма… 3 Ж: Жетінші. 2 Ж: «Жиырма жетінші күні барып, ойнадым» дегенсің. Ж: Түсірдім. Иә, иә, иә. 3 Ж: Түсіндім. Ж: Жиырма жетінші күні түсіру…"
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Бірдеңе дұрыс кетіп бара жатқанын түсіндім деген сияқты. Қ: Оныншы съемочный күн кетіп бара жатыр да. Мен YouTube-тан андай видео қарап отырмын. «Как снимать монтажно?» деген видео қарап отырмын да. Мына жақта плэйбэкта ойнап жатыр актёрлар. Ал, мен отырмын. "2 Ж: Жиырма жетінші минутта түсіне ма? Ж: “Как пенать?» деп иә. Қ: Жоқ, андай ғой. Ж: Кешірім сұраймын. Біздің футболисттер мықты. Қ: Енді кинода… в принципе «кинода жүргеніме он жыл болды да менің» деп ойлап барғанмын ғой бірдеңе қылып түсіремін сол кинода. Ж: Тәжірибе бар ғой. " Ж: Біздің футболисттер сондай емес па? Мысалға, футбол ойнағанда…
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә, тәжірибе бар. 2 Ж: «Стоп, снята» деп айтамын деп. Қ: Иә. Еще самый главный рациямен репитиция жасап жүрмін үйде. «Приготовились, начали» дегенді. Рациямен соны жасадым. Қалғанын бәрін… Ж: Неге бәрі қазақша болады да. Жаңағы сол жерде орысша сөйлейді бәрі? Біздің мысалға, группада барлығы қазақша сөйлеп жүреді да, сосын «стоп, снята» дейді. Қ: Онда қазақша болып кеткен сөздер ғой проста. Ж: Братан сияқты ма?
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә, братан сияшқты. И сондай қызықтар болды. Сөйтіп қарап отырмын. И жауапкершілікті жиырмасыншы күні ма, мәәә не істеп жүрмін мен, не түсіріп жатырмын, қалай болып жатыр. Бірақ самый главный группаға көрсетпейсің да оны. Ана жерде «а чё он мына жерде не істеп, ананы сәл бүйтіп оңға жылжыта салшы» деп өтірік білетін адам сияқты істеп қоясың да. Бірақ дым түсініп жатқан жоқсың бар ғой. Бірдеңе болып жатыр әйтеуір. Не түсіріп жатырмын, монтаж қалай болып жатыр, ұйқы жоқ, шаш деген кеткен, салмақ деген вообще төмен түсіп кеткен.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Көйлегің түймелеп алғансың бүйтіп. Қ: Иә, иә. Плэйбэкта отырасың, режиссер деген кружкам бар әйтеуір, самый главный сол. Сосын бір деген рациям бар болды. Қалғанын «е, ананы ана жерге қойыңдаршы, жоқ этот, кішкене крупнее» деп қоясың. Басқа дым жоқ. "3 Ж: Сен хотя бы жиырмасыншы күні түсініпсің. Қ: Түсінбейтіндер бар ғой. Ж: Кейбіреулері отыз жылда түсінбейді, ааа жарайды. Қ: Бірақ… жоқ бірақ актёрлардың арқасында, жақсы-жақсы актёрларды таңдадым. Жақсы команда болды. Енді көш жүре түзеледі дейді ғой. Ж: Әрине, бір жобадан бастайды ғой енді. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Дегенменде, бірінші жоба үшін өте… ну жүз демей-ақ қояйын, но көңілімнен шықты негізі. Ж: Дәл қазір онда сұрақ. Тағы бір жоба шақырса барасың ба? Қ: Режиссер ретінде ма? Ж: Иә. Қ: Енді үлкен дайындықпен бір жылдық, екі жылдық дайындықпен кірісіп кетер едім. Оған… Ж: Он күнде болмайды екен иә? Қ: Болмайды, болмайды.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Жиырма жеті күннен ұзақтау түсірілім болу керек. Түсініп үлгермей қалса тағы десең, жоқ қалжыңдаймыз. Бірақ енді Жүргенов қабырғасында жүргенде өз басым армандайтынмын. Негізі арманға қарағанда… армандауға қарағанда үміттену керек пайдалы ғой, жарайды. Армандайтынмын да. Уақыт өте келе осылай телевизор саласында жүрсем, белгілі бір кино продюсермен бірге жұмыс, бірге бағдарлама жүргізсем, солай армандайтынмын. Бүгін де қарасам, дәл солай болып жатқан сияқты. Актёр ретінде сен армандайтын рөл бар ма? Әлде оны ойнап қойдың ба? Әлде бар ма?
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Жоқ, жоқ ойнаған жоқпын негізі. Деп кәдімгідей мұңға кетіп қалсаң. Ж: Жеңілдетейін сұрақты. Мың баладан кейін ең өзіңе ұнайтын жұмысың? Қ: «Бизнесмен» деген сериал болды. Сол жерде ұнайды. Сосын «Томиристе». Ол жерде кішігірім эпизод қана. Содан кейін Эльджей деген әнші бар. Ресейлік әнші, соның клипіна түскенмін. Ол жерде образ ұнайды. Маған максимально түрде, андай бір түрді құбылтатын, түр өзгеріп кететін рөлдер болса деп ойлаймын өзім ше. Бір… мысалға…
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Осы иә, осы туралы сұрайын деп едім. Жақынба бір Instagram-нан көріп қалдық. Образыңды өзгертіп, жаңағы шаш бояп, сондай бір образ жасапсың. Қазір біздің авторлар экранға көрсетсе. Бұл сенің кезекті рөліңе, образыңа ба? Әлде… не нәрсе бұл?"Қ: Мынау тура жаңағы «Шын ғашықты» түсіріп болғаннан кейінгі түр ғой. Қарасаңшы шаш ағарып кеткен. Ж: Кореяның образы ғой мынау. Қ: Бұл андай ғой. Кез келген адам бірдеңені өзгерткісі келеді ғой. Актёр болғаннан кейін, в принципе шаш бояуда тұрған ештеңе көріп тұрған жоқпын. Бұған дейін де боялған шаш ол. Бірақ бір рөлге келестім да, бірақ ол проект күйіп кетті. Түсірілмейтін болды. Содан кейін…"
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Ал, шаш қалды дейсің ғой. Қ: Шаш қалды… шаш қалды. Уақыт өте келе сонымен жайлап-жайлап өсіріп, әрі қарай қырқып тастадым. 3 Ж: Пайдаға тимеді дейсің ғой. Қ: Пайдаға тимегенде имидж онда тұрған ештеңе жоқ. 2 Ж: Болады кейде бір… Қ: Әп-әдемі жарасып тұр, нормально. 2 Ж: Мен осындай шешіп… 3 Ж: Нұрлан мырза!"Ж: Ау? 3 Ж: Нұрлан мырза осындай қылып бояп аласыз ба? Сізге бір рөл ұсынса, Голливудтан, мысалы? Ж: Бір… бір жоба бар ма күйіп кететін? 2 Ж: Мен кейде бір осындай шешім қабылдағым келеді да. Жаңағы, барберге барам да жаңағы, таныс жігіт қой енді. Баста деп не қылған кезде «пых» деп қосылады ғой, «пың» деген кезде, жо-жоқ брат баяғындай істеп бере сал. Сөйтіп шешім қабылдай алмаймын. Неге екенін білмеймін. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Былай жақсы ой екен иә? 2 Ж: Батылдық қой. Ж: Еркіндік қой иә? Өзгеру деген. Мен шыныменде шашым… мына шаш деген неше жыл болды. КВН ойнап жүрген кезде шамалы ұзындау болды. Бір он килограмм гель жағып. 3 Ж: Аян өзіңнің осы шашыңнан басқа не өзгертер едің өзіңде? Ж: Мына Салтанаттың сұрағы жынды шығады екен. «Салтанат сұрақтары» деген жақын арада кітап шығады. "Қ: Қайдан алғансың сұрақтарды? 2 Ж: Шашыңнан басқа не өзгертер едің? Ж: Бір қонақтан «алтын тісіңіз бар ма?» деген кезде мына жерде. Жарты сағат жатқанбыз. Өзің туралы жалпы кинодан бөлек, сериалдардан бөлек қандай хоббиің бар? Енді білем енді. 3 Ж: Ән айтады, гитарамен ән айтады. Ж: Instagram-да көп көремін. Өздерің жаңағы квартирник деген сияқты бір, не дейді жаңағы тусовка…"
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Балкон деген. Ж: Балкон деген. 2 Ж: Неге балкон? Ж: Неге қылтима емес? 3 Ж: Неге квартирник? Неге балкон? Қ: Балкон, жай сол балконда кешке жиналып… 2 Ж: Неге лифт емес? "Қ: Ән айтамыз. Лифтта сыймайды ғой проста. И балкон, кәдімгі үйдің балконы сол жерде жиналып ән айтатынбыз. Сол жерде шыққан, алысқа да бармадық. Жай ғана он бір жігіттен құралған топ. Өздерінің… 3 Ж: Жай ғана он бір жігіттен? Қ: Иә. Өздерінің… 2 Ж: Біз он бірміз деп ше. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Иә. Өздерінің ойындағы… ойындағы, жүрегіндегі әндерді айтады. И сондай жай ғана, қалай айтсақ болады? 3 Ж: Для души ма? Қ: Алматылық вайб қой. Алматылық вайб проста жүреміз, отырамыз, жинала саламыз да ән айтамыз. Гитара, қасымызда барабанда ойнайтын жігіт бар. Клавишник бар, бас бар. Сол өзіміз барлығымыз. 3 Ж: Тек арбатта емес, балконда болады. "Қ: Жоқ арбатта емес, ол нелерде, ресторандар да, кафелер де… 3 Ж: Айырмашылығы сол. Қ: Бүкіл жерлерде бола береді, иә. Ж: Олар бірге шығып тұрасыздар ма концертке? Қ: Қазір… қазір енді шығып жатқан жоқпыз сол. Қазір әрқайсысы… Ж: Заказдар түсіп жатыр ма дегенім ғой. Қ: Жо… негізі түседі. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Арт шоу деген сол ма? Қ: Акт шоу деген басқа. 3 Ж: Ол басқа нәрсе ма? Қ: Ол жерде актёрлар. 3 Ж: Актёрлар ән айтады? Қ: Актёрлар ән айтады. 3 Ж: Ал мына жерде өздерің… Қ: Мына жерде бұл… Ж: Өмірің қызық екен иә? Иә? Мына жерде актёрлар бөліп-бөліп қойған да былай. Мына жерде…"3 Ж: Иә, режиссерлардың командасы. Ж: Жалпы өзіңнің Telegram каналың бар екен иә? Ол жерде сен қателеспесем, қалай аталады Telegram-ың? Қ: Себебін айтайын FM. 2 Ж: Себебін айтайын FM. Ж: Себебін айтайын FM. Бұл неге? Радио ма сонда Telegram-да? Қ: Бұл сонау екі мың он сегізінші шыққан канал ғой. Ашылған по-моэму. Сол жерде әншейін жай жазып, бір, актуально болып кетті ғой. Telegram жаңадан келді. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Екі мың он сегіз? Қ: Иә. 2 Ж: Сонау деп айтқанға мен уақыт өтпейді екен сен үшін. Ж: Он жеті мың подписчигі бар. Он жеті мың. Қ: Дұрыс қой бес жыл болды ғой. Бес жыл, бес жыл. Именно қазақша контент үшін Telegram-да он жеті мың подписчик деген ол… Ж: Telegram-да өте көп иә. Менде мысалы Telegram-да үш подписчигім бар. "Қ: Қазір Instagram-ға бір салса болды иә? Он жеті мың фук. Ж: Иә, бұйырса. Жақсы ой екен. 3 Ж: Сөйтіп ол жақта… Қ: Ол жақта… Ж: Ол жақта ойларыңмен бөлісесің? "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Ол жақта ойларыңмен бөлісесің, не істедің, ойыңдағы әңгімелер, андай, енді өнерде жүргеннен кейін жазғың келеді, андай істегің келеді, проста… проста аласыңда ойыңда бір нәрсені көрдің, күшті екен дейсің да соны суреттеп жаза саласың болды. И солай, солай, солай карантинде прям актуально болды. Өйткені карантинде шығатын жер жоқ. Адамдарға оқитын нәрсе керек болды. Әндерді не істедім, түрлі-түрлі эксперименттер, жаңағы, күшті да эксперименттерке салып жібересің. Біреу пікірін айтады жаңағы. "Ж: Көңілді ма? Позитив… позитив… Қ: Позитив, иә, бүкіл, бәрі бар. 2 Ж: Лирика? Қ: Лирика. Ж: Карантин кезде қандай ойлар болды деген ғой. 2 Ж: Үйлену керек екен, үйлену. Қ: Үйлену… карантинде неше түрлі болды. Депрессиядан мына шейін, былай, от крайности до крайности ғой бір сөзбен айтқанда. Ж: Тамаша! Жалпы осы…"
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Әндер бар. Әндерде жаңағы ерекше… соңғы уақытта байқасақ, жалпы, жаңағы грим бөлмесінде Нұреке екеуміз айтып жатырмыз. Бір… қалай бір буын өзгеріп жатыр дейміз ба? Қазіргі заманда әндердің мәтіні де өзгереді ғой енді. Мысалы, баяғыда ауылға, әкеге сағыныш, әке туралы жыр, ана туралы жыр, ары кетсе махаббат жыры деген сияқты. "Ж: Көктем туралы әндер. 2 Ж: Қазір енді, люстра деп қарайды да. Люстра дем айтып кете береді. Соңғы әндердің бірі, өзің енді батыстық азамат болмасаң да, батыстық бір… Ж: Диалектпен иә?" "2 Ж: Иә. Қандай ақын жазды бұны? Ой не деген сөздер. «Сен үшін кәдімгідей жеті түнде жұмыс істеп жатырық қо» ойбой не деген мағына десең. «Неге маған хабарласпайсың күнде-түнде» мына жері онша емес екен. «Сен үшін терлеп күні-түні жұмыс істеп жатырық қо, Бұл тірлігің не зәт?» жоқ, мен енді оқып…""3 Ж: Кім үшін? Ж: Аудиосы бар ма бізде? Аудиосы? 2 Ж: Өзі айтып берсе дейді. Ж: Иә, гитара керек па ол үшін? 2 Ж: Гитара керек. Сонымен жаңағы мен айтқан мәтінмен, әнімен. Ж: Мынау гитара өзіңдікі иә? 2 Ж: Тыңдаймыз! 3 Ж: Қандай күшті гитара. Ж: Өте қызық гитара екен. """
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Бұл енді, мынау үкі. Ж: Көріп тұрмыз, иә. Қ: Мынау гитара. 2 Ж: Осы гитарамен бет ашасың? Қ: Иә, если что. Ж: Бұйырса. Қ: Хабарласамыз. Бұл енді жай не ғой, отсылка ғой. Қазақ жырауларына деген. 3 Ж: Қазақтың гитарасы. Қ: Енді мег домбырада ойнай алмаймын. Хотя бы осылай болсын деп. Ж: Балмұздақ сияқты екен гитараң.
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Менің Атырауда дос балам бар Асыланбек деген. Сол осындай бір не өлеңдерді айтады да өзі. Бір қалай айтсақ болады. Қисық өлеңдер. Бізде бұрын қазақ фольк дейміз ба? Фольк дейміз ба? Өтірік өлеңдер болады екен ғой. Құмырсқаны үйтті-бүйтті деген сияқты. Сондай сияқты ғой. Бірақ бұл диалектке жазылған ән да. Бұл негізі Батыс Қазақстан облысында мен жаңағы карантинда ойлап табылған радио. Егерде деймін да мысалы, диалектке арналған сондай бір радио болатын болса деймін да. Қарсы алыңыздар DJ Асыланбек! "Ж: Ал, тамаша! Әу де. Қ: Құрметті радио тыңдармандар, егерде сіздерге радиодан ән керек болатын болса, маған хабарласасыздар. Жігіттер, қыздар ана жақта отырмыз. Олар бекерге отырған жоқ. Әндеріңізді сұрайтын болсаңыздар, мәтінін жазып, қырық-қырық екі нөміріне жібересіздер ғой. Жарай ма? Ж: Ал, ол радиода жарнамаға қалай болады екен?"
Аян Өтепберген	▶	–	–	Қ: Не зәт? Ж: Ал, кеттік. Қ: Енді мен осындай, қазірге ән ешкім сұрап отырғаннан кейін, осындай «жоғалмашиш» деген әнді орындап берейін, жарай ма? Ж: Не дейсіз? Қ: «Жоғалмашиш». Сен үшін күндіз-түнде ұйықтамай жұмыс істеп жатырық қо, Неге маған хабарласпайсың күнде-түнде?"Сен үшін күнде-түнде жұмыс істеп жатырық қо, Неге маған хабарласпайсың құдай жаным? Жоғалмашиш, жоғалмашиш, жоғалмашиш, Менің жанымнан жоғалмашиш, Жоғалмашиш, жоғалмашиш, жоғалмашиш, Менің жанымнан, қайырлы түн. 2 Ж: Тамаша! Батыстық… Батыс өңірінің көрермендері әсіресе, Ақтау, Маңғазы… Маңғыстаудың көрермендері ерекше қуанып жатыр. Бірақ Шымкенттіктер айтып жатыр да «мәәә бізге не қып, біздің тілмен неге айтпайды» дейді. Біз дайын мәтін дайындап қойдық. Енді тура осыны Шымкенттік, енді Оңтүстік, Түркістандық диалектке… диалектпен. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Оңтүстік диалектпен. Қ: Өлә, өлә ұмытып кетіппін ғой деп. Сен үшін азаннан кешке дейін жұмыс істеп жатырм ғой ие, Неге маған хабарласпайсың күнде-түнде, Сен үшін шіли терлеп жұмыс істеп жатырм ғо ие, Бұл тірілігің не өлә, Жоғалмасай, жоғалмасай, жоғалмасай, Көз алдымнан тамыр жоғалмасай, Жоғалмасай, жоғалмасай, жоғалмасай, Жоғалмасай, қайырлы түн. "Ж: Браво! 2 Ж: Осындай әдемі, көңілді сәтте, әрі қарай бағдарламамызды ойынмен жалғастырсақ. " Ж: Көп жағдайда, керек уақытта тариф бітіп қалады. Мысалы, сізге маңызды қоңырау шалу керек кезде немесе WhatsApp-қа хабарлама жіберу қажет кезінде ол таусылып қалады. Дәл осы кезде «Топ» тарифімен сіз сүйікті қалаңызда серуендеп, тегін гигабайт ала аласыз. «Топ» тарифінде гигтер үшін жүр қызметімен әр бес мың қадам сайын, сізге екі жүз гигабай көлеміндегі тегін трафик беріледі. Бұл айына алты гигабайтқа дейін жетеді екен. Топта бол!
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Сонымен ойын шарты мынандай, мына жерде қырық бес… Ж: Не істеу керек сонда? 2 Ж: Қырық бес ыдыс бар. Құты дейміз ғой енді, құты. Ж: Мен дайындалған жоқпын бұл ойынға. 2 Ж: Дайындық керек емес. Бұның бұл кереметтілігі сонда. Дайындықсыз ойнауға болады. Қ: Бірден төртеулетіп… бір төртеулетіп ойнап отырамыз ғой иә. "2 Ж: Ой, әнбек келеді емес пе. Қ: Жақсы. 2 Ж: Сонымен, қараңыз. Қырық бес ыдыстың он бесінде шар бар. Доп бар кішкентай. Қалғанында жоқ. Егер сіз алған құтыда шар болса, сізде бір ұпай. Ж: Иә. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Сіз алған құтыда шар болмаса, кез келген бұрын-соңды шығармаған бір дыбыс шығару керек. «Уә» деген сияқты. Ол күлкілі бола ма, аянышты бола ма, өте өкінішті бола ма. Ж: Бағана қалай айтып едің? А? Уик? Уик. 2 Ж: Сонымен бұрың-соңды естімеген дыбыстарды естіп жатсаңыз таңғалмаңыз. Керсінше қолдап, қуаттап, тағы да естуге кішкене сыйлап отырыңыз. "Қ: Кезек-кезек аламыз иә? 2 Ж: Кезек-кезек көрдіңіз ба? Ж: Қашан ойнаймыз? 2 Ж: Дәл қазір, дәл қазір. Құрметті көрермендер, бұл ойынның құдыреттілігі сонда, дәл қазір ойнайсыздар. Кеттік! Бірінші болып… Ж: Салтанаттың ойын сұрайық. Салтанат бұл ойын өзіңе ұнай ма?" "3 Ж: Мен бақылаушы боламын. 2 Ж: Осы кісі ойлап тапты. Ж: Бақылаушы боласыз ғой. Тамаша! 3 Ж: Санап отырамын. 2 Ж: Иә. Ол да керек. Сонымен… Ж: Керемет екен көйлегіңіз. 3 Ж: Рақмет! 2 Ж: Диванға ештеңе қалмады ма десең. 3 Ж: Сабуров айтып қойды жаңағының бәрін. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Ал, кеттік! 2 Ж: Жоқ Сабуров орысшасын айтты ғой. Мен қазақшасын айтып жатырмын. Кеттік! Сіз өзіңізден бастайық. Қаттырақ қошеметтеп қояйық. Ж: Бастай берейін ба Аян? Или сен бастайсың ба? Сенің костьюмің тоқсан екінші жылғы. 3 Ж: Сулифа жасаңыздар. Қ: Костьюмге қараймыз ба?"Ж: Иә. Ал, кеттік! Бір, екі, үш. Сен ғой. Мен ұтылып қалдым. 2 Ж: Не ғой бұл… кран. Қ: Кран да? Сразу да? Ж: Иә, иә, иә. Ж: Ха! 2 Ж: Опа! Дыбыс? 3 Ж: Әкел, әкел. Қ: «ааа». 2 Ж: Бұны естігенмін. Бұны академия қабырғасында естігенмін. Кеттік! "
Аян Өтепберген	▶	–	–	Ж: Осы жерде ма? 3 Ж: Иә. 2 Ж: Бір ұпай, бір ұпай, бір ұпай, кеттік Аян! Ж: Мынаны тығып қою керек. 3 Ж: Әкеліңіздер. 2 Ж: Екі ұпай. 3 Ж: Маған бере салыңыз. Ж: Иә, мінекейіңіз. 3 Ж: Иә, рақмет.
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Немесе былай төңкеріп қоюға болады, білу үшін. Кеттік, дыбыс! Ж: Дыбыс па? Дыбыс. «Ахаха». Бола ма? 3 Ж: Иә, иә. 2 Ж: Жақсы. Сонымен Аян. Кеттік! Бұны өте жылдам ойнау керек. Қ: Мынаны алайын. Ж: Бар екен. 2 Ж: Екі ұпай, қалып келе жатсыз. Ж: Тамаша! 2 Ж: Нұрлан мырза қалып келе жатсыз, сонымен. Опа! "3 Ж: Әкеліңіз. Ештеңе етпейді. Дауыс. Ж: «Уиқ». «Уиқ». 2 Ж: Сонымен дыбыс. Ж: Дыбыс. 2 Ж: Не деген дауыс. Ж: Дыбыспен де ұтып кетті ғой. 3 Ж: Иә. 2 Ж: Өміріңізде шығармаған дыбыс. Бүгін презентация, тұсау кесер мына дыбысқа. Ж: «Брутц». "
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Браво! 2 Ж: «Брутц» Ж: «Брутц». Болады ғой иә? 3 Ж: Иә. Ж: Екі де бір. 2 Ж: Кеттік! Ж: Кеттік! Тез айтық онда иә? 2 Ж: Өте. Қ: «Ааа». "2 Ж: Бұл болды бұл. Қ: Бұл-қарға. Ж: Екі де екі. 2 Ж: Екі де екі. Тең сонымен. Ж: Осы жерде тұра берсін. 2 Ж: Үш те екі. Ж: Үш тек екі. Бұл болмайды. Жарайды. 2 Ж: Төрт те екі. Ж: Төрт те екі. “Ууу”. Тез. "
Аян Өтепберген	▶	–	–	3 Ж: Судың дауысы, пистолетпен шығып жатқан. Келесі. Істеп қойды. Ж: Көп қой дыбыстар. Істеп қойдың ба сен? 3 Ж: Істеп қойды. Ж: Мен естімей қалдым. «Блақ». 2 Ж: Сонымен. Ж: Типа дайындығымды көрсетейін да. 2 Ж: Болды. Күшті. Сонымен. Қ: Өте қызық ойын екен. 2 Ж: Иә. Ж: «Иах».
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Бірінші рет естіп тұрмын сізден. Ж: Тез. Қ: «Бааа». 2 Ж: Болды бұл жаңа. Ж: Төрт те үш. 2 Ж: Төрт те үш сонымен. Кім бесеуге жетеді ойынды тоқтата беруге болады. Кеттік. Аян сенде дыбыс қалып кетті, шығармадың. Қ: Деп шығарамын. "2 Ж: Жоқ ол дыбыс… ана дыбысты енді қайталама. Кеттік. Қ: Дей салайықшы. 2 Ж: Есептейміз. Біреу-ақ қалды. Ж: Келесі дыбысты қалай шығаратынын сезіп тұрмын мен. 2 Ж: Иә. Ж: Деп, жарайды. Өтпеді. Қ: Ана жаққа кетті иә получается. 3 Ж: Сіздікі ұқсайды екен дыбыстарыңыз. 2 Ж: Болды Аян жеңіске жетті, бесеу. Ж: Тамаша! "
Аян Өтепберген	▶	–	–	2 Ж: Қошеметтеп қояйық! Сонымен, ойынның нәтижесі бойынша, көп шарды тауып… 3 Ж: Бес. 2 Ж: Жеңіске жеткен Аян. Ж: Иә. 2 Ж: Осымен тәмам. Ж: Тамаша! Аянға Өтепбергенге қошеметтеріңіз! Аян саған сәттілік тілейміз! Осы Түңгі студияда жиі кездесіп тұрайық! Қ: Рақмет!"Ж: Киноларыңда, театрда, енді біз Салтанат Аяннан бір ән сұрамаймыз ба? 3 Ж: Аян бізге ән айтып берші. Ж: Иә. Рұқсат болса, Аян Өтепберген-Түңгі студия бағларламасының қонағы. Жібек жолы арнасында кездесе берейік! "
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Әуезовтің бізге берген сабағы арқылы, Әуезовтің айтқан сөздері арқылы, әуезі арқылы біз Әуезовтің бөлек, ерекше тұрған әлем екендігін сол кезде байқаушы едік, бала кезімізде. Әуезов енді біз үшін өткен өзінің заманының ой-тұстарынан қалып кеткен адам. Әуезов бізге тарихтың өзі әдейі тастап кеткен адам сияқты көрінеді. Әуезов болмаса, біздің ұрпағымыздың көптігін әндеттер де, басқа үлкен зәруліктер де өте көп болады ғой деп есептер едім. Әуезовтің арқасында біз көп нәрселерден аман қалдық. Әуезовтің арқасында біз армандай алмайтын нәрселерді армандай білдік, қиялдана білдік, соның бүкіл творчествосы, мысалы, өткенге арналып, өткендегі оқиға үлкен табысқа жетті.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Алғаш рет мына совет оқырмандарында үлкен табысқа жету ол өткен заман тақырыбының үлкен жеңісі деп есептейміз, үлкен эстетикалық құбылыс деп есептейміз. Осының барлығы біздің жас буынға да әсер етті. Барлығы шындықты айтқысы келді, шырылдады. Оны айтқызбайтын тақырыптарына жоламады. Көбіне сол шындықты өткеннен іздеу, үзіп-жұлқып болса да шындықты жеткізу мәселесі актуалды болды деп есептеді сол соңғы буынға. Соған байланысты ол біреу өзінің басынан кешкенін жазсын, мейлі, біреуі елден естігенін жазсын, мейлі, бір ауыз өткен заман туралы қиялданып қиялына келгенін жазсын, мейлі, соның барлығы, әйтеуір, күнде көзге көрініп тұрғаннан гөрі басқа шындығын іздеді. Өйткені адамның жүрегінің соғысы, миындағы қалтасындағы қозғалыстар соның барлығы ол барлығын өмірдегі айт дегенді айта қоюға, жаз дегенді жаза қоюға сыймайды деп есептеймін.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	хәп →/ дегеннен бастап →// ^уонұң сөздөрі →// менім жүрөгүме →// қона͡ гетті ↓/// ^уөйткені →/ сөз саптасы →// атымен бөлек ↓/// ^уол͡ гезде →/ кітаби →/ пайезійаға ұқсамайт ↓/// і... ^уоның ішінде →/ жастардың аузынан шықпайтын →// і... әжелеріміздің →/ кебежелерінің →/ бұрұшында͡ ғалған →// соғымның құрышы сыйақты →// ^уөт'ескі →/ ^уөт'ежелгі →/ ^уөтө͡ дәмді →/ сөздер͡ айтат ↓/// әуезді / бөлек →// ым... көптен →/ қаптан шықпай кележатқан →// қара͡ домбыраның →/ тиегі қайта͡ ғондырылғандай ↓ ///	↑хәп дегеннем͡ бастап→ // ^уонұң ͡ сөздөрү → / менің жүрөгүме / қона ͡ гетті↓ /// ↑ ^уөйткөнү→ / сөс͡ саптасы атымен бөлөк↓ /// ↑^уол͡ гезде / кітәб̊ій пойезійаға͡ ұқ̊самайды ↓ /// ↑і... ^уонұң ͡ ішінде → / жастардың аузұнан шықпайтын → // і... әжелеріміздің / кеб̊ежелерінің͡ бұрұшұнда ͡ ғалған // соғұмнұң ͡ ғұрұшұ сыйақты / ^уөтө ͡ ескі→ // ^уөтө ͡ ежелгі→ // ^уөтө ͡ дәмді сөздөр айтады↓ /// ↑ әуөздү / бөлөк → / ым... көптөн / қаптан ͡ шықпай͡ геле͡ жатқан → // қара ͡ домбұраның тійегі / қайта ͡ ғондұрұлғандай↓ ///	Хәп дегеннен бастап, оның сөздері менің жүрегіме қона кетті. Өйткені сөз саптасы атымен бөлек. Ол кезде кітаби поэзияға ұқсамайды. і-і Оның ішінде жастардың аузынан шықпайтын і-і-і әжелеріміздің кебежелерінің бұрышында қалған соғымның құрышы сияқты өте ескі, өте ежелгі, өте дәмді сөздер айтады. Әуезді бөлек м-м-м көптен қаптан шықпай келе жатқан қара домбыраның тиегі қайта қондырылғандай.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	сондықтан / туған адамның арманшыл болмауы →// қыйалшыл болмауы // мүмкүн ^йемес сійақты көрінет↓/// үйткені ^уонда / жайқалып тұрған жасыл бағ ͡ жоқ↓/// шалқып жатқан / теңіз болған^ымен →// мөлдүреп жатқан / бұлағ ͡ жоқ↓/// барлығы / қат // барлығы / тапшы →// барлығы зә:рүу↓/// сонұң бәрі / болс'екен дейтін адам ↑// ^уол алыстарға →// ы-ы қыйандарға / қыйалын жұмсап ^уотырат↓/// мен ^уөз басым↑ // маған / сөздің ͡ де ͡ дертін // ^уөмірдің ͡ де ͡ дәмін // ^уөнердің де ͡ қәдірін ұқтырған // сол ^уөзімнің // туған топырғым шығар→ // деп ^уойлайм↓/// мен ^йегер / маңғыстауда тумасам↑ // бәлкім / басқа адам болуым да мүмкін ͡ ед↓/// қарыма қалам ұстап →// қанша жерден / жазушы болсам ͡ да ↑// атым / басқа жазушы болуы / мүмкін ͡ ед↓/// алып жүретін / тақырыбын да // суреттейтін / ы-ы көріністерін ͡ де → // ым көңіліме ұнайтын / мінез-құлықтар ͡ да // басқаша болуы мүмкін ͡ ед деп ^уойлайм↓/// сондықтан мен / азды-гөпті ^уөзімнің→ // ^уөнерім үшін ͡ де ↑// тағдырым үшін ͡ де↑ // туған жерге / қарыздармын деп →// ^йесептейм↓///	сондұқтан / тұуған ͡ адамның / арманшыл ͡ болмауұ // қыйалшыл ͡ болмауұ // мүмкүн͡ емес ͡ сыйақты ͡ гөрүнөді↓/// ^уөйткөнү / ^уонда ͡ жайқалып ͡ тұрған // жасыл ͡ бағ ͡ жоқ↓/// шалқыб̊ ͡ жатқан / теңіз ͡ б̊олғанымен // мөлдүрөб̊ ͡ жатқан / бұлағ ͡ жоқ↓/// барлығы / қат // барлығы ͡ тап̊шы // барлығы ͡ зәрүу↓/// сонұң ͡ бәрі / болс'екен / дейтін ͡ адам↑ // ^уол алыстарға // ы... қыйандарға / қыйалын ͡ жұмсап ͡ отұрады↓/// мен ^уөз ͡ б̊асым↑ / маған сөздүң ͡ де ͡ дертін // ^уөмүрдүң ͡ де ͡ дәмін // ^уөнөрдүң ͡ де / қәдірін ͡ ұқтұрған // сол ^уөзүмнүң // тұуған ͡ топұрғым͡ шығар деп ^уойлаймын↓/// мен ^йегер / маңғыстауда тұумасам ↑// бәлкім / басқ'адам болұуұм ͡ да / мүмкүн ^йеді↓/// қарыма / қалам ұстап // қанша жерден жазұушұ ͡ б̊олсам ͡ да ↑// атым / басқа жазұушұ ͡ б̊олұуұ / мүмкүн͡ еді↓/// алыб̊ ͡ жүрөтүн / тақырыб̊ын ͡ да // сүурөттөйтүң ͡ гөрүнүстерін ͡ де // көңүлүме / ұнайтын ͡ мінез-ғұлұқтар ͡ да // басқаша ͡ б̊олұуұ / мүмкүн ͡ еді ͡ деп ͡ ойлаймын↓/// сондұқтан мен / азды͡ гөптү ^уөзүмнүң / ^уөнөрүм ͡үшүн͡ де↑ // тағдырым͡ үшүн͡ де↑ // тұуған жерге / қарыздармын͡ деб ͡ есептеймін↓///	Сондықтан туған адамның арманшыл болмауы, қиялшыл болмауы мүмкін емес сияқты көрінеді. Өйткені онда жайқалып тұрған жасыл бақ жоқ. Шалқып жатқан теңіз болғанымен, мөлдіреп жатқан бұлақ жоқ. Барлығы қат, барлығы тапшы, барлығы зәру. Соның бәрі болса екен дейтін адам ол алыстарға, ы... қияндарға қиялын жұмсап отырады. Мен өз басым маған сөздің де дертін, өмірдің де дәмін, өнердің де қадірін ұқтырған сол өзімнің туған топырғым шығар деп ойлаймын. Мен егер Маңғыстауда тумасам, бәлкім басқа адам болуым да мүмкін еді.
Әбіш Кекілбайұлы	▶			.Уақыттың өтетіні рас. Көп нәрсенің ұмытылатыны да рас. Бірақ өмір бір-ақ рет беріледі деген бәріміз білетін қағида бар. Ол қандай заманда, қандай жағдайда өтсе де бәрібір қымбат. Сондықтан, өз басым өткенге өкпе жүрмейді деп ойлаймын. Өткенге тек тәубә ғана жүреді деп ойлаймын. Мәселен, біз тумай тұрғанда неше түрлі зобалаң басталды. Аталарымыздың алды Сібірге айдалып кетті. Қалғандары көрші елдерге босып кетті. Мәселен, мен туған шаңырақ сонау Иран шекарасынан түркімен, әзірбайжан, Дағыстан жерлерін түгел айналып келіп, соғыстың алдында ғана елге оралды.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	уақыттың ^уөтетіні ^ыра:с↓/// көп нәрсенің →// ұмытылатыны да ^ырас↓/// б^ырақ / ^уөмір бір-ақ рет берілет деген →// бәріміз білетін қағійда бар↓/// ^уол қандай заманда / қандай жағдайда ^уөтсе де →/ бәрібір қымбат↓ /// сондықтан / ^уөз басым ^уөткөнге // ^уөкпе жүрмейт деп ^уойлайм↓ /// ^уөткенге тек / тәубә ғана →// жүрет деп ^уойлайм↓/// мәселен / біз тумай тұрғанда →// неше түрлі зобалаң басталды↓ /// аталарымыздың алды / сібірге айдалып кетті↓ /// қалғандары / көрші ^йелдерге босып кетті↓ /// мәселен / мен туған шаңырақ →// сонау иран шекарасынан // түркі:мен / әзірба:йжан / дағы:стан жерлерін / түгел айналып келіп →// соғыстың алдында ғана ^йелге ^уоралд↓ /// мен сонда ғана туыппын↓ /// ал / біз көзімізді ашпай жатып →// соғысқа ұрұндық↓ /// әкеден айырылдық↓ /// бомбылауды ͡ гөрдік↓ /// жоқтықты / жалаңаштықты түгөл таттық↓ /// сол тұстағы қиындықтардан →// сонда жабысқан ы... ауру-сырқа:удан // жоқ-жіктіліктен →// сосын ^йер жеткесін де↑ / қоғамдық қолдау // әлеуметтік әділет болмағандықтан→ // менің / талай-талай талантты достарым→ // ы-ы білікті замандастарым // мына дүниеден ^йерте гетті↓ /// ^йегер соларды ^уойлайтын болсақ↑ // ^уосы ͡ гезге дейін / аман жеткенімізге // және ^уосы замаңға жеткенімізге // қайтып тәубе демейміз↑ /// ал қалықты алатын болсақ ↑ // біздің қалқымыз ^уөзү әуелден // тұзұ ауыр халық↓ /// бұл ͡ ғонысқа қондырған // ата-бабам ^уоңбасын // таңда сират - басына деп // махамбет тегін айтпаған↓ ///	^ұуақыттың ^уөтөтүні ^ырас↓ /// көп нәрсенің / ұмұтұлатыны ͡ да ^ырас↓ /// бірақ / ^уөмүр ͡ б̊ір-ақ ^ірет періледі деген → // бәріміз ͡ б̊ілетін →/ қағыйда ͡ б̊ар↓ /// ^уол ғандай заманда → // қандай жағдайда ^уөтčө ͡ де // бәріб̊ір ͡ ғымбат↓ /// сондұқтан / ^уөз ͡ б̊асым // ^уөткөңге ^уөкпө жүрмөйдү // деп ^уойлаймын↓ /// ^уөткөңге тек / тәуб̊е ғана жүрөдү →// деп ^уойлаймын↓ /// мәселен / біз тұумай тұрғанда // нешетүрлү зоб̊алаң басталды↓ /// аталарымыздың алды // сіб̊ірг'айдалып кетті↓ /// қалғандары / көршү ^йелдерге →// босұп кетті↓ /// мәселен / мен тұуған шаң^ырақ // сонау / ыйран шегарасынан // түр^үкүмен / әзірб̊айжан / дағыстан жерлерін→ // түгөл айналып келіп // соғұстұң ͡ алдында ͡ ғана →// ^йелге ^уоралды↓ /// мен / сонда ͡ ғана тұуұппұн↓ /// ал ͡ б̊із / көзүмүзді / ашпай жатып // соғұсқ'ұрұндұқ ↓ /// әкеден ай^ырылдық↓ /// бомбалаудұ ͡ гөрдүк↓ /// жоқтұқтұ / жалаңаштықты / түгөл ͡ таттық↓ /// сол ͡ тұстағы ͡ ғыйындықтардан // сонда жаб̊ысқан ы... аурұу-сырқаудан / жоғ-жіктіліктен / сосұн ^йер жеткесін ͡ де →// қоғамдық қолдау / әлеумөттүг ͡ әділет ͡ полмағандықтан→ // менің / талай-талай талантты достарым // ы... білікті замандастарым // мына дүнүйөден / ^йерте ͡ гетті↓ /// ^йегер / соларды ^уойлайтым ͡ болсақ // ^уосұ ͡ гезге ͡ дейін →// аман жеткенімізге // және ^уосұ замаңға жеткенімізге // қәйтіп тәуб̊е демейміз↑ ал / халықт'алатын болсақ↑ // біздің халқымыз / ^уөзү / әуөлдөн / тұз'ауұр халық↓ /// бұл ͡ ғонұсқа ͡ ғондұрған / ата-͡ б̊аб̊ам ^уоңбасын // таңда сыйрат ͡ пасына деп →// махамбет тегін айтпаған↓ ///	Мен сонда ғана туыппын. Ал біз көзімізді ашпай жатып соғысқа ұрындық. Әкеден айырылдық. Бомбалауды көрдік. Жоқтықты, жалаңаштықты түгел таттық. Сол тұстағы қиындықтардан, сонда жабысқан ы... ауру-сырқаудан, жоқ-жіктіліктен, сосын ер жеткесін де қоғамдық қолдау, әлеуметтік әділет болмағандықтан менің талай-талай талантты достарым, ы... білікті замандастарым мына дүниеден ерте кетті. Егер соларды ойлайтын болсақ, осы кезге дейін аман жеткенімізге және осы заманға жеткенімізге қайтіп тәубе демейміз?! Ал халықты алатын болсақ, біздің халқымыз өзі әуелден тұзы ауыр халық. «Бұл қонысқа қондырған ата-бабам оңбасын, таңда сират - басына»,- деп Махамбет тегін айтпаған.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	біз / ^уөзіміздің жер-суымызға // ^уөзімізге ие бола алмай қалған да // тұстарымыз бар↓ /// ^уөз дәулетіміздің игілігін // ^уөзіміз көре алмаған да→ // тұстарымыз бар↓ /// жұрт / ^уөзгенің қолына тап болып // ^уөзгенің жеріне тап болып // кіріптар болып ^уотырса↑ // ^уөз ^уөлөң төсегімізде ^уотырып / ^уөзіміз кіріптар болған да // тұстарымыз да бар↓ /// қысқасы / қазақ қалқының жиырмасыншы ғасырда→ // адамзат көрген қиындықтан // құр алақан қалған →// құр ауыз қалған // жері жоқ↓ /// алайда / құрұған жоқпыс // құрд^ұмға кеткен жоқпыс↓ /// ^уорнымызда ^уотырмыс↓ /// ^уоңаламыз деген // үлкен үмітпен ^уотырмыс↓ /// сондұқтан / бұған біз қалай // тәубе демейміс↓/// болашақ дейтіннің ^уөзі алдымен // ^уосы тәубеден басталатынын // білу герек↓ /// сондықтан / ^уосы тәубені ↑ // ^уосы үлкен рухани қанағатты↑ // ^йендігі жерде / тәуекелге айналдырсақ ↑ // үлкен жауапкершілікке айналдырсақ // сол нағыз / ақылға сиымды ұлттық сана→ // ұлттық парасат болар ^йет // деп ^йесептейм↓ ///	біз ^уөзүмүздің / жер-сұуұмұзға / ^уөзүмүзге →// і^йе ͡ б̊ол'алмай ͡ ғалған ͡ да ↑// тұстарымыз ͡ б̊ар↓ ///^уөз ͡ дәулөтүмүздің ійгілігін //^уөзүмүз гөр'алмаған ͡ да // тұстарымыз ͡ б̊ар↓ /// жұрт ^уөзгөнүң ͡ ғолұна тап ͡ полұп // ^уөзгөнүң жеріне / тап ͡ полұп →// кіріптәр ͡ б̊олұп ^уотұрса↑ // ^уөз ^уөлөң төсөгүмізде ^уотұрұп→ //^уөзүмүз ͡ гіріптәр ͡ б̊олған ͡ да // тұстарымыз ͡ да ͡ б̊ар↓ /// қысқасы / қазаққалқының жыйырма ғасырда →// адамзат көргөң ͡ ғыйындықтан // құр алақаң ͡ ғалған→ // құр ауұз ͡ ғалған жері жоқ↓ /// алайда / құрұған ͡ жоқпұз // құрдұмға ͡ геткен ͡ жоқпұз↓ /// ^уорнұмұзда ^уотұрмұз↓ /// ^уоңаламыз деген / үлкөн үмүтпен ^уотұрмұз↓ /// сондұқтан / бұғам ͡ біз / қалай тәуб̊е демейміз↑/// болашағ ͡ дейтіннің ^уөзү →// алдымен / ^уосұ / тәуб̊едем ͡ басталатынын // білүу ͡ герек↓ /// сондұқтан / ^уосұ тәуб̊ені →// ^уос'үлкөн / ^ұрұуханій ͡ ғанағатты // ^йендігі жерде / тәуөкелг'айналдырсақ // үлкөн жауапкершілікк'айналдырсақ // сол нағыз ақылға сыйымды // ұлттұқ̊ ͡ сана / ұлттұқ ͡ парасат ͡ полар ^йеді // деп ^йесептеймін↓ ///	Біз өзіміздің жер-суымызға, өзімізге ие бола алмай қалған да тұстарымыз бар. Өз дәулетіміздің игілігін өзіміз көре алмаған да тұстарымыз бар. Жұрт өзгенің қолына тап болып, өзгенің жеріне тап болып кіріптар болып отырса, өз өлең төсегімізде отырып өзіміз кіріптар болған да тұстарымыз да бар. Қысқасы, қазақ қалқының 20-ғасырда адамзат көрген қиындықтан құр алақан қалған құр ауыз қалған жері жоқ. Алайда, құрыған жоқпыз, құрдымға кеткен жоқпыз. Орнымызда отырмыз. Оңаламыз деген үлкен үмітпен отырмыз. Сондықтан бұған біз қалай тәубе демейміз?! Болашақ дейтіннің өзі алдымен осы тәубеден басталатынын білу керек. Сондықтан осы тәубені, осы үлкен рухани қанағатты ендігі жерде тәуекелге айналдырсақ, үлкен жауапкершілікке айналдырсақ, сол нағыз ақылға сиымды ұлттық сана, ұлттық парасат болар еді деп есептеймін.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	мен / ^уөз басым // әдебиеттен ішқайда кеткен жоқпын // деп ^уойлайм↓ /// үйткені / қолымнан әлі // қаламым түскен жоқ↓ /// ал / сайасатқа келетін болсақ ↑ // сайасат маған ^йешқашан // жат болып көрген жоқ↓ /// менің / сол жазған бүкіл шығармаларымның // негізгі тақырыбы біреу-ақ↓ /// ^уол / қалықтың тағдыры болатын↓ /// көп ғасырлық тағдыры↓ /// біздің қалқымыз / қайткенде // ^уөзінің ^йелдігін →// ^йесен сақтап қала алат↓/// келешекке біс / адамзаттың қатарында / бар болып // қадам баса аламыз ба↑ // деген мәселе болатын↓ /// ал сол мәселелер ^йенді→ // тек қана / шығарманың ^уөзегі ^йемес // күндегі тіршіліктің / бірден бір шешіліп жатқан // ^уөзегіне айналған тұста↑ // маған қаламмен қоса // ^уосы күреске / қолма-қол араласуға // жағдай туып тұр↓ /// ^уондай мүмкіндіктен / зайа жіберуге менің // қақым жоқ деп ^йесептейм↓ /// ал / әлемге танылу мәселесіне келетін болсақ // ^уол ы... әдебиетпен де↑ // ат шығаруға болат ↓// әдебиетпен де↑ ы... танылуға болат↓ /// бірақ / қалқың санатқа қосылмай тұрғанда↑ // ^уөзүң санатқа қосылғаның // бәрібір ұшпаққа шықпайсын↓ /// ^уондай ^уөмірде // талай жағдайлар бар↓ /// бірақ қалық / сол ^уорында қалып қойса↑ // ^уоның самғап ұшқан қырандар да↑ // бәрі сол халықпен бірге // зардап шегет↓ /// сондықтан біз алдымен ^уосы // үлкен тарихи мүмкіндікті пайдаланып // ^йелімізді ^йел қатарына қосып алуға→ // қам-қарекет жасауымыз ͡ герек↓ /// сол жолда / қолымыздан не ͡ гелсе↑ // соның бәрінен →// айамауға тырысуымыз керек // деп ^уойлайм↓ ///	мен / ^уөз ͡ б̊асым // әдеб̊ійеттен ^йешқ̊айда ͡ геткен ͡ жоқпұн →// деп ^уойлаймын↓ /// ^уөйткөнү / қолұмнан әлі →// қаламым түскөн жоқ↓ /// ал сайасатқа ͡ гелетім ͡ болсақ // сайасат маған / ^йешқ̊ашан жат ͡ полұп // көргөн ͡ жоқ↓ /// менің сол жазған // бүкүл шығармаларымның // негізгі тақырыб̊ы ͡ б̊іреу-ақ-↓ /// ^уол / халықтың тағдыры ͡ б̊олатын↓ /// көп ғасырлық тағдыры↓ /// біздің ͡ ғалқымыз / қәйткенде // ^уөзүнүң ^йелдігін ^йесен сақтап →// қал'алады ↑ // келешекке ͡ б̊із / адамзаттың ͡ ғатарында ͡ б̊ар ͡ б̊олұп // қадам бас'аламыз ͡ ба // деген мәселе ͡ б̊олатын↓ /// ал сол мәселелер // ^йенді текқана / шығарманың ^уөзөгү ^йемес →// күндөгү тіршіліктің / бірдем ͡ бір шешіліб̊ ͡ жатқан //^уөзөгүн'айналған тұста →// мағаң ͡ ғаламмең ͡ ғоса // ^уосұ ͡ гүрөске / қолма ͡ ғол араласұуға // жағдай ͡ тұуұп ͡ тұр↓ /// ^уондай мүмкүндүктен // зайа ͡ жіб̊ерүуге / менің ͡ ғақым ͡ жоғ ͡ деп ^йесептеймін↓ /// ал әлемге танылұу ͡ мәселесіне // келетім ͡ болсақ //^уол әдеб̊ійетпен ͡ де / ат ͡ ш̆ығарұуға ͡ б̊олады // әдеб̊ійетпен ͡ де ы... танылұуға ͡ б̊олады↓ /// бірақ / халқың санатқа ͡ ғосұлмай ͡ тұрғанда // ^уөзүң санатқа ͡ ғосұлғаның →// бәріб̊ір ұшпаққа шықпайсың↓ /// ^уондай ^уөмүрде / талай жағдайлар ͡ б̊ар↓ /// бірақ / халық̊ ͡ сол ^уорұнда ͡ ғалып ͡ қойса // ^уонұң самғаб̊ ͡ ұшқ̊ан // қырандар ͡ да / бәрі сол халықпем ͡ бірге →// зардап̊ ͡ шегеді↓ /// сондұқтан / біз алдымен ^уосұ / үлкөн тарійхій мүмкүндүкті пайдаланып // ^йелімізді ^йел ͡ ғатарына ͡ ғосұб̊ ͡ алұуға→ // қам-қарекет ͡ шасауұмұз ͡ герек↓ /// сол жолда / қолұмұздан не ͡ гелсе // сонұң бәрінен / айамауға тырысұуұмұз ͡ герек // деп ^уойлаймын↓ ///	Мен өз басым әдебиеттен ешқайда кеткен жоқпын деп ойлаймын. Өйткені қолымнан әлі қаламым түскен жоқ. Ал саясатқа келетін болсақ, саясат маған ешқашан жат болып көрген жоқ. Менің сол жазған бүкіл шығармаларымның негізгі тақырыбы біреу-ақ. Ол – халықтың тағдыры болатын. Көп ғасырлық тағдыры. Біздің қалқымыз қайткенде өзінің елдігін есен сақтап қала алады? Келешекке біз адамзаттың қатарында бар болып қадам баса аламыз ба деген мәселе болатын. Ал сол мәселелер енді тек қана шығарманың өзегі емес, күндегі тіршіліктің бірден бір шешіліп жатқан өзегіне айналған тұста, маған қаламмен қоса осы күреске қолма-қол араласуға жағдай туып тұр. Ондай мүмкіндіктен зая жіберуге менің қақым жоқ деп есептеймін. Ал әлемге танылу мәселесіне келетін болсақ, ол әдебиетпен де ат шығаруға болады, әдебиетпен де ы... танылуға болады. Бірақ қалқың санатқа қосылмай тұрғанда, өзің санатқа қосылғаның бәрібір ұшпаққа шықпайсың. Ондай өмірде талай жағдайлар бар. Бірақ халық сол орында қалып қойса, оның самғап ұшқан қырандар да бәрі сол халықпен бірге зардап шегеді. Сондықтан біз алдымен осы үлкен тарихи мүмкіндікті пайдаланып, елімізді ел қатарына қосып алуға қам-қарекет жасауымыз керек. Сол жолда қолымыздан не келсе, соның бәрінен аямауға тырысуымыз керек деп ойлаймын.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	бұл ^йенді мен / басы ашық мәселе деп санайм↓ /// біргезде / ^уөзүміз ^уөмүр сүріп жатқан қоғамның // көрөр көзге / қалып бара жатқанын→ // қалған жұрттан / соңында ͡ ғалып // ^йесесі кетіп бара жатқанын ^уойлап →// сол қоғамды ^уөзгертеміз // түлетеміз деп жүрген гезде↑ // біз / мынау ^йекономиканы // ^уөрістетуіміз ͡ герек ^йекен дедік↓ /// ^уол реформаға кірісіп ^йедік↑ // ^уонда ^уол бүкіл сол қоғамның // мемлекеттік құрылысын ^уөзгертпей тұрып →// ^йекономиканың ^уөзгермейтінін түсіндік↓ /// ал / ^уол қоғамды ^уөзгертеміз деп ^уойлағанда↑ // мемлекеттің имперійалық сипатынан→ // айырылу герек ^йекендігін түсіндік↓ /// сөйтіп біз / тәуелсіздікке жеттік↓ /// ы... тәуелсіз ^йел болғаннаң ͡ гейін↑ // қолымызға түскен бұл тәуелсіздікті // қайда пайдаланамыз↑ // біздің тәуелсіз мемлекетіміз // қандай болу герек дейтін мәселені де →// бүкіл қалық болып // ^йекі рет талқыладық↓ /// сол жан-жақты талқылаудың нәтижесінде // ^йекі рет канституційа // ата заңымызды ғабылдадық↓ /// кәзір / бүкіл біздің мемлекеттік сайасатымыз // сол ата заңнан ^уөрбейт↓ ///	бұл ^йенді / мен / бас'ашық мәселе / деп̊ санаймын↓ /// біргезде / ^уөзүмүз ^уөмүр ͡ сүрүб̊ ͡ жатқаң ͡ ғоғамның // көрөр ͡ гөзгө / қалып ͡ пара ͡ жатқанын // қалған жұрттұң соңұнда ͡ ғалып // ^йесесі ͡ гетіп ͡ пара ͡ жатқанын ^уойлап→ // сол ͡ ғоғамды ^уөзгөртөміз // түлөтөміз деп / жүргөң ͡ гезде // біз мына / ^йекономыйканы // ^уөрүстөтүуүмүз ͡ герек ^йекен дедік↓ /// ^уол ^іреформаға ͡ гірісіп ^йедік // ^уонда ^уол / бүкүл сол ͡ ғоғамның // мем^ілекеттік құр^ұлұсын ^уөзгөртпей тұрұп →// ^йекономыйканың ^уөзгөрмөйтінін түсүндүк↓ /// ал ^уол / қоғамды ^уөзгөртеміз деп ^уойлағанда // мем^ілекеттің іймперійалық̊ сыйпатынан→ // ай^ырылұу ͡ герек ^йекендігін түсүндүк↓ /// сөйтүп ͡ піз / тәуөлсүздүкке жеттік↓ /// тәуөлсүз ^йел болғаннаң ͡ гейін→ // қолұмұзға түскөн / бұл тәуөлсүздүкті // қайда пайдаланамыз // біздің тәуөлсүз мем^ілекетіміз →// қандай болұу ͡ герек дейтін мәселені ͡ де // бүкүл ͡ ғалық ͡ полұп // ^йекі ^ірет талқыладық↓ /// сол жан-жақты талқылаудұң ͡ нәтійжесінде →// ^йекі ^ірет констыйтұусыйа / атазаңымызды ͡ ғаб̊ылдадық↓ /// қәзір / бүкүл біздің мем^ілекеттік̊ сайасатымыз // сол атазаңнан ^уөрб̊үйді↓ ///	Бұл енді мен басы ашық мәселе деп санаймын. Бір кезде өзіміз өмір сүріп жатқан қоғамның көрер көзге қалып бара жатқанын, қалған жұрттың соңында қалып, есесі кетіп бара жатқанын ойлап, сол қоғамды өзгертеміз, түлетеміз деп жүрген кезде, біз мынау экономиканы өрістетуіміз керек екен дедік. Ол реформаға кірісіп едік, онда ол бүкіл сол қоғамның мемлекеттік құрылысы өзгертпей тұрып, экономиканың өзгермейтінін түсіндік. Ал ол қоғамды өзгертеміз деп ойлағанда, мемлекеттің империялық сипатынан айырылу керек екендігін түсіндік. Сөйтіп, біз тәуелсіздікке жеттік. Тәуелсіз ел болғаннан кейін қолымызға түскен бұл тәуелсіздікті қайда пайдаланамыз? Біздің тәуелсіз мемлекетіміз қандай болу керек дейтін мәселені де бүкіл халық болып екі рет талқыладық. Сол жан-жақты талқылаудың нәтижесінде екі рет Конституция – Ата заңымызды қабылдадық. Қазір бүкіл біздің мемлекеттік саясатымыз сол Ата заңнан өрбиді.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	біздің келген пәтуамыз↑ // бүкіл адамзаттың басым көпшілігі ↑ // қандай жолмен кетіп бара жатса↑ // біз де сондай жолға түсеміс↓ /// ^уөйткен себебі біс // бүкіл адамзат →// бір ғана қисынның айтқанымен жүрет / дейтін // идеологійалық абсалүутизмнің // неге жеткізетінін көрдік↓ /// сол сійақты / бір ^йемес бірнеше абсалүттік идейалардың // әрғайсымыз / әрғайсының / шашбауын ͡ гөтеріп →// бір-бірімізбен жағаласып ^уөмір сүрген // идеологійалық тай-таластың→ // теке-тірестің де // неге әкелетінін көрдік↓ /// сондықтан біз↑ / әркімнің // әр жеке пенденің↑ // әрбір қалықтың↑ // әрбір ұлттың↑ // әрбір мемлекеттің↑ // ^уөз мүддесін / жолында↑ // не істеуге де құқысы бар↓ /// бірақ / ^уөз мүддеме жетемін деп жүріп↑ // ^уөзгөнің мүддесіне де // зақым салмауы ͡ герек↓ ///	біздің ͡ гелгем ͡ бәтүуамыз // бүкүл адамзаттың басым ͡ гөп̊шүлүгі // қандай жолмең ͡ гетіп ͡ пара ͡ жатčа // біз де сондай жолға түсөмүз↓ ///^уөйткөнү / себ̊еб̊і ͡ б̊із / бүкүл адамзат // бір ғана ͡ ғыйсынның айтқанымен // жүрөдү дейтін // ійдеологыйалығ ͡ абсолыйутійзмнің →// неге жеткізетінің ͡ гөрдүк↓ /// сол сыйақты / бір ^йемес / бірнеше / абсолыйұуттүк ͡ ійдейалардың →// әрғайсысымыз әрғайсысының / шәшпауұң ͡ гөтөрүп // бір-͡б̊ірімізб̊ен / жағаласып ^уөмүр сүргөн // ійдеологыйалық тайталастың // текетірестің ͡ де →// нег'әкелетінің ͡ гөрдүк↓ /// сондұқтам ͡ біз / әркімнің / әр жеке пенденің / әрб̊ір ͡ ғалықтың / әрб̊ір ұлттұң / әрб̊ір мем^ілекеттің / ^уөз мүддөсүнің жолұнда →// не'стеугө ͡ де / құқұсұ ͡ б̊ар↓ /// бірақ / ^уөз мүддөме / жетемін ͡ деб̊ ͡ жүрүп→ //^уөзгөнүң мүддөсүне ͡ де // зақым салмауұ ͡ герек↓ ///	Біздің келген пәтуамыз бүкіл адамзаттың басым көпшілігі қандай жолмен кетіп бара жатса, біз де сондай жолға түсеміз. Өйткен себебі біз бүкіл адамзат бір ғана қисынның айтқанымен жүреді дейтін идеологиялық абсолютизмнің неге жеткізетінін көрдік. Сол сияқты бір емес бірнеше абсолюттік идеялардың әр қайсысымыз әр қайсысының шаш бауын көтеріп, бір-бірімізбен жағаласып өмір сүрген идеологиялық тай-таластың теке-тірестің де неге әкелетінін көрдік. Сондықтан біз әркімнің, әр жеке пенденің, әрбір халықтың, әрбір ұлттың, әрбір мемлекеттің өз мүддесінің жолында не істеуге де құқысы бар. Бірақ өз мүддеме жетемін деп жүріп, өзгенің мүддесіне де зақым салмауы керек.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	↑ ^уосындай →/ негізге сүйене ^уотырып→ // пікір алуандығына→ // ^уой бостандығына→/ кез͡ гелген адамның тең құқұлұғына→// қатаң қадағалайтын→// флюративті демакратия жолына→// кележатырмыз↓ /// ↑ ^уөйткен себебі→ // қәзіргі қалыптасып атқан ^уөркениет→// ^уосұ қағыйдаға сүйеніп жасалынған→// ^уөркениет ↓ /// ↑ бұндай жағдайда→/ мына басым көпшіліктің ұстанып ^уотұрған→// ^уойын ^йережесін сақтамай→ // ^уөз алдыма ^уойын жолын табам→ // ^уөз алдыма ту көтерем→ // ^уөз алдыма қағыйда көтерем→ // жұрт не істесе ^уо істесін→ // ^уөз істейтінімді ^уөзім͡ білем дейтін жағдайда→// бүгінгі таңда бірде͡ бір→// адам→ // бірде͡ бір қалық→ // бірде͡ бір мемлекет→// ^уөз дегеніне жет'алмайт↓ /// ↑ сонтықтан→ / ^уендігі жерде→/ тәуелсіз қазақ жұрты → // тәуелсіз қазақ мемлекеті→// қалған адамзаттың→/ басына бақ→ // маңдайына абырой алып перген→// жолмен жүруге→// қам жасағаны жөн→// деп ^уойлаймын ↓ /// ↑ біздің мемлекеттің саясатымыз ^уосы бағытта ^уөрбуү͡ герек ↓ /// ↑ бұл бағытта жүргізіп жатқан мемлекеттік сайасатымызға→// мынау жалпы→/ қәзіргі адамзаттық ауқымнан қарайтын болсақ→ // көбіне қолдаулы боп жатырмыз↓ ///	↑ ^уосұндай негізге сүйөне ^уотұрұп→ // пікір алұуандығына→ // ^уой бостандығына → // кез͡ гелген адамның тең ͡ғұқұлұғына → // қатаң ͡ғадағалайтын → // філійуратійвті ͡ демократыйа ͡ жолұна ͡ геле͡ жатырмыз↓ /// ↑ ^уөйткөн ͡ себ̊еб̊і→ // қәзіргі ͡ ғалыптасыб̊ ͡ жатқан ^уөркөнүйет → // ^уосұ ͡ ғағыйдаға / сүйөнүб̊ ͡ жасалыңған ͡ өркөнүйет↓ /// ↑ бұндай жағдайда → // мына ͡б̊асым ͡гөп̊шүлүктің → // ұстаныб ^уотұрған ^уойұн ͡ ережесін сақтамай→ // ^уөз алдыма / ^уойұн жолұн таб̊амын→ // ^уөз алдыма / тұу ͡гөтөрөмін→ // ^уөз алдыма / қағыйда ͡гөтөрөмін→ // жұрт не'стесе ^уо істесін → // ^уөз істейтінімді → // ^уөзүм͡ білемін дейтін жағдайда → // бүгүңгү ͡ таңда / бірде ͡б̊ір адам→ // бірде ͡б̊ір͡ ғалық→ // бірде ͡б̊ір мем^ілекет → // көздөгөніне жет'алмайды ↓ /// ↑ сондұқтан→ // ^йендігі͡ жерде → // тәуөлсүз͡ ғазағ͡ жұртұ→ // тәуөлсүз͡ ғазағ͡ мем^ілекеті → // қалған адамзаттың басына ͡ б̊ақ→ // маңдайына → / аб̊^ырой алып͡ перген жолмен жүрүугө → // қам жасағаны / жөн ͡ деп ͡ ойлаймын↓ /// ↑ біздің мем^ілекеттің сайасатымыз → // ^уосұ ͡б̊ағытта жүрүуү͡ герек↓ /// ↑бұл бағытта / жүргүзүб̊͡ жатқан мем^ілекеттік̊͡ сайасатымызға → // мынау жалпы → // қәзіргі адамзаттық ауқұмнаң͡ ғарайтым͡ болсақ→ // көб̊үнө ͡ғолдау ͡б̊олұб̊ жатырмыз↓ ///	Осындай негізге сүйене отырып, пікір алуандығына, ой бостандығына кез келген адамның тең құқылығына қатаң қадағалайтын флюративті демократия жолына келе жатырмыз. Өйткен себебі, қазіргі қалыптасып атқан өркениет осы қағидаға сүйеніп жасалынған өркениет. Бұндай жағдайда мына басым көпшіліктің ұстанып отырған ойын ережесін сақтамай, өз алдыма ойын жолын табамын, өз алдыма ту көтеремін, өз алдыма қағида көтеремін, жұрт не істесе о істесін, өз істейтінімді өзім білемін дейтін жағдайда бүгінгі таңда бірде-бір адам, бірде-бір халық, бірде-бір мемлекет көздегеніне жете алмайды. Сондықтан, ендігі жерде тәуелсіз қазақ жұрты, тәуелсіз қазақ мемлекеті қалған адамзаттың басына бақ, маңдайына абырой алып берген жолмен жүруге қам жасағаны жөн деп ойлаймын. Біздің мемлекеттің саясатымыз осы бағытта жүруі керек. Бұл бағытта жүргізіп жатқан мемлекеттік саясатымызға мынау жалпы қазіргі адамзаттық ауқымнан қарайтын болсақ, көбіне қолдау болып жатырмыз.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	↑ үйткені→/ біс ^уосы соңғы→// қайта құрудың ^уон жылының ішінде→ // тәуелсіздік алған беш͡ шылдың ішінде→// ^уөзіміз→// ^уөмір сүрүп ^уотқан кеңістікте→//нешетүрлі келеңсіздіктерді көріп жатырмыз↓ /// ↑ біз соның бірде͡ біріне→// әлі ұрұнған жоқпыз↓ /// ↑ біс͡ шынымен͡ де→/ сол қоғамдардың ішінде // ^йең күрделі қоғамбыз↓ /// ↑ бізде жүздүн астам ұлттұң ^уөкілдері тұрат↓ /// ↑ і... біз бір͡ гездегі→/ кесірлі ұлттұқ сайасаттың→// барлық кесапатын сынағын'анайналған аймақпыз↓ /// ↑ і... жыйырмасыншы ғасырда барлық йадролық→ // ^йекалогиялық→ // тағысын тағы көптеген→// зардапты сынаулардың бәрі→// бізд'өткен жағдай↓ /// ↑^йегер кез͡ гелген→// жаңағы айтатын қопарылыс қозғалыстардың бәрі→// бізде ^уөршүп кетуү мүмкүн͡ ет↓ /// ↑ қажет десеңіз→/ біргезде ^уосы кеңістікті ұлтсұздандыру сайасаты→// интернацианализім атыменен біздің жерімізде жүргізілген болса→ // қайта құрудың тұсұнда→// жалпы қалған ұлттұқтан͡ да айрылу жолындағы→//^йең бірінші сайасый авантюра͡ да→// біздің ^йелімізде жүргізіліп͡ ет↓ /// ↑ бірақ→/ біз / дер уақытында сабырға͡ геліп→ // ашудың ^йемес→// ақылдың жолымен жүріп→ // ^уосындай тыныштықты→// ^уосы͡ гезге дейін сақтап ^уотырмыз↓ /// ↑ ^уосындай күрдөлі қоғамда→// кісі-кісінің жағасынан алатын→ // кісі-кісінің айағынан шалатын→// жағдайға жібермей→ // ^уос'үлкен тыныштығымызбен→// бүкүл адамзатқа бағынып ^уотырмыз↓ ///	↑ ^уөйткөнү ͡б̊із → // ^уосұ соңғұ / қайта ͡ғұрұудұң ^уон жылының ішінде→ // тәуөлсүздүг͡ алғам͡ бешшылдың ішінде → // ^уөзүмүз / ^уөмүр сүрүб ͡ отұрғаң͡ геңістікте → // нешетүрлү / келеңсіздіктерді ͡ гөрүб̊ ͡жатырмыз↓ /// ↑ біс ͡ сонұң / бірде ͡б̊іріне → // әл'ұрұңған жоқпұз↓ /// ↑ біш͡ шынымен͡ де → // сол͡ ғоғамдардың ішінде / ^йең ͡гүрдөлү ͡ғоғамбыз↓ /// ↑ бізде / жүздөн астам ұлттұң / ^уөкүлдөрі тұрады↓ /// ↑ і... біз / бір ͡ гездегі / кесірлі͡ ұлттұқ̊͡ сайасаттың → // барлық кесапатын сынаған аймақпыз↓ /// ↑ і... жыйырмасыншы ͡ ғасырда / барлығ͡ йадролұқ→ // ^йекологұйалық→ // тағысын тағы / көптөгөн ͡зардапты сынаулаудұң ͡бәрі → // бізде ^уөткөн жағдай↓ /// ↑ ^йегер / кезгелген жаңағ'айтатын қопар^ылыс қозғалыстардың ͡ бәрі → // бізде / ^уөршүп͡ кетүуү ͡мүмкүн ͡ еді↓ /// ↑ қажет ͡тесеңіз → // біргезде ^уосұ ͡геңістікті ұлтčұздандырұу͡ сайасаты → // ійнтернасыйоналыйзым атыменен / біздің жерімізде жүргүзүлгем͡ болса→ // қайта ͡ғұрұудұң ͡тұсұнда → // жалпы / қалған ұлттұқтан ͡ да / ай^ырылұу ͡ жолұндағы → // ^йең бірінші / сайасый авантйұура͡ да → // біздің ^йелімізде жүргүзүліб͡ еді↓ /// ↑ бірәқ ͡ піз → // дер ұуақытында / саб̊ырға ͡геліп→ // ашұудұң͡ емес → // ақылдың ͡ жолұмен ͡ жүрүп→ // ^уосұндай тыныштықты → // ^уосұ ͡гезге ͡ дейін сақтаб ͡ отұрмұз↓ /// ↑ ^уосұндай͡ гүрдөлү ͡ғоғамда → // кісі͡ гісінің жағасынан алатын→ // кісі͡ гісінің / айағынан шалатын / жағдайға жіб̊ермей→ // ^уос'үлкөн тыныштығымызб̊ен → // бүкүладамзатқа / бағынып ͡ отұрмұз↓ ///	Өйткені біз осы соңғы қайта құрудың он жылының ішінде, тәуелсіздік алған бес жылдың ішінде өзіміз өмір сүріп отқан кеңістікте неше түрлі келеңсіздіктерді көріп жатырмыз. Біз соның бірде-біріне әлі ұрынған жоқпыз. Біз шынымен де сол қоғамдардың ішінде ең күрделі қоғамбыз. Бізде жүзден астам ұлттың өкілдері тұрады. І-і біз бір кездегі кесірлі ұлттық саясаттың барлық кесапатын сынаған аймақпыз. І-і жиырмасыншы ғасырда барлық ядролық, экологиялық, тағысын тағы көптеген зардапты сынаулаудың бәрі бізде өткен жағдай. Егер кез келген жаңағы айтатын қопарылыс қозғалыстардың бәрі бізде өршіп кетуі мүмкін еді. Қажет десеңіз бір кезде осы кеңістікті ұлтсыздандыру саясаты интернационализм атыменен біздің жерімізде жүргізілген болса, қайта құрудың тұсында жалпы қалған ұлттықтан да айырылу жолындағы ең бірінші саяси авантюра да біздің елімізде жүргізіліп еді. Бірақ біз дер уақытында сабырға келіп, ашудың емес ақылдың жолымен жүріп, осындай тыныштықты осы кезге дейін сақтап отырмыз. Осындай күрделі қоғамда кісі-кісінің жағасынан алатын, кісі-кісінің аяғынан шалатын жағдайға жібермей, осы үлкен тыныштығымызбен бүкіл адамзатқа бағынып отырмыз.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	↑^уөзіңнен басқа адам туралы→// тек͡ қана ақтап сөйлеу→ // тек͡ қана қаралап сөйлеу→// бұл ақылға сыймайтын қасиет↓ /// ↑ ^уөткенге біс тас лақтырып→ // топырақ шашып→// бүгінгінің мерейін асыр'алмаймыз↓ /// ↑ ^йегер ^йертеңгі ұрпақ͡ та→// бізге тас͡ лақтырып→ // топырақ шашқаннан→// ^уоның͡ да абыройы→// асып кетпейт бізден↓ /// ↑ сондықтан біс→// ^уөткенді ^йең͡ алдымен→// жан-жақты талдап→ // ^уондағы боған кез͡ гелген құбұлұстың→// неге болғанын→ // ^уоның болмайтын мүмкүндігі→// бар м'ет→ // жоқ п'ет дейтін→// мәселеге үлкен байыппен→/ қарауымыз͡ герек↓ /// ↑ барлық нәрсенің→/ байыбына баруымыз͡ герек↓ /// ↑ тек сонда͡ ғана біс→// ілгері бас'аламыз↓ /// ↑ ал→/ ^уосындайлық тұрғыдан келгенде→// жаңағы сіз айтып ^уотқан көсемдеріміздің→// ^уөткенде ^уөтіп кеткен ^уолардың ақтайтын͡ да→ // даттайтын͡ да→ // даулы͡ да→// жерлері көп полуұ͡ герек↓ /// ↑ ал→/ ^уоның ақталатын жері→/ ақталар↓ /// датталатын жері→/ датталар↓ /// ↑ бірақ→/ көзге көрүнүп тұрған→// үлкен қиянаттарды тек ^уөткен͡ екен→ // ^уөзіміздің ^йеліміздік'екен→ // ^уөзіміздің көсеміміздік'екен деп→// жасырып қал'алмаймыз↓ ///	↑^уөзүңнөм ͡ басқа / адам тұуралы → // текқана / ақтап̊ ͡ сөйлөу→ // текқана ͡ ғаралап̊ ͡ сөйлөу → // бұл ақылға сыймайтың͡ ғәсійет↓ /// ↑ ^уөткөңгө ͡ б̊із / тас ылақтырып→ // топұрақ̊ ͡ шашып / бүгүңгүнің / мерейін асыр'алмаймыз ↓ /// ↑ ^йегер / ^йертеңгі͡ ұрпақ͡ та → // бізге / тас ͡ лақтырып→ // топұрақ̊ ͡ шашқ̊аннан / ^уонұң͡ да аб̊ыройұ / асып кетпейді ͡ б̊ізден↓ /// ↑ сондұқтан → біз / ^уөткөндү / ^йең͡ алдымен жан-жақты талдап→ // ^уондағы ͡ б̊олған → / кезгелгең͡ ғұб̊ұлұстың / неге ͡ б̊олғанын→ // ^уонұң болмайтын мүмкүндүгі ͡б̊ар͡ ма ^йеді→ // жоқ͡ па ^йеді дейтін мәселеге → // үлкөм͡ байыппең͡ ғарауұмұз͡ герек↓ /// ↑ барлық нәрсенің байыб̊ына ͡б̊арұуұмұз͡ герек↓ /// ↑ тек̊ сонда͡ ғана → / біз ілгері ͡б̊ас'аламыз ↓ /// ↑ ал ^уосұндайлық тұрғұдаң͡ гелгенде → // жаңағы сіз айтып ^уотұрғаң͡ гөсөмдөріміздің → // ^уөткөнде ^уөтүп кеткен / ^уолардың ақтайтын͡ да→ // даттайтын͡ да→ // даулұ͡ да жерлері ͡гөп полұуұ ͡герек↓ /// ↑ ал ^уонұң ақталатын жері ақталар ↓ /// ↑ датталатын жері датталар↓ /// ↑ бірақ көзгө͡ гөрүнүп͡ тұрған / үлкөң͡ ғыйанаттарды тек ^уөткөн ^йекен→ // ^уөзүмүздің ^йеліміздікі ^йекен→ // ^уөзүмүздің ͡гөсөмүміздікі ^йекен͡ деп → // жасырып қал'алмаймыз ↓ ///	Өзіңнен басқа адам туралы тек қана ақтап сөйлеу, тек қана қаралап сөйлеу бұл ақылға сыймайтын қасиет. Өткенге біз тас лақтырып, топырақ шашып бүгінгінің мерейін асыра алмаймыз. Егер ертеңгі ұрпақ та бізге тас лақтырып, топырақ шашқаннан оның да абыройы асып кетпейді бізден. Сондықтан біз өткенді ең алдымен жан-жақты талдап, ондағы боған кез-келген құбылыстың неге болғанын, оның болмайтын мүмкіндігі бар ма еді, жоқ па еді дейтін мәселеге үлкен байыппен қарауымыз керек. Барлық нәрсенің байыбына баруымыз керек. Тек сонда ғана біз ілгері баса аламыз. Ал осындайлық тұрғыдан келгенде жаңағы сіз айтып отқан көсемдеріміздің өткенде өтіп кеткен олардың ақтайтын да, даттайтын да, даулы да жерлері көп болуы керек. Ал оның ақталатын жері ақталар. Датталатын жері датталар. Бірақ көзге көрініп тұрған үлкен қиянаттарды тек өткен екен, өзіміздің еліміздікі екен, өзіміздің көсеміміздікі екен деп жасырып қала алмаймыз.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	↑ біз жасырғанымен→ // ^уоны қалған адамзат→// бәрібір жасырмайт↓ /// ↑ мысалы→ // күнү кешеге'дейін→ // тіпті күнү бүгүнгө'дейін→// әлі зардабынан түгел айырылып болмаған→// ^уотаршылдықпенен таталитаризмді қайтіп ақтай аламыз ↓ /// ↑ ^уоны→/ ақтай алмаймыз↓ /// ^йегер ^уонұ ақтайтын болсақ→ // ^уосынша ^уөзгеріс жасап→ // ^йелді дүрліктірудің→// қанша қажеті бар͡ еді ↓ /// ↑ сондұқтан→/ жуырда болып ^уөткен→// тәуелсіздіктің мерекесінде→// елбасымыз нұрсұлтан әбішұлы назарбаев→// ^уосы туар жылды→// қәзір туып ^уотырған жаңа͡ жылымызды→// таталитаризм құрбандарын еск'алу→// және ұлттұқ жарастықты нығайту жылын ^уөткізу туралы→// ұсыныс жасады↓ /// ↑ ^уөйтетін себебіміз→ // біз ^уөткеннің→// қателіктерін қәйталағымыз келмейт↓ /// ↑ ^уөткенде→/ ^уөзгелер жіберген кемшілікті→// ^йенді ^уөзіміз→/ жібергіміз келмейт↓ /// ↑ ал ^уөткөнгө→/ ^уөкпөлейміз͡ деп͡ жүріп→ // ^уөштестікті қайтадан→ // ашкөздікті→/ жең'алмай жүріп→ // алауыздықты қайтадан тұтып алғымыз келмейді↓ /// ↑ ^уөйткені→/ біз жаңа жолға→ // тәуелсіз мемлекеттің→// тағдырына жауап бер қалықпыз→ // ұрпақпыз↓ /// ↑ ^уол жолда бізді→// болашақ ұрпақ→// тек͡ қана түсінетін жағдайда→ // ризашылықпен еск'алатын жағдайда→// еңбек етуге тиістіміз↓ ///	↑ біж͡ жасырғанымен→ // ^уонұ͡ ғалған адамзат / бәріб̊ір жасырмайды↓ /// ↑ мысалы→ // күнү͡ гешеге͡ дейін→ // күнү ͡ б̊үгүңгө͡ дейін → // әлі зардаб̊ынан / түгөл ай^ырылып͡ полмаған → // ^уотаршылдықпенен тоталыйтарыйзімді / қәйтіб̊ ͡ ақтай ͡ аламыз↑ /// ↑^уонұ ақтай ͡ алмаймыз↓ /// ↑ ^йегер ^уонұ ақтайтын ͡ болсақ→ // ^уосұнша ^уөзгөрүш͡ шасап→ // ^йелді дүрлүктүрүудүң / қанша ͡ ғажеті ͡б̊ар ͡ еді↑ /// ↑сондұқтан → / жұуұрда / болұп ͡ өткөн тәуөлсүздүктің мерекесінде → // ^йелб̊асымыз / нұрсұлтан әб̊ішұлұ назарб̊аев → // ^уосұ тұуар жылды → // қәзір тұуұп ͡ отұрған / жаңа жылымызды → // тоталыйтарыйзім͡ құрб̊андарын ͡ йеск'алұу → // және ұлттұқ жарастықты / нығайтұу жылын → // ^уөткүзүу тұуралы / ұсұнұс жасады↓ /// ↑^уөйтөтүн ͡ себ̊еб̊іміз→ // біз / ^уөткөннүң ͡ғателіктерін // қайталағымыз͡ гелмейді↓ /// ↑ ^уөткөнде / ^уөзгөлөр ͡ жіб̊ергең͡ гемшілікті → // ^йенді / ^уөзүмүж͡ жіб̊ергіміз͡ гелмейді↓ /// ↑ал / ^уөткөңгө ^уөкпөлөйміз ͡ деб̊ ͡ жүрүп→ // ^уөштөстүкті / қайтадан→ // ашкөздүктү жең'алмай ͡ жүрүп→ // алауұздұқтұ͡ ғайтадан / тұтұб̊ ͡алғымыз͡ гелмейді↓ /// ↑^уөйткөнү → / біж͡ жаңа ͡ жолға→ // тәуөлсүз мем^ілекеттің тағдырына → // жауап͡ перетің͡ ғалықпыз→ // ұрпақпыз↓ /// ↑^уол жолда / бізді ͡ б̊олашағ ͡ ұрпақ → // текқана түсүнөтін жағдайда→ // ырыйзашылықпен ^йеск'алатын жағдайда → // ^йеңбег ͡ етүуге ͡ тійістіміз↓ ///	Біз жасырғанымен, оны қалған адамзат бәрібір жасырмайды. Мысалы, күні кешеге дейін, күні бүгінге дейін әлі зардабынан түгел айырылып болмаған отаршылдықпенен тоталитаризмді қайтіп ақтай аламыз? Оны ақтай алмаймыз. Егер оны ақтайтын болсақ, осынша өзгеріс жасап, елді дүрліктірудің қанша қажеті бар еді? Сондықтан жуырда болып өткен тәуелсіздіктің мерекесінде елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев осы туар жылды қазір туып отырған жаңа жылымызды тоталитаризм құрбандарын еске алу және ұлттық жарастықты нығайту жылын өткізу туралы ұсыныс жасады. Өйтетін себебіміз, біз өткеннің қателіктерін қайталағымыз келмейді. Өткенде өзгелер жіберген кемшілікті енді өзіміз жібергіміз келмейді. Ал өткенге өкпелейміз деп жүріп, өштестікті қайтадан, ашкөздікті жеңе алмай жүріп, алауыздықты қайтадан тұтып алғымыз келмейді. Өйткені біз жаңа жолға, тәуелсіз мемлекеттің тағдырына жауап бер халықпыз, ұрпақпыз. Ол жолда бізді болашақ ұрпақ тек қана түсінетін жағдайда, ризашылықпен еске алатын жағдайда еңбек етуге тиістіміз.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	бір біріне→/ қарама-қарсы͡ ғойып→ // ^йекеуінің қайсы жақсы дейтін→// ^йежелден бері кележатқан→// жағдай↓ /// ↑ ал бірақ→/ мен ^уөз басым→// жаңағы сіз айтып ^уотқан→// руханый байлыққа иілуінің жолында→// ^уосы тәуелсіздік алғаннан бері→// жүрүп жатқан жұмұс↓ /// ↑ әлдеғайда жемісті→ // әлдеғайда ^уөнікті деп ^йесептер͡ едім↓ /// қаншалықты біс→// қыйындық көріб атырмыз→ // тапшылық көріб атырмыз дегенмен→// біс→/ ^уөзіміздің тарихи мұрамызды жинауда→ // тарихи тұлғаларымызды тірілтуде→// қай͡ гездегіден͡ де→// біс / көб͡ еңбек ^йеттік деп ^йесептейм→// ^уосы санаулы беш͡ шылдың ішінде↓ /// тәуелсіздік алғалы→// талай әруақтың аты тірілді↓ /// ↑ басы͡ ғарайды↓ /// мұралары жинастырылды↓ /// ↑ ^йенді→/ кейде тіпті→// ^уөзіміздің ^уосы→// ұлыларымызды ұлұқтап→ // әруағымыздың тіріле бастағанын→// ^уөзгелер ^йемес→// ^уөзіміз көпсінетінді шығардық↓ /// қойдың санының азайып кеткені→ // тойдың санының көбейіп кеткенінен болды→// дейтіндер бар↓ /// ↑ ^йегер ата-бабаны→// ауұзға алмайтыннан мемлекет→ // қалық дамып кететін болса→→// кеңес үкіметі→// мынандай жағдайға ұшырамаған болар^йеді↓ ///	бір-б̊іріне ͡ ғарама-͡ғарсы͡ ғойұп→ // ^йекеуүнүң ͡ ғайсысы͡ жақ̊сы дейтін → // ^йежелдем͡ бері ͡геле ͡ жатқан жағдай↓ /// ал бірақ / мен ^уөз ͡ б̊асым → // жаңағы / сіз айтып ^уотұрған / ұрұуханый байлыққа → // ійілүуүнүң ͡ жолұнда → // ^уосұ / тәуөлсүздүг͡ алғаннам͡ бері → // жүрүб̊ ͡ жатқан жұмұс↓ /// ↑ әлдеғайда жемісті→ // әлдеғайда ^уөнүктү / деп ^йесептеледі↓ /// ↑ қаншалықты / біз͡ ғыйындық көрүп ^уотұрмұз→ // тап̊шылық көрүп ^уотұрмұз → // дегеммем͡ біз / ^уөзүмүздің тарыйхый мұрамызды жыйнауда→ // тарыйхый тұлғаларымызды тірілтүуде → // қай͡ гездегіден͡ де / біз / көп ^йеңбек ͡ еттік деп ^йесептеймін → // ^уосұ санаулұ ͡ б̊ешшылдың ішінде↓ /// ↑ тәуөлсүздүг͡ алғалы → / талай әрүуақтың аты тірілді↓ /// ↑ басы͡ ғарайды↓ /// ↑ мұралары жыйнастырылды↓ /// ↑ ^йенді ͡гейде → / тіпті / ^уөзүмүздің ^уосұ ұлұларымызды ұлұқтап→ // әрүуағымыздың тіріле ͡ б̊астағанын → // ^уөзгөлөр ͡ емес → / ^уөзүмүз/ көп̊сүнөтінді ͡ шығардық↓ /// ↑ қойдұң санының азайып кеткені→ // тойдұң санының → // көб̊өйүп кеткенінем ͡ болдұ дейтіндер ͡ б̊ар↓ /// ↑ ^йегер / ата-͡б̊аб̊аны → / ауұзғ'алмайтыннан мем^ілекет→ // халық / дамып͡ кететім͡ болса→ // кеңес үкүмөті / мынандай жағдайға → // ұшұрамағам͡ болар ͡ еді↓ ///	Бір біріне қарама-қарсы қойып, екеуінің қайсы жақсы дейтін ежелден бері келе жатқан жағдай. Ал бірақ мен өз басым жаңағы сіз айтып отқан рухани байлыққа иілуінің жолында осы тәуелсіздік алғаннан бері жүріп жатқан жұмыс. Әлдеқайда жемісті, әлдеқайда өнікті деп есептеледі. Қаншалықты біз қиындық көріп отырмыз, тапшылық көріп отырмыз дегенмен біз өзіміздің тарихи мұрамызды жинауда, тарихи тұлғаларымызды тірілтуде қай кездегіден де біз көп еңбек еттік деп есептеймін осы санаулы бес жылдың ішінде. Тәуелсіздік алғалы талай әруақтың аты тірілді. Басы қарайды. Мұралары жинастырылды. Енді кейде тіпті өзіміздің осы ұлыларымызды ұлықтап, әруағымыздың тіріле бастағанын өзгелер емес өзіміз көпсінетінді шығардық. Қойдың санының азайып кеткені, тойдың санының көбейіп кеткенінен болды дейтіндер бар. Егер ата-бабаны ауызға алмайтыннан мемлекет, халық дамып кететін болса, Кеңес үкіметі мынандай жағдайға ұшырамаған болар еді.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	сондықтан біс→// ^уосылай ^уоңға басталған істі→// қәзір→/ қолымыз таршылық бар͡ екен→ // қолымыз қысқа болып отыр͡ екен͡ деп→// құмға кетіп бара͡ жатқан көшімізді→// жол͡ жөнекей доғарып қойа'лмаймыз↓ /// ↑ бірақ бұл істе͡ де→// дарақылыққа ұрынбауымыз͡ герек↓ /// ↑ бәрін пәтуалы→ // парасатты жүргізуіміз͡ герек↓ /// ↑ әйтпесе→ // біздің атақты жібек жолымыз→// қашаннан бері→// қалықаралық маршрутқа қосылып→ // бүкіл адамзаттың аузынан түспейтін болды ↓ /// ↑ не͡ болмаса→ // ^йежелгі түркістан→// қашаннан бері→// қалықаралық дәрежеде→// қайтадан қалпына келтірілетін→// шара болып қолға алынды ↓ /// ↑ болмаса→/ анау қорқыттан бермең͡ ғарай→// абайдың→ // махамбеттің→ // құрманғазының→ // баба түктү шашты әзіздің→ // бұқардың→ // сұлтанмахмұттың→ // ықыластың→// басы жерден көктен бір күнде→// қашан зәулім көкке айналып шыға͡ гелді /// болмаса→/ біздің байтағымыздың төрінде→// қашаннан бері көкпен таласқан→// тәуелсіздіктің сынтасы͡ ғойылды ↓ /// ↑ ^уосының бәрі→// біздің көз͡ алдымызда→// болып жатқан жоқ͡ па ↑ /// ↑ сондықтан→/ бұл салада қыйындық бар↓ /// ↑ мәселе әлі көп↓ /// ↑ бірақ→/ ауызды қу шөппен сүртуге болмайт͡ теп→//^йесептеймін↓ ///	↑сондұқтан → / біз ^уосұлай / ^уоңға ͡б̊асталған ͡ істі → // қәзір / қолұмұз таршылық ͡ пар ͡ екен→ // қолұмұз / қысқа ͡ б̊олұп ͡ отұр ^йекен ͡ деп → // құмға ͡ гетіп͡ пара ͡ жатқаң͡ гөшүмүзді → // жол жөнөкөй доғарып қой'алмаймыз ↓ /// ↑бірақ / бұл ͡ істе͡ де → // дарақылыққа ұрұмбауұмұз͡ герек↓ /// ↑бәрін пәтүуалы→ // парасатты жүргүзүуүмүз͡ герек↓ /// ↑әйтпесе→ // біздің атақты жіб̊ег͡ жолұмұз͡ ғашаннам ͡ бері→ // халықаралығ͡ маршрұутқа ͡ғосұлұп→ // бүкүладамзаттың / аузұнан түспөйтүм͡ болдұ↑ /// ↑ не ͡ б̊олмаса→ // ^йежелгі түркүстан → // қашаннам͡ бері халықаралығ ͡дәрежеде → // қайтадаң͡ ғалпына ͡гелтірілетін → // шара ͡б̊олұп / қолғ'алынды ↑ /// ↑ болмаса → / анау / қорқұттам ͡ бермең͡ ғарай / аб̊айдың→ // махамбеттің→ // құрмаңғазының→ // баб̊а ͡ түктү͡ шашт'әзійздің → // бұқардың→ // сұлтаммахмұттұң→ // ықыластың / басы жерден → // көктөн / бір ͡ гүндө / қашан / зәулүм͡ гөкк'айналып шыға ͡ гелді ↑ /// ↑болмаса→ / біздің байтағымыздың ͡ төрүнде → // қашаннам͡ бері → // көкпөн ͡ таласқан тәуөлсүздүктің сынтасы͡ ғойұлдұ ↑ /// ↑^уосұнұң͡ бәрі → / біздің͡ гөз ͡ алдымызда / болұб̊͡ жатқан ͡ жоқ͡ па ↑///↑сондұқтан→ / бұл салада / қыйындық ͡ пар↓ /// ↑ мәселе әлі͡ гөп↓ /// ↑бірақ → / ауұздұ ͡ құу ͡ шөппөн / сүртүугө ͡ б̊олмайды ͡ деп → // ^йесептеймін↓	Сондықтан біз осылай оңға басталған істі қазір қолымыз таршылық бар екен, қолымыз қысқа болып отыр екен деп құмға кетіп бара жатқан көшімізді жол жөнекей доғарып қоя алмаймыз. Бірақ бұл істе де дарақылыққа ұрынбауымыз керек. Бәрін пәтуалы, парасатты жүргізуіміз керек. Әйтпесе, біздің атақты Жібек жолымыз қашаннан бері халықаралық маршрутқа қосылып, бүкіл адамзаттың аузынан түспейтін болды? Не болмаса, ежелгі Түркістан қашаннан бері халықаралық дәрежеде қайтадан қалпына келтірілетін шара болып қолға алынды? Болмаса анау Қорқыттан бермен қарай Абайдың, Махамбеттің, Құрманғазының, Баба түкті Шашты Азиздің, Бұқардың, Сұлтанмахмұттың, Ықыластың басы жерден көктен бір күнде қашан зәулім көкке айналып шыға келді? Болмаса біздің байтағымыздың төрінде қашаннан бері көкпен таласқан тәуелсіздіктің сынтасы қойылды? Осының бәрі біздің көз алдымызда болып жатқан жоқ па?! Сондықтан бұл салада қиындық бар. Мәселе әлі көп. Бірақ ауызды қу шөппен сүртуге болмайды деп есептеймін.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	↑біз→/ тариқта→/ біз білетін→/ соңғұ бес ғасырлық тариқтың ішінде→// бүкүл адамзат білетін→// қазақтың тәуелсіз мемлекетінің→// іргетасын қалап͡ жатқан→// тұңғұш ұрпақпыз↓ /// ↑ біс үшін ^йең басты уайым→// ^уосы абыройдан айырылып қалмау↓ /// ↑ ^уосұ ^йертеңгі ұрпақ→ // бірнеше ғасырдаң͡ гейінгі ұрпақтың бізден сұрайтыны͡ да→// тек ^уосы→/ қолымызға түскен тәуелсіздіктің туұн→// қалай ұстадық /// содан→/ біреуіне тақ жетпей→ // біреуіне нан жетпей→// ^уоңай айрылып қалған жоқсың͡ ба /// таққа→ // нанға сатып кеткен жоқсың͡ ба→// деген қатал сұрақ туатын→// төрде ^уотырсақ͡ та→ // жерде ^уотырсақ͡ та→// ұмытпауұмыз͡ герек→// деп͡ есептеймін↓ /// ↑ мен қалықтан сұрайтын→// бірінші нәрсем ^уосы↓ /// ↑^йекіншіден→/ бес ғасырдың ішінде→// жинақталып қордаланып қалған мәселенің бірі→// беш͡ шылда шешіле қойылат͡ теп→// ^уөкпелеуіміз ^уөтө͡ дұрыс͡ емес↓ /// ↑ бұл тәуелсіздікті сақтап қалу үшін→// тағы д'айтам→ // адамзаттың басым көпшілігі→// не'степ атса→ // соны істеуіміз͡ герек↓ ///	// біз → / тарыйхта / біз ͡ б̊ілетін → // соңғұ / бесқасырлық тарыйхтың ͡ ішінде→ // бүкүладамзат͡ пілетін → // қазақтың тәуөлсүз мем^ілекетінің іргетасың͡ ғалаб̊ ͡ жатқан → // тұңғұш ұрпақпыз↓ /// ↑біз үшүн / ^йең ͡ басты ͡ ұуайым → // ^уосұ аб̊ыройдан / ай^ырылып ͡ қалмау↓ /// ↑^уосұ / ^йертеңг'ұрпақ → // бірнеше ғасырдаң͡ гейіңг'ұрпақтың → // бізден сұрайтыны͡ да / тек ^уосұ → // қолұмұзға түскөн / тәуөлсүздүктің тұуұң͡ ғалай ұстадық ↑ /// ↑содам͡ біреуүне / тағ͡ жетпей→ // біреуүне / нан͡ жетпей → // ^уоңай ай^ырылып қалған ͡ жоқ̊сұң͡ ба ↑ /// ↑таққа→ // наңға сатып кеткен жоқ̊сұң͡ ба деген→ // қатал сұрақ тұуатын төрдө ͡ отұрсақ͡ та→ // жерде ͡ отұрсақ͡ та → // ұмұтпауұмұз͡ герек͡ деп ͡ есептеймін↓ /// ↑менің / халықтан сұрайтын / бірінші ͡ нәрсем → // ^уосұ↓ /// ↑^йекіншіден→ / бес͡ қасырдың ͡ ішінде жыйнақталып → // қордаланып ͡ қалған мәселенің бірі → // бешшылда шешіле қойұлады деп / ^уөкпөлеңіз → // ^уөтө͡ дұрұс͡ емес↓ /// ↑ бұл / тәуөлсүздүкті / сақтап͡ қалұу͡ үшүн → // тағы д'айтамын → // адамзаттың / басым ͡ гөп̊шүлүгі → // не'степ жатčа→ // сонұ / істеуүмүз͡ герек↓ ///	Біз тарихта біз білетін соңғы бес ғасырлық тарихтың ішінде бүкіл адамзат білетін қазақтың тәуелсіз мемлекетінің іргетасын қалап жатқан түңғыш ұрпақпыз. Біз үшін ең басты уайым осы абыройдан айырылып қалмау. Осы ертеңгі ұрпақ, бірнеше ғасырдан кейінгі ұрпақтың бізден сұрайтыны да тек осы қолымызға түскен тәуелсіздіктің туын қалай ұстадық? Содан біреуіне тақ жетпей, біреуіне нан жетпей оңай айырылып қалған жоқсың ба? Таққа, нанға сатып кеткен жоқсың ба деген қатал сұрақ туатын төрде отырсақ та, жерде отырсақ та ұмытпауымыз керек деп есептеймін. Менің халықтан сұрайтын бірінші нәрсем осы. Екіншіден бес ғасырдың ішінде жинақталып қордаланып қалған мәселенің бірі бес жылда шешіле қойылады деп өкпелеңіз өте дұрыс емес. Бұл тәуелсіздікті сақтап қалу үшін тағы да айтамын, адамзаттың басым көпшілігі не істеп атса, соны істеуіміз керек.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Мен Маңғыстау түбегінде тудым. Мырзайыр деген жерде еді. Бір жасымда, бесіктегі кезімде әкем сол жергілікті жерден шахты ашылып, соған көшіп кетіпті. Соған байланысты менің алғаш есімді білген жерім шахтерлар поселкасы болды. Ол кезде менің әкем майданға кетіп қалған. 7 ноябрь күні еді. Сол мерекеге қатысушылар лек-легімен таңертең өтті. Олар өтіп болғаннан кейін біздің поселоктың төбесін бұлт басты. Біз кішкентай балалар үйдің ығында ойнап отырғанбыз. Кенет дүние әлем-тапырақ болып кетті. Не болғанын біз қапелімде түсінбей қалдық. Қисайып-қисайып бет-бетімізбен құлап қалғанымызды білеміз. Бір уақытта біздерді үлкендер кеп тұрғызып алып жатыр екен. Бұл сол кезде Сталинградқа келген немістердің барлаушы самолеттері екен. Ол от теңіздің үстімен өткен кезде шығыс бетінде кішкентай теміржолды көріпті да, теміржолдың бойында әлденеше жерлерде бомба тастапты. Сөйтіп, ойламаған жерден шахтерлар поселкасының үстінен шыққан. Шахтерлар поселкасына келгенде ең соңғы бомбасы қалған екен, соны шахтаға тастаймыз деп жүрген кезде шахтадан ауып кетіп, кірпіш зауытының үстіне кеп түскен. Біздің үйіміз, біз сол жылы, сол заводтан жарты километрдей жерде тұратынбыз. Сөйтіп, мен бомбалауды көрген қазақ балаларының азғантай біреуі мен боп шығам.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Мен қиялшыл бала болдым. Жалғыз қиялшыл бала әр нәрсені ойлағаннан басқа ештеңе бітірмейді ғой. Сол өзі және ауылдағы үлкен кісілердің, өткен-кеткендердің, ұшып бара жатқан газеттердің бәрін қуалап жүріп оқитынмын, солай сауатымды аштым. Мен мектепке бармай тұрып сауат аштым. Қысқасы, менің негізінде жазу-сызуға да әуестенуіме сол оңаша өскен балалық шағым әсер етті деп, бұйығы өскен балалық шағым әсер етті деп есептеймін. Қыздарға онша көп қырындаған жоқпын. Өйткені керек екенін ұққан жоқпын ол кезде. Бірақ кейін бұл мәселелерге қалай болса солай қарамайтын кезде мына қазіргі жүрген Клара деген кісі тап болды да, шығармай қойды.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Бұл енді 8-класта мен аудан орталығы – Шахта орта мектебіне барып оқып жатқанмын. Сол кезде аудандық фестиваль болатын жыл сайын, жазғытұрғы каникулда байқау болатын, мектеп оқушыларының. Сол байқауға қызықтау үшін барғанмын бірде. Барсам бір үлпілдеген ақ көйлек киген бір қыз ән салып тұр екен. Сосын мен айттым. Мына қызға салқын тиіп қалад, көрерсің деп, бірақ... Назарым түскен болу керек. Сол жылы күздігүні дүкенге кірсем, кітап, анау-мынау сатып алуға кірдік бір 2-3 үш жігіт боп кіргенбіз. Кірсек, менің алдымда сол баяғы кішкентай қыз тұр. Бұрымы ұзын, аяғына дейін, тобығына дейін төгіліп жетіп тұр. Сосын ой мынау баяғы қыз ғой деп қарадым. Жалт бұрылып қарады. Айтқаным дәл боп шықты. Ол Клара Жұмабаева деген қазіргі қыз екен.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Төрт балам бар.... Төртінші баламыз, кенже баламыз театралдық институтты бітірді. Ол да маған тартқан болса керек. Қазір ол да бірақ Маңғыстауда жай қызмет істейді. Бизнесмен боламын деп бола алмай жүр.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Жалпы біздің ұрпақты өмірбаян тәрбиеледі ғой. Біз өмірбаянды жасаған жоқпыз. Бізді өмірбаян тәрбиеледі. Біз тумай тұрып, соғысқа ұрындық. Әкеміз келмей қалды. Одан кейін оқыдық. Одан кейін тиген жерден жұмыс жасадық. Осылай-осылай өтіп келе жатқан өмір ғой. Сондықтан біздің өміріміздің көпшілігі былай барлауға барған барлаушының өмірі сияқты өмір болып кетті. Бізден кейінгілер өзінің мынау өзінің көргенінен-түйгенінен қорытынды шығарып, енді осыған байланысты үлкен дәстүрлі семьялар басталады ғой деп жүргенбіз. Қазір енді заман өзгеріп кетті. Аман болса, осы енді өзгерген заманға ыңғайланған ұрпақтар біртіндеп осы біз қолымыз жете алмай кетіп бара жатқан жағдайда жарасады деп есептеймін. Енді әркім өзінің династиясын қалыптастырса. Біреу іскер болсын, біреу басқа салада болсын, әркім өзінің бизнеске лайықталған, нарық жағдайына лайықталған, әркім өзінің ісінің жалғастыратын өз ұрпағын өсірсе деп армандаймын.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Көріп отсыңдар, білмеймін, қайда жататынымды. Адамдардың қатарына жататын шығармын деп ойлаймын. Бай адамдарды білмеймін. Батыс өңіріндегі мұнай бизнесіне қатысы бар дей ме? Ондай халықтан айналайын. Мені сондай затты ойлайтын үлкен қабілетті екен деп. Батыс мұнайында менің бірде-бір сыңар тиын бизнесім жоқ. Он жеті жасымда кеттім. Он жеті жасында кеткен баланың артынан ештеңе де қалған жоқ қой. Сол кезде немен кеттім? Сол күйі әлі жүрмін. Батыстың бизнесінде мұнайына ешқандай қатынасым жоқ. Ол Маңғыстаудың топырағынан кеткенімде, қалай кетсем, сол Маңғыстаудың топырағындай әлі сондай таза, аманмын.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Жалпы мақтауды жек көрмейді ғой. Ешкім де жек көрмейді. Бірақ мен әулие деген жай қошемет ретінде айтылған шығар деп қана ойладым. Өйткені әулиенің жөні бөлек. Әулиені мен ішімнен жақсы мойындайтын, табынатын адаммын, шын мәнінде. Табиғатта кие бар. Адамда кие бар. Ондай киелі адамдар болады. Сондықтан ол кісілер туралы ойнап айтуға болмайды. Ол кісілер туралы тек шын сезіммен жүру керек. Шын құрметпен. Мен, мысалы, Маңғыстауда Бекет атаға сиынбайтын қазақ жоқ. Соның біреуі менмін. Бекет ата туралы жай кісі сияқты жазуға болады, жай кісі сияқты ол туралы айтуға болады. Оны қыдыртып, батыр сияқты ғып суреттеуге болады дегенге мен сенбеймін өз басым. Оған табынуға болады. Оған дұға оқуға болады. Оның құрметіне үлкен басқа тілмен, ескі тілмен айтқанда, Гимн Соломон арнауға болады. Бірақ біз сияқты кісі еді деп айтуға болмайды.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Негізінде жазушылықтың жүгі ауыр. Жазушылық жалпы бүкіл тіршіліктің, өзіңнің өмір сүріп жүрген ортаңмен тілдесу ғой, соның бүкіл ауыр мұңын, сонда ойға түйгендеріңді барлығын жазатын сала – ол жазушылық. Ал бірақ саясаттың жолы одан гөрі қиынырақ. Негізінде заман түзу болса, мынау ұлттың басындағы жағдай, халықтың басындағы жағдайдың бәрі түзелгеннен кейін, келешек қоғамдарда жалпы саясатшылардың да шаруасы азаяды ғой. Біраздан кейін саясат бұл қалпында өмір бақи тұра бермейді. Ертең көбі азаяды. Әркім өзінің ісімен кетеді. Сол кезде біздің өнердің, жазушылықтың жолы тіптен жақсырақ болады деп есептеймін. Қазіргі кезде бізге керек. Өйткені мемлекеттің орнықты болуы үшін, біз егемендік деген елге құлағымыз әлі дұрыс үйрене де қойған жоқ, он бір ақ жыл өмір сүріп келе жатырмыз, әлі қайсының дұрыс, қайсының теріс екендігін қашан біліп кеткенге дейін осылай жүре тұруға, күн кешуге тура келеді.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Негізінде менің өмірімнің ең ащысы да, тұщысы да осы егемендік алуға байланысты болатын. Егемендіктің тұсында біз көрместің бәрін көрдік. Қазір ғана түзеліп келе жатыр жан-жақтың бәрі. Жұрт таласа бастады. Анда баратын болды, мында баратын болды. Біз де оған дейін ащысын да, тұщысын да таттық. Оған өкінбейміз. Ендігі ісіміз ел боп кетсек. Сол жарайды бізге. Баршаға тап болған жақсылық біздің өміріміздің өтемі болады.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Арман... Арман... Ол айтуға болады. Арманға жетуге болады, жетпеуге болады. Мен өзім туралы армандаған емеспін. Өзіңді қанша жерге барам деп армандасаң, ештеңе бітірмегендей болар едің. Ал ел туралы армандаған кезде мен Қазақстанның үлкен алып территориясына лайық өзінің халқы болғанын жақсы көремін. Үлкен бабамыздан қалған кең байтақ жерді толтырып жататындай халық болғанын жақсы көремін. Менің ең үлкен арманым – сол. Қазір қазақтың статистикасын орта есеппен алғанда, қазақтың саны Қазақстан теорриториясынан бес есе кіші боп тұр. Сол менің жаныма батады. Арасында жатқанның бәрі асыл, астында жатқанның бәрі алтын, үстінде кішкентай сәби бала тастап кеткен жердің, алтын жәшіктің, алтын салған сандықтың үстіндегі сәби баладай көрінеді қазақ халқы.
Әбіш Кекілбайұлы	▶	–	–	Мен қазір осы ұлт туралы жазғым кеп жүр. Жинаған көптеген материалдарым босқа қалып бара жатыр. Мынау қазір көз кетіп бара жатыр. Бірдеңелер жазып үлгеріп кетсем деймін. Бұрынғыдай беллетристикаға айналдыру қазір қажет емес. Көрген-білгенімді жазып кетсем болар ед деп ойлаймын.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ менен кейін әкемнің інісі → // әкемнің аты нұршайық → // әкемнің інісі ниғат деген кісі → // әскерге алынды ↓ /// ↑ бір үйдөн үшөуміс → / аттандық ↓ /// ↑ ^йерекше ^йесте қалғаным → // шешем ауұрұп жатыр ^йед ↓ /// ↑ біз → / шана-шана болып → // пар-пар аттың ұшұн шегіп ауұлұмыздан шыға берген ұуақытта → // алғашында ауұлдың ішін аралап → // әр үйге кіріп-шығып қоштасып → // сүйтіп ^йенді мектептің жанынан жолға ы... аудан ^уорталығына шыға бергең ͡ гезде жәңәғы үйде ауұрып жатқан шешем алдымыздан шықты ↓ ///	↑менеңгейін әкемнің͡ інісі → // әкемнің͡ аты͡ нұршайық → // әкемнің͡ інісі ныйғат ͡ тегең͡ гісі → // әскерг'алынды ↓ /// ↑ бір үйдөн үшөумүз ͡ аттандық ↓ /// ^й ерек̊ше ^й есте͡ ғалғаным → // шешем ауұрұб̊ ͡ жатыр ͡ еді ↓ /// ↑ біз → / шана-шана ͡б̊олұп → // парпар аттың ұшұн ͡ жегіб̊ // ауұлұмұздан шыға ͡б̊ерген ^ұуақытта → // алғашынд 'ауұлдұң ͡ ішін аралап → // әр үйгө ͡ гіріп̊͡ шығып → / қоштасып → // сөйтүп ^йенді / мектептің ͡ жанынан жолға / аудан ^уорталығына шыға͡ б̊ергеңгезде → // жаңағ'үйдө / ауұрұп ͡ жатқан шешем алдымыздан шықты ↓ ///	Менен кейін әкемнің інісі, әкемнің аты Нұршайық, әкемнің інісі Ниғат деген кісі, әскерге алынды. Бір үйден үшеуміз аттандық . Ерекше есте қалғаным, шешем ауырып жатыр еді. Біз, шана-шана болып, пар-пар аттың ұшын шегіп ауылымыздан шыға берген уақытта, алғашында ауылдың ішін аралап, әр үйге кіріп-шығып қоштасып, сөйтіп енді мектептің жанынан жолға аудан орталығына шыға берген кезде жаңағы үйде ауырып жатқан шешем алдымыздан шықты.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ алдымыздан шыққанда зымырап кележатқан ^йекі парат → // үлкен ^йенді мықты параттар͡ ғой → // ^йекеуі ͡ де аузымен қыстеп тұрған парат → // зымыратып кележатқаң ͡ гезде ана кісі алдан шыға келд ↓ /// Сол ͡ гезде мен қорықтым әй шешемді таптап кетеді͡ ау мына аттар деп ↓ ///	↑ алдымыздан шыққанда / зым^ырап кележатқан ^йекі пар ͡ ат → // үлкөн / ^йенді мықты пар ͡ аттарғой → // ^йекеуү͡ дө ауұзұмең ͡ ғыстеп тұрғам͡ пар ͡ ат → // зым^ыратып кележатқаң͡ гезде / ана ͡ гісі алданын шыға͡ гелді ↓ /// ↑ солгезде / мең͡ ғорұқтұм / әй шешемді таптап кетед'ау / мын'аттар деп ↓ ///	Алдымыздан шыққанда зымырап келе жатқан екі пар ат, үлкен енді мықты пар аттар ғой, екеуі де аузымен қыстеп тұрған пар ат, зымыратып келе жатқан кезде ана кісі алдан шыға келді. Сол кезде мен қорықтым әй шешемді таптап кетеді-ау мына аттар деп.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ неге ^йекенін білмеймін шешем ^йекі қолұн жайып → // жаңағы атардың алдына тұра қалған ұуақытта → // аттар ^йекеуі бірдей лоқ ^йетіп тоқтай ͡ ғалт ↓ /// ↑ сүйтіп шешемді баспай аман қалд ↓ /// ↑ шешемнің айтқаны: «- қалқам сен → // соғыстан аман келесің → // бірәқ → / әкең келеме әғәң келе ͡ ме ^уоны білмеймін → // сен келесің жолұң болсұн → // қалқам» деді ↓ /// ↑ мінеки → / күні бүгүнше көзалдыма ^уосы сурет келет ͡ те ͡ тұрат ↓ /// ↑ каманда болад → // ^уол тоқтаңдар ^у ос'арада демаласыңдар деген сөз ↓ /// ↑ сол жайау-жалпылы жүрүп келе жатқан → // шәршәп келе жатқан адамдар жата-жата қалат → // ал мен ^уотырағалып зат қап̊шығымнан аб̊айды сұурап алып → // аб̊айды ^уоқи бастаушы ^йедім ↓ ///	↑ нег'екенім͡ білмеймін / шешем ^йекі ͡ғолұн жәйып → // жаңағ'аттардың алдына тұра͡ ғалған ^ұуақытта → // аттар ^йекеуү͡ б̊ірдей ^ылоқ ^йетіп / тоқтай͡ ғалды ↓ /// ↑ сөйтүп̊ ͡ шешемді͡ б̊аспай / амаң͡ ғалды ↓ /// ↑ шешемнің айтқаны → / қалқам сен → / соғұстан амаң͡ гелесің → // бірақ → / әкең ͡геле͡ ме → / ағаң ͡геле͡ ме / ^уонұ͡ б̊ілмеймін → // сең͡ гелесің / жолұң͡ болсұн → // қалқам деді ↓ /// мінекей → // күнү͡ б̊үгүншө͡ гөзалдыма/ ^уосұ сұурөт келеді͡ де ͡ дұрады ↓ /// ↑ команда͡ б̊олады → // ^уол тоқтаңдар / ^уос'арада демаласыңдар деген сөз ↓ /// ↑ сол жәйау͡ жалпылы жүрүп кележатқан → // шаршап кележатқан адамдар / жата͡ жата͡ ғалады → // ал мен ^уот^ұра ͡ ғалыб̊ / зат қап̊шығымнан аб̊айды сұуұрұб̊͡ алып → // аб̊айды ^уоқұй ͡ бастауш'едім ↓ //	Неге екенін білмеймін шешем екі қолын жайып, жаңағы атардың алдына тұра қалған уақытта, аттар екеуі бірдей лоқ етіп тоқтай қалды. Сөйтіп шешемді баспай аман қалды. Шешемнің айтқаны: «- Қалқам сен, соғыстан аман келесің, бірақ, әкең келе ме ағаң келе ме оны білмеймін, сен келесің жолың болсын, қалқам» деді. Мінеки, күні бүгінше көз алдыма осы сурет келеді де тұрады. Команда болады, ол тоқтаңдар осы арада демаласыңдар деген сөз. Сол жаяу-жалпылы жүріп келе жатқан, шаршап келе жатқан адамдар жата-жата қалады, ал мен отыра қалып зат қапшығымнан Абайды суырып алып, Абайды оқи бастаушы едім.
Әзілхан Нұршайықов	▶	жігіттерге → / әй жігіттер бергеңдерші мынау Тоғжанның суретін тыңдаңдаршы дейтін ^йедім ↓ /// ↑ сонда тоғжанды жазушының суреттеген жері ^йекі құлағында шолпысы сылдырлап → // ^йекі құлағында сырғасы бар деп керемет айтатын жері баредіғой → // соны айтқан ұуақытта жігіттер жанданып → // рахаттанып кететін ↓ /// ↑ ^уой шіркін-әй → // ^уой тоғжан-ай десетін ^йед ↓ /// ↑ сүйтіп ^уолар шаршағандарын ұмұтып кететін ^йед ↓ /// соғыстан келгеннен кейін мен ^уосұ сол аб̊айдың кітәбын жоғалтпай алып келіп университетке түсем ↓ ///	↑ жігіттерге → // әй жігіттер / бері͡ геліңдерші → // мынау тоғжанның сұурөтүн тыңдаңдаршы дейтін͡ едім ↓ /// ↑ сонда тоғжанды / жазұушұнұң сұурөттөгөн жері / ^йекі͡ ғұлағында шолпұсұ сылдырлап → // ^йекі͡ ғұлағында сырғасы͡ б̊ар деп / керемет айтатын жері͡ б̊ар͡ едіғой → // сон'айтқан ^ұуақытта жігіттер жанданып → // ^ырақаттанып кететін ↓ /// ↑ ^уой шіркін͡ әй ↑ // ^уой тоғжан͡ ай десетін ^йеді ↓ /// ↑ сөйтүп ^уолар / шаршағандарын ұмұтұп кететін ^йеді ↓ /// ↑ соғұстаң͡ гелгеннеңгейін мен/ ^уосұ / сол аб̊айдың͡ гітәб̊ын жоғалтпай /алып͡ келіп / үунійверсійтетке түсөмін ↓ ///	Жігіттерге, әй жігіттер бері келіңдерші мынау Тоғжанның суретін тыңдаңдаршы дейтін едім. Сонда Тоғжанды жазушының суреттеген жері екі құлағында шолпысы сылдырлап, екі құлағында сырғасы бар деп керемет айтатын жері бар еді ғой, соны айтқан уақытта жігіттер жанданып, рахаттанып кететін. Ой шіркін-ай, ой Тоғжан-ай десетін еді. Сөйтіп олар шаршағандарын ұмытып кететін еді. Соғыстан келгеннен кейін мен осы сол Абайдың кітабын жоғалтпай алып келіп университетке түсемін.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ мұқтар әуезов университетте сабақ береді ^йекен ↓ /// ↑ бір сабақтан мұқаңа сол кітәпты көрсеттім → // кітәпты көрсеткеннен кейін кітәп ә... кім қатты тебіренді → // мұқаң марқұм → // қатты тебіреніп: «қарағым әзілқан біздің үйдөн соғысқа ішкім барған жоқ деп жүрсем → // мен барғам жоқ → // басқа мылтық арқалап ішкім майданға барған жоқ → // тегі біздің үйдөн барған адамдар бар ^йекеңғой ^уол кім аб̊ай ^й екеңғой → // тоғжан ^йекеңғой деп сүйдеді ↓ /// ↑ «атамыз жамбыл ақынға» деген ^уөлең жаздым ↓ ///	мұхтар әуөзов / үунійверсійтетте саб̊ақ͡ переді ^йекен ↓ /// ↑ бір саб̊ақтан мұқаңа/ сол͡ гітәпты͡ гөрсөттүм → // кітәпты͡ гөрсөткөннеңгейін /кітәп / кім ͡ ғатты теб̊іренді ↓ /// ↑ мұқаң марқұм → // қатты теб̊іреніп → // ↑ қарағым ͡ әзілхан / біздің үйдөн соғұсқа/ ^йешкім ͡ барған жоғ ͡деб̊ жүрсөм → // мем͡ барғам͡ жоқ → // басқа мылтығ͡ арқалап/ ^йешкім майдаңға͡ б̊арған ͡ жоқ → // тегі͡ б̊іздің үйдөм͡ барған адамдар͡ б̊ар ^йекеңғой // ^уол͡ гім / аб̊ай ^йекеңғой → // тоғжан ^йекеңғой деп̊͡ сүйдөдү ↓ /// ↑ атамыж͡ жамбыл ақыңға деген ^уөлөң жаздым ↓ ///	Мұхтар Әуезов университетте сабақ береді екен. Бір сабақтан Мұқаңа сол кітапты көрсеттім, кітапты көрсеткеннен кейін кітап кім қатты тебіренді, Мұқаң марқұм, қатты тебіреніп: «Қарағым Әзілхан біздің үйден соғысқа ешкім барған жоқ деп жүрсем, мен барғам жоқ, басқа мылтық арқалап ешкім майданға барған жоқ, тегі біздің үйден барған адамдар бар екен ғой ол кім Абай екен ғой, Тоғжан екен ғой деп сүйдеді. «Атамыз Жамбыл ақынға » деген өлең жаздым.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ ^ұуа ↑ қәдірл'атажан → // ↑ ұл'үшүн / ұлғ'аттаңған → // ↑ ұлдарыңыз / сен^іңіз→ // ↑ жауд'айаусұз / қырамыз → // ↑ таусұлмаса дем^іміз → // деп жәкеңе / ^йең соңұнда / ант͡ перген ^йедік ↓ /// ↑ бұл͡ ғатқа брыйгаданың жақ̊сы таңдаул'адамдары → // менем͡ бастап қол͡ ғойдұқ → // ^йең соңұнда брыйгаданың͡ гомыйссары сақтағам͡ бәйіш қол͡ ғойдұ ↓ /// ↑ ^уосұ͡ ғатқа жәкең жауаб̊ жіб̊ерді // «жүжжасаған жүрөктөн» деген ↓ /// ↑ жәкеңнің ^уөлөңү͡ б̊ізге жазғаң͡ ғатында͡ б̊ылай айақталған͡ еді ↓ ///	↑ ^ұуа ↑ қәдірл'атажан → // ↑ ұл'үшүн / ұлғ'аттаңған → // ↑ ұлдарыңыз / сен^іңіз→ // ↑ жауд'айаусұз / қырамыз → // ↑ таусұлмаса дем^іміз → // деп жәкеңе / ^йең соңұнда / ант͡ перген ^йедік ↓ /// ↑ бұл͡ ғатқа брыйгаданың жақ̊сы таңдаул'адамдары → // менем͡ бастап қол͡ ғойдұқ → // ^йең соңұнда брыйгаданың͡ гомыйссары сақтағам͡ бәйіш қол͡ ғойдұ ↓ /// ↑ ^уосұ͡ ғатқа жәкең жауаб̊ жіб̊ерді // жүжжасаған жүрөктөн деген ↓ /// ↑ жәкеңнің ^уөлөңү͡ б̊ізге жазғаң͡ ғатында͡ б̊ылай айақталған͡ еді ↓ ///	Уа: қадірлі атажан.Ұлы үшін ұлға аттанған,Ұлдарыңыз сеніңіз, Жауды аяусыз қырамыз,Таусылмаса деміміз. деп Жәкеңе ең соңында ант берген едік. Бұл хатқа бригаданың жақсы таңдаулы адамдары, менен бастап қол қойдық, ең соңында бригаданың коммисары Сақтаған Бәйіш қол қойды. Осы хатқа Жәкең жауап жіберді «Жүз жасаған жүректен» деген. Жәкеңнің өлеңі бізге жазған хатында былай аяқталған еді.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑^ұуа: қарағым балалар ↓ // ↑ ^йер бұлденбей не ͡ дейін → // ↑ ^йереуүлді майданда → ↑ үстөм болсұн мерейің ↓ // ↑ жауды жеңіп талқандап → // ↑ келгеніңде көрейін → // ↑ қәһәрманым // күнім деп → // ↑ беттеріңнен өб̊ейін ↓ // деп жамбылдың қатын біз строй-стройда тұрұп біз ^уоқып тыңдадық ↓ /// ↑ сонда ана тыңдап тұрған жігіттердің барлығы жылап → // ^йегіліп тұрды ↓ /// ↑ ^уөзүнің үйүнен → / өзінің әкесінен келген қат сыйақты болған ^йед ↓ /// ↑ мінеки жәкеңнің қатының әсері керемет күшті болды ↓ /// ↑ бізге күш-қуат жігер берді ↓ ///	↑^ұуа ↑ қарағым͡ балалар →// ↑ ^йер͡ б̊ұлдембей не ͡ дейін → // ↑ ^йереуүлдү майданда → // ↑ үстөм͡ болсұн мерейің → // ↑ жаудұ жеңіп талқандап → // ↑ келгеніңде͡ гөрөйүн → // ↑ қахарманым → / күнүм деп → // ↑ беттеріңнен ^уөб̊өйүн ↓ деп // жамбылдың͡ ғатын / ͡біс͡ строй͡ стройда тұрұп // біз ^уоқұп тыңдадық ↓ /// ↑ сонда / ана тыңдап тұрған жігіттердің барлығы жылап → // ^йег^іліп тұрдұ ↓ /// ↑ ^уөзүнүң үйүнөн / ^уөзүнүң әкесінең͡ гелгең͡ ғатčыйақты ͡ б̊олған͡ еді ↓ /// ↑ мінекей жәкеңнің͡ ғат^ының әсері / керемет күштү͡ б̊олдұ ↓ /// ↑ бізге͡ гүш-құуат͡ шігер͡ б̊ерді ↓ ///	Уа: қарағым балалар! Ер бұлденбей не дейін? Ереуілді майданда, Үстем болсын мерейің. Жауды жеңіп талқандап, Келгеніңде көрейін. Қаһарманым, күнім деп, Беттеріңнен өбейін. деп Жамбылдың қатын біз строй-стройда тұрып біз оқып тыңдадық.. Сонда ана тыңдап тұрған жігіттердің барлығы жылап, егіліп тұрды. Өзінің үйінен, өзінің әкесінен келген хат сияқты болған еді. Мінеки Жәкеңнің хатының әсері керемет күшті болды. Бізге күш-қуат, жігер берді:
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ бәукең келген күні → // бәукеңе бардым ↓ /// ↑ бәукеңе барып едім ↓ /// ↑ бәукең → / былай қабағын түйүп қарсы алд ↓ /// ↑ немене → / ^уол мақаланы саған мен жазып беруім керек ͡ пе деп ақырды ↓ /// ↑ сосын кругом деп айғай салды → // мен жалп беріп сол жаққа қарай бұрыла бергенімде → // бәуке: дәт деді ↓ /// ↑ бұл «дәт» деген сөз қазақтың бір тамаша сөзі → // ^йекінің бірінің аузұнан түсе бермейтін ^йескі сөз → // қадірлі сөз ↓ /// ↑ соны бәукең білгіш адамғой → // сол сөзді ^йестігенге көңілі жібіді ͡ ме маған → // дәтің болса айтқын дэді ↓ /// ↑ жаңағыдай айғай салмай → // жұмсақ жылы дауспен айтты ↓ ///	↑ бәукөң ͡гелгеңгүнү → // бәукөңө͡ б̊ардым ↓ /// ↑ бәукөңө͡ б̊арып͡ едім→ // бәукөң / былай͡ ғаб̊ағын түйүп қарс'алды ↓ /// ↑ немене → / ^уол мақаланы саған мен жазыпперүуүм͡ герек͡ пе͡ деб̊ ақырды ↓ /// ↑ сосұң ͡ грұугом деп / айғай͡ салды ↓ /// мен жалпперіп / сол жаққа͡ ғарай / бұрұла͡ б̊ергенімде → // бәукө → / дәт деді ↓ /// ↑ бұл дәт ͡ теген ͡ сөз // қазақтың бір тамаша сөзү → // ^йек^інің бір^інің аузұнан түсө͡ б̊ермейтін // ^йескі сөз → // қәдірлі сөз ↓ /// ↑ сонұ б̊әукөң / білгіш͡ адамғой → // сол сөздү ^йестігеңге / көңүлү ͡ жіб̊іді͡ ме // маған → / дәтің болса / айтқын деді ↓ /// ↑ жаңағыдай айғай͡ салмай → // жұмсағ͡ жылы дауұспен айтты ↓ ///	Баукең келген күні, Баукеңе бардым. Баукеңе барып едім, Баукең былай қабағын түйіп қарсы алды. Немене, ол мақаланы саған мен жазып беруім керек пе деп ақырды. Сосын кругом деп айғай салды, мен жалп беріп сол жаққа қарай бұрыла бергенімде, Бәуке: дат деді. Бұл «дат» деген сөз қазақтың бір тамаша сөзі, екінің бірінің аузынан түсе бермейтін ескі сөз, қадірлі сөз. Соны Баукең білгіш адам ғой, сол сөзді естігенге көңілі жібіді ме маған, датың болса айтқын деді. Жаңағыдай айғай салмай, жұмсақ жылы дауыспен айтты.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ бәуке мен теріс қарап тұрмғой өзіңізге қарауға ұрұқ̊сат ^йетіңіз бұрұлуға дедім → // бұрұлғын деді ↓ /// ↑ бәукең ылғый айтқын → // бұрұлғын → / барғын → / келгін деп сөйлейтін ^йед ↓ /// ↑ жалт бұрылдымдағы ы... қойнымдағы жазып әкелген төрт бет қағазымды сұуұрып алып → // айағымды сарт деп басып барып → // апарып қолына бердім ↓ /// ↑ бәукең бірінші бетін ақтарып ^уоқып шықты → // ^й екінші бетін ^уоқый бастаған ^ұуақытта әлгі салпиып тұрған → // ^йедірейіп тұрған мұртұ ^уорнына түсті салпиып → // үшінші бетін ^уоқығанда кірпідей тікірейіп тұрған шәш бәрі жымпиды ͡ да ͡ ғалды ↓ /// ↑ төртінші бетті ^уоқып болғаннан кейін ^уол ͡ гісі барды ͡ да это серезна деді ↓ ///	↑ бәукө / мен теріс қарап тұрмұңғой // ^уөзүңүзгө қарауға / ^ұрұқсат ^йет^іңіз͡ б̊ұрұлұуға дедім → // бұрұлғұн деді ↓ /// ↑ бәукөң ылғый // айтқын → / бұрұлғұн → / барғын → / келгін деп // сөйлөйтүн͡ еді ↓ /// ↑ жалт͡ пұрұлдұмдағы // қойнұмдағы жазыб̊ ͡ әкелген төртпет қағазымды / сұуұрұп͡ алып → // айағымды сарт деп / басып͡ парып → // апарып қолұна͡ б̊ердім ↓ /// ↑ бәукөң бірінші͡ б̊етін ақтарып / ^уоқұп̊͡ шықты → // ^йекінші͡ б̊етін ^уоқұй ͡ б̊астаған ^ұуақытта // әлгі салпыйып͡ тұрған → // ^йед^ірейіп ͡ тұрған мұртұ / ^уорнұна түстү салпыйып → // үшүншү͡ б̊етін ^уоқұғанда // кірпідей тік^ірейіп тұрған шәш / бәрі жымпыйды͡ да͡ ғалды ↓ /// ↑ төртүншү͡ б̊етті ^уоқұпполғаннаңгейін // ^уолгісі͡ б̊арды͡ да / это с'ир'й'озна деді ↓ ///	Бауке мен теріс қарап тұрмын ғой өзіңізге қарауға рұқсат етіңіз бұрылуға дедім, бұрылғын деді. Баукең ылғи айтқын, бұрылғын, барғын, келгін деп сөйлейтін еді. Жалт бұрылдым дағы қойнымдағы жазып әкелген төрт бет қағазымды суырып алып, аяғымды сарт деп басып барып, апарып қолына бердім. Баукең бірінші бетін ақтарып оқып шықты, екінші бетін оқи бастаған уақытта әлгі салпиып тұрған, едірейіп тұрған мұрты орнына түсті салпиып, үшінші бетін оқығанда кірпідей тікірейіп тұрған шаш бәрі жымпиды да қалды. Төртінші бетті оқып болғаннан кейін ол кісі барды да это серьезно деді.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ мынау тұрған жомартпек → // мынау тұрған меңтай → // мынау тұрған Тана → // мынау тұрған заман → // мынау тұрған майра ↓ /// ↑ жәғдәйім келмегеннең͡ гейін → // біргүні қыздарыма айттым → // қыздарымның бәрі мені жақ̊сы ͡ гөретін → // бәрімен сырлас ^йедім → // дос ^йедім қыздарменен тегіс ↓ /// ↑ ал қыздар мен ^уоқуды тастап кеткім келет... ↑ Неге ↑ ^уосылай͡ да ^уосылай жағдайым аұуұр → // тұрмұсұм нәшәр ↓ /// ↑ сондықтан ^йелге барып біржерге қызмет істесем → // деген ^уойдамын дедім ///	↑ мынау тұрған жомартпек → // мынау тұрған меңтай → // мынау тұрған тана → // мынау тұрған заман → // мынау тұрған майра ↓ /// ↑ жағдайым ͡ гелмегеннеңгейін → // біргүнү қыздарым'айттым → // қыздарымның бәрі мені жақ̊сы͡ гөрөтүн → // бәр^імен сырлас ^йедім → // дос ^йедім қыздарменен тегіс ↓ /// ↑ ал͡ ғыздар / мен ^уоқұудұ тастап кеткім͡ геледі ↓ /// ↑ неге ↑ /// ↑ ^уосұлай͡ да͡ осұлай жағдайым аұуұр → // тұрмұсұм нашар ↓ /// ↑ сондұқтан ^йелге͡ б̊арыппір / жерге қызмет істесем // деген ^уойдамын дедім ↓ ///	Мынау тұрған Жомартбек, мынау тұрған Меңтай, мынау тұрған Тана, мынау тұрған Заман, мынау тұрған Майра. Жағдайым келмегеннен кейін, бір күні қыздарыма айттым, қыздарымның бәрі мені жақсы көретін, бәрімен сырлас едім, дос едім қыздарменен тегіс. Ал қыздар мен оқуды тастап кеткім келеді... Неге? Осылай да осылай жағдайым ауыр, тұрмысым нашар. Сондықтан елге барып бір жерге қызмет істесем, деген ойдамын дедім.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ сонда қыздар баж ^йете түстү → // ^уойбай аға → / ^уөзге кетс̆е ͡ де сіз кетпеңіз → // ^уөзге бітірмесе ͡ де → / университетті сіз бітіріңіз → // біз сізге көмектесеміз дед ↓ /// ↑ қалай көмектесесіңдер ↑ /// ↑ Күнсайын біз үйүмүзге шақырамыздағы → // әрғайсымыз бір тойдырып жібереміз сізді ↓ /// ↑ қазақтың бір тойғаны шала байығаны дегені → // 30 кісілерден тойып шыққанннан кейін → // қайтадан тағ бастаймыз → // сөйтіп барып сіз университетті бітіресіз → // біз көмектесеміз сізге дейді ↓ /// ↑ ^уолар айтқанын ^уорұндады → // сүйтіп барып мен университетті пітірдім → // университетті пітіргеннен кейін үлкен-үлкен қызметтерде болдым ↓ ///	↑сонда ͡ғыздар͡ б̊аж ^йете түстү → // ^уойб̊ай аға → / ^уөзгө кетčе͡ де / сіз͡ гетпеңіз → // ^уөзгө͡ б̊ітірмесе͡ де → / үунійверсійтетті сіз͡ б̊іт^іріңіз → // біссізге͡ гөмөктөсөмүз деді ↓ /// ↑ қалай͡ гөмөктөсөсүңдер ↑ /// ↑ күн͡ сайым͡ біз үйүмүзгө шақ^ырамыздағы → // әрғайсымыз͡ б̊ір / тойдұрұб̊ жіб̊ереміс͡ сізді ↓ /// ↑ қазақтың бір тойғаны / шала͡ б̊айығаны дегені → // ^уотұз͡ гіс^ілерден тойұп̊͡ шыққаннаңгейін → // қайтадан͡ тағы͡ б̊астаймыз → // сөйтүп͡ парып̊͡ сіз үунійверсійтетті͡ б̊іт^іресіз → // біз͡ гөмөктөсөмүс͡ сізге дейді ↓ /// ↑ ^уолар айтқанын ^уорұндады → // сөйтүп͡ парып мен үунійверсійтетті͡ б̊ітірдім → // үунійверсійтетті͡ б̊ітіргеннең͡ гейін / үлкөн-үлкөң͡ ғызметтерде͡ б̊олдұм ↓ ///	Сонда қыздар баж ете түсті, ойбай аға, өзге кетсе де сіз кетпеңіз, өзге бітірмесе де, университетті сіз бітіріңіз, біз сізге көмектесеміз деді. Қалай көмектесесіңдер? Күн сайын біз үйімізге шақырамыз дағы, әрқайсымыз бір тойдырып жібереміз сізді. Қазақтың бір тойғаны шала байығаны дегені, 30 кісілерден тойып шыққаннан кейін, қайтадан тағы бастаймыз, сөйтіп барып сіз университетті бітіресіз, біз көмектесеміз сізге дейді. Олар айтқанын орындады, сөйтіп барып мен университетті бітірдім, университетті бітіргеннен кейін үлкен-үлкен қызметтерде болдым.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ ^уосы қызметтерде жүргенде ^уойландым → // ^йегер менің қолымда дипломым болмаса → // мен бұл қызметтердің қарасын да көрмес ^йедім͡ ау ↓ /// мені ^уосы қызметке жеткізген кешегі қыздар ^йеді͡ ау → // ^уотұз қыз ^йеді-ау солар жартысын жарып → //бүтінін бөліп деген сыйақты сүйтүп мені асырап шығып ^йед ↓ /// ↑ сол қыздарға алғысымды қалай білдірем деп келіп → // ^уойланып-^уойланып «мәхәббат қызық мол жылдар» деген раман жаздым ↓ ///	↑ ^уосұ қызметтерде жүргөндө / ^уойландым → // ^йегер менің͡ ғолұмда дыйп^ыломұм болмаса → // мен /бұл͡ ғызметтердің͡ ғарасын͡ да͡ гөрмөс ^йедім͡ ау ↓ /// ↑ мені /^у осұ ͡ ғызметке жеткізген // кешегі ͡ғыздар ^йеді͡ ау → // ^уотұз ͡ ғыз ^йеді͡ ау // солар жартысын жарып → // бүтүнүм͡ бөлүп деген сыйақты // сөйтүп мені / ас^ырап̊͡ шығыб̊ ͡ еді ↓ /// ↑ сол͡ ғыздарға / алғысымды ͡ ғалай білдірем деп͡ келіп ↑ // ^уойланып ^уойланып махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар деген ^ыроман жаздым ↓ ///	Осы қызметтерде жүргенде ойландым, егер менің қолымда дипломым болмаса, мен бұл қызметтердің қарасын да көрмес едім-ау. Мені осы қызметке жеткізген кешегі қызар еді-ау, 30 қыз еді-ау солар жартысын жарып, бүтінін бөліп деген сияқты сөйтіп мені асырап шығып еді. Сол қыздарға алғысымды қалай білдірем деп келіп, ойланып-ойланып «Махаббат қызық мол жылдар» деген роман жаздым.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ ^уол раманның бас кейіпкерлері ^й етіп ^уөзіміздің қыздарды алдым → // кейбіреулерің аттарын ^уөзгерттім ↓ /// ↑ сүйтіп барып раман шықты ↓ /// ↑ раман шыққаннан кейін → / мен ^уол раманды үлкен атақты дүнүйе болат → // деп ^уойлағаным жоқ ↓ /// ↑ менің бар ма қ̊сатым текқана анау қыздардың маған деген ^йеңбегін қарызын ^уөтеу ^йед ↓ /// ↑ сол тұрғыда жазып шыққан раманым → // атақты болып кетті ↓ ///	↑ ^уол ^ыроманның бас кейіпкерлері ^йетіп // ^уөзүмүздүң͡ ғыздард'алдым → // кейб̊іреулөрдүң аттарын ^уөзгөрттүм ↓ /// ↑ сөйтүп͡ парып ^ыроман шықты ↓ /// ↑ ^ыроман шыққаннаңгейін → / мен ^уол ^ыроманды / үлкөн атақты дүнүйө͡ б̊олады деп // ^уойлағаным жоқ ↓ /// ↑ менің бар мақ̊сатым текқана / анау͡ ғыздардың маған деген ^йеңбегінің͡ ғар^ызын ^уөтөу ^йеді ↓ /// ↑ сол тұрғұда жазып̊͡ шыққан ^ыроманым → // атақты͡ б̊олұп ͡ кетті ↓ ///	Ол романның бас кейіпкерлері етіп өзіміздің қыздарды алдым, кейбіреулерің аттарын өзгерттім. Сөйтіп барып роман шықты. Роман шыққаннан кейін, мен ол романды үлкен атақты дүние болады, деп ойлағаным жоқ. Менің бар мақасатым тек қана анау қыздардың маған деген еңбегін қарызын өтеу еді. Сол тұрғыда жазып шыққан романым, атақты болып кетті.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ күні бүгіңге шейін сол раманды ^уоқығандар → // мені көшеде танымайтын адамдар амандасад /// ↑ қарағым → / сен мені қайдан білесің деймғой ↓ /// ^уойбой ағай → // «мәхәббат қызық мол жылдарды» ^уоқыдыққой дейд ↓ /// ↑ «мәхәббат қызық мол жылдар» раманының кейіпкерлерімен достық қатынасым үзілген жоқ ↓ /// ↑ ал тек қәзір ^йенді сол «мәхәббат қызық мол жылдар» кейіпкерден қәзір → // тек ^йекі-ақ адамғана ғалдық ↓ /// ↑ ^уоның біреуі Меңтай нұрғамила → / кентау қаласында тұрат /// ↑ ^йекіншісі ербол деген →/ сол ^йекеуіғана → // ал ^уөңгелері майра да қайтыс боп кетті ↓ /// Жәйкүл де қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ жомартпек те қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ бә:рі қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ ә…	↑ күнү͡ б̊үгүңгө͡ шейін сол ^ыроманды ^уоқұғандар → // мені͡ гөшөдө тан^ымайтын адамдар амандасады ↓ /// ↑ қарағым → / сен мені / қайдам͡ білесің дейміңғой ↑ /// ↑ ^уойб̊ой ағай → // махаб̊ат қызығ͡ мол жылдарды ^уоқұдұққой дейді ↓ /// ↑ махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар ^ыроманының͡ гейіпкерлерімен достұқ ͡ қат^ынасым үзүлгөн͡ жоқ ↓ /// ↑ ал тек қәзір ^йенді сол махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар кейіпкердең͡ ғәзір → // тек / ек'ақ адамғана͡ ғалдық ↓ /// ^уонұң біреуү меңтай нұрғамыйла → // кентау͡ ғаласында тұрады ↓ /// ↑ ^йекіншісі / ^йерб̊ол деген → // сол ^йекеу'ғана → // ал ^уөңгөлөрү / майра͡ да ͡ғайтыс͡ поп кетті ↓ /// жәйкүл͡ де͡ ғайтыс͡ поп кетті /// ↑ жомартпек͡ те қайтыс͡ поп ͡ кетті ↓ /// ↑ бәрі͡ ғайтыс͡ поп ͡ кетті ↓ ///	Күні бүгінге шейін сол романды оқығандар, мені көшеде танымайтын адамдар амандасады. Қарағым, сен мені қайдан білесің дейм ғой? Ойбой ағай: «Махаббат қызық мол жылдарды» оқыдық қой дейді. «Махаббат қызық мол жылдар» романының кейіпкерлерімен достық қатынасым үзілген жоқ. Ал тек қазір енді сол «Махаббат қызық мол жылдар» кейіпкерден қәзір, тек екі-ақ адам ғана қалдық. Оның біреуі Меңтай Нұрғамила, Кентау қаласында тұрады. Екіншісі Ербол деген, сол екеуі ғана, ал өңгелері Майра да қайтыс боп кетті. Жәйкүл де қайтыс боп кетті. Жомартбек те қайтыс боп кетті. Бәрі қайтыс боп кетті.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ сәғынасың → / сәғынасың ^уойлайсың ↓ /// ↑ ^йескі достардан айрылу деген қиынғой ↓/// ↑ кәртиген сайын досың азайат → // досың азайады ^йекен ↓ /// ... ↑ сені алдыңғы ә... кейінгі жас ұрпақтар танымайт ↓ /// ↑ сені таныйтын ұрпақтар → / кетіп қалғаннаң ͡ гейін → // сен ^йел көшіп айдалада көштүң ^у орнында айдалада жұртта жүріп қалғандай болып сезінед ^йекенсің ↓ /// ↑ қәзіргі журналистекенің бар жағынан ^уөсіп кетті → // техника жағынан → // гәзеттердегі мазмұны жағынан → // сосын гәзеттердің мақалалардағы ^уөткірлігі жағынан → // бұрұннан әлдеғайда ^уөстү ↓ ///	↑сағ^ынасың → // сағ^ынасың ^уойлайсың ↓ /// ↑ ^йескі достардан ай^ырылұу дегең ͡ ғыйыңғой ↓ /// ↑ кәртійген͡ сайын / досұң азайады → // досұң азайады ^йекен ↓ /// ↑ сені / алдыңғы ͡ гейіңгі жас ұрпақтар тан^ымайды ↓ /// ↑ сені таныйтын ұрпақтар →/ кетіп қалғаннаңгейін → // сен ^йел ͡ гөшүб̊ ͡ айдалада →// көштүң ^уорнұнда айдалада // жұртта жүрүп қалғандай болұп̊ сез^інед'екенсің ↓ /// ↑ қәзіргі жұурналыйстыйканың / бар жағ^ынан ^уөсүп кетті → // технійка жағ^ынан → // гәзеттердегі мазмұнұ жағ^ынан → // сосұн гәзеттердің мақалалардағы ^уөткүрлүгү жағ^ынан → // бұрұннан әлдеғайда ^уөстү ↓ /// →	Сағынасың, сағынасың ойлайсың. Ескі достардан айрылу деген қиын ғой. Кәртейген сайын досың азаяды, досың азаяды екен ... Сені алдыңғы кейінгі жас ұрпақтар танымайды. Сені танитын ұрпақтар, кетіп қалғаннан кейін, сен ел көшіп айдалада көштің орнында айдалада жұртта жүріп қалғандай болып сезінеді екенсің. Қазіргі журналистиканың бар жағынан өсіп кетті, техника жағынан, газеттердегі мазмұны жағынан, сосын газеттердің мақалалардағы өткірлігі жағынан, бұрыннан әлдеқайда өсті.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ бұл жағынан алып қарағанда → // мен қәзіргі журналистің бұрұн жазушылар атақты болатын → // қазір жазушылардың үн-түнсіз қалды ↓ /// ↑ жазушылардың атағы төмендеп (төмөндөп) кеттідағы // журналистердің атағы аспанға (аспаңға) шығып ^уотыр ↓ /// ↑ үйткені → / ^уолар халықпенен жиі-жиі араласад ↓ /// ↑ барлық жерлерде болған ^уоқиғаларды газет беттеріне қолма-ғол жазып ^уотырад ↓ /// ↑ мінеки сондықтан кәзіргі журналистердің рөлі күшөйді ↓ ///	↑ бұл жағ^ынан алып қарағанда // мең ͡ ғәзіргі жұурналыйстен / бұрұн жазұушұлар атақты ͡ б̊олатын → // қәзір жазұушұлар үн-түнсүз͡ ғалды ↓ /// ↑ жазұушұлардың атағы төмөндөп кетті͡ дағы // жұурналыйстердің атағы /аспаңға шығып ^уотұр ↓ /// ↑ ^уөйткөнү → // ^уолар халықпенен жійі-жійі араласады ↓ /// ↑ барлығ ͡ жерлерде ͡ б̊олған ^уоқыйғаларды → // гәзет ͡ петтеріне қолма-ғол жазып ^уотұрады /// ↑ мінекей сондұқтаң ͡ ғәзіргі жұурналыйстердің ^үрөлү ͡ гүшөйдү ///	Бұл жағынан алып қарағанда, мен қазіргі журналистің бұрын жазушылар атақты болатын, қазір жазушылардың үн-түнсіз қалды. Жазушылардың атағы төмендеп кетті дағы, журналистердің атағы аспанға шығып отыр. Өйткені, олар халықпенен жиі-жиі араласады. Барлық жерлерде болған оқиғаларды газет беттеріне қолма-қол жазып отырады. Мінеки сондықтан қазіргі журналистердің рөлі күшейді.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ қызбаллар көбейіп кетті → // мына қыздар қызық қалыққой → // ^йең ͡ алдымен → / ^йеркектердің → / ұлдардың шалб̊арын тартып алд → //^уодан кейін ұлдардың қызметін тартып алд → // қәзір мектептерде талай барып жүрмүн → // бұрұн мектептердің директірлері ^йеркек адамдар болушы ^йед → // ... қәзір бә:рі қәптаған келіншектер → / әйелдер ↓ /// ↑ сол сыйақты қәзір журналистикада ͡ да қәптаған қыздар → // ал ұлдар ^уөт'аз ↓ /// ↑ мәселен «егемен қазақ̊стан» ішінде шүуілдәп отырғән қыздар → // сосын бәсқә нәрселерде де солай ↓ /// ↑ мен мұны теріс демим → // бұл біздің қыздарымыздың білімінің жетілгендігін, ^у ^уөрөсінің биіктегендігін көрсетет ↓ /// ^уоның үстіне қыздар деген → // әйел деген ^йеңбекші қалық → // ^йеркектердің көп̊шілігі → // бірсыпырасы жалқаулау болады ↓ /// ↑ ал жалқау болу кәзіргі зәманға жәрәспайды ↓ /// ↑ кәзіргі зәманға әғіп тұрғән зәман мен ілесе білетін айақты алысты бірдей басатын адамдар керек → // ^уол әйелдер қәуімі болып ^уотыр деп ^уойлайм ↓ ///	↑ қызб̊алалар ͡ гөб̊өйүп кетті → // мына ͡ ғыздар / қызық ͡ қалыққой → // ^йең͡ алдымен → / ^йеркектердің → / ұлдардың шалб̊арын тартыб̊ ͡ алды → // ^уодаңгейін ұлдардың ͡ ғызметін тартыб̊ ͡ алды → // қәзір мектептерде талай барыб̊ ͡ жүрмүн → // бұрұн мектептердің дійректорлары ^йеркег ͡ адамдар ͡ б̊олұушұ͡ ^йеді → // қәзір ͡ б̊әрі ͡ ғаптағаң ͡ геліншектер → // әйелдер ↓ /// ↑ сол сыйақты қәзір жұурналыйстыйкада͡ да / қаптағаң ͡ ғыздар → // ал ұлдар ^уөт'аз ↓ /// ↑ мәселен ^йегемең ͡ ғазағыстан ішінде шұуұлдап ^уотұрғаң ͡ ғыздар → // сосұм ͡ басқа нәрселерде͡ де ͡ солай ↓ /// ↑ мен мұнұ теріс ͡ темеймін → // бұл біздің ͡ ғыздарымыздың біл^імінің жетілгендігін → // ^уөрөсүнүң бійіктегендігің ͡ гөрсөтөдү↓ /// ↑ ^уонұң үстүнө ͡ ғыздар деген → // әйел деген ^йеңбек̊ші ͡ ғалық → // ^йеркектердің ͡ гөп̊шүлүгү → // бірсыпырасы жалқаулау ͡ б̊олады ↓ /// ↑ ал жалқау ͡ б̊олұу ͡ ғәзіргі замаңға жараспайды ↓ /// ↑ қәзіргі замаңға // ағып тұрған заманмен ілесе ͡ б̊ілетін // айақт'алысты бірдей басатын адамдар͡ герек → // ^уол әйелдер ͡ ғауұмұ ͡ б̊олұп ^уотұр деп ^уойлаймын ↓ ///	Қыз балалар көбейіп кетті , мына қыздар қызық халық қой, ең алдымен, еркектердің, ұлдардың шалбарын тартып алды, одан кейін ұлдардың қызметін тартып алды, қазір мектептерде талай барып жүрмін, бұрын мектептердің директорлері еркек адамдар болушы еді ... қазір бәрі қаптаған келіншектер, әйелдер. Сол сияқты қазір журналистикада да қаптаған қыздар, ал ұлдар өте аз. Мәселен «Егемен Қазақстан» ішінде шуілдәп отырған қыздар, сосын басқа нәрселерде де солай. Мен мұны теріс демеймін, бұл біздің қыздарымыздың білімінің жетілгендігін, өрөсінің биіктегендігін көрсөтеді. Оның үстіне қыздар деген, әйел деген еңбекші халық, еркектердің көпшілігі, бірсыпырасы жалқаулау болады. Ал жалқау болу қазіргі заманға жараспайды. Қазіргі заманға ағып тұрған заман мен ілесе білетін аяқты алысты бірдей басатын адамдар керек, ол әйелдер қауымы болып отыр деп ойлаймын.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ қәзір мен күндөлүктү ^йекі ͡ гүндөлүк жүргүземін ↓ /// ↑ бірінші күндөлүгүм → // тұрмұс күндөлүгі ↓ /// ↑ тұрмұс күндөлігі дегеніміз күн͡ сайым болған ^уоқиға → // әлеуметтік маңызы ͡ б̊ар /// ↑ содан͡ соң өзүме байланысты → // әдеб̊ійетке байланысты ^уоқыйғалардың тұрмұс күндөлүгі ↓ /// ^уодан ^уол күндөлүктен қәзір мен жазып жүргөн жүзотұз қалың дәптерім болдұ бір͡ жүз͡ отұз → // ^й екінші жазатын күндөлүгім ә... әдеб̊ій күндөлүк → // әдеб̊ій күндөлүкке өзүмнүң ^у ойларым → // пікірлерім сосұн өзүм шығарған мақалдар → / мәтелдер → / афоризмдер соған тіркеледі ↓ ///	↑ қәзір мен / күндөлүктү ^йекі ͡гүндөлүг͡ жүргүзөмүн ↓ /// ↑ бірінші ͡ гүндөлүгүм → // тұрмұс күндөлүгү ↓ /// ↑ тұрмұс күндөлүгү дегеніміз / күнсайым ͡ болған ^уоқыйға → // әлеумөттүг ͡ маң^ызы ͡ б̊ар /// ↑ содан͡ соң өзүмө ͡ б̊айланысты → // әдеб̊ійетке ͡ б̊айланысты ^уоқыйғалардың тұрмұс күндөлүгү ↓ /// ^уодан ^уол ͡ гүндөлүктің ͡ ғәзір мен жазыб̊ ͡ жүргөн // жүз ^уотұз ͡ ғалың дәптерім болдұ // ͡б̊ір͡ жүз ^уотұз ^йекінші жазатың ͡ гүндөлүгүм / әдеб̊ій ͡ гүндөлүк → // әдеб̊ій ͡ гүндөлүккө / ^уөзүмнүң ^уойларым → / пікірлерім сосұн ^уөзүм шығарған мақалдар → / мәтелдер → / афорыйзмдер соған тіркеледі ↓ ///	Қазір мен күнделікті екі күнделік жүргіземін. Бірінші күнделігім, тұрмыс күнделігі. Тұрмыс күнделігі дегеніміз күн сайын болған оқиға, әлеуметтік маңызы бар. Содан соң өзіме байланысты, әдебиетке байланысты оқиғалардың тұрмыс күнделігі. Одан ол күнделіктен қазір мен жазып жүрген 130 қалың дәптерім болды бір жүз отыз, екінші жазатын күнделігім әдеби күнделік, әдеби күнделікке өзімнің ойларым, пікірлерім сосын өзім шығарған мақалда, мәтелдер, аффоризмдер соған тіркеледі.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ бұл ^йекінші күндөлүгімнің бірінші томұ қырық...... болып басылып шықты /// ↑ ^уөлке баспасынан шықты екі мыңыншы жылы ↓ /// ↑ ал ^йенді сонұң ^йекі томұ баспаға әзір тұр → // комп'үтөрге бастырып қойдұм → // бірақ ^уонұ қәзір бастырып шығарұуға көмөк беретін → // қаражат беретін демеуші жоқ ↓ ///	↑ бұл ^йекінші ͡гүндөлүгүмнүң бірінші томұ / қырық ͡ полұп ͡ пас^ылып̊ ͡ шықты /// ↑ ^уөлкө ͡ б̊аспасынан шықты // ^йекі мыңыншы жылы ↓ /// ↑ ал ^йенді сонұң ^йекі томұ / баспағ'әзір тұр → // компүтөрге ͡ б̊астырып ͡ қойдұм → // бірағ ^уонұ / әзір ͡ б̊астырып̊ ͡ шығарұуға ͡ гөмөк ͡ перетін → // қаражат ͡ перетін демеушү жоқ ↓ ///	Бұл екінші күнделігімнің бірінші томы қырық болып басылып шықты. Өлке баспасынан шықты 2000 жылы. Ал енді соның екі томы баспаға әзір тұр, компьютерге бастырып қойдым, бірақ оны қазір бастырып шығаруға көмек беретін, қаражат беретін демеуші жоқ.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ бірмыңыны қалима апаларың көзі тірісінде → / картатека жасап берген ^йед ↓ /// ал ^уодан кейін кітәптарға картатека жасауға менің жағдайм жетпей → // ұуақытым жоқ → // қолым тимейд деген сыйақты мынау үйүліп тұрған → // мынау тұрған кітәптар ^уосы қолтаңбасы бар кітәптар ↓ /// ↑ сосын ана жақта бір шкаф толы кітап тұр ↓ /// ↑ мінеки кәзіргі маған жиналған қолтаңбаның саны мың бешшүзден асты ↓ /// ↑ ал мұны мен сұрап алып жатқаным жоқ → // әргімдер ^уөздері сыйлаған ↓ /// қәзіргі дәрежеге жетуіме сол кісінің ^йерен ^йеңбегінің әрқәсында мен ^уосы дәрежеме жетіп ^йедім ↓ ///	↑ бірмыңын / ғалым апаларың ͡ гөзү͡ тірісінде → // картотека жасап͡ перген͡ еді ↓ /// ↑ ал ^уодаңгейің ͡ гітәптарға ͡ гартотека жасауға менің жағдайым жетпей → // ^ұуақытым жоқ → / қолұм тіймейді деген сыйақты / мына / үйүлүп тұрған → // мынау тұрғаң ͡ гітәптар/ ^уосұ ͡ ғолтаңбасы͡ б̊ар ͡ гітәптар /// ↑ сосұн ана ͡ жақта / б̊ір шкаф͡ толұ ͡ гітәп тұр ↓ /// ↑ мінекей ͡ ғәзіргі маған жыйналғаң ͡ ғолтаңбаның саны // мың бешшүздөн асты ↓ /// ↑ ал мұнұ мен / сұраб̊ ͡ алыб̊ жатқаным жоқ → // әргімдер ^уөздөрү сыйлаған ↓ /// ↑ қәзіргі дәрежеге жетүуүмө // солгісінің ^йерен ^йеңбегінің арқасында // мен ^уосұ дәрежеме жетіб̊ ͡ едім ↓ ///	Бір мыңы Қалима апаларың көзі тірісінде, картатека жасап берген еді. Ал одан кейін кітаптарға картатека жасауға менің жағдайым жетпей, уақытым жоқ, қолым тимейді деген сияқты мынау үйіліп тұрған, мынау тұрған кітаптар осы қолтаңбасы бар кітаптар. Сосын ана жақта бір шкаф толы кітап тұр. Мінеки қазіргі маған жиналған қолтаңбаның саны 1500 ден асты. Ал мұны мен сұрап алып жатқаным жоқ, әркімдер өздері сыйлаған. Қазіргі дәрежеге жетуіме сол кісінің ерен еңбегінің арқасында мен осы дәрежеме жетіп едім... Сол адамды мен қалай ұмытайын.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ сол адамды мен қалай ұмұтайын ↓ /// ↑ сол адам туралы сол төрт жыл жылап ^уотырып жаздым /// ↑ менен басқа ^йенді әйелі туралы жазған кітәп жазғандар бар ↓ /// ↑ ^уолар асанәлі әшім жазды тәғы-тәғы басқалар шығар бірақ көб ^йемес ↓ /// ↑^уөзүнің әйелі туралы жазған → // қазақта мақал бар: «жаман эркек әйелін мақтайды» деген ↓ /// ↑ ^уол ^йенді мақал болса бола берсін → // ^уөзім жаман болсам болайын → // бірәқ әйелімнің жақ̊сылығын жасырмайын деп → // ұлтқа үлгі босын → // ұрпаққа ^уөнөге босын деп → // сол кісінің маған деген мәхәббаты → // эркекке ^йер азаматқа деген махаббаты → // ^йелге деген → / көршіге → / досқа деген сүйіспеншілігі сыйластығының барлығын → // ұлттұқ қасиетке жататан жақ̊сы қасиеттерінің барлығын ^уосы кісінің бойынан таб̊ылып ^йеді → // тауұп ^йедім → // сол тапқанымды қағазға түсірдім ↓ ///	сол адамды / мең ͡ ғалай ұмұтайын ↑ /// ↑ сол адам тұуралы // сол төрт жыл жылап ^уотұрұб̊ ͡ жаздым ↓ /// ↑ менем ͡ басқа ^йенді /әйелі тұуралы жазғаң ͡ гітәб̊ ͡ жазғандар͡ б̊ар ↓ /// ^уолар асанәлі әшім жазды // тағы-тағы ͡ б̊асқалар шығар // б̊ірақ көб̊͡ емес ↓ /// ↑ ^уөзүнүң әйелі тұуралы жазған → // қазақта мақал͡ б̊ар → // жаман ^йеркек / әйелін мақтайды» деген ↓ /// ↑ ^уол ^йенді мақал болса ͡ б̊ола͡ б̊ерсін → // ^уөзүм жамам ͡ болсам ͡ болайын → // бірақ / әйелімнің жақ̊сылығын жасырмайын деп → // ұлтқа / үлгү ͡ б̊олсұн → // ұрпаққа ^уөнөгө ͡ б̊олсұн деп → // солгісінің маған деген махаб̊аты // ^йеркекке / ^йер азаматқа деген махаб̊аты → // ^йелге деген → // көршүгө → / досқа деген сүйүспөншүлүгі / сыйластығының барлығын → // ұлттұқ қәсійетке / жаттан жақ̊сы қәсійеттерінің барлығы / ^уосұгісінің бойұнан таб̊ылып ^йеді → // тауұб̊͡ едім → // сол тапқанымды қағазға түсүрдүм → ///	Сол адам туралы сол 4 жыл жылап отырып жаздым. Менен басқа енді әйелі туралы жазған кітап жазғандар бар . Олар Асанәлі Әшім жазды тағы-тағы басқалар шығар бірақ көп емес. Өзінің әйелі туралы жазған қазақта мақал бар: «Жаман еркек әйелін мақтайды» деген. Ол енді мақал болса бола берсін, өзім жаман болсам болайын, бірақ әйелімнің жақсылығын жасырмайын деп, ұлтқа үлгі болсын, ұрпаққа өнеге болсын деп, сол кісінің маған деген махаббаты, еркекке ер азаматқа деген махаббаты, елге деген, көршіге, досқа деген сүйіспеншілігі сыйластығының барлығын, ұлттық қасиетке жататын жақсы қасиеттерінің барлығын осы кісінің бойынан табылып еді, тауып едім, сол тапқанымды қағазға түсірдім .
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ ^йелім аман болса ^йекен → // қәзаққалқы аман болса ^йекен → // қазақ ұлтұ аман болса ^йекен ↓ /// ↑ қәзір мінеки үлкен сайасат жүрүп жатыр → // ұлттардың ^уөшіп кетуі мүмкін → // жойылып кетуі мүмкін → // деген үлкен сайасат әңгімелер айтылып жатырғой → // соның бәрінен қазаққалқы аман-есен ^уөтіп → // мәңгі сақталып қалса ^йекен деп тілеймін /// ↑ ^йЕң үлкен арманым ^уосы ↓ /// ↑ ^уодан басқа тіршілік жағынан арманым жоқ /// ↑ бала-шағам ͡ бар → // немерелерім ͡ бар → / ^йеттім қызметім ͡ бар → // қызметім болды ↓ ///	↑ ^йелім амам͡ болс'екен → // қазақ͡ халқы / амам͡ болс'екен → // қазағ͡ ұлтұ амам͡ болс'екен → /// ↑ қәзір мінекей үлкөн сайасат ͡шүрүп̊ жатыр → // ұлттардың ^уөшүп кетүуү мүмкүн → // жойұлұп кетүуү мүмкүн → // деген үлкөн сайасат / әңгімелер айтылып͡ жатырғой → // сонұң бәр^інен / қазаққалқы аман-есен ^уөтүп → // мәңгі сақталып қалса ^йекен деп тілеймін /// ↑ ^йең͡ үлкөн арманым ^уосұ → /// ↑ ^уодам ͡ басқа тіршілік͡ жағ^ынан арманым жоқ /// ↑ балашағам ͡ бар → // немерелерім ͡ бар → // шөб̊өрөлөрүм ͡ бар → // сондұқтаң ͡ ғалқым'адал ^йеңбек ^йеттім → // қызметім ͡ бар → / қызметім ͡ болдұ ///	Елім аман болса екен, қазақ халқы аман болса екен, қазақ ұлты аман болса екен. Қазір мінеки үлкен саясат жүріп жатыр, ұлттардың өшіп кетуі мүмкін, жойылып кетуі мүмкін, деген үлкен саясат әңгімелер айтылып жатыр ғой, соның бәрінен қазақ халқы аман-есен өтіп, мәңгі сақталып қалса екен деп тілеймін. Ең үлкен арманым осы . Одан басқа тіршілік жағынан арманым жоқ. Бала-шағам бар, немерелерім бар, шөберелерім бар, сондықтан халқыма адал еңбек еттім қызметім бар, қызметім болды.
Әзілхан Нұршайықов	▶	↑ сонсон халықтың ықыласы бар менде → // ^уосының бәрі мен үшін үлкен бақыт → // ^йең ͡ үлкен бақыт кеше ^уотан соғысында жетіжүссексен алты ͡ гүн зеңбірікпен жауды жәйпап жүріп аман ^йесен қәлғаным → // ^йекінші үлкен бақытым ^у өзімнің жән-жәрыма тоғұжжыл ғашық болғаң ͡ ғызыма үйленіп → // ^йелутөрт жыл бірге бақытты ^уөмүр сүргенім → // үшінші бақытым бала-шәғаларым → // немерелерім үрүм-бұтақ ^уөсіріп ұлтымның ^уөсуіне үлес қосқаным → // мінеки ^уосылардың бәрін қорыта келгенде мен текқана ұлтұм аман болса ^йекен депқана тілеймін ↓ ///	↑ содан͡ соң / халықтың ық^ыласы ͡ б̊ар менде → // ^уосұнұң бәрі / менүшүн үлкөм ͡ бақыт → // ^йең үлкөм ͡ бақыт // кеше ^уотан соғұсұнда /жетіжүс͡ сексеналты͡ гүн / зеңбірікпен жаудұ жайпаб̊ ͡ жүрүб̊ // аман-есең ͡ ғалғаным → // ^йекінші / үлкөн бақытым // ^уөзүмнүң жан-жар^ыма // тоғұжжыл ғашық ͡ полғаң͡ ғыз^ым / үйлөнүп → // ^йелүу ͡ төртшыл бірге / б̊ақытт'өмүр сүргөнүм → // үшүншү ͡ б̊ақытым ͡ балашағаларым → / немерелерім үрүм-бұтақ ^уөсүрүб̊ ͡ ұлтұмнұң ^уөсүуүнө / үлөс қосқаным → // мінекей ^уосұлардың бәрің ͡ ғорұта͡ гелгенде // мен текқана / ұлтұм амам ͡ болса ^йекен депқана тілеймін → ///	Содан соң халықтың ықыласы бар менде, осының бәрі мен үшін үлкен бақыт, ең үлкен бақыт кеше Отан соғысында 786 күн зеңбірікпен жауды жайпап жүріп аман-есен қалғаным, екінші үлкен бақытым өзімнің жан-жарыма 9 жыл ғашық болған қызыма үйленіп, 54 жыл бірге бақытты өмір сүргенім, үшінші бақытым бала-шағаларым, немерелерім үрім-бұтақ өсіріп ұлтымның өсуіне үлес қосқаным, мінеки осылардың бәрін қорыта келгенде мен тек қана ұлтым аман болса екен деп қана тілеймін.
Әлихан Смайылов	▶	↑^йең біріншіден// ^іресей біздің үлкен/ көрші мем^ілекет↓/// ↑біздің сауда-экономикалық серіктес мемлекет//→ сондықтан / біз бұл мемлекетпен//→ ары ͡ ғарай ынтымақтастықты ұлғайтамыз↓/// ↑^іресеймен бірге/ →бізде тарихи және сауда-экономикалық байланыстарымыз →/ ^уөте тығыз↓///	↑^йең біріншіден // ^іресей біздің үлкөң ͡ гөршү ͡ мем^ілекет ↓/// ↑біздің сауд'економійкалық̊ ͡ серіктес мем^ілекет//→ сондұқтам ͡ біз ͡ б̊ұл мем^ілекетпен//→ ары͡ ғарай ынтымақтастықты / ұлғайтамыз ↓/// ↑^іресеймем͡ бірге/ →бізде тарійхій және сауда ^йекономійкалық ͡ пайланыстарымыз →/ ^уөтө ͡ тығыз↓///	Ең біріншіден, Ресей біздің үлкен көрші мемлекет. Біздің сауда-экономикалық серіктес мемлекет, сондықтан біз бұл мемлекетпен ары қарай ынтымақтастықты ұлғайтамыз. Ресеймен бірге бізде тарихи және сауда-экономикалық байланыстарымыз өте тығыз.
Әлихан Смайылов	▶	↑^іресейде болған// әртүрлі жағдай // әрине/→ бізге ^уөзінің әсерін тигізеді↓/// ↑мысалы/ биылғы жылдың басында//→ геосайасій ^уоқиғалар ^уорын алды↓/// ↑бұл мәселелер /бізге //тікелей әсерін көрсетіп атыр↓/// ↑сондықтан біз/ тиісті дағдарысқа қарсы/ іс-шаралар кешенін қабылдадық / жыл соңына дейін //→нақты шараларымыз бар↓// ^уол жүйелі және жедел шаралар↓/// ↑ мысалы/ ұлттық банкпен бірлескен шаралар шеңберінде // →біс теңгенің айырбас бағамын тұрақтандыру бойынша// →бірғатар шешімдер қабылдадық↓/// ↑мысалы/ теңгелік депозиттерді қолдау// →мемлекеттен / шетел валүутасын шығаруға/ шектеу қойұу// мәселен↓/// ↑соның арқасында /казір ^уөздеріңіз көріп ^уотырсыздар→// теңгенің айырбас бағамы// →салыстырмалы тұрақты болып атыр↓///	↑^іресейде͡ б̊олған// әртүрлү͡ жағдай // әрійне/→ бізге ^уөзүнүң әсерін тійгізеді↓/// ↑мысалы/ быйыл жылдың басында//→ геосайасый ^уоқыйғалар ^уорұн алды↓/// ↑бұл мәселелер /бізге //тікелей әсерің͡ гөрсөтүб̊͡ жатыр↓/// ↑сондұқтам ͡ біз/ тійісті дағдарысқа ͡ ғарсы/ ішшаралар ͡ гешенің ͡ ғаб̊ылдадық / жыл соң^ұна ͡ дейін //→нақты шараларымыз ͡ б̊ар↓// ^уол жүйөлү және жедел шаралар↓/// ↑мысалы/ ұлттұқ͡ паңкпем ͡ бірлескен шаралар шеңберінде // →біз теңгенің айырб̊ас͡ пағамын тұрақтандырұу͡ б̊ойұнша// → бірғатар шешімдер͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑мысалы / теңгелік депозійттерді͡ ғолдау// →мем^ілекеттен / шетел вал^үутасын шығарұуға/ шектеу͡ ғойұу// мәселен↓/// ↑сонұң арқасында /қәзір ^уөздөрүңіз ͡ гөрүп ͡ отұрсұздар →// теңгенің айырб̊ас ͡ пағамы// →салыстырмалы тұрақты͡ б̊олұп ͡ жатыр↓///	Ресейде болған әртүрлі жағдай әрине, бізге өзінің әсерін тигізеді. Мысалы, биылғы жылдың басында геосаяси оқиғалар орын алды. Бұл мәселелер бізге тікелей әсерін көрсетіп жатыр. Сондықтан біз тиісті дағдарысқа қарсы іс-шаралар кешенін қабылдадық. Жыл соңына дейін нақты шараларымыз бар, ол жүйелі және жедел шаралар. Мысалы, Ұлттық банкпен бірлескен шаралар шеңберінде біз теңгенің айырбас бағамын тұрақтандыру бойынша бірқатар шешімдер қабылдадық. Мысалы, теңгелік депозиттерді қолдау мемлекеттен шетел валютасын шығаруға шектеу қою мәселен. Соның арқасында қазір өздеріңіз көріп отырсыздар, теңгенің айырбас бағамы салыстырмалы тұрақты болып отыр.
Әлихан Смайылов	▶	↑инфлійаційаға қарсы// →кешенді шаралар жоспарын қабылдадық↓/// ^йенді барлық жерде↑ //инфлійаційа казір ^уорын алып ^уотыр//→ бірақ дегенмен біз/ күнделікті түрде маниторинг жүргізіп//↑ тиісті шараларды қабылдап ^уотырмыз↓/// ↑сонымен бірге мынау/→ сауда-саттыққа байланысты// →лагистикалық мәселелер туындап атыр↓/// ↑мысалы/ соңғы бір мысал келтірейін// →мынау/ ктк мұнай құбыры бойынша// →новороссийсктегі аудан соты// сол ктк-ның жұмысына шектеу ͡ ғойып//→ бір айға/ бесінші шілде гүні// алтыншы шілде гүні//→ біз ^уөзіміздің жаңағы/ ^іресейлік әріптесіміз//→ үкімет төрағасымен байланысып//↑ сол ͡ гүні біз бұл мәселені шештік↓/// ↑ктк құбырының жұмысы /штаттық ^ірежимде жүруде↓// ішқандай шектеу/ →мұнайдың экспортына қойылған жоқ↓///	↑ійнфілатčыйаға͡ ғарсы// →кешенді шаралар жоспарың͡ ғаб̊ылдадық↓/// ^йенді ͡ б̊арлығ ͡ жерде↑ //ійнфілатčыйа ͡ ғәзір ^уорұн алып ͡ ^уотұр//→ бірағ ͡ дегеммем ͡ біз/ күндөлүктү ͡ түрдө монійторійңг жүргүзүп//↑ тійісті шараларды͡ ғаб̊ылдап ^уотұрмұз↓/// ↑сонұмембірге мынау/→ сауда-саттыққа ͡б̊айланысты// →логійстійкалығ ͡ мәселелер тұуұндаб ͡ жатыр↓/// ↑мысалы/ соңғұ͡ б̊ір мысал͡ гелтірейін// →мынау/ ктк мұнай ғұб̊ұрұ͡ б̊ойұнша// →новороссійсктегі / аудан сотұ// сол ктк-ның жұмұсұна шектеу ͡ ғойұп//→ бір айға/ бесінші шілде ͡ гүнү// алтыншы шілде ͡ гүнү//→ біз^уөзүмүздүң жаңағы / ^іресейліг ͡ әріптесіміз//→ үкүмөт төрағасымем͡ байланысып//↑ сол гүнү͡ б̊із // бұл мәселені шештік↓/// ↑ктк құб̊ұрұнұң жұмұсұ /штаттығ ^ірежіймде жүрүудө↓// ^йешқ̊андай шектеу/ →мұнайдың ек̊спортұна / ғойұлған ͡ жоқ↓///	Инфляцияға қарсы кешенді шаралар жоспарын қабылдадық. Енді барлық жерде инфляция қазір орын алып отыр, бірақ дегенмен, біз күнделікті түрде мониторинг жүргізіп, тиісті шараларды қабылдап отырмыз. Сонымен бірге мынау сауда-саттыққа байланысты логистикалық мәселелер туындап жатыр. Мысалы, соңғы бір мысал келтірейін, мынау КТК мұнай құбыры бойынша Новороссийсктегі аудандық соты сол КТК-ның жұмысына шектеу қойып, бір айға 5-шілде күні, 6-шілде күні біз өзіміздің жаңағы ресейлік әріптесіміз үкімет төрағасымен байланысып, сол күні біз бұл мәселені шештік. КТК құбырының жұмысы штаттық режимде жүруде, ешқандай шектеу мұнайдың экспортына қойылған жоқ.
Әлихан Смайылов	▶	^уөнеркәсіп ^уөндірісіне келетін болсақ↑// біс/ арнайы ^уотандық кәсіпорындарды// →және импортты алмастыру бойынша // инвестиційалық жобаларды іске͡ асыру→// және экспортты ұлғайтуға // арнайы бағдарлама қабылдадық↓/// сол бағдарламаның шеңберінде →// жетіжүзден астам инвестиційалық жобалар // іске ͡ асырылады↓/// сол жобалардың негізінде//→ біздің импорттың көлемі // төрт милард долларға дейін азайады↓// және экспорттың көлемі // тоғыз милард долларға ^уөседі деген / болжамдамыз↓/// сонымен бірге/ кәсіпкерлікті дамыту бойынша→// бірғатар нақты шаралар/ іске͡ асырылуда↓/// халықтың табысын арттыруға// арнайы бағдарлама қабылданды// ы...сондай-сондай мәселелер //күнделікті біздің ^уөкіметтің // жұмысы деп айтуға болады↓///	^уөнөргәсіп^уөндүрүсүнө ͡ гелетім ͡ болсақ↑// біз/ арнайы ^уотандық кәсіпорұндарды// →және іймпортты алмастырұу ͡ б̊ойұнша // ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алард'іске ͡ ас^ырұу→// және ек̊спорттұ ͡ ұлғайтұуға // арнайы͡ б̊ағдарлама͡ ғаб̊ылдадық↓/// сол бағдарламаның шеңберінде →// жетіжүздөн астам ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар // іске ͡ ас^ырылады↓/// сол жоб̊алардың негізінде//→ біздің іймпорттұң͡ гөлөмү // төрт мійллійард долларға ͡ дейін ͡ азайады↓// және ек̊спорттұң ͡ гөлөмү // тоғұз мійллійард долларға ^уөсөдү ͡ деген / болжамдамыз↓/// сонұмембірге/ кәсіпкерлікті дамытұу͡ б̊ойұнша→// бірғатар нақты шаралар/ іске͡ ас^ырылұуда↓/// халықтың таб̊ысын арттырұуға// арнайы͡ б̊ағдарлама͡ ғаб̊ылданды// сондай-сондай мәселелер //күндөлүктү͡ б̊іздің ^уөкүмөттүң // жұмұсұдеб̊ ͡ айтұуға ͡ б̊олады↓///	Өнеркәсіп өндірісіне келетін болсақ, біз арнайы отандық кәсіпорындарды және импортты алмастыру бойынша инвестициялық жобаларды іске асыру және экспортты ұлғайтуға арнайы бағдарлама қабылдадық. Сол бағдарламаның шеңберінде 700-ден астам инвестициялық жобалар іске асырылады. Сол жобалардың негізінде біздің импорттың көлемі 4 миллиард долларға дейін азаяды және экспорттың көлемі 9 миллиард долларға өседі деген болжамдамыз. Сонымен бірге кәсіпкерлікті дамыту бойынша бірқатар нақты шаралар іске асырылуда. Халықтың табысын арттыруға арнайы бағдарлама қабылданды. Сондай-сондай мәселелер күнделікті біздің өкіметтің жұмысы деп айтуға болады.
Әлихан Смайылов	▶	↑^йең біріншіден / айту герек// бұл/ инфлійаційаның қарқыны// →^уөсу мәселесі ^уол/ →дүние жүзінде болып жатқан жағдай↓/// ↑мысалы/ америка құрама штаттарында бағаларының ^уөсуі//→ сегізбүтінсегіз працентті құрап ^уотыр↓/// ^йеуроодақ мемлекеттерінде инфлійаційаның деңгейі →// сегізбүтін ^уоннаналты працентті құрап ^уотыр↓/// ↑көршілес ^йелдерде де→/ бағаның ^уөсуі ^уорын алып ^уотыр↓///	↑^йең біріншіден / айтұу ͡ герек// бұл/ ійнфілатčыйаның ͡ ғарқыны// →^уөсүу мәселесі ^уол/ →дүнүйөжүзүндө͡ б̊олұб̊ жатқан жағдай↓/// ↑мысалы/ амерійка͡ ғұрама штаттарында ͡ б̊ағаларының ^уөсүуү//→ сегізб̊үтүнсегіз просентті͡ ғұрап͡ ^уотұр↓/// ^йеуроодағ ͡ мем^ілекеттерінде ійнфілатčыйаның деңгейі →// сегізб̊үтүн ^уоннаналты процентті ͡ ғұрап ^уотұр↓/// ↑көршүлөс ^йелдерде ͡ де→/ бағаның ^уөсүуү ^уорұн алып ^уотұр↓///	Ең біріншіден айту керек, бұл инфляцияның қарқынды өсу мәселесі ол дүние жүзінде болып жатқан жағдай. Мысалы, Америка Құрама Штаттарында бағаларының өсуі 8,8 процентті құрап отыр. Еуроодақ мемлекеттерінде инфляцияның деңгейі 8,6 процентті құрап отыр. Көршілес елдерде де бағаның өсуі орын алып отыр.
Әлихан Смайылов	▶	біріккен ұлттар ұйымының қасындағы→ //азық-түлүк ұйымының деректері бойынша// дүниежүзінде/→ азық-түліктердің бағалары // →бір жылдың ішінде ^уотыстөрт працентке ^уөсіп ^уотыр↓ /// бұл дүниежүзінде / →болып жатқан жағдай↓// неге десеңіз/ ^уол мынау//→ пандемійадан басталды↓/// содаң гейін/ міне// әртүрлі геосайаси жағдайлар болып жатыр↓/// әр мемлекет /әртүрлі шектеулер қойып жатыр// логистикалық проблемалар бар↓/// ↑^уосының негізінде //дүние жүзінде бағалар ^уөсуде↓/// ↑бізде де инфлійаційаның деңгейі кәзір // ^уонтөрт жарым працентті құрады↓/// ↑бірақ дегенмен/ біс// бұл бағалардың негізсіз ^уөсуіне жол бермеу үшін// және бағаларды арғарай төмендету үшін→ //біс арнайы/ инфлійаційаға қарсы іс-қимыл жоспарын қабылдап→// жылдың басынан бері іске асырудамыз↓/// ↑^уоның ^йең бірінші/ жүйелі →шара // ^уол/ ішкі нарықты толығымен→ ішкі азық-түлікпен //^у отандық ^уөніммен қамтамасыз ^йету↓///	біріккен ұлттар ұйұмұнұң ͡ ғасындағы→ //азық-түлүг ͡ ұйұмұнұң деректері ͡ б̊ойұнша// дүнүйөжүзүндө/→ азық-түлүктөрдүң бағалары // →бір жылдың ішінде ^уотұзтөрт просентке ^уөсүп ͡ отұр↓ /// бұл дүнүйөжүзүндө / →болұб̊ жатқан жағдай↓// неге ͡ десеңіз/ ^уол мынау//→ пандемійадам͡ басталды↓/// содаңгейін/ міне// әртүрлү геосайасый жағдайлар // болұб̊ ͡ жатыр↓/// әр ͡ мем^ілекет /әртүрлү шектеулер ғойұб̊͡ жатыр// логійстійкалық проблемалар ͡ б̊ар↓/// ↑^уосұнұң негізінде // дүнүйөжүзүндө͡ б̊ағалар ^уөсүудө↓/// ↑бізде ͡ де / ійнфілатčыйаның деңгейі ͡ ғәзір // ^уонтөрт ͡ шарым просентті͡ ғұрады↓/// ↑бірағ ͡ дегеммен/ біз// бұл бағалардың негіссіз ^уөсүуүнө / жолбермеу͡ үшүн // және ͡ б̊ағаларды / ары ͡ ғарай төмөндөтүу͡ үшүн → //біз арнайы/ ійнфілатčыйаға͡ ғарсы / іс-қыймыл жоспарың͡ ғаб̊ылдап→// жылдың басынам͡ бері / іск'асырұудамыз↓/// ↑^уонұң ^йең бірінші/ жүйөлү ͡ шара // ^уол/ ішкі нарықты толұғұмен→ ішкі / азық-түлүкпөн // ^уотандық ^уөнүммөн //қамтамасыз ͡ ^йетүу↓///	Біріккен Ұлттар Ұйымының қасындағы азық-түлік ұйымының деректері бойынша, дүние жүзінде азық-түліктердің бағалары бір жылдың ішінде 34 процентке өсіп отыр. Бұл дүние жүзінде болып жатқан жағдай, неге десеңіз ол мынау пандемиядан басталды. Содан кейін міне, әртүрлі геосаяси жағдайлар болып жатыр. Әр мемлекет әртүрлі шектеулер қойып жатыр. Логистикалық проблемалар бар, осының негізінде дүние жүзінде бағалар өсуде. Бізде де инфляцияның деңгейі қазір 14 жарым процентті құрады, бірақ дегенмен біз бұл бағалардың негізсіз өсуіне жол бермеу үшін және бағаларды ары қарай төмендету үшін біз арнайы инфляцияға қарсы іс-қимыл жоспарын қабылдап, жылдың басынан бері іске асырудамыз. Оның ең бірінші жүйелі шара ол ішкі нарықты толығымен ішкі азық-түлікпен қамтамасыз ету.
Әлихан Смайылов	▶	↑^уол үшін біз/ жыл басынан бері→// мына ауыл шаруашылығына көрсететін →//қаржылай көмекті /^йекі ^йесе ұлғайтып↑/ мысалы/ мына көктемдегі ^йегіс пен /→мынау күздегі/ жинау жұмыстарына ↑//біс/ қаржыны жетпіс милардтан жүзқырық милардқа дейін жеткіздік↓/// ↑форвардтық сатып алу шараларына→// ^уоған да ^йекі ^йесе→/ қырық милардтан сексен милардқа дейін ұлғайттық↓///	↑^уол үшүм біз/ жыл басынам͡ бері→// мына /ауұлшарұуашылығына көрсөтөтүн →//қаржылай ͡ гөмөктү / ^йек'есе ͡ ұлғайтып ↑/ мысалы/ мына ͡ гөктөмдөгү ^йегіс пен /→мынау͡ гүздөгү жыйнау ͡ жұмұстарына ↑//біз/ қаржыны жетпіс мійллійардтан жүзғырығ ͡ мійллійардқа дейін жеткіздік↓/// ↑форвардтық сатыб̊͡ алұу шараларына→// ^уоған ͡ да ^йек'есе→/ қырығ ͡ мійллійардтан сек̊сен мійллійардқа ͡ дейін ұлғайттық↓///	Ол үшін біз жыл басынан бері мына ауыл шаруашылығына көрсететін қаржылай көмекті екі есе ұлғайтып, мысалы, мына көктемдегі егіс пен мынау күздегі жинау жұмыстарына біз қаржыны 70 миллиардтан 140 миллиардқа дейін жеткіздік. Форвардтық сатып алу шараларына оған да екі есе 40 миллиардтан 80 миллиардқа дейін ұлғайттық.
Әлихан Смайылов	▶	↑жалпы/ биыл ауыл шаруашылығына деген қаражаттың көлемі//→ үшшүз милардтай болатын боса↑// біз бійуджетті нақтылаған кезде//→ көктемде/ ^уоны ^йекі ^йесе ұлғайттық мысалы↓/// ↑сол қаржы/ ^уотандық ^уөнімді ^уөндіруге// →^уоң ықпалын береді↓/// ↑сонымен бірге// біс/ апта сайын ^уөкіметте селектрлік режимде→ // бұл мәселені ^уөңірлермен талқылаймыс↓// тағы да бірнеше/ →жедел шаралар қабылдаудамыс↓/// ↑^уол/ біріншіден// мынау сауда-саттыққа байланысты→ /кейбір кедергілерді жойұу// ^йекіншіден/ →мынау тұрақтандыру қорларына→// қосымша қаражат бөліп↓// сол қорларды толығымен құрұу↑// ^уөңірлерде айналым схемасы деген арнайы тәсіл бар↓// соның нәтижесінде/ →^уотандық ^уөнім шығарушылар// →біздің сауда жүйелеріне //тұрақты баға мен /тиісті азық-түлікті қамтамасыз ^йетеді↓///	↑жалпы/ быйыл / ауұлшарұуашылығына дегең ͡ ғаражаттың͡ гөлөмү//→ үшжүз мійллійардтай болатым͡ болса↑// біз͡ б̊үуджөттү нақтылағаң ͡ гезде //→ көктөмдө/ ^уонұ ^йек'есе ұлғайттық / мысалы↓/// ↑сол ͡ ғаржы/ ^уотандық ^уөнүмдү ^уөндүрүугө// →^уоң ықпалым ͡ береді↓/// ↑сонұмембірге// біз/ апта ͡ сайын ^уөк^үметте селектрліг ^ірежімде→ // бұл мәселені ^уөңүрлермен талқылаймыз↓// тағы ͡ да ͡ б̊ірнеше/ →жедел шаралар ͡ ғаб̊ылдаудамыз↓/// ↑^уол/ біріншіден// мынау сауда-саттыққа ͡ б̊айланысты→ /кейб̊ір ͡ гедергілерді ͡ жойұу// ^йекіншіден/→мынау тұрақтандырұу͡ ғорларына→// қосұмша͡ ғаражатпөлүп↑// сол ͡ ғорларды толұғұмең ͡ ғұрұу↓// ^уөңүрлөрді айналым ^ысхемасы деген арнайы тәсіл ͡ б̊ар↓// сонұң нәтійжесінде/ →^уотандық ^уөнүм ͡ шығарұушұлар// →біздің сауда жүйөлөрүне //тұрақты ͡ б̊аға мен /тійісті азық-түлүктү қамтамасыз ^йетеді↓///	Жалпы, биыл ауыл шаруашылығына деген қаражаттың көлемі 300 миллиардтай болатын болса, біз бюджетті нақтылаған кезде көктемде оны екі есе ұлғайттық мысалы. Сол қаржы отандық өнімді өндіруге оң ықпалын береді. Сонымен бірге біз апта сайын өкіметте селектрлік режимде бұл мәселені өңірлермен талқылаймыз. Тағы да бірнеше жедел шаралар қабылдаудамыз. Ол біріншіден, мына сауда-саттыққа байланысты кейбір кедергілерді жою. Екіншіден, мынау тұрақтандыру қорларына қосымша қаржы бөліп, сол қорларды толығымен құру, өңірлерде айналым схемасы деген арнайы тәсіл бар. Соның нәтижесінде отандық өнім шығарушылар біздің сауда жүйелеріне тұрақты баға мен тиісті азық-түлікті қамтамасыз етеді.
Әлихан Смайылов	▶	сонымен бірге /монополійаға қарсы реттеу шараларын күшейтудеміс↓/// ↑былтыр тағы да /біз //заңнамаға арнайы/ →мынау сауда үстемесі // →^уомбеспраценттен аспау керек// деген норманы қабылдадық↓/// ↑сол үстеме//→ әрбір сауда ^уорталығында /сауда жерінде↓/// ↑^уол әлеуметтік маңызы бар // тауарларға қатысты шығар↓/// ↑әлеуметтік маңызы бар →/тауарларға ғана қатысты//→ солардың сауда үстемесі ^уомбес праценттен аспау герек↓/// ↑сол норманы/ →біс мониторингін күшейтудеміз↓/// ↑^уосының барлығы// біз ^уойлаймыз/→ бағаларды тұрақтандыруына// ^уөз^уоң ықпалын /береді деп↓ ///	сонұмембірге /монополыйаға͡ ғарсы / ^іреттеу шараларың ͡ гүшөйтүудөмүз↓/// ↑былтыр тағы ͡ да ͡ б̊із //заңнамаға /арнайы / →мынау сауда / үстөмөсү // →^уомбес просенттен аспау͡ герек// деген норманы ͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑сол үстөмө//→ әрб̊ір сауда ^уорталығында /сауда жерінде↓/// ↑^уол әлеумөттүг ͡ маңызы ͡ б̊ар // тауарларға ͡ ғатысты шығар↓/// ↑әлеумөттүг ͡ маңызы͡ б̊ар →/тауарларғағана͡ ғатысты//→ солардың сауда͡ үстөмөсү ^уомбес просенттен аспау ͡ герек↓/// ↑сол норманы/ →біз моныйторыйңгің͡ гүшөйтүудөмүз↓/// ↑^уосұнұң барлығы// біз ^уойлаймыз/→ бағаларды тұрақтандырұуұна// ^уөз ^уоң ықпалын /береді деп↓ ///	Сонымен бірге монополияға қарсы реттеу шараларын күшейтудеміз. Былтыр тағы да біз заңнамаға арнайы мынау сауда үстемесі 15 проценттен аспау керек деген норманы қабылдадық. Сол үстеме әрбір сауда орталығында сауда жеріндеӘлеуметтік маңызы бар тауарларға ғана қатысты солардың сауда үстемесі 15 проценттен аспау керек. Сол норманы біз мониторингін күшейтудеміз. Осының барлығы, біз ойлаймыз бағаларды тұрақтандыруына өз оң ықпалын береді деп.
Әлихан Смайылов	▶	↑иә/ индустриалдық инноваційалау бағдарлама шеңберінде→// ^уол ^йенді ^йекімың ^уоныншы жылдан бері келе жатқан бағдарлама→// бірмыңжетіжүздей жоба іске асырылды↓/// ↑соның нәтижесінде /жүзелүу мыңнан астам →//тұрақты жұмыс^у орны ашылды↓/// ↑соның арқасында /^уөңдеу ^уөнеркәсіптің үлесі→// экономикамызда ^уомбір праценттен /^уонтөрт працентке дейін ұлғайды↓/// ↑сонымен бірге ^уөңдеу ^уөнеркәсібінің ^уөнімі→/ алты ^йесе ^уөсіп↑// ^уонжеті трилөн теңгені құрады↓/// ↑^уөңдеу ^уөнеркәсібінің экспорты /бірде жеті ^йесеге ^уөсіп// жиырма милард долларды құрады↓///	↑ійә/ ійндұустрыйалдығ ͡ ійноватčійалау ͡ б̊ағдарлама шеңберінде→// ^уол ^йенді ^йекімың ^уонұншұ жылдам ͡ бері ͡ геле ͡ жатқам ͡ бағдарлама→// бірмыңжетіжүздөй жоба / іске асырылды↓/// ↑сонұң нәтійжесінде / жүзөлүу мыңнан астам →//тұрақты жұмұс ^уорн'ашылды ↓/// ↑сонұң ͡ арқасында /^уөңдөу ^уөнөргәсіптің үлөсү→// економыйкамызда ^уомбір просенттен /^уонтөрт просентке ͡ дейін ұлғайды↓/// ↑сонұмембірге ^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊інің ^уөнүмү→/ алты ^йесе ^уөсүп↑// ^уонжеті т^ірійллійон теңгені ͡ ғұрады↓/// ↑^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊̊інің ек̊спортұ /^йесеге ^уөсүп// жыйырма мійллійард ͡ долларды құрады↓///	Иә, индустриалдық инновациялау бағдарлама шеңберінде, ол енді 2010 жылдан бері келе жатқан бағдарлама, 1700-дей жоба іске асырылды. Соның нәтижесінде 150 мыңнан астам тұрақты жұмыс орны ашылды. Соның арқасында өңдеу өнеркәсіптің үлесі экономикамызда 11 проценттен 14 процентке дейін ұлғайды. Сонымен бірге өңдеу өнеркәсібінің өнімі 6 есе өсіп, 17 триллион теңгені құрады.
Әлихан Смайылов	▶	↑^уөңдеу ^уөнеркәсібіне салынған инвестиційаның көлемі //төрт ^йесе артты↓/// дәл ^уосы жұмысты біз /ары ғарай күшейтуіміз қажет↓/// ↑сондықтан/ біс/ арнайы индустрійа айасында →//бағдарламаны қабылдадық↓/// сол бағдарлама шеңберінде →// жетіжүзден астам/ инвестиційалық жобалар іске асады↓/// ↑^уолардың/ бірінші кезегінде ^уол/ →импыртты төмендету↓// сол/ жетіжүзден астам инвестиційалық жобаны →/іске асырудың нәтижесінде//→ импорттың көлемі төрт милард долларға төмендейді↓// және экспортты ұлғайту↑// тоғыз милард долларға /→экспорт ұлғайат деген болжамдамыз↓/// ↑^уосы жұмұстың/ нәтижесінде//→ ^уөңдеу ^уөнеркәсібінің экономикадағы үлесі ↑//^уодан бетер көтеріледі↓/ ^уомбес працентті құрайтын болады↓///	↑^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊іне салыңған ійнвестітčійаның ͡ гөлөмү //төрт ^йес'артты ↓/// дәл ^уосұ жұмұстұ ͡ б̊із /ары ͡ ғарай ͡ гүшөйтүуүмүз ͡ ғажет↓/// ↑сондұқтан/ біз/ арнайы ійндұустрыйа айасында //бағдарламаны ͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде →//жетіжүздөн астам/ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар іск'асады ↓/// ↑^уолардың/ бірінші ͡ гезегінде ^уол/ →іймпортты ͡ төмөндөтүу↓// сол/ жетіжүздөн астам ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аны →/іск'асырұудұң нәтійжесінде//→ іймпорттұң ͡ гөлөмү төрт мійллійард долларға төмөндөйдү↓// және ек̊спорттұ ͡ ұлғайтұу↑// тоғұз мійллійард долларға /→ек̊спорт ұлғайады дегем ͡ болжамдамыз↓/// ↑^уосұ жұмұстұң нәтійжесінде//→ ^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊інің економұйкадағы ͡ үлөсү ↑//^уодам ͡ бетер ͡ гөтөрүлөді↓/ ^уомбес просентті ͡ ғұрайтым ͡ болады↓///	Өңдеу өнеркәсібінің экспорты 1,7 есеге өсіп, 20 миллиард долларды құрады. Өңдеу өнеркәсібіне салынған инвестицияның көлемі 4 есе артты. Дәл осы жұмысты біз ары қарай күшейтуіміз қажет, сондықтан біз арнайы индустрия аясында бағдарламаны қабылдадық. Сол бағдарлама шеңберінде 700-ден астам инвестициялық жобалар іске асады. Олардың бірінші кезегінде ол импортты төмендету, сол 700-ден астам инвестициялық жобаны іске асырудың нәтижесінде импорттың көлемі 4 миллиард долларға төмендейді және экспортты ұлғайту 9 миллиард долларға экспорт ұлғаяды деген болжамдамыз. Осы жұмыстың нәтижесінде өңдеу өнеркәсібінің экономикадағы үлесі одан бетер көтеріледі, 15 процентті құрайтын болады.
Әлихан Смайылов	▶	↑біс мынау/ ғарыштық мониторинг тәсілі арқылы→ // жердің пайдаланылуын бақылаймыс↓/// ↑бұл норма былтыр //→ ^уотандық заңнамаға ^еенгізілген↓/// ↑^уосы ғарыштық маниторингтің нәтижесінде // қырық милон гектар/→ пайдаланбай жатыр деген ақпаратқа // →қолұмыз жетіп ^уотыр↓/// ↑^уоның тоқ̊санбес праценті жайылым жерлер// →ал ^йенді/ жайылым жерлерінің тап̊шылығы бар ^йекені бәрімізге мәлім↓// бірақ та ^уоларды /^йенді қайтару мәселесі //→бір күнде шешілетін мәселе ^йемес↓/// ↑неге десеңіз/ канституційамызда жеке меншік құқықтары қорғалған↓/// сондықтан сол пайдаланбайтын жерлерді қайтару мәселесі →//тек сот тәртібімен шешіледі↓///	↑біз мынау/ ғарыштығ ͡ моныйторыйңк͡ тәсілі ͡ арқылы → // жердің пайдаланылұуұм͡ бақылаймыз↓/// ↑бұл норма / б̊ылтыр //→^уотандық заңнамаға ^йеңгізілген↓/// ↑^уосұ ғарыштығ ͡ моныйторыйңктің нәтійжесінде // қырығмійллійоң ͡ гектар/→ пайдаламбай ͡ жатыр деген ақпаратқа // →қолұмұжжетіп ^уотұр↓/// ↑^уонұң тоқ̊самбес просенті жайылым жерлер// →ал ^йенді/ жайылым жерлерінің тап̊шылығы͡ б̊ар ^йекені ͡ б̊әрімізге мәлім↓// бірақ ͡ та ^уоларды /^йенді ͡ ғайтарұу мәселесі //→біргүндө шешілетін мәселе ^йемес↓/// ↑неге десеңіз/ констыйтұусыйамызда жекеменшік құқұқтары ͡ ғорғалған↓/// сондұқтан сол пайдаламбайтын жерлерді͡ ғайтарұу мәселесі →//тек / сот тәртіб̊імен шешіледі↓///	Біз мынау ғарыштық мониторинг тәсілі арқылы жердің пайдаланылуын бақылаймыз. Бұл норма былтыр отандық заңнамаға енгізілген. Осы ғарыштық мониторингтің нәтижесінде 40 миллион гектар пайдаланбай жатыр деген ақпаратқа қолымыз жетіп отыр. Оның 95 проценті жайылымдық жерлер, ал енді, жайылым жерлерінің тапшылығы бар екені бәрімізге мәлім, бірақ та оларды енді қайтару мәселесі бір күнде шешілетін мәселе емес. Неге десеңіз, Конституциямызда жеке меншік құқықтары қорғалған, сондықтан сол пайдаланбайтын жерлерді қайтару мәселесі тек сот тәртібімен шешіледі.
Әлихан Смайылов	▶	біз /^уосы жұмысты /арнайы бақылауда ұстап// казір арнайы камиссійаны құрұп// биыл бұл жұмысты жандандырамыз↓/// ↑былтыр мысалы/ пайдаланбайтын жерлердің төртжүзмың гектары /қайтарылған болса// биыл біз бұны/ бес милон гектарға дейін жеткіземіз↓/// ↑йағіни / ^уонекі ^йесе биыл/ қайтарылатын жердің көлемі ұлғайады //және сол жерлерді нақты пайдаланатын// ауылшаруашылық ^уөнімін шығаратын ^уотандық кәсіпкерлерге беру керек↓/// ↑сондықтан бұл ^уөте маңызды сұрақ↓///	біз /^уосұ жұмұстұ арнайы / б̊ақылауд'ұстап // қәзір арнайы ͡ гомійсійаны ͡ ғұрұп// быйыл / бұл жұмұстұ жандандырамыз↓/// ↑былтыр мысалы/ пайдаламбайтын жерлердің төртжш̆үз мың гектары /қайтарылғам͡ болса// быйыл біз ͡ б̊ұнұ/ бес мійллійоң ͡ гектарға ͡ дейін жеткіземіз↓/// ↑йәғ^уній ^уонекі ^йесе ͡ б̊ыйыл/ қайтарылатын жердің͡ гөлөм'ұлғайады //және сол жерлерді нақты пайдаланатын// ауұлшарұуашылық ^уөнүмүн шығаратын //^уотандық кәсіпкерлерге͡ б̊ерүу͡ герек↓/// ↑сондұқтан /бұл ^уөтө маңызды сұрақ↓///	Біз осы жұмысты арнайы бақылауда ұстап, қазір арнайы комиссияны құрып, биыл бұл жұмысты жандандырамыз. Былтыр мысалы, пайдаланбайтын жерлердің 400 мың гектары қайтарылған болса, биыл біз бұны 5 миллион гектарға дейін жеткіземіз, яғни 12 есе биыл қайтарылатын жердің көлемі ұлғаяды және сол жерлерді нақты пайдаланатын ауылшаруашылық өнімін шығаратын отандық кәсіпкерлерге беру керек. Сондықтан бұл өте маңызды сұрақ.
Әлихан Смайылов	▶	↑жалпы/ ауылшаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету//→ субсидійа беру→// ^уол/ дүниежүзіндегі бар тәжірибе↓/// ↑бұған себеп болатыны// ^уол/ →сол ауылшаруашылық ^уөнімінің шығарылымының ^йерекшеліктері↓/// ↑мысалы /ауылшаруашылығына салынатын инвестиційа →//ұзақ мерзімде қайтады↓/// ↑сосын /әртүрлі тәуекелдерге байланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсімдік/ жануарлардың ауруларына байланысты→// ауа-райына байланысты→// әртүрлі себептерге байланысты//→ сондықтан/ барлық мемлекеттер →/^уөздерінің ауылшаруашылығын қолдайды↓///	↑жалпы/ ауұлшарұуашылығына мем^ілекеттік көмөк ͡ көрсөтүу//→ сұубсыйдыйа ͡ б̊ерүу→// ^уол/ дүнүйөжүзүндөгү ͡ б̊ар тәжірійб̊е↓/// ↑бұған себ̊еп͡ полатыны// ^уол/ →сол ауұлшарұуашылық ^уөнүмүнүң шығарылымының ^йерек̊шеліктері↓/// ↑мысалы /ауұлшарұуашылығына салынатын ійнвестітčійа →//ұзағмерзімде қайтады↓/// ↑сосұн /әртүрлү тәуөкелдерге ͡ б̊айланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсүмдүк/ жанұуарлардың аурұуларына ͡ б̊айланысты→// ауарайына ͡ б̊айланысты→// әртүрлү себ̊ептерге͡ б̊айланысты//→ сондұқтан/ барлығ ͡ мем^ілекеттер →//^уөздөрүнің ауұлшарұуашылығың͡ ғолдайды↓///	Жалпы ауыл шаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету - субсидия беру. Ол дүние жүзіндегі бар тәжірибе. Бұған себеп болатыны ол сол ауыл шаруашылық өнімінің шығарылымының ерекшеліктері. Мысалы ауыл шаруашылығына салынатын инвестиция ұзақ мерзімде қайтады, сосын әртүрлі тәуекелдерге байланысты. Мысалы, жаңағы өсімдік, жануарлардың ауруларына байланысты, ауа-райына байланысты, әртүрлі себептерге байланысты. Сондықтан барлық мемлекеттер өздерінің ауыл шаруашылығын қолдайды.
Әлихан Смайылов	▶	↑біріншіден/ жаңағыдай инвестиційалық тартымдылықты /қамтамасыз ^йету үшін→// ^йекіншіден/ ауыл шаруашылығында тұрақты жұмыс істеп→// тұрақты жалақы төлеу үшін→// мынау ауылдық жерлерде→ //қырығекі працент халық тұратынын ^йескеретін болсақ↑// ауылшаруашылық саласы→// әлеуметтік маңызы бар сала деп→/ айтуға болат↓/// ↑сондықтан сол/ ауылшаруашылық саласының тұрақты жұмыс істеуі↑// ^уол/ әлеуметтік маңызы бар сұрақ↓/// ↑сондықтан әрбір мемлекет→ //^уөзінің ауылшаруашылығын //қаржылай көмек береді↓// және басқа да тәсілдермен →//тиісті жеңілдіктерді береді↓/// ↑біз де/ сондай тәжірибені қолданудамыс↓//^у оның үстіне біз казір айтылғандай↑// бұл көмекті көбейтіп атырмыз↓///	↑біріншіден/ жаңағыдай ійнвестітčійалық тартымдылықты /қамтамасыз ͡ ^йетүу ͡ үшүн→// ^йекіншіден/ ауұлшарұуашылығында тұрақты жұмұс істеп// тұрақты жалақы төлөу ͡ үшүн→// мына / ауұлдұқ жерлерде→ //қырығекі просент халық тұратынын ^йескеретім ͡ болсақ↑// ауұлшарұуашылық̊ ͡ саласы→// әлеумөттүг ͡ маңызы ͡ б̊ар сала деп→/ айтұуға ͡ б̊олады↓/// ↑сондұқтан сол/ ауұлшарұуашылық̊ ͡ саласының тұрақты жұмұс ͡ істеуү↑// ^уол / әлеумөттүг маңызы͡ б̊ар сұрақ↓/// ↑сондұқтан әрб̊ір мем^ілекет →//^уөзүнүң ауұлшарұуашылығына /қаржылай / гөмөк͡ переді↓// және ͡ б̊асқа ͡ да тәсілдермен→ //тійісті жеңілдіктерді ͡ б̊ереді↓/// ↑біз ͡ де/ сондай тәжірійб̊ені ͡ ғолданұудамыз↓// ^уонұң үстүнө ͡ б̊із ͡ ғәзір айтылғандай↑// бұл ͡ гөмөктү көб̊ейтіб̊ ͡ жатырмыз↓///	Біріншіден, жаңағыдай инвестициялық тартымдылықты қамтамасыз ету үшін. Екіншіден, ауыл шаруашылығында тұрақты жұмыс істеп, тұрақты жалақы төлеу үшін мынау ауылдық жерлерде 42 процент халық тұратынын ескеретін болсақ, ауыл шаруашылық саласы әлеуметтік маңызы бар сала деп айтуға болады. Сондықтан сол ауыл шаруашылық саласының тұрақты жұмыс істеуі, ол әлеуметтік маңызы бар сұрақ. Сондықтан әрбір мемлекет өзінің ауыл шаруашылығына қаржылай көмек береді және басқа да тәсілдермен тиісті жеңілдіктерді береді. Біз де сондай тәжірибені қолданудамыз, оның үстіне біз қазір айтылғандай бұл көмекті көбейтіп жатырмыз.
Әлихан Смайылов	▶	↑су мәселесі //біздің ^йеліміз үшүн //→әрқашан да /^уөзекті мәселенің бірі болып табылады↓/// ↑сондықтан бұл мәселе бойынша// біс арнайы/→ жұмыс жүргізудеміз↓/// ↑мына/ біздің көршілес ^йелдермен//→ тиісті камиссійалар жұмыс тобы құрылған↓/// ↑біз мысалы ^йеврезэс па// басқа ^йекіжақты кездесуде ма// →әрқашанда әріптестерімізбен кездесіп// бұл мәселені бөлек талқылаймыз↓/// ↑мысалы/ биыл біз мынау// сырдарійа ^уөзенінің бассейні бойынша//→ төрт ^йелдің арасындағы келісімге қол қойдық↓/// ↑^уОл/ қазағыстан/ ^уөзбекстан/ тәжікстан және қырғызстан мемлекеттерімен бірге/→ қол қойдық↓/// ↑соның нәтижесінде біз// қазір шардара/→ су қоймасына //бес милард текше метр// суды жинадық↓/// ↑сосын мына көктемде біс// көксарай су қоймасына// →сегізжүзелу милон/ текше метр суды жинадық // жыл басында↓// көксарай су қоймасы //құрғақ ^йеді// →жалпы/ былтырғымен салыстырғанда →біз /осы ^йекі су қоймасына //→үшжүзқырық милон текше метр су// артығымен жинап ^уотырмыз↓/// ↑йәғіній сырдәрійә ^уөзенінің жағдайы биыл //былтырғыға қарағанда жақ̊сы↓///	↑сұу мәселесі //біздің ^йел^іміз ͡ үшүн //→әрқашан ͡ да /^уөзөктү мәселенің бірі ͡ б̊олұп ͡ таб̊ылады↓/// ↑сондұқтан / бұл мәселе ͡ б̊ойұнша// біз арнайы/→ жұмұс ͡ жүргүзүудөмүз↓/// ↑мына/ біздің ͡ гөршүлөс ^йелдермен//→ тійісті ͡ гомійсійалар жұмұс тоб̊ұ ͡ ғұрұлған↓/// ↑біз мысалы ^йевразес ͡ па// басқа ^йекіжақты ͡ гездесүудө ͡ ма// →әрқашан әріптестерімізб̊ең ͡ гездесіп// бұл мәселені͡ б̊өлөк талқылаймыз↓/// ↑мысалы/ быйыл ͡ б̊із мынау// сырдарійа ^уөзөнүнүң бассейіні ͡ б̊ойұнша//→ төрт ^йелдің арасындағы ͡ гелісімге ͡ ғол ͡ ғойдұқ↓/// ↑^уол / қазағыстан/ ^уөзб̊егістан/ тәжігістан және қырғызыстан мем^ілекеттерімем ͡ бірге/→ қол͡ ғойдұқ↓/// ↑сонұң нәтійжесінде ͡ б̊із// қәзір шардара/→ сұу͡ ғоймасына //бес мійллійард тек̊ше метір// сұудұ жыйнадық↓/// ↑сосұн мына͡ гөктөмдө͡ б̊із// көк̊сарай сұуғоймасына// → сегіжжүз ^йелүу мійллійон/ тек̊ше мет^ір сұудұ жыйнадық// жыл ͡ б̊асында↓// көк̊сарай сұу͡ ғоймасы //құрғақ ^йеді// →жалпы/ былтырғымен салыстырғанда → біз /^уосұ ^йекі сұуғоймасына //→үшшүзғырығ ͡ мійллійон тек̊ше мет^ір сұу// артығымен жыйнап ^уотұрмұз↓/// ↑йәғ^іній сырдарійа ^уөзөнүнүң жағдайы ͡ б̊ыйыл //былтырғыға͡ ғарағанда жақ̊сы↓///	Су мәселесі біздің еліміз үшін әрқашан да өзекті мәселенің бірі болып табылады. Сондықтан бұл мәселе бойынша, біз арнайы жұмыс жүргізудеміз. Мына біздің көршілес елдермен тиісті комиссиялар жұмыс тобы құрылған. Біз мысалы ЕврАзЭС па, басқа екіжақты кездесуде ма, әрқашан әріптестерімізбен кездесіп, бұл мәселені бөлек талқылаймыз. Мысалы, биыл біз мынау Сырдария өзенінің бассейні бойынша, төрт елдің арасындағы келісімге қол қойдық. Ол Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Қырғызстан мемлекеттерімен бірге қол қойдық. Соның нәтижесінде біз қазір Шардара су қоймасына бес миллиард текше метр суды жинадық. Сосын мына көктемде біз Көксарай су қоймасына 850 миллион текше метр суды жинадық. Жыл басында Көксарай су қоймасы құрғақ еді. Жалпы, былтырғымен салыстырғанда, біз осы екі су қоймасына 340 миллион текше метр су артығымен жинап отырмыз, яғни жағдай былтырғыға қарағанда жақсы.
Әлихан Смайылов	▶	↑сонымен бірге мынау// шу және талас ^уөзендері бойынша да біз // көрші қырғызстан башшыларымен→// тиісті келісімге қол қойып// тиісті кестені қабылдадық↓/// ↑казір/ біздің ^уотандық тауар ^уөндірушілер//→ сол суды бекітілген кестемен// алыботыр↓/// ↑биылғы жылға қарағанда//→ казіргі жағдай жаман ^йемес↓// сонымен бірге мынау/ жайық ^уөзені бойынша да// былтырғыдан салыстырғанда →//төртжүзотыз милон текше метр су/ көп келіп ^уотыр→ жайық ^уөзенімен↓/// ↑біз ресей тарапымен де //тиісті келісім жұмыстарын жүргізіп//→ тиісті келісімге келдік↓/// ↑жалпы айтқанда// мынау биыл лидаційалық кезеңге байланысты// →сумен қамтамасыз ^йету жағдай//→ былтырғыға қарағанда жақ̊сы↓// және бұл мәселе ^йерекше назарда↓///	↑сонұмембірге / мынау// шұу және талас ^уөзөндөрү͡ б̊ойұнша ͡ да ͡ б̊із / көршү ͡ ғырғысстам ͡ башшыларымен→// тійісті ͡ гелісімге ͡ ғол ͡ ғойұп// тійісті͡ гестені͡ ғаб̊̊ылдадық↓/// ↑қәзір/ біздің ^уотандық тауар ^уөндүрүушүлөр//→ сол сұудұ͡ б̊екітілгең ͡ гестемен// алып ^уотұр↓/// ↑быйылғы жылға͡ ғарағанда//→ қәзіргі жағдай жаман ^йемес↓// сонұмембірге мынау/ жайық ^уөзөнү͡ б̊ойұнша ͡ да// былтырғыдан салыстырғанда →// төртжш̆үзотұз мійллійон тек̊ше мет^ір сұу/ көп келіп ^уотұр↓/// ↑жайық ^уөзөнүмөн↓ //біз ^іресей тарапымен ͡ де //тійісті͡ гелісім жұмұстарын жүргүзүп//→ тійісті͡ гелісімге ͡ гелдік↓/// ↑жалп'айтқанда // мынау ͡ б̊ыйыл ^ілійдасійалық ͡ кезеңге ͡ б̊айланысты// →сұумөң ͡ ғамтамасыз ͡ ^йетүу жағдайы//→ былтырғыға ͡ ғарағанда жақ̊сы↓// және ͡ б̊ұл мәселе ^йерек̊ше назарда↓///	Сонымен бірге мынау Шу және Талас өзендері бойынша да біз көрші Қырғызстан басшыларымен тиісті келісімге қол қойып, тиісті кестені қабылдадық. Қазір біздің отандық тауар өндірушілер сол суды бекітілген кестемен алып отыр. Биылғы жылға қарағанда, қазір жағдай жаман емес. Сонымен бірге мынау Жайық өзені бойынша да, былтырғыдан салыстырғанда 430 миллион текше метр су көп келіп отыр. Жайық өзенімен. Біз Ресей тарапымен де тиісті келісім жұмыстарын жүргізіп, тиісті келісімге келдік. Жалпы айтқанда, мынау биыл лидациялық кезеңге байланысты сумен қамтамасыз ету жағдайы былтырғыға қарағанда жақсы және бұл мәселе ерекше назарда.
Әлихан Смайылов	▶	↑жұмыспен қамту мәселесі// және халықтың табысын арттыру мәселесі// ^йең негізгі мәселе→// біздің алдымызда тұрған↓/// сондықтан/ мемлекет басшысы тап̊сырмасы бойынша→// халықтың табысын арттыру бойынша→// арнайы жиырмабесінші жылға дейінгі бағдарлама қабылданды↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде//→ жиырмабесінші жылға дейін біз/ ^йекімилон адамды //→жұмыс ^уорнымен қамтуымыз керек↓/// ↑соның ішінде// төртжүз мың адамды биыл біс/ сонымен бірге мемлекет тарапынан субсидійаланатын// →әлеуметтік жұмыс ^уорындарының көлемін ұлғайттық↓///	↑жұмұспең͡ ғамтұу мәселесі// және халықтың ͡ таб̊ысын ͡ арттырұу мәселесі// ^йең негізгі мәселе→// біздің алдымызда тұрған↓/// сондұқтан/ мем^ілекет ͡ пашшысы тап̊сырмасы ͡ б̊ойұнша→// халықтың таб̊ысын ͡ арттырұу ͡ б̊ойұнша→// арнайы жыйырмаб̊есінші͡ жылға͡ дейіңгі͡ б̊ағдарлама ͡ ғаб̊ылданды↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде//→ жыйырмаб̊есінші жылға ͡ дейім ͡ біз / ^йекі мійллійон адамды →/жұмұс ^уорнұмең͡ ғамтұуұмұз ͡ герек↓/// ↑сонұң ішінде// төртш̆үз мың адамды ͡ б̊ыйыл біз/ сонұмембірге мем^ілекет тарапынан сұубсыйдыйаланатын// →әлеуметтік ͡ жұмұс ͡ орұндарының / көлөмүн ͡ ұлғайттық↓///	Жұмыспен қамту мәселесі және халықтың табысын арттыру мәселесі. Ең негізгі мәселе, біздің алдымызда тұрған, сондықтан мемлекет басшысы тапсырмасы бойынша, халықтың табысын арттыру бойынша, арнайы 25-ші жылға дейінгі бағдарлама қабылданды. Сол бағдарлама шеңберінде 25-ші жылға дейін біз 2 миллион адамды жұмыс орнымен қамтуымыз керек. Соның ішінде 400 мың адамды биыл біз сонымен бірге мемлекет тарапынан субсидияланатын әлеуметтік жұмыс орындарының көлемін ұлғайттық.
Әлихан Смайылов	▶	↑мынау айтатын болсақ// мысалы мынау/ →жастар практикасы// әлеуметтік жұмыс ^уорындары// →қоғамдық жұмыспен қамтылу мәселері //→біс биыл қаржыландыруын көбейтіп ^уотырмыз↓/// ↑биыл мысалы/ жүзмың тиісті/ жаңағы айтылғандай// →жұмыс ^уорнына біз //қосымша жетпішжеті милард теңгені бөліп ^уотырмыз↓/// ↑сонымен бірге/ мынау «алғашқы жұмыс ^уорны» деген жастарға арналған →бағдарламаны біз ұлғайтып↑// және сол бөлетін қаражатын көбейтіп↑// →және ^уоның шарттарын жақ̊сартып ^уотырмыз↓///	↑мына / айтатым ͡ болсақ // мысалы мынау/ →жастар пырактійкасы// әлеумөттүг ͡ жұмұс ͡ орұндары // →қоғамдығ ͡ жұмұспең͡ ғамтылұу мәселері //→біз ͡ б̊ыйыл ͡ ғаржыландырұуұң ͡ гөб̊өйтүп ^уотұрмұз↓/// ↑быйыл мысалы/ жүзмың тійісті/ жаңағ'айтылғандай // →жұмұс ^уорнұна͡ б̊із //қосұмша жетпішшеті мійллійард теңгені ͡ б̊өлүп ^уотұрмұз↓/// ↑сонұмембірге/ мынау / алғашқ̊ы͡ жұмұс͡ орнұ деген / жастарғ'арналған →бағдарламаны / б̊із ұлғайтып↑// және сол бөлөтүң ͡ ғаражатың ͡ гөб̊өйтүп↑// және ^уонұң шарттарын жақ̊сартып ^уотұрмұз↓///	Мынау айтатын болсақ, мысалы мынау жастар практикасы әлеуметтік жұмыс орындары. Қоғамдық жұмыспен қамтылу мәселері біз биыл қаржыландыруын көбейтіп отырмыз. Биыл мысалы, 100 мың тиісті жаңағы айтылғандай жұмыс орнына біз қосымша 77 миллиард теңгені бөліп отырмыз. Сонымен бірге мынау «Алғашқы жұмыс орны» деген жастарға арналған бағдарламаны біз ұлғайтып және сол бөлетін қаражатын көбейтіп және оның шарттарын жақсартып отырмыз.
Әлихан Смайылов	▶	↑сонымен бірге тағы да бір/ →^уөте маңызды жоба// ^уол мынау/ →жамбыл ^уоблысында біс ^уонтоғызыншы жылы пилоттық жоба іске асырғанбыз→// ^уол ^уөте төмен/ ^йекіжарім працентпен берілетін несие→ауылдық жерлерде жеке кәсіпкерлерге// →үйшаруашылықтарына берілетін несиелер↓/// ^уомбір ауылдық ^уокругте жасалынды↓// жаңағы пилоттық жоба↑/// ↓соның нәтижесінде// →атаулы/ әлеуметтік көмек алатын //адамдардың саны //→^уосы/ ^уомбір ^уокругте алпысбес працентке төмендеді↓/// ↑және жұмыссыздық деңгейі// ^уотызалты працентке төмендеді// →және табыстар/ халықтың табыстары жүзалпыс працентке ^уөсті↓/// ↑^уосы/ пилоттық жобаның нәтижесін /біз көрүп ^уотұрып//→ казір ^уосы бағдарламаны→// ^уосы жобаны біз барлық ^уөңірде іске асырамыз деген/ жоспарымыз бар→// және әрбір ^уоблысқа келесі жылы// →мысалы ^уоммилард теңгеден бөлеміз↓// сосын тиісті тәсілдер/ механизмдер/ іске асқаннаң гейін// біз бұл қаражатты ұлғайтамыз↓///	↑сонұмембірге / тағы ͡ да ͡ б̊ір/ →^уөтө ͡ маңызды жоб̊а// ^уол ͡ мынау/ →жамбыл ^уоблұсұнда ͡ б̊із ^уонтоғұзұншы жылы пыйлоттұғ ͡ жоба / іск'асырғамбыз→// ^уол / ^уөтө ͡ төмөн/ ^йекіжарым просентпем ͡ берілетін несійе→ауұлдұғ ͡ жерлерде жеке͡ гәсіпкерлерге// →үйшарұуашылықтарына͡ б̊ерілетін несійелер↓// ^уомбір ауұлдұқ ^уокрұугтө жасалынды↓// жаңағы пыйлоттығ ͡ жоб̊а↑/// сонұң нәтійжесінде// →атаулұ/ әлеумөттүк көмөг ͡ алатын //адамдардың саны //→^уосұ/ ^уомбір ^уокрұугте / алпыспес просентке төмөндөдү↓/// ↑және жұмұссұздұғ ͡ деңгейі// ^уотұзалты просентке төмөндөдү// →және таб̊ыстар/ халықтың таб̊ыстары жүзалпыспес просентке ^уөстү↓/// ↑^уосұ / пыйлоттығ ͡ жоб̊аның нәтійжесін /біз ͡ гөрүп ^уотұрұп//→ қәзір ^уосұ ͡ б̊ағдарламаны→// ^уосұ жоб̊аны б̊із / б̊арлығ ͡ ^уөңүрде /іске ͡ асырамыз ͡ деген / жоспарымыз͡ б̊ар→// және / әрб̊ір ^уоблұсқа / келесі͡ жылы// →мысалы ^уоммыйллыйард теңгедем ͡ бөлөмүз↓// сосұн / тійісті тәсілдер/ механійзмдер/ іск'асқаннаң ͡ гейін// біз ͡ б̊ұл ͡ ғаражатт'ұлғайтамыз ↓///	Сонымен бірге тағы да бір өте маңызды жоба ол мынау Жамбыл облысында 2019 жылы пилоттық жоба іске асырғанбыз. Ол өте төмен 2,5 процентпен берілетін несие. Ауылдық жерлерде жеке кәсіпкерлерге үй шаруашылықтарына берілетін несиелер. 11 ауылдық округте жасалынды жаңағы пилоттық жоба. Соның нәтижесінде атаулы әлеуметтік көмек алатын адамдардың саны осы 11 округте 65 процентке төмендеді. Және жұмыссыздық деңгейі 36 процентке төмендеді және табыстар, халықтың табыстары 165 процетке өсті. Осы пилоттық жобаның нәтижесін біз көріп отырып қазір осы бағдарламаны, осы жобаны біз барлық өңірде іске асырамыз деген жоспарымыз бар және әрбір облысқа келесі жылы мысалы 10 миллиард теңгеден бөлеміз. Сосын тиісті тәсілдер, механизмдер іске асқаннан кейін біз бұл қаражатты ұлғайтамыз.
Әлихан Смайылов	▶	↑бұл бағыт бойынша// ^йең бастысы/ жылдың басынан бері→ /^й/ең төменгі ^йеңбекақы мөлшерлемесі// алпысмың теңгеге дейін көтерілді↓// қырықекімың бесжүз болатын алдында↓/// ↑^уол бірбүтіноннан алты милон адамға //тікелей табыстарына ^уоң әсерін берді//↓ ^йекіншіден/ мемлекет басшысының тап̊сырмасы бойынша→// ^йекіміңжиырмасыншы жылдан бастап// алтыжүзмың педагогтарға /жалақыларын жиырмабес працентке көбейтіп →келе жатырмыз↓/// ↑медициналық қызметкерлерге/ ^уол ^йекіжүзелу мың адам// үш жылдың ішінде жалақылары→// ^йекі ^йесе ^уөсетін болады↓///	↑бұл бағытпойұнша// ^йең ͡ бастысы/ жылдың басынам͡ бері→ //^йең төмөңгү ^йеңбекақы мөлшөрлөмөсү// алпысмың теңгеге ͡ дейің ͡ гөтөрүлдү↓//қырығекі мың/ бешшүз ͡ б̊олатын алдында↓/// ↑^уол бірб̊үтүноннан алты мійллійон адамға //тікелей таб̊ыстарына ^уоң әсерім ͡ берді//↓ ^йекіншіден/ мем^ілекет ͡ пашшысының тап̊сырмасы ͡ б̊ойұнша→// ^йекімыңжыйырмасыншы жылдам ͡ бастап // алтыжүзмың педагогтарға /жалақыларын жыйырмаб̊ес просентке ͡ гөб̊өйтүп →кележатырмыз↓/// ↑медійсійналық ͡ қызметкерлерге/ ^уол ^йекіжүзөлүу мың адам// үшшылдың ішінде жалақылары→// ^йек'есе ^уөсөтүм ͡ болады↓///	Бұл бағыт бойынша ең бастысы жылдың басынан бері ең төменгі еңбекақы мөлшерлемесі 60 мың теңгеге дейін көтерілді. 42 500 болатын алдында. Ол 1,6 миллион адамға тікелей табыстарына оң әсерін берді. Екіншіден, мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2020 жылдан бастап, 600 мың педагогтарға жалақыларын 25 процентке көбейтіп келе жатырмыз. Медициналық қызметкерлерге, ол 250 мың адам, үш жылдың ішінде жалақылары екі есе өсетін болады.
Әлихан Смайылов	▶	↑сонымен бірге басқа да/ бійуджет саласында істейтін қызметкерлерге→// алтыжүзелу мың адамға //қосымша жыл сайын →// жиырма працентке жалақылары индексаційаланып/ көтеріліп ^уотұр↓// ^уол йәғіній/ беш жылдың ішінде //^йекі ^йесе ^уөсет деген сөз↓/// ↑сонымен бірге/ біс бірбүтін ^уоннан сегіз мың жеке кәсіпорындармен →//тиісті келісімсөздерді жүргізіп↑// ^уолар/ ^уөздерінің қызметкерлеріне //^уорташа алғанда↑/ жиырма ^уотыз працентке// жалақыларын көтереді деген шешімдеріне// қол жеткіздік↓///	↑сонұмембірге / б̊асқа ͡ да/ бүуджөт čаласынд'істейтің ͡ ғызметкерлерге→// алтыжүзөлүу ͡ мың адамға //қосұмша жылсайын →//жыйырма просентке жалақылар ійндек̊сасыйаланып / көтөрүлүп ^уотұр↓// ^уол йәғ^іній/ бешшылдың ішінде //^йек'есе ^уөсөдү деген сөз↓/// ↑сонұмембірге/ біз б̊ірб̊үтүн ^уоннан сегізмың жеке͡ гәсіпорұндармен →//тійісті ͡ гелісімсөздөрдү жүргүзүп↑// ^уолар ^уөздөрүнүң͡ ғызметкерлеріне //^уорташ'алғанда↑/ жыйырма-отұз просентке// жалақыларың͡ гөтөрөдү ͡ деген шешімдеріне// қол жеткіздік↓///	Сонымен бірге басқа да бюджет саласында істейтін қызметкерлерге, 650 мың адамға, қосымша жыл сайын 20 процентке жалақылары индексацияланып көтеріліп отыр. Ол яғни 5 жылдың ішінде екі есе өседі деген сөз. Сонымен бірге біз 1,8 мың жеке кәсіпорындармен тиісті келісімсөздерді жүргізіп, олар өздерінің қызметкерлеріне орташа алғанда 20-30 процентке жалақыларын көтереді деген шешімдеріне қол жеткіздік.
Әлихан Смайылов	▶	↑сонымен бірге/ ^уосы жұмыстың нәтижесінде →//жалпы халықтың табыстары //артады деп ^уойлаймыс↓/// ↑соның үстіне/ жаңағы айтылғандай//→ көптеген инвестиційалық жобаларды //іске асырамыс↓// барлық инвестиційалық жобалардың→ //саны үш мыңнан асады↓// бірақ соның ішінде //жетіжүзден астам ірі инвестиційалық жобалар→// сол жердегі жұмыс ^уорындары/ ашылатын болса↑// халықтың табысына //оң әсерін береді деп ^уойлаймыс↓///	↑сонұмембірге/ ^уосұ жұмұстұң͡ нәтійжесінде //жалпы ͡ халықтың таб̊ыстары //артады ͡ деп ^уойлаймыз↓/// ↑сонұң ͡ үстүнө/ жаңағ'айтылғандай //→ көптөгөн ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аларды //іск'ас^ырамыз↓// барлығ ͡ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алардың //сан'үш мыңнан асады↓// бірақ̊ ͡ сонұң͡ ішінде //жетіжүздөн астам ірі ійнвестітčійалық͡ жоб̊алар→// сол жердегі жұмұс ^уорұндары/ ашылатым ͡ болса↑// халықтың таб̊ысына //^уоң әсерім ͡ береді деп ^уойлаймыз↓///	Сонымен бірге осы жұмыстың нәтижесінде халықтың табыстары артады деп ойлаймыз. Соның үстіне жаңағы айтылғандай, көптеген инвестициялық жобаларды іске асырамыз. Барлық инвестициялық жобалардың саны үш мыңнан асады, бірақ соның ішінде 700-ден астам ірі инвестициялық жобалар, сол жердегі жұмыс орындары ашылатын болса, халықтың табысына оң әсерін береді деп ойлаймыз.
Әлихан Смайылов	▶	↑негізін айтатын болсақ→// мемлекет жылжымайтын мүлік нарығының бағаларын/ реттемейді↓// бірақ біс тиісті мониторинг жүргізудеміс↓/// ↑сол нарықтың бағаларының ^уөсуүне// не ^уөспеуіне тікелей ықпал ^йететін →//мынау/ құрылыс материалдары//→ мемлекет сол құрұлыс материалының бағаларының ^уөспеуүне →//тиісті шаралар қабылдау керек↓/// ↑біс// мысалы// жүжжеті инвестиційалық жобаны казір іске асырамыз↓// ^уолардың/ бес жылдың ішінде// ^уолардың көлемі бір трилөн теңгеге дейін жетеді↓/// ↑сол инвестиційалық жобалар// жаңағы ^уотандық құрұлыс материалдарын /шығаруға бағытталған↓// соның нәтижесінде/ →біс ішкі нарықта импортқа тәуелді болмасақ↑// ^уөзіміздің ^уотандық құрылыс материлдарын →//керекті көлемде шығаратын болсақ↑// тұрғын үй бағаларының тұрақтануына→ //тікелей әсерін тигіземіс↓// біс/ бұл бағыт бойынша →//арнайы жұмыс жүргізудеміс↓///	↑негізін айтатым ͡ болсақ→// мем^ілекет / жылжымайтын мүлүг ͡ нарығыным ͡ бағаларын/ ^іреттемейді↓// бірақ ͡ піз тійісті моныйторыйңг жүргүзүудеміз↓/// ↑сол нарықтың бағаларының ^уөсүуүнө// не ^уөспөуүнө тікелей ықпал ^йететін →//мынау/ құрұлұс матерійалдары//→ мем^ілекет құрұлұс матерійалының бағаларының ^уөспөуүнө →//тійісті шаралар ғаб̊ылдау͡ герек↓/// ↑біз// мысалы// жүжжөті ͡ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аны қәзір іск'асырамыз↓// ^уолардың/ бешшылдың ͡ ішінде// ^уолардың͡ гөлөмү ͡ б̊ір трійллійон теңгеге ͡ дейін жетеді↓/// ↑сол ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар// жаңағы ^уотандық құрұлұс матерійалдарын шығарұуға ͡ б̊ағытталған↓// сонұң нәтійжесінде/ →біз ішкі нарықт'ыймпортқа тәуөлдү ͡ б̊олмасақ↑// ^уөзүмүздүң ^уотандық құрұлұс матерійалдарын →//керекті ͡ гөлөмдө шығаратым ͡ болсақ↑// тұрғұн ͡ үй ͡ б̊ағаларының тұрақтанұуұна→ //тікелей әсерін тійгіземіз// біз/ бұл бағыт ͡ пойұнша //арнайы жұмұш ͡ шүргүзүудөмүз↓///	Негізін айтатын болсақ, мемлекет жылжымайтын мүлік нарығының бағаларын реттемейді, бірақ біз тиісті мониторинг жүргізудеміз. Сол нарықтың бағаларының өсуіне не өспеуіне тікелей ықпал ететін мынау құрылыс материалдары. Мемлекет құрылыс материалының бағаларының өспеуіне тиісті шаралар қабылдау керек. Біз мысалы, 107 инвестициялық жобаны қазір іске асырамыз. Олардың 5 жылдың ішінде олардың көлемі 1 триллион теңгеге дейін жетеді. Сол инвестициялық жобалар жаңағы отандық құрылыс материалдарын шығаруға бағытталған, соның нәтижесінде біз ішкі нарықта импортқа тәуелді болмасақ, өзіміздің отандық құрылыс материлдарын керекті көлемде шығаратын болсақ, тұрғын үй бағаларының тұрақтануына тікелей әсерін тигіземіз, біз бұл бағыт бойынша арнайы жұмыс жүргізудеміз.
Әлихан Смайылов	▶	↑мемлекет басшысының шешімі бойынша →//бізде/ үш ^уоблыс ашылды↓// ұлытау/ абай және жетісу ^уоблыстары//→ бірақ ^уолардың ұйымдастыру жұмыстары→ //әлі де жүргізілуде↓/// ↑^уосы ұйымдастыру жұмыстары// →толығымен біткеннең ͡ гейін барып↑// ^уолар арнайы кешенді/ әлеуметтік экономикалық даму жоспарларын дайындап↑// ^уөкіметте бекітетін болады↓/// ↑әрине/ бұл ^уоблыстар жаңадан ашылғаннан гейін→// ^уоларға ^йерекше көңіл бөліп↑// ^йерекше қосымша көмек көрсету герек↓// сондықтан/ ^уосындай кешенді жоспарлар қабылданады↓/// ↑^уосы ^уоблыстарды құрұу шешімінің ^уөзі //^уосы/ ^уоблыстарда тұратын халыққа//→әлеуметтік-экономикалық/ жағдайын жақ̊сартуға /^уоң ықпалын беріп ^уотыр↓// ^уөкіметтің тарапынан қаржы бөлүніп↑// ^уосы ^уоблыстардағы// дамуына қосымша ықпал беру ͡ герек↓///	↑мем^ілекет ͡ пашшысының шешімі͡ б̊ойұнша →//бізде/ үш ^уоблұс ашылды↓// ұлұтау/ аб̊ай және жетісұу ^уоблұстары//→ бірақ ^уолардың ұйұмдастырұу жұмұстары→ //әлі ͡ де жүргүзүлүудө↓/// ↑^уосұ /ұйұмдастырұу жұмұстары// →толұғұмем ͡ біткеннең ͡ гейім͡ барып↑// ^уолар арнайы͡ гешенді/ әлеумөттүг ͡ економыйкалығ͡ дамұу жоспарларын дайындап// ^уөкүмөттө ͡ б̊екітетім ͡ болады↓/// ↑әрійне/ бұл ^уоблұстар жаңадан ашылғаннаң ͡ гейін→// ^уоларға ^йерек̊ше͡ гөңүл͡ бөлүп↑// ^йерек̊ше ͡ ғосұмша͡ гөмөк͡ көрсөтүу ͡ герек↓// сондұқтан/ ^уосұндай ͡ гешенді жоспарлар ͡ ғаб̊ылданады↓/// ↑^уосұ ^уоб^ұлұстарды ͡ ғұрұу шешімінің ^уөзү //^уосұ/ ^уоб^ұлұстарда тұратың ͡ ғалыққа// →әлеумөттүг ͡ економыйкалығ ͡ жағдайын жақ̊сартұуға /^уоң ықпалым ͡ беріп ^уотұр↓// ^уөкүмөттүң тарапынаң ͡ ғаржы ͡ б̊өлүнүп↑// ^уосұ ^уоб^ұлұстардағы// дамұуұна /қосұмша / ықпал ͡ б̊ерүу ͡ герек↓///	Мемлекет басшысының шешімі бойынша бізде 3 облыс ашылды: Ұлытау, Абай және Жетісу облыстары, бірақ олардың ұйымдастыру жұмыстары әлі де жүргізілуде. Осы ұйымдастыру жұмыстары толығымен біткеннен кейін барып, олар арнайы кешенді әлеуметтік-экономикалық даму жоспарларын дайындап, өкіметте бекітетін болады. Әрине, бұл облыстар жаңадан ашылғаннан кейін оларға ерекше көңіл бөліп, ерекше қосымша көмек көрсету керек. Сондықтан осындай кешенді жоспарлар қабылданады. Осы облыстарды құру шешімінің өзі, осы облыстарда тұратын халыққа әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсартуға оң ықпалын беріп отыр. Өкіметтің тарапынан қаржы бөлініп, осы облыстардағы дамуына қосымша ықпал беру керек.
Әлихан Смайылов	▶	↑иә/ бұл мәселе //қазір ^йембек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі →//арнайы зерделеп жатыр↓/// ↑тиісті қоғамдық/ ^уөкілдерімен// бірнеше кездесу ^уөткізілді↓/// ↑бұл жерде/ бір айтатын мәселе//→ адамдар ^йерте шығатын болса↑// ^уонда зейнетақыныңда мөлшері сәйкесінше// төмен болады↓/// ↑сондықтан бұны/ ^йескеру ͡ герек↓// бірақ дегеммен/ ^уосындай қоғамда// пікір болғаннан гейін↑// ^уоны/ әрине/↓ жан-жақты талдап↑// зерттеу қажет↓/// ↑казір арнайы/ жұмыс тобы құрылып// жаңағы айтылған ^йеңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің шеңберінде// →бұл мәселе зерттеліп жатыр↓/// ↑соның нәтижесін /салалық министрлік//→ сосын тиісті ақпарат берет деп ^уойлаймын↓///	↑ійә/ бұл мәселе //қәзір ^йеңбег ͡ және ͡ ғалықты ͡ әлеумөттүк ͡ қорғау мійнійстрлігі →//арнайы зерделеб̊͡ жатыр↓/// ↑тійісті͡ ғоғамдық/ ^уөкүлдөрімен// бірнеше ͡ гездесүу ͡ ^уөткүзүлді↓/// ↑бұлжерде/ бір айтатын мәселе//→ адамдар ^йерте шығатын ͡ болса↑// ^уонда зейнетақының ͡ да мөлшөрү сәйкесінше// төмөм͡ болады↓/// ↑сондұқтам ͡ бұнұ/ ^йескерүу ͡ герек↓// бірақ / дегеммен/ ^уосұндай ͡ ғоғамда// пікір ͡ б̊олғаннаң ͡ гейін↑// ^уонұ/ әрійне/↓ жан-жақты талдап↑// зерттеу ͡ ғажет↓/// ↑қәзір арнайы/ жұмұс͡ тоб̊ұ ͡ ғұрұлұп// жаңағ'айтылған ^йеңбек /және / әлеумөттүк ͡ қорғау мійнійстрлігінің шеңберінде// →бұл мәселе зерттеліб̊ ͡ жатыр↓/// ↑сонұң нәтійжесін /салалығ͡ мійнійстрлік//→ сосұн/ тійіст'ақпарат ͡ переді деп ^уойлаймын↓///	Иә, бұл мәселе қазір Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі арнайы зерделеп жатыр. Тиісті қоғамдық өкілдерімен бірнеше кездесу өткізілді. Бұл жерде бір айтатын мәселе адамдар ерте шығатын болса, онда зейнетақының да мөлшері сәйкесінше төмен болады. Сондықтан бұны ескеру керек, бірақ дегенмен осындай қоғамда пікір болғаннан кейін оны әрине, жан-жақты талдап, зерттеу қажет. Қазір арнайы жұмыс тобы құрылып, жаңағы айтылған Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің шеңберінде бұл мәселе зерттеліп жатыр. Соның нәтижесін салалық министрлік сосын тиісті ақпарат береді деп ойлаймын.
Әлихан Смайылов	▶	↑казір біс /электр қуатының балансын дайындадық↓// және біс көріп ^уотырмыз↓// болашағымызда сол электр қуатында //тап̊шылық ^уорын алады деп көріп ^уотырмыз↓/// ↑сондықтан/ атом электр станційасын құрмай↑// біз бұл мәселені шеше алмаймыз↓/// ↑электр энергійамен толығымен экономикамызды/ қамытпасақ↑// ары ͡ ғарай даму /уөте қиын болады↓/// ↑сондықтан бұл мәселе бойынша/ шешім қабылданды↓// ^уорны ^уөзүңіз айтқандай белгіленді↓// ^йенді энергетика министрлігі /тиісті технологійаларды /дүниежүзіндегі бар/ ^уозық технологійаларды/ →қарастырып жатыр↓/// ↑америка құрама штаттары/ франсуз/ →^уоңтүстік корейа/ және ^уорыстардың технологійаларын →/казір зерделеп/ қарап жатыр↓/// ↑жалпы бұл жоба// халықаралық жоба болады↓/// ↑йәғіній бірнеше мемлекеттерден →/әртүрлі технологійалар тартылатын болады↓/// ↑сосын барып тиісті шешім қабылданады↓///	↑қәзір ͡ б̊із /^йелект^ір ͡ ғұуатының балансын дайындадық↓// және біз ͡ гөрүп͡ отұрмұз↓// болашағымызда сол ^йелектір ͡ ғұуатында //тап̊шылығ ͡ орұн ͡ алады ͡ деп көрүп ^уотұрмұз↓/// ↑сондұқтан / атом ^йелектір ыстансасың ͡ ғұрмай↑// біз ͡ б̊ұл мәселені шеш'алмаймыз ↓/// ↑^йелектір ^йенергійамен толұғұмен ^йекономійкамызды/ қамытпасақ↑// ары ͡ ғарай ͡ дамұу /^уөтө ͡ ғыйым ͡ болады↓/// ↑сондұқтам ͡ бұл мәселе ͡ б̊ойұнша/ шешім ͡ ғаб̊ылданды↓// ^уорнұ ^уөзүңүз айтқандай ͡ б̊елгіленді↓// ^йенді ^йенергетійка мійнійстрлігі /тійісті технологійаларды //дүнүйөжүзүндөгү / б̊ар/ ^уозұқ технологійаларды/ →қарастырыб̊ ͡ жатыр↓/// ↑амерійка͡ ғұрама ͡ штаттары/ франсұуз/ →^уоңтүстүк корейа/ және ^уорұстардың технологійаларын →/қәзір зерделеп/ қараб̊ ͡ жатыр↓/// ↑жалпы / б̊ұл жоб̊а// халықаралығ ͡ жоб̊а ͡ б̊олады↓/// йәғ^іній бірнеше мем^ілекеттерден →/әртүрлү технологійалар тартылатым ͡ болады↓/// ↑сосұм ͡ барып тійісті шешім ͡ ғаб̊ылданады↓///	Қазір біз электр қуатының балансын дайындадық және біз көріп отырмыз, болашағымызда сол электр қуатының тапшылық орын алады деп көріп отырмыз. Сондықтан атом электр станциясын құрмай біз бұл мәселені шеше алмаймыз. Электр энергиямен толығымен экономикамызды қамытпасақ, ары қарай даму өте қиын болады. Сондықтан бұл мәселе бойынша шешім қабылданды, орны өзіңіз айтқандай белгіленді. Енді Энергетика министрлігі тиісті технологияларды, дүние жүзіндегі бар озық технологияларды қарастырып жатыр. Америка Құрама Штаттары, француз, Оңтүстік Корея және орыстардың технологияларын қазір зерделеп қарап жатыр. Жалпы бұл жоба халықаралық жоба болады, яғни бірнеше мемлекеттерден әртүрлі технологиялар тартылатын болады, сосын барып тиісті шешім қабылданады.
Әлихан Смайылов	▶	↑мынау қаржылық аудитті/ алатын болсақ↑// былтыр мемлекеттік аудитпен қамтылған→/ қаржының көлемі үш ^йесе ^уөсті↓// сонымен бірге мынау анықталған қаржылық бұзушылықтардың көлемі →// жетпішжеті працентке төмендеді↓/// ↑йәғіній жалпы аудиттің көлемі/ ұлғайғанмен→// бұзушылықтардың көлемі төмендеді деген сөз// жалпы қаржылық дисциплина жоғарылады деген сөз// мемлекеттік ^уоргандардағы↓/// ↑^уол бірінші мәселе// ^йекінші мәселе/→ жаңағы ұлттық қордан алынатын қаржы мәселесі→// ^уол расында да/ үлкен маңызды мәселе↓///	↑мынау͡ ғаржылығ ͡ аудыйтты/ алатым ͡ болсақ↑// былтыр мем^ілекеттіг ͡ аудыйтпең͡ ғамтылған→/ қаржының͡ гөлөмү / үш ^йесе ͡ өстү↓// сонұмембірге мына / анықталған қаржылық͡ пұзұушұлұқтардың ͡ гөлөмү →//жетпішшеті просентке төмөндөдү↓/// ↑йәғ^іній /жалп'аудыйттің͡ гөлөмү/ ұлғайғаммен↓// бұзұушұлұқтардың͡ гөлөмү төмөндөдү деген сөз// жалпы қаржылығ͡ дійссійплійна жоғарылады деген сөз// мем^ілекеттік ^уоргандарда↓/// ↑^уол бірінші мәселе/ ^йекінші мәселе//→ жаңағы/ұлттұқ ͡ қордан алынатың ͡ ғаржы мәселесі // ^уол ^ырасында ͡ да/ үлкөн маңызды мәселе↓///	Мынау қаржылық аудитті алатын болсақ, былтыр мемлекеттік аудитпен қамтылған қаржының көлемі 3 есе өсті. Сонымен бірге мынау анықталған қаржылық бұзушылықтардың көлемі 77 процентке төмендеді, яғни жалпы аудиттің көлемі ұлғайғанмен бұзушылықтардың көлемі төмендеді деген сөз. Жалпы қаржылық дисциплина жоғарылады деген сөз мемлекеттік органдарда. Ол бірінші мәселе. Екінші мәселе, жаңағы ұлттық қордан алынатын қаржы мәселесі. Ол расында да үлкен маңызды мәселе.
Әлихан Смайылов	▶	↑біс бұл мәселені шешу үшін// →біріншіден/ катрциклдық тәсілді заңнамаға ^йенгіздік↓// йәғіній/ ұлттық қордан алынатын қаражат→// ұлттық қорға түсетін қаражаттан көп болмау герек↓// бір/ ^йекіншіден/ мемлекеттік бійуджеттің шығыстарының ^уөсуіне шектеу қойұу// келесі/ ^уол республикалық бійуджеттің жергілікті бійуджеттердің ^уөз түсімдерін// йәғіній салық түсімдерін ұлғайту↓/// ↑мысалы/ биыл/ республикалық бійуджеттің ^уөз түсімдері// →йәғіній ұлттық қордан алынатын қаражатты алмағанда→// қырық працентке ^уөсуде↓/// ↑^уол біріншіден/ жаңағы цифрландыру// →салықтық және кедендік әкімшілендірудің сапасын →көтеру сыйақты жұмыстың нәтижесінде// және эканомиканың ^уөсуіне// әрине/ байланысты↓/// ↑сондықтан/ биылғы жылға қарағанда// →келесі жылы ұлттұқ қордан тартылатын кепілдірілген трансферттердің көлемі // ^йек' есе төмендейді↓///	↑біз͡ б̊ұл мәселені ͡ шешүу͡ үшүн // →біріншіден/ котрсыйкылдық тәсілді заңнамаға ^йеңгіздік↓// ↑йәғ^іній/ ұлттұқ қордан алынатың ͡ ғаражат→// ұлттұқ қорға түсөтүң ͡ ғаражаттаң ͡ гөп͡ полмау͡ герек↓// бір/ ^йекіншіден/ мем^ілекеттік ͡ пүуджөттүң шығыстарының ^уөсүуүнө шектеу ͡ ғойұу// келесі/ ^уол / ^іреспүублійкалық͡ пүуджөттүң жергілікті͡ б̊үуджөттөрдүң ^уөз түсүмдөрүн// йәғ^іній салық түсүмдөрүн ͡ ұлғайтұу↓/// ↑мысалы/ быйыл/ ^іреспүублійкалық ͡ пүуджөттүң ^уөз түсүмдөрі// →йәғ^іній ұлттұқ қордан алынатың ͡ ғаражатты ͡ алмағанда →// қырық просентке ^уөсүудө↓/// ↑^уол біріншіден/ жаңағы сійфірландырұу// →салықтығ ͡ және͡ гедендіг ͡ әкімшілендірүудүң сапасың͡ гөтөрүу сыйақты / жұмұстұң нәтійжесінде// және /^йекономійканың ^уөсүуүнө// әрійне/ байланысты↓/// ↑сондұқтан/ быйылғы жылға͡ ғарағанда// →келесі жыл / ұлттұқ қордан тартылатын / кепілдірілген трансферттердің͡ гөлөмү //^йек'есе төмөндөйдү↓///	Біз бұл мәселені шешу үшін біріншіден, котрциклдық тәсілді заңнамаға енгіздік. Яғни ұлттық қордан алынатын қаражат ұлттық қорға түсетін қаражаттан көп болмау керек, бір. Екіншіден мемлекеттік бюджеттің шығыстарының өсуіне шектеу қою, келесі ол республикалық бюджеттің жергілікті бюджеттердің өз түсімдерін, яғни салық түсімдерін ұлғайту. Мысалы, биыл республикалық бюджеттің өз түсімдері, яғни ұлттық қордан алынатын қаражатты алмағанда 40 процентке өсуде. Ол біріншіден, жаңағы цифрландыру салықтық және кедендік әкімшілендірудің сапасын көтеру сияқты жұмыстың нәтижесінде және экономиканың өсуіне әрине, байланысты. Сондықтан биылғы жылға қарағанда келесі жылы ұлттық қордан тартылатын кепілдірілген трансферттердің көлемі 2 есе төмендейді.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑ассалам алейкум^ырахматуллах баракатух → // қадірлі көрермендер↓/// ↑мінеки ^уөздеріңізбен сауапты сұхбат → // хабарында жүздесіп ^уотырмыз↓/// ↑аллах тағалаға → // сансыз мақтау мадақтар↓/// ↑пайғамбарымызға аллахтың игілігімен → // сәлемі болсын↓/// хабарымыздың бүгүнгі қонағы → // алматы қаласы → // аманқұл ата мешітінің найб имамы → // ба// бақытнұр шәменұлы бауырымыз↓///↑ассалам алейкум → // ^ырахматуллах баракатух↓/// ↑қонақ↓/// ↑ассалам алейкум ^урахматуллах баракатух↓/// ↑жүзгізуші↓/// ↑хитба сөзінің тілдік және шариғи мағынасына тоқталсаңыз↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑ассалам алейкүум ^ұрахматұуллах баракатұух → // қадірлі ͡гөрөрмөндер↓/// ↑мінекій ^уөздөрүңізб̊ен сауапты сұхбат → // хаб̊арында жүздөсүб̊ ͡^уотұрмұз↓/// ↑аллах тағалаға → // сансыз мақтау мадақтар↓/// ↑пайғамбарымызға'аллахтың ійгілігімен → // сәлемі ͡б̊олсұн↓/// хаб̊арымыздың бүгүңгү қонағы → // алматы қаласы →амаңқұл ата мешітінің найб ыймамы → // бақытнұр шәменұлұ ͡б̊ауұрұмұз↓///↑ассалам алейкүум → // ^ырахматұуллах баракатұух↓/// ↑қонақ↓/// ↑ассалам алейкүум → // ^ырахматұуллах баракатұух↓/// ↑жүзгүзүушү↓/// ↑хыйтпа сөзүнүң тілдіг және шарыйғый мағынасына тоқталсаңыз↓///	Жүргізуші: Ассалам алейкум рахматуллах баракатух қадірлі көрермендер. Мінеки өздеріңізбен сауапты сұхбат хабарында жүздесіп отырмыз. Аллах тағалаға сансыз мақтау мадақтар. Пайғамбарымызға Аллахтың игілігімен сәлемі болсын. Хабарымыздың бүгінгі қонағы Алматы қаласы Аманқұл ата мешітінің найб имамы Бақытнұр Шәменұлы бауырымыз. Ассалам алейкум рахматуллах баракатух. Қонақ: Ассалам алейкум рахматуллах баракатух. Жүзгізуші: Хитба сөзінің тілдік және шариғи мағынасына тоқталсаңыз.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// аллах субханалла сан-санасыз мақтаулар→ сан-санасыз шүкірлер → // ^уосының ^уоның сүйікті ^йелшісі пайғамбарымыз мұхаммедке → // алланың игілігі сәлемі салауаттары болсын↓/// ↑хитбаның тілдік мағынасына тоқталатын болсақ → // араб тілінде сөз салу → // танысу→ // сөйлесу → // қазақиша 'айтқанда → // құда түсу↓/// ↑сырға тағу → // соның барлығы жалпы ^уосы хитба → // дегеннің тілдік мағынасына кіреді↓/// ↑^йенді шариғаттағы мағынасына тоқталатын болсаңыз → // мысалыға үйленейін деген жігіттің ^уөзінің ұнатқан қызына → // тікелей болмаса жаңағы ишарамен сөз айтуы↓/// арабша сөйлейді	↑қонақ↓/// аллах сұубқаналла сан-санасыз мақтаулар → // сан-санасыш шүкүрлөр → // ^уосұнұң ^уонұң сүйүкті'елшісі пайғамбарымыз мұхаммедке → // алланың ійгілігі сәлемі салауаттары ͡б̊олсұн↓/// ↑хыйтпаның тілдіг мағынасына тоқталатым болсақ → // араб̊ тілінде сөс салұу → // танысұу → // сөйлөсүу → // қазақыйша'айтқанда → // құда түсүу↓/// ↑сырға тағұу → // сонұң барлығы жалпы'осұ хыйтпа → // дегеннің тілдіг мағынасына ͡гіреді↓/// ↑^йенді шарыйғаттағы мағынасына тоқталатым болсаңыз → // мысалыға'үйлөнөйін деген жігіттің ^уөзүнүң ұнатқаң ғызына → // тікелей болмаса жаңағы'ыйшарамен сөз айтұуұ↓/// ↑арабша сөйлөйдү	Қонақ: Аллах Субханалла сан-санасыз мақтаулар, сан-санасыз шүкірлер осының оның сүйікті елшісі пайғамбарымыз Мұхаммедке Алланың игілігі сәлемі салауаттары болсын. Хитбаның тілдік мағынасына тоқталатын болсақ, араб тілінде сөз салу, танысу, сөйлесу, қазақиша айтқанда құда түсу. Сырға тағу соның барлығы жалпы осы хитба дегеннің тілдік мағынасына кіреді. Енді шариғаттағы мағынасына тоқталатын болсаңыз мысалыға үйленейін деген жігіттің өзінің ұнатқан қызына тікелей болмаса жаңағы ишарамен сөз айтуы. (Арабша сөйлейді)
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑бұл жерде айтып тұрған → // сендерге ^йешқандай күнә жоқ↓/// ↑ажырасқан әйел болмаса ↑жесір қалған әйелге жанамалай жасырын түрде↑ ишарамен сөз салуларыңа ^йешқандай не жоқ дейді ↑күнә жоқ дейді↓/// ↑хитбаның шариғатқа үкімін шариғатта үкімі ^уол↑ мұстахалқ болып саналады шариғатымызда↓/// ↑хитба жасаудағы негізгі мақса не ^йекі жастың ↑бір-бірін жақыннан тануына жол ашады↓///	↑бұл жерде 'айтып тұрған → // сендерге'ешқ̊андай күнә жоқ↓///↑ажырасқан әйел болмаса ↑жесір ғалған әйелген жанамалай жасырын түрдө↑ ыйшарамен сөс салұуларың ешқ̊андай не жоғ ͡дейді ↑күнә жоғ ͡дейді↓/// ↑хыйтпаның шарыйғатқа үкүмүн шарыйғатта үкүмү ^уол↑ мұстахалқ ͡полұп̊ саналады шарыйғатымызда↓/// ↑хыйтпа жасаудағы негізгі мақ̊са не ^уекі жастың ↑бір-͡б̊ірін жақыннан танұуұна жол ашады↓///	Бұл жерде айтып тұрған сендерге ешқандай күнә жоқ. Ажырасқан әйел болмаса жесір қалған әйелген жанамалай жасырын түрде ишарамен сөз салуларыңа ешқандай не жоқ дейді күнә жоқ дейді. Хитбаның шариғатқа үкімін шариғатта үкімі ол мұстахалқ болып саналады шариғатымызда. Хитба жасаудағы негізгі мақса не екі жастың бір-бірін жақыннан тануына жол ашады.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑хитбаның түрлері бар⁀ма↑ ↑қонақ↓/// ↑бірінші түрі жігіттің ^уөзінің ұнатқан қыз баласына тікелей хитба жасау↑ тікелей сөз салу↓/// ↑^йекінші түрі бар ↑ол^уөзінің ұнатқан қызына әли арқылы ↑сол қыздың ^йет жақындары арқылы сөз салу↑ хитбаның түрлеріне жатады↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑хитбаның қандай шарттары бар↑ ↑қонақ↓/// ↑бірінші шарты шариғат бойынша ↑йағни ^йет жақыны → // қан туысы болмау керек →үйленетін кісі↓/// ↑ал ^йекінші шарты ↑^уол хитба салайын деген қызы → // хитба жасайын деген қызы басқа бір мұсылман бауыр → // басқа бір жігіт хитба жасап → // сөз салып жүрмеген болуы керек↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑хыйтпаның түрлөрү ͡б̊ар↑ ↑қонақ↓/// ↑бірінші түрү жігіттің ^уөзүнүң ұнатқаң ғыз ͡б̊аласына тікелей хыйтпа жасау↑ тікелей сөс салұу↓/// ↑^уекінші түрү ͡б̊ар ↑^уол ^уөзүнүң ұнатқаң ғызына'әлій арқылы ↑сол ғыздың ^йет ͡шақындара'арқылы сөс салұу↑ хыйтпаның түрлөрүне жатады↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑хыйтпаның ͡ғандай шарттары ͡б̊ар↑ ↑қонақ↓/// ↑бірінші шарты шарыйғат пойұнша ↑йағна'ет жақыны → // қан тұуұсұ ͡б̊олмау ͡герек → // үйлөнөтің гісі↓/// ↑ал ^йекінші шарты ↑^уол хыйтпа салайын дегең ғызы → // хыйтпа жасайын дегең ғызы ͡б̊асқа ͡б̊ір мұсұлмам бауұр → // басқа ͡б̊ір жігіт хыйтпа жасап → // сөс салыб̊ жүрмөгөм болұуұ ͡герек↓///	Жүргізуші: Хитбаның түрлері бар? Қонақ: Бірінші түрі жігіттің өзінің ұнатқан қыз баласына тікелей хитба жасау, тікелей сөз салу. Екінші түрі бар ол өзінің ұнатқан қызына әли арқылы сол қыздың ет жақындары арқылы сөз салу хитбаның түрлеріне жатады. Жүргізуші: Хитбаның қандай шарттары бар? Қонақ: Бірінші шарты шариғат бойынша яғни ет жақыны қан туысы болмау керек үйленетін кісі. Ал екінші шарты ол хитба салайын деген қызы хитба жасайын деген қызы басқа бір мұсылман бауыр, басқа бір жігіт хитба жасап, сөз салып жүрмеген болуы керек.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) хадисінде келеді↓/// ↑(арабша сөйлейді) не диді пайғамбарымыз айтты кісі дейді ^уөзінің бауыры сөз салып жатқан қызға → // хитба жасауға болмайды дейді↓/// ↑жүргізуші/ ↑жаңа ^уөзіңіз бойжеткен басқа жігітпен хитбада болмау керек → // дедіңіз↓/// ↑сонда ^уол мысалы бейтаныс қыздың басқа біреумен хитбада болғанын → // қайдан біледі↓/// ↑басқа мысалы мұсылманмен↑	↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) хадыйсінде ͡геледі↓/// ↑арабша сөйлөйдү не дійді пайғамбарымыз айтты ͡гісі дейді'өзүнүң бауұрұ сөс салыб̊ жатқаң ғызға → // хыйтпа жасауға ͡б̊олмайды дейді↓/// ↑жүргүзүушү↓///↑жаңа'өзүңүз бойжеткем басқа жігітпен хыйтпада ͡б̊олмау ͡герек → // дедіңіз↓/// ↑сонда'ол мысалы ͡б̊ейтаныс қыздың басқа ͡б̊іреумөн хыйтпада ͡б̊олғанын → // қайдам біледі↓/// ↑басқа мысалы мұсұлмаммен↑	Пайғамбарымыз (с. ғ. с) хадисінде келеді. (Арабша сөйлейді) не диді пайғамбарымыз айтты кісі дейді өзінің бауыры сөз салып жатқан қызға хитба жасауға болмайды дейді. Жүргізуші: Жаңа өзіңіз бойжеткен басқа жігітпен хитбада болмау керек дедіңіз. Сонда ол мысалы бейтаныс қыздың басқа біреумен хитбада болғанын қайдан біледі. Басқа мысалы мұсылманмен?
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑хитба салатын жігіт → // бір кішкене ^уөзүнің жаңағы ақылымен → // санасымен бір сондай немен келу керекта → // сезіммен ^йемес жалпы↓///↑^уол үлкен нәрсеғой → // ^уөмірлік нәрсе болғаннан кейін асығу → // бір жаңағындай албырттық нәрсеге сезімі бой ұрмастан → // бәлки сабырлықпен сол кісінің жаңағы араласып жүрген достар боладығо қыз баланың → // достарынан болмаса жақындарынан → тіпті болмаса ^үуәлиінен жаңағы сұрап білу керекта ^йенді↓///	↑қонақ↓/// ↑хыйтпа салатын жігіт → // бір ͡гішкене'өзүнүң жаңағы'ақылымен → // санасымем бір сондай немең гелүу ͡геректа → // сезіммен ^йемеш шалпы↓///↑^уол үлкөн нәрсеғой → // ^уөмүрлүк нәрсе ͡б̊олғаннаң гейін асығұу → // бір жаңағындай алб̊ырттық нәрсеге сезімі ͡б̊ой ұрмастан →бәлкій саб̊ырлықпен сол гісінің жаңағы'араласып жүргөн достар ͡б̊оладығо қыз ͡б̊аланың → // достарынам болмаса жақындарынан → // тіпті ͡б̊олмаса ^үуәлійінен жаңағы сұрап пілүу ͡геректа'енді ↓///	Қонақ: Хитба салатын жігіт бір кішкене өзінің жаңағы ақылымен, санасымен бір сондай немен келу керекта сезіммен емес жалпы. Ол үлкен нәрсеғой, өмірлік нәрсе болғаннан кейін асығу, бір жаңағындай албырттық нәрсеге сезімі бой ұрмастан бәлки сабырлықпен сол кісінің жаңағы араласып жүрген достар боладығо қыз баланың достарынан болмаса жақындарынан тіпті болмаса уәлиінен жаңағы сұрап білу керекта енді.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑мысалыға исламда мысалыға әрбір мұсылман адамның несі → // абыройы қорғалғанғой↓/// жүргізуші↓///↑тікелей қатынас жасауға тыйым салынады иә↑	↑мысалыға'ыйсламда мысалыға'әрб̊ір мұсұлман адамның несі → // аб̊ыройұ қорғалғанғой↓/// жүргүзүушү↓///↑тікелей ғатынаш шасауға тыйым салынады'ійә ↑	Мысалыға исламда мысалыға әрбір мұсылман адамның несі абыройы қорғалған ғой. Жүргізуші: Тікелей қатынас жасауға тыйым салынады иә?
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑тыйым салынғанда сол үшін басқа айналып ^уөтіп → // жақындарынан ^уол кісінің басқа біреумен хитба жасап жүрма → // жасамай жүрма соны біліп барып → // содан кейін хитба жасаған абзал боладыда негізі↓/// ↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) айтты білесіздер мысалыға ^йер мен әйел ^йекеуі бір жерде → ^уоңаша қалмау керек↓/// ↑^уоңаша қалмау керек→ // ^йегер ^уоңаша қалатын болса үшіншісі шайтан дейді↓/// ↑сондұқтан мүмкіншілік бар → // мүмкінішілік жасау керек міндетті түрде↓/// ↑^уөйткені ^уол шариғат болғаннан кейін ^уодан ^йешкім аттап ^уөтпейдіғой↓///	↑қонақ↓/// ↑тыйым салыңғанда сол үшүм басқа'айналып ^уөтүп → // жақындарынан ^уол гісінің басқа ͡б̊іреумөн хыйтпа жасаб̊ жүрма → // жасамай жүрма сонұ ͡б̊іліп парып → // содаң гейін хыйтпа жасаған аб̊зал болады⁀да негізі↓/// ↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) айтты ͡б̊ілесіздер мысалыға'ер мен әйел ^йекеуү ͡б̊ір жерде → ^уоңаша ͡ғалмау ͡герек↓/// ↑^уоңаша ͡ғалмау ͡герек → // ^йегер ^уоңаша ͡ғалатым болса'үшүншүсі шайтан дейді↓/// ↑сондұқтан мүмкүншүлік бар → // мүмкүнүшіліг жасау ͡герег міндетті түрдө↓/// ↑^уөйткөні ^уол шарыйғат полғаннаң гейін ^уодан ^йешкім аттаб̊ ^у͡өтпөйдүғой↓///	Қонақ: Тыйым салынғанда сол үшін басқа айналып өтіп жақындарынан ол кісінің басқа біреумен хитба жасап жүрма жасамай жүрма соны біліп барып содан кейін хитба жасаған абзал боладыда негізі. Пайғамбарымыз (с. ғ. с) айтты білесіздер мысалыға ер мен әйел екеуі бір жерде оңаша қалмау керек. Оңаша қалмау керек, егер оңаша қалатын болса үшіншісі шайтан дейді. Сондықтан мүмкіншілік бар мүмкінішілік жасау керек міндетті түрде. Өйткені ол шариғат болғаннан кейін одан ешкім аттап өтпейдіғой.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑хитба жасалатын кезінде қыз балада ^уөзінің жақын бір досын →ұл балада мүмкіншілік болса сондай қасына бір жаңағы жолдасын ^йертіп шығып→ жеке қалудың несін жолын кесу керек↓/// ↑^уоңашаланып қалудың↓/// ↑хитба жасау деген ^уосы ^йекен→ деп мынау нелерге барып қыдырып кету → // түнде серуендеу деген нәрселер бар қазір астафиралла↓/// ↑^уол нәрселердің бәрі шариғатта бойынша → // тыйым салынадығо↓/// ↑сол нәрселерге көңіл бөлу керекта↓/// ↑жүргізуші↓///↑ал не нәрсеге^ұрұқсат берілген↓///	↑хыйтпа жасалатың гезінде қыз ͡б̊алады'өзүнүң жақым бір досұн → // ұл балада мүмкүншүлік болса сондай ғасына ͡б̊ір жаңағы жолдасын ^йертіп̊ шығып → // жеке қалұудұң несін жолұң гесүу ͡герек↓/// ↑^уоңашаланып қалұудұң↓/// ↑хыйтпа жасау деген ^уосы'екен → // деп мынау нелерге ͡б̊арып қыдырып кетүу → // түндө серүуөндөу деген нәрселер ͡б̊ар ғазір астафыйралла↓/// ↑^уол нәрселердің бәрі шарыйғатта ͡б̊ойұнша → // тыйым салынадығо↓/// ↑сол нәрселерге ͡гөңүл бөлүу ͡геректа↓/// ↑жүргүзүушү↓///↑ал не нәрсеге ұрұқ̊сат перілген↓///	Хитба жасалатын кезінде қыз балада өзінің жақын бір досын ұл балада мүмкіншілік болса сондай қасына бір жаңағы жолдасын ертіп шығып, жеке қалудың несін жолын кесу керек. Оңашаланып қалудың. Хитба жасау деген осы екен деп мынау нелерге барып қыдырып кету, түнде серуендеу деген нәрселер бар қазір Астафиралла. Ол нәрселердің бәрі шариғатта бойынша тыйым салынадығо. Сол нәрселерге көңіл бөлу керекта. Жүргізуші: Ал не нәрсеге рұқсат берілген.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// пайғамбарымыз (с. ғ. с) бір сахабасы келіп → // бір қызға сөз салып жүргенің айтады → // сонда пайғамбарымыз айтады сен көрдіңба дейді көрдіңба дейді↓/// ↑жоқ көрген жоқпын дейді↓/// ↑сонда не дейді ^уоған қара дейді↓/// ↑^уөйткені қарау дейді сендердің үйленгеннен кейін → // жалпы байанды ^уотбасы болуларыңа → // араларыңа ^йенді махаббаттың ^уорнығуына себепші болады дейді қарау↓/// ↑сол үшін ^йенді хитбада ^ұрұқсат ^йетілетін нәрсе мысалыға қыз баланың жүзіне қарау → // көзіне қарау → // қолына қарауғада'^ұрұқсат ^йетілген↓///	↑қонақ↓/// пайғамбарымыз (с. ғ. с) бір сахаб̊асы ͡геліп → // бір ғызға сөс салыб̊ жүргөнүң айтады → // сонда пайғамбарымыз айтады сең гөрдүңба дейді ͡гөрдүңба дейді↓/// ↑жоқ көргөн жоқпұн дейді↓/// ↑сонда не дейді'оған қара дейді↓/// ↑^уөйткөнү қарау дейді сендердің үйлөңгөннең гейін →жалпы ͡б̊айанда'отпасы болұуларыңа → // араларыңа'енді махаббаттың ^уорнұғұуұна себ̊еп̊ші ͡б̊олады дейді ͡ғарау↓/// ↑сол үшүн ^йенді хыйтпада ұрұқ̊сат ^йетілетін нәрсе мысалыға ͡ғыз ͡б̊аланың жүзүнө қарау → // көзүнө қарау → // қолұна ͡ғарауғада ^ұрұқ̊сат ^йетілген↓///	Қонақ: Пайғамбарымыз (с. ғ. с) бір сахабасы келіп, бір қызға сөз салып жүргенің айтады сонда пайғамбарымыз айтады сен көрдіңба дейді көрдіңба дейді. Жоқ көрген жоқпын дейді. Сонда не дейді оған қара дейді. Өйткені қарау дейді сендердің үйленгеннен кейін жалпы баянды отбасы болуларыңа, араларыңа енді махаббаттың орнығуына себепші болады дейді қарау. Сол үшін енді хитбада рұқсат етілетін нәрсе мысалыға қыз баланың жүзіне қарау, көзіне қарау, қолына қарауғада рұқсат етілген.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^йенді хитба деген былау қарасаң қыз бен жігіттің сол қоғамдық ^уортада кездесуі болып тұрғо йағни↓/// ↑жеке қалмаған↓/// ↑сол ^ұуақытта қыздың әдеміленіп баруына ^ұрұқсат ^йетіледі⁀ма↑ ↑қонақ↓/// ↑әдеміленіп баруына ^ұрұқсат ^йетілмейді шариғатта↓/// ↑^уөйткені → // қыз бала некесінде болмаған бөтен ^йер кісіге → // әдемі болып көріну шариғатта дұрыс ^йемес болып саналады↓/// ↑^уонсыз⁀да мұсылман адамдар // иншалла алланың берекесімен әдеміғо↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑күйеуімен ажырасқанына көп болмаған → // немесе жесір қалғанына көп болмаған әйел адамға хитба жасауға боладыма↑	↑жүргүзүушү↓/// ↑^йенді хыйтпа дегем былау ͡ғарасаң ͡ғыз ͡б̊ен жігіттің сол ғоғамдығ ^уортада ͡гездесүуү ͡б̊олұп тұрғы'йағни ↓/// ↑жеке қалмаған↓/// ↑сол ^ууақытта ͡ғыздың әдеміленіп парұуұна ^ұрұқ̊сат ^йетіледі ма↑ ↑қонақ↓/// ↑әдеміленіп парұуұна ^ұрұқ̊сат ^йетілмейді шарыйғатта↓/// ↑^уөйткөнү → // қыз ͡б̊ала некесінде ͡б̊олмағам бөтөн ^йер ͡гісіге → // әдемі ͡б̊олұп көрүнүу шарыйғатта дұрұс ^йемес ͡полұп̊ саналады↓/// ↑^уонсұзда мұсұлман адамдар ыйншалла'алланың берекесімен әдеміғо↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑күйөуүмөн ажырасқанына ͡гөп полмаған → // немесе жесір ғалғанына ͡гөп полмаған әйел адамға хыйтпа жасауға ͡б̊оладыма↑	Жүргізуші: Енді хитба деген былау қарасаң қыз бен жігіттің сол қоғамдық ортада кездесуі болып тұрғо яғни. Жеке қалмаған. Сол уақытта қыздың әдеміленіп баруына рұқсат етіледі ма? Қонақ: Әдеміленіп баруына рұқсат етілмейді шариғатта. Өйткені, қыз бала некесінде болмаған бөтен ер кісіге әдемі болып көріну шариғатта дұрыс емес болып саналады. Онсызда мұсылман адамдар Иншалла Алланың берекесімен әдеміғо. Жүргізуші: Күйеуімен ажырасқанына көп болмаған, немесе жесір қалғанына көп болмаған әйел адамға хитба жасауға боладыма?
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑күйеуі қайтыс болып кеткен кісілер болмаса // ажырасып кеткен әйел кісілер үйленгісі келетін болса → // болмаса бір ^йер-азамат ^уол кісілерге хитба салуға ниет қылып жүрген болса шариғат күйінше әйел кісі әйдә мезгілін бітіуі керек↓/// ↑^уол әйдә мезгілі дегеніміз не нәрсе → // төрт ай ^уон күнге дейін тазаруын күтеді↓/// ↑төрт ай ^уон күн біткеннен кейін ^уодан кейін жаңағындай жанамалай → // ишарамен хитба жасауға ^ұрұқсат ^йетіледі деген↓///	↑қонақ↓/// ↑күйөуү қайтыс ͡полұп кеткең гісілер ͡б̊олмаса'ажырасып кеткен әйел гісілер үйлөңгүсі ͡гелетім болса → // болмаса ͡б̊ір ^йер-азамат ^уол гісілерге хыйтпа салұуға нійет қылыб̊ жүргөм болса шарыйғат күйүнше'әйел кісі'әйдә мезгілім бітіуү керек↓/// ↑^уол әйдә мезгілі дегеніміз не нәрсе →төрт ай ^уоң гүңгө дейін тазарұуұң гүтөдү↓/// ↑төрт ай ^уоң гүм біткеннең гейін ^уодаң гейін жаңағындай жанамалай→ ыйшарамен хыйтпа жасауға ^урұқ̊сат ^йетіледі деген↓///	Қонақ: Күйеуі қайтыс болып кеткен кісілер болмаса ажырасып кеткен әйел кісілер үйленгісі келетін болса, болмаса бір ер-азамат ол кісілерге хитба салуға ниет қылып жүрген болса шариғат күйінше әйел кісі әйдә мезгілін бітіуі керек. Ол әйдә мезгілі дегеніміз не нәрсе төрт ай он күнге дейін тазаруын күтеді. Төрт ай он күн біткеннен кейін одан кейін жаңағындай жанамалай, ишарамен хитба жасауға рұқсат етіледі деген.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑йағни→жаңағы ^уөзіңіз айтқандай әйдә мерзімі белгіленген ^ұуақыт бітпеген әйел адамға хитба жасау ^уол↓/// ↑қонақ↓/// ↑басы бос әйел ^йемес болып саналады↓/// ↑^йекінші жағынан ^уол → // мүмкін жүкті болуыда мүмкін мысалыға↓/// ↑сол фих мәселесі үшін сол нәрселер қаралады↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑бұл нәрселер йағни құранда айтылып кеткенғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑құранда айтылған нәрселер іиә↑	↑жүргүзүушү↓/// ↑йағни→жаңағы'өзүңүз айтқандай әйдә мерзімі ͡б̊елгілеңген ^ұуақыт пітпеген әйел адамға хыйтпа жаса'ол ↓/// ↑қонақ↓/// ↑басы ͡б̊ос әйел ^йемес ͡полұп̊ саналады↓/// ↑^йекінші жағынан ^уол →мүмкүн жүктү ͡б̊олұуұда мүмкүн мысалыға↓/// ↑сол фих мәселесі'үшүн сол нәрселер ғаралады↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑бұл нәрселер йағни құранда'айтылып кеткеңғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑құранда'айтылған нәрселер ійә↑	Жүргізуші: Яғни, жаңағы өзіңіз айтқандай әйдә мерзімі белгіленген уақыт бітпеген әйел адамға хитба жасау ол. Қонақ: Басы бос әйел емес болып саналады. Екінші жағынан ол мүмкін жүкті болуыда мүмкін мысалыға. Сол фих мәселесі үшін сол нәрселер қаралады. Жүргізуші: Бұл нәрселер яғни құранда айтылып кеткенғой. Қонақ: Құранда айтылған нәрселер иә?
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓///↑кей бауырлар мысалыға мына үйлену мәселесінде ^уондаған бойжеткенмен хитба жасап → // бірақта үйленбей жатады↓/// ↑^уосы дұрыспа негізі↓/// ↑қонақ↓/// ↑жолға қойатын мәселе болып тұр негізі шынына келетін болсақ↓/// ↑^уөйткені көп бауырларымыз көрсеқызар болып → // әдемілігіне қарап → // түр-тұлғасына болмаса кейбіреусі мал-дүниесіне қарап → // сондай шарттарын қойып алады⁀да↓/// ↑әрбір қызбен танысып → // сөйлесіп → // кезігіп ұнатпағаннан кейін басқа біреумен хитба жасап → // ^уол ұнамай қалса және басқа біреумен хитба жасап сөйтіп хитба жасаған қыздарының саны ^уон нешеден асып кетеді↓///	↑жүргүзүушү↓///↑кей бауұрлар мысалыға мына'үйлөнүу мәселесінде'ондаған бойжеткеммен хыйтпа жасап → // бірақта'үйлөмбөй жатады↓/// ↑^уосұ дұрұспа негізі↓/// ↑қонақ↓/// ↑жолға ͡ғойатын мәселе ͡б̊олұп тұр негізі шынына ͡гелетім болсақ↓/// ↑^уөйткөнү көп пауұрларымыз гөрсөқызар ͡б̊олұп → // әдемілігіне қарап → // түр-тұлғасына ͡б̊олмаса ͡гейб̊іреусү мал-дүнүйөсүне қарап → // сондай шарттарың ғойұб̊ ͡аладыда↓/// ↑әрб̊ір ғызб̊ен танысып → // сөйлөсүп → // кезігіб̊ ͡ұнатпағаннаң гейім басқа ͡б̊іреумөн хыйтпа жасап → // ^уол ұнамай ғалса және ͡б̊асқа ͡б̊іреумөн хыйтпа жасап̊ сөйтүп хыйтпа жасағаң ғыздарының сана'он нешеден асып кетеді↓///	Жүргізуші: Кей бауырлар мысалыға мына үйлену мәселесінде ондаған бойжеткенмен хитба жасап, бірақта үйленбей жатады. Осы дұрыспа негізі. Қонақ: Жолға қоятын мәселе болып тұр негізі шынына келетін болсақ. Өйткені көп бауырларымыз көрсеқызар болып, әдемілігіне қарап, түр-тұлғасына болмаса кейбіреусі мал-дүниесіне қарап, сондай шарттарын қойып аладыда. Әрбір қызбен танысып, сөйлесіп, кезігіп ұнатпағаннан кейін басқа біреумен хитба жасап, ол ұнамай қалса және басқа біреумен хитба жасап сөйтіп хитба жасаған қыздарының саны он нешеден асып кетеді.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑хитба ^уол ^йер-азаматтың қолында болғаннан кейін билігі ^йер-азамат ^уойлану керек↓/// ↑нәпсісімен ^йемес иманымен ^уойланып → // содан кейін жаңағындай хитба жасаған кезде жүрегіне шарт қою керек↓/// ↑сол шарттың бірі түріне ^йемес ^йең бірінші шарт иманына → // тақуалылығына → // тектілігіне деген шартты қойып барып↓/// ↑содан кейін хитба жасаса → // иншалла құдай қаласа ^уол кісінің хитбасы берекелі болады және⁀де табысты болады деп ^уойлаймын↓///	↑хыйтпа'ол ^йер-азаматтың ͡ғолұнда ͡б̊олғаннаң гейім бійлігі'ер - азамат ^уойұланұу ͡герек↓/// ↑нәп̊сісімен ^йемес ыйманымен ^уойланып → // содаң гейін жаңағындай хыйтпа жасағаң гезде жүрөгүне шарт қойұу ͡герек↓/// ↑сол шарттың бірі түрүне'емес ^йең бірінші шарт ыйманына → // тақұуалылығына → // тектілігіне деген шартты қойұп парып↓/// ↑содаң гейін хыйтпа жасаса → // ыйншалла ͡ғұдай ғаласа'ол кісінің хыйтпасы ͡б̊ерекелі ͡б̊олады және⁀де таб̊ысты ͡б̊олады деб̊ ͡^уойлаймын↓///	Хитба ол ер-азаматтың қолында болғаннан кейін билігі ер-азамат ойлану керек. Нәпсісімен емес иманымен ойланып, содан кейін жаңағындай хитба жасаған кезде жүрегіне шарт қою керек. Сол шарттың бірі түріне емес ең бірінші шарт иманына, тақуалылығына, тектілігіне деген шартты қойып барып. Содан кейін хитба жасаса, Иншалла Құдай қаласа ол кісінің хитбасы берекелі болады жәнеде табысты болады деп ойлаймын.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑хитбаның санының артуы негізінен хитбашыға ұсыныс тастаған кезде → ^уол қыз жайлы белгілі бір мәліметтерді йағни ^үуәлиінен болсын немесе құрбыларынан сұрап білмей барып қалуданғой ^йенді↓///↑себебі ана бозбала → // бойжеткенге сұрақ қойған кезде → // оңтүстіктің жігіті болуы мүмкін → // қыз ^уоңтүстікке шыққысы келмеуі мүмкін↓/// ↑^уолар бір-бірімен алдын ала мәлімет алмағандықтан мысалыға ^үуәлиінен↓/// ↑^уол бірден сол жерде белгілі болады → // йағни ^уөзі ^уоған тұрмысқа шыққысы келмейтін болып қаладыда↓/// ↑сондай себептермен йағни → // көбейе бередіғо хитба деген↓/// ↑мысалыға хитбада бойжеткен телефон нөмірін сұрап → // немесе кейін хабарластырып → // хат жазысып тұруға боладыма↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑хыйтпаның санының артұуұ негізінен хыйтпашығы'ұсұнұс тастағаң гезде → // ^уол ғыж жайлы ͡б̊елгілі ͡б̊ір мәліметтерде'йағни үуәлійінем болсұн немесе құрб̊ұларынан сұрап пілмей барып қалұудаңғой ^йенді↓///↑себ̊еб̊і'ана бозб̊ала → // бойжеткеңге сұрақ қойғаң гезде → // ^уоңтүстүктүң жігіті ͡б̊олұуұ мүмкүн → // қыз ^уоңтүстүккө шыққысы ͡гелмеуү мүмкүн↓/// ↑^уолар ͡б̊ір-͡б̊ірімен алдын ала мәлімет алмағандықтан мысалыға үуәлійінен↓/// ↑^уол бірден сол жерде ͡б̊елгілі ͡б̊олады → // йағни^уөзү ^уоған тұрмұсқа шыққысы ͡гелмейтім болұп қаладыда↓/// ↑сондай себ̊ептермен йағни → // көб̊өйө ͡б̊ередіғо хыйтпа деген↓/// ↑мысалыға хыйтпада ͡б̊ойжеткен телефон нөмүрүн сұрап→немесе ͡гейін хаб̊арластырып → // хат ͡шазысып тұрұуға ͡б̊оладыма↓///	Жүргізуші: Хитбаның санының артуы негізінен хитбашыға ұсыныс тастаған кезде, ол қыз жайлы белгілі бір мәліметтерді яғни уәлиінен болсын немесе құрбыларынан сұрап білмей барып қалуданғой енді. Себебі ана бозбала бойжеткенге сұрақ қойған кезде оңтүстіктің жігіті болуы мүмкін қыз оңтүстікке шыққысы келмеуі мүмкін. Олар бір-бірімен алдын ала мәлімет алмағандықтан мысалыға уәлиінен. Ол бірден сол жерде белгілі болады яғни өыз оған тұрмысқа шыққысы келмейтін болып қаладыда. Сондай себептермен яғни, көбейе бередіғо хитба деген. Мысалыға хитбада бойжеткен телефон нөмірін сұрап, немесе кейін хабарластырып, хат жазысып тұруға боладыма.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑^уосы мәселе ^йенді шамалы күрделі → // шамалы ауырлау мәселе негізі қазіргі қоғамымызда↓/// ↑беделді ғалымдар ^уосы мәселеде ^уөзінің пікірін айтқан ^йекен↓/// ↑бұл телефонда бір-бірімен сөйлесу → // интернет арқылы сөйлесу↓/// ↑әзір неше уатсап дейді → // неше түрлі нәрселер шығып кеттіғой ^йенді↓/// ↑сонымен бір-бірінің фотосын жіберіп → // несіп жіберіп сөйлесу жеке қалу болып табылады деп айтқан ^йекен↓/// ↑жеке қалып қою болып табылады↓/// ↑пайғамбарымыздың хадисі бар → // ^йекі адам жеке қалса үшіншісі шайтан болады деген↓///	↑қонақ↓/// ↑^уосұ мәселе'енді шамалы ͡гүрдөлү → // шамалы'ауұрлау мәселе негізі ͡ғазіргі ͡ғоғамымызда↓/// ↑беделді ғалымдар ^уосұ мәселеде'өзүнүң пікірін айтқан ^йекен↓/// ↑бұл телефонда ͡б̊ір-͡б̊ірімен сөйлөсүу → // ійнтернет арқылы сөйлөсүу↓/// ↑әзір неше ұуатčап дейді → // неше түрлү нәрселер шығып кеттіғой ^йенді↓/// ↑сонұмем бір-͡б̊ірінің фотосұн жіб̊еріп → // несіб̊ жіб̊еріп̊ сөйлөсүу жеке қалұу ͡б̊олұп таб̊ылады деб̊ ͡айтқан ^йекен↓/// ↑жеке қалып қойұу ͡б̊олұп таб̊ылады↓/// ↑пайғамбарымыздың хадыйсі ͡б̊ар → // екі'адам жеке қалса'үшүншүсі шайтам болады деген↓///	Қонақ: Осы мәселе енді шамалы күрделі, шамалы ауырлау мәселе негізі қазіргі қоғамымызда. Беделді ғалымдар осы мәселеде өзінің пікірін айтқан екен. Бұл телефонда бір-бірімен сөйлесу, интернет арқылы сөйлесу. Әзір неше уатсап дейді неше түрлі нәрселер шығып кеттіғой енді. Сонымен бір-бірінің фотосын жіберіп, несіп жіберіп сөйлесу жеке қалу болып табылады деп айтқан екен. Жеке қалып қою болып табылады. Пайғамбарымыздың хадисі бар екі адам жеке қалса үшіншісі шайтан болады деген.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^уоның үстіне хитба деген неке қиу ^йемесқой → // сонда ^йегерде сыалыға біреудің хитба жасасқан кезде → // біреудің суретін немесе телефонын алып ^йегер ұнамай қалса ^уол баланы↓/// ↑^уоны басқа бауырларына таратып ^йертең↓/// ↑қонақ↓/// ↑дұрыс ^йемес болып табылады↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑хитбаның мақсаты сол ^йемеспа → // басқа ^ұуақытқа сұрақ қалдырмай → // сол жерде бәрін шешіп алу↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑^уонұң үстүнө хыйтпа деген неке қыйа'емесқой → // сонда'егерде сыалыға ͡б̊іреудүң хыйтпа жасасқаң гезде → // біреудүң сүурөтүн немесе телефонұн алыб̊ ͡^йегер ұнамай ғалса'ол баланы↓/// ↑^уонұ ͡б̊асқа ͡б̊ауұрларына таратыб̊ ͡^йертең↓/// ↑қонақ↓/// ↑дұрұс ^йемес ͡полұп таб̊ылады↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑хыйтпаның мақ̊саты сол ^йемеспа → // басқа ^ұуақытқа сұрақ қалдырмай → // сол жерде ͡б̊әрін шешіб̊ ͡алұу↓///	Жүргізуші: Оның үстіне хитба деген неке қиу емесқой, сонда егерде сыалыға біреудің хитба жасасқан кезде біреудің суретін немесе телефонын алып егер ұнамай қалса ол баланы. Оны басқа бауырларына таратып ертең. Қонақ: Дұрыс емес болып табылады. Жүргізуші: Хитбаның мақсаты сол емеспа, басқа уақытқа сұрақ қалдырмай, сол жерде бәрін шешіп алу.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑хитбадан кейін сыйлық беруге^ұрұқсат↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑^йегерде ^уол шешілсе йағни↓/// ↑қонақ↓/// ↑шешілсе ^йегер → // мысалыға жаңағындай ^йенді адам көргеннен кейін белгілі боладығой↓/// ↑көрісің сөйлескеннен кейін қазақта сөз барғой жылқы кісінескенше → // адам сөйлескенше дейді↓/// ↑ғалымдар айтқан тілінің арқасына жасырынып тұрушы дейді↓///	↑қонақ↓/// ↑хыйтпадаң гейін сыйлық ͡перүугө ^урұқ̊сат↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑егерде' ол шешілсе ' йағни ↓/// ↑қонақ↓/// ↑шешілсе'егер → // мысалыға жаңағындай ^йенді'адам көргөннөң гейім белгілі ͡б̊олады⁀ғой↓/// ↑көрүсүң сөйлөскөннең гейің ғазақта сөз ͡б̊арғой жылқы ͡гісінескенше → // адам сөйлөскөнше дейді↓/// ↑ғалымдар айтқан тілінің арқасына жасырынып тұрұушұ дейді↓///	Қонақ: Хитбадан кейін сыйлық беруге рұқсат. Жүргізуші: Егерде ол шешілсе яғни. Қонақ: Шешілсе егер, мысалыға жаңағындай енді адам көргеннен кейін белгілі боладығой. Көрісің сөйлескеннен кейін қазақта сөз барғой жылқы кісінескенше адам сөйлескенше дейді. Ғалымдар айтқан тілінің арқасына жасырынып тұрушы дейді.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑сөйлегеннен кейін адам ақиқаты ашылады дейді↓/// ↑^йенді сол хитбаның ^уөзі сөйлесу тілдесуғой↓/// ↑ата-анасының ^ұрұқсатымен жақындарының^ұрұқсатымен барып мысалыға бізде қазақи дәстүрде не сырға салу → // хитба жасап жүрмін → // басқа біреу хитба салып кетпесін → // ұнадың бір белгі ^іретінде↓///	↑сөйлөгөннең гейін адам ақыйқаты'ашылады дейді↓/// ↑^йенді сол хыйтпаның ^уөзү сөйлөсүу тілдесүуғой↓/// ↑аты'анасының-^ұрұқ̊сатымен жақындарының ^ұрұқ̊сатымем барып мысалыға ͡б̊ізде қазақый дәстүрдө не сырға салұу → // хыйтпа жасаб̊ жүрмүн→ басқа ͡б̊іреу хыйтпа салып кетпесін → // ұнадың бір ͡б̊елгі ^іретінде↓///	Сөйлегеннен кейін адам ақиқаты ашылады дейді. Енді сол хитбаның өзі сөйлесу тілдесуғой. Ата-анасының рұқсатымен, жақындарының рұқсатымен барып мысалыға бізде қазақи дәстүрде не сырға салу хитба жасап жүрмін басқа біреу хитба салып кетпесін ұнадың бір белгі ретінде.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші ↑аллах ^уөзінің бір хадисінде некені жарийа → хитбаны жасырын істеңдер депті бұны қалай түсінеміз↓/// ↑қонақ↓/// ↑неке әшкерелеу болып әшкере жасаңдар деген мақсаты ^уөйткені ^йең бірінші нәрсе сол қыз баламен жігіттің басқа біреулердің сөзінде тілінде кетпеуі керек → йағни ғайбатқа ^уөсекке ілінбеуі керек↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑жаман ^уойға салынбауы қажет↓///	↑жүргүзүушү ↑аллах ^уөзүнүң бір хадыйсінде некені жәрі'ыйа → // хыйтпаны жасырын істеңдер депті ͡б̊ұнұ қалай түсүнөміз↓///↑қонақ↓/// ↑неке'әшкерелеу болұб̊ ͡әшкере жасаңдар деген мақ̊саты'өйткөнү ^йең бірінші нәрсе сол ғыз ͡б̊аламен жігіттің басқа ͡б̊іреулөрдүң сөзүндө тілінде ͡гетпеуү керек → // йағни ғайб̊атқа'өсөккө ілімбеуү керек↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑жаман ^уойға салымбауұ қажет↓///	Жүргізуші: Аллах өзінің бір хадисінде некені жария, хитбаны жасырын істеңдер депті бұны қалай түсінеміз. Қонақ: Неке әшкерелеу болып әшкере жасаңдар деген мақсаты өйткені ең бірінші нәрсе сол қыз баламен жігіттің, басқа біреулердің сөзінде тілінде кетпеуі керек яғни ғайбатқа өсекке ілінбеуі керек. Жүргізуші: Жаман ойға салынбауы қажет.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑жаман ^уойға салыну → // ^уолар туралы сондай бір ^уөсек-айан тарамауына ^йең бірінші нәрсе → // ^уосы нірсе себепші болады↓/// ↑^уөйткені неке қиылды халайық → // жарандар → // жақындар міне некелесті деп халыққа жар салғаннан кейін→ // ^уол болды некелесті↓/// ↑шаңырақ құрды ^уоларға ^йенді сөз келмейді → // былайша айтқанда↓/// ↑сөзден қорықпайды↓/// ↑хитбаны жасырын жасаңдар дегенде → // былайша ^уер азаматтыңда → // әйел азаматтыңда абыройы қорғалған исламда↓///	↑қонақ↓/// ↑жаман ^уойға салынұу → // ^уолар тұуралы сондай бір ^уөсөг-айан тарамауұна'ең бірінші нәрсе →осұ нірсе себ̊еп̊ші ͡б̊олады↓/// ↑^уөйткөнү неке қыйылды халайық → // жарандар → // жақындар міне некелесті деп халыққа жар салғаннаң гейін → // ^уол болдұ некелесті↓/// ↑шаңырақ құрда'оларға ^йенді сөз гелмейді →былайша'айтқанда↓/// ↑сөздөң ғорұқпайды↓/// ↑хыйтпаны жасырын жасаңдар дегенде → // былайша'ер азаматтыңда → // әйел азаматтыңда'аб̊ыройұ қорғалған ыйсламда↓///	Қонақ: Жаман ойға салыну, олар туралы сондай бір өсек-аян тарамауына ең бірінші нәрсе осы нірсе себепші болады. Өйткені неке қиылды халайық, жарандар, жақындар міне некелесті деп халыққа жар салғаннан кейін ол болды некелесті. Шаңырақ құрды оларға енді сөз келмейді былайша айтқанда. Сөзден қорықпайды. Хитбаны жасырын жасаңдар дегенде былайша ер азаматтыңда, әйел азаматтыңда абыройы қорғалған исламда.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑мысалыға сен хитба жасап жүрсің бір қызға → // ұнамай қалды нестейсің↑ ↑ұнамай қалса биссимиллә дінде зорлық жоққой → // басқа бір ұнатқан қызыңмен хитба жасарсың↓/// ↑бірақ сен хитба жасадым ^йекен деп басқа біреуге → // досыңа міне мына қыз деген мынандай ^йекен → // анандай ^йекен деп ^уо хитбаны әрбір жасаған → // айтқан сөзіңнің барлығын айтып ^уотырсаң ^уол қыз баланың абыройын төккен болып саналады↓/// ↑^уөйткені сен ұнатпасаң → // басқа біреу ұнатады↓/// ↑сенен басқа біреу → // ^уоған хитба жасайды↓/// ↑сол үшін ^уол басқа біреулердің алдында абыройы түспеу үшін → // ^уоның ақысы кетпеуі үшін → // сен ^уоны жасырын жасауың керек↓///	↑мысалыға сен хыйтпа жасаб̊ жүрсүң бір ғызға → // ұнамай ғалды нестейсің↑ ↑ұнамай ғалса ͡б̊ійссіймійллә дінде зорлұғ жоққой → // басқа ͡б̊ір ұнатқаң ғызыңмен хыйтпа жасарсың↓/// ↑бірақ̊ сен хыйтпа жасадым ^йекен деп пасқа ͡б̊іреугө → // досұңа міне мына ͡ғыз деген мынандай ^йекен → // анандай ^йекен деп ^уо хыйтпана'әрб̊ір жасаған → // айтқан сөзүңнүң барлығын айтыб̊ ͡^уотұрсаң ^уол ғыз ͡б̊аланың аб̊ыройұн төккөм болұп̊ саналады↓/// ↑^уөйткөнү сен ұнатпасаң → // басқа ͡б̊іре'ұнатады ↓/// ↑сенем басқа ͡б̊іреу → //^уоған хыйтпа жасайды↓/// ↑сол үшүн ^уол басқа ͡б̊іреулөрдүң алдында'аб̊ыройұ түспө'үшүн → // ^уонұң ақысы ͡гетпеу'үшүн → // сен ^уонұ жасырын жасауұң ͡герек↓///	Мысалыға сен хитба жасап жүрсің бір қызға, ұнамай қалды нестейсің? Ұнамай қалса биссимиллә дінде зорлық жоққой, басқа бір ұнатқан қызыңмен хитба жасарсың. Бірақ сен хитба жасадым екен деп басқа біреуге досыңа міне мына қыз деген мынандай екен, анандай екен деп о хитбаны әрбір жасаған, айқан сөзіңнің барлығын айтып отырсаң ол қыз баланың абыройын төккен болып саналады. Өйткені сен ұнатпасаң, басқа біреу ұнатады. Сенен басқа біреу оған хитба жасайды. Сол үшін ол басқа біреулердің алдында абыройы түспеу үшін, оның ақысы кетпеуі үшін сен оны жасырын жасауың керек.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑мысалыға шариғатта барғо ^йегерде қыз тұрмысқа шығайын деп жатса → // күйеу баланың мысалыға болашақ күйеу баланың мінез құлығында сен білетін болсаң → // танитын болсаң ^уоны жасырмай айт дейді мысалыға↓/// ↑сонда бұл қалай болады мысалыға сіз жаңағы хитбада ^уоның құрбысы мысалы немесе досы ^уоған қайтадан хитба жасайын десе мысалы↓/// ↑^уөзі хитбада болған кісіге → // онда ^уоның жаңағы нелерін айтпау керекпа әлде↓/// ↑қонақ↓///↑сонда ^ұрұқсат ^йетілген мәліметтер бар жаңағы ^ұрұқсат ^йетілмейтін мәліметтер бар↓/// ↑Бір жігіт болды таныс жігіт → // жамағатымыз → // бауырымыз ^уол жігіт мысалыға көзі жарқырап тұр ^йекі көзі бірақ → // бір көзі көрмейді↓/// ↑көзі жарқырап тұр → // жайнап тұр бірақ ^уол жігіт айтады мен бір қызбен хитба жасап жүрмін кәзір↓///↑мені байқамайды дейді → // мені білмейді дейді ^й екі көзімдіде көреді деп ^уойлайды↓/// ↑бірақ менің мына көзім көрмейді дейді⁀да↓/// ↑мен соны айтсам боладыма → // айтпасам бола⁀ма дейді↓/// ↑осындай мәселелер бар міндетті түрде айтылуы керек↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑мысалыға шарыйғатта ͡б̊арға'егерде қыз тұрмұсқа шығайын деб̊ жатčа → // күйөу ͡б̊аланың мысалыға ͡б̊олашақ күйөу ͡б̊аланың мінез ғұлұғұнда сем білетім болсаң → // таныйтым болсаң ^уонұ жасырмай айт дейді мысалыға↓/// ↑сонда ͡б̊ұл ғалай болады мысалыға сіж жаңағы хыйтпада'онұң құрб̊ұсұ мысалы немесе досы'оған қайтадан хыйтпа жасайын десе мысалы↓/// ↑^уөзү хыйтпада ͡б̊олғаң гісіге → // онда'онұң жаңағы нелерін айтпау ͡герекпа'әлде ↓/// ↑қонақ↓///↑сонда ^ұрұқ̊сат ^йетілген мәліметтер ͡б̊ар жаңағы ^ұрұқ̊сат ^йетілмейтін мәліметтер ͡б̊ар↓/// ↑бір жігіт полдұ таныш шігіт → // жамағатымыз → // бауұрұмұз ^уол жігіт мысалыға ͡гөзү жарқырап тұр ^йекі ͡гөзү ͡б̊ірақ→ бір ͡гөзү көрмөйдү↓/// ↑көзү жарқырап тұр → // жайнап тұр ͡б̊ірағ ^уол жігіт айтады мем бір ғызб̊ен хыйтпа жасаб̊ жүрмүң гәзір↓///↑мені ͡б̊айқамайды дейді → // мені ͡б̊ілмейді дейді^йекі көзүмдүде ͡гөрөдү деб̊ ͡ойлайды↓/// ↑бірағ менің мына ͡гөзүм ͡гөрмөйдү дейді⁀да↓/// ↑мен соны'айтčам боладыма → // айтпасам бола⁀ма дейді↓/// ↑^уосұндай мәселелер ͡б̊ар міндетті түрде'айтылұуұ керек↓///	Жүргізуші: Мысалыға шариғатта барғо егерде қыз тұрмысқа шығайын деп жатса күйеу баланың мысалыға болашақ күйеу баланың мінез құлығында сен білетін болсаң, танитын болсаң оны жасырмай айт дейді мысалыға. Сонда бұл қалай болады мысалыға сіз жаңағы хитбада оның құрбысы мысалы немесе досы оған қайтадан хитба жасайын десе мысалы. Өзі хитбада болған кісіге онда оның жаңағы нелерін айтпау керекпа әлде.Қонақ: Сонда рұқсат етілген мәліметтер бар жаңағы рұқсат етілмейтін мәліметтер бар. Бір жігіт болды таныс жігіт, жамағатымыз, бауырымыз ол жігіт мысалыға көзі жарқырап тұр екі көзі бірақ, бір көзі көрмейді. Көзі жарқырап тұр, жайнап тұр бірақ ол жігіт айтады мен бір қызбен хитба жасап жүрмін кәзір. Мені байқамайды дейді, мені білмейді дейді екі көзімдіде көреді деп ойлайды. Бірақ менің мына көзім көрмейді дейді да. Мен соны айтсам боладыма айтпасам бола ма дейді. Осындай мәселелер бар міндетті түрде айтылуы керек.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑болмаса бір жігіттер мысалыға психологийалық жаңағы ауытқу бар мысалыға↓/// ↑^уондай кәдімгі айып-кемшілігі бар нәрселер бар мысалыға → мүмкін денесінде болуы мүмкін↓/// ↑кейбір нәрселерді ^йенді адамның ^уөзінің ішкі жаңағы табиғатында → // кейбір нәрселер болуы мүмкін↓/// ↑^уол айып-кемшіліктер хитба деген сол бір-бірімен түсінісу → // келісу сосын сол жерде ^ыризалық білдіріп мысалыға ^йегер шыныменде жаңағындай ұнатып→ болды ^ыризамын сол хитбада сол шешіледі сол нәрсе↓///	↑болмаса ͡б̊ір жігіттер мысалыға псұйхологұйалығ жаңағы'ауұтқұу бар мысалыға↓/// ↑^уондай гәдімгі'айып -кемшілігі ͡б̊ар нәрселер ͡б̊ар мысалыға → // мүмкүн денесінде ͡б̊олұуұ мүмкүн↓/// ↑кейб̊ір нәрселерде'енді адамның ^уөзүнүң ішкі жаңағы таб̊ыйғатында → // кейб̊ір нәрселер ͡б̊олұуұ мүмкүн↓/// ↑^уол айып-кемшіліктер хыйтпа деген сол бір-͡б̊ірімен түсүнүсүу → // келісүу сосұн сол жерде ырыйзалық ͡пілдіріп мысалыға'егер шыныменде жаңағындай ұнатып → // болдұ ырыйзамын сол хыйтпада сол шешіледі сол нәрсе↓///	Болмаса бір жігіттер мысалыға психологиялық жаңағы ауытқу бар мысалыға. Ондай кәдімгі айып-кемшілігі бар нәрселер бар мысалыға мүмкін денесінде болуы мүмкін. Кейбір нәрселерді енді адамның өзінің ішкі жаңағы табиғатында кейбір нәрселер болуы мүмкін. Ол айып-кемшіліктер хитба деген сол бір-бірімен түсінісу, келісу сосын сол жерде ризалық білдіріп мысалыға егер шыныменде жаңағындай ұнатып, болды ризамын сол хитбада сол шешіледі сол нәрсе.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑немесе ата-анасы сырқат болуы мүмкінғой → // мысалы жігіттің↓/// ↑қонақ↓/// ↑ата-анасы сырқат болуы мүмкін↓/// ↑соған ұқсаған кейбір жағдайлар болуы мүмкін → // соның барлығын ^уосындай-осындай деп хитбада мысалыға барлығын ашып → // анықтап алғаны дұрыс болып ^йесептеледі↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑мәселенің басын ашып алу ^йертеңгі күні → // үйленгеннен кейін ажырасып кетпеуін↓/// ↑қонақ↓/// ↑ажырасып кетпеудің алғы шарты болып табыладығо↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑бойжеткен бір жігітті сыртынан ұнатса → // ^уонысын қалай білдіру керек↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑немесе'ата -анасы сырқат полұуұ мүмкүңғой → // мысалы жігіттің↓///↑қонақ↓/// ↑ата'анасы-сырқат полұуұ мүмкүн↓/// ↑соған ұқ̊сағаң гейб̊ір жағдайлар ͡б̊олұуұ мүмкүн → // сонұң барлығын ^уосұндай^уосұндай деп хыйтпада мысалыға ͡б̊арлығын ашып → // анықтаб̊ ͡алғаны дұрұс ͡полұб̊ ͡^йесептеледі↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑мәселенің басын ашыб̊ ͡алұу'ертеңгі күнү → // үйлөңгөннең гейін ажырасып кетпеуүн↓/// ↑қонақ↓/// ↑ажырасып кетпеудүң алғы шарты ͡б̊олұп таб̊ыладығо↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑бойжеткем бір жігітті сыртынан ұнатčа → // ^уонұсұң ғалай білдірүу ͡герек↓///	Жүргізуші: Немесе ата-анасы сырқат болуы мүмкінғой мысалы жігіттің. Қонақ: Ата-анасы сырқат болуы мүмкін. Соған ұқсаған кейбір жағдайлар болуы мүмкін соның барлығын осындай-осындай деп хитбада мысалыға барлығын ашып, анықтап алғаны дұрыс болып есептеледі. Жүргізуші: Мәселенің басын ашып алу ертеңгі күні үйленгеннен кейін ажырасып кетпеуін. Қонақ: Ажырасып кетпеудің алғы шарты болып табыладығо. Жүргізуші: Бойжеткен бір жігітті сыртынан ұнатса онысын қалай білдіру керек.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑қыз бала ұнатып қалса ^уол ^үуәли арқылы → // ^уөзінің жаңағы бауыры арқылы → // болмаса ^уөзінің жаңағы ағасы арқылы → // ана жігітке жеткізсе болады↓/// ↑содан кейін пайғамбарымыз (с. ғ. с) сахабаларды солай істеген↓/// ↑қызы хавса роделланың күйеуі қайтыс болған кезінде ^уосманға барып жаңағы айтады → // недиді менің қызымды ал дейді↓/// ↑жоқ ^уол кісімен тұрмыс құра алмайтын сйақтымын↓///	↑қонақ↓/// ↑қыз ͡б̊ала'ұнатып қалса'ол үуәлій арқылы → // ^уөзүнүң жаңағы ͡б̊ауұр'арқылы → // болмаса'өзүнүң жаңаға'ағасы арқылы → // ана жігітке жеткіссе ͡б̊олады↓/// ↑содаң гейім пайғамбарымыз → // (с.ғ.с) сахаб̊аларды солай істеген↓/// ↑қызы хавса ұроделланың ͡гүйөуү қайтыс ͡полғаң гезінде'осмаңға барыб̊ жаңағы'айтады → // недійді менің ͡ғызымда'ал дейді↓/// ↑жоғ ^уол гісімен тұрмұс құра'алмайтын сыййақтымын↓///	Қонақ: Қыз бала ұнатып қалса ол уәли арқылы өзінің жаңағы бауыры арқылы болмаса өзінің жаңағы ағасы арқылы ана жігітке жеткізсе болады. Содан кейін Пайғамбарымыз (с. ғ. с) сахабаларды солай істеген. Қызы Хавса Роделланың күйеуі қайтыс болған кезінде Османға барып жаңағы айтады недиді менің қызымды ал дейді. Жоқ ол кісімен тұрмыс құра алмайтын сияқтымын.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑сөйтіп жаңағы әбу бәкірге айтады ^уол кісі үндемейді → // сосын пайғамбарымыз (с. ғ. с) жаңағы ^йестіп пайғамбарымыз (с. ғ. с) құда түсіп пайғамбарымыз (с. ғ. с) некелеседі↓/// ↑жалпы бұл жерде мысалыға бір нәрсені ұстану керек → // неге ағаларына → // бауырларына айтып → // аға-бауырларыда дұрыс түсініп мысалыға сондай жақс 'адам көрген кезде жібермеу керек↓///	↑сөйтүб̊ жаңағы'әб̊үу бәкірге'айтады ^уол гісі'үндөмөйді → // сосұм пайғамбарымыз (с. ғ. с) жаңағы'естіп пайғамбарымыз (с. ғ. с) құда түсүп пайғамбарымыз (с. ғ. с) некелеседі↓/// ↑жалпы ͡б̊ұл жерде мысалыға ͡б̊ір нәрсені'ұстанұу керек→ неге'ағаларына → // бауұрларына'айтып → // аға-͡б̊ауұрларыда дұрұс түсүнүп мысалыға сондай жақ̊сы'адам көргөң гезде жіб̊ермеу ͡герек↓///	Сөйтіп жаңағы Әбу Бәкірге айтады ол кісі үндемейді сосын Пайғамбарымыз (с. ғ. с) жаңағы естіп Пайғамбарымыз (с. ғ. с) құда түсіп Пайғамбарымыз (с. ғ. с) некелеседі. Жалпы бұл жерде мысалыға бір нәрсені ұстану керек неге ағаларына, бауырларына айтып, аға-бауырларыда дұрыс түсініп мысалыға сондай жақсы адам көрген кезде жібермеу керек.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// негізі аға-бауырлары → // уәлилерінің міндетіғо → // йағни ^уол қызды тұрмысқа беру↓/// ↑қонақ↑ ↑қызды тұрмысқа беру міндеті → // ^уол міндетті түрде↓/// жүргізуші↓/// ↑бірінші хитбадан шешім шығара 'алмай жүрген қызға → // ^йекінші бір мұсылман хитба ұсынса → // қыз бала нестейді↑ ↑қонақ↓/// ↑қазақта сөз бар түн ұзарса → // түс көбейеді дейді↓/// ↑бір нәрсені шешімі шығармастан → //бір нірсені нәтижесін көрместен → // ұзаққа созып жіберсең ^уоның әрбір нәрсеге ^ұуланып әрбір нәрсеге байланып → //арқасынан неше түрлі бір мәселелер → // туындап кетуі мүмкін↓///	↑жүргүзүушү↓/// негізі'аға бауұрлары → // үуәлійлерінің міндетіғо →йағни'ол қызды тұрмұсқа ͡б̊ерүу↓/// ↑қонақ↑ ↑қызды тұрмұсқа ͡б̊ерүу міндеті → // ^уол міндетті түрдө↓/// жүргүзүушү↓/// ↑бірінші хыйтпадан шешім шығара'алмай жүргөң ғызға → // ^йекінші ͡б̊ір мұсұлман хыйтпа'ұсұнса →қыз ͡б̊ала нестейді↑ ↑қонақ↓/// ↑қазақта сөз ͡б̊ар түн ұзарса → // түс көб̊өйөді дейді↓/// ↑бір нәрсені шешімі шығармастан → // бір нәрсені нәтійжесің гөрмөстөн → // ұзаққа созұб̊ жіб̊ерсең ^уонұң әрб̊ір нәрсеге'ұуланып әрб̊ір нәрсеге ͡б̊айланып → // арқасынан неше түрлү ͡б̊ір мәселелер → // тұуұндап кетүуү мүмкүн↓///	Жүргізуші: Негізі аға-бауырлары, уәлилерінің міндетіғо яғни ол қызды тұрмысқа беру. Қонақ: Қызды тұрмысқа беру міндеті ол міндетті түрде. Жүргізуші: Бірінші хитбадан шешім шығара алмай жүрген қызға, екінші бір мұсылман хитба ұсынса қыз бала нестейді? Қонақ: Қазақта сөз бар түн ұзарса, түс көбейеді дейді. Бір нәрсені шешімі шығармастан, бір нірсені нәтижесін көрместен, ұзаққа созып жіберсең оның әрбір нәрсеге уланып әрбір нәрсеге байланып, арқасынан неше түрлі бір мәселелер туындап кетуі мүмкін.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑хитба жасаған кезінде → // тәуекел деген нәрсе бар↓/// ↑аллаға тәуекел ^йету → // аллаға тапсыру → // сосын алладан сұрау көмек сұрау↓/// иншалла истихара деген намаз бар↓/// ↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) сүннет ^уосы мәселелердіде жаңағы кеңінен тоқталып айтып кетеміз↓/// ↑сол нәрселерді жасау керек↓/// ↑адам ^уой соқты болып → // ^уөзім шешем ^йешкімге айтпаймын деп жүре берсе ^уол ұзаққа созыла береді↓/// ↑ал біреумен хитба жасап жүрген қыз бала → // қалай ^йекінші ^уоны тастай салып басқа біреумен хитба жасайды↓///	↑хыйтпа жасағаң гезінде → // тәуөкөл деген нәрсе ͡б̊ар↓/// ↑аллаға тәуөкөл ^йетүу → // аллаға тап̊сырұу → // сосұн алладан сұрау ͡гөмөк̊ сұрау↓/// ыйншалла'ыйстыйхара деген намаз ͡б̊ар↓/// ↑пайғамбарымыз (с. ғ. с) сүннөт ^уосұ мәселелердіде жаңағы ͡геңінен тоқталыб̊ ͡айтып кетеміз↓/// ↑сол нәрселерді жасау ͡герек↓/// ↑адам ^уой соқтұ ͡б̊олұп → // ^уөзүм шешем ^йешкімге'айтпаймын деб̊ жүрө ͡б̊ерсе'ол ұзаққа созұла ͡б̊ереді↓/// ↑ал біреумөн хыйтпа жасаб̊ жүргөң ғыз ͡б̊ала → // қалай ^йекінші'онұ тастай салып пасқа ͡б̊іреумөн хыйтпа жасайды↓///	Хитба жасаған кезінде тәуекел деген нәрсе бар. Аллаға тәуекел ету, Аллаға тапсыру, сосын Алладан сұрау көмек сұрау. Иншалла истихара деген намаз бар. Пайғамбарымыз (с. ғ. с) сүннет осы мәселелердіде жаңағы кеңінен тоқталып айтып кетеміз. Сол нәрселерді жасау керек. Адам ой соқты болып, өзім шешем ешкімге айтпаймын деп жүре берсе ол ұзаққа созыла береді. Ал біреумен хитба жасап жүрген қыз бала қалай екінші оны тастай салып басқа біреумен хитба жасайды.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑жаңа ^уөзіңіз айтып ^уөттіңіз → // истихара намазы↓/// ↑^уол истихара намазы қалай ^уоқылады↓/// ↑қонақ↓/// ↑мысалыға бір істің ақырын → // соңын біле 'алмайсыз↓/// ↑^уоның не хайырлы не ^уоның хайырсыз ^йекенін білмейсіз↓/// мысалыға бір қызбен үйленейін деп жатырсыз ^уол сізге кейін жақсы жар боладыма → // жоқ ажырасып кетедіма сол үшін сол үшін ^йекі жақтада ^йекі жақтада міндетті түрде хитба жасағаннан кейін истихара намазын ^уоқыған дұрыс↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑жаңа'өзүңүз айтыб̊ ^у͡өттүңүз → // ыйстыйхара намазы↓/// ↑^уол ыйстыйхара намазы қалай ^уоқұлады↓/// ↑қонақ↓/// ↑мысалыға ͡б̊ір істің ақырын → // соңұм біле'алмайсыз ↓/// ↑^уонұң не хайырлы не'онұң хайырсыз ^йекенім білмейсіз↓/// мысалыға ͡б̊ір ғызб̊ен үйлөнөйін деб̊ жатырсыз ^уол сізге ͡гейін жақ̊сы жар ͡б̊оладыма → // жоғ ажырасып кетедіма сол үшүн сол үшүн ^йекі жақтады'екі жақтада міндетті түрдө хыйтпа жасағаннаң гейін ыйстыйхара намазын ^уоқұған дұрұс↓///	Жүргізуші: Жаңа өзіңіз айтып өттіңіз, истихара намазы. Ол истихара намазы қалай оқылады. Қонақ: Мысалыға бір істің ақырын, соңын біле алмайсыз. Оның не хайырлы не оның хайырсыз екенін білмейсіз. Мысалыға бір қызбен үйленейін деп жатырсыз ол сізге кейін жақсы жар боладыма, жоқ ажырасып кетедіма сол үшін сол үшін екі жақтада екі жақтада міндетті түрде хитба жасағаннан кейін истихара намазын оқыған дұрыс.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑дәрет алып келіп → // жаңағында тыйым салынбаған ^ұуақыттарда тұрып ^йекі бас намазын ^уоқисыз → // ^йекі бас намазын ^уоқығаннан кейін намазыңызды бітіргеннен кейін қолыңызды жайып↓/// ↑^йе аллахым мен сенің іліміңмен сұраймын → // сенің құдіретіңе сүйенемін ^йегер → // ^уосы іс мен үшін → // дүнием үшін → // ақіретім үшін хайырлы болса ^уоны маған нәсіп ^йет↓/// ↑маған жеңіл ^йет ^уоны↓/// ↑^йегер ^уол менің ^уосы іс → // ^уосы жар → // ^уосы қыз бала менің ақіретім үшін → // менің дүнием үшін хайырсыз болса ^уонда мені алыс ^йет↓/// ↑маған басқа хайырлысын → // басқа жақсысын нәсіп ^йет деп сұрайды↓/// ↑^уосылайша дұға жасап → // алладан сұрау ^уол истихара намазы↓///	↑дәрет алып келіп → // жаңағында тыйым салымбаған ^ұуақыттарда тұрұб̊ ͡^йекі ͡б̊ас намазын ^уоқұйсұз → // ^йекі ͡б̊ас намазын ^уоқұғаннаң гейін намазыңызды ͡б̊ітіргеннең гейің ғолұңұзды жайып↓/// ↑^й е аллахым мен сенің іліміңмен сұраймын → // сенің ͡ғұдіретіңе сүйөнөмін ^йегер→ // ^уосы 'іс мен үшүн→дүнүйөм үшүн → // ақіретім үшүн хайырлы ͡б̊олса'онұ маған нәсіб̊ ͡^йет↓/// ↑маған жеңіл ^йет ^уонұ↓/// ↑^йегер ^уол менің ^уосы'іс → // ^уосұ жар → ^уосұ қыз ͡б̊ала менің ақіретім үшүн → // менің дүнүйөм үшүн хайырсыз ͡б̊олса'онда мені'алыс ^йет↓/// ↑мағам басқа хайырлысын → // басқа жақ̊сысын нәсіб̊ ͡^йет деп̊ сұрайды↓/// ↑^уосұлайша дұға жасап → // алладан сұра'^уол ыйстыйхара намазы↓///	Дәрет алып келіп, жаңағында тыйым салынбаған уақыттарда тұрып екі бас намазын оқисыз, екі бас намазын оқығаннан кейін намазыңызды бітіргеннен кейін қолыңызды жайып. Е Аллахым мен сенің іліміңмен сұраймын, сенің құдіретіңе сүйенемін егер, осы іс мен үшін, дүнием үшін, ақіретім үшін хайырлы болса оны маған нәсіп ет. Маған жеңіл ет оны. Егер ол менің осы іс, осы жар, осы қыз бала менің ақіретім үшін, менің дүнием үшін хайырсыз болса онда мені алыс ет. Маған басқа хайырлысын басқа жақсысын нәсіп ет деп сұрайды. Осылайша дұға жасап, Алладан сұрау ол истихара намазы.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^йөзіңіз айтып қалдыңыз жаңа истихараның нәтижесін күтеді↓/// ↑бір-біріне айту керек деп↓/// ↑сонда нәтижесі дегенде не түсінеміз↑ ↑қонақ↓/// ↑нәтижесі дегенде пайғамбарымыз (с. ғ. с) ^уосы намазды үйретеді↓/// ↑қалай ^уоқиды → // не айтады бәрін үйреткен↓/// ↑сол кезде ^уосы намазды ^уоқып → // содан кейін жүрегіңнің түбіне → // үңіл деген↓/// ↑сол жүрегіңнің түбінде қандай ^уой келді → // сол ^уойда хайыр бар деп айтқан пайғамбарымыз (с. ғ. с). жүргізуші↓/// ↑^уосыған үйлен деген сийақты үйленуді қалауың↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑^уөзүңүз айтып қалдыңыж жаңе'ыйстыйхараның нәтійжесің гүтөдү↓/// ↑бір-͡б̊іріне'айтұу керек деп↓/// ↑сонда нәтійжесі дегенде не түсүнөміз↑ ↑қонақ↓/// ↑нәтійжесі дегенде пайғамбарымыз (с. ғ. с) ^уосұ намазда'үйрөтөді ↓/// қалай ^уоқұйдұн → // 'айтады бәрін үйрөткөн↓/// ↑сол гезде'осұ намазда'оқұп → // содаң гейін жүрөгүңнің түб̊үнө → // үңүл деген↓/// ↑сол жүрөгүңнің түб̊үндө қандай ^уой гелді → // сол ^уойда хайыр ͡б̊ар деб̊ ͡айтқам пайғамбарымыз (с. ғ. с). жүргүзүушү↓/// ↑^уосұған үйлөн деген сыййақты'үйлөнүудү қалауұң↓///	Жүргізуші: Өзіңіз айтып қалдыңыз жаңа истихараның нәтижесін күтеді. Бір-біріне айту керек деп. Сонда нәтижесі дегенде не түсінеміз? Қонақ: Нәтижесі дегенде Пайғамбарымыз (с. ғ. с) осы намазды үйретеді. Қалай оқиды не айтады бәрін үйреткен. Сол кезде осы намазды оқып, содан кейін жүрегіңнің түбіне үңіл деген. Сол жүрегіңнің түбінде қандай ой келді, сол ойда хайыр бар деп айтқан Пайғамбарымыз (с. ғ. с). Жүргізуші: Осыған үйлен деген сияқты үйленуді қалауың.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑қонақ↓/// ↑сезгім келеді↓/// ↑алла саған сезім береді мүмкін↓/// ↑мүмкін ^уондай бір сезім болмай → // бір қорқыныш болмаса жек көру болмаса аз-маз бір ыңғайсыз сезім келуі мүмкін↓/// ↑сол жүрегіңнің түбіне үңіліп көр → // қара дейді↓/// ↑^уодан кейін ^йекінші түрі бар → // түс көруі мүмкін↓/// ↑мысалыға құптан намазының жаңағы кезінде ^уоқыдың↓/// ↑сосын бітірдің намазды → // ұйықтадың↓/// ↑ұйықтап түсіңде жақсы түс көрдің соған байланысты↓/// ↑^уонда биссимиллә алланың ишарасы↓/// ↑бұл нәтижесі негізі бір апта нәтижесі болғанға дейін → // ^уоқылатын намаз истихара намазы↓///↑бір аптаға дейін созылуы мүмкін → // ^йекі күнге →болмаса үш күнге созылуы мүмкін↓/// ↑бірақта нәтижесі болады↓///↑нәтижесі болып → // сөйтіп истихара намазымен үйленген →талай жастар білеміз↓/// ↑талай жақсылыққа жеткен → // кісілерді⁀де білеміз↓///	↑қонақ↓/// ↑сезгім ͡геледі↓/// ↑алла саған сезім береді мүмкүн↓/// ↑мүмкүн ^уондай бір сезім болмай → // бір ғорқұнұш болмаса жек көрүу ͡б̊олмаса'аз маз ͡б̊ір ыңғайсыс сезім ͡гелүуү мүмкүн↓/// ↑сол жүрөгүңнің түб̊үне'үңүлүп көр → // қара дейді↓/// ↑^уодаң гейін ^йекінші түрү ͡б̊ар → // түс көрүуү мүмкүн↓/// ↑мысалыға ͡ғұптан намазының жаңағы ͡гезінде'оқұдұң ↓/// ↑сосұм бітірдің намазды → // ұйұқтадың↓/// ↑ұйұқтап түсүңдө жақ̊сы түс көрдүң соғам байланысты↓/// ↑^уонда ͡б̊ійссіймійлла'алланың ыйшарасы↓/// ↑бұл нәтійжесі негізі ͡б̊ір апта нәтійжесі ͡б̊олғаңға дейін → // ^уоқұлатын намаз ыйстыйхара намазы↓///↑бір аптаға дейін созұлұуұ мүмкүн → // ^йекі ͡гүңгө → // болмаса'үш күңгө созұлұуұ мүмкүн↓/// ↑бірақта нәтійжесі ͡б̊олады↓///↑нәтійжесі ͡б̊олұп → // сөйтүб̊ ͡ыйстыйхара намазымен үйлөңгөн → // талай жастар ͡б̊ілеміз↓/// ↑талай жақ̊сылыққа жеткен → // кісілерді де ͡б̊ілеміз↓///	Қонақ: Сезгім келеді. Алла саған сезім береді мүмкін. Мүмкін ондай бір сезім болмай, бір қорқыныш болмаса жек көру болмаса аз-маз бір ыңғайсыз сезім келуі мүмкін. Сол жүрегіңнің түбіне үңіліп көр, қара дейді. Одан кейін екінші түрі бар түс көруі мүмкін. Мысалыға құптан намазының жаңағы кезінде оқыдың. Сосын бітірдің намазды, ұйықтадың. Ұйықтап түсіңде жақсы түс көрдің соған байланысты. Онда биссимиллә Алланың ишарасы. Бұл нәтижесі негізі бір апта нәтижесі болғанға дейін оқылатын намаз истихара намазы. Бір аптаға дейін созылуы мүмкін, екі күнге болмаса үш күнге созылуы мүмкін. Бірақта нәтижесі болады. Нәтижесі болып, сөйтіп истихара намазымен үйленген талай жастар білеміз. Талай жақсылыққа жеткен кісілерді де білеміз.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^уосы жаңа ^уөзіңіз айтқан истихара намазын ^уоқу барысында → // кеңесуде маңызды дейді↓/// ↑^уосыған тоқталсаңыз↓/// ↑кімдермен кеңеседі → // не мәселе жөнінде↑ ↑қонақ↓/// ↑қазағымызда сөз барғой → // кеңесіп пішкен тон келте болмаса дейді↓/// кеңесу туралы → // арнайы сүре бар құранда↓/// ↑шора деген қыз балада → // ұл балада мысалыға кеңесу керек↓/// ↑ата-анасымен кеңесу керек → // ^йең бірінші ата-анасы ^йенді жоқ болса→^уөзінің ағасымен кеңесу керек → // бауырымен кеңесу керек → // әпкесімен кеңесу керек↓/// ↑болмаса сол әке-шешесінің туысқандарымен кеңесуі керек↓/// ↑^уөйткені кеңесу ^уол хайыр бар ^уода → // ^уода жақсылық бар↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑осұ жаңа'өзүңүз айтқан ыйстыйхара намазын ^уоқұу ͡б̊арысында → // кеңесүудө маңызды дейді↓/// ↑^уосұған тоқталсаңыз↓/// ↑кімдермең геңеседі → // не мәселе жөнүндө↑ ↑қонақ↓/// ↑қазағымызда сөз ͡б̊арғой → // кеңесіп пішкен тоң гелте ͡б̊олмас тейді↓/// кеңесүу тұуралы → // арнайы сүрө ͡б̊ар ғұранда↓/// ↑шора дегең ғыз ͡б̊алада → // ұл балада мысалыға ͡геңесүу ͡герек↓/// ↑аты'анасымен кеңесүу ͡герек → // ^йең бірінші'ата анасы'енді жоқ ͡полса → // ^уөзүнүң ағасымең геңесүу ͡герек → // бауұрұмөң геңесүу ͡герек → // әпкесімең геңесүу ͡герек↓/// ↑болмаса сол әке-шешесінің тұуұсқандарымең геңесүуү керек↓/// ↑^уөйткөнү кеңесүу ^уол хайыр ͡б̊ар ^уода → // ^уода жақ̊сылық ͡пар↓///	Жүргізуші: Осы жаңа өзіңіз айтқан истихара намазын оқу барысынды кеңесуде маңызды дейді. Осыған тоқталсаңыз. Кімдермен кеңеседі, не мәселе жөнінде? Қонақ: Қазағымызда сөз барғой кеңесіп пішкен тон келте болмас дейді. Кеңесу туралы арнайы сүре бар құранда. Шора деген қыз балада ұл балада мысалыға кеңесу керек. Ата-анасымен кеңесу керек ең бірінші ата-анасы енді жоқ болса, өзінің ағасымен кеңесу керек, бауырымен кеңесу керек, әпкесімен кеңесу керек. Болмаса сол әке-шешесінің туысқандарымен кеңесуі керек. Өйткені кеңесу ол хайыр бар ода, ода жақсылық бар.
Бақытнұр Шаменұлы	▶	↑^уосындай қыз баламен таныстым → // ^уосындай ^ұуы ^уосындай ^йекен → // ^уосындай жерде тұрады ^йекен → // ^уосындай-^уосындай кәсіп істейді ^йекен → // болмаса ^уосындай жерде ^уоқиды ^йекен↓/// ↑не айтасыз аға → // не айтасыз әкетай деп сол кісілер шешімін айтады↓/// ↑балам ^уосындай^уосындай деп сол кісілермен ақылдасып → // ^уөзім білерлікке салынбастан → // кәзір көп жастарды білеміз ата-анасына айтпастан → // ата-анасының қарсылығына қарамастан үйленіп жатады↓/// ↑жаңағы ^уол ақыры жақсылыққа апармай жатады↓/// ↑^уол неге сол жаңағы кеңеспеуден → // ақылдаспаудан сондықтан ақылдасу керек міндетті түрде ақылдасу керек↓///	↑^уосұндай ғыз ͡б̊аламен таныстым → // ^уосұндай ^ұрұуы ^уосұндай ^йекен → // ^уосұндай жерде тұрады ^йекен → // ^уосұндай ^уосұндай гәсіб̊ ͡істейді ^йекен → // болмаса^уосұндай жерде ^уоқұйдұ ^йекен↓/// ↑не'айтасыз аға → // не'айтасыз әкетай деп̊ сол гісілер шешімін айтады↓/// ↑балам ^уосұндай ^уосұндай деп̊ сол гісілермен ақылдасып→ ^уөзүм білерлікке салымбастан → // кәзір ͡гөб̊ жастарды ͡б̊ілеміз ата'анасына 'айтпастан → // ата 'анасының қарсылығына ͡ғарамастан үйлөнүб̊ жатады↓/// ↑жаңағы ^уол ақыры жақ̊сылыққа 'апармай жатады↓/// ↑^уол неге сол жаңағы ͡геңеспеудөн → // ақылдаспаудан сондұқтан ақылдасұу ͡герег міндетті түрде 'ақылдасұу керек↓///	Осындай қыз баламен таныстым, осындай руы осындай екен, осындай жерде тұрады екен, осындай-осындай кәсіп істейді екен, болмаса осындай жерде оқиды екен. Не айтасыз аға, не айтасыз әкетай деп сол кісілер шешімін айтады. Балам осындай-осындай деп сол кісілермен ақылдасып, өзім білерлікке салынбастан, кәзір көп жастарды білеміз ата-анасына айтпастан, ата-анасының қарсылығына қарамастан үйленіп жатады. Жаңағы ол ақыры жақсылыққа апармай жатады. Ол неге сол жаңағы кеңеспеуден, ақылдаспаудан сондықтан ақылдасу керек міндетті түрде ақылдасу керек.
Балқия Балтабай	▶	–	–	Менде қарыз бар / Не істеймін?// Ең бірінші айтатыным қарыз бұл тесік сияқты. Менің бір ұстазым айтатын « сенде қарыз бар ма?. Бұл – «дыра» деп.
Балқия Балтабай	▶	–	–	Мысалы // тесік шелек сияқты да / алманы алып салып жатырсың / салып жатырсың / вроде таңнан кешке дейін еңбек етіп жатырсың / пахать етіп жатырсың / ниетің дұрыс/ бірақ салып жатырсың / почему-то шелегің толмайды да маған. Неге? // Шелектің түбі тесік.//
Балқия Балтабай	▶	–	–	Тура сол сияқты / қарыз жұмыс істеп жатырсың /ниетіңді дұрыстап жатырсың / бәрін істеп жатырсың / бірақ ақшаңда береке жоқ.// Бірің екі болмайды. Неге? //Тағы да айтамын/ қарыз-тесік шелек сияқты.// Пока осы шелектің тесіктерін жаппайынша / сіздің ақшаңызда береке болмайды.
Балқия Балтабай	▶	–	–	Сондықтан да ең бірінші /дәл қазір/ мысалы маған өстіп айтты: «қанша қарызың бар?» - 4 миллион. – Дәл қазір нең бар? –Астымда машинам бар. – Машинаңды сатып / қарызыңнан құтыл/ // Жап мына жердегі тесіктеріңді /жаяу жүрсең жаяу жүр// бірақ қарызыңнан құтыл таста.//
Балқия Балтабай	▶	–	–	Шынымен ақыл қосқан жоқпын / ұстазым қалай айтты /солай істедім / машинамды саттым/ қарыздан құтылдым/ менде взлет болды да// кәдімгідей ұшу болды.// Сондықтан да / өзіңізге үлкен қылып жазып қойыңызшы // қарыз бұл – тесік / бұл берекенің де тесігі / энергетиканың да тесігі // жалпы бүкіл нығметтердің тесігі!
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Сол айтқан сол үлкендерден бастайын деп жатырмын. Біздің ауылда бір Сүйіндік Қазым деген ақсақал болды. Балалары бар, көрші тұрдым. Сол кісі баяғы, ілгері, техниканың алғашқы бір, солар рөлге отырған екен. Ол трактор айдап, мал алуға үшеуі жем алып кетіп барып, қыстың күні боранда жаңағы ауылға қонып қалған ғой. Қонып жатып ол уақытта антифриз жоқ, су ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Трактордың суын жібермей түнде жатып қалады жаңағы кісі. Таңертең тұрса радиатор айрылып жатыр дейді. Содан мынау трактор бұзылып қалды. Содан ауылдан механиктер бар, басшылар барып ұрсып жатыр дейді. “Қазеке мынауың не қылғаның, суды жіберіп жатпайсың ба трактордың” десе, судың … келеді ғой деп кім ойлаған дейді. Сол енді, сол кісі, сол бір ауылда енді барлық жерде ток тартылмаған дизельменен ана гаражға ток беретін болған.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сол жаңағы дизелист, дизель таңертең қыздырып жіберіп, өзі гаражға кеткен арасы бірталай жер енді, киллометрге жақын жаяулап келіп тұрса, “Қазеке ток қайда” десе, “жіберіп едім ғой келе жатқан шығар” деп айтады. Ол кісі дизельді қыздарғанда рубильникті қоспай кеткен екен ғой, содан ток жоқ гаражда. Содан жіберіп едім ғой, келе жатқан шығар деп.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сол енді Сүйеубай деген бір бабық ағамыз болды. Сол кісі енді бір-екі ауыз айтайын, енді, ол кісі Маңғыстаудың Ғарифолласы атанды. Ғарифолла Құрманғалиевтің шәкірті болды, өнерлі адам, сол бір концерт қойып шығып, Данбыш ауылына барып қуантып сол жерді, енді осындай көпшілік бәрі. Содан сол жерде жатқан ғой, ол уақытта.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Қонақасы беріліп. Қ: Иә, қонақасы беріледі, концерттен кейін демалады. Өзің айтқан Лениннің суы жүреді, сол жерде. Содан ер адам бөлек, әйел адамдар бөлек бөлмеге жатып қалған ғой. Содан жаңағы кішкене қулау жігіттер болады ғой. Сол Сүйекеңнің ұйықтағанын күтіп, шалбарын алыпты да, қыздардың бөлмесіне апарып тастапты.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Таңертең тұрып шалбарын киейін десе жоқ, көрпеге оранып алып, жаңағы іздеп жүрсе, көрші бөлмедегі қыздар жатқан бөлмеде шалбары жатыр дейді. Содан шалбарына қарап тұрып айтады дейді. “Ой, қасқа, өзім жете алмасамда, шалбарым жеткен екен ғой”.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан Сүйекең артынан шаруаға шықты. Өнерден қалды, сосын, қой бағып жүреді, көрші ауыл менің ағамның ауылы болды. Содан енді мына түйе шөгеретін мезгіл. Сүйекеңнің бір бурасы болды. Содан жаңағы ағам бір түйесін жетектеп барған ғой. Бураның жаңағы әбден діңкесі құрыған мезгіл, сосын әлгі түйе келіп шөгіп жата кеткен. Енді бураны тұрғызайын деп Сүйекең бурасының барып бұйдасын тартса, “ых” деп басы салбырап бура жата кеткен ғой. Сонда Сүйекең айтады “әй, інімау, мынау .. болдым-ау” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сүйекең жаңағы кемпірімен әзілдесіп отыратын жеңгеміз бар енді Жолдекең дейтін. Бір сұрауға келдік. Кештің құрымы келе қалып едік. Сосын айтады қазір жеңгелерің келеді, қазір отырады аруын айтып отырады деді қазір. Сөйткенше жеңгеміз келе қалды. Содан мына кісінің бір құрт бар бойында, Тастөбеден келе жатыр дейді. Содан, сөйткенше, жаңағы Жолдекең жеңгеміз “ойбай-ай, жамбасым-ай” деп келіп, отыра кетті ғой қасына.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сонда Сүйекең “Ай, Жолдеке, ана құрт шығар жерге жақындаған екен. Ауызыңа келгенді айта ғой, мен таяғымды сайлап ұрып ала қояйын”. Сосын бір уақытта жеңгеміз аяғын созып жіберіп, “ойбай-ай, тізем-ай андағы оңбаған-ай тіземе өтіп кетті-ау” деп қояды. Біз қаран топа күліп жатырмыз жаңағы, сонда өзі күлмей әзіл айтатын кісі еді. Содан жаңағы аздап той-томалақтарда Сүйекең елу граммдатады жаңағы. Баяғы… білесің ғой. Үстіртте машинаның үстімен адамдар қыдырады. Содан…
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Астау. Қ: Астауға мініп алып. Содан сөйтіп алдында Сүйекең бір ора мотоцикл алды, новый. Солай сыймай жатыр ғой адамдар топырлап отырып. Әй, сен… жеңгелер әзілдеп жатыр әй, “Сүйеке сен кешегі алған мотоцикліңмен бармайсың ба тойға” десе, “әй, баруын барам ғой, қайтарда жол тегістеліп кетеді ғой” деп сөйтеді да жаңағы. Солай айтқан енді, сосын ауылда бір Шүйішбек дейтін руы ескелді. Қазір бері де құда болдым.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Әкемнің құрдасы болды. Ол енді шопыр болған совхозда. Содан жаздың күні, шілденің күні Үстіртке кетіп бара жатыр дейді. Қасында бір құрдасы екеуі жолда, енді тұрып-тұрып жүреді ғой ол уақытта адамдар бәрі. Содан аздап бой қызып келе жатып, Сындының тауы ұзақ қой енді. Содан шығып келе жатқанда машина суы қайнаған ғой, аспанда бір шөкім бұлт жоқ.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан радиатор қайнап, копот езуінен су шашып келе жатқан ғой, сосын, сөйтсе Сүйекең терезеден қолын шығарып қараса, қолына су тиген ғой. Аспанға қарайды, бұлт жоқ. “Ай, құдайдың құдіреті күшті-ау, ыссы жаңбыр жауып тұр деп айтады депті. Содан мына Қашқынбай дейтін бір Сүйіндік кісі болды ауылда. Қазір өмірде жоқ енді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан алпысыншы жылғы баласы болды, қазір бар. Сол алпысыншы жылғы баласы үйленген ғой Әйлек дейтін. Содан мал ауылда вечер болып жатыр, ол уақытта вечер десе, елдің бәрі қалмайды, барады. Ж: Шақырулысы бар, шақырусызы бар.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Шақырулысы бар, шақырусызы бар. Бәрі барып жатыр. Содан не керек. “ай, қай баласың?” дейді. “ой, мен Әйлектің құрдасымын ғой” дейді. Содан не керек, бұл кіріп жатыр, кіріп жатыр. Келгеннің бәрі Әйлектің құрдасымын дейді. Сонда жаңағы, әбден… енді бір түйір үй ғой енді. Қайсы екен “мына қасқа, Үштағанның әйелдерінің бәрі алпысыншы болып туылған ба?” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Енді, менің Москва дейтін ағам бар. Өткенде, соңында жаңағы, “күніге өлген адамды тасып жүр дейсің ба?” дейтінді айтып жүрген. Ж: Иә, иә, әңгімесі бар.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Иә, менің туған ағам сол. Содан, мына жерде, қазір Өзенде тағы өзінің жолдасы бар Жагу дейтін. Екеуі той-томалаққа барып ондағы көлігі… тағы бір құрдас имам досы Қойлыбай дейтін бір құрдастары болды. Жаңағы кісі арақ ішпейді, машинасы бар. Сосын тойға үнемі барады. Жаңағы екі құрдасы бойы қызады да, қайтарда жүрмейді да, жаңағы. Сосын жаңағы кісі үнемі…
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Той… тойға барғанша әйелі шығып болмайды, қайтарда еркек шығып болмайды ғой. Қ: Дәл солай. Содан не керек, қайтарда жүрмейді. Әлгі бір күні жолға тоқтайық деген біреу. Тоқтатқан жерде, жаңағы Қойлекең айтады “жүрейікта”, жүрмейді ғой енді. “Ай, негізі осы екеуің сен, тойға апаруға болатын адамсыңдар да, қайтып әкелмейтін адамсыңдар” деп айтады.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Енді, жаңағы Оразалыны айтып отырмыз ғой. Ауылда Жел-Тимес дейтін жерде тұрады. Біз енді жиі кездесеміз, тумалас туғаннан кейін. Екеуміз бірге оқыдық, бастауышта. Содан қазір енді, артынан Ондыға көшіп кетті. Сонан енді, былай айтқан сөздері көпшілігі айтылып жүр ғой. Сол бір… бір күні Оразалыға бір қызып отқан бір жігіт жүгірісіп отыр дейді, қоймайды. Содан не бәле, қойшиш, анау тыңдамайды дейді. Ей, бәле, қойшиш дейді. Қасқа, енді мен нөл бес шақырамын деп айтады дейді да Оразалы. Содан нөл бесті түсінбеген ғой енді. Нөл бес деген не дейді. Нөл бір жаңағы… пожарный, нөл екі милиция, нөл үш скорый, нөл төрт газ, нөл бес молда деп айтады дейді. Мынаны қазір талқанын шығарып, жаназасын шығаратын молдаға тапсырып жіберейін деп отырмын дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Оразалы былай әйет біледі да, негізі жақсы… әртүрлі әйет біледі. Бірақ оқығанда зулатып оқиды жаңағы Оразалы. Зуылдатып оқып тастайды. Сонан жаңағы інісі Манап бір айтқан ғой “Ореке, сен әйет білесің, енді соны бір мақамын келтіріп бір оқымай… сөйтіп бір оқымайсың ба?”.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	“Әй соны бір талаптанып көрдім, бірақ менікі ана қызыл өрік дейтін әнді не жаздым жаным сағанның мақамына салып айтқанға ұқсап кетеді. Содан неде болса осы күйінде оқып жүрмін” деп айтады дейді. Ол тек, зулатып оқып кетеді, тауысып тастайды… резко.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан енді, сынықтан өзге жұғады деген. Енді Оразалының үйіндегі келінде маған сәлем айтады енді, Гүлнәр. Бірақ, енді дегенмен, ода, бір айтары барда. Сол бір күні ауылмен шығып, қасымда бір жеңгем бар, сенің апаң бар. Шетпе жақтан Үштағанның бергі жағында, мына, жаңадан жол салды. Жел-Тимес деген тауы бар. Жаңағы Оразалының отырған жерінде. Сол жерге имам досым Бекболат дейтін Шеркеш.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Жаңаөзеннен жол салғызыпты бір. Тіке жолда, бұрыңғы жолдан өзгеріп. Сонан артынан жаңбыр болды, қар болды. Жаңағы жол кішкене жырылып сай болып қалған. Содан жаңағы жердің жолдың жыртығына ауылдың балалары цемент құйып тегістеп жатыр екен. Ж: Бітеп?
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Бітеп, иә. Машина еркін түсіп кететін қылып, шығатын қылып. Сол үстінен келіп қалдым. Жарты жолға келсем, жаңағы жұмыс жасап жатыр екен. Тоқтатып, содан болмайды, болмайды деп, қисайып өтіп, Оразалымен амандасып, Оразалы да отыр екен. Жаңағы, астында ғой енді ауыл. Содан ауылдың жігіттері бар бәрі. Содан енді Оразалыға Манап бір тапсырма айтып жіберді “ауылға барамын” деп. Ауылға барғаннан кейін, жаңағы Гүлнәр шәй қойып тастады содан. Кішкене күтіп отырғанда Оразалы да келді. Оразалы… таудың боры ақ бор тау ғой. Үстінің бәрі ақ бір жаңағы жұғып, жарға сүйеніп отырған. Оразалы кіріп келді үйге. Сонан Гүлнәр қарап жіберіп айтады “ей, жаңағы жол салып отырғандар сені каток қылған емес па?” дейді. Домалап, жол тегістеп сені каток қылған емес па деп. Гүлнәр сөйтіп айтқан енді, сол бір айтып тастайтыны бар.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Енді… бір… Қосай деген құрдасым бар, балық. Жаңағы, енді біздің қазақ бір боқтық сөзсіз жүрмейміз ғой. Жаңағы “ой, сүтің” деп боқтайды ол. Әбден аузы соған қалыптасып кеткен да. Тек сүтің деп боқтайды. Сонан келіншегінің көп естіген әңгімесі ғой енді. Содан Қосай келін алып оныншы жарты жылдықта. Содан келін алғалы ыңғайсызданады. Осы Шәйірбектен келін алды. Сосын боқтық кішкене үйде сейіліп қалған ғой, сүтің жоқ баяғы. Содан бір күні келіншегі Нұрсұлуға бір қайнысы келіп “ай, не хабар енді, шал қалай, келін алдыңдар, қалай іш тыныш па, ішкі тіршілік” десе, сонда Нұрсұлу айтады дейді “қой, жақсы болды осы, келін алғалы қара шәй ішіп отырмыз” деп айтады.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Сүтің жайына қалды ма? Қ: Сүтің жайына қалды. Анау айтпай кеткен ғой. Осы… осы күнде қайтып айтып жүр. Қайтадан есіне түсіп.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан мына Құсайын дейтін бір медет жігіт болды. Бізден екі-үш жас үлкен. Мына Махамбет Өтемісұлының жиен шары. Байғали дейтін шал болды, жылқы бақ. Құсайыннан ұзын, бойы екі метрдің үстінде. Бір жерде бір мотоциклмен келіп, бір қонақтар отырған жерге келген ғой енді. Сонан келіп, есіктен кіріп келіп төбесі, мына неге… есіктің төбесіне… Ж: Маңдайшасына…
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Маңдайшаға тиіп өтеді. Сонан ішінен біреу айтыпты “ой, мынау бір тұқым алып қалатын бала екен” деп. Құсекең естіп қалған ғой. Содан келеді, отырады. Баяғы қонақтармен бірге болады, бой қызады. Содан баяғы Құсекеңнің жадында қалып қойған ғой. Содан жайлап адамдарға естіртіп айтады дейді “ал, енді, алатын болсаңдар алып қалың, мен енді жүрейін деп отырмын” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Бәрекелді, мына… екі мың жиырма екінші жылы жаңағы көтеріліс енді Маңғыстаудан басталды ғой енді. Сол мынау алаңға халық… нөпір халық бар. Ортаға шығып микрофонды алып кезекпен-кезек әркім өзінің пікірін білдіріп жатыр. Жемқорлық тоқтасын, алауыздық жаңағы… кландар соғысы, бәрін айтып жатыр ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қымбатшылық, жұмыссыздық бәрін айтып жатыр, әркім пікірін. Сонда бір кісі шығып, сөйлеп тұрда “Ассалаумағалейкүм, ағайын! Әдемі бір көтеріліс болып жатыр” деп. Соны айтам бір әдемі бір… бүгін бағдарлама болып жатыр, мына көрермендерімізде өзі бір жалғастырып жіберсе, жақсы әңгімелерден.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	К: Телевидениеге енді бірінші келіп жатырмын. Мына Бекболат дейтін әрі класстасым Үштағанда бірге оқыған. Мына… жүр бірге барып қайтайық деген соң, міне келіп жатқаным. Ал, енді қош келдіңіздер бәріңізде. Енді, бәрімізде, енді осы шаруаның айналасында өстік енді, шындығы керек. Біздің ауыл мына Қарақұдық дейтін жерде. Мен көрші шаруашылықта болдым. Сол жерлерде, осы тоқсан төртінші жылға дейін сол шаруаның айналасында болдым.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Тоқсан төрттен енді сол өзеннің айналасынан нәпақа іздеп жаңағы, мына Бекең айтқандай бәрімізде сол өндірістің айналасында жүрміз. Бәрімізде сол ауылдан, сол ақсақалдарынан естіген, көрген шаруада бірге жүрген шалдардың бір әңгімесінен айтып өтейін енді. Бізде бір Алдарбергее дейтін жездем бар. Нағашы жезде қылам жаңағыны. Мына Қызылсу, Шопан атаның төңірегінде отырды. Сонан өзі бір ірі адам, жаңағы бір алпауыт, тамаққа да бір жақсы.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Тәбеті жақсы. К: Тәбеті жақсы. Содан нағашы апамыз бүкірейіңкілеп жүреді енді былай, қазан көтеріп қалған. Содан жаңағы бір қойдың етін обедке қуырып жатса, кеште асып жатады. В общем, бір жетіге бір қойдың етін жеткізбей ететін, иманды болсын, сондай шал еді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Содан менің Қосқали деген досым сияқты ғой. Иә, айта беріңіз. К: Иә, содан жаңағы қыстаққа келеді. Қазір Қалдыбай дейтін алпыс бірінші жылғы баласы бар. Осы шаруада әлі. Содан қыстақта соғым сояды ғой. Сол жылына үш-төрт тайлақ жеп шығатын шал енді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Оның… содан бір күні Қалдыбай қыстақша келгеннен кейін, соғым сояды дейді үйдің алдына, сарайға жаңағы. Қалдыбай өзінше жіліктеп, ішек-қарнына… “ай, Қалдыбай анау, соны жіліктеп не қыласың, соны сарайға апарда шөгеріп тастай берсеңші. Ертеі бәрібір таусылып қалады ғой шетінен қуырып жатып.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Ертең бәрібір таусылып қалады ғой. К: Иә, шетінен кесіп ала бер деп айтады дейді жаңағы. Содан жаңағы, мен енді өзім… жезделерім… сондай бір жезделерім болды жақсы. Матай Шәріптің білетін осы… Ж: Білемін.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	К: Төлеуіш… Төлеуіш дейтін жездем болды, Сарқат дейтін апа болды. Сол кісі ептеп, қоля ұзын адам болды. Біздер шаруада жүргенде ептеп, мына Бесқалаға жағына қатынадыбма. Апталапкінің баяғы маталарының жоқ уақыты. Елде симақ бал жоқ. Сонан жаңағы, үлкен қылып жаңағы жездеміз бір кең қылып, ірі адам пижама есебінде шалбар тіктіріп киеді, жаңағы далақтатып мына жағынан.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сонан бір күні күзді күні пукнтіде отырмыз. Ол бар, машинасы бар келе қалды жаңағы шал. Кешке қарай. Өтес… қой танып өтесіз ба дейтін атақты шопан болды. Соның үйімен көрші отырады. Қыңыр дейтін, қыңыр дейтін жерде. Соған не керек жаңағы Өтекеңде бір тілі… иманды болсын… сақ қой. Жаңағы замандас адам ғой. “Уа, Төлеуіш жан-ау біз апталапкіде таба алмай жүрген симақ балды бұтыңа киіп алыпсың ғой” деп айтады.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сөйтіп бір күлдіргілер болған енді. Ол енді айта берсе әңгіме көп. Иә, мына Бекеңде жалғыз өзін не етпей, өзім келе жатқанымыздағы сондай бағытта келіп отырмын. Ал, аман болыңыздар, дендеріңіз сау болсын, жақсы күнде кездесейік ал. Ж: Ай, рақмет!
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Мына біздің ауылда Жұлдызбек дейтін бір қырымқұл жігіт бар. Олда айтқан жалпы Қырымқұлдың қырық биі бар дейді ғой. Соның айтқан… жігіт еді. Соған бір оданда өткен адам тап болған ғой. Сонда шөп шабады Үстіртте. Содан жаңағы газель елу екімен Жұлдызбек служебный машина болды. Содан обедке жинайды ғой жаңағы жұмысшыларды. Содан машинаның үстіне мінеді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Жинап болып ауылға қарай, обедке қарай алып келе жатса, жолдан бір киіктер қашып, бір топ киік. Жұлдызбек елу екімен қуа жөнелген ғой. Содан жалбытып елу екіге жеткізетін киік қайда. Ол қыр асып, көрінбей бара жатқан ғой. Соған әлі Жұлдызбек артында жалбытып келе жатыр дейді. Сонда үстінен капот баяғы машинаның төбесін қағатын болды ғой. Тық-тық қағады дейді бүйтіп.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сонда Жолдасбек тоқтап ай, Жұлдызбек тоқтап үстінен не болды десе, үстінде бір мая сварщик салып алды Итемген дейтін. Сол кісі айтады дейді “Ал, Жұлдызбекжан киіктің санын білдік қой, ауылға қарай қайтайық” деп айтады. Санын білдік қой деп айтады дейді да. Ж: Бәрібір жеткізбейді. Қ: Бәрібір жеткізбейді ғой енді. Қанша қусаңда кете береді. Ж: Қашанғы санаймыз деген ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Иә. Содан менің жаңағы інім Бейсенбек. Жаңа сен өзіңде айтып отырсың ғой енді. Сол балаңдау кезінде де, маған осы шешем бір, мына бізде жылытпа дейді ғой енді. Сол жылытпаны алып үйге қарай кіріп келе жатқанда алдынан ағамның қызы жүгіре шығып, қайта құдай сақтап кострюль төгілмей қалған ғой. Қағып-соғып өтіп кеткен жаңағы қарындасым. Содан үйге келіп шешем, үйде Бейсенбек отырған ғой. Бейсенбекке келіп айтады “ай, мынау жаңағы дейтін, оңбаған күйіп қала жаздады, мынау жүгіріп келіп маған соғып” десе, Бейсенбек айтады дейді “күйіп қалған ештеңе емес, жылытпадан қағып кете жаздаған екен” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ол енді су ғой, даладан қайнап келе жатқан. Сол жаңағы, сол Бейсенбек осы өткен аптада келін алды. Содан енді тойға Үстірттен мал әкелейік, жылқы алып келейік деп кеттік. Жаңағы Москва дейтін ағам бар. Сонан мен арқалы көлікпен кеттім. Ағам карлюкс машинамен жүрді. Содан мына Сындының үстінде Майлыбек дейтін жерде Тоқсанбай деген балдызы бар. Сол ауылға жылқы ұстайтын болды олар. Сол судың басынан жаңағы бір өзі жылқыны айдап алып келіп, ауылға келсек кірмейді жаңағы жылқы.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қораға расколға. Карлюкспен былай қуды, былай қуды кіргізі алмады. Біз жаяу жүрміз жалтақтап. Содан бір уақытта жаңағы, кімді, Бексұлтанды танисың ғой, жыршы Бексұлтан. Сол Тоқсанбайды… жаманадай бала. Сол ауылда бір мотоцикл тұр екен. Соны қыздырып шығады. Новый мотоцикл жаңағы, басы Тоқсанбай мініп кеткен да, мынау үйде тұрған ескі мотоцикл екен ғой. Содан Бексұлтан мініп алып, бірақ апталдасып шықты, жаңағы жылқыны қайыруға. Енді жете алмайды жаңағы мотоцикл, ескі ғой. Сонан не керек.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Жылқының санын білді. Қ: Жаңағы мотоцикл айдайтын ағам айтады ғой “қой, қой, мынау жылқы қайырып қуалайтын мотоцикл емес, мынау тек үркітетін мотоцикл” деп айтады дейді. Енді жаңағы екеуі кіргізе алмай жүр ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сонан мына байпақ жігіт бар, Жексенбек жігіт дейтін. Жас жігіт енді. Жетпіс төртінші жылғы еді. Олда енді айтқыр жігіт былай, көп әңгімелері енді, адам жаттай алмай қалады ғой. Содан менің елу жетінші жылғы ағаммен көрші тұрды. Мынау Тасбас дейтін жерде Кореяда бірге жұмыс жасады бәрі. Содан дизельменен жаңағы жарық береді да сол жерде. Содан жаңағы Жексенбектің үйінің жарығы дұрыс жап-жарық болып тұрады екен де, жаңағы көрші ағамның енді, лампочкадан шығады енді, қызарып дұрыс жарық болмайды үйдің іші.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сол жаңағы жеңгеміз келіп Балапан деген. Жексенбекке келіп айтқан ғой “ей, Жексенбек өзі… біздің үйдің… сіздің үйге келсек жап-жарық болып тұрады. Біздікі қызарып жанып тұрады. Бұл неге?” десе, Жексенбек айтады дейді “сіздің үйге қарай кететін проводтың сыртын қысып байлап тастап едім” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Мына біз енді жаңай дейтін румыз ғой. Бізді енді көбі сараң дейді, жаңағы иттің ішін байлап қойған деп, түрлі-түрлі не айтады ғой. Содан менің Амангелді дейтін інім бар. Қаламқаста жұмыс жасайды. Соның комнаттасы бір, руы күшік, бір жаңайдың жиені болды. Сол жаңағы ол басқа мекемеде жасайды. Мына Амангелдінің мекемесі жұмысшылары сүт береді дейді да. Сосын Амангелді сүтті әкеліп, жаңағы жиенге береді дейді комнатадағы келінге. Сосын жаңағы жиені айтады дейді “уа, апам-ау, сенің руың жаңай, сенікі ненің мырзалығы осы.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Маған сүт, кефир заттарын маған әкелесің” десе, Амангелді айттым дейді да “ал, енді жиен баяғы сенің аталарыңның алдында менің аталарымның бір жасап қойған күнәсі бар екен. Соның өтеуіне саған әкеліп беріп жүрмін” деп айттым деп сөйтеді да. Жаңағы анау ит… ит қой енді, күшік. Содан айтқан, Амангелдінің айтқан сөздер бар енді. "Ж: Иттің іші ма? Қ: Иттің ішін буып қойған деген. Соны… соны күнә деп не еткен ғой. Сенің аталарыңның алдында біздің аталарымыз жасаған бір күнәлары бар екен деп. "
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Мына Оразалыдан кейін Ақайдар дейтін ініміз бар. Алпыс бесінші жылғы. Сол… бұлар енді Ондыда тұрды. Сол ауылға Үштағаннан бір шал келіп, Қырымқұл шал бір аты жоғалып кетіп, сол Ондыға келнен ғой. Ондының сол отырған жері су болды, жаңағы ағын су… бұлақ. Сол жерден Ақайдар көрген ғой жаңағы жылқыны.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Сосын жаңағы кісі келіп сұрайды. Ақайдар осы “алдынан көрдім мына ақегін жақтан” дейді. Сосын жаңағы кісі іздеп кетеді. Сосын қайтып айналып келеді ғой. Ақайдардан сұрайтын көрінеді “ай, Ақайдар манағы жылқыны таба алмадым. Қалай қарап тұр еді, қайда кетуі мүмкін” деген ғой. Сонда Ақайдар айтады дейді “білмеймін, жерге қарап тұрған, жерге кіріп кеткен шығар” дейді. Жылқы енді төмен қарап тұрады ғой. Тұрған жерде көрген ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	"Жаңағы Нұркелді дейтін бір ініміз бар. Мына Басқұдық ауылында тұрады. Ж: Нұркелдінің де көп әңгімесі айтылды ғой. " Қ: Иә, Нұркелді де бірталай айтылды ғой иә. Олда айтқыр, ана шабыты келгенде айтады негізі. Содан Оразалының ауылына барып бір күні. Кілең өзі құралпы жігіттер барып, Оразалының ауылына қонақ болып отырады. Сол жерден бой қызады. Содан осы кішкене масайып қалған ғой. Сосын Оразалы жібермепті.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Машинаның кілтін алғанда, жатыңдар деген ғой. Қасында балалар бәрі. Таңертең кетесіңдер, енді түнде сендер бірдемеге ұрынып қаласыңдар деп жібермеген ғой. Содан енді бәрі Оразалының айтқанын тыңдайды ғой. Содан жатқан. Жалғыз Нұркелді жатпайды дейді. “Әй, жатсаңшы енді!”. Нұркелді отыр дейді да. “Әй, не қып отсың? Елдің бәрі таңертең кетеді”. “Әй, жігіттер, мен еріксізбін” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Бір Шынарбек дейтін, мына жерде, Үштағанда тұрғанда көрші болып тұрдым. Бір Шеркеш ағамыз болды. Елу сегізінші жылғы, жаңағы, иманды болсын. Қайтыс болды, жақсы кісі еді. Сол баяғы фермада жүреді ғой шопырлар. Машиналарды шопырлар служебный қылып жіберіпті фермаға. Содан зат ферманың… менен нағашы-жиенді екеуі ойнайды, иманды болсын. Өтепов Тұрғанбай дейтін кісі болды. Нағашы… нағашысы. Содан енді айдың соңында путевка тапсырады. Жаңағы бензин шығыстау керек қой енді. Путевка толтырып әкеліп, содан кішкене қосыңқырап жазған ғой енді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Бензинді расходтау керек қой. Содан не керек, жаңағы қол қойдырайын деп келсе, зат ферма нағашысы “өй, құрғыр, сен мынандай жүрген жоқсың, дұрыстап жазып алып кел” деген ғой. Ол оказывается, жаңағы кімнің, нағашысының баласын Саздыдан Үштағанға әкеледі-апарады енді. Бәріне бензин кетіп жатыр ғой. Бірақ, әкеліп жүр ғой баласы жаңағы зат фермананың. Содан путевкаға жазыпты дейді “Жуканы Үштағанға әкелу төрт тонна, Жуканы Үштағаннан Саздыға апару төрт тонна” деп жазып тұр путевка деп. Алдына берген ғой нағашысына, оқып жіберіп “қой, құрғыр манағыңды алып кел” деп айтады дейді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Мына Жетібайда Жарылғап дейтін бір жездеміз бар. Елу тоғызыншы жылғы ағамның құрдасы да. Сонан ағамыз қырық жас жасап, содан мен дастарханды жүргізіп тұрдым. Содан жаңағы кісілер ауылданда… кішкене кілең құрдас жігіттер сәл шаршаңқы келген шығар. Шәй аяқтала бере, жаңағы кісі сол отырған жерінде ұйықтап кетіпті.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Содан ауылға барғаннан кейін апамыз сұрайды енді. Тойда болмай қалды енді. Содан “қалай, Қойлыбайдың тойы қалай өтті, қырық жас қалай өтті” десе, “той жақсы өтті. Шәй аяқтала бергенде біраш свет сөніп қалды” деп айтады деп. Өзінің жаңағы қисайып қалғанын айтқан ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Енді мына Қарақұтта Рамазан дейтін тоқабай ағамыз болды. Фермада жұмыс жасады. Осы, мына көшелерді біледі. Сол кісі де бір айтқыр кісі. Бір оралман шопан келген ғой ауылға. Сосын қой бағып жүрген кісі. Ол уақытта мына қырқымдарда мынау общепид дейді, мал сояды. Соны жаңағы шопандарға бөледі ғой ақшасын. Сосын жаңағы кісі айдың аяғында есептесуге бухгалтерияға келсе, жаңағы кісі енді бұрыңғыдан көбірек ақша ұсталған ғой. Сонан кездескен жерден жаңағы Рекеңнен сұрайды дейді… иманды болсын.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	“әй, Реке, мұның қалай-қалай, мынау бізден енді көп ақша ұсталыпты ғой” десе, жаңағы Рекең айтады дейді жаңағы шопанға “өй, сен анау күні Бәшейдің үйінде болдың ба?” десе, “болдым”. Бәшей деген ана кешегі Қайраттың папасы. Сол ана Қырқым пункттің басында отыратын үйлер болыпты ғой. “ Сол жерде қонақ болдың ба?” “болдым”, “өй, сен ана чеснок қосып жасаған, дайындаған бұжыны желің ба?” “жедім” дейді. “Өй, сол бұжы ғой қымбат қып тұрған” деп айтады деп жаңағы. Ананы сөйтіп ығыстырып жіберіпті.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Қызанда Үтібаев Күзенбай деген нағашым бар. Бәрі нағашым болып келеді. Өзі айтқыр. Сол анау вахтада Қаламқастың ар жағында жасап жүргенде, бір қарақалпақ жігіт жұмысшы болған ғой. Жұмыс жасап жүріп токқа түсіп қалған ғой. Жаңағы қарақалпақ… “айыр, ажырат” деп айқайлаймыз ғой біз. Айыр, ажырат деп. Токқа түспей жатқан қарақалпақ жігіт “ жаздыр, жаздыр” деп айқайлапты. Содан анау ағашпен айырып, анау-мынау қылып, аман қалыпты. Содан жаңағы Күзенбай ұрысып отыр дейді “атаңа нәлеттің баласы өліп бара жатсаңда қазақша сөйлемейсің иә” деп.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Бәке бізге берілген уақыт таяп қалған сияқты. Сондықтан бірауыз жылы пікіріңізді білдіріп жіберсеңіз біздің бағдарламаға. Қ: Болады, енді. Мынау шақырып сол уақытын аздап той-томалақтарда кездесіп, бір-бірімізге осы жақтада ағамыз бар-ау деп шақырып жатқан саған рақмет. Енді бұл бағларламаны бүкіл Қазақстан көріп жүрген бағдарлама ғой. Сенің де түпкі мақсатың осы ауылдың айтқыштары өзінің сөздері әркімнің өзіне ие болып қалсын дейтін бағыт болар.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ал, еңбегің жемісті болсын! Осылай ел аузындағы әңгімелерді өзінің орны-орнына қойып, артқа, кейінгі ұрпақтарға қалдыруға ниеттес, тілектеспіз. Аман жүр, денің сау болсын, отбасың аман болсын! Түсіретін бағларламаң көп болсын!
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Рақмет сізге де. Алтын уақытыңызды бөліп, шақыруымызды қабыл алып келгеніңізге. Барша жақсылықты тілейміз. Құрметті көрермендер қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі санында кездескенше, аман-сау болыңыздар!
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Ассалаумағалейкүм әлеумет, эфирде қышқыл мысқыл бағдарламасы. Бүгін бізде қонақта Үшсоған ауылының тумасы, Жаңаөзен Қызылсай ауылының тұрғыны Бекболат Нәдіров ағамыз. Қош келдіңіз аға! Қ: Қош көрдік! Ж: Ал өзіңіз туралы қысқаша айтып өтсеңіз, өмірбаяныңыз туралы.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Енді мен жаңа өзің айтқандай сол Маңғыстаудан қасиетті Үшсоған ауылының тумасымын. Жылым алпыс үшінші алпыс төртпен бірге оқыдым сол жерде мектеп бітірдім. Сосын енді қазіргі тұрағым Қызылсай ауылы сол жерде тіршілік қуалап, тіршілік қамымен көшіп, мұнай жағалап келгенбіз енді. Сол маңайдан нәпақа тауып жүрген жанбыз енді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Бәрекелді, ал. Шақыруымызды қабыл алғаныңызға рақмет! Бір жақсы әңгімелерден бастасақ ауылдың. Қ: Бастасақ бастайық енді. Сүт сұрап келген бала шелегін жасырмайды дейді ғой. Ж: Иә, иә. Қ: Сол айтқандай енді, мына очкиімді киіп алайын. Ж: Киіп алыңыз.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Біз енді күнде бір уақытында, мен Бенесей Мамұт сол кісінің айтар еді баяғыда тірі күнімде деп, сол тірі күнімізде той-томалақтан қайтқан керей атты алып ауылдың адамнына жатталып қалған бір әңгімелері бар жаңағы тауып айтқан. Енді солардың басын құрап әркімнің негізгі келудегі мақсатымыз сол ауылдың адамдарының өзінің айтқаны, өзінің атағында қалса екен дейтін бағытта ғой.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Иә, рас. Қ: Сол себебі біреу айтса, біреу айтса… Ж: Біреудікін айтса кірігіп кетеді. Қ: Иә ол біреу айтса кішкене қисық боп кетеді, жетпей қалады. Ж: Иә Бекболаттың айтқаны Нұрлан айтты боп кетеді.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Иә сонда Нұрлан айтты боп кетеді, сондай-сондай. Солай әркімнің өзінің атын ауылының Үштағанның адамдарының өзінің айтқандарының атында қалсын деп, тірі кезде. Ж: Иә очкиіңізді киіп алыңыз. ;
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Қ: Очкиімді киіп алайын. Сол жаңағы, тірі кезімізде сол баяғы маған бүйтеді, былтыр өлген тайлақ түйе ұстап қазір отырғанымыз мынау ғой деп. Сондықтан жас келіп қалғанмен дегенмен, енді бір-екі ауыз айтайық. Жаңағы, очки киіп отырған себебім Оразалы деген бауырым бар.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Ж: Осы кісі осы студияда көп әңгіме айтады. Қ: Көп әңгіме… сол айтады ғой көздің орны қалды, тістің жұрты қалды. Сол айтқандай бізде көздің орны қалып тұр ғой, оның өзі очкимен аздап қарап еске түсіріп айтып отырамыз ғой енді. Сол жаңағы, сол мамамнан бастайын.
Бекболат Нәдіров	▶	–	–	Тоқтамыстың қызы шешеміз болды, жасы сексенге келген мезгілде, бір ауылдың адамы кездесіп “Әй, Мәке, денсаулығыңыз қалай?” десе, жаңағы мамам айтады дейді “сексенге келген адамның денсаулығын сұрағанның өзінің де дені сау емес” деп айтады. Ж: Жақсы айтқан екен. Меніңде … деген нағашым бар Ақшам ауылда “денсаулығың жақсы ма» десе, айтады дейді «сен сексеннен асқан адамға денсаулығың жақсы ма деп сұрама, тірісің ба деп сұра”.
Болатбек Тасымбаев	▶	↑ ^йелде ^йесеп жоқ ↓///↑ ^уонұ ͡ ғайдан білдің сен ↓///↑ ^уой ͡ мана таңертең ͡ ғойға→// жасалаш дейтін гәзет алып кетіп ͡ едім→// содан ^уоқыдым деп ↓///↑ жасалаш деген→/ апазициа гәзет ͡ қой →// содан ^уоқыдым десе→// жаңағы ^уорекең айтады дейді→// нағашым ↓///↑ менің басымды қатырма→// таңертеңнен бастап қойға→// маңғыстау дейтін→/ газет алып кетесің деп ↓///↑ мақтайтын газеттің бәрі ↓///↑	↑ сол атасығой→/ кәселкі ͡ б̊ұзұлұб̊ жатыр→// кейіннем ͡ болмаса →/ анау мынау деп ↓///↑ шөп ͡ пермей ͡ ғалыпты ↓///↑ содан манағы→/ сайрап кележатқан жігітте үн ͡жоқ ↓///↑ сонұмен заулатыб̊ ͡отұрұп→// тегеннің ана тал барғой→// мол жерге ͡геліб̊ жіб̊еріпті ↓///↑ қой →/ кішкене ͡ ауа жұтайық̊шы деп ↓///↑ төртөуү қыстырылып ͡ пара жатырғой→// сол жерге түсүб̊ жатčа→// жаңағы мұрат дейтін ағамыз ͡ геріледі ͡ дейді ↓///↑ жаңағы шөп теріб̊ ͡ жатқанда→// белім ͡ гілт ͡ ете ͡ түсөдү ↓///↑ жүргізуші: бәрі дұрұсқой ↓///	Сол атасығой кәселкі бұзылып жатыр кейіннен болмаса анау мынау деп. Шөп бермей қалыпты. Содан манағы сайрап келе жатқан жігітте үн жоқ. Сонымен заулатып отырып, тегеннің ана тал барғо мол жерге келіп жіберіпті. Қой кішкене ауа жұтайықшы деп. Төртеуі қыстырылып бара жатырғо сол жерге түсіп жатса жаңағы Мұрат дейтін ағамыз керіледі дейді. Жаңағы шөп теріп жатқанда белім гілт ете түседі. Жүргізуші: Бәрі дұрысқо.
Болатбек Тасымбаев	▶	жоқ	жоқ	Сосын Оразалы нағашым қаяққа кетіп жатыр мұнай? Ол шетелге кетіп жатыр екенғой. Елде есебі жоқ. Оны қайдан білдің сен. Қойыма таңертең қойға жасалаш дейтін газет алып кетіп едім содан оқыдым деп. Жасалаш деген апай істеген тұғын содан оқыдым десе жаңағы Орекең айтады дейді нағашым. Менің басымды қатырма таңертеңнен бастап қойға Маңғыстау дейтін газет алып кетесің деп. Мақтайтын газеттің бәрі.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: сол мына қырдың үстінде→// байағы ^йертеректе шопандар той қыладығо ↓///↑ қазір ͡ғойды→/ сол шопандар тойы болатын боп→// сол жақта бәйге болатын боп→// біздің ауылға мына жыңғылдыда→// ^уортақпай дейтін ағамыз→/ иманды болсын ↓///↑ сол ат алып келді→// сосын мынау жаңай рақат дейтін→// аға неміз нағашымыз бар ↓///↑ ақшұқырдағы сол бір ат алып ͡ келіп→// біздің үйге келіп түстеніпті ↓///↑ соның алдында→// рақат дейтін ағамыз→// бәйг'әліп жүрекен ↓///↑ аты бірге келіп→// содан жаңағы менің ағам ͡ бар→//өзімнің әділет дейтін ↓///↑	қонақ: сол мына ͡ғырдың үстүндө→// мына ^йертеректе шопандар қыладығой ↓///↑ қәзір ͡ ғойдұ→/ сол шопандар тойұ ͡ б̊олатым ͡ боп→// сол жақта ͡б̊әйге ͡б̊олатым ͡ болұп→// біздің ауұлға мына жыңғылдыда→// ^уортақпай дейтін ағамыз→/ ыйманды ͡б̊олсұн ↓///↑ сол ат алып ͡ келді→// сосұн мынау жаңай ^ырақат дейтін→// аға неміз нағашымыз ͡б̊ар ↓///↑ ақ̊шұқұрдағы сол бір ат алып ͡ келіп→// біздің үйгө ͡ геліп түстөнүпті ↓///↑ ссонұң алдында→// ^ырақат дейтін ағамыз→// бәйг'алып жүр ͡ екен ↓///↑ аты ͡б̊ірге ͡геліп→// содан жаңағы менің ағам ͡ бар→//^уөзүмнүң әділет ͡ тейтін ↓///	Қонақ: Сол мына қырдың үстінде мына ертеректе шопандар тойдырадығо. Қазір қойды сол шопандар тойып алып алатын боп, сол жақта бәйге болатын болып, біздің ауылға мына Жыңғылдыда Ортақпай дейтін ағамыз иманды болсын. Сол ат алып келіп, сосын мынау Жаңай Рақат дейтін аға неміз нағашымыз бар. Ақшұқырдағы сол бір ат алып келіп, біздің үйге келіп түстеніпті. Соның алдында Рақат дейтін ағамыз бәйге алып жүр екен. Аты бірге келіп, содан жаңағы менің ағам бар өзімнің Әділет дейтін.
Болатбек Тасымбаев	▶	сол үшеуү түстеніп алғаннаңгейін→// жаңағы аттарға круг көрсетеміз→// сол жаққа барып жатамыз дейтін барғо ↓///↑ сонсон сол круг жаққа барып→// аттарды көрсетіп ↓///↑ кешке сол кругтың қапталына қонатын бопты ↓///↑ содан жатып қалдық дейт ↓///↑ манағ'әділет дейтін ағам→// ана рақат дейтін нағашысы→// бәйге алған сол нестесе сон'істеймін дейт ↓///↑ жем берсе→// жем беремін ↓///↑ шөп берсе→// шөп беремін дейт ↓///↑ сол жатып кеп қалдық дейт ↓///↑ со түннің ішінде→// ^уойанып кетіп қарап ͡ еді ↓///↑ жаңағы рақат нағашым жәйләп→// атын жетектеп кетіп баражатыр ͡ екен дейт ↓///↑	↑ сол үшөуү түстөнүб̊ ͡алғаннаңгейін→// жаңағ'аттарға крұуг ͡гөрсөтөміз→// сол жаққа ͡б̊арыб̊ жатамыз дейтім ͡ барғой ↓///↑ сосұн сол ͡ грұуг жаққа ͡б̊арып→// аттарды ͡гөрсөтүп ↓///↑ кешке сол ͡ грұугтұң ͡ғаптанына ͡ғонатым ͡ болұптұ ↓///↑ содан жатып қалдығ ͡дейді ↓///↑ манағы→/әділет ͡ тейтін ағам→// ана ^ырақат ͡тейтін нағашысы→// бәйг'алған сол не'стесе сон'істеймін дейді ↓///↑ жем ͡ берсе→// жем ͡ беремін ↓///↑ шөп ͡ персе→// шөп ͡ перемін дейді ↓///↑ сол жатып кеп қалдығ ͡дейді ↓///↑ сол түннүң ішінде→// ^уойанып кетіп қараб̊ ͡еді ↓///↑ жаңағы ^ырақат нағашым жәйлап→// атын жетектеп кетіп ͡ пара ͡ жатыр ͡ екен дейді ↓///	Сол үшеуі түстеніп алғаннан кейін жаңағы аттарға круг көрсетеміз сол жаққа барып жатамыз дейтін барғо. Сосын сол круг жаққа барып, аттарды көрсетіп. Кешке сол кругтың қаптанына қонатын болыпты. Содан жатып қалдық дейді. Манағы Әділет дейтін ағам ана Рақат дейтін нағашысы бәйге алған сол нестесе соны істеймін дейді. Жем берсе, жем беремін. Шөп берсе, шөп беремін дейді. Сол жатып кеп қалдық дейді. Со түннің ішінде оянып кетіп қарап еді. Жаңағы Рақат нағашым жайлап, атын жетектеп кетіп бара жатыр екен дейді.
Болатбек Тасымбаев	▶	жаңағ'аттың ұйқұсын алат→// дейтін барғо таңертең ↓///↑ бәйге болатын уақытта ↓///↑ сол жаңағы ^уорекеңді→/ ^уояттым дейт ^у әй ^уореке→// ^уореке тұр ана→// рақат деген атын жетектеп баратыр ↓///↑ ұйқұсын алайын деп баратыр ͡ау деймін ↓///↑ сол ат жетектейік деп→/ сөйдедім дейді ↓///↑ сонан ^уортақпай айтты дейт→// қой әділет жетектей бергін ^уөздерің ↓///↑ менің атымның ұйқысы қансын деп→// ^уөзінің ұйқысын қимағанғой ↓///↑ ^уорекең жатып қалды дейд ↓///↑ содан таңертең тұрып→// бәйге ^уөтті дейді ↓///↑ бәйг ͡аттары қосылып→// келіп кетті дейді ↓///↑ аңқып→/ ^уортақпайдың аты бірге келіпті ↓///↑ содан бірге келіп→// со жерден мәз болып ↓///↑ ауылға кілең атпегілер→// кейін қайтып кележатырғо ^йенді ↓///↑ сонда жаңағы жолда→// ^уортақпай ағамыз айтады дейт ↓///↑ әділет сен бағана байқадымба деп→// нені деп ͡ едім дейд ↓///↑ үшінш ͡айналымның тұсында→// рақат ^йекеуіңнің аттарың→// ^йесінеп келатыр едіғой ͡ деп ͡ айтады дейт ↓///↑	↑ жаңағы →/ аттың ұйқұсұн алады→// дейтім ͡ барғой тағы ↓///↑ бәйге ^уоратын ұуақытта ↓///↑ сол жаңағ'орекеңді →/ ^уойаттым дейді →/ ^уореке →// ^уореке тұр ана→// ^ырақат деген атын жетектеп ͡ паражатыр ↓///↑ ұйқұсұн алайын деп ͡ паражатырау деймін ↓///↑ сол ат ͡шетектейік деп→/ сөйдөдүм дейді ↓///↑ содан ^уортақбай айтады ͡ дейді→// қой әділет ͡шетектей бергін ^уөздөрүң ↓///↑ менің атымның ұйқұсұ ͡ ғансын деп→// ^уөзүнүң ұйқұсұң ͡ ғыймағаңғой ↓///↑ ^уорекең жатып ͡ қалыпты ↓///↑ содан таңертең тұрұп→// бәйг'өттү дейді ↓///↑ бәйг'аттары ͡ ғосұлұп→// келіп ͡ кетті ͡дейді ↓///↑ аңқып→/ ^уортақбайдың аты ͡б̊ірге ͡геліпті ↓///↑ содам ͡ бірге ͡геліп→// со жерден мәз ͡б̊олұп ↓///↑ ауұлға ͡гілең атпегілер→// кейің ͡ ғайтып кележатырғой ^йенді ↓///↑ сонда жаңағы жолда→// ^уортақбай ағамыз айтады ͡ дейді ↓///↑ әділет ͡ čем ͡ бағана ͡б̊айқадыңба деп→// нені деб̊ ͡едім дейді ↓///↑ үшүнш'айналымның тұсұнда→// ^ырақат ^йекеуүңнүң аттарың→// ^йесінеп кележатыр ͡ едіғой деб̊ ͡айтады ͡ дейді ↓///	Жаңағы аттың ұйқысын алады дейтін барғо тағы. Бәйге оратын уақытта. Сол жаңағы Орекеңді ояттым дейді Ореке, Ореке тұр ана Рақат деген атын жетектеп баражатыр. Ұйқысын алайын деп баражатыр ау деймін. Сол ат жетектейік деп сөйледім дейді. Содан Ортақбай айтады дейді қой Әділет жетектей бергін өздерің. Менің атымның ұйқысы қансын деп, өзінің ұйқысын қимағанғой. Орекең жатып қалыпты. Содан таңертең тұрып бәйге өтті дейді. Бәйге аттары қосылып келіп кетті дейді. Аңқып Ортақбайдың аты бірге келіпті. Содан бірге келіп, со жерден мәз болып. Ауылға кілең атбегілер кейін қайтып келе жатырғо енді. Сонда жаңағы жолда Ортақбай ағамыз айтады дейді. Әділет сен бағана байқадыңба деп, нені деп едім дейді. Үшінші айналымның тұсында Рақат екеуіңнің аттарың есінеп келе жатыр едіғой деп айтады дейді.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: айғабыл ағамызды білесіздерғо→// анау маңғыстаудан шертпеден→// біраз не ͡болды имам болд ↓///↑ сол ^йенді той жаққа →/ жаңағы бірдеңеге барад ↓///↑ сол жерде ^уотырып→// ұуағыздарын айтадығо ^йенді ↓///↑ сосын ана кішкене→// жомарттық жасау керек→// шоқжітікке қайырымдылық жасау керек→// зекет беру ͡ керек ͡ деп ↓///↑ сол жерде бір дәулеттілеу бір кісі мал бағатын →// сол ағайындардың ішінде болып қаптыда ↓///↑ сосын ^йертесі ͡гүні→// қой менде зекет берейін→// бір малымды апарайын деп ↓///↑ со түсіріп алып ͡ қал ͡ деп келіп ͡ тұр ͡ дейт ↓///↑ барса кешегі джип жоқ→// масквичпен келіп тұр дейт ^йескі ↓///↑ соның артынан→/ багажник дейдіғой жүк салатын→// салатын жерін ашып алып ͡ қал ͡ деп→// айтады ͡ дейт ↓///↑ ^уөлейін деп жатқан ^йешкі дейт анау ↓///↑ тұралмайд ↓///↑ айғабыл ағамыз айтад ͡ дейт→// нестейін аға мынаның жаназасын шығара берейімба ͡ деп ↓///↑	↑ жүргізуші: айғаб̊ыл ағамызды ͡б̊ілесіздерғой→// анау маңғыстаудан шертпеден→// біраз не ͡б̊олдұ →/ ыймам ͡ болдұ ↓///↑ сол ^йенді той жаққа →/ жаңағы ͡б̊ірдеңеге ͡б̊арады ↓///↑ сол жерде ^уотұрұп →// ұуағыздарын айтадығой ^йенді ↓///↑ сосұн ана ͡гішкене→// жомарттығ ͡ жасау ͡ герек→// шоқжітікке қайырымдылығ ͡ жасау ͡ герек→// зекет ͡ перүу ͡герек деп ↓///↑ сол жерде ͡б̊ір дәулөттүлөу ͡б̊ір ͡гісі→// мал бағатын сол ағайындардың ішінде→// болұп ͡ қалыптыда ↓///↑ сосұн ^йертесі ͡гүнү→// қой менде зекет ͡ перейін→// бір малымд'апарайын ͡деп ↓///↑ сол түсүрүб̊ ͡алып→// қал деп келіп тұр дейді ↓///↑ барса ͡гешегі джыйп жоқ→// масквыйчпең ͡ геліп тұр ͡дейді →/^йескі ↓///↑ сосұн артынан→/ багажныйк дейдіғой жүк̊ ͡ салатын→// салатын жерін ашыб̊ ͡алып қал ͡деп→// айтады ͡дейді ↓///↑ ^уөлөйүн деб̊ ͡ жатқан ^йешкі дейді →/ анау ↓///↑ тұр'алмайды ↓///↑ айғаб̊ыл ағамыз айтады дейді→// не'стейін аға мынаның жаназасын шығара ͡б̊ерейімба ͡ депті ↓///	Жүргізуші: Айғабыл ағамызды білесіздерғо анау Маңғыстаудан Шертпеден біраз не болды имам болды. Сол енді той жаңағы бірдеңеге барады. Сол жерде отырып уағыздарын айтадығо енді. Сосын ана кішкене жомарттық жасау керек, Шоқжітікке қайырымдылық жасау керек, зекет беру керек деп. Сол жерде бір дәулеттілеу бір кісі мал бағатын сол ағайындардың ішінде болып қалыптыда. Сосын ертесі күні қой менде зекет берейін бір малымды апарайын деп. Со түсіріп алып қал деп келіп тұр дейді. Барса кешегі джип жоқ масквичпен келіп тұр дейді ескі. Сосын артынан багажник дейдіғой жүк салатын, салатын жерін ашып алып қал деп айтады дейді. Өлейін деп жатқан ешкі дейді анау. Тұра алмайды. Айғабыл ағамыз айтады дейді нестейін аға мынаның жаназасын шығара берейінба депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	сосын мына→/ ахледин деген ^уосы досым бар мына→// ақтауда жақында ашылған→// ^йержан ͡ғазірет мешітінің бас имамы ^уол ↓///↑ құран жаттаған қари-ғавиз сондай ↓///↑ бір жаназада→/ уағыз айтып жатқанғой→// намаз ^уоқу ͡герек→// бұл ^уөмір жалған деп→// ^йенді пайғамбарымыздың хадистерін→// сүннетті алланың ақиқатын айтып ↓///↑ кішкене ^уөзіде→/ әбдіқапарсыманов ағамыз→/ ұқсап ұрсып айтады деп ^уөкіріп ↓///↑ сөйтіп ұрысып→// ^уөкіріп әңгіме айтып жатса→// уағыз айтып жатса ↓///↑ халайық қарапайым→/ халыққа ұнамай қаладығой ^уондай↓///↑	↑ сосұн мына→/ ахледійн деген ^уосұ досұм ͡ бар →/ мына→/ ақтауда жақынд'ашылған →// ^йержан ғазірет мешітінің бас ыймамы ^уол ↓///↑ құран жаттағаң ͡ ғарый-ғавыйс сондай ↓///↑ бір жаназада→/ ұуағыз айтыб̊ жатқаңғой→// намаз ^уоқұу ͡герек→// бұл ^уөмүр жалған деп→// ^йенді пайғамбарымыздың хадыйстерін→// сүннөттү→/ алланың ақыйқатын айтып ↓///↑ кішкене ^уөзүдө →/ әб̊діқапарсымақыб̊ ͡ағамыз ұқ̊саб̊ ͡ұрсұб̊ ͡айтады деб̊ ͡өкүрүп ↓///↑ сөйтүб̊ ͡ұрұсұп→// ^уөкүрүб̊ ͡әңгім'айтып жатčа→// ұуағыз айтыб̊ жатčа ↓///↑ халайық қарапайым→/халыққ'ұнамай ͡ ғаладығой ^уондай↓///	Сосын мына Ахледин деген осы досым бар мына Ақтауда жақында ашылған Ержан Ғазірет мешітінің бас имамы ол. Құран жаттаған қари-ғавиз сондай. Бір жаназада уағыз айтып жатқанғой намаз оқу керек, бұл өмір жалған деп енді пайғамбарымыздың хадистерін, сүннетті Алланың ақиқатын айтып. Кішкене өзіде Әбдіқапарсымақып ағамыз ұқсап ұрсып айтады деп өкіріп. Сөйтіп ұрысып, өкіріп әңгіме айтып жатса, уағыз айтып жатса. Халайық қарапайым халыққа ұнамай қаладығой ондай.
Болатбек Тасымбаев	▶	жәй жеткізгенді жақсы ͡ көред ↓///↑ кейбіреулері→/ мешітке барып көрмегендер ↓///↑ ұнамайды деп→/ нәпсісіне ұнамай ͡ ғалады↓///↑ сөйтіп→/ ұрсұп ұуағыз айтып жатса→// жаназаның үстінде→/ төрт-беш шігіт тұрғанғо ↓///↑ е мына молдалар деген→// жаназаға келіп ұуағыз айту деген→/ дұрыс ^йемесқо деп→// уағызды мешітте айту керекқой деп ↓///↑ сөйтсе→/ қуысқалида соны айтад ͡ дейт→// сендер мешітке бармайсыңдарғо ͡деп ↓///↑ көрермендерде→/ көп келе ͡ бермейдіғой→// ал көрермендерденде сұрап ^уотырайық→// жақс'әңгіме ↓///↑	↑ жәй жеткізгенді жақ̊сы ͡гөрөдү ↓///↑ кейб̊іреулөрү→/ мешітке ͡б̊арып көрмөгөндер ↓///↑ ұнамайды ͡ деп→/ нәп̊сісіне → / ұнамай ͡ ғалады↓///↑ сөйтүп→/ ұрсұп ұуағыз айтыб̊ жатčа→// жаназаның үстүндө→/ төрт-пешшігіт тұрғаңғой ↓///↑ ^йе мына молдалар деген→// жаназаға ͡геліп ұуағыз айтұу деген→// дұрұс ^йемесқой деп→// ұуағызды мешітт'айтұу керекқой ͡ деп ↓///↑ сөйтčө→/ құуұсқалыйда сон'айтады ͡ дейді→// сендер мешітке ͡б̊армайсыңдарғой деп ↓///↑ көрөрмөндерде→/ көп келе ͡б̊ермейдіғой→// ал ͡ гөрөрмөндерден ͡де сұраб̊ ͡отұрайық→// жақ̊с'әңгіме ↓///	Жәй жеткізгенді жақсы көреді. Кейбіреулері мешітке барып көрмегендер. Ұнамайды деп, нәпсісіне ұнамай қалады. Сөйтіп ұрсып уағыз айтып жатса, жаназаның үстінде төрт-бес жігіт тұрғанғо. Е мына молдалар деген жаназаға келіп уағыз айту деген дұрыс емесқо деп уағызды мешітте айту керекқой деп. Сөйтсе, Қуысқалида соны айтады дейді сендер мешітке бармайсыңдарғо деп. Көрермендерде көп келе бермейдіғой ал көрермендерденде сұрап отырайық жақсы әңгіме.
Болатбек Тасымбаев	▶	көрермен: ↑^уөзімнің жаңағы нағашымыз барғо// сон'ағам айтып ^уотырған→// ^уоразалы дейтін нағашымыз ↓///↑ сол жаңағы нағашы ^йекеуміз→// ақтау жағына ғарай жолға шықтық ↓///↑ сол мына қызылтұранның астындағы ͡ғауым барғо→// мына жолдың жиегінде тұрған ↓///↑ сол ͡ғауымның тұсына ͡гелген уақытында→// жаңағы ^уоразалы нағашым әйет ^уоқыды ↓///↑ сосын әйет ^уоқып→// ^уөткеннең ͡гейін→/ содан ^уөткеннең ͡ гейін→// ^уосы қаптал жағында→/ кәдімгідей кәрі қыз деген→// әулие барда ↓///↑ соны нағашы ^йекеуі→// ^уосы әулиеге әйет ^уоқымадымба десем→// жаңағы әулие ^йекеуіне бір тос дейді ͡да ↓///	көрермен: ↑^уөзүмнүң жаңағы нағашымыз ͡б̊арғой// сон'ағам айтыб̊ ͡отұрған→// ^уоразалы дейтін нағашымыз ↓///↑ сол жаңағы нағаш'екеумүз →// ақтау жағына ͡ғарай жолға шықтық ↓///↑ сол мына ͡ғызылтұранның астындағы қауұм'барғой→// мына жолдұң жійегінде тұрған ↓///↑ сол ͡ ғауұмнұң тұсұна ͡гелген ұуақытында→// жаңағы→/^уоразалы нағашым әйет ^уоқұдұ ↓///↑ сосұн әйет ^уоқұп→// ^уөткөннөңгейін→/ содан ^уөткөннөңгейін→// ^уосұ қаптал жағында→/ кәдімгідей ͡ гәрі ͡ғыз деген→// әулійе ͡б̊арда ↓///↑ сонұ нағаш'екеуү →// ^уос'әулійеге әйет ^уоқұмадымба десем→// жаңағ'әулійе екеуү ͡б̊ір тостейді ͡ да ↓///	Көрермен: Өзімнің жаңағы нағашымыз барғо, соны ағам айтып отырған Оразалы дейтін нағашымыз. Сол жаңағы нағашы екеуміз Ақтау жағына қарай жолға шықтық. Сол мына қызылтұранның астындағы қауым барғо мына жолдың жиегінде тұрған. Сол қауымның тұсына келген уақытында жаңағы Оразалы нағашым әйет оқыды. Сосын әйет оқып, өткеннен кейін содан өткеннен кейін осы қаптал жағында кәдімгідей Кәрі қыз деген әулие барда. Соны нағашы екеуі осы әулиеге әйет оқымадыңба десем жаңағы әулие екеуі бір тос дейдіда.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑ләйлә дейтін жеңгемнің→// бір әңгімесін айтып кетейін→// ^уоның жаңағы бөртекбай дейтін атасы→// нағашым бір тынымсыз кісі →// ^уөзі қалбалақтап жүрген→// сол жаңағы нағашымның→/ үйреніп қалған ^уөзінің әдеті→// таңертең тұрып жіберіп →/ кемпірі ^йекеуінің төсегін жинап тыстайд'екен ↓///↑ үйреніп қалған әдет→// жинап тыстайды ^уосылай→// үртүс болып кеткен ↓///↑ бағанағы келіні бар→// ата-енесінің бөлмесін ашып қараса→// төсек жинаулы тұрады→// жауып кетіп қалад ↓///↑ со ͡ бір ͡ күні нағашым→// шертпеге→/ ^йерте пойызға адам шығарып салу ͡ керек ͡ болд ↓///↑ сол бір баласы немересі ^уоқуға кетема→/ сомен жаңағы кемпірін салыпалып→// ^йекеуі шертпеге асығып→// төсек жинаусыз қалған ↓///↑ шертпеге кетіп қалыпты ↓///↑ содан шертпеден→/ шаруаларын шаруалап ^уабедке келіп ↓///↑ ^уабедте шәй ͡ ішіп ͡ отырса→// жаңағы→/ ләйлә дейтін келіні айтад ͡ дейт ↓///↑ ата тым жақсы бір→// төсек жинайтының баред ↓///↑ соңғы ͡ гезде→/ сенде тәнжиін деп жүрсің ͡ ау→/ деймін ↓///↑	қонақ: ↑^іләйлә дейтін жеңгемнің→// бір әңгімесін айтып кетейін→// ^уонұң жаңағы ͡б̊өртөкпай дейтін атасы→// нағашым бір тынымсыз ͡ гіс ͡ еді →// ^уөй ͡ ғазб̊алақтаб̊ жүргөн→// сол жаңағы нағашымның→/ үйрөнүп ͡ қалған ^уөзүнүң әдеті→// таңертең тұрұп→/ кемпір'екеуүнүң төсөгүн жыйнап тастайд'екен ↓///↑ үйрөнүп қалған әдет→// жыйнап тастайд'осұлай →// үр түс ͡полұп ͡ кеткен ↓///↑ бағанағы ͡геліні ͡б̊ар→// ат'енесінің бөлмөсүн ашып қараса→// төсөг ͡жыйнаулұ тұрады→// жауұп кетіп қалады ↓///↑ со ͡б̊ір ͡гүнү нағашым→// шертпеге→/ ^йерте поездғ'адам шығарып̊ ͡ салұу ͡герек ͡ полұп ↓///↑ сол ͡ б̊ір ͡ ͡б̊аласы немересі ͡б̊олұп→// ^уоқұуға ͡гетема→/ сомен жаңағы ͡гемпірін салыб̊ ͡алып→// ^йекеуү шертпег'асығып →// төсөг ͡ жыйнаусұз ͡ ғалған ↓///↑ шертпеге ͡гетіп қалыпты ↓///↑ содан шертпеден→/ шарұуаларын шарұуалаб̊ ͡об̊едке ͡геліп ↓///↑ ^уоб̊едте шәй ішіб̊ ͡отұрса→// жаңағы→/ нәйлә дейтің ͡ гелін'айтады ͡ дейді ↓///↑ ата тым жақ̊сы ͡б̊ір→// төсөг ͡ жыйнайтының бар ͡ еді ↓///↑ соңғұ ͡гезде→/ сенде тәнжійін деб̊ жүрсүң ͡ ау→/ деймін депті ↓///↑	Қонақ: Ләйлә дейтін жеңгемнің бір әңгімесін айтып кетейін оның жаңағы Бөртекбай дейтін атасы нағашым бір тынымсыз кісі еді өі қазбалақтап жүрген сол жаңағы нағашымның үреніп қалған өзінің әдеті таңертең тұрып кемпірі екеуінің төсегін жинап тастайды екен. Үйреніп қалған әдет жинап тастайды осылай үр түс болып кеткен. Бағанағы келіні бар ата-енесінің бөлмесін ашып қараса, төсек жинаулы тұрады жауып кетіп қалады. Со бір күні нағашым Шертпеге ерте поездға адам шығарып салу керек болып. Сол бір баласы немересі болып оқуға кетема сомен жаңағы кемпірін салып алып екеуі Шертпеге асығып төсек жинаусыз қалған. Шертпеге кетіп қалыпты. Содан Шертпеден шаруаларын шаруалап обедке келіп. Обедте шәй ішіп отырса жаңағы Нәйлә дейтін келіні айтады дейді. Ата тым жақсы бір төсек жинайтының бар еді. Соңғы кезде сенде тәнжиін деп жүрсің ау деймін депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑әбден төселіп қалғаңғой→/ келіні үйреніп↓///↑қонақ: ↑жаңағы→/ менің насихат дейтін ағам барғо енді ↓///↑ алдындада→/ ^уосы шерге келіп кетті ↓///↑ сол насихат дейтін ағама→// бір ^уөзінің жолдас бір балдары айтад→// нәке қандай аспапта тартасыз→// домбырадан басқа деп ↓///↑ үй ^йенді не ͡ тартамын→// домбыра тартамын ͡ иә// гитара тартамын ^йенді→// қатты тартпасам шертетінім бар ͡деп↓///↑ сөйдеп нетіп сұрақ қойыпты↓///↑ содан нәкең айтыпты→// нәке ^уосы сіз байан тарта'ласызба ↓///↑ сонда нәкең айтады дейді ↓///↑ байанды тарталмаймында→// бірақ байанмен бір төсекке ͡ гүнде жатып→// ^уөріп жүрміңғой депті ↓///↑ жаңағы жеңгемнің аты байаңғой↓///↑мына→/ ақшұмарауда дарис дейтін кісі барғой↓///↑	жүргізуші: ↑әб̊ден төсөлүп қалғаңғой→/ келін үйрөнүп↓///↑ қонақ: ↑жаңағы→/ менің насыйхат дейтін ағам ͡ барғой ͡ енді ↓///↑ алдында ͡да→/ ^уосұ жерге ͡геліп ͡ кетті ↓///↑ сол насыйхат дейтін ағама→// бір өзүнүң жолдас ͡пір ͡б̊алалар'айтады →// нәке ͡ ғандай аспапта тартасыз→// домбұрадам ͡ басқа депті ↓///↑ үй ^йенді не ͡тартамын→// домбұра тартамын ійә// гыйтара тартамын ^йенді→// қатты тартпасам шертетінім ͡ бар ͡ деп↓///↑ сөйтүп нетіп̊ сұрақ ͡ қойұптұ↓///↑ содан нәкең айтыпты→// нәке →/ ^уосұ сіз ͡б̊айан тарт'аласызб̊а →// деб̊ ͡айтыпты↓///↑ сонда нәкең айтады дейді ↓///↑ байанды тарт'алмаймын ͡да →// бірақ ͡пайаммем ͡ бір төсөккө ͡ гүндө жатып→// ^уөрүб̊ жүрмүңғой ͡ депті ↓///↑ жаңағы →/ жеңгемнің аты ͡б̊айаңғой↓///↑ мына→/ ақ̊шұмарауда дарыйс ͡ тейтің ͡ гісі ͡б̊арғой↓///	Жүргізуші: Әбден төселіп қалғанғой келін үйреніп.Қонақ: Жаңағы менің Насихат дейтін ағам барғо енді. Алдындада осы жерге келіп кетті. Сол Насихат дейтін ағама бір өзінің жолдас бір балалары айтад Нәке қандай аспапта тартасыз домбырадан басқа депті. Үй енді не тартамын домбыра тартамын иә, гитара тартамын енді қатты тартпасам шертетінім бар деп. Сөйтіп нетіп сұрақ қойыпты. Содан Нәкең айтыпты Нәке осы сіз баян тарта аласызба депа айтыпты. Сонда Нәкең айтады дейді. Баянды тарта алмаймында бірақ Баянмен бір төсекке күнде жатып өріп жүрмінғой депті. Жаңағы жеңгемнің аты Баянғой. Мына Ақшұмарауда Дарис дейтін кісі барғой.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑дарис менің бөлем↓///↑ қонақ: дарис күлік дейтін кісі бар ↓///↑ сол иә ^йекі мың бесінші ͡шылы→// мына жармақанның қит болып→// соған дауұс беретін болып→// президент сайлауға түсу керек болып ↓///↑ содан дауұс жинау керек бұлар→// ^йенді ^уөкіметтің адамдары ↓///↑ біреуі ^йенді камиссійа төрағасы// біреу'әкім→// назарбайевқа дауыс жина дейді жүргізуші: ↑тапсырма↓///	↑ жүргізуші: ↑дарыйс менің бөлөм↓///↑ қонақ: дарыйс күлүк дейтің ͡ гісі ͡б̊ар ↓///↑ сол ^йекі мың ͡ бесінші ͡ жылы→// мына жармақанның хит ͡ полұп→// соған дауұс ͡перетім ͡ болұп→// презійдент ͡ čайлауға түсүу ͡герек ͡ полұп ↓///↑ содан дауұш ͡ шыйнау ͡герек ͡ пұлар→// ^йенд'өкүмөттің адамдары ↓///↑ біреуү→/ ^йенді ͡ гомұйссұйа төрағасы// біреуү →/ әкім назарбайевқа дауұш ͡ шыйна дейдіғой ͡ ауұлда↓/// ↑ жүргізуші: ↑тап̊сырма↓///	Жүргізуші: Дарис менің бөлем. Қонақ: Дарис Күлік дейтін кісі бар. Сол иә 2005 жылы мына Жармақанның хит болып соған дауыс беретін болып президент сайлауға түсу керек болып. Содан дауыс жинау керек бұлар енді өкіметтің адамдары. Біреуі енді комиссия төрағасы, біреуі әкім назар дауыс жинаң дейдіғой ауылда. Жүргізуші: Тапсырма.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑тапсырма келедіғо↓///↑ дауұс жинау деп↓///↑ сол ^йенді→/^уол жерде қалық ͡келіп→// дауысты беріп жатыр→/ жәшікке салып↓///↑ кімге беріп жатсың дей алмайдығой→// сотталасың ↓///↑ сол манағы дауұс жәшікт'алып→// дәкеңмен келедіғой→/ шертпеге ↓///↑ күлекең ^йекеуі келіп→// манағы дауысты санаса→// ақшымырау жүс ͡ пайыз→// жармақанға беріпті дауысты↓///↑ назарбайевқа бермеген↓///↑ содан ^йенді→/ бұларды камиссия сөгіс жариялап→// ^йекеуіне дауыс алалмадыңдар деп→// артынан отыратын→/ ^уөздерінің банкет шәйлары болад'екен ↓///↑ соғанда кіргізгілері келмей→// жаңағ'ауылдарыңа кетің ↓///↑ бітіріп келген→/ түк шаруаларың жоқ деп ↓///↑ соған ^йекі ͡ шал ренжіп→// ауылға тартып→/ қараңғы түсіп кеткен→// қазаннан ^уөткеннеңгейін→// ^йенд'ақшымыраудың беті көрінедіғой ↓///↑ сол ͡гезде дарис ағамыз→/ айтады дейд ↓///↑ жарқырайдау→/ жармақанның жамдары деп ↓///↑	↑ қонақ: ↑тап̊сырма ͡геледіғо↓///↑ дауұш ͡ шыйнау деп↓///↑ сол ^йенді→/^уол жерде ͡ ғалық келіп→// дауұстұ ͡б̊еріб̊ жатыр→/ жәшікке салып↓///↑ кімге ͡б̊еріб̊ жатčың ͡дей алмайдығой→// сотталасың ↓///↑ сол манағы дауұш ͡ шәшікт'алып →// дәкеңмең ͡ геледіғой→/ шертпеге ↓///↑ күлүг ͡ екеуү ͡ геліп→// манағы дауұстұ санаса→// ақ̊шымырау жүс ͡ пайыз→// жармақаңға ͡б̊еріпті дауұстұ↓///↑ бермеген дауұстұ↓///↑ содан ^йенді→/ бұларды ͡гомұйссұйа сөгүш ͡ шәрыйалап→// ^йекеуүнө дауұс ал'алмадыңдар деп→// артынан ^уотұратын→/ ^уөздөрүнің баңкет ͡ ш̆айлары ͡б̊олад'екен ↓///↑ соғанда ͡гіргізгілері ͡гелмей→// жаңағы →/ауұлдарыңа ͡ гетіп ↓///↑ бітіріп келген→/ түк̊ ͡ шарұуаларың жоғ ͡деп ↓///↑ соған ^йекі шал ^іренжіп→// ауұлға тартып→/ қараңғы түсүп кеткен→// қазаннан ^уөткөннөңгейін→// ^йенд'ақ̊шымыраудұң беті ͡гөрүнөдіғой ↓///↑ сол ͡ гезде дарыйс ағамыз→/ айтады дейді ↓///↑ жарқырайд'ау→/ жармақанның жамдары деп ↓	Қонақ: Тапсырма келедіғо. Дауыс жинаң деп. Сол енді ол жерде халық келіп дауысты беріп жатыр жәшікке салып. Кімге беріп жатсың дей алмайдығой сотталасың. Сол манағы дауыс жәшікті алып Дәкеңмен келедіғой Шертпеге. Күлік екеуі келіп манағы дауысты санаса, Ақшымырау жүс пайыз Жармақанға беріпті дауысты. Бермеген дауысты. Содан енді бұларды комиссия сөгіс жариялап екеуіне дауыс ала алмадыңдар деп артынан отыратын өздерінің банкет шайлары болады екен. Соғанда кіргізгілері келмей жаңағы ауылдарыңа кетің. Бітіріп келген түк шаруаларың жоқ деп. Соған екі шал ренжіп, ауылға тартып қараңғы түсіп кеткен Қазаннан өткеннен кейін енді Ақшымыраудың беті көрінедіғой. Сол кезде Дарис ағамыз айтады дейді. Жарқырайдау Жармақанның жамдары деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑қыйын болды ↓///↑қонақ: ↑жұмағұл дейтін құрдасым бар→/ жаңай ↓///↑ ^уосы ^уөзім бірг'оқыған ↓///↑ со бала→/ ^уосыдан ^уон-ом ͡ бес жылдықта→// әр жерде сірне жеу үрдіс болдығой ↓///↑ ана жыл→/ мына жыл болды деп→// қозының ішек қарнын→// әр жерге аударып тек сірне жейді ↓///↑ алып ұрып қозыны ↓///↑ сондай ͡ гезде→/ бір сірнеге шығатын болып→// құрдастар болып ақша жинап→// сонымен Жұмағұлға бардым↓///↑ құрдасым жұмағұл→/ сөйтіп сірнеге шығайын деп ͡ атрық→// соған ақшаңды қос→// ^уосындай ^уосындайдан деп ↓///↑ сол жұмағұл→/ ақшасын қосып сірнеге шықтық ↓///↑	///↑ жүргүзуші: ↑қыйым ͡ болдұ ↓///↑ қонақ: ↑жұмағұл дейтің ͡ ғұрдасым ͡ бар→/ жаңай ↓///↑ ^уос'өзүм бірг'оқұған ↓///↑ сол ͡б̊ала→/ ^уосұдан ^уон-^уомбеш ͡ шылдықта→// әр жерде сірне жеу үрдүс болдұғой ↓///↑ ана жыл→/ мына жыл б̊олдұ деп→// қозұнұң ішек ͡ қарнын→// әр жерг'аударып тек̊͡ сірне жейді ↓///↑ алыб̊ ͡ұрұп қозұнұ ↓///↑ сондай ͡ гезде→/ бір сірнеге шығатым ͡ болұп→// құрдастар ͡б̊олұб̊ ͡ақ̊ша жыйнап→// сонұмен жұмағұлға ͡б̊ардым↓///↑ құрдасым жұмағұл→/ сөйтүп̊ ͡ сірнеге шығайын деб̊ ͡ жатырық→// соған ақ̊шаңды ͡ ғос→// ^уосұндай ^уосұндайдан деп ↓///↑ сол жұмағұл→/ ақ̊шасың ͡ ғосұп̊ ͡ сірнеге шықтық ↓///	Жүргізуші: Қиын болды.Қонақ: Жұмағұл дейтін құрдасым бар жаңай. Осы өзім бірге оқыған. Со бала осыдан он-он бес жылдықта әр жерде сірне жеу үрдіс болдығой. Ана жыл мына жыл болды деп қозының ішек қарнын әр жерге аударып тек сірне жейді. Алып ұрып қозыны. Сондай кезде бір сірнеге шығатын болып құрдастар болып ақша жинап, сонымен Жұмағұлға бардым. Құрдасым Жұмағұл сөйтіп сірнеге шығайын деп жатырық соған ақшаңды қос осындай осындайдан деп. Сол Жұмағұл ақшасын қосып сірнеге шықтық.
Болатбек Тасымбаев	▶	сірне жедік ↓///↑ ^уодан ^уон-^уон бес күн ^уөткеннеңгейін→// тағы қайталағың келедіғой ↓///↑ анау жеп жатыр→// мынау жеп жатыр қызықтап ↓///↑ содан тағ'ақша жинадық ↓///↑ со жұмағұл құрдасыма барсам→// жұмағұл айтад ↓///↑ қой болатпек→/ мен дейтін ауұрұп жүрмүн→// үстіме жара шығып жүр ↓///↑ не болып қалды деп→/ сөйдеп ^уедім ↓///↑ ^уой жақында→/ бір қазақ имамға көрініп ͡ едім ↓///↑ ^уон-^уом ͡ бес күндіктің тұсында→// бір жерден шикі ^ует жепсіңғой деп ͡ айтады ͡ дейд ↓///↑ жаңағы сірнеден болды ͡деп→// ақша қоспайын деп ^уотырғандағысығой ↓///↑	↑ сірне жедік ↓///↑ ^уодан ^уон-^уомбес күн ^уөткөннөң ͡ гейін→// тағы ͡ ғайталағың ͡геледіғой ↓///↑ анау жеб̊ жатыр→// мынау жеб̊ ͡ жатыр ͡ ғызықтап ↓///↑ содан тағ'ақ̊ша жыйнау ↓///↑ сол жұмағұл ͡ ғұрдасыма ͡б̊арсам→// жұмағұл айтады ↓///↑ қой болатпек→/ мен дейтін ауұрұб̊ жүрмүн→// үстүмө жара шығыб̊ ͡ жүр ↓///↑ не ͡б̊олұп қалды ͡деп→/ сөйтүб̊ ͡едім ↓///↑ ^уой жақында→/ бір ͡ ғазағ ͡ ыймамға ͡гөрүнүб̊ ͡едім ↓///↑ ^уон-^уомбес күндүктүң тұсұнда→// бір жерден шійк'ет жеп̊сіңғой деб̊ ͡айтады дейді ↓///↑ жаңағы сірнедем ͡ болдұ деп→// ақ̊ша ͡ғоспайын деб̊ ͡отұрғандағысығой ↓///	Сірге жедік. Одан он-он бес күн өткеннен кейін тағы қайталағың келедіғой. Анау жеп жатыр мынау жеп жатыр қызықтап. Содан тағы ақша жинау, со Жұмағұл құрдасыма барсам Жұмағұл айтады. Қой Болатбек мен дейтін ауырып жүрмін үстіме жара шығып жүр. Не болып қалды деп сөйтіп едім. Ой жақында бір қазақ имамға көрініп едім. Он-он бес күндіктің тұсында бір жерден шикі ет жепсіңғой деп айтады дейді. Жаңағы сірнеден болды деп ақша қоспайын деп отырғандағысығой.
Болатбек Тасымбаев	▶	дауыл дейтін құдам→// ^уөзімнің туған құдам→// ^йенді пятнашка машинасын→// көп айдады көп жылдар ↓///↑ сол қасында кемпірі ͡ бар→// ^йекеуі ^уөзеннен тойдан шығып келатып→// гаиға ұсталып қапты ↓///↑ гаи тоқтатып→// со манағы анадардан көрсетіп→// қатты гелатсыз ↓///↑ мынау жылдамдықты→/ асырып келатынсыз ↓///↑ үйбай патша→/ мен қатты жүрейін деп кележатқан жоқпын ↓///↑ ^уөзім жасым келген адаммын→// мана кемпіріммен ^йекеуміз сөйлесіп келатыр ͡ едік ↓///↑ ^йертең қайда барамыз→// ана тойға бару ͡ керек ↓///↑ ана садақаға бару керек деп келәтқанда→// мынау бәтеңкенің салмағымен→// кетіп баратқан зат ↓///↑ мен→/ бір қатты жүрейін деп келәтқан жоқпын деп ↓///↑ сосын/ аға неңізді беріңізші→/ құжатыңызды беріңізші→// деп правасын алыптыда→// дәке жерге түсіңіз депті ↓///↑ ^йенді правада дауыл деп жазылып тұрғо ↓///↑ сосын→/ дәкең жерге түсіп→// сосын тағы айтыпты→// е патша→/ жібереғойшиш→/бір өзің ауылдың баласы ͡ екенсің ↓///↑ таныйтын ͡ дейді ↓///↑ сосын→/ жаңағы гаи→/ қой дәке→/ мен сізді танымаймын ͡ десе ↓///↑ дауыл құдам айтады ͡ дейді→// танымайтын болсаң→/ дәкелеп қыйылып тұрсыңғой→// танитын адам ұқсап ͡ депті ↓///↑	↑ дауұл дейтің ͡ ғұдам→// ^уөзүмнүң тұуғаң ͡ ғұдам→// ^йенді пйатнашка машыйнасын→// көб̊ ͡айдады ͡гөб̊ ͡ жылдар ↓///↑ сол ͡ ғасында ͡гемпірі ͡б̊ар→// ^йекеуү ^уөзөннөн тойдан шығып ͡ келе ͡ жатып→// гаиға →/ ұсталып қалыпты ↓///↑ гаи тоқтатып→// сол манағы →/ аналардаң ͡ гөрсөтүп→// қатты ͡геле ͡ жатырсыз ↓///↑ мынау жылдамдықты→/ асырып ͡ келе ͡ жатырсыз ↓///↑ үйб̊ай патш̆а→/ мең ͡ ғатты жүрөйүн деп келе ͡ жатқан ͡ жоқпұн ↓///↑ ^уөзүм жасым ͡гелген адаммын→// мана ͡гемпіріммен ^йекеумүс сөйлөсүп келе ͡ жатыр ͡ едік ↓///↑ ^йертең ͡ғайда ͡б̊арамыз→// ана тойға ͡б̊арұу ͡герек ↓///↑ ана садақаға ͡б̊арұу ͡герек деп келе ͡ жатқанда→// мынау ͡б̊әтеңкенің салмағымен→// кетіп ͡ пара ͡ жатқан зат ↓///↑ мен→/ бір ͡ ғатты жүрөйүн деп келе ͡ жатқан ͡ жоқпұн деп ↓///↑ сосұн → / аға неңізді ͡б̊еріңішші→/ құжатыңызды ͡б̊еріңішші→// деп правасын алыптыда→// дәке жерге түсүңүз депті ↓///↑ ^йенді правада дауұл деб̊ жазылып тұрғой ↓///↑ сосұн→/ дәкең жерге түсүп→// сосұн тағ'айтыпты →// ^йе патш̆а→/ жіб̊ереғойшұ→/бір ^уөзүң ауұлдұң балас'екенсің ↓///↑ таныйтын дейді ↓///↑ сосұн→/ жаңағы гаи→/ қой дәке→/ мен сізді танымаймын десе ↓///↑ дауұл ͡ ғұдам айтады дейді→// танымайтым ͡ болсаң→/ дәкелеп қыйылып тұрсұңғой→// таныйтын адам ұқ̊сап депті ↓///	Дауыл дейтін құдам өзімнің туған құдам енді пятнашка машинасын көп айдады көп жылдар. Сол қасында кемпірі бар екеуі өзеннен тойдан шығып келе жатып, гаиға ұсталып қалыпты. Гаи тоқтатып, со манағы анадардан көрсетіп қатты келе жатырсыз мынау. Жылдамдықты асырып келе жатырсыз. Үйбай патша мен қатты жүрейін деп келе жатқан жоқпын. Өзім жасым келген адаммын мана кемпіріммен екеуміз сөйлесіп келе жатыр едік. Ертең қайда барамыз ана тойға бару керек. Ана садақаға бару керек деп келе жатқанда мынау бәтеңкенің салмағымен кетіп бара жатқан зат. Мен бір қатты жүрейін деп келе жатқан жоқпын деп. Сосын аға неңізді беріңізші құжатыңызды беріңізші деп правасын алыптыда Дәке жерге түсіңіз депті. Енді правада Дауыл деп жазылып тұрғо. Сосын Дәкең жерге түсіп, сосын тағы айтыпты е патша жібереғойшиш бір өзің ауылдың баласы екенсің. Танитын дейді. Сосын жаңағы гаи қой Дәке мен сізді танымаймын десе. Дауыл құдам айтады дейді танымайтын болсаң Дәкелеп қиылып тұрсыңғой танитын адам ұқсап депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	мын'ағайдар дейтін→// нағашым барғой→/ ^уоразалының інісі ↓///↑ ^уоразалыдаңгейін туған інісі→// сол ағайдар дейтін нағашым→// мына желтимес дейтін мал ауылда тұрадығой→// ^уоразалы дейтін аға ↓///↑ сол ауылға барад ↓///↑ содан арғарай→/ алпыс киламетір ^уөзөн қара жол→// сол ^уөзенге барып→// түнде кейің ͡ ғайтқаң ͡ гезде→// желтимес ↓///↑ тіп-тікке→/ сол кеткен жолмен келмейдекен↓///↑ ауылды тауып келед ↓///↑ бірәқ ана беттен келед→// мына беттен келед→// тіп-тікке келәлмайды ͡ екен ↓///↑ содан біргүні→// ішінде ^уоразалы нағашым бар→// ^йекеуі ^уөзенге барып→// тойдан шыққан →// түнд'үйге ауылға қайтыпты ↓///↑	↑ мын'ағайдар дейтін→// нағашым ͡ барғой→/ ^уоразалының інісі ↓///↑ ^уоразалыдаң ͡ гейін тұуған інісі→// сол ағайдар дейтін нағашым→// мына желтіймес ͡ тейтін ауұлда тұрадығой→// ^уоразалы дейтін аға ↓///↑ сол ауұлға ͡б̊арады ↓///↑ содан ары ͡ ғарай→/ алпыс км ^уөзөң ͡ ғара жол→// сол ^уөзөңгө ͡б̊арып→// түндө ͡ гейің ͡ ғайтқаң ͡ гезде→// желтіймес ͡ тейді ↓///↑ тіп-тікке→/ сол барған жолмең ͡ гелмейд'екен ↓///↑ ауұлдұ тауұп ͡ келеді ↓///↑ бірағ ͡ ана ͡б̊етінең ͡ геледі→// мына ͡б̊етінең ͡ геледі→// тіп-тікке ͡гел'алмайд'екен ↓///↑ содам ͡ бір ͡гүнү→// ішінде →/ ^у оразалы нағашым ͡ бар→// ^йек'өзөңгө ͡ б̊арып→// тойдан шыққан түндө→// үйг'ауұлға ͡ ғайтыпты ↓///↑	Мына Ақайдар дейтін нағашым барғой Оразалының інісі. Оразалыдан кейін туған інісі сол Ақайдар дейтін нағашым мына Желтимес дейтін ауылда тұрадығой Оразалы дейтін аға. Сол ауылға барады. Содан ары қарай алпыс км өзен қара жол сол өзенге барып, түнде кейін қайтқан кезде Желтимес дейді. Тіп-тікке сол барған жолмен келмейді екен. Ауылды тауып келеді. Бірақ ана бетінен келеді, мына бетінен келеді тіп-тікке келе алмайды екен. Содан бір күні ішінде Оразалы нағашым бар екі өзенге барып, тойдан шыққан түнде үйге ауылға қайтыпты.
Болатбек Тасымбаев	▶	содан саулатып келіп→//мына неге жақындағанда→// желтимеске жақындағанда→// бір беті жармаға қарайд→// сосын бір жағы→/ желтимеске қарайтын жолайық барда ↓///↑ соғаң ͡ гелгенде→/ ағайдар нағашым→/ баяғы әдетіне салып→// жармаға қарай жалт бұрылғанғо ↓///↑ содан қапталда ^уотырған→// ^уоразалы ағасы→/ ^уой ағайдар ауыл мын жақтағой→// былай ͡ ғарай жүршиш десе ↓///↑ ағайдар нағашым→/ бұрұлып жатыр дейд→// ^уөзіңнің білетін жолыңменде жүргізбейд→// ^йенді бұлар деп ↓///↑ ^уондада бір мал садақа болып атыр→// бірде нағашыларымның үйінде ↓///↑ сонда балдар→/ сірә ^уошақ ͡ пасында жүредіғой→// біздің ауылда ↓///↑ сол ^уошақ ͡ пасында жүріп→// ана қақпақты ашып қарап→// ^йекі сағаттай болды→// мына қойдың ^йеті әлі піспепті ↓///↑ бірақ қыртысын қарап ͡ едік→// жас қой деп→/ жаңағы балалар сөйтедіғой ↓///↑ жас қой ^йекі сағат болды қайнағанына→// әлі піспей жатыр деп ↓///↑ сонда→/ жаң'ағайдар нағашым айтатынығой→// міңгі ͡ ғой ^йемеспекен деп ↓///↑жүргізуші: міңгі ͡ ат деген сыйақты ↓///↑	содан заулатып келіп→//мына неге жақындағанда→// желтіймеске жақындағанда→// бір ͡б̊еті жармаға ͡ғарай→// сосұм ͡ бір жағы→/ желтіймеске қарайтын жолайық ͡парда ↓///↑ соғаң ͡ гелгенде→/ ақайдар нағашым→/ байағ'әдетіне салып→// жармаға ͡ғарай жалт ͡ пұрұлғаңғой ↓///↑ содаң ͡ ғапталд'отұрған →// ^уоразал'ағасы →/ ^уой ағайдар ауұл мына жақтағой→// былай ͡ ғарай жүрсөңші десе ↓///↑ ағайдар нағашым→/ бұрұлұб̊ жатыр дейді→// ^уөзүңнүң білетін жолұменде жүргүзб̊өйді→// ^йенді ͡б̊ұлар деп ↓///↑ ^уондада ͡б̊ір мал садаға ͡б̊олұб̊ жатыр→// бірде нағашыларымның үйүндө ↓///↑ сонда ͡б̊алдар→/ сір'ошақ ͡ пасында жүрөдүғой→// ^йенді ͡б̊іздің ауұлда ↓///↑ сол ^уошақ ͡пасында жүрүп→// ана ͡ғақпақт'ашып қарап→// ^йекі сағаттай болдұ→// мына ͡ғойдұң ^йет'әлі піспепті ↓///↑ бірақ қалтысың ͡ ғараб̊ ͡едік→// жасқой ͡ деп→/ жаңағы ͡б̊алалар сөйтөдүғой ↓///↑ жасқой ^йекі сағат ͡ полдұ қайнағанына→// әлі піспей жатыр деп ↓///↑ сонда→/ жаң'ағайдар нағашым айтатынығой→// міңгі ͡ғой ^йемесп'екен деп ↓///↑ жүргізуші: міңг'ат деген сыйақты ↓///	Содан заулатып келіп, мына неге жақындағанда Желтимеске жақындағанда бір беті жармаға қарай сосын бір жағы Желтимеске қарайтын жолайық барда. Соған келгенде Ақайдар нағашым баяғы әдетіне салып, жармаға қарай жалт бұрылғанғо. Содан қапталда отырған Оразалы ағасы ой Ақайдар ауыл мына жақтағой былай қарай жүршиш десе. Ақайдар нағашым бұрылып жатыр дейді өзіңнің білетін жолыңменде жүргізбейді енді бұлар деп. Ондада бір мал садақа болып жатыр бірде нағашыларымның үйінде. Сонда балдар сірә ошақ басында жүредіғой енді біздің ауылда. Сол ошақ басында жүріп ана қақпақты ашып қарап екі сағаттай болды мына қойдың еті әлі піспепті. Бірақ қалтысын қарап едік жас қой деп жаңағы балалар сөйтедіғой. Жас қой екі сағат болды қайнағанына әлі піспей жатыр деп. Сонда жаңа Ақайдар нағашым айтатынығой міңгі қой емеспа екен деп. Жүргізуші: Міңгі ат деген сияқты
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑меңкіде→/ қыстаубай дейтің шоңай барғой ↓///↑ сол мана→/ қыстаубай дейтін нағашым→/ құдамыз шоңай→// қойдың гезегіне шығыпты ↓///↑ қойдың ͡ гезегіне шығып→// сосұн аржағынан әділ дейтін ағамыз бар→// иманды болсын ^уөмірден ^уөтіп кетті ↓///↑ ^уолда қой бағады→// ^уода қойда жүріп→// ^йекеуі бір төбенің басында кездесіп ↓///↑ әңгіме айтып→// анан'айтып→// мынаны айтып отырып→// сосың ғой ^уәбед болып қалдығой→// мана құс қалтамызды ашайықшы деп ↓///↑ қыстаубай ͡ ғұдамыз→/ нені ашып→// құс қалтасын ↓///↑ әбед салып келген қалтасығой→// ана ͡ ғойда жүрген ↓///↑ ашса→/ ішінде піскен→/ суға піскен→// бес-алты жұмыртқа бар ^йекен ↓///↑ сосын→/ әділғой→/ менде қарайыншы деп→// әділ ͡де / ашып қараса→// ^уоның ͡да ішінде ^уон-^уомбес жұмыртқа дейді→// суға піскен ↓///↑ сонда жаңағы→/ қыстаубай ͡ ғұдамыз→/ айтад дейд ↓///↑ әдеке→/ ^уосы біз қой бағып ͡ жүрік ͡па→// тауық бағып ͡ жүрік ͡па деп ↓///↑	↑ қонақ: ↑меңкіде→/ қыстауб̊ай дейтің шоңай бар ↓///↑ сол мана→/ қыстауб̊ай дейтін нағашым→/ құдамыш шоңай→// қойдұң ͡гезегіне шығыпты ↓///↑ қойдұң ͡гезегіне шығып→// сосұн аржағынан әділ дейтін ағамыз ͡б̊ар→// ыйманды ͡б̊олсұн ^уөмүрдөн ^уөтүп кетті ↓///↑ ^уол ͡да ͡ғой бағады→// ^уодаң ͡ғойда жүрүп→// ^йекеуү ͡б̊ір төб̊өнүң басын'өтүп кетіпті ↓///↑ әңгімен'айтып →// анан'айтып →// мынан'айтып ^уотұрұп→// сосұңғой ^уоб̊ед болұп қалдығой→// мана ͡ғұс қалтамызд'ашайық̊шы деп ↓///↑ қыстауб̊ай ͡ғұдамыз→/ нен'ашып →// құс қалтасын жаңағы ↓///↑ ^уоб̊ед салып келгең ͡ғалтасығой→// ана ͡ғойда жүргөн ↓///↑ ашса→/ ішінде піскен→/ сұуға піскен→// бес-алты жұмұртқасы ͡б̊ар ^йекен ↓///↑ сосұн→/ әділғой→/ менде қарайыншы деп→// әділд'ашып қараса→// ^уонұң д'ішінде ^уон-^уомбеш ͡шұмұртқа дейді→// сұуға піскен ↓///↑ сонда жаңағы→/ қыстауб̊ай ͡ғұдамыз→/ айтады дейді ↓///↑ әдеке→/ ^уосұ ͡б̊ізғой бағыб̊ жүрүкпа→// тауұқ ͡пағыб̊ жүрүкпа деп ↓///	Қонақ: Меңкіде Қыстаубай дейтің Шоңай барғо. Сол мана Қыстаубай дейтін нағашым құдамыз Шоңай қойдың кезегіне шығыпты. Қойдың кезегіне шығып, сосын ар жағынан Әділ дейтін ағамыз бар иманды болсын өмірден өтіп кетті. Олда қой бағады одан қойда жүріп екеуі бір төбенің басына өтіп кетіпті. Әңгімені айтып ананы айтып, мынаны айтып отырып сосын қой обед болып қалдығой мана құс қалтамызды ашайықшы деп. Қыстаубай құдамыз нені ашып, құс қалтасын жаңағы. Обед салып келген қалтасығой, ана қойда жүрген. Ашса ішінде піскен суға піскен бес, алты жұмыртқасы бар екен. Сосын Әділғой менде қарайыншы деп, Әділде ашып қараса оның да ішінде он-он бес жұмыртқа дейді суға піскен. Сонда жаңағы Қыстаубай құдамыз айтады дейді. Әдеке осы біз қой бағып жүрікпа, тауық бағып жүрікпа деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	жетібайда жұмұс жасайд →// досан дейтін→/ нағашымыз ͡ бар→/ байәділ ↓///↑ сол→/ досан дейтін жігіттің қасында→// мейіржан→/ бәйәділ дейтін ^йекі жігіт→// бәрі бірге жұмыс жасайд ͡екен→// содан→/ мана мейіржан айтад ͡ екен ↓///↑ бір мәшине сатайын деп ͡едім ↓///↑ калесоға шығарып қойдым мәшинамды ↓///↑ сол мәшина ^уөтпей жатыр деп ↓///↑ со бір ͡ гүні→/ жаңағы мейіржан айтыпты→// ^уосы мәшина ^уөтіп кететім болса→// досан→/ мен саған ^уон мың теңге беремін деп ↓///↑ сол досан айтыпты→// ^уонда маған ^уон мың теңге беретім ͡ болсаң→// мен бәйәділге мың теңге беремін→// дептіда енді↓///↑ анадан ^уон мың теңге ͡ алып→// анаған мың теңге бергісі келіп жүрғо ↓///↑ содан→/ төрт-бес күннеңгейін→// манағы Мейіржан дейтін жігіт→/ айтыпты ↓///↑ үйбай→/ алақаным қышып ^уотұр→// ^уосы менің мәшинам→// ^уөтіп кететін шығар деп ↓///↑ сөйдесе→/ жаңағы досан нағашым айтад ͡ дейд→// меніңде қолым дыз ^йете түстү→// байәділ→/ сенікі білімбей қалған шығар а депті ↓///↑	↑ тоқсан дейтін→/ нағашымыз ͡б̊ар→/ байәділ ↓///↑ сол→/ досан дейтін жігіттің ͡ғасында→// мейіржан→/ бәйәділ дейтін ^йекі жігіт→// бәрі ͡б̊ірге жұмұш ͡шасайд'екен →// содан→/ мана мейіржан айтад'екен ↓///↑ бір машыйна сатайын деб̊ ͡едім ↓///↑ колесаға шығарып қойдұм машыйнамды ↓///↑ сол машыйн'өтпөй жатыр деп ↓///↑ со ͡б̊ір ͡гүнү→/ жаңағы мейіржан айтыпты→// ^уосұ машыйн' ^уөтүп кететім болса→// досан→/ мен саған мың теңге ͡б̊еремін деп ↓///↑ сол досан айтыпты→// ^уонда маған ^уом ͡ мың теңге ͡б̊еретім ͡ болсаң→// мем ͡ бәйәділге мың теңге ͡б̊еремін→// депті ͡де ↓///↑ ^йенді анадан ^уом ͡ мың теңг'алып →// анаған мың теңге ͡б̊ергісі ͡геліб̊ ͡ жүрғой ↓///↑ содан→/ төрт-пес күннөң ͡ гейін→// манағы мейіржан дейтін жігіт→/ айтыпты ↓///↑ үйб̊ай→/ алақаным қышыб̊ ͡отұр→// ^уосұ менім ͡ мәшійнем→// ^уөтүп кететін шығар ͡деп ↓///↑ сөйдөсө→/ жаңағы досан нағашым айтады ͡дейді→// меніңде қолұм дыз ^йете түстү→// байәділ→/ сенікі ͡б̊ілімбей ͡ ғалған шығар а ͡депті ↓///	Тоқсан дейтін нағашымыз бар Байәділ. Сол Досан дейтін жігіттің қасында Мейіржан, Бәйәділ дейтін екі жігіт бәрі бірге жұмыс жасайды екен. Содан мана Мейіржан айтады екен. Бір машина сатайын деп едім. Колесаға шығарып қойдым машинамды. Сол машина өтпей жатыр деп. Со бір күні жаңағы Мейіржан айтыпты осы машина өтіп кететін болса, Досан мен саған мың теңге беремін деп. Сол Досан айтыпты онда маған он мың теңге беретін болсаң, мен Бәйәділге мың теңге беремін депті да енді. Анадан он мың теңге алып анаған мың теңге бергісі келіп жүрғо. Содан төрт-бес күннен кейін манағы Мейіржан дейтін жігіт айтыпты. Үйбай алақаным қыщып отыр осы менің машинам өтіп кететін шығар деп. Сөйдесе жаңағы Досан нағашым айтады дейді меніңде қолым дыз ете түсті, Байәділ сенікі білінбей қалған шығар а депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑азғантайғо мың теңге↓///↑қонақ: ↑мына бір ^уөзімнің→// бір бажам бар ↓///↑ мен атын айтпай қойайын ↓///↑ банағы ^уөзі тұлғалы→// салмағы ^йекіжүз келіден асатын→// сондай ͡ гісі ↓///↑ сол манағы біргүні→/ үйүне бажамның бір балдызы барса→// келіншегі жаңағы бажамның→// жыртылып қалған көйлегінің қолтығын→// тігіп ^уотыр ͡екен ↓///↑ сонда→/манағы балдыз'айтады дейдіғо→// апа не ͡ тігіп ^уотсың→// занавеска қысқартып ^уотырсыңба деп ↓///↑жүргізуші: ↑терезежапқыш ↓///↑ ^йенді ^йекіжүз килаграм болса→// ^йенді ^уоның көйлегі ↓///↑	↑ жүргізуші: ↑азғантайғой мың теңге↓///↑ қонақ: ↑мына ͡б̊ір ^уөзүмнүң→// бір ͡б̊ажам ͡ бар ↓///↑ мен атын айтпайағ ͡ ғойаайын ↓///↑ банағы ^уөзү тұлғалы→// салмағы ^йекі жүз ͡ геліден асатын→// сондай ͡ гісі ↓///↑ бір ͡гүнү→/ үйүнө ͡б̊ажамның бір ͡б̊алдызы ͡б̊арса→// келіншегі жаңағы ͡б̊ажамның→// жыртылып қалғаң ͡ гөйлөгүнің ͡ғолтұғұн→// тігіб̊ ͡отұр ^йекен дейді ↓///↑ сонда→/манағы ͡б̊алдызы айтады дейдіғой→// апа не ͡тігіб̊ ͡отұрсұң→// занавеска ͡ғысқартыб̊ ͡отұрсұмба деп ↓///↑ жүргізуші: ↑терезе ͡ жапқыш ↓///↑ ^йенд'екі жүз килограм ͡ болса→// ^йенд'онұң ͡ гөйлөгү ↓///	Жүргізуші: Азғантайғо мың теңге.Қонақ: Мына бір өзімнің бір бажам бар. Мен атын айтпая қояайын. Банағы өзі тұлғалы салмағы екі жүз келіден асатын сондай кісі. Бір күні үйіне бажамның бір балдызы барса, келіншегі жаңағы бажамның жыртылып қалған көйлегінің қолтығын тігіп отыр екен дейді. Сонда манағы балдызы айтады дейдіғо апа не тігіп отырсың занавеска қысқартып отырсыңба деп. Жүргізуші: Терезе жапқыш. Енді екі жүз кг болса енді оның көйлегі.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑мына ^уоразалы нағашыммен→// бірде шетпеден шығып келәтамызғой ^йенді ↓///↑ шығып келатсақ→// периезге келсек→// переез жабық тұр ͡ екен ↓///↑ соны біргезде→/ мана→/ периез жақтан пойыз ^уөтіп атыр→// ^уөтіп ͡ атыр→// біргезде пойыз ^уөткөннеңгейін ͡ де→// қәзір ашып болмайтын болдығо ↓///↑ ана пойыз ұзағанш'ашпайды ↓///↑ бір авария болдыма ↓///↑ сонда жаңағы→/ ^уоразалы нағашымның айтатыны барғой→// құрғырды аша қойса қайтед'екен→// задний берер деп тұрмекен деп ↓///↑жүргізуші: ↑пойызды айтып тұрғо задний деп ↓///↑	↑ қонақ: ↑мын'оразалы нағашыммен→// бірде шертпеден шығып кележатырмызғой ^йенді ↓///↑ шығып келе ͡ жатčақ→// переезге ͡гелсек→// переез жаб̊ық ͡ тұр ͡ екен ↓///↑ сонұ ͡б̊ір ͡гезде→/ мана→/ периез жақтан пойыз ^уөтүб̊ ͡ жатыр→// ^уөтүб̊ ͡ жатыр→// бір ͡ гезде пойыз ^уөткөннөң ͡ гейін ͡ де→// қәзір ашып тұрмайтым ͡ болдұғой ↓///↑ ана пойыз ұзағанш'ашпайды ↓///↑ бір аварыйа ͡б̊олдұма ↓///↑ сонда жаңағы→/ ^уоразалы нағашымның айтатыны ͡б̊ар→// құрғұрд'аша ͡ ғойса ͡ ғайтед'екен →// задный берер деп тұрм'екен деп ↓///↑ жүргізуші: ↑пойызд'айтып тұрғо задный деп ↓///	Қонақ: Мына Оразалы нағашыммен бірде Шертпеден шығып келе жатырмызғой енді. Шығып келе жатсақ переездге келсек, переезд жабық тұр екен. Соны бір кезде мана переезд жақтан поезд өтіп жатыр, өтіп жатыр бір кезде поезд өткеннен кейін де кәзір ашып тұрмайтын болдығо. Ана поезд ұзағанша ашпайды. Бір авария болдыма. Сонда жаңағы Оразалы нағашымның айтатыны бар құрғырды аша қойса қайтеді екен задний берер деп тұрма екен деп. Жүргізуші: Поездды айтып тұрғо задний деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑мына бекіде→/ бекі деймба→/ жыңғылдыда тұрат қәзір→// қаламқаста→/ жұмыстас жалғас дейтін жұмыстас жігітім ͡ бар→// руы қосай→/ мына тоқтарбайдың туған ͡ жиені ↓///↑ қошанай→/ тоқтарбайлар туған жиені ↓///↑ содан→/ манағы жалғасқа слесарь болып жұмыс жасайд→// қәзір ^йенді жұмұсын ауыстырды ↓///↑ сол слесарь болып жүргең гезде→// бір щи мастер дейдіғой →// қәзір шебер дейд→// сол айтыпты→// мына склаттың терезесін сүртесің→// бүгін ^уәбедке дейін ͡ деп ↓///↑ қоймағо ^йенді ↓///↑ со склаттың терезесін→/ сүрттіріп қойыпты жалғасқа →// соны жалғас демалып ^уотса→// мана мастер ^уөтіп ͡ баратып айтыпты жалғасқа ↓///↑ жалғас ананы неге дұрыстап сүртпейсің→// сен анық қылып→/ айғыз-айғыз қылып тастапсыңғой деп ↓///↑ сонда жалғас айтад ͡ дейд→// анықтап сүртетін болсам→// ішіндегі запшастылерім көрініп қаладығой депті↓///↑	қонақ: ↑мына ͡б̊екіде→/ бекі деймім ͡ ба→/ жыңғылдыда тұрады→// қәзір ͡ ғаламқаста→/ жұмұсташ ͡ шалғас ͡ тейтін жұмұсташ ͡ шігітім ͡ бар→// қосай→/ мына тоқтарб̊айдың тұуған жійені ↓///↑ қошанай→/ тоқтарб̊айлар тұуған жійендері ↓///↑ содан→/ манағы жалғасқа слесарь болұп→// қәзір ^йенд' жұмұсұн ауұстұрды ↓///↑ ^йенді сол слесарь болұб̊ жүргөң ͡ гезде→// бір мастер дейдіғой ͡ гәзір→// шеб̊ер дейдіғой→// сол айтыпты→// мына склаттың терезесін сүртөсүң→// бүгүн ^уоб̊едке дейін депті ↓///↑ қоймаға ^йенді ↓///↑ сол склаттың терезесін→/ сүрттүрүп қойұптұ жалғасқа сонұ→// жалғас ͡темалыб̊ ͡отұрса→// мана мастер ^уөтүп ͡ пара ͡ жатыб̊ ͡айтыпты жалғасқа ↓///↑ жалғас→/ ананы неге дұрұстап̊ сүртпөйсүң→// сен анық қылып→/ айғыз-айғыз ͡ ғылып тастап̊сыңғой деп ↓///↑ сонда жалғас айтады дейді→// анықтап̊ сүртөтүм ͡ болсам→// ішіндегі зап̊шастылерім көрүнүп қаладығой ͡ депті↓///	Қонақ: Мына Бекіде Бекі деймінба Жыңғылдыда тұрады кәзір Қаламқаста жұмыстас Жалғас дейтін жұмыстас жігітім бар. Қосай мына Тоқтарбайдың туған жиені. Қошанай Тоқтарбайлар туған жиендері. Содан манағы Жалғасқа слесарь болып жұмысды кәзір енді ауыстырды енді. Сол слесарь болып жүрген кезде бір мастер дейдіғой кәзір шебер дейдіғой сол айтыпты мына склаттың терезесін сүртесің бүгін обедке дейін депті. Қоймағо енді. Со склаттың терезесін сүрттіріп қойыпты Жалғасқа соны Жалғас демалып отырса мана мастер өтіп бара жатып айтыпты Жалғасқа. Жалғас ананы неге дұрыстап сүртпейсің сен анық қылып айғыз-айғыз қылып тастапсыңғой деп. Сонда Жалғас айтады дейді анықтап сүртетін болсам ішіндегі жапсастылерім 20,46 көрініп қаладығой депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші:↑ ^уоразалы ағамыздың інісі барғо→// алғадай гаскіде жасайт↓///↑ шетпеде→/ бальницада аурухана салынып→// соған тамақ ішетін жер салынбай кеткеңғой ↓///↑ тамақ пісіретін асхана салынбай кеткен→// ай-хай болып→// жиналыс боладығой ↓///↑ со гаскідегі адамды шақырады↓///↑ әрғайсы әртүрлі пікір айтып ͡ жатыр→// неге жоқ →/ неге жоқ деп ↓///↑ сөйтсе→/ әбекең айтады дейд→// әбекеңе сөз кезегі ͡ геліп қалғаңғой ↓///↑ ауырып жатқан адамдардың тумаластыры→// тамақ әкеледі деп есептеген шығар ↓///↑	↑ жүргізуші:↑ ^уоразал'ағамыздың інісі ͡б̊арғо→// алғадай гаскіде жасайтын↓///↑ шертпеде→/ больнұйс'аурұухана салынып→// соған тамағ ͡ ішетін жер салымбай ͡ геткеңғой ↓///↑ тамақ пісіретін асхана салымбай ͡ геткен→// ай-хай ͡ полұп→// жыйналыс ͡поладығой ↓///↑ сол ͡ гаскідег'адамды шақырады↓///↑ әрғайс'әртүрлү пікір айтыб̊ жатыр→// неге жоқ неге жоғ ͡деп ↓///↑ сөйтčө→/ әб̊екең айтады дейді→// әб̊екеңе сөз ͡ гезегі ͡геліп қалғаңғой ↓///↑ ауұрұб̊ жатқан адамдардың тұумаластыры→// тамағ ͡ әкелетін шығар депті ↓///	Жүргізуші: Оразалы ағамыздың інісі барғо Қолғадай гаскіде жасайтын. Шертпеде больница аурухана салынып, соған тамақ ішетін жер салынбай кеткенғой. Тамақ пісіретін асхана салынбай кеткен. Ай-хай болып, жиналыс боладығой. Со гаскідегі адамды шақырады. Әр қайсы әртүрлі пікір айтып жатыр неге жоқ неге жоқ деп. Сөйтсе Әбекең айтады дейді Әбекеңе сөз кезегі келіп қалғанғой. Ауырып жатқан адамдардың тумаластыры тамақ әкелетін шығар депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑мына неде→/ ақжігітте көмекбай дейтін кісі болған ^йекен→// иманды болсын дәулеталы ↓///↑ жаңағы көмекең→/ ^уөзінің хоббиі тек мал төлдесе→// піштіріп тастайдекен ↓///↑ ^уол көршінікі демейд→// қойғорада аралап жүрсе→// ^йеркек мал ͡гөрсө→// піштіріп тастайд ↓///↑ содам біргүні→// баласы мал ͡ ғарап кетіп→// үйге қайтып келіп→/ айтыпт'әкесіне→// ^уой папа→/ жаңағы далаға шықсам→// біздің боталы түйелерді→// бір бөлек дейтін→// қайырып жібермей жүрекен деп ↓///↑ баласын'айтыпты→// ^уонда айдап ͡ кел→// ^йенді ауылға деп ↓///↑ ауылғ'айдап келген ^йекен→// мана көмекең→/ мана үлөкті→// піштіріп қойа ͡ беріпті ↓///↑ содаң ͡ гетіп→/ төрт-бес күннеңгейін→// бір жігіт келд'ауұлға мотоциклмен ↓///↑ жөн сұрасқаннаңгейін→// бәленше дейтін→/ үлөк қарап жүрмін дегеңғой→// ^йенді десе ↓///↑ жаңағы көмекең шантақтап жатыр дейді→// нар деп сөйлеңіз деп ↓///↑	↑ қонақ: ↑мына ͡не→/ ақжігітте ͡гөмөкпай дейтің ͡ гісі ͡б̊олған ͡ екен→// ыйманды ͡б̊олсұн дәулөталы ↓///↑ жаңағы ͡гөмөкөң→/ ^уөзүнүң хоббұйі тег ͡ мал төлдөсө→// піштіріп тастайд'екен ↓///↑ ^уол ͡ гөршүнүкі демейді→// қой ͡ ғорад'аралап жүрсө→// ^йеркег ͡ мал ͡ гөрсө→// піштіріп тастайды дейді ↓///↑ содам ͡ бір ͡гүнү→// баласы мал ͡ ғарап кетіп→// үйгө ͡ ғайтып келіп→/ айтыпт'әкесіне →// ^уой папа→/ жаңағы далаға шық̊сам→// біздің боталы түйөлөрді→// бір ͡б̊өлөк дейтін→// қайырыб̊ жіб̊ермей жүр ^йекен дейді ↓///↑ баласын'айтыпты →// ^уонд'айдап кел→// ^уонд'ауұлға деп ↓///↑ ауұлғ'айдап келген ͡ екен→// мана ͡гөмөкөң→/ мын'үлөктү →// піштіріп қойа ͡б̊еріпті ↓///↑ содаң ͡ гетіп→/ төрт-пес күннөң ͡ гейін→// бір жігіт келд'ауұлға мотосұйклмен ↓///↑ жөн сұрасқаннаң ͡ гейін→// бәленше дейтін→/ үлөк қараб̊ ͡ жүрмүн дегеңғой→// ^йенді десе ↓///↑ жаңағы ͡гөмөкөң шынтақтаб̊ ͡ жаттыр дейді→// нар деп̊ сөйлөңүз депті ↓///	Қонақ: Мына не Ақжігітте Көмекбай дейтін кісі болған екен иманды болсын Дәулеталы. Жаңағы Көмекең өзінің хоббиі тек мал төлдесе піштіріп тастайды екен. Ол көршінікі демейді қой қорада аралап жүрсе, еркек мал көрсе піштіріп тастайды дейді. Содан бір күні баласы мал қарап кетіп, үйге қайтып келіп айтыпты әкесіне ой папа жаңағы далаға шықсам біздің боталы түйелерді бір Бөлек дейтін қайырып жібермей жүр екен дейді. Баласына айтыпты онда айдап кел онда ауылға деп. Ауылға айдап келген екен мана Көмекең мана үлекті піштіріп қоя беріпті. Содан кетіп төрт-бес күннен кейін бір жігіт келді ауылға мотоциклмен. Жөн сұрасқаннан кейін бәленше дейін үлек қарап жүрмін дегенғой енді. Десе жаңағы Көмекең шантақтап жаттыр дейді нар деп сөйлеңіз депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	тұщықұдықта→/ жыңғылбай дейтін әкеміз болдығой→// ^йестіп жүрсіз ↓///↑ жаманқарару сол жықаңныңда→// бір әңгімесін айтып кетейін→// мына тұщықұдықта бір гүні→// қошанайдың ͡ ғорасы ^уөртеніп кетіпті ↓///↑ ^йекі бектемістің ͡ ғорасы→// қатар ^уөртеніп кеткеңғой→// бұл ^йенді жақаң→/ бектеміске ͡ гүйеу болад'екен→// содаң ͡ ғорасы→/ ^уөртеніп кеткен алдында→// сонұ біргүні→/ жыңғылбай дейтің ͡ гісіде→// бірғара ͡ гісі ^йекен→// мен ^уөзім ͡ гөрген жоқпын ↓///↑ со мана қошанай біргүні→// жыңғылбайды кездестіріп қалып айтыпты→// жықа жезде саған не ͡болып ͡ кеткен→// тіпті бұрынғыданда→/ быйыл жаман ͡ ғарайып кетіпсізғой деп ↓///↑ сонда жықаң айтады дейді→// қарайарсыңау ^йекі бектем жел жағынаң ͡ғор ^уөртесе деп ↓///↑	↑ тұшшұқұдұқта→/ жыңғылб̊ай дейтін әкеміз ͡б̊олдұғой→// ^йестіб̊ ͡ жүрсүз ↓///↑ жамаңқарарұу сол жықаңныңда→// бір әңгімесін айтып ͡кетейін→// мына тұшшұқұдұқта ͡б̊іргүнү→// қошанайдың ͡ғорас'өртөнүп кетіпті ↓///↑ ^йекі ͡б̊ектемістің ͡ғорасы→// қатар 'өртөнүп кеткеңғой→// бұл ^йенді жақаң→/ бектеміске ͡гүйөу ͡б̊олад'екен →// содаң ͡ ғорасы→/ ^уөртөнүп кеткен алдында→// сонұ ͡б̊ір ͡гүнү→/ жыңғылб̊ай дейтің ͡ гісіде→// бірғара ͡гіс'екен →// мен ^уөзүм ͡гөргөн жоқпұн ↓///↑ сол мана ͡ғошанай біргүнү→// жыңғылб̊айды ͡гездестіріп қалыб̊ ͡айтыпты→// жықа жезде саған не ͡б̊олұп ͡ кеткен→// тіпті ͡б̊ұрұңғұданда→/ быйыл жамаң ͡ ғарайып кетіп̊сізғой ͡ деп ↓///↑ сонда жықаң айтады дейді→// қарайарсыңа ^йекі бектем жел жағынаң ͡ ғор ^уөртөсө ͡деп ↓///	Тұщықұдықта Жыңғылбай дейтін әкеміз болдығой есті естіп жүрсіз. Жаманқарару сол Жықаңныңда бір әңгімесін айтып кетейін мына Тұщықұдықта бір күні Қошанайдың қорасы өртеніп кетіпті. Екі Бектемістің қорасы қатар өртеніп кеткенғой бұл енді Жақаң Бектеміске күйеу болады екен. Содан қорасы өртеніп кеткен алдында. Соны бір күні жыңғылбай дейтін кісіде бір қара кісі екен мен өзім көрген жоқпын. Со мана Қошанай бір күні Жыңғылбайды кездестіріп қалып айтыпты Жықа жезде саған не болып кеткен тіпті бұрынғыданда биыл жаман қарайып кетіпсізғой деп. Сонда Жықаң айтады дейді қарайарсыңау екі бектем жел жағынан қор өртесе деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑иә соны→/ ^уосы ^уоқиғаны ^йестідімда→// мен→/ мына марқұм қошанай ағамыз айтқыр болдығо→// сол ͡ ғорасы ^уөртеніп кеткен ↓///↑ марқұм сол мерген деген ^йемшісі кәкеміз болдығо→// ауылдас бәрі ↓///↑ сол қошекеңнің ͡ ғорасы ^уөртеніп жатқанда→// көршілері су тасып→// құм шашып→// су тасып шашып жүр ͡ дейді ↓///↑ қошекең тұр ͡дейді ↓///↑ ^йе→/ қошеке→/ мына ͡ғора сенікі →// жүгүріп жатқам біз→// неге ͡ ғимылдамайсың десе ↓///↑ жақсы боп→/ мерген ^йемші ͡ ғораңды аласта→// қораңды аласта деп қоймай жүр ^йеді депті ↓///↑	жүргізуші: ↑ійә сонұ→/ ^уос'оқұйғаны ^йестідім ͡ да→// мен→/ мана марқұм қошанай ағамыз айтқыр ͡б̊олдұғой→// сол ͡ ғорас'өртөнүп кеткен ↓///↑ марқұм сол мерген деген емшісі ͡гәкеміз ͡б̊олдұғой→// ауұлдас ͡пәрі ↓///↑ сол ͡ ғошекеңнің ͡ғорас'өртөнүп жатқанда→// көршүлөрі сұу тасып→// құм шашып→// сұу тасып̊ шашыб̊ жүр ͡ дейді ↓///↑ қошекең тұр ͡ дейді ↓///↑ ^йе→/ қошеке→/ мына ͡ғора сенік'→// жүгүрүб̊ жатқам ͡ біз→// неге ͡ ғыймылдамайсың десе ↓///↑ жақ̊сы ͡б̊оп→/ мерген емші ͡ғораңд'аласта →// қораңд'аласта деп қоймай жүр ͡ еді ͡ депті ↓///	Жүргізуші: Иә соны осы оқиғаны естідімда мен мана марқұм Қошанай ағамыз айтқыр болдығо сол қорасы өртеніп кеткен. Марқұм сол Мерген деген емшісі кәкеміз болдығо, ауылдас бәрі. Сол Қошекеңнің қорасы өртеніп жатқанда көршілері су тасып, құм шашып, су тасып шашып жүр дейді. Қошекең тұр дейді. Е Қошеке мына қора сенікі емеспа, жүгіріп жатқан біз неге қимылдамайсың десе. Жақсы боп Мерген емші қораңды аласта қораңды аласта деп қоймай жүр еді депті.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑мына басқұдықта→/ руы жаңайт→// менің жиенім бар→/ нұргелді дейтін ↓///↑ бір айтқыр жігіт бар ^йеді→// сексен алтыншы жылғы туған ↓///↑ со нұргелді→/ мал ауылда тұрад басықұртта ↓///↑ құрдастары қалаға шақырыпты→// нұргелді келшиш қалаға→// бір құрдас жігіттер болып→// бір моншаға барайық→// саунаға барайық деп ↓///↑ жақсы барсам барайын деп→// нұргелді қалаға келіпті→// со ͡моншаға барадығо→// құрдас жігіттермен болып ↓///↑ сосын кәзір кәзіргі заманда→// пиллинг дейтін барғо→// жаңағы арқаны ыстыратын→// со нұргелдіге жатқызып қойып→// нұргелдінің арқасын ысып жатса→// нұргелді айтад дейд→// ^уойпырмай тірі адамдыда жуындырады ^йекеңғой деп ↓///↑қонақ: нұргелдінің бірәз әңгімесі айтылды↓///↑	↑ қонақ: ↑мына ͡б̊асқұдұқта→/ ^ұрұуұ жаңайт→// менің жійенім ͡ болады→/ нұргелді дейтін ↓///↑ бір айтқыр жігіт ͡ пар ͡ еді→// сек̊сен алтыншы жылғы тұуған ↓///↑ сол нұргелді→/ мал ауұлда тұрады ͡б̊асықұртта ↓///↑ құрдастары ͡ ғалаға шақырыпты→// нұргелді ͡гелшійш қалаға→// бір ͡ ғұрдаш ͡ шігіттер ͡б̊олұп→// бір моншаға ͡б̊арайық→// саунаға ͡б̊арайығ ͡деп ↓///↑ жақ̊сы ͡б̊арсам ͡ барайын деп→// нұргелді ͡ғалаға ͡геліпті→// сол моншаға ͡б̊арадығой→// құрдаш ͡ шігіттер ͡б̊олұп ↓///↑ сосұң ͡ гәзір ͡гәзіргі заманда→// пиллиңг дейтім ͡ барғой→// жаңағ'арқан'ыстыратын→// сол нұргелдіге жатқызып ͡ қойұп→// нұргелдінің арқасын ысыб̊ ͡ жатčа→// нұргелд'айтады дейді→// ^уойпұрмай тір'адамды ͡ да жұуұндұрад'екеңғой деп ↓///↑ қонақ: нұргелдінің біраз әңгімес'айтылды ↓///	Қонақ: Мына Басқұдықта руы жаңайт менің жиенім болады Нұргелді дейтін. Бір айтқыр жігіт бар еді сексен алтыншы жылғы туған. Со Нұргелді мал ауылда тұрады Басықұртта. Құрдастары қалаға шақырыпты Нұргелді келшиш қалаға бір құрдас жігіттер болып бір моншаға барайық саунаға барайық деп. Жақсы барсам барайын деп Нұргелді қалаға келіпті со моншаға барадығо құрдас жігіттер болып. Сосын кәзір кәзіргі заманда пиллинг дейтін барғо жаңағы арқаны ыстыратын со Нұргелдіге жатқызып қойып, Нұргелдінің арқасын ысып жатса, Нұргелді айтады дейді ойпырмай тірі адамдыда жуындырады екенғой деп. Қонақ: Нұргелдінің біраз әңгімесі айтылды.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑иә ↓///↑ мына→/ ^уөміртай дейтін құрдасым бар ↓///↑ мына байған дейтін кісінің әңгімелерін→// ^уосы көп айтады біздің ауылдың жігіттері ↓///↑ анагүні→/ насихат ағамда айтқан шығар ↓///↑ соның баласы ^уөміртай дейтін→// ^уөзінің шүпірлеген→/ құдай көрсетпесін төрт-бес қызы ͡ бар ↓///↑ содан бір қызын садикке беріп→// со келіншегі мұғалім ^уөміртайға айтқанғо→// ана баланы садиктен алағой ͡ деп ↓///↑ ^уөміртай жұмыстан шыққанда→// саулатып садикке барғанда→// мана қызының атын ұмытып қалыпты ↓///↑ сосын айтқанғо→/ аға кімге келіп тұрсыз деп ͡ та→// қай ͡ балаға келіп тұрсыз деп ↓///↑ сосын→/ ^уөміртай сасып қалып айтад дейд→// шетінен біреуін бере қойшы→// таңертең әкеліп тастаймын деп ↓///↑	↑ қонақ: ↑ійә ↓///↑ мына→/ ^уөмүртай дейтің ͡ ғұрдасым ͡ бар ↓///↑ мына ͡б̊айған дейтің ͡ гісінің әңгімелерін→// ^уосұ ͡гөб̊ ͡айтады ͡б̊іздің ауұлдұң жігіттері ↓///↑ анагүнү→/ насыйхат ағамд'айтқан шығар ↓///↑ сонұң балас'өмүртай дейтін→// ^уөзүнүң шүпүрлөген→/ құдай ͡ гөрсөтпөсін төрт-пес қызы ͡б̊ар ↓///↑ содам ͡ бір ͡ ғызын садыйкке ͡б̊еріп→// сол ͡ геліншегі мұғалім ^уөмүртайғ'айтқаңғой →// ана ͡б̊аланы садыйктен алағой ͡деп ↓///↑ ^уөмүртай жұмұстан шыққанда→// заулатып̊ садыйкке ͡б̊арғанда→// мана ͡ғызының атын ұмұтұп қалыпты ↓///↑ сосұн айтқаңғой→/ аға ͡гімге ͡геліп тұрсұз деп ͡ та→// қай ͡ б̊алаға ͡геліп тұрсұз ͡деп ↓///↑ сосұн→/ ^уөмүртай сасып қалыб̊ ͡айтады ͡ дейді→// шетінем ͡ біреуүм ͡ бере қойшұ→// таңертең әкеліп тастаймын ͡деп ↓///	Қонақ: Иә. Мына Өміртай дейтін құрдасым бар. Мына Байған дейтін кісінің әңгімелерін осы көп айтады біздің ауылдың жігіттері. Ана күні Насихат ағамда айтқан шығар. Соның баласы Өміртай дейтін өзінің шүпірлеген Құдай көрсетпесін төрт-бес қызы бар. Содан бір қызын садикке беріп, со келіншегі мұғалім Өміртайға айтқанғо ана баланы садиктен алағой деп. Өміртай жұмыстан шыққанда заулатып садикке барғанда, мана қызының атын ұмытып қалыпты. Сосын айтқанғо аға кімге келіп тұрсыз деп та, қай балаға келіп тұрсыз деп. Сосын Өміртай сасып қалып айтады дейді шетінен біреуін бере қойшы таңертең әкеліп тастаймын деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	көрермен: ↑менің ағам бар → // үлен ағам қазібек деген ↓ /// сонда болатпек ағамның әзілі проста→ // ^уосы болатбек бір ағамның үйінде мереке-той жасап →// соның сарайында ^уотыр ͡ едік барлығымыз ↓ /// сосын сол ͡ гүні → // жел болдыда→ // содан жаңағы бәріміз ^уотыр ^йедік ↓ /// қазібек дейтін ағам → // сол сарайға кіріп ͡ келатыр ^йеді → // жаңағы желден ^йесік ашылып ͡ кетебереді ͡ да → // қайта-қайта ↓ /// сол ͡ гезде → / кіріп келәтыр ͡ еді →// ағам айтты сөйтіп → // қазібек жарға шеге ͡ ғақта → // жіппен байлап ала ͡ ғойшы → // ішке ͡ ғарай дедіда ↓ /// сөйтіп ^йеді → / жаңағ'ағам дейтін → // жарды битіп ұстадыда→ //саусағымен адымдап жүрда → / битіп ↓ /// сол ͡ гезде → / ағамның айтқанығой → // жұмсақ жер іздеп жүрсімба деп ↓ ///	↑ көрермен: ↑менің ағам ͡ бар → // үлкөн ағам қазіб̊ек дейтін ↓ /// сонда ͡б̊олатпег ͡ ағамның әзіліғой → // ^уосұ ͡б̊олатпек бір ағамның үйүндө той → // мереке жасап →// сонұң сарайынд'отұр ^йедік ͡ парлығымыз ↓ /// сосұн солгүнү → // жел болдұда→ // күн соған жаңағы ͡б̊әріміз ^уотұр ^йедік ↓ /// қазіб̊ек дейтін ағам → // сол сарайға ͡гіріп кележатыр ͡ еді → // жаңағы желден ^йесіг ашылып кете ͡б̊ереді ͡ да → // қайта ͡ғайта ↓ /// солгезде → / кіріп кележатыр ͡ еді →// ағам айтты сөйтүп → // қазіб̊ег ͡ жарға шеге ͡ ғақ ͡ та → // жіппем ͡ байлаб̊ ͡ала ͡ғойшұ → // ішке ͡ ғарай деді ͡ да ↓ /// сөйтүб̊ ͡еді → / жаңағ'ағам дейтін → // жарды ͡б̊ійтіб̊ ͡ұстадыда→ //саусағымен адымдаб̊ жүр ͡ да → / бійтійп ↓ /// сол ͡ гезде → / ағамның айтқанығой → // жұмсағ ͡ жер іздеб̊ жүрсүмба ͡ деп ↓ ///	Көрермен: Менің ағам бар үлен ағам Қазібек дейтін. Сонда Болатбек ағамның әзіліғой осы Болатбек бір ағамның үйінде той, мереке жасап, соның сарайында отыр едік барлығымыз. Сосын сол күні жел болдыда күн соған жаңағы бәріміз отыр едік. Қазібек дейтін ағам сол сарайға кіріп келе жатыр еді жаңағы желден есік ашылып кете бередіда қайта қайта. Сол кезде кіріп келе жатыр еді ағам айтты сөйтіп Қазібек жарға шеге қақта жіппен байлап ала қойшы ішке қарай дедіда. Сөйтіп еді жаңағы ағам дейтін жарды битіп ұстадыда саусағымен адымдап жүрда битип. Сол кезде ағамның айтқанығой жұмсақ жер іздеп жүрсіңба деп.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑мына жаңа айттымғо→// досан дейтін→/ бір нағашымның әңгімесін айтып ͡ кетейін ↓///↑ досан дейтін→/ жетібайда жұмыс жасайд ↓///↑ қасында кілең біреуі→/ тұщықұдықтікі→// біреу'ералынікі→// біреуі жарманыкі →// кілең ауылдың жігіттері ↓///↑ ^йералыдан бір жігіт бар дейд ↓///↑ содан кешке жатып жіберіп→// шаруашылық айтамызғой ↓///↑ со манағ'ералының жігіті→// теңіз жайл'айтад ͡ дейд ↓///↑ о теңізге шыққаң ͡ гезде→// біз қызыл балықты бүйтеміз ↓///↑ кейде тіпті бакуге ^уөтіп кетіп→// атысып қалатын ͡ гездеріміз болад деп ↓///↑ ^йенді бұлар теңіз жәйлы айтса→// бұлар үндемей жағы қайырылысып қалады ↓///↑ білмейдіғой ^йенді теңізді ↓///↑ содан сөйтіп→/ күндег'әңгіме сол дейді ↓///↑ соны досан дейтін нағашым→// тыңдап жатады ͡ дейд'әңгімесін ↓///↑	қонақ: ↑мына жаңағ'айттымғо →// досан дейтін→/ бір нағашымның әңгімесін айтып кетейін ↓///↑ досан дейтін→/ жетіб̊айда жұмұш ͡ шасайды ↓///↑ қасында ͡гілең біреуү→/ тұшшұқұдұқтікі→// біреу'ералынікі →// біреуү жарманыкі →// кілең ауұлдұң жігіттері ↓///↑ ^йералыдам ͡ бір жігіт ͡ пар дейді ↓///↑ содаң ͡ гешке жатыб̊ ͡ жіб̊еріп→// шарұуашылығ ͡ айтамызғой ↓///↑ сол манағ'ералының жігіті→// теңіж ͡ жайл'айтады дейді ↓///↑ ^уо теңізге шыққаң ͡ гезде→// біз ͡ ғызыл балықты ͡б̊үйтөмүз ↓///↑ кейде тіпті ͡б̊акұуг'өтүп кетіп→// атысып қалатың ͡ гездеріміз ͡б̊олады деп ↓///↑ ^йенді ͡б̊ұлар теңіж ͡ жайл'айтčа →// бұлар үндөмөй жағы қайырылысып қалады ↓///↑ білмейдіғой ͡ енді теңізді ↓///↑ содан сөйтүп→/ күндөг'әңгіме сол дейді ↓///↑ сонұ досан дейтін нағашым→// тыңдаб̊ ͡ жатады дейд'әңгімесін ↓///	Қонақ: Мына жаңағы айттымғо Досан дейтін бір нағашымның әңгімесін айтып кетейін. Досан дейтін Жетібайда жұмыс жасайды. Қасында кілең біреуі Тұщықұдықтікі, біреуі Ералынікі, біреуі Жарманыкі кілең ауылдың жігіттері. Ералыдан бір жігіт бар дейді. Содан кешке жатып жіберіп, шаруашылық айтамызғой. Со манағы Ералының жігіті теңіз жайлы айтады дейді. О теңізге шыққан кезде біз қызыл балықты бүйтеміз. Кейде тіпті Бакуге өтіп кетіп, атысып қалатын кездеріміз болады деп. Енді бұлар теңіз жайлы айтса, бұлар үндемей жағы қайырылысып қалады. Білмейдіғой енді теңізді. Содан сөйтіп күндегі әңгіме сол дейді. Соны Досан дейтін нағашым тыңдап жатады дейді әңгімесін.
Болатбек Тасымбаев	▶	содам ͡ біргүні→/ жаңағ'ералының жігіт'айтыпты→// ^уой ағам дейтін→/ кеше бір айғыр үй жылқы алып→// қысырақ қылып айырып→// соны былайғ'айналдырып жайып жүрміз десе ↓///↑ жаңағы досан айтады дейді→// ай→/ сен ^уол жәйл'айтпашы→// құрлық жайлы айтпашы→// бір-екеуін теңізге тыға берсейш→// ұсталып қаласыңғой деп ↓///↑ сосұн енді жаңағы→// ^уөз бір әкемнен айтып ͡ кетейін ↓///↑ әкем бар кәзір сексен сегізде→// жасы ^уотұз төртінші жылғы ↓///↑ сол ^йенд'үйге ͡ гелеміз→// сірә дос жараның болады қыдырып келесің→// со тойдан келесің ↓///↑ со біркүн'үйде шәй ішіп ^уотсақ→// маған айтады→// ай қуатбек жанай→/ ^уосы сен арақ ішпе дейді ↓///↑ сосын кәзір дейтін→/ арақ дейтін/ байағы біздің ͡ гезімізде таз ^йеді ↓///↑ таза бидайдан жасайтын ^йед ↓///↑ кәзіргі дейтін жын ↓///↑	↑ содам ͡ бір ͡гүнү→/ жаңағ'ералының жігіт'айтыпты →// ^уой ағам дейтін→/ кеше ͡б̊ір айғыр үй жылқ'алып →// қысырақ қылыб̊ ͡айырып→// сонұ ͡б̊ылайғ'айналдырып жайыб̊ ͡ жүрмүз десе ↓///↑ жаңағы досан айтады дейді→// ай сен ^уол жайл'айтпашы →// құрлұғ ͡ жәйл'айтпашы →// бір-екеуүн теңізге тыға ͡б̊ерсейші→// ұсталып қаласыңғой ͡ деп ↓///↑ сосұн ^йенді жаңағы→// ^уөз ͡б̊ір әкемнен айтып ͡ кетейін ↓///↑ әкем ͡ бар ͡гәзір сек̊сен сегізде→// жас'отұз төртүншү жылғы ↓///↑ сол ^йенд'үйгө ͡гелеміз→// сірә дош ͡ шараның болады қыдырып келесің→// сол тойдаң ͡ гелесің ↓///↑ со ͡б̊ір ͡гүн'үйдө шәй ішіб̊ ͡отырсақ→// маған айтады→// ай ͡ ғұуатпег ͡ жанай→/ ^уосұ сен арағ ͡ ішпе ͡ дейді ↓///↑ сосұң ͡ гәзір дейтін→/ арағ ͡дейтін/ байағы ͡б̊іздің ͡гезімізде таз'еді ↓///↑ таза ͡б̊ыйдайдан жасайтын ͡ еді ↓///↑ қәзіргі дейтін жын ↓///	Содан бір күні жаңағы Ералының жігіті айтыпты ой ағам дейтін кеше бір айғыр үй жылқы алып, қысырақ қылып айырып соны былайға айналдырып жайып жүрміз десе. Жаңағы Досан айтады дейді ай сен ол жайлы айтпашы, құрлық жайлы айтпашы бір-екеуін теңізге тыға берсейші ұсталып қаласыңғой деп. Сосын енді жаңағы өз бір әкемнен айтып кетейін. Әкем бар кәзір сексен сегізде жасы отыз төртінші жылғы. Сол енді үйге келеміз сірә дос жараның болады қыдырып келесің, со тойдан келесің. Со бір күні үйде шай ішіп отсақ, маған айтады ай Қуатбек Жанай осы сен арақ ішпе дейді. Сосын кәзір дейтін арақ дейтін баяғы біздің кезімізде таза еді. Таза бидайдан жасайтын еді. Кәзіргі дейтін жын.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші:↑ у/ химикат ↓///↑қонақ: ↑химикат→/ кәзірг'арақтарды ішпең кәзіргіні деп ↓///↑ сосын менд'ақталып атырмыңғо→// ^йенді ^у тәте менің арақ ішкенімді→// қайдам білесің ↓///↑ мен арағ ішпеймін→// менің арақ ішкенімді қайдам білесің ↓///↑ үйгө бір қисалаңдап келмеймін→// ійә бір балаға сөйлөп→// дауұс көтеріп жатпаймын деп сөйтсем ↓///↑жүргізуші: ↑әйелге тимеймін ↓///↑	↑ жүргізуші:↑ у/ хыймыйкат ↓///↑ қонақ: ↑хыймыйкат→/ қәзірг'арақтарды ішпең ͡гәзіргіні деп ↓///↑ сосұн менд'ақталып жатырмыңғой→// ^йенд'ой тәте менің арағ ͡ ішкенімді→// қайдам ͡ білесің ↓///↑ мен арағ ͡ ішпеймін→// менің арағ ͡ ішкенімді ͡ғайдам ͡ білесің ↓///↑ үйгө ͡б̊ір ͡ ғыйсалаңдап келмеймін→// ійә ͡б̊ір ͡б̊алағат ͡ čөйлөп→// дауұс көтөрүб̊ жатпаймын деп̊ ͡ сөйтčөм ↓/// ↑ жүргізуші: ↑әйелге тіймеймін ↓///	Жүргізуші: У, химикат.Қонақ: Химикат кәзіргі арақтарды ішпең кәзіргіні деп. Сосын менде ақталып жатырмынғо енді ой тәте менің арақ ішкенімді қайдан білесің. Мен арақ ішпеймін, менің арақ ішкенімді қайдан білесің. Үйге бір қисалаңдап келмеймін, иә бір балағат сөйлеп, дауыс көтеріп жатпаймын деп сөйтсем. Жүргізуші: Әйелге тимеймін.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ:↑ әйелге тимеймін ↓///↑ сөйдес'әкемнің айтатынығой→// білмеймін әйтеуір қызара бөртіп отырасың деп ↓///↑жүргізіші: ↑ал бәрекелді→// уақытымызда жақындап қалған сияқты көке ↓///↑ бір ауыз біздің бағдарламаға→/ лебізіңізді білдіріп жіберсеңіз ↓///↑қонақ: ал жақсы→/ нұрлан мына ^уөзүң шақырып→// со сай себептермен келіпжатырмыз ↓///↑ мына қышқыл мысқыл дейтін→// бүкіл қазақстан көріп ͡ жатқан передача→// ^уөркөндей берсін→// ^уөсе берсін ↓///↑ ^йенді мына уақыттард'ұзартып→// бір сағат жобасында ͡ғылып→// ауқымды ͡ ғылып түсіріп→// сондай үлкен передача болсын ↓///↑ басың аман→// денің сауболсұн→// бала-шаға аман болсұн ↓///↑жүргізуші: ↑құрметті көрермендер→/ қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі санында кездескенше→// аман-сауболыңыздар ↓///↑	↑ қонақ:↑ әйелге тіймеймін ↓///↑ сөйдесе→/әкемнің айтатынығой→// білмеймін әйтеуүр ͡ ғызара ͡б̊өртүб̊ ͡отұрасың деп ↓///↑ жүргізуші: ↑ал бәрекелді→// ұуақытымызда жақындап қалған сыйақты ͡гөкө ↓///↑ бір ауұз ͡б̊іздің бағдарламаға→/ ^ілеб̊ізіңізд'айтып жіб̊ерсеңіз ↓///↑ қонақ: ал жақ̊сы→/ нұрлан мын'өзүң шақырып→// со сай себ̊ептермең ͡ геліб̊ жатырмыз ↓///↑ мына ͡ғышқ̊ыл мысқыл дейтін→// бүткүл ͡ ғазақ̊стаң ͡ гөрүб̊ жатқан передача→// ^уөркөндөй ͡ б̊ерсін→// ^уөсө ͡б̊ерсін ↓///↑ ^йенді мын'ұуақыттард'ұзартып →/ бір сағат ͡шоб̊асында ͡ғылып→// ауқұмдұ қылып түсүрүп→// сондай үлкөм ͡ передача ͡б̊олсұн ↓///↑ басың аман→// денің сау ͡ б̊олсұн→// бала-шағ'аман болсұн ↓///↑ жүргізуші: ↑құрметті ͡гөрөрмөндер→/ қышқ̊ыл мысқыл бағдарламасының ͡гелесі санында ͡гездескенше→// аман-сау ͡б̊олұңұздар ↓///	Қонақ: Әйелге тимеймін. Сөйтсе әкемнің айтатынығой, білмеймін әйтеуір қызара бөртіп отырасың деп. Жүргізіші: Ал бәрекелді, уақытымызда жақындап қалған сияқты көке. Бір ауыз біздің бағдарламаға лебізіңізді айтып жіберсеңіз. Қонақ: Ал жақсы Нұрлан мына өзің шақырып, со сай себептермен келіп жатырмыз. Мына қышқыл мысқыл дейтін бүткіл Қазақстан көріп жатқан передача өркендей берсін, өсе берсін. Енді мына уақыттарды ұзартып бір сағат жобасында қылып ауқымды қылып түсіріп, сондай үлкен передача болсын. Басың аман, денің сау болсын, бала-шаға аман болсын.Жүргізуші: Құрметті көрермендер қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі санында кездескенше аман-сау болыңыздар.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші: ↑ассалаумағалейкум әлеумет→// ^йефирде қышқыл мысқыл бағдарламасы ↓///↑ ↑бүгін бізде қонақта→// ^уоңды ауылының тұрғыны→// мұнайшы болатбек тасымбаев ↓///↑ ↑қош ͡ келдіңіз ↓///↑қонақ: ↑рахмет ↓///↑жүргізуші: ↑ал all>өзің туралы→// бір қысқаша айтып жіберсеңіз ↓///↑қонақ: ↑^ййенді мына→// ^уоңды ауылының тумасымын→// кәзір шертпеде тұрамын ↓///↑ ↑бес балам ͡ бар→// бір әйелім бар дегендей ↓///↑жүргізуші: ↑нестик→/ көп ͡ ұзатпай→/ әңгімені бастап ͡ кетейік ↓///↑ ↑ауылда қызық→/қызық әңгімелер боладығо ↓///↑	жүргізуші: ↑ассалаумағалейкүум әлеумөт→// ^йефійрде қышқ̊ыл мысқыл ͡ б̊ағдарламасы ↓///↑ ↑бүгүм ͡ бізде ͡ ғонақта→// ^уоңд'ауұлұнұң тұрғұнұ→// мұнайшы ͡б̊олатпек тасымбаев ↓///↑ ↑қош келдіңіз ↓///↑ қонақ: ↑^ырахмет ↓///↑ жүргүзүушү: ↑ал ^уөзүң тұуралы→// бір ғысқаш'айтып жіб̊ерсеңіз ↓///↑ қонақ: ↑өзүм ^йенді мына→// ^уоңд'ауұлұнұң тұумасымын→// кәзір шертпеде тұрамын ↓///↑ ↑бес ͡палам ͡ бар→// бір әйелім ͡ бар дегендей ↓///↑ жүргізуші: ↑не'стеійк→/ көб̊ ұзатпай →/ әңгімені ͡б̊астап кетейік ↓///↑ ↑ауұлда ͡ғызық→/қызығ ͡әңгімелер ͡б̊оладығой ↓///↑	Жүргізуші: Ассалаумағалейкум әлеумет, эфирде қышқыл мысқыл бағдарламасы. Бүгін бізде қонақта Оңды ауылының тұрғыны мұнайшы Болатбек Тасымбаев. Қош келдіңіз. Қонақ: Рахмет!Жүргізуші: Ал өзің туралы бір қысқаша айтып жіберсеңіз.Қонақ: Өзім енді мына Оңды ауылының тумасымын, кәзір Шертпеде тұрамын, бес балам бар, бір әйелім бар дегендей.Жүргізуші: Нестик, кө ұзатпай әңгімені бастап кетейік. Ауылда қызық қызық әңгімелер боладығо.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑ бастасақ→/ бастайық ^йенді→/ мына бір соғысқа→// барып келген бір шал айтты деп ед ↓///↑ ↑соғыста жүргенде→// бір неміс ^уапицерінің→// ^уон жеті таспақасын бақтым→// дүнійәда→/ таспақа баққан жаман ^йекен→// бытырап кетет ↓///↑ ↑ ^уоныңда әдісін таптым→// абеттің ͡ гезінде шалқасынан қойып→// ^йекі сағаттай көзілдіріп аламын деп ↓///↑ ↑сол айтқандай мынау дүнійәда→// біреудің әзілін ͡ айту→// афтырын айту ^уөте ғыйын ^йекен ↓///↑ ↑сосын→/ ^йенді шамам келгенше→// біреулерінен ^ұлұқсатын сұрап→// кейбіреулерінен ^йенді кешіредіғой ↓///↑	қонақ: ↑ бастасақ→/ бастайығ ͡енді→/ мына ͡ б̊ір соғұсқа→// барып келгем ͡ бір шал айтты деб̊ ͡ еді ↓///↑ ↑соғұста жүргөндө→// бір неміс ^уофұйсерінің→// ^уонжеті таспақасым ͡ бақтым→// дүнүйөдө→/ таспақа ͡б̊аққан жаман ͡ екен→// бытырап кетеді ↓///↑ ↑ ^уонұң ͡ да →/ әдісін таптым→// ^уоб̊едтің ͡гезінде шалқасынаң ͡ ғойұп→// ^йекі сағаттай ͡ гөз ілдіріб̊ ͡аламын деп ↓///↑ ↑сол айтқан мынау дүнүйөдө→// біреудүң әзілін айтұу→// авторұн айтұу өтө ͡ ғыйын ͡ екен ↓///↑ ↑сосұн→/ ^йенді шамам ͡гелгенше→// біреулөрүнөн ^ұрұқ̊сатын сұрап→// кейб̊іреулөрүнөн ^й енді ͡гешіредіғой ↓///↑	Қонақ: Бастасақ, бастайық енді мына бір соғысқа барып келген бір шал айтты деп еді. Соғыста жүргенде бір неміс офицерінің он жеті тасбақасын бақтым, дүниеде тасбақа баққан жаман екен бытырап кетеді. Оныда әдісін таптым, обедтің кезінде шалқасынан қойып екі сағаттай көз ілдіріп аламын деп. Сол айтқан мынау дүниеде біреудің әзілін айту авторын айту өте қиын екен. Сосын енді шамам келгенше біреулерінен рұқсатын сұрап, кейбіреулерінен енді кешіредіғой.
Болатбек Тасымбаев	▶	жүргізуші:↑ нағашы↓///↑қонақ: нағашымғой→/ жиенімғой ͡ деген→// немен келатырмыз ↓///↑жүргізуші: ↑бәрекелді↓///қонақ: ↑мына бекі дейтін жерде→// бақытжан дейтін→/ ^уөзімнің туған жездем→// ^уөмірден ^уозып кетті→// сол бақытжан жездемнің→// әзілін айтып ͡ кетейін↓///↑бақытжан дейтін жездем→// бір ^йештеңеге көңілі бітпейтін→// ^уөзінен басқ'адамды менсінбейтін→// сондай ͡ гісі ^йеді ↓///↑жүргізуші: ↑иманды болсын↓///↑	жүргүзүушү:↑ нағашы↓///↑ қонақ: нағашымғой→/ жійенімғой деген→// немең ͡ геліб̊ ͡ жатырмыз ↓/// жүргүзүушү: ↑бәрекелді↓///↑ қонақ: ↑мына ͡б̊ейкі дейтін жерде→// бақытжш̆ан дейтін→/ ^уөзүмнүң тұуған жездем→// ^уөмүрдөн ^уозұп кетті→// сол бақытжш̆ан жездемнің→// әзілін айтып кетейін↓///↑ бақытжан дейтін жездем→// бір ештеңеге ͡ гөңүлү ͡ б̊ітпейтін→// ^уөзүнөм ͡ басқ'адамды менсімбейтін→// сондай гісі ͡ еді ↓///↑ жүргүзүушү: ↑ыйманды ͡б̊олсұн↓///	Жүргізуші: Нағашы.Қонақ: Нағашымғой, жиенімғой деген немен келіп жатырмыз.Жүргізуші: Бәрекелді!Қонақ: Мына Бейкі дейтін жерде Бақытжан дейтін өзімнің туған жездем өмірден озып кетті сол Бақытжан жездемнің әзілін айтып кетейін. Бақытжан дейтін жездем бір ештеңеге көңілі бітпейтін, өзінен басқа адамды менсінбейтін сондай кісі еді. Жүргізуші: Иманды болсын.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑сол бір ͡ гүнү балдары→// үйіне бір жұмышшы әкеліп→// қора ͡ғалатыпты ↓///↑ ↑соны қора ͡ ғалап→// төбесін жауып жатқанда→// бір інісі ͡геліп→// қораның ͡ анжағына шығып→// мынжағына шығып сығалап қарап→// со бақытжан жездеме келіп айтыпты ↓///↑ ↑бәке→/ мына әкелген→/ жұмұсшың шебер жігіт ^йекен деп ↓///↑ ↑сонда бақытжан жездем→// айтат дейд→// ^йей стандарт тасты қалад'ау деп ↓///↑ ↑сонда бақытжан жездем→// ^уөз'ұйқұшыл ͡ гісі ^йеді ↓///↑ ↑қолы ͡ғалт ^йетсе→// көзі'лініп кететін ↓///↑ ↑одан мына телесериал болдығо→// жумонг →/ханзада жумонг дейтін ↓///↑ жүргізуші: ↑иә ↓///↑	қонақ: ↑сол ͡ б̊ір ͡ гүнү ͡ б̊алалары→// үйүнө ͡б̊ір жұмұшш'әкеліп →// қора ͡ғалатыпты ↓///↑ сонұ ͡ ғора ͡ғалап→// төб̊өсүн жауұб̊ жатқанда→// бір інісі ͡геліп→// қораның аржағына шығып→// мын жағына шығып̊ ͡сығалап қарап→// сол ͡б̊ақытш̆ан жездеме ͡геліб̊ ͡айтыпты ↓///↑ бәке→/ мын'әкелген →/ жұмұшшұң шеб̊ер жігіт ^йекен деп ↓///↑ сонда ͡б̊ақытжан жездем→// айтады дейді→// ^йей стандарт тасты ͡ғалад'ау деп ↓///↑ сонда ͡б̊ақытжан жездем→// ^уөз'ұйқұшұл ͡гіс'еді ↓///↑ қолұ ͡ ғалт ^йетčе→// көз'ілініп кететін ↓///↑^уодан мына телесерійал болдұғой→// жұумоңг→/ ханзада жұумоңг дейтін ↓/// жүргізуші: ↑ійә ↓///	Қонақ: Сол бір күні балдары үйіне бір жұмысшы әкеліп, қора қалатыпты. Соны қора қалап, төбесін жауып жатқанда бір інісі келіп, қораның ан жағына шығып, мын жағына шығып сығалап қарап, со Бақытжан жердеме келіп айтыпты. Бәке мына әкелген жұмысшың шеберлігі деген деп. Сонда Бақытжан жездем айтат дейді ей стандарт тасты қаладыау деп. Сонда Бақытжан жездем өзі ұйқышыл кісі еді. Қолы қалт етсе, көзі ілініп кететін. Одан мына телесериал болдығо Жумонг ханзада Жумонг дейтін. Жүргізуші: Иә.
Болатбек Тасымбаев	▶	қонақ: ↑со ханзада жумонгды→// көріп атқан ↓///↑ ↑кешқұрым→/ қой келетін кез ͡со→// жаңағы жиенім→/ кино сірә қызық жерінен бітедіғой ↓///↑ ↑сол кино бітуг'айналғаң ͡ гезде→// қой келіп қалған→// содан тәте сен көре бер кино→// кәзір айтарсың деп→// қой қамап келемін деп→// жүгіріп кетіп қалыпты жәймен ↓///↑ сол қойды қамап→// жүгіріп үйге келсе→// мана әкесі көзі'лініп кетіпті жездемнің ↓///↑ содан→/ үйге кіріп келіп жіберіп ↓///↑ ↑тәте→/ жаңағы киноның арты→// не ͡болды десе→// бәкең сасып қалып→// ^уой ͡ бәлендей ^йештеңе болған жоқ деп→// айтат ͡тейді ↓///↑ ↑сосын→/ ^йенді мына шетпеде→// қатарша мұрат дейтін→// ағамыз болд ↓///↑	қонақ: ↑сол ханзада жұумоңгдұ→// көрүб̊ жатқан ↓///↑ кеш құрұм→/ қой гелетіңгес сол→// жаңағы жійенім→/ кійнө сірә қызығ ͡ жерінем ͡ бітедіғой ↓///↑ сол ͡ гійнө ͡б̊ітүугө→/айналғаңгезде→// қой ͡ геліп қалған→// содан тәте сең ͡ гөрө ͡б̊ер ͡гійнөні→// кәзір айтарсың деп→// қой ͡ ғамап келемін деп→// жүгүрүп кетіп қалыпты жәймен ↓///↑ сол ͡ ғойдұ ͡ ғамап→// жүгүрүб̊ ͡үйгө ͡ гелсе→// мана / әкесі ͡ гөз іліп кетіпті жездемнің ↓///↑ содан→/ үйгө ͡ гіріп келіб̊ жіб̊еріп ↓///↑ тәте→/ жаңағы ͡гійнөнің арты→// не ͡б̊олдұ десе→// бәкең сасып қалып→// ^уой бәлендей ^йештеңе ͡б̊олған жоғ ͡деп→// айтады ͡ дейді ↓///↑ сосұн→/ ^йенді мына шетпеде→// қатарша мұрат ͡ тейтін→// ағамыз ͡б̊олдұ ↓///	Қонақ: Со ханзада Жумонгды көріп жатқан. Кеш құрым қой келетін кез со жаңағы жиенім кино сірә қызық жерінен бітедіғой. Сол кино бітуге айналған кезде қой келіп қалған содан тәте сен көре бер киноны кәзір айтарсың деп қой қамап келемін деп жүгіріп кетіп қалыпты жәймен. Сол қойды қамап, жүгіріп үйге келсе, мана әкесі көз іліп кетіпті жездемнің. Содан үйге кіріп келіп жіберіп. Тәте жаңағы киноның арты не болды десе, Бәкең сасып қалып ой бәлендей ештеңе болған жоқ деп айтат дейді. Сосын енді мына Шетпеде қатарша Мұрат дейтін ағамыз болды.
Болатбек Тасымбаев	▶	↑иманды болсын ↓///↑ әр'ағамыз болып келет→// әрі құдамыз болып келет ↓///↑ сол ͡ гісі→/ мына тоқсаныншы жылдарда→// ауылда гаж ͡ жоқ →/ шетпеде ↓///↑ қаламқастан→/ салярка таситын кезғо ↓///↑ со шурка дейтін ағасын'айтыпты ↓///↑ аға ͡ бір→/ бір крушка саляркам бар ͡ еді→// ^йертең марттың айағында→/ шығарып кету ͡ герек еді деген сыйақты ↓///↑ сосын шөкең→/ е боладығой деп анау інісі→// сосын менің әділет дейтін ағам ͡бар ↓///↑ со әдекеңде→/ жаңағы бір крушкі саляркасына→// тамызық ͡ қой ^йенді ^уол ͡ гезде ↓///↑ сон'үш бочка соляркамен→// шығатын болыпты ↓///↑ ^уөзі шикушк'аз→// кішкентай ↓///↑ содан→/ шетпенің бір жігіті →// тағы килігіпті ^уортаға ↓///	↑ыйманды ͡б̊олсұн ↓///↑ әр'ағамыз болұп келеді→// әрі ͡ғұдамыз ͡б̊олұп келеді ↓///↑ сол ͡гісі→/ мына тоқ̊саныншы жылдарда→// ауұлда гаж ͡ жоқ→/ шетпеде ↓///↑ қаламқастан→/ солйарка тасыйтың ͡гезғо ↓///↑ со шөрка дейтін ағасын'айтыпты ↓///↑ аға ͡б̊ір→/ бір ͡грұужка солйаркам ͡ бар ^йеді→// ^йертең марттың айағында→/ шығарып кетүу ͡герег ͡ еді деген сыйақты ↓///↑ сосұн шөкөң→/ ^йе боладығой деб̊ ͡ана →/ інісі →// сосұн менің әділет дейтін ағам ͡ бар ↓///↑ сол әдекеңде →/ жаңағы ͡б̊ір ͡грұужка солйаркасына→// тамызық ͡ қой ^йенд'ол͡ гезде ↓///↑ сол үш бочка солйаркамен→// шығатым ͡ болұптұ ↓///↑ ^уөзү шыйпұучкам аз→// кішкентай ↓///↑ содан→/ шетпенің бір жігіті →// тағы ͡гійлігіпт'ортаға ↓///	Иманды болсын. Әрі ағамыз болып келеді, әрі құдамыз болып келеді. Сол кісі мына тоқсаныншы жылдардағы ауылда газ жоқ Шерпеде. Қаламқастан солярка таситын кезғо. Со Шөрка дейтін ағасына айтыпты. Аға бір, бір кружка соляркам бар еді ертең марттың аяғында шығарып кету керек еді деген сияқты. Сосын Шөкең е боладығой деп анау інісі сосын менің Әділет дейтін ағам бар. Со Әдекеңде жаңағы бір кружка соляркасына тамызық қой енді ол кезде. Сол үш бочка соляркамен шығатын болыпты. Өзі шипучкам аз, кішкентай. Содан Шертпенің бір жігіті тағы килігіпті ортаға.
Болатбек Тасымбаев	▶	↑^уоразалы нағашымның аулында→// ^йенді шаруада ^уотырат ↓///↑ қарымсақ дейтін қойшы болт ↓///↑ қойшы жігітқо→// қазір ^йел ұстайдығо сондай ↓///↑ қойш'алад көмекке→// сол манағы қарымсақ дейтін жігіт→// таңертең қойға ͡ гетіп→// кешке ͡ геліп→/ шәйдің үстінд'аздап→// манағы қойдаң ͡ гелгеннең ͡ гейін→// ұрттайтын бір-екі рюмкасы бар ↓///↑ со шәйдің үстінде→/ әңгіме ͡ғылып→// ^уоразалы нағашыма әй→/ ^уореке→/ мына мұнай дейтін кетіп ͡ атыр ^йекенғой деп ↓///↑ сосын ^уоразалы нағашым→// қайаққа ͡ гетіп ͡ атыр мұнай ↓///↑^уол шетелге ͡ гетіп ͡ атыр ^йекеңғой ↓///	↑ойб̊ай шәке→/ мені ͡ де ͡ ала ͡ гетčейші→// бір ͡ б̊очка солйаркам ͡ бар ^йеді ↓///↑ көлүк таб̊'алмай ^уотұрмұн→// шійеб̊ірде дейтің ͡ ғайын жұртұм→// шөп̊ ͡ шауұб̊ жатыр ↓///↑ содам ͡ бір ^йелүу түп̊ ͡ шөб̊ ͡ алып ͡ перемін→// қәзір жолдан ала ͡гетш̆і ↓///↑ үстүң босқой сенің ↓///↑ сосұн шөп ͡перем дегеңге→// шәкеңде сылқ ^йете түскөн ↓///↑ содан мана төрт ͡шігіт ͡полұп→// қаламқастан шығып→/ тартадығой ↓///↑ содан әңгімені ^уөрб̊үйтүп →// саулатыб̊ ͡отұрұп̊ ͡ шеб̊ірге ͡геледі ↓///↑ шеб̊ірге ͡геліп→// манағы→/атасына б̊арады ↓///↑ атамнан шөб̊ ͡алып ͡ перемін дедіғой ↓///	Ойбай Шәке меніде ала кетсейші, бір бочка соляркам бар еді. Көлік таба алмай отырмын, Шиебірде дейтін қайын жұртым шөп шауып жатыр. Содан бір елу түп шөп алып беремін, кәзәр жолдан ала кетші. Үстің босқой сенің. Сосын шөп берем дегенге Шәкеңде сылқ ете түскен. Содан мана төрт жігіт болып Қаламқастан шығып, тартадығой. Содан әңгімені өтбитіп, саулатып отырып Шебірге келеді. Шебірге келіп манағы атасына барады. Атамнан шөп алып беремін дедіғой.
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Ғаділбек Жанай қошеметтеріңіз! Ассалаумағалейкүм! Жібек жолы арнасында түңгі студия бағдарламасы. Шоуымызды не істейміз? 2 Ж: Бастаймыз! 3 Ж: Бастаймыз! Ж: Кеш жарық! "Қ: Жыл құтты болсын Нұреке! Ж: Әумин, әумин! Қ: Амал мерекесі құтты болсын! Ж: Ең күшті мереке ғой. Қайырлы күн, достар! Наурыз мерекесі құтты болсын! Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Қайда барсақ та… 2 Ж: Жол болсын!""3 Ж: Жол болсын! Ж: Мереке құтты болсын баршаңызға! Ал, Ғаділбек Түңгі студияға қош келдің! Қ: Қош көрдік! Ж: Настро… көңіл-күй қалай? Енді кофеңе қарап… Қ: Нормально братан деп, жақсы-жақсы. Ж: Иә, кофеңе қарап, басқa нәрсе… Қ: Кофеңе қарап… Ж: Неге кофемен? Қанша жыл болды кофе ішіп жүргеніңе? "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Бізге рекламасы өтіп кеткен ғой. Кезінде ана кинодан көретін едік қой. Үйден шығады да жаңағыдай, американский киноларда бүйтіп кофе алады, сосын барып, барады жұмысқа. Сол өткізіп жіберген ғой рекламасын. Ж: Мен кофе іше алмайды екенмін. Кофе ішетіндер бар ма? 3 Ж: Жоқ. Ж: Шынымен ба? Мен шәйға… шәй… 3 Ж: Сен неге ішесің? 2 Ж: Мен… Қ: Сен неге ішесің? Шық десей. "Ж: Реал Мадрид-Барселона десе, мен жаңағы шәй десең. 2 Ж: Мен кофе ішемін. Мен жалпы сол жұрттан қарап, үйреніп кеттім негізі. Қ: Менде сөйттім-ау деймін. 2 Ж: Бауырым, не істейік бір кофейня да кездесейік деп. Қ: Кофе ішейік деп иә? 2 Ж: Иә, кофе ішейік, сөйтіп сөйлесейік дейді ғой. Менің ойымша ол да біреуден үйреніп алған сияқты. Сөйтіп-сөйтіп кете береді. ""Қ: Жоқ, андай көрінеді ғой. Кофе ішпесең, шешілмейтін сияқты. 2 Ж: Иә, бірақ бұл да бір қуанарлық жағдай. Кезінде біздер тек қана қымыз ішкенбіз, сорпа ішкенбіз, одан кейін… Ж: Сүт ішкенбіз. 2 Ж: Иә, жетпіс жылдай ішкенбіз. Иә, одан кейін міне кофеге де жеттік. Ж: Не ішкенсің өзің десең. 2 Ж: Жетпіс жылдай болды ғой десең. Иә, оған да шүкір. Сергек жүреміз, ояу жүреміз, жұмыс, тірлік шешіліп жатады кофенің басында. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Кофе таусылып қалса, мына жақта Ғаділбек сүт бар. 3 Ж: Сүт дайындап қойдық. Қ: Сүт бар ма? Болды иә. 2 Ж: Демек, Ғанекең бір сот шешуге келіп отыр ғой. Ж: Иә, Ғаділбек… 2 Ж: Бауырсақтан алып отыр. Ж: Иә, бауырсақтан алып отыр. Қ: Біткенше тауысуымыз керек қой. Ж: Иә, біткенше тауысуымыз керек. Бірақ бұны біз…"Қ: Көрермендерге берсек. Ж: Иә, сол көрермендерге берейікші, бәрібір тауыса алмаймыз. Мынау сіздікі. 2 Ж: Ғанеке енді… Қ: Барып келейін ба? Ж: Жо-жоқ, мен өзім. Мынау емес. Мен өзім апарамын. Алыңызшы! 3 Ж: Ой, рақмет! Ж: Кім бауырсақ жейді? ""3 Ж: Рақмет! Біз осы үйдің балаларымыз ғой, бізге бермей-ақ қоюына болар еді. Қонақтарға беріңіздер. Мереке құтты болсын! Наурыз құтты болсын! 2 Ж: Мына көрініске қарап, айтқым келіп тұр да, біздің еліміздегі барлық басшылық осындай болса ғой. Ғадеке! Ғадеке? Қ: Иә. 2 Ж: Осы көрініске қарап, айтып отырмын да, біздің еліміздегі басшылық осындай болса ғой. Халықпен бірге жесе деп. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Кесе керек болады-ау. Ж: Әрине. Қ: Кесе керек болады. Кесе студиянікі. Құрт аламыз тек. Ары қарай үшінші қатарға. Дұрыс па бәрі? Ж: Мынаған не керек екен иә, сүт керек екен. Қ: Сүтпен, қаймағы бар шәй керек екен. 2 Ж: Онда құрметті көрермендер, біз келесі бағдарламада кездесеміз. Қазірге шәй ішіп алайық деп. Қ: Шиелінің шәйі. "Ж: Шиелінің шәйі. 2 Ж: Орнымызға жайғасамыз. 3 Ж: Енді дәл қазір Түңгі студиядағы көрерменнің де, қонақтардың да, бәрінің көңіл-күйі көтерілген сияқты иә? 2 Ж: Иә. Ж: Иә. Мереке құтты болсын! Әңгімемізді ал жалғастырайық. 2 Ж: Жоқ, Ғаділбек мырзаны бүгін ұлыстың ұлы күнінде арнайы қона"Қ: Қаймағы бұзылмаған. 2 Ж: Қаймағы бұзылмаған, ең бір әдемі дәстүрлерімізді, мәселен, наурызды бұл кісілер менің ойымша амал мерекесінен бастап тойлап. Ж: Күшті мереке. 2 Ж: Иә, сондықтан бізді бір қазақы, қаймағы бұзылмаған өңірдің жарық жұлдызы деп, бүгін сізбен, елмен, жұртпен тойлатайық деп шештік. 3 Ж: Қалай, қалай? Бұл не деген сөз? Қ: Енді өзімше болып отырмын ғой. "қ етіп, жайдан-жай шақырған жоқпыз. Өйткені, сіздің туған жеріңіз, жалпы Маңғаз маңы Маңғыстау, еліміздің батыс өңірі дейік, қазақылықтың ең бір…"
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	2 Ж: Жоқ, ол да қазақылық. Баяғыда айна болмаған ғой, деп кете берген ғой осылай. Мына атпен жүреді, шаң болады, өстіп сулап отырған. Сондықтан қош келдіңіз! Қ: Қош көрдік Дәке! Рақмет! 2 Ж: Енді жаңағы Батыс өңірінде гастрольдік сапармен болған кезде есімде, міндетті түрде қазақы киім, ол қыс болсын, жаз болсын, сосын той-жиындарда жеңгелеріміз, апаларымыз иә, кәдімгі қуанып қаласың ғой. Анау батыс өңірден шыққанда қалаға келгенде біраз уақыт бүйтіп сөйлеп жүресің «әу, қалайсыңдар, аманбысың?». "Қ: Армы… арма ағайын деп па? 2 Ж: «Арма қазақ» деп. Сол үшін біз ерекше батыс өңіріне ерекше рақмет айтамыз. Бұл үлкен бір біз мақтанып, біз қуанатындай дүние. Ж: Тамаша! Және де жалпы кәсіп туралы айтатын болсақ, Жаңай зергерлік бұйымдар компаниясы бар ма? Сол туралы айтып кетсек, бір жарнама болсын, бір-бірімізді қолдап жүрейік. Қ: Енді деп ұялып қалсам, бұл в общем былай болды. Ж: В общем былай болды. 2 Ж: В общем. ""3 Ж: Айта беріңіз, ерік өзіңізде. Қ: Негізі мына пандемия кезінде жан-жақты қырымыз ашылып кетті ғой өзі. Бұрын бар екен ғой сондай қырларымыз бар екен. Сөйтіп, жаңағындай кәсіпке бет бұрып, не істесек болады деген кезде, бір досымыздың несі жаңағындай айтқан ақылы, ол күміс пен алтынды осымен айналыссаң, ұтылыс болмайды, себебі, андай сыйлағанда да ол өзінде қалатын нәрсе дейді да. Жоғалып кетпейді, солып қалмайды деген сияқты жаңағындай. Қай жағынан пайдалы, сатып жіберсең де пұл болатын дүние. Сондықтан ешкім ұтылмайды. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Мүмкін, сегізінші наурызда осындай сыйлықтар береміз. Гүл берсең, солып қалады деген сияқты. Қ: Соны түсіндіре алмай, сол үшін келіп отырмыз ғой. Ж: Сегізінші наурыз жүз миллион доллар кетіпті қыздар. Соның орнына сіздерге күміс беру керек еді. Қ: Бірақ қарашы, дым білмей отырған адам сияқты отыр да. Дым білмейді. Ж: Алған жоқпыз біз. Қ: Бүйтіп тағы бар ма деп. 3 Ж: Өзіңіз не сыйладыңыз сегізінші наурызда әйеліңізге?"Қ: Мен не сыйламадым айналайын де. Ж: Жоқ, қыздар мен қарсы емеспін. Қ: Бүкіл проба менен болды ғой. 2 Ж: Гүл сыйлап жібердім ғой. Ж: Гүл сыйлаған әдемі айтып жатқаным ғой. Көп ақша жаратады екен, ер адамдар қыздарға көп көңіл бөледі екен, өте керемет мереке. 3 Ж: Жоқ, не сыйладыңыз деймін? Қ: Мен… мен не сыйладым айтайын ба? Ж: Айфоннан бөлек. Қ: Менің келіншегім енді айтпайтын едім, негізі айтпайтын едім, бірақ енді сіз сұрап отырғаннан кейін айтып жатырмын. Мына…"
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	2 Ж: Бәріміз айтайық, бәріміз айтайық. 3 Ж: Иә, бәріңіз айтыңыз. Қ: Тұрып… 2 Ж: Қандай сыйлық алды? Қ: Тұрып айтайықшы әйелімізге деген құрметпен деп па. Ж: Ой мен тұрып бере жаздадым ғой кәдімгідей. Мен кәдімгідей. Қ: Бар студияны тұрғызып айтсаң да. Ж: Мен тұрып кете жаздадым ғой. "Қ: Енді мен балаларымның анасы, төрт баланы туып берген, енді төрті рет өліп-тірілген ең азы. Біздің үйге келін болып, сондай бақ болып келген… 2 Ж: Ханшайым? Қ: Ханшайымымды қалай сыйласа да ол не берседе ол артық емес деп ойлаймын өз басым. Ж: Әрине. Қ: Деп жылап… жылап отсаң да. Мен осы өзі… Ж: Образға кіріп. Қ: Өзінің армандап, өзі армандап жүрген, мен сол, өзі армандамайынша, өзі бір жүрекпен бір сағынып іздемейінше мен ол мүмкіндікті жасағым келген жоқ келіншегіме. Ол мына Ұмра қажылығына… мен жаңағы…"
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Жолдама иә? Қ: Осы уақытқа дейін дайын болмағанын сезініп жүрдім да, енді осы жақында бастап бір күні ұйқыдан тұрсам, таң атпай бір дауыс естіліп жатыр, бір кітап оқып жатыр екен сөйтсем, бірдеңе-бірдеңе-бірдеңе қалай иә деп оқып отыр да кәдімгідей кітапты. Сөйтсек, Пайғамбарымыздың өмірін ошып отыр екен. Түсіндім енді уақыт келгенін. Сөйтіп мына сол сыйлық сол болды. Мен ойлаймын енді… Ж: Тамаша сыйлық. Қ: Ешқандай да бір ол гүлде беріліп жатыр осы. Көп бермей кетсең, кіші қызым айтады «әке осы сіз соңғы кезде мамаға гүл бермей кеттіңіз, анамызға» деп. «Бәрі дұрыс па?» деп сұрайтын болды қазір. Сондықтан жалпы әйеліміз ол біздің келіншегімізге не сыйласақ та ол артық емес. "Ж: Иә, әрине, әрине. Қ: Но, енді өзінің махаббатымен, дұғасымен сұрап алған сыйлығы деп айтса болады. Ж: Тамаша, тамаша! 3 Ж: Сыйлық демекші біз мына жерде домбыра көріп тұрмыз. Бұл… Ж: А? Қ: Мен сосын Нұреке құр… құрқол келмей, келгеннен кейін қазақ өзі жаңағындай беру деген нәрсені қолға алып алған нәрсені, қолға алып алған ғой, жалпы не нәрсе болса да, байғазы береді, сүйінші береді. 2 Ж: Үркер береді. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Көрімдік береді. Құдай ана жас келген семьяға отқа шақырады. Әйтеуір бірінші, сол адамның жаңағы бізде бағдарлама басталмай, құртпенен бауырсақ бердік. Береке болсын, бір-бірімізге махаббат артсын деп. Сөйтіп бастадық қой. Сондықтан Түңгі студияға құрқол келмей, бұл енді сіздерге үлкен рақметімді айта отырып, барша ұжымға, кадрға көрініп отырған, көрінбей тұрған қаншама артта қыз-жігіттер бар, еңбектеріңіз орасан зор. Қандай керемет бэнд бар, Нұреке өзіңіз бар, сонау Астанадан Алматыға келіп отырсыз былай қарағанда Түңгі студияны қандай керемет десең. Салтанат бар, Дәулет бар, бір-бір тұлға, сондықтан құрқол келмей мына Түңгі студия деген жазуы бар домбыраны алып келдік. Домбыраны алып келдік. "Бұлай алып келген себебіміз де бар. Себебі, бұл бізді, мен ойлаймын да, қазақпен бірге келе жатқан кім бар, сонша ғасырдан бері әйтеуір шекіспеген ел, білмеймін енді біз сондай жай жатқан ел болсақ та, әртүрлі дүниелер болуы мүмкін. Бірақ қазақты сатпаған осы қара домбыра деп өзім ойлаймын, шынымды айтқанда. Сондықтан осы домбыраны сыйлауға ниет еттім. Домбыра әнменен күйдің, біздің іштегі эмоциямыздың бір жеткізетін құрал. Кезінде қалай түсін… түсінісетін едік бір-бірімізбенен. Сөз айтпай ана ханның баласы өлгенде де жаңағы домбыра… 2 Ж: Күймен жеткізді. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Күйменен жеткізбеді ма. Біз сондай қазақ едік. Күйменен түсінетін, ымменен түсінетін, қазір… 2 Ж: Мың рет айтып түсіндіре алмайсың. Қ: Көп жағдайда дымды түсінбей қалдық өкінішке орай. Сол бір-бірімізді ымменен, жүрекпен түсініп жүрейік деп осы домбыраны алып келдік. Ж: Ал, рақмет! 2 Ж: Туф, бәрекелді! Қ: Төріңді ілулі тұрсын құдай қаласа. Ж: Рақмет! "3 Ж: Үйдің иесіне беріңіз. Қ: Үйдің иесі? Қошеметтеп қойсаңыз. Ж: Тамаша! Керемет сыйлық. 2 Ж: Нұреке… Ж: Тамаша! Керемет сыйлық. Рақмет Ғаділбек! Қошеметтеріңіз! Енді… 2 Ж: Алыстан қарасаң, Жандарбек Бұлғақовқа ұқсап тұрсыз кәдімгідей. Шойынбековке ұқсап тұрсыз. Ж: Бұйырса, бұйырса, бұйырса. Рақмет! Қ: Рақмет! Ж: Енді арнаудан бастамадық па бағдарламамызды. ""Қ: Мен? А? 3 Ж: Сіз арнау айтқыңыз келіп тұр ма? Қ: Сөйтсеңші Нұреке, ал, тыңдайық онда. 3 Ж: Бір әу деп жібермедіңіз ба? Қ: Ал. Ж: Ал. Жоқ, футболда болады ғой, бір гол салатындар болады, мен… 2 Ж: Пас беріп тұрамын десеңізші. Ж: Пас беріп тұрамын, иә, Ғаділбек өзің. Алғашқы болып осы домбырамен. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Мен енді, мен ақын емеспін, бірақ енді қазір бір «ханшайым» деген әннің қайырмасына бір бірдеңе шығарып, енді көрейін, білмеймін, не шығатынын біліп тұрғаным жоқ, қазір. Түңгі студиям-ау, Әзіл-қалжың мен махаббаттың иесі қалай? 2 Ж: Өй де. Қ: Қалай бола ма? Ж: Тамаша! Қ: Нұрлан, Дәулет пен Салтанат қой киесі, Ыстық сезім мен көрерменді сүйесің бола ма?"Ж: Әрине, күшті. Қ: Түңгі студиям-ау, Бағымды жалғыз өзің естілер, Бағымның гүлі болып бақыт кеше бер, Бағаңа жетпей жатсам кей кезде Сен кеше гөр. Ж: Браво! Тамаша! Рақмет, рақмет! 2 Ж: Ақын екенсіз. 3 Ж: Мереке құтты болсын! ""Қ: Әумин жаным, әумин. Ж: Күшті бағдарлама болып жатыр. 2 Ж: Күшті бағдарлама болады. Сонымен Салтанат сегізінші наурызға не сыйлық алдың? Қ: Бағдарлама басталды ма негізі? Ж: Басталған жоқ әлі. Қ: Басталған жоқ па? Ж: Біз мынау бастамасы ғой эфирдің. Не жаңалық болып жатыр? Ал, бастайық. Қ: Жақсы. Ж: Жақсы де. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	3 Ж: Не жаңалық, не жоспар жаңа жылға? Ж: Зергерлік компания туралы айтып кетпедің. Қ: Айтып кеткенде. Ж: Не болып жатыр, қай жерден сатып алуға болады, қай жерден тапсырыс беруге болады? Қ: Ол компания қазір тоқтап тұр. Ж: Мхм. Мхм дейді. Қ: Өй десең. Ж: Өй. "Қ: Себебі, енді, жаңағындай кәсіп жасау оңай емес екен. Ж: Әрине, оңай емес. Қ: Мен мынау өнерден қолымыз босап қалғаннан кейін кірдік та кезінде, пандемияданы… ол біз ойладық та бүйтіп-бүйтіп өзінен өзі күшті жүріп кететін шығар деп. Болмай қалды біраз. Сонымен қазір тоқтатып қойдық. Бірақ проекті тұр. Осы Түңгі студия арқылы мен инвестор іздеймін. Ж: Құрметті достар, егерде инвесторлар болса, міндетті түрде хабарласыңыздар. 3 Ж: Сонда инвестицияға қанша ақша керек сізге? ""Ж: Жалпы бизнес ашу… 3 Ж: Мүмкін иә, мүмкін… 2 Ж: Бүйтіп бере салса Салтанат. 3 Ж: Иә арамызда… Ж: Дайын ба? Қ: Бір инвестор керек, сосын айтайын ба не керек, кім керек? Ж: Кім? Қ: Осы кәсіпті жақсы көріп, жүргізе алатын адам керек. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Әрине, сол кәсіпті білетін иә. Қ: Мен жаңағы әнбассадор бола беремін. 3 Ж: Қалай? Қ: Әнбассадор. 3 Ж: О, күшті естіледі екен. 2 Ж: Әнбассадор. Қ: Анау біртүрлі естіледі. Әнбассадор деген дұрыс естіледі. Ж: Онда… Қ: Сонда ештеңе…"Ж: Онда Голландия астанасын айтпа онда. Қ: Жақсы. Әнстердам десем қалай? Ж: Жалғастырмай-ақ қояйық. Қ: Жақсы. Соныменен… Ж: Қызығып жалғастырып отырсың ғой. Қ: Сонымен инвестиция құятын адам болса, сосын осы кәсіпті жақсы көріп жүргізе алатын болса, мен әнбассадормын, үшеулеп… 2 Ж: Сосын сататын адам болса, сатып алатын адам болса, тағатын адам болса, дайын тұрған бизнес. ""Қ: Дайын тұрған бизнес. Ж: Сосын ақшаны әкеліп беретін адам болса. Қ: Иә. 2 Ж: Иә. Нұрлан мырза Ғаділбек мырзаның соңғы уақытта подкаст дейміз, сұхбат дейміз, көп байқалған дүние бар. Көп сұхбаттарды… Ж: Белсенді болып жүр. 2 Ж: Иә. Ж: Әлеуметтік желіде. 2 Ж: Подкасттарында, сұхбаттарында бір дүниені көп айтады. Бір екі-үш жерден естіп қалдық. Ж: Соны көрейік бірінші иә. 2 Ж: Иә, ол не? Көрейік. Содан кейін сол жайлы әңгімелесіміз. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Қорқатын болдық қой. 2 Ж: Мен аңдып жүремін ғой. Ж: Жалпы айфон сияқты адам деген обновляться ету керек. Обновление деген сияқты жыл сайын иә? 3 Ж: Керек нәрсе. 2 Ж: Жаңару. Қ: Ол жыл сайын емес негізі… 2 Ж: Күн сайын. Қ: Бізге қазіргі мынау уақыттың несімен өзі сезіп жүру керек адам өзі. Бір өзі реті келіп қалады. Сол кезде обновляться етіп қалу керек үлгеріп. Үлгеріп қалмасаң, бүйтіп қарасаң пойыз кетіп қалады да. "Ж: Сол қазіргі кезең иә? Қ: Иә, сондай кезең. Өзің бүйтіп сезіп жүресің, бүйтіп бос қойып қоясың, құдан сұрайсың сосын, уақытында обновляться етейінші деп сұрайсың құдайдан. Сөйтесің да обновляться етіп жүре бересің болды. Ж: Болды ма? Қ: Болды. 2 Ж: Жоқ, мәселен… мәселен жаңа… жаңағы Ғаділбек, жаңа Қазақстан обновлениеге, жаңаруға ұшыраған Ғаділбек, про макс Ғаділбек дейік. Ол қандай болуы мүмкін? Енді түсінікті үш есе гонорар көбейеді, памяті көбейеді. ""Ж: Таңертең ерте тұру, жүгіру деген сияқты нәрселер ғой жаңару деген. Қ: Жо-жоқ мынадай… Ж: Көз қарасты өзгерту. Қ: Жоқ, мысалы қазір, мына жаһандану енді тез дамып жатыр ғой. Ж: Дамып, тез дамып бара жатыр иә. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Сосын мына жастармен көп араласамын. Өзім әдейі, себебі, команда бәрі дені көп жастар жиырманың айналасындағы жігіттер. Негізінде, себебі, бұл жігіттердің ойлау қабілеті мүлде басқаша да. Сол… сол неменені бірігіп бәріміз, бір ортадан бір қауым құрамасақ, онда біз бөлінген күйі сол бөлінген. 2 Ж: Дара адам. Қ: Бір тұлға бөлінгені қалай? Жүзге, қазір деген мына жасқа бөлініп қалған ғой. Анау жиырмадан жоғары, мынау отыздан жоғары. Негізі сол дұрыс емес та. Біз бір-бірімізге жанымыз ашудан алыстап кеттік. Біз сол білетін нәрселерімізді бөлісу керек бір-бірімізге. Жастар үлкендерге айту керек та. Қазір жаңашылдықты. Үлкендер опытымен бөлісу керек. "Ж: Иә. Тәжірибе… Қ: Мен ойлаймын сол кезде бірігіп жүрсек… 3 Ж: Бір-бірін сыйламай дейсіз ғой. Қ: Иә, әдемі ғой, мысалы, төртеуміз отырсақ мына бағдарлама да болмас еді да мысалы, жастар сіздер келмесеңіздер. Тек сіздер отырсаңыздар да қызықсыз болар еді деген сияқты. Бәріміз бір-бірімізге керекпіз ғой негізі. Сол үшін… Ж: Үлкендер де, жастар да…""Қ: Байланыс болу керек арамызда. Менің ойым сондай. Сол дұрыс сияқты. Ж: Дұрыс иә, дұрыс. Жалпы маған бұл тақырып ұнағаны, жалпы айфон сияқты, мысалы, айфонның өзі обновляться екен. Қ: Иә, иә, иә. Ж: Жыл сайын обновляться ма? Қ: Иә, иә. 3 Ж: Бір нәрсе ішіне қосылады жаңадан. Ж: Жалпы осы, қазіргі кезде осы үлкен әлемді алатын болсақ, жаңару кезі сияқты. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Иә. Ж: Мысалға, енді алысқа кетпей-ақ қояйын, мысалы, адам деген от… от тапты ғой бірінші. 2 Ж: Иә. Қ: Иә. Ж: От тапқаннан кейін етті қуыра бастады, одан кейін жаңағы дами бастады, одан кейін свет келді, ва-у, ва-у, ва-у деген сияқты бір кездер де мысалға, мұнай табылды иә? Мұнай табылғанның кесірінен қаншама мемлекеттер, артта қалған мемлекеттер дамып кетті деген сияқты. Ол мұнай бізде де табылған кезде, біз басқа мемлекетте болдық. Жаңағы басқа…"Қ: Иә, иә, иә. Ж: Ол несін пайда… Қ: Өзіміз-өзіміз бола алмадық. Ж: Иә, өзіміз-өзіміз бола алмадық та ол мұнайдың пайда болғаннан пайда көре алмадық. Қ: Иә. ""Ж: Иә? Мысалы, Араб мемлекеттері сияқты. Енді әр жүз жыл сайын сондай бір жаңару кезең кеп… келетін сияқты. Мысалы, қазіргі кезде менің ойымша, жаңағы ғаламтор. Осы ғаламтор қайтадан батыс мемлекеттерде жақсы пайдаланып жатырда. Олар WhatsApp-ы болсын, YouTube-і болсын, бір нәрсе шығарып жатыр TikTok бірнәрсе, біз отырмыз десең да. Қ: Біз не істеп отырмыз айтайын ба? Қосайыншы осы жерде, біз бар ғой бір-бірімізді жамандауға құралы ретінде көреміз. Кез келген шыққан дүниені…""Ж: Иә, негатив жазып. Қ: Соны алып тастасақ бар ғой… 3 Ж: Хейт. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Бүйтеміз бар ғой, мықты боламыз. Біз тіпті бар ғой қазақша үйрену дегенді қойып қойғанбыз ғой. Бірақ біз бір-бірімізге үйретуге мүмкіндік бермейміз. Неге? Акцентпен сөйлеп, қазақша енді сөйлеп жатса, біз не істейміз? Күлеміз да оған. Сөйтеміз да өмірі үйретуге деген желаниясын, жаңағы махаббатын жойып тастаймыз. Сөйтіп өспей жатырмыз. Бұл тек тілдің айналасындағы мәселе да. Жаңағы неде де сол. Мысалы, Дәулет әдемі шапан киіп шықса, біз бүйтеміз «не шапан мынау?» ұнап тұрса да бар ғой. Сенде жоқ болғасын, бізде сондай көре алмаушылық деген нәрсе да. «Әдемі шапан екен Дәке» деші. "Ж: Шапаның әдемі екен, шапаның әдемі екен. Қ: Әдемі шапаным, шынымен. 3 Ж: Иә. Қ: Осыны киіп кеше көшеде жүріп реакциясыз көрсете алмайтын шығармыз қазір. Уже болып кетті ғой. Реакциясын түсірдік халықтың. Күшті бәрі риза болып сұрап, фотоға түсіп. 2 Ж: Мен көрдім, instagram-да көрдім. Қ: Иә. ""2 Ж: Обновление дегенге осымен… Ж: Обновление-жаңару деп жатырмыз. 2 Ж: Иә. Ж: Сол жастарға айтатынымыз жастар қорықпаңыздар, уайымдамаңыздар, саясатқа көп мән бермеңіздер, ол ескі формулалар ғой, қазір а-у деп жатқан. Қазір сіздердің замандарыңыз соны алып кете беру керек та. 2 Ж: Дұрыс, жаңару. Ж: Сосын біз сіздерге ілінеміз. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	3 Ж: Иә. Қ: Ілініп үлгеріп қалу керек. Ж: Бізді тастап кетпеңдер иә? Әй, сендер, бұрын деген сияқты. Қ: Шапанменен қалыңдар деп. 3 Ж: Және де ертеңге қалдыра бермей бүгіннен бастап жаңара берейік иә? Ж: Бүгінмен өмір сүру керек иә. 3 Ж: Бүгін жаңа жыл. Оның үстіне жаңаратын күн, ұлыстың ұлы күні демекші. "2 Ж: Иә. Қ: Ең бастысы Салтанат, қарашы мына обновление дейміз, жаңағы интернет келді, анау келді, мынау келді деп жатырмыз ғой. Жаһандану… Ж: Иә, иә. Қ: Бірақ бізде жүрек деген нәрсе бар екенін ұмытып кетпеу керек адам. Ж: Дұрыс. Қ: Жүректі не үшін берді құдай. Біз мына махаббатпенен бір-бірімізді жақсы көріп өмір сүре алмасақ мына жаһандану бес тиын құны. ""Ж: Иә, дұрыс айтасыз. Қ: Мына жүрегімізді жоғалтып алмайықшы. Жылы сөз айтуға бола ма деген сияқты. 2 Ж: Жоқ, шынымен байқасаңыз қазір біздің енді… біз алдында да әңгіме қылғанбыз. Жалпы тілге тиек еткенбіз. Эстрадамыздың өзі бір өзгеріске ұшырап жатқан сияқты. Біз оны үлкен концерттерден байқаймыз. Жас буын. Ж: Бұл эстраданың дамып өзгеріп жатқаны тек қана Қазақстанда ғана емес. 2 Ж: Әлемде. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Қасымыздағы көрші мемлекеттерде бағасын беріп жатыр 2 Ж: Жалпы жас шығып жатқан буындар, қазіргі айтылып жатқан әндер көзқарасыңыз жалпы фиттер… бұрыңғыдай дуэт деп те айтпайтын болған қазір. Фит жазу дейді. Қ: Уже уақыт жоқ қой төрт әріпті айтуға. 2 Ж: Иә, фит дүния дейді. Қ: Фит деп үш әріп қылып жіберген ғой. 2 Ж: Иә. "Қ: Жоқ негізі мына әрине мына жақсылық… жақсы дүние көрсе сүйеніп, жаман нәрсе болса күйініп отырамын да мен. Ол қай салада болмасын бөліп алмаймын мен эстрада болмаса. Бірақ енді эстрада туралы сұрағаннан кейін айтайын. Мысалға, осы эстрада да бір жас буынның ілегі бар. Кәдімгідей қоғамдағы мәселелерді қозғайтын. Мысалға, анау Тұрарды алсақ мысалға. Кеше әйел адамдардың мәселесін қалай қозғаған. Жиырма миллион теңгеге көлік алғым келіп тұрды дейді да. Но көлікті алмай, мен бейнебаян түсірдім дейді. Ж: Әйелдерді қорғау тақырыбындағы иә?"Қ: Иә, әйелдерді қорғау тақырыбында. Сондықтан осындай… кеше сол Тұрардың концертіне барып қайттым шыққан Өнерпаздар Әміре шықты, Қазыбек шықты. Мысалы, Қазыбектің «Таптым-ау сені» дейтін әні мен ойлаймын қазір… ертең осы видео тарап кететін сияқты TikTok-қа. Қазыбек Құрайыштың «Таптым-ау сені» дейтін әні былай шыққан екен да. Тарихын естіп мен риза болдым. "2 Ж: Таптым-ау сені. Қ: Иә, таптым-ау сені. 2 Ж: Бәріміз білеміз ғой қазір. Қ: Сол әпкесі бар екен, әпкесі. Тұрмысқа шыға алмай жүр екен. Қазіргі қоғамда бар проблема да. 2 Ж: Иә. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Тұрмысқа шыға алмайды и жан-жақтан адамдар оны талап «е, қашан шығасың? Е қашан кетесің күйеуге?» деп жаңағы. Сосын ол ешкімге бөлісе алмайды достарына, подружкаларына. Қазыбекке келіп айтады екен, інісіне. Қазыкен осындайда осындай жылап бөліседі жаңағы, ол несінда, сөйтіп жеңілдеп алады екен. Сөйтіп біраз уақыт өтеді. Бір күні телефон шалды дейді әпкем. «Алло» десем, «Қазыкен, мен таптым» деп айтты дейді да, «таптым ғой мен». "2 Ж: Теңімді таптым. Қ: Таптым дейді да теңімді. Сол кезде дейді да Нұреке, сөзі мен әнімен бірге бүйтіп шыға салды дейді ғой. Құса салдым дейді ғой енді кешірім сұраймын, тікелей айтқанда. 2 Ж: Бір тыңдап көрсек болады. Алдағы уақытта бізде қонақта болар. Ооо бұл кісілер қымыз ішіп отыр ғой. ""Қ: Енді… енді сөзін қазір осы тарихымен тыңдап көріңдерші. Мүлдем басқаша естіледі да. Ж: Ана бізде музкафе болады ғой бір әңгімелесіп, сосын музыка бәрі. Қ: Әдемі естіледі иә? Сөздерді деген. Ж: Ой Дәулет. 2 Ж: Біз андай бағдарламаға ұқсап кетеміз кейде ше. Ж: Екеуміз жылап алдық қой. ""2 Ж: Қартайдық десең да. 3 Ж: Негізі бұл әлеуметтік… Ж: Дәулет екеуміз жылай береміз. 2 Ж: Иә. 3 Ж: Әлеуметтік… 2 Ж: Жоқ, шынымен бұл әннің дүниеге келуі… кешірім сұраймын Салтанат мен ғой жылап отырған десең. Жоқ, бұл ән дүниеге келген кезі осы әнмен тұспа-тұс мен ұлды болдым. Сөйтіп… Ж: Бауы берік болсын! 2 Ж: Иә. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Ей құтты болсын, бауы берік болсын! 2 Ж: Сөйтіп ананың… ананың деппін ғой, жаңағы баланың ше десең, түріне қарап осы әнді де үнемі ұйықтап жатқанда қарасаң, шыныменде бір анау жаратушы деген сөзді бір бұрын немқұрайлы айтатын сияқты болып жүрдік па? Сол бір соның бәрі ой да, бала да, ән де тұспа-тұс келгенде осы ән кәдімгідей бір жүрегіме еніп, әсіресе ол жерлесім болып шықты Қазыбек Шардараның. Сол кезде бір жылағаным бар десең, енді тағы бір жылап отырмын десең. "Қ: Иә, бауы берік болсын демекші. 2 Ж: Иә, рақмет! Бір-бірімізді жоғалтпай тауып жүрейік та бір-бірімізді соны айтқым келген. Қ: Мына бауы берік болсын деген сөзді жақында осы бауы берік болсын деп айтамыз ғой. 2 Ж: Иә. Қ: Сөйтсек бір ағамыз түсіндіріп беріп жатыр да бауы берік болсын деген мына өмірге келгеннен кейін құдаймен байланыс ұстау үшін жібінен ұстаңдар да айырылмаңдар деген сөз бар ғой. Сол бауы баланың құдаймен берік болсын деген екен. Сонымен берік болса бәрі шешіледі ғой. Құдай қаласа. ""3 Ж: Жаңа енді өзіңіз айтып кеттіңіз ғой келіншегім төрт рет… төрт бала сыйлады деп. Сіздің балаларыңызбен бірге қатынасыңыз туралы жаңағы байланыс туралы бір… сұрайық деп едік. Ж: Өте керемет. 2 Ж: Жоқ, бірінші… бірінші мен… бір видео… Ж: Жалпы жоқ… жо-жо-жоқ. Жалпы ұрысасың ба үйде? Қаталсың ба? Қ: Мен үйде бар ғой ана… Ж: Салтанат. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Мен құтқарушы полицей… мен жақсы полицейскиймін үйде. Ж: Мамасы ұрысады. Менде сондаймын. Қ: Наказаниенің неше түрі бар ол кісіде. Мен білмеймін оны қайдан тауып алғанын. Ж: Бәрі тыңдайды ғой үйде. Қ: Үйде басқа ештеңе… тек осыны ойлап отырады қалай наказать етемін балаларды. Жоқ, жалпы ана ғой. Ананың айтқаны қатты өте бермейді. Анау ұрысса да білінбейді ғой. Майдай жағады. Қазір сағынып жүрміз ғой шешемізді, ұрыса екен деп. Жоқта мүмкіндік ондай. Енді әкеге… әке қатты сөйлемесін да балаға, қызға оның ішінде. Себебі, қыз, мысалға мен ойлаймын қыз өскенде әкесі сияқты азаматты іздейтін сияқты. Егер… мысалға ер адам анасына ұқсайтын жар іздейтін сияқты енді. Олардың, баланың, жаңағы көріп өскені ең бірініші, жаңағы елейтін адамдары толықтай тыңдап түсінетін адамдар ол ата-анасы ғой. Сондықтан солай болатын сияқты өмірде де. Мысалы жақында бір Сәбит дейтін досымыз айтады да мына құдай тағала біздің… балаларды бүйтіп жаратады тұлға болып, әр бала тұлға болып, ерекше болып сөйтіп жаратылады екен. Бірақ ата-анасы сол көп жағдайда олардың жүрегіндегі отты өшіріп қояды дейді көп жағдайда. Қалай? «Әй, сен топассың! Сенің қолыңнан келмейді» десе, ана бала ішінен қайталап жүреді екен соны «ей, мен топаспын, менің қолымнан келмейді». Сөйтіп, ана бала тірі, тірі, ауасын жеп, тамағын жейді, бірақ ол тірі өлік болып қалады көп жағдайда. И сөйтеді да қоғамда сондай балалар көп пайда болады да өзіне сенімсіз, жаңалық ашуға құмар емес."Ж: Ондай он екі миллион болса қиын дейсің ғой. Қ: Қандай қиын ғой енді ойлаңыздаршы. Сондықтан ата-аналарға мен қазір осы эфирді пайдаланып айтайықшы ата-аналар балаларға тек жақсылық айтайықшы. Жақында мен зерттедім да Димашты біздің Димаш бар ғой Құдайберген. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Зерттедім неге ол феномен болып осындай дәрежеге көтерілді иә? Сөйтсе, кішкентай кезінде бір видеосын көріп қалдым интересныйдан шығып тұр құдай маған жіберіп тұр да соны. Ашып қарасам әжесі киіндіріп жатыр кішкентай Димашты «өй, жаным, менің Димашым ертең өскенде көзі бақырайған, сұлу, жауырыны қақпақтай, бүкіл елге пайдасы тиетін азамат болып өседі» деп сондай тілекпен киіндіріп жатыр баланы. Міне, осылай дайындау керек баланы, осыдай өсіру керек. Сол кезде сондай не болады и менде де осыған қазір… осы нені алып балаларға соны айтамын. Менің мынау құдай қаласа тұлға болатын азамат. "3 Ж: Неше ұл? Неше қыз? Қ: Екі қыз, екі ұл ғой. Ж: Балаларды қыспайсың иә? Қ: А? Ж: Балаларды қыспайсың? Қ: Жоқ, мен балаларды қатты қыспаймын. Ж: Балаларды мүлде қыспайсың? Қ: Қыспаймын, бірақ… Ж: Бір видео бар қазір көріңіз. 2 Ж: Иә. ""Ж: Балаларды мүлде қыспайды екен. 2 Ж: Қыспаймын дейді ғой. Қ: Мен шығып кетейін онда. Ж: Жоқ, отыра бер болды. Сенің видеоң. Осылай ұйықтап қалған ба? 2 Ж: Адекең… Ж: Иә, ұлыңды жаман қысып тастапсың. 2 Ж: Өзі қыспайды екен, диванмен… Қ: Жоқ, мен ашамын ғой. Дивандар ғой қысады. Дүние ғой баланы қарашы қандай дүние қысып тастайды. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Дүние. Қ: Дүниеге кетіп қалсаң, жүрегі… 3 Ж: Философияны айтып кеттіңіз ғой. Қ: Мынау философия ғой. Дүние… жүрегі дүниеге кіріп кетсе, дүние қысып тастайды. Кімді де соны… Ж: Египетке… Египетке бармау керек еді. Қ: Ол ана диван не прав десең. Ж: Жоқ, Ақтаудан жақын иә бірақ Египет? Қ: Жақын. "Ж: Деп басқа тақырыпқа көшіп кетсең. Жақын, жылы деп. 3 Ж: Бұл жерде былай қысылып ұйықтайтындай бір жағдай болып па еді? Ж: Жоқ, менде солай ұйықтадым. Қ: Иә, себебі былай болды сағынып қалған ғой демалысты. Сабақтан сұранып барды. Ж: Жүгіріп ойнаған сосын. Қ: Жүгіріп келген сосын жаңағы қайын апам бар еді. Сол айтады Ғаділбек мынау дұрыс па бәрі деп шақырып жатыр да. Барсам қыстырылып. ""2 Ж: Әй үйде де өстіп ұйықтайды демедіңізба. Ж: Осы не қатты тарап кетіп жаңа андай элемент. 2 Ж: Сіздерге бір қызық оқиға айта кетейінші екі мың он бір бәлесінші жыл ең алғаш рет Ғадекең кішкентайы қыз ғой сізде? Қ: Иә, иә. 2 Ж: Ең тұңғышыңыз қыз. Ғадекең қызды болған сәтін ең бірінші болып кім естіген? Ж: Кім? 2 Ж: Мен. Иә, ол кезде Ғадекең екеуміз…"
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Ол кезде обновление жоқ. 2 Ж: Иә, обновление жоқ. Обногление бар деп отсаң жарайды. Футбол көреміз да сосын FIFA ойнаймыз деп шешеміз. Ол кезде Ғадекең деген он саусақты түгелдейін пайдаланады ғой. Қ: Он саусағынан FIFA тамған. 2 Ж: Иә, FIFA тамған. Сөйтіп Ғадекеңнің үйіне барамыз. Жары жаңағы Ақтауда босанды иә? Қ: Иә, Ақтауда. 2 Ж: Алыста босанды. Сөйтіп PlayStation ойнап отырмыз. Біраз уақыт болды. Жатайық-жатайық сонымен…"Ж: Футболисттердің өздері айтып жатыр ма? 2 Ж: Иә. Қ: Болды ғой шаршадық. Ж: Иә, болды ғой SMS-ті оқысаңдаршы. 2 Ж: Бір кезде қоңырау шалды иә? Немесе болды қона сал деді в общем. Мен ойнай беріп, ойнай беріп аяғым ұйып қалған ғой. Қ: Не істеу керек? 2 Ж: Кімге SMS десең. Ойнай беріп, ойнай беріп… Ж: Дәулет көп сөйлесе сөйтіп басылады. Жай-жай сөйлесе, баяу сөйлесе…""2 Ж: Ойнай беріп аяғым ұйып қалған ғой. Бүйтіп-бүйтіп орнымнан тұрайын десем басылмайды ғой аяғым. Ұйып қалған ғой. Бүйтіп, былай құладым диванға жақпен. Қ: Алдияр құсап диванға құлады ғой. 2 Ж: Сөйтіп қызық уә деп күліп жатсақ хабарласады «тұңғыш рет балалы болдым, қызды болдым» деп. Сөйтіп бірінші боп мен естігенмін, мен бірінші құттықтағанмын соны айта кетейін дегенмін. Жарайды енді ортаға шығып ойын ойнайық. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Шұғыл ақша керек пе? OGO несиесімен алты миллион теңгеге дейін несие алуға болады екен. Kcell, Aktiv супер қосымшасымен жүктеп алып авторизациямен өтіңізде бес жылға дейін онлайн несие рәсімдеп, OGO картаңызға ақша алыңыз. 3 Ж: Мынау ойын емес әлі. Бұл реттік нөмірлерін анықтау үшін. Ж: Бұл ойынды бастау үшін бірінші бастайтынды анықтау керек. 2 Ж: Иә. "Ж: Бірінші бастайтын… жарайды онда менде сұрақтар бар викториналық. Қошеметтеріңіз! Алғашқы сұрақ «наурыз» сөзінің мағынасы? 3 Ж: Жаңа күн. Ж: Дұрыс! Салтанат дұрыс айтты. Екінші сұрақ… 2 Ж: Бірінші болып Салтанат бастай ма? Ж: Иә, бірінші болып Салтанат бастайды. Онда Ғаділбек пен Дәулет. Байғазы мен көрімдіктің айырмашылығы? 2 Ж: Деп сасқалақтап қалсаң. 3 Ж: Айт ал. ""2 Ж: Байғазы—жансыз заттарға берілетін сияқы. Яғни, құттықтау. Ал, көрімдік—адам, жалпы жан-жануар, тіршілік иесіне. Ж: Дұрыс па? Дұрыс. Екінші боп яғни Дәулет бастайды иә? Қ: Мен үшінші бола беремін ғой жауап бермей-ақ. 2 Ж: Жоқ көрейік. Қ: Бәрібір үшіншімін ғой. Ж: Үшінші сұрақ жарайды үшеуіңізге. Асықтың түскен қалыпына қарай төрт атауы. Қ: Мен… мен басамын ғой. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	2 Ж: Жүгіріп бара жатырмын ғой интрига болсын деп. Қ: Бүк, шік, жаңағындай… 3 Ж: Алшы. Қ: Алшы. Ж: Аха төртінші. 2 Ж: Омпы. Қ: Омпы. Ж: Омпы, тәйкі иә? Қ: Иә. Оны білеміз. Ж: Төрт-бесеуін айтып кеттің ғой. Соңғысын айтқанда. "2 Ж: Сонымен бірінші болып бастайтын Салтанат. Ж: Салтанат бастайды. 2 Ж: Екінші болып бастайтын… Ж: Дәулет. Қ: Қостайтын, қостайтын. Ж: Ғаділбек Жанай. 2 Ж: Ғаділбек Жанай. Демек келесі ойынға көшеміз. 3 Ж: Иә. ""Ж: Ал, ойынды бастайық бұл ойынның атауы енді қалай сусынды табу, көрмей. Мына жақта ұлттық сусындар бәрі емес енді. Дайынбыз ғой? Кім бірінші бастайды? 3 Ж: Мен бастаймын. 2 Ж: Салтанат бастайды. Ж: Иә, егер қате тапсаң, бір тапсырма орындайсың. 3 Ж: Орындауым керек бола ма? Ж: Өзі үш-ақ тапсырма екен үшеуіңізге. 2 Ж: Кеттік. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	3 Ж: Ал, көрермендер көріп тұрған жоқ па қандай сусындар екенін? Ж: Көріп тұр ғой, иә, әрине көріп тұр олар. 3 Ж: Ааа мынаған жақындап едім ешкім үндеген жоқ. Ж: Мынаны көрмей тұр ғой иә? Біріншісін иә? 3 Ж: Қымыз. Ж: Дұрыс па? Қошеметтеріңіз! 2 Ж: Қымыз дейді. Ж: Енді Дәулет. Қошеметтеріңіз! Дәулет Бижанов. Ал, көрейік ұлттық сусындар. Қ: Ей, иіскеуге бола ма не?"Ж: Ана екіншісін, қайсысын? 2 Ж: Шалап па сондай. Ж: Аха, енді. 2 Ж: Айран сияқты шалап. Ж: Аха. Біз енді бір сөзді… 2 Ж: Шұбат менің ойымша. Иә, шалап қой. 3 Ж: Көмектесіп жатсыз ба сіз сонда? 2 Ж: Менің ойымша… Ж: Мен көмектеспеймін бірақ… 2 Ж: Шалап қой шалап. ""Ж: Ол қателеседі. Қате ғой иә? «Езілген құрт» деп жазылып тұр. Қ: Бәсе мен ойлап тұр едім. 2 Ж: Ааа қатық. Ж: Иә езілген құрт. Ал, Ғаділбек. Қ: Неге екеуің жасылын іштіңдер? 2 Ж: А? Ж: А? 2 Ж: Жоқ, біз дайындалған жоқпыз. Шын айтам Ғадеке. 3 Ж: Білмейміз. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Ж: Қайсысын алады екен? 3 Ж: Қарасын алыңызшы. Ерекше жалғыз өзі қап-қара болып тұр. Ж: Ойбу, ей. Жо-жоқ, жай. Қыздырып отырмын мен. Қ: Деп иіскеп отырсаң. Ж: Жо-жо-жоқ ол жер кішкентай ғой. Мына жерінен бұйтіп жіберсей. Жай шығып тұр ғой. Қ: Жақсы Нұреке. Мына қыз баланың еселін қайтармай. 3 Ж: Жоқ мен… ерекше болып тұр да. "Қ: Ерекше болып тұр. 2 Ж: Дұрыс қой. Ж: Ойбой. Қ: Наурыз көже емес па? Ж: Қошеметтеріңіз! Наурыз көже. Наурыз көже. 2 Ж: Сағат кетті тездетейік. Ж: Дәулет ойнамайды иә? 2 Ж: Неге? Ж: Ұтылып қалдың ғой сен. Қазір финал. Тамаша! Қазір онда кім бастайды? Қ: Салтанат. ""Ж: Салтанат. Салтанат Серкебаева қошеметтеріңіз! Көр енді. Қалдыр бізге. Қ: Ей, Салтанат болды. Ж: Бұл Есентайдан адып келгенбіз. 3 Ж: Кішкене қымызғы ұқсайды. Бірақ екі рет қатарынан қымыз болмайтын шығар деп ойлап тұрмын. Ж: Білмеймін. 3 Ж: Шұбат шығар. Қ: Лактейл шығар онда. Ж: Иә. Лактейл тәттісі жоқ қой. «Matcha tea» деп жазылып тұр. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	3 Ж: Шұбат па? Ж: Шұбат па? Тамаша! Дұрыс жауап шұбат. Ал, енді Ғаділбек. 2 Ж: Мен ғой. 3 Ж: Мынау ма ішкенің? Ж: Біріншісі ғой. Қ: Мынау мен мынау ғой иә? Бос тұрған. Ж: Көкпен қалды иә. 3 Ж: Мынау мен мынау. Ж: Көк пен қызыл қалды ал. 2 Ж: Көк пен қызыл. "3 Ж: Сонымен ойынды аяқтаймыз. 2 Ж: Нағыз анау саперлар бар ғой. Ж: Осыны таба алмайсың-ау. Сонымен, қандай тапсырма берейік? Қ: Спрайт емес па? Ж: А? Не дедің? 3 Ж: Газировка ма? Қ: Газировка ма? Ж: Не ол? 3 Ж: Қайтадан ішсеңізші. Ж: Ішсей. Бұл ұлттық сусындар. Ұлттық сусындар. ""Қ: Бұл не ғой ice не еді. Біздің бір… Ж: Ice. 2 Ж: Ice, ice, ice baby. Ж: Ice tea? Қ: Жоқ, анау біздікі. Ж: Біздікі? 3 Ж: Тағы ішіп көрсеңізші. Ж: Ұлттық ice tea ма? 3 Ж: Ұлттық ice tea. Ж: А?"
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	Қ: Ice tea емес па? 2 Ж: Салқын… 3 Ж: Салқын шай «ice tea» деп аударылады. Ж: Көмектесеміз ба? Енді ice tea-ге келмейді ғой иә? 2 Ж: Жоқ, тапсырма орындасын, тапсырма орындасын. Қ: Жоқ, келмесе келмесін, тапсырма орындаймын. 2 Ж: Тапсырма орындасын! Ж: Иә, бұл лимон суы. Қ: Лимон суы ааа. 2 Ж: Сәл жақындапсыз. "3 Ж: Бір-ақ сөз. Ж: Арасында прикол қосып қойған авторлар. Менде жаңа айтпаймын ба ол ұлттық су емес қой. Он екінші ғасырда лимон болды ғой дейді да. Жарайды онда тапсырма «халықпен бір өлең қайырмасын айту». Қ: Болды ма? Ж: Мхм. Сонымен ойын аяқталды. 2 Ж: Иә. Ж: Дәулет, Салтанат шын жүректен құттықтаймыз. 2 Ж: Иә. ""Ж: Ғаділбек енді кешірім сұраймыз Салтанатта дайындалған. 3 Ж: Жо-жо-жоқ. 2 Ж: Бұл ойыннан жеңімпаз болған жанға сыйлық мына сусынның бәрін араластырып ішесіз. 3 Ж: Наурыз көже қылып па? 2 Ж: Иә, наурыз көже. Қ: Наурыз көже? Наурыз көже. Ж: Оны үйден ішіп шығамыз. Қ: Жеті түрлі дәм. 3 Ж: Иә, жеті түрлі дәм. "
Ғаділбек Жанай	▶	–	–	2 Ж: Сонымен осы сәтті пайдаланып, тура бір осы ұлыстың ұлы күнінде жер ананың буыны босап, қаншама жанның жүрегі жібіп оның барлығы мен ойлаймын Ғаділбек мырзаның әнін тыңдағаннан кейін болатын жағдайлар. Ж: Ғаділбек енді ән сұраймыз. Мерекеге орай рұқсат болса. Қ: Қазір рұқсат сұрайын әйелімнен десең, болды, болды. Болды, болды. 3 Ж: Қошеметтеріңіз Түңгі студияның төрінде Ғаділбек Жанай! Ж: Бағдарламамыздың қонағы қошеметтеріңіз! Мереке құтты болсын! Түңгі студияда кездескенше!
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	-Армысыздар, қадірлі көрермендер, әдеттегідей сіздермен бірге «Еркін сұхбат» бағдарламасы және оның жүргізушісі мен, Тілеген Әбішев. Бүгін біз мемлекеттік қызмет істері төңірегінде әңгіме қозғайтын боламыз. Бүгінгі студиямыздың қонағы - Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Жазықбаев Дархан Медеғалиұлы, студиямызға қош келдіңіз. -Қош келдік.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Жазықбаев Дархан Медеғалиұлы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, философия ғылымдарының кандидаты. 1976 жылы бірінші тамызда дүниеге келген. Дархан мырза, ең алғашқы қойылатын сауал бұл Президенттік жастар кадр резервін іріктеудің үшінші кезеңін қазір бастап жатырсыздар. Жалпы, осы бағдарламаның өзгешелігімен іріктеу кезінде үміткерлерге қойылатын талаптар жөнінде айтып берсеңіз.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Енді, өздеріңізге, барлықтарыңызға мәлім, осы мемлекеттік аппаратты жетілдіру бойынша мемлекеттік қызмет жаңғырту бойынша Мемлекет басшысы 2022 жылдан бастап агенттіктің алдына бірқатар тапсырмалар қойған болатын. Соның бірі осы 2019 жылы жастар кадр резервін жасақтау, соны ары қарай жетілдіріп, сол бойынша жұмыстарды жүргізу бойынша тапсырма берілген. Сол әдеттегідей бұл біздің үшінші кезең деп айтамыз. Осы жастарды әлеуметтік лифтпен қолдап, оларға осы мемлекеттік аппаратта, мемлекеттік қызметте жұмыс жасауына жол ашу. Сондықтан да қазіргі таңда білікті, білімді, дарынды жастар істеп жатыр. Өздеріңіз көріп жатырсыздар, алғашқы буындардың жұмысын көптеген, енді 350 адам болатын болса, соның қазіргі кезде 265-і жұмысқа орналастырылды. Бұл деген 75 пайызды құрайды.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Үлкен жұмыс жасалынып жатыр және де басқа секторларда өзінің жобаларымен жұмыс жасап жатқан осы жастарымыз бар. Бұның негізгі, биылғы ерекшелігі біз салаларға бөліп отырмыз. Енді талап бірдей, бұл 35 жастан аспаған, мемлекеттік тілді В1 деңгейінен вейбір дейміз деңгейінен төмен білмеу және осы алдағы уақытта Қазақстан Республикасының азаматы болуы, білімі жоғары, жалпы бес жыл жұмыс өтілі болуы бұл осы талаптар, ол жеңілдетілген талаптар жастарға. Ал енді бұның ерекшелігі біз алты бағытқа бөліп отырмыз. Агроөнеркәсіптік деп отырмыз, мынау қоршаған ортаны қорғау, инфрақұрылымды дамыту бойынша, сонымен қатар цифрландыру, енді бұл өзекті мәселе, сыртқы саясат, инвестиция дейді. Бұнымен жұмыс жасаудың өзі бізге қазір аппаратқа, өте бір, мемлекеттік аппаратқа қажет мамандар. Сонымен қатар енді біздің мынау азаматтық қоғам, жалпы қоғаммен жұмыс жасау, бұл да бізге керек мамандар. Қазіргі аппаратқа, мемлекеттік қызметке біз талдап, іріктеп, осы бағыттарға жастарды қабылдаймыз.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Жақсы, Дархан Медеғалиұлы, енді қазір осы резервке қатысушылардың қатары көп, болып мыңдаған десек те қателеспейміз. Себебі күнделікті бұқаралық ақпарат құралдарынан естіп, көріп-біліп отырмыз. Осы жобаны өткізудегі объективтілік пен ашықтыққа тоқталып өтсек. Жалпы осы бағыттағы шараларға тоқталсаң, жалпы резервке іріктеу қалай жүргізіліп жатыр?
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Біз енді отыз, құжаттарын осы бірінші қыркүйектен бастаймыз ғой. Бірінші қыркүйек пен отызыншы қыркүйек аралығында бір ай, құжаттар бір ай қабылданады. Сол бір ай көлемінің ішінде біз жаңағы, осы 35 жастан аспаған жастар, себебі бұл заңмен бекітілген болатын 35 жас деп. Сондықтан да осы жастарды біз тарту үшін үлкен жұмыстарды қазір бастап кеттік, кездесулерді. Бұның негізгі бізге жаңағы айтып отырған өзіңіздің ашықтық обьективтілігін айтып отырсыз, әділдігін. Бұл 2019 жылдан бастап өзі сол жетілдіру мақсатында жұмыс жасап келе жатырмыз. Себебі бастапқы кезде біз сол мынау тест тапсыру, мәтінмен жұмыс жасау, жаңа сандықпен жұмыс жасау. Бұлардың барлығы онлайн арқылы жүргізіп отырады. Бұл әлемдегі бар тәжірибе, прокторинг деген бағдарламалар бар, осы тестермен жұмыс жасайды. Бұның жаңағы қауіпсіздігін қамтамасыз етеміз.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Сосын бұл жерде кәдімгідей фото, сурет, бейнефиксациялар жасалынады. Оларға алдын ала проактивті тұрғыда қатысушыларға түсіндіріледі. Ешқандай жаңағы, қосымша гаджеттер қолдануға болмайтынын, өзінің тәртібі бар. Сол мәселелердің барлығы біз ашықтықты қамтамасыз ету болып есептелінеді. Енді биылдың өзінде тағы бір ерекшелігі осы мәтіндік пен сандықты бұрын бірге тапсыратын болатын. Біз бұны жеке бөліп отырмыз. Яғни бірінші мәтінмен жұмыс жасау бойынша 1-қазанға деп, екіншісін бір аптадан кейін сандықпен 7- қазанға деп беріп отырмыз.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Себебі, біріншіден, мүмкіндік беру жастарымызға. Бірінші бір мәтінмен жұмыс жасап, мүмкіндік беріп, соған тапсыру, екінші, уақыт алып дайындалып, келесі кезеңге дайындалуына, төрт-бес күн...Жастардың ашылуына...Кей кезде бірінші тапсырған кезде жаңағы, қобалжу болады, басқа нәрселер болады. Соған байланысты олар келесі тапсырған кезде дайындалып, қалай екенін білетіндей. Оның барлығы жаңағы, қауіпсіздік жағынан прокторинг бағдарламасымен, фото-бейнефиксация жасалынып отырады.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Яғни болашақта әттеген-айлар болмас үшін. Оны біз болашақта болып жатқан кезде біз көрсете алатындай жақсы. Дархан мырза, жаңа ғана айтып өттіңіз, осы өткен жылдың қорытындысы бойынша үш жүз елу адам іріктелді. Олар енді жақсы қызметтерге ілінді, қазір енді өздерін жұмыс жасап, еңбек тәжірибелерін шыңдап жатыр. Жалпы осы жобаның әлеуметтік лифт ретіндегі тиімділігі қандай? Дархан мырза, жаңа ғана айтып өттіңіз, осы өткен жылдың қорытындысы бойынша үш жүз елу адам іріктелді. Олар енді жақсы қызметтерге ілінді, қазір енді өздерін жұмыс жасап, еңбек тәжірибелерін шыңдап жатыр. Жалпы осы жобаның әлеуметтік лифт ретіндегі тиімділігі қандай?
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Мынау келісімшартпен қызметшілер болады, мемлекеттік қызметке жатпайды. Олар кімдер? Біріншіден, бұл кісілер бізге өздеріңіз білесіздер, қазір әр мемлекеттік органда өзінің ұлттық жобалары бар және тиісті жобалармен жұмыс жасайды. Осыған қажетті арнайы мамандығы бар адамдарды тарту үшін, яғни бізде кез келген мамандық бойынша мемлекеттік аппаратта жұмыс жасайды. Оның ішінде денсаулық саласы болсын, жаңағы әлеуметтік сала болсын, бірақ кейде бір арнайы мамандық иесі керек болып қалады. Ол жаңағы аналитик болуы мүмкін немесе ол жаңағы бір, қандай да бір жер қыртыстарын есептейтін маман керек болып қалуы мүмкін, жаңағы геодезиямен айналысатын немесе жаңағы айтамыз ғой, бір жерге бір көгалдандыру керек болса мысалғаӘртүрлі саланы жетік меңгерген мамандар
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Жетік меңгерген маманды, сол маманды сол жаңағы жобаға қосу үшін немесе жаңағы жол салу керек болады. Сол жол салуға біз кейде мысалға мықты жол саласының мамандарын таңдай біле бермейміз, мысалға. Ал кейде бір сапасыз жерлер шығып жатады ғой, сол кезде соның жаңағы жол саласын білетін мықты мамандарды. Себебі олар білесіздер, бізге мысалға мықты мамандар біздің мемлекеттік қызметшілердің жаңағындай бір орташа жалақысына жұмыс істеуге келмейді. Сондықтан да біз кейде осы жаңағы арнайы мамандарды тартып, ол үкіметтің қаулысымен өзі бекітіліп отырады, жыл сайын жаңартылып отырады. Бұны, әрине, біз одан кейін келісімшартқа келген адамды біз бір жылдан ғана, бір жылға дейін ғана келісімшартпен, өзінің мерзімімен ғана жұмысқа аламыз. Түсінікті. Жақсы, Дархан мырза, тағы бір сауал осы мемлекеттік қызметшілердің бір аймақтан екінші аймаққа ауысу кезінде түрлі қиындықтар болады, жасырын емес. Менің сұрайын дегенім, бұл жалпы қандай қиындықтар және оның шешілу жолдарын қалай қарастырып жатырсыздар?
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Енді біз қазіргі таңда, осы жылы да біз ротацияға байланысты заңға өзгерістер енгіздік. Бұрын бізде мәселе туындайтын, яғни аренда жаңағы, тұратын үй берілу керек немесе жаңа орталықтан аумаққа барады, аймаққа барады, аймақтан орталыққа келеді. Бірақ енді ол барлығына бірдей үй тауып беріле бермейді ғой. Сол себепті біз осы қаржылай жаңағы, өзінің жалдамалы үйге соған қосымша қаржы төлеу бойынша мәселелерді шештік. Сондықтан да осы аймақтан аймаққа ротациялану немесе аймақтан орталыққа, орталықтан аймаққа бару бойынша қазіргі кезде жеңілдеттік. Себебі көбінесе біздің мемлекеттік қызметшілердің бармаймыз деп бас тартуының себебі, олардың жаңағы бала-шағасы бар, жаңағы кейбіреулердің әке-шешесі болады.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Әлеуметтік байланысқа мысалы, кейде бас тартады да, жұмыстан шығып кетіп жатады. Онда мен жұмыстан шығамын, енді онда әрі қарай мен істеуге болмаса деп жатады. Ал қазіргі таңда біз енді оларға қаулы заңға енгізіп, қаулы қабылданып, республикалық бюджеттен өтіп, біз қазіргі кезде бұған қаржы қарастырып қойдық. Ол алдын ала мемлекеттік органдар өздері тапсырыс береді, өздері есептейді. Қай адамдар қай жаққа ротациялану керек екенін Кез келген мемлекеттік қызметкерге оны жасына қарамастан ол енді үлкен көмек, әлеуметтік жағынан көмек деп ойлаймын.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Иә, осы мәселелерді шештік біз қазіргі таңда. Дархан мырза, соңғы сауал. Биылғы маусым айында Түркістанда өткен Ұлттық құрылтайдың екінші отырысында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «ең басты біз мемлекеттік аппарат өкілдерінің сана-сезімін өзгертуге баса мән беруіміз қажет деді. Олар туған-туысқандарының арасында не болмаса қоғамда абыройға ие болуды емес, ең алдымен халыққа, елге қызмет етуді мақсат тұтуы тиіс. Адал азамат дегеніміз осы» деп атап көрсеткен болатын. Осы агенттік бұл бағытта қандай шараларды атқарып жатыр?
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Біз негізінен, осы былтыр жұмыс бастап кеткен болатынбыз. Бұл жерде біз мемлекеттік қызметшілердің тұлғалық болмысын қалыптастыру бойынша. Себебі қазіргі кезде қоғамнан көптеген талаптар бар, көптеген тілектер бар, ұсыныстар бар. Сол былтыр біз осы қоғам өкілдерімен жиын өткізіп, қандай мәселелер, қалай қарау керек деген кезде көбісі осы біздің жаңағы Әдеп жөніндегі кодекс бар ғой, былтыр жаңа редакцияда қабылданған болатын. Соның алты қағидасы бар, сол алты қағиданы берік ұстану бойынша өздерінің, одан кейін мынау біздің ұлттық кадрларды дайындаудағы мынау Президенттің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясында сол жерде жаңағы арнайы сабақтар өткізілсе деген сондай тілек, ұсыныстар болған.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Соған байланысты біз өзіміз осы мемлекеттік қызметшілердің тұлғалық болмысын қалыптастыру бойынша бір үлкен жұмыс атқардық, яғни біз бір құжат дайындадық. Сол құжатта біз қазір кезде көрсетіп отырмыз бұл негізінде мемлекеттік қызметшілердің адамға бағдарланған, бұл да Мемлекет басшысының бізге, алдымызға қойған мақсаты болатын. Себебі мемлекеттік аппарат адамға бағдарланған болу керек. Мемлекет басшысы айтқан мемлекет адам мемлекеті үшін емес, мемлекет адам үшін деп. Біз осы қағиданы мемлекеттік қызметшілер, берік ұстануымыз керек және ол кісі айтты, мемлекеттік қызметшілердің әрқайсысы мемлекетшіл болу керек, сол тұрғыдан қарау керек. Бірінші кезекте ешқандай басқа мүдде болмау керек деп. Сол себепті біз осыған байланысты үлкен бір құжат дайындадық. Ол жерде адамға бағдарланған деп келтірдік.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Енді қазіргі кезде енді Мемлекет басшысы жаңа бағыт ұсынып отыр. Бұл әділетті Қазақстан - адал азамат деп. Сондықтан да біз осы енді әділетті -Қазақстан адал азамат болу үшін осы мемлекеттік қызметшілердің тұлғалық болмысын қалыптастыруында. Осыны біз қазір құжаттарда көрсететін боламыз. Біріншіден, ол біздің жаңағы көрсетілген алты қағидамыз. Ол әділ болу, ашық болу, жаңағы адал болу принциптеріне бағытталу керек деп отырмыз. Сол себепті қазіргі кезде бұл құжат дайындалу үстінде. Себебі әр мемлекетшіл және мемлекеттік аппаратта, мемлекеттік қызметте істеймін деген біздің Қазақстан Республикасының азаматы ол біріншіден, өзі ісіне адал болуы керек. Себебі, Абайдың сөзі бар ғой, жұмысты бастаған кезде оның аяқталатынын емес, оның басталған ниетіне қарау керек деп.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Сол сияқты ол келген кезде мен мемлекеттік қызметке, мемлекетіме, халықтың әл-ауқатын көтеруге мен қандай күш беремін, қандай өзімнің, күшімді жұмсаймын, қалай жұмыс жасаймын деп келу керек. Ойымызда, жүрегімізде сондай бір жігер болу керек. Сонда ғана біз өзіміздің болашақтағы ұрпақтарымызды осы елге адал қызмет ететін, әділ болатын нағыз мықты, адал азаматтарды тәрбиелеп шығамыз деп мен осылай ойлаймын өзім негізінде.
Дархан Жазықбаев	▶	–	–	Дархан Медеғалиұлы, уақыт бөліп, біздің студиямызға келіп, «Еркін сұхбатқа» еркін көсіліп сұхбат бергеніңізге үлкен алғыс айтамыз. Әрине, жарты сағат ішінде мемлекеттік қызмет істері аясындағы үлкен келелі мәселелерді айтып жеткізу мүмкін емес. Бірақ алдағы атқарып жатқан үлкен резерв алдындағы істеріңізге сәттілік тілейміз. Осы, осы байқауға қатысатын жастар жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар атанып, сыннан сүрінбей өтіп, елге, жеке ұлтқа адал қызмет етеді деген сенімдеміз. Әңгімеңізге көп рахмет.Рахмет.
Дидар Амантай	▶	Сіз көбіне / не ^уоқисыз / кітап па / әлде газет-журнал ма? - ↑^йенді// қызметте болған сон /→ біздің міндетіміз / күнделікті баспасөзді ^уоқып ^уотыру →// жаналықтарды көру↓ /// ↑үйткені // мемлекетіміздің сайасій ^уөмірінде не болып жатқанын→// әлеуметтік тұрғыда қандай жаңалықтар жүріп жатқанын біз→ /қашан да біліп ^уотыруымыз герек↓// ↑үйткені // ы-ы қызмет соны бізге міндеттейт↓ /// ↑үйткені соған байланысты / біз /→ шешім қабылдаймыз↓// соған ^уорай біз / белгілі бір дәрежеде жұмысымызды↑// қызметіміздің бағыт-бағдарын→// түзеп ^уотырамыз↓ /// ал ^йенді басқа нәрсеге гелсек↑// мартин хайдегер / күндө гүнде түстен кейін / кітап ^уоқитын көрінет↓ /// соның ішінде / көне грек философтарын да // үнемі қайталап ^уоқып ^уотыратын көрінет↓ ///	сіз гөб̊үнө / не ^уоқұйсұз / кітәп пә↑ /әлде газетшұурнал ͡ ма↑ /// - ↑^йенді // қызметте ͡ б̊олған ͡ соң /→ біздің міндетіміз / күндөлүкті / б̊аспасөздү /оқұп ͡ отұрұу →// жаңалықтарды͡ гөрүу↓ /// ↑өйткөнү // мем^ілекетіміздің сайасый ͡ өмүрүнде / не͡ б̊олұб̊ ͡ жатқанын→// әлеумөттүк ͡ тұрғұда / қандай жаңалықтар жүрүб̊ ͡ жатқанын / біз→ /қашан ͡ да / б̊іліб̊ ͡ отұрұуұмұз ͡ герек↓// ↑^уөйткөнү // ы-ы қызмет / сонұ / б̊ізге ͡ міндеттейді↓ /// ↑^уөйткөнү / соғам͡ байланысты / біз /→ шешім ͡ қаб̊ылдаймыз↓// соған͡ орай біз / белгілі͡ б̊ір дәрежеде жұмұсұмызды↑// қызметіміздің бағыт-пағдарын→// түзөб̊ ͡ отұрамыз↓ /// ал ͡ енді / басқа нәрсеге гелсек↑// мартыйн хайдегер / күндө͡ гүндө / түстөң͡ гейін / кітаб̊ ͡ оқұйтұң ͡ гөрүнөдү↓ /// сонұң͡ ішінде / көнө грек фійлософтарын͡ да // үнөмү қайталаб̊͡ оқұб̊͡ отұратың ͡ гөрүнөдү↓ ///	Сіз көбіне не оқисыз, кітап па, әлде газет-журнал ма? - Енді, қызметте болған соң біздің міндетіміз күнделікті баспасөзді оқып отыру, жаңалықтарды көру. Өйткені мемлекетіміздің саяси өмірінде не болып жатқанын, әлеуметтік тұрғыда қандай жаңалықтар жүріп жатқанын біз қашан да біліп отыруымыз керек, өйткені, қызмет соны бізге міндеттейді. Өйткені соған байланысты біз шешім қабылдаймыз, соған орай біз белгілі бір дәрежеде жұмысымызды, қызметіміздің бағыт-бағдарын түзеп отырамыз. Ал енді басқа нәрсеге келсек, Мартин Хайдегер күнде-күнде түстен кейін кітап оқитын көрінеді. Соның ішінде грек философтарын да үнемі қайталап оқып отыратын көрінеді.
Дидар Амантай	▶	↑^уөздеріңізге белгілі // мартин хайдегер болмыс туралы→ / үлкөн sup>йеңбек жазған адам↑ /// болмыс және ^ұуақыт деген↓ /// болмыс / үйткені философійадағы ^йен негізгі→// ^йен басты категорійа↓ /// ↑сол ͡ сійақты мен философійалық ^йеңбектермен ғатар→ // көркем әдебиетті ^уоқимын→ // жазушы болғаннаң ͡ гейін↓ /// камиудің айтқан бір сөзі бар // философ болғың келсе↑ / раман жаз деген↓ /// үйткені романнын көлемінде →// романнын формасында //^уойлану // →толғану// топ̊шылау / ^уөте ыңғайлы / және де ^уол / ^йекінші жағынан→ // сізге /^йеркін пайымдауға мүмкіндік͡ берет↓ /// ↑^йенді / мен негізінен / қазақ әдебиетін→// жас жазушылардың ^йеңбектерін→// ақындардын ^уөлендерін→// сонымең ғатар бүгүнгү әдеби процесте не жүріп͡ жатыр // соған байланысты / жаналықтарды қарап ^уотырамын→// ↑мені қызықтырған авторларды ^уоқуға / тырысамын↓ ///	↑^уөздөрүңізге͡ б̊елгілі // мартыйн хайдегер / б̊олмұс ͡ тұуралы→ / үлкөн ^йеңбек / жазған адам↑ /// болмұш͡ шәне͡ уақыт ͡ теген↓ /// болмұс /^уөйткөнү фійлософійадағы /^йеңнегізгі→// ^йеңбасты͡ гатегорійа↓ /// ↑сол сыйақты мен фійлософійалық / ^йеңбектермең ͡ ғатар→ // көркөм ͡ әдеб̊ійетт'оқыймын → // жазұушұ͡ б̊олғаннаң ͡ гейін↓ /// кәмійудүң айтқамбір сөзү͡ б̊ар// фійлософ болғұң͡ гелсе↑ / роман͡ жаз деген↓ ///^уөйткөнү романның ͡ гөлөмүнде →// романның формасында // ^уойұланұу // →толғанұу // топ̊шұлау / ^уөт'ыңғайлы / және де /^уол / ^йекінші жағынан→ // сізге / ^йеркім ͡ пайымдауға / мүмкүндүк͡ береді↓ /// ↑^йенді мен / негізінен / қазағ ͡ әдеб̊ійетін→// жаш͡ шазұушұлардың ͡ еңбектерін→// ақындардың ^уөлөңдөрүн→// сонұмеңғатар / б̊үгүңгү /әдеб̊ій ͡ просесте / не жүрүб̊͡ жатыр // соғам ͡ байланысты / жаңалықтарды қараб̊͡ отұрамын→// ↑ мені͡ ғызықтырған авторларды / ^уоқұуға͡ тырысамын↓ ///	Өздеріңізге белгілі, Мартин Хайдегер болмыс туралы үлкен еңбек жазған адам. «Болмыс және уақыт» деген. Болмыс өйткені философиядағы ең негізгі, ең басты категория. Сол сияқты мен философиялық еңбектермен қатар көркем әдебиетті оқимын жазушы болғаннан кейін. Камюдің айтқан бір сөзі бар «философ болғың келсе - роман жаз» деген. Өйткені романның көлемінде, романның формасында ойлану, толғану, топшылау өте ыңғайлы және де ол екінші жағынан, сізге еркін пайымдауға мүмкіндік береді. Енді мен негізінен қазақ әдебиетін, жас жазушылардың еңбектерін, ақындардың өлеңдерін, сонымен қатар бүгінгі әдеби процесте не жүріп жатыр соған байланысты жаңалықтарды қарап отырамын, мені қызықтырған авторларды оқуға тырысамын.
Дидар Амантай	▶	↑^йенді бізде / казір / нобель туралы / түрлі жансақ пікір айтылып жүр↓ /// ↑жансақ дейтінім→// нобельді анау-мынау адамға бермейт↓ /// ↑анау мынандай ^йет→// мынау мынандай ^йет дейтін адамның ^уөзі / сол / жазушының→// қаламгердің шығармасын / жақсы білетін адам ^йемес→// сондықтан ^уол / сондай жансақ ^уой түйет↓ /// ы-ы ↑ үйткені мысалы / нобель алған адамдардың ішінде / керемет ^йеңбектері бар→// ^уоның͡ ішінде↑// мартте кім бар / ы-ы эрнест хемингуей→// ^ұулиам фолкнер // камиу сартер // габриель гарсійа маркес мысалы→// ^уодан кейінгі мынау / кейінгі шыққан француз→// басқа да жазушылардың барлығы да↑ / ^уосы ұлы әдебиетке // қазақ не / сол әдебиетке→// сол / әлем әдебиетіне ^йеңбегі сіңген // қызмет ^йеткен тұлғалар↓ /// ↑^уолар айағы аспаннан салбырап түскен жоқ→// ізденді/ ^йеңбектенді / жазды / соның нәтижесінде / ^уосындай үлкен табысқа жетті↓	↑^йенді ͡ б̊ізде / қәзір / ноб̊ель тұуралы / түрлү / жансақ пікір айтылыб̊͡ жүр↓ /// ↑жансағ ͡ дейтінім→// ноб̊ельді / анаумынау адамға бермейді↓ /// ↑анау / мынандай ͡ еді→// мынау / мынандай͡ еді дейтін / адамның͡ өзү / сол / жазұушұнұң→// қаламгердің шығармасын / жақ̊сы͡ б̊ілетін адам ^йемес→// сондұқтан ^уол / сондай жансағ͡ ой ͡ түйөдү↓ /// ы-ы ↑ ^уөйткөнү мысалы / ноб̊ель алған / адамдардың ішінде / керемет ^йеңбектері͡ б̊ар→// ^уонұң ͡ ішінде↑// марттегім͡ бар / ы-ы эрнест хемійңгүуөй→// ұулұйам фолкнер// камыйу сартер // габ̊рыйель гарсійа / маркес мысалы→// ^уодаңгейіңгі мынау / кейіңгі шыққан франсұуз→// басқа да жазұушұлардың барлығы͡ да↑ /^уосұ / ұлұ әдеб̊ійетке // қазақ не / сол әдеб̊ійетке→// сол / әлем әдеб̊ійетіне / ^йеңбегі ͡ сіңген // қызмет͡ еткен тұлғалар↓ /// ↑^уолар айағы / аспаннан салб̊ырап ͡ түскөн͡ жоқ→// ізденді /^йеңбектенді / жазды / сонұң нәтійжесінде / ^уосұндай үлкөн таб̊ысқа͡ жетті↓	Енді бізде қазір Нобель туралы түрлі жаңсақ пікір айтылып жүр. Жаңсақ дейтінім, Нобельді анау-мынау адамға бермейді. Анау мынандай еді, мынау мынандай еді дейтін адамның өзі сол жазушының, қаламгердің шығармасын жақсы білетін адам емес, сондықтан ол сондай жаңсақ ой түйеді. Өйткені мысалы Нобель алған адамдардың ішінде керемет еңбектері бар, оның ішінде, Эрнест Хемингуей, Фолкнер, Камю, Сартр, Габриель Гарсия Маркес, одан кейінгі мынау кейінгі шыққан француз, басқа да жазушылардың барлығы да осы ұлы әдебиетке, қазақ не сол әдебиетке, сол әлем әдебиетіне еңбегі сіңген, қызмет еткен тұлғалар. Олар аспаннан аяғы салбырап түскен жоқ, ізденді, еңбектенді, жазды, соның нәтижесінде осындай үлкен табысқа жетті.
Дидар Амантай	▶	↑сондықтан / нобель туралы меніңше→// жаңсақ пікірді тоқтатқан жөн↓ /// ↑одаң͡ кейін / тағы да бір / айта кететін мәселе↑// бүгүнгү͡ гүні / проза дамымай жатыр→// кенжелеп жатыр деген бір / пікір айтылат↓ ///↑ бұны басқа / біздің / басты-басты жазушыларымыз→// ақындарымыз қолдайт↓ /// ↑бұл да жаңсақ пікір // бұл пікірдің неге айтылатынын мен білмеймін→// ↑қандай сайасатта // қандай мақсатта // бірақ қалай͡ десек ͡ те→// бүгінгі күні қазақ прозасы / жақсы дамып͡ келе͡ жатыр↓ /// ↑^уоның ішінде / керемет жақсы прозашылар бар // ↑мысалы / ы-ы^уөміржан әбдіхалық // жандос байділда // ы-ы қойшыбек мүбәрак // ^уодаң гейін / серік сағынтай // дархан бейсенбекұлы // ^уодаң͡ гейін / ^йербол ма // ^йелдос па тоқтарбай деген жақ̊сы бір / азамат тағы да / қалыптасып келе жатыр↓ ///	↑сондұқтан / ноб̊ель ͡ тұуралы / меніңше→// жаңсақ пікірді тоқтатқан ͡ жөн↓ /// ↑одаң͡ гейін / тағы ͡ да ͡ б̊ір / айта͡ гететін мәселе↑// бүгүңгүгүнү / проза дамымай ͡ жатыр→// кенжелеб̊ ͡ жатыр дегем͡ бір / пікір айтылады↓ ///↑бұнұ / б̊асқа / біздің басты-͡ б̊асты жазұушұларымыз→// ақындарымыз͡ ғолдайды↓ /// ↑бұл ͡ да / жаңсақ пікір // бұл пікірдің нег'айтылатынын / мем ͡ білмеймін→// ↑қандай сайасатта // қандай мақ̊сатта // бірақ / қалай десек те→// бүгүңгүгүнү қазақ прозасы / жақ̊сы дамып келе жатыр↓ /// ↑^уонұң ͡ ішінде /керемет ͡ шақ̊сы / прозашылар͡ б̊ар// ↑мысалы / ы-ы^уөмүржан әб̊діхалық // жандос пайділда// ы-ы қойшұб̊ег мүб̊әрак // ^уодаңгейін / серік̊ сағынтай // дархам бейсембекұлұ // ^уодаңгейін / ^йерб̊ол ͡ ма // ^йелдос͡ па тоқтарб̊ай деген жақ̊сы͡ б̊ір / азамат тағы͡ да / қалыптасып ͡ келе͡ жатыр↓ ///	Сондықтан Нобель туралы меніңше, жаңсақ пікірді тоқтатқан жөн. Одан кейін тағы да бір айта кететін мәселе, бүгінгі күні проза дамымай жатыр, кенжелеп жатыр деген бір пікір айтылады. Бұны басқа біздің басты-басты жазушыларымыз, ақындарымыз қолдайды. Бұл да жаңсақ пікір, бұл пікірдің неге айтылатынын мен білмеймін, қандай саясатта, қандай мақсатта, бірақ қалай десек те бүгінгі күні қазақ прозасы жақсы дамып келе жатыр. Оның ішінде керемет жақсы прозашылар бар, мысалы Өміржан Әбдіхалық, Жандос Байділда, Қойшыбек Мүбәрак, одан кейін Серік Сағынтай, Дархан Бейсенбекұлы, одан кейін Ербол ма, Елдос па Тоқтарбай деген жақсы бір азамат тағы да қалыптасып келе жатыр.
Дидар Амантай	▶	↑^уол ^йенді / сыншы болады ма→// жазушы болады ма→//^уоны ^йенді / бір ғұдайдың ^уөзі білет↓ /// ↑бірақ / қалай десек те // бұл қазақ әдебиетіне келе жатқан // үлкөн табыс деп ^уойлайм↓ /// ↑үйткені / ^уоқығаны // түйгені // жазғаны көнілге→// ақылға қонымды //ы-ы қазақша айтқанда // жүректің қылын шертетін→// нәзік қылын шертетін дүниелер↓ /// ↑ ^йенді / жалпы қазақ поэзійасы мен қазақ прозасы // қашан да / ы-ы қатар жүріп келе жатқан жанрлар↓ /// ↑сондұқтан да ^уоны бір-біріне қарсы қойып→// ^уодан бір жалған майдан шығарып / күресудің // ы-ы босқа әуре болудың / қажеті жоқ деп ^уойлайм↓ ///	↑^уол / ^йенді / сыншы͡ б̊олады ͡ ма→// жазұушұ͡ б̊олады ͡ ма→// ^уон'енді / бір ғұдайдың ^уөзү͡ б̊іледі↓ /// ↑бірақ / қалай десек те / бұл // қазағ͡ әдеб̊ійетіне / келе ͡ жатқан // үлкөн таб̊ыс теб̊ ͡ ойлаймын↓ /// ↑^уөйткөнү /^уоқұғаны // түйгөнү // жазғаны / көңүлгө→// ақылға͡ ғонұмдұ // ы-ы қазақ̊ш'айтқанда // жүрөктүң / қылын шертетін→// нәзік қылын шертетін дүнүйөлөр↓ /// ↑^йенді / жалпы қазақ поезійасы мен / қазақ прозасы // қашан ͡ да / ы-ы қатар ͡ жүрүп ͡ келе͡ жатқан жан^ырлар↓ /// ↑сондұқтан ͡ да /онұ / бір-͡ б̊іріне қарсы ͡ ғойұп→// ^уодам ͡ бір / жалған майдан ͡ шығарып ͡ күрөсүудүң // ы-ы босқа / әурө͡ болұудұң / қажеті жоғ ͡ деб̊ ͡ ойлаймын↓ ///	Ол енді сыншы болады ма, жазушы болады ма, оны енді бір Құдайдың өзі біледі. Бірақ қалай десек те, бұл қазақ әдебиетіне келе жатқан үлкен табыс деп ойлаймын. Өйткені оқығаны, түйгені, жазғаны көңілге, ақылға қонымды, қазақша айтқанда, жүректің қылын шертетін, нәзік қылын шертетін дүниелер. Енді жалпы қазақ поэзиясы мен қазақ прозасы қашан да қатар жүріп келе жатқан жанрлар. Сондықтан да оны бір-біріне қарсы қойып, одан бір жалған майдан шығарып күресудің, босқа әуре болудың қажеті жоқ деп ойлаймын.
Дидар Амантай	▶	кітап оқығанда / ^уөзіңіздің ұстанатын / жеке қағидаларыңыз бар ма? -↑ басталған кітапты айақтау герек // →↑үйткені // бұл пікір туралы / әйтпесе ^уөзіңізде / жаңсақ ^уой қалыптасат↓// тұжырым келет↓ /// ↑сондықтан басталған кітәпті айақтаған жөн→ // және де ^уол кітәп туралы→// ы-ы түсініп алмайынша пікір айту→// тағы да болмайт↓ /// ↑содаң гейін / ы-ы менім ^уойымша // кітәпті ^уоққаң гезде / бір тыныш ^ұуақыт→// ы-ы үнсіз мезгіл герек↓ /// ↑солгезде кітәп жақсы сінет→// бірақ негізінен кітәпті жас кезде көп ^уоқу герек↓ /// ↑үйткені жас кезде / кезінде сімбеген нәрсе→// ^йесейгенде сізге жұқпайт↓ ///	кітап ^уоқығанда / ^уөзіңіздің ұстанатын / жеке қағидаларыңыз бар ма↑ -↑ басталғаң ͡ гітапты / айақтау͡ герек // →↑^уөйткөнү // бұл пікір тұуралы / әйтпесе / ^уөзүңүзде / жаңсағ͡ ой͡ ғалыптасады↓// тұжұрұм͡ геледі↓ /// ↑сондұқтан / басталғаң͡ гітәпті / айақтаған ͡ жөн→ // және ͡ де /^уол кітәп ͡ тұуралы→// ы-ы түсүнүб̊ ͡ алмайынша пікір͡ айтұу→// тағы да͡ б̊олмайды↓ /// ↑содаңгейін / ы-ы менім ^уойұмша // кітәпті / ^уоқығаң ͡ гезде / бір тыныш ͡ уақыт→// ы-ы үнсүз ͡ мезгіл͡ герек↓ /// ↑солгезде / кітәп / жақ̊сы͡ сіңеді→// бірақ негізінен / кітәпті / жас кезде / көб̊ ͡ оқұу͡ герек↓ /// ↑^уөйткөнү / жас кезде / кезінде͡ сіңбеген͡ нәрсе→// ^йесейгенде сізге жұқпайды↓ ///	Кітап оқығанда өзіңіздің ұстанатын жеке қағидаларыңыз бар ма? - Басталған кітапты аяқтау керек, өйткені, бұл пікір туралы әйтпесе өзіңізде жаңсақ ой қалыптасады, тұжырым келеді. Сондықтан басталған кітапты аяқтаған жөн және де ол кітап туралы, түсініп алмайынша, пікір айту тағы да болмайды. Содан кейін менің ойымша, кітапты оқыған кезде бір тыныш уақыт, үнсіз мезгіл керек. Сол кезде кітап жақсы сіңеді, бірақ негізінен кітапты жас кезде көп оқу керек. Өйткені жас кезде сіңбеген нәрсе есейгенде сізге жұқпайды.
Дидар Амантай	▶	↑сондықтан / менінше // кітәпті мол ^уоқыған жөн →// және де / жаман кітәп // жақсы кітәп деп / бөліп-жармай→//^йекеуін де ^уоқыған жөн↓ ///↑ үйткені жақсы кітәптан үйренесің→// біздің халқымыз айтқандай↑// жаман кітаптан жиренесің↓ /// сондықтан кітәптің барлығын ^уоқу герек↓// содаң гейін / қазақ әдебиеті→// әлем әдебиеті деп бөлмей↑// барлық әдебиетті ^уоқу герек↓ /// барлық әдебиет туралы / сіздің бір / белгілі бір дәрежеде түсінігіңіз // қалыптасуы тиіс↓ ///→ солгезде сіз әлем әдебиеті туралы / ^уөзініздің машығыңызды іздегенде→// соны табу жолында // үлкен табысқа жетесіз деген ^уойдамын↓ ///	↑сондұқтан / меніңше// кітәпті мол ^уоқұған ͡ жөн →// және ͡ де / жамаң ͡ гітәп // жақ̊сы͡ гітәп деп / бөлүб̊-жармай→// ^йекеуүн ͡ де / ^уоқұған͡ жөн↓/// ↑^уөйткөнү / жақ̊сы͡ гітәптан үйрөнөсің→// біздің халқымыз айтқандай↑// жамаң͡ гітәптан жійренесің↓ /// сондұқтан / кітәптің барлығын ^уоқұу ͡ герек↓// содаңгейін / қазағәдеб̊ійеті→// әлемәдеб̊ійеті деп / бөлмөй↑// барлығ͡ әдеб̊ійетті / ^уоқұу͡ герек↓ /// барлығ͡ әдеб̊ійеттұуралы / сіздің͡ бір / белгілі ͡ б̊ір дәрежеде түсүнүгіңіз // қалыптасұуұ͡ тійіс↓ ///→ солгезде сіз әлемәдеб̊ійеті ͡ тұуралы / ^уөзүңүздүң машығыңызды / іздегенде →// сонұ таб̊ұу͡ жолұнда // үлкөн таб̊ысқа жетесіз деген ͡ ойдамын↓ ///	Сондықтан меніңше, кітапты мол оқыған жөн және де жаман кітап, жақсы кітап деп бөліп-жармай екеуін де оқыған жөн. Өйткені жақсы кітаптан үйренесің, біздің халқымыз айтқандай, жаман кітаптан жиренесің. Сондықтан кітаптың барлығын оқу керек, содан кейін қазақ әдебиеті, әлем әдебиеті деп бөлмей, барлық әдебиетті оқу керек. Барлық әдебиет туралы сіздің белгілі бір дәрежеде түсінігіңіз қалыптасуы тиіс. Сол кезде сіз әлем әдебиеті туралы өзіңіздің машығыңызды іздегенде, соны табу жолында үлкен табысқа жетесіз деген ойдамын.
Дидар Амантай	▶	көркем әдебиет ^уоқып отырғанда / ^уөзіңізге керекті / маңызды деген жерлерін /қанатты сөздерге айналған қатарларды / түртіп сызып ^уотырасыз ба? мысал келтіре кетсеңіз -↑ менім атам / ғадет деп сөйлеуші ^йет →// сондай ғадетім бар↓ /// міндетті түрде мен / ^уол кітапты /^уоққаңгезде↑// бетін белгілеп ы-ы / кетемін ↓// соны кейін /^уөзімнің қолжазбама→// күнделігіме көшіріп аламын↓ ///	көркөм әдеб̊ійет / ^уоқұп ͡ отұрғанда / ^уөзүңүзге ͡ геректі / маңызды деген жерлерін / қанатты сөздөрг'айналған қатарларды / түртүп̊ ͡ сызып / ^уотұрасыз ͡ б̊а ↑ мысал келтіре кетсеңіз↓ /// -↑ менің͡ атам / ғадет деп / сөйлөу'шеді →// сондай ғадетім бар↓ /// міндетті͡ түрдө мен / ^уолгітапты / ^уоқығаң ͡ гезде↑// бетім ͡ белгілеп ы-ы / кетемін ↓// сонұ͡ гейін / ^уөзүмнүң ͡ ғолжазб̊ама→// күндөлүгіме͡ гөшүрүб̊ ͡аламын↓ ///	Көркем әдебиет оқып отырғанда өзіңізге керекті, маңызды деген жерлерін, қанатты сөздерге айналған қатарларды түртіп, сызып отырасыз ба? Мысал келтіре кетсеңіз... - Менің атам ғадет деп сөйлеуші еді, сондай ғадетім бар. Міндетті түрде мен ол кітапты оқыған кезде бетін белгілеп кетемін, соны кейін өзімнің қолжазбама, күнделігіме көшіріп аламын.
Дидар Амантай	▶	↑қәзір / әзиза данар деген / үшінші томымды дайындап жатырмын↓// сонда менің / философійа факультетінде /^уоқып жүрген кездегі // жазған конспектілерім ^йенет ↓// сонымен қатар / күнделіктерім мен әрбір ^уоқыған кітаптан / сүзіп алған жанағы қанатты ^уойлар→ // сол кітапқа /^йенет деп ^уотырмын↓ /// сонұ ^уоққанда / соны ^уоққан гезде →// ^уөздерініз танысасыздар деген ^уойдамын↓ ///	↑қәзір / әзійза данар деген / үшүншү͡ томұмдұ / дайындаб̊ ͡ жатырмын↓// сонда менің / фійлософійа факүултөтүндө / ^уоқұб̊ ͡ жүргөң ͡ гездегі // жазғаң͡ гонспектілерім ͡ енеді ↓// сонұмең ͡ ғатар / күндөлүктерім мен әрб̊ір ^уоқұғаң ͡ гітаптан / сүзүб̊ ͡ алған жаңағы / қанатт'ойлар → // сол гітәпқа / ^йенеді деб̊͡ отұрмұн↓ /// сонұ / ^уоқұғанда / сонұ / ^уоқығаң ͡ гезде →// ^уөздөрүңүз танысасыздар деген ^уойдамын↓ ///	Қазір «Азиза Данар» деген үшінші томымды дайындап жатырмын, сонда менің философия факультетінде оқып жүрген кездегі жазған конспектілерім мен сонымен қатар күнделіктерім мен әрбір оқыған кітаптан сүзіп алған жаңағы қанатты ойлар сол кітапқа енеді деп отырмын. Соны оқыған кезде өздеріңіз танысасыздар деген ойдамын.
Дидар Амантай	▶	^уоқитын кітабыңызды / алдымен / қалай таңдайсыз ↑ / тақырып маңызды ма / әлде автор ма↑ - ↑^уол ^йенді / ситуаційаға байланысты↓ /// ↑кейде жарнамасына да қарайсын↓ /// кісілер // жұрт аузында жүрген кітапты ^уоқуға/ тырысасың↓// ↑кейде ^уөзің айақ͡ астынан // біреудің пікірін ^уоқып қалып қызығасын↓// кейде /^уол автыр туралы / бір цитатасын бір жерден кездестіріп қалып → /^уойлана бастайсың↓ // немесе ↑/ кейде тіпті / белгісіз авторды парақтап ^уотырып→ // қызығып кетіп ^уоқып кетуін де мүмкін↓ ///	^уоқұйтұң ͡ гітаб̊ыңызды /алдымен / қалай ͡ таңдайсыз↑ // тақырып маңызды ͡ ма /әлде автор ͡ ма↑ - ↑^уол / ^йенді / сыйтұуасійаға͡ б̊айланысты↓ /// ↑кейде жарнамасына да͡ ғарайсың↓ /// кісілер // жұрт аузұнда жүргөң͡ гітапті / оқұуға ͡ тырысасың↓// ↑кейде / өзүң айағ ͡ астынан // біреудүң͡ пікірін ͡ оқұп ͡ қалып / қызығасың↓// кейде / ^уол автор ͡ тұуралы / бір сыйтатасын / бір жердең͡ гездестіріп ͡ қалып→ /^уойлана͡ б̊астайсың↓ // немесе ↑/кейде тіпті / белгісіз автордұ / парақтаб̊͡ отұрұп→ // қызығып ͡ кетіб̊ / ^уоқұп ͡ кетүуүң ͡ де ͡ мүмкүн↓ ///	Оқитын кітабыңызды алдымен қалай таңдайсыз? Тақырып маңызды ма әлде автор ма? - Ол енді ситуацияға байланысты. Кейде жарнамасына да қарайсың. Кісілер, жұрт аузында жүрген кітапты оқуға тырысасың, кейде өзің аяқ астынан біреудің пікірін оқып қалып қызығасың, кейде ол автор туралы бір цитатасын бір жерден кездестіріп қалып ойлана бастайсың немесе кейде тіпті белгісіз авторды парақтап отырып қызығып кетіп оқып кетуің де мүмкін.
Дидар Амантай	▶	↑сондықтан / ^уол әртүрлі ситуаційаға байланысты ↑// және де ^уонда / белгілі бір маңызды нәрсе жоқ деп ^уойлайм↓//^уөйткені / қалай болған күнде де / кітәп^уоқу үрдісі →// кітәп^уоқу працесі / тоқтамауы тиіс↓ /// ↑үнемі ^уоқу қажет→// үнемі жазу қажет жазушыға↓ /// тіпті хэмингуей / күніне бір-екі сөйлем болса да↑ / жазу керек деген ^уөсиет қалдырған↓ ///^уоны мұхтар мағауин ғабылдаған↓// ^уоны↑ / мен жалғастырып келе жатырмын↓ ///	↑сондұқтан /^уол әртүрлү сыйтұуасыйаға ͡ б̊айланысты ↑// және ͡ де / ^уонда / белгілі ͡ б̊ір / маңызды нәрсе / жоғ͡ деб̊͡ ойлаймын↓//^уөйткөнү / қалай ͡ болғаң ͡ гүндө ͡ де / кітәб̊ ͡ оқұу ͡ үрдүсү →// кітәб̊ ͡ оқұу ͡ просесі / тоқтамауұ тійіс↓ /// ↑үнөмү / оқұу͡ қәжет→// үнөмү жазұу͡ ғәжет / жазұушұға↓ /// тіпті хэмійңгүуөй / күнүнө ͡ б̊ірекі сөйлөм болса ͡ да↑ / жазұу͡ герек деген / ^уөсүйөт ͡ қалдырған↓ /// ^уонұ / мұхтар мағауыйн͡ ғаб̊ылдаған↓// ^уонұ↑ / мен жалғастырып ͡ келе ͡ жатырмын↓ ///	Сондықтан ол әртүрлі ситуацияға байланысты және де онда белгілі бір маңызды нәрсе жоқ деп ойлаймын, өйткені қалай болған күнде де кітап оқу үрдісі, кітап оқу процесі тоқтамауы тиіс. Үнемі оқу қажет, үнемі жазу қажет жазушыға. Тіпті Хэмингуей күніне бір-екі сөйлем болса да жазу керек деген өсиет қалдырған. Оны Мұхтар Мағауин қабылдаған, оны мен жалғастырып келе жатырмын.
Дидар Амантай	▶	бүгінгі ғаламтор желісінде / көптеген электронды кітаптар мен дүкендер бар / және ^уоларға жазылған / жақсы рецензійалар да / кездесіп жатады / қаншалықты қолданасыз↑ көб̊ісін пайдаланбайм↓// ↑үйткені қауесетке құрылған // ^уөсек-айан деңгейінде / ^йекі адамның /бет жыртысуы дәрежесіндегі пікірлерді / көремін де↑ /^уойланамын↓ // неге соншалықты біз / кез гелген автырдың табысына →// ^уосындай үлкөн жеккөрушілікпен қараймыз↓ // ↑неге біз / бірбірімізді / бірбірімізге / жақ̊сы бір дүниені→// табысты қызғанамыз ↓// неге біз автыр көріне бастаса↑ //^уоны жек көре бастаймыз↓ ///	бүгүңгү ғаламтор желісінде / көптөгөн электрондұ ͡ гітәптар мен дүкөндөр ͡ б̊ар / және ^уоларға жазылған жақ̊сы / іресензійалар да ͡ гездесіб̊ жатады / қаншалықты қолданасыз↑ -↑ көб̊үсүм ͡ пайдаламбаймын↓// ↑^уөйткөнү / қауөсөткө͡ ғұрұлған // ^уөсөг-айан деңгейінде / ^йек'адамның / бет͡ шыртысұуұ дәрежесіндегі пікірлерді / көрөмүн ͡ де↑ /^уойланамын↓ // неге соншалықты ͡ б̊із / кезгелген автордың таб̊ысына →//^уосұндай / үлкөн жеккөрүушүлүкпөң͡ ғараймыз↓ // ↑неге / б̊із / бір-б̊ірімізді / бір-б̊ірімізге / жақ̊сы͡ б̊ір ͡ дүнүйөнү→// таб̊ысты қызғанамыз ↓// неге͡ б̊із автор͡ гөрүнө͡ б̊астаса↑ //^уонұ / жеккөрө͡ б̊астаймыз↓ ///	Бүгінгі ғаламтор желісінде көптеген электронды кітаптар мен дүкендер бар және оларға жазылған жақсы рецензиялар да кездесіп жатады. Қаншалықты қолданасыз. - Көбісін пайдаланбаймын, өйткені қауесетке құрылған, өсек-аяң деңгейінде екі адамның бет жыртысуы дәрежесіндегі пікірлерді көремін де ойланамын: неге соншалықты біз кез келген автордың табысына осындай үлкен жеккөрушілікпен қараймыз, неге біз бір-бірімізге жақсы бір дүниені, табысты қызғанамыз, неге біз автор көріне бастаса, оны жек көре бастаймыз.
Дидар Амантай	▶	↑^уосындай бір ғадет / абайдан қалған ↓// абайдан бұрын да болған↓ // әлі де / бізден кете қоймаған →/ мінезіміз бар↓ /// менінше↑/ бұл жақ̊сы нәрсе ^йемес↓ /// ↑әділін айту герек↓// жақ̊сы нәрсені / жақ̊сы деугерек↓// жаман нәрсені / айтугерек / ұнаған жоқ деп↓// үйткені сізге жаман болса да ^уол / басқаға ұнауы мүмкүн↓ ///	↑^уосұндай бір ғадет / аб̊айдаң͡ ғалған ↓// аб̊айдам͡ бұрұн ͡ да ͡ б̊олған↓ // әлі ͡ де / біздең͡ гете ͡ ғоймаған →/ мінезіміз͡ б̊ар↓ /// меніңше↑/ бұл / жақ̊сы нәрс'емес ↓ /// ↑әділін айтұу ͡ герек↓// жақ̊сы нәрсені / жақ̊сы͡ деу͡ герек↓// жаман нәрсені / айтұу͡ герек / ұнаған жоғ͡ деп↓//^уөйткөнү сізге / жамам ͡ болса ͡ да /ол / басқаға / ұнауұ͡ мүмкүн↓ ///	Осындай бір ғадет Абайдан қалған, Абайдан бұрын да болған, әлі де бізден кете қоймаған мінезіміз бар. Меніңше, бұл жақсы нәрсе емес. Әділін айту керек, жақсы нәрсені жақсы деу керек, жаман нәрсені айту керек ұнаған жоқ деп, өйткені сізге жаман болса да ол басқаға ұнауы мүмкін.
Дидар Амантай	▶	↑сонымен ғатар / мынандай бір пікір бар→ / халтурщик деген↓ /// бұл / савет ^уодағы кезінде қалыптасқан ^уой →// түсінік↓ /// үйткені / халтурщик деп айтқан себебі // ^уолар халтура деген сөз / қайдан шығып ^уотыр↓ // иағни халтура / кітабыңызды ^уөткізіп // содан ақ̊ша алу деген / мәнді білдірет↓ /// ал бүгүнгі қайдағы халтурщик // сіздің ^уөткізген // жазған кітабыңызға / шыққан кітабыңызға /^йешқандай қаламақы алмайсыз↓ /// йағни халтурщиктің мәні / қәзіргі күнде жойылды↓ ///	↑сонымеңғатар / мынандай бір пікір ͡ б̊ар→ / халтұршыйк деген↓ /// бұл / совет^уодағы ͡ гезінде қалыптасқан ^уой →// түсүнүк↓ ///^уөйткөнү / халтұршыйк деб̊͡ айтқан себ̊еб̊і //^уолар халтұура деген сөз / қайдан шығыб̊ ͡ отұр↓ // йәғ^іній халтұура / кітәб̊іңізд'өткүзүп // содан / ақ̊ш'алұу деген / мәнді ͡ б̊ілдіреді↓ /// ал бүгүңгү / қайдағы халтұршыйк // сіздің / ^уөткүзгөн // жазғаң͡ гітаб̊ыңызға / шыққаң ͡ гітаб̊ыңызға / ^йешқ̊андай / қаламақ'алмайсыз ↓ /// йәғ^іній халтұршыйктің мәні / қәзіргі͡ гүндө / жойұлдұ↓ ///	Сонымен қатар мынандай бір пікір бар халтурщик деген. Бұл совет одағы кезінде қалыптасқан ой, түсінік. Өйткені халтурщик деп айтқан себебі, олар халтура деген сөз қайдан шығып отыр, яғни халтура кітабыңызды өткізіп, содан ақша алу деген мәнді білдіреді. Бүгінгі қайдан халтурщик, сіздің өткізген, жазған кітабыңызға шыққан кітабыңызға ешқандай қаламақы алмайсыз. Яғни халтурщиктің мәні қазіргі күнде жойылды.
Дидар Амантай	▶	↑қәзір / жаман жазушы да // жақ̊сы жазушы да жаза берет// жассын // ^уонда тұрған / ^йештеңе жоқ // шектеу жоқ↓ /// ↑бірақ / ^уонсыз да рынок// ^уоқырман бәрібірде / нашар кітәпті ^уоқымайт↓// мен соны білем↓ /// ↑әрине бұқараға арналған →// тобырға арналған кітәптар болуы мүмкін↓ // ^уонұ бәрі де ^уоқуы͡ мүмкүн ↓// ↑бірақ ^уоқыған сол сағатында ^уоны / ұмытып кетед↓ /// ↑ал бірақ / жақ̊сы кітәптің мықтылығы сол→// ^уоның сійужеті ^йесіңізде ͡ қалмаса͡ да→// ^уоның атмасферасы мәңгілік ^уойынызда→// көніліңізде қалат↓ ///	↑қәзір / жаман жазұушұ ͡ да// жақ̊сы жазұушұ ͡ да / жаза ͡ б̊ереді // жассын // ^уонда тұрған / ^йештеңе жоқ // шектеу жоқ↓ /// ↑бірақ / ^уонсұз ͡ да рынок // ^уоқұрман / бәріб̊ірде / нашар͡ гітәпті / оқұмайды ↓// мен сонұ ͡ б̊ілемін↓ /// ↑әрійне / б̊ұқарағ'арналған →// тоб̊ұрғ'арналған кітәптар͡ б̊олұуұ ͡ мүмкүн↓ // ^уонұ / б̊әрі ͡ де /оқұуұ ͡ мүмкүн ↓// ↑бірақ / ^уоқұған сол сағатында / онұ / ұмұтұп ͡ кетеді↓ /// ↑ал бірақ / жақ̊сы͡ гітәптің мықтылығы сол→// ^уонұң сүжөтү / ^йесіңізде ͡ ғалмаса ͡ да→// ^уонұң атмосферасы / мәңгілік / ^уойұңұзда→// көңүлүңүзде ͡ ғалады↓ ///	Қазір жаман жазушы да, жақсы жазушы да жаза береді, жазсын, онда тұрған ештеңе жоқ, шектеу жоқ. Бірақ онсыз да рынок, оқырман бәрібір де нашар кітапты оқымайды, мен соны білемін. Әрине бұқараға арналған, тобырға арналған кітаптар болуы мүмкін, оны бәрі де оқуы мүмкін, бірақ оқыған сол сағатында оны ұмытып кетеді. Ал бірақ жақсы кітаптың мықтылығы сол, оның сюжеті есіңізде қалмаса да оның атмосферасы мәңгілік ойыңызда, көңіліңізде қалады.
Дидар Амантай	▶	^уоқыған кітаптарыңыздағы кейіпкерлердің / сіздің ^уөміріңізге әсері болды ма↑ /// мен ^уөміріме / әсер ^йеткен кейіпкер / бола ғойған жоқ →// бірақ автырлар әсер ^йетті↓ /// жазу машығы→// сійужет құру мәселесіне гелгенде↓ /// ↑бірақ / казір жұрт // әсіресе ^уосы / тоқсанншы жылдардың айағында→/ керсінше→// менің кейіпкерлеріме ^йеліктеген / мен→/ жастарды кездестірдім↓ /// ↑^уол адамдармен / мен казір хабарласып тұрамын↓ /// тіпті қытайда→// құлжа қаласында / тоқсаншы жылдар айағында→// ^йекімыңшы жылдың басында / менін / қастерле мені деген кітабым / баспа жүзін көргенде →// сол / бір данасы // әйтеуір білмейм қандай жолмен ^йекені / құлжаға жеткен ^йекен↓ ///	^уоқұғаң ͡ гітаптарыңыздағы ͡ гейіпкерлердің / сіздің ͡ өмүрүңізге / әсері болдұ ͡ ма↑ - ↑менің / ^уөмүрүме / әсер͡ еткең͡ гейіпкер / бола͡ ғойған͡ жоқ →// бірақ / авторлар әсер͡ етті↓ /// жазұу͡ машығы→// сүжөт͡ құрұу мәселесіне ͡ гелгенде↓ /// ↑бірақ / қәзір жұрт // әсіресе / ^уосұ / тоқ̊саныншы ͡ шылдардың айағында→/ кер^ісінше→// менің͡ гейіпкерлерім'еліктеген / мен→/ жастарды ͡ гездестірдім↓ /// ↑^уол адамдармен / мең ͡ ғәзір / хаб̊арласып тұрамын↓ /// тіпті / қытайда→// құлжа ͡ ғаласында / тоқ̊саншы ͡ жылдар ͡ айағында→// ^йекімыңыншы͡ шылдың ͡ басында // менің / қәстерле͡ мені / дегең͡ гітәб̊ім / баспа͡ жүзүң͡ гөргөндө →// сол / бір данасы // әйтеуүр͡ б̊ілмеймін / қандай жолмен ^йекені / құлжаға жеткен ͡ екен↓ ///	Оқыған кітаптарыңыздағы кейіпкерлердің сіздің өміріңізге әсері болды ма? - Менің өміріме әсер еткен кейіпкер бола қойған жоқ, бірақ авторлар әсер етті. Жазу машығы, сюжет құру мәселесіне келгенде. Бірақ қазір жұрт, әсіресе осы 90-шы жылдардың аяғында керісінше, менің кейіпкерлеріме еліктеген мен жастарды кездестірдім. Ол адамдармен мен қазір хабарласып тұрамын. Тіпті Қытайда, Құлжа қаласында 90-шы жылдар аяғында, 2000-шы жылдың басында менің «Қастерле мені» деген кітабым баспа жүзін көргенде, сол бір данасы әйтеуір білмеймін қандай жолмен екені, Құлжаға жеткен екен.
Дидар Амантай	▶	↑сол құлжа қаласының жастары→ // сол кітәпті көшіріп ^уоқыпты↓ /// йағни бір-ақ кітап болғандықтан→// ^уоны көшіріп алып // бір-бірінен алып ^уоқыған ^йекен↓ /// ↑жәнде / сол менің қастерле мені кітабымдағы / тотығұс түсті көбелек деген раман / қаһармандарына ^йеліктеп сөйлеп→// соларға ͡ ұқсап жүріп-тұрған адамдар→// жастар болған ^йекен↓ /// ↑мен / соны ^йестігенде→// әрине таңғалдым↓ /// ↑біріншіден// кітәбымның сол жаққа жеткеніне→// ^йекіншіден // сол кітәптің ^уосыншалықты зор әсер бергеніне↓ ///	↑сол / құлжа ͡ ғаласының ͡ жастары→ // сол ͡ гітәпті / көшүрүб̊ ͡ оқұптұ↓ /// йәғ^іній / бір-ақ кітәп ͡ полғандықтан→//^уонұ / көшүрүб̊ ͡ алып // бір-͡ б̊ірінен͡ алып / ^уоқұған͡ екен↓ /// ↑және ͡ де / сол менің / қәстерле ͡ мені кітәб̊імдағы / тотұғұс ͡ түстү ͡ көб̊өлөк деген роман / қахармандарына / ^йеліктеп сөйлөп→// соларғ'ұқ̊сап / жүрүп-тұрған адамдар→// жастар͡ б̊олған͡ екен↓ /// ↑мен / сон'естігенде →// әрійне таңғалдым↓ /// ↑біріншіден // кітәб̊імнің сол жаққа жеткеніне→// ^йекіншіден // сол͡ гітәптің / ^уосұншалықты зор әсер͡ б̊ергеніне↓ ///	Сол Құлжа қаласының жастары сол кітапты көшіріп оқыпты. Яғни бір-ақ кітап болғандықтан, оны көшіріп алып, бір-бірінен алып оқыған екен. Және де сол менің «Қастерле мені» кітабымдағы «Тотықұс түсті көбелек» деген роман қаһармандарына еліктеп сөйлеп, соларға ұқсап жүріп-тұрған адамдар, жастар болған екен. Мен соны естігенде, әрине таң қалдым. Біріншіден, кітабымның сол жаққа жеткеніне, екіншіден, сол кітаптың осыншалықты зор әсер бергеніне.
Дос Көшім	▶	бейнематериал ↑бүгүн астанада сегізінші азаматтық форум басталды↓/// ↑мемлекет башшысының қатысуымен ^уөтетін бұл шара/→ азаматтық сектордың/ мемлекеттік ^уоргандардың/ бизнес құрұлымдардың/→ халықаралық ұйымдар мен сараптамалық қауымдастықтың/ ашық диалог алаңына айналмақ↓/// ↑^йекі жылда бір ^уөтетін алқалы жиында/→ үкіметтік↑^йемес сектор мен әлеуметтік саланы дамытудың/→ стратегиалық мәселелері талқыланады↓/// ↑тиісті ұстанымдар әзірленіп/ бірлескен жұмұстардың жоспары жасалады↓///	бейнематерійал↑бүгүн астанада сегізінш'азаматтық форұум басталды↓/// ↑мемлекет пашшысының ͡ғатысұуұмөн ^уөтөтүм бұл шара/→ азаматтық̊ сектордұң/ мемлекеттік ^уоргандардың/ бійзнес құрұлұмдардың/→ халықаралығ ұйұмдар мен сараптамалық қауұмдастықтың/ ашығ ͡дыйалог алаңын'айналмақ ↓/// ↑^йекі жылда ͡б̊ір ^уөтөтүн алқалы жыйында/→ үкүмөттік ^йемес сектор мен әлеумөттүк̊ саланы дамытұудұң/→ стратегійалығ мәселелері талқыланады↓/// ↑тійіст'ұстанымдар әзірленіп/ бірлескен жұмұстардың жоспары жасалады↓///	(Бейнематериал) Бүгін астанада 8-ші азаматтық форум басталды. Мемлекет басшысының қатысуымен өтетін бұл шара азаматтық сектордың, мемлекеттік органдардың, бизнес құрылымдардың, халықаралық ұйымдар мен сараптамалық қауымдастықтың ашық диалог алаңына айналмақ. Екі жылда бір өтетін алқалы жиында үкіметтік емес сектор мен әлеуметтік саланы дамытудың стратегиялық мәселелері талқыланады. Тиісті ұстанымдар әзірленіп, бірлескен жұмыстардың жоспары жасалады.
Дос Көшім	▶	мәселен/ ^уөткен азаматтық форум ұсынымдарының нәтижесінде/ ұлыбританыйа/ ақш/ францыйа секілді↑^йелдердің тәжірибесіне сүйене ^уотырып/→ коммерциалық↑^йемес ұйұмдардың қызметі туралы заң жобасы әзірленді↓/// ↑сондай-ақ↑^йеріктілердің жұмұсын ^іреттейтін/ нармативтік база жасақталып/→ бизнестің әлеуметтік жобаларға қатысуын ынталандыратын/ асар платформасы құрылды↓/// ↑^уосұндай келелі істердің арқасында/ әлеуметтік тап̊сырыстар↑^йекі↑^йесеге/ ал гранттық қаржыландыру көлөмү/ бес↑^йесеге жуық ^уөскен↓/// ↑биылғы форум барысында ^уөтетін ^уотыз бес тақырыптық сессыйада да/ азаматтық қоғам мәселелері сөз болып/ тұшұмды ^уойлар ^уортаға салынбақ↓///	мәселен/^уөткөн азаматтық форұум ұсұнұмдарының нәтійжесінде/ ұлұб̊рұйтаныйа/ ақ̊ш/ франсыйа секілді ^йелдердің тәжірійб̊есіне сүйөнө ^уотұрұп/→ коммерсійалық ^йемес ұйұмдардың ͡ғызметі тұуралы заң жоб̊ас'әзірленді ↓/// ↑сондай⁀ақ ^йеріктілердің жұмұсұн ^іреттейтін/ нарматыйвтік база жасақталып/→ бійзнестің әлеумөттүг жоб̊аларға ͡ғатысұуұн ынталандыратын/ асар платформасы құрұлдұ↓/// ↑^уосұндай гелел'істердің арқасында/ әлеумөттүк тап̊сырыстар ^йекі ^ййесеге жұуұқ ^уөскөн↓/// ↑быйылғы форұум барысында ^уөтөтүн ^йотұз ͡б̊ес тақырыптық̊ сессійәда⁀да/ азаматтық қоғам мәселелері сөз ͡б̊олұп/ тұшұмдұ ^уойлар ^йортаға салымбақ↓///	Мәселен, өткен азаматтық форум ұсынымдарының нәтижесінде Ұлыбритания, АҚШ, Франция секілді елдердің тәжірибесіне сүйене отырып коммерциялық емес ұйымдардың қызметі туралы заң жобасы әзірленді. Сондай-ақ еріктілердің жұмысын реттейтін нормативтік база жасақталып, бизнестің әлеуметтік жобаларға қатысуын ынталандыратын Асар платформасы құрылды. Осындай келелі істердің арқасында әлеуметтік тапсырыстар екі есеге, ал гранттық қаржыландыру көлемі бес есеге жуық өскен. Биылғы форум барысында өтетін 35 тақырыптық сессияда да азаматтық қоғам мәселелері сөз болып, тұшымды ойлар ортаға салынбақ.
Дос Көшім	▶	↑дұрыс айтасың/ шындығында күн тәртібі ^уөте тығыз/ менің ^уойымша/↑^йең маңыздылығы ^уосы форумның/ бұл жерде бірнеше жаңа стратегиалық құжаттар қабылданады↓/// ↑бұның↑^йең бастысы/ ^уон тоғызыншы жыл мен жиырма бесінші жылдың арасына арналған арнайы азаматтық қоғамды дамыту концепциасы↓/// біз ^уоның тұсаукесерін жасаймыз↓/// ↑соған анализ жасалынады/ талдау жасап/ саралап/ кейіннен біз ^уоны бекітеміз/ себебі/ әрбір белгілі бір жоспарменен жұмыс істеу/ ^уол міндетті де қажетті мәселе/→ ^уонымен қоса/ халықаралық донорлармен кездесу мәселесі болады↓/// ↑^уон үш министрліктің министрлерінің ^уөздері кеп/→ сол бағыттағы/ сол саладағы үкүметтік↑^йемес ұйымдармен кездесу ^уөткізеді↓///	↑дұрұс айтасың/ шындығында ͡гүн тәртіб̊і ^йөтө тығыз/ менің ^йойұмша/ <жзsup>йең маңыздылығы ^йосұ форұумнұң/ бұл жерде ͡б̊ірнеше жаңа стратегійалық құжаттар ғаб̊ылданады↓/// ↑бұнұң ^йең бастысы/ ^уон тоғұзұншы жыл мен жыйырма ͡б̊есінші жылдың арасын'арналған арнай'азаматтық қоғамды дамытұу ͡гонсепсійасы↓/// біз ^уонұң тұсаукөсөрүн жасаймыз↓/// ↑соған аналыйз жасалынады/ талдау жасап/ саралап/ кейіннем біз ^уонұ ͡б̊екітеміз/ себ̊еб̊і/ әрб̊ір ͡б̊елгілі ͡б̊ір жоспарменен жұмұс істеу/ ^уол міндетті⁀де қажетті мәселе/→ ^уонұмең ғоса/ халықаралығ ͡донорлармең гездесүу мәселесі ͡б̊олады↓/// ↑^уон үш мійнійстрліктің мійнійстрлерінің ^уөздөрү кеп/→ сол бағыттағы/ сол саладағ'үкүмөттүк ^йемес ұйұмдармең гездесүу ^уөткүзөді↓///	Дұрыс айтасың, шындығында күн тәртібі өте тығыз, менің ойымша, ең маңыздылығы осы форумның, бұл жерде бірнеше жаңа стратегиялық құжаттар қабылданады. Бұның ең бастысы 19-жыл мен 25-жылдың арасына арналған арнайы азаматтық қоғамды дамыту концепциясы. Біз оның тұсаукесерін жасаймыз. Соған анализ жасалынады, талдау жасап, саралап, кейіннен біз оны бекітеміз. Себебі әрбір белгілі бір жоспарменен жұмыс істеу ол міндетті де қажетті мәселе, онымен қоса халықаралық донорлармен кездесу мәселесі болады. 13 министрліктің министрлерінің өздері кеп сол бағыттағы, сол саладағы үкіметтік емес ұйымдармен кездесу өткізеді.
Дос Көшім	▶	↑бұл ашық форматта ^уөтетін кездесу/ қысқасы/ сол министрліктің бағытында жұмыс істейтін/→ азаматтық қоғам қоғамдық ұйымдар/→ қалай ^уолармен бірлесе жұмыс істеу керек/→ қалай стратегыйалық бірімен бірін жарыстыру керек/→ ^уолардың жұмыстары сонда ғана нәтиже беретіні белгілі↓/// сондықтан ^уосы мәселелер болады↓/// ↑бұл және ^уосыдан бір ай бұрын басталған/ ауыл шаруашылық министрлігі ^уөмірзақ шүкеев мырзаның ^уөзі қатысып/→ ауылдық үкүметтік ұйымдарының барлығы жиналып/→ сол жерде үлкен жаңағы↑^йекі күндүк форум жасады да/ ақыр айағында/ керек десеңіздер/ ауылдық үкіметтік↑^йемес ұйымдардың коалицыйасы құрылды↓/// ↑біздің мақ̊сатымыз/ қазір/ мысалы/ денсаулық бағытында/ білім бағытында үкіметтік↑^йемес ұйымдармен сол министрлердің арасын жарыстыру/→ солардың бірге жұмыс істеуіне жағдай жасау/ және соның бір стратегыйалық жоспарын байандау↓///	↑бұл ашық форматта ^уөтөтүң гездесүу/ қысқасы/ сол мійнійстрліктің бағытында жұмұс істейтін/→ азаматтық қоғам қоғамдығ ұйұмдар/→ қалай ^уолармем бірлесе жұмұс істеу ͡герек/→ қалай стратегійәлық ͡пірімем бірін жарыстырұу ͡герек/→ ^йолардың жұмұстары сонда⁀ғана нәтійже ͡б̊еретіні ͡б̊елгілі↓/// сондұқтан ^уосұ мәселелер ͡б̊олады↓/// ↑бұл және ^уосұдам бір ай бұрұм басталған/ ауұл шарұуашылығ мійнійстрлігі ^уөмүрзақ̊ шүкөөв мырзаның ^уөзү қатысып/→ ауұлдұғ үкүмөттүг ұйұмдарының барлығы жыйналып/→ сол жерд'үлкөн жаңағы ^йекі ͡гүндүк форұум жасады⁀да/ ақыр айағында/ керек десеңіздер/ ауұлдұғ үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың ͡гоалыйсыйасы құрұлдұ↓/// ↑біздің мақ̊сатымыз/ қазір/ мысалы/ денсаулұқ ͡пағытында/ білім бағытынд'үкүмөттік ^йемес ұйұмдармен сол мійнійстрлердің арасын жарыстырұу/→ солардың бірге жұмұс істеуүнө жағдай жасау/ және сонұң бір стратегійәлығ жоспарым байандау↓///	Бұл ашық форматта өтетін кездесу. Қысқасы, сол министрліктің бағытында жұмыс істейтін азаматтық қоғам қоғамдық ұйымдар, қалай олармен бірлесе жұмыс істеу керек, қалай стратегиялық бірімен бірін жарыстыру керек, олардың жұмыстары сонда ғана нәтиже беретіні белгілі. Сондықтан осы мәселелер болады. Бұл және осыдан бір ай бұрын басталған Ауыл шаруашылық министрлігі Өмірзақ Шүкеев мырзаның өзі қатысып, ауылдық үкіметтік ұйымдарының барлығы жиналып, сол жерде үлкен жаңағы екі күндік форум жасады да, ақыр аяғында, керек десеңіздер, ауылдық үкіметтік емес ұйымдардың коалициясы құрылды. Біздің мақсатымыз қазір, мысалы, денсаулық бағытында, білім бағытында үкіметтік емес ұйымдармен сол министрлердің арасын жарыстыру, солардың бірге жұмыс істеуіне жағдай жасау және соның бір стратегиялық жоспарын баяндау.
Дос Көшім	▶	↑^йөте қажетті мәселе де↓/// ↑себебі/ әрине/↑^йегер//үкімет/ билік тек қана мен білем десе/ бұл алысқа бармайтын билік та↓/// ↑билік ^уөзінің реформасын/ билік ^уөзінің алдында тұрған жоспарын/ халықпен/ азаматтық қоғаммен/ бірлесе ^уотырып/ түсіндіре ^уотырып/ қолдауын ала ^уотырып жұмыс істеу керек та/→ сондықтан министрліктердің келуі/ ^уолардың арасындағы байланысты нығайту/ менің ^уойымша/→ біздің эканомикалық/ әлеуметтік/ бағыттағы реформаларымызға үлкен қолдау болады↓///	↑^уөтө қажетті мәселе⁀де↓/// ↑себ̊еб̊і/ әрійне/ ^йегер//үкүмөт/ бійлік тек қана мем білем десе/ бұл алысқа ͡б̊армайтым бійлік та↓/// ↑бійлік үуөзүнүң іреформасын/ бійлік ^уөзүнүң алдында тұрған жоспарын/ халықпен/ азаматтық қоғаммен/ бірлесе ^уотұрұп/ түсүндүре ^уотұрұп/ қолдауұн ала ^уотұрұб̊ жұмұс істеу ͡герек⁀та/→ сондұқтан мійнійстрліктердің ͡гелүуү/ ^уолардың арасындағы ͡б̊айланысты нығайтұу/ менің ^уойұмша/→ біздің эканомұйкалық/ әлеумөттүк/ бағыттағы ^іреформаларымызғ'үлкөн қолдау ͡б̊олады↓///	Өте қажетті мәселе де. Себебі, әрине, егер үкімет, билік тек қана мен білем десе, бұл алысқа бармайтын билік та. Билік өзінің реформасын, билік өзінің алдында тұрған жоспарын халықпен, азаматтық қоғаммен бірлесе отырып, түсіндіре отырып, қолдауын ала отырып жұмыс істеу керек та. Сондықтан министрліктердің келуі, олардың арасындағы байланысты нығайту, менің ойымша, біздің экономикалық, әлеуметтік бағыттағы реформаларымызға үлкен қолдау болады.
Дос Көшім	▶	↑шындығында/ менің ^уөзімнің жеке көзқарасым//үлкен бір жетістікке жеттік деп айта алмаймыз да↓/// ↑себебі/ бұл↑^йекімың үшінші жылғы алғашқы форумда президенттің айтқан мәселесі бар/ үкімет пенен/ азаматттық қоғам бірлесе ^уотырып жұмыс істеу керек/→↑^йекеуінде серіктестік болу керек↓/// ↑серіктес деген/ біреуіне біреуі// не дейміз жаңағы/ біреуімен біреуі// біреуі аға/ біреуі іні сыйақты/→ әйтпесе біреуіне біреуі бұйрық беретіндей деңгей↑^йемес/ тең дәреже болу керек/→ азаматтық қоғам менен/ билік↑^йекеуінің тең дәрежелігін ұстау↓/// ↑сонымен қоса// азаматтық қоғамды дамыту үшүн не керек/→ азаматтық қоғамды дамыту үшүн/ ұйымдар керек/→ неше түрлү үкіметтік↑^йемес ұйымдардың бағыты болу керек/→ себебі азаматтық қоғам дегеніміз ^уоте кең мәселе/	↑шындығында/ менің ^уөзүмнүң жеке ͡гөзқарасым//үлкөм бір жетістікке жеттік деб̊ ͡айт'алмаймыз да↓/// ↑себ̊еб̊і/ бұл ^йекімың үшүншү жылғ'алғашқ̊ы форұумда презійденттің айтқан мәселесі ͡б̊ар/ үкүмөт пенен/ азаматттық қоғам бірлесе ^уотұрұб̊ жұмұс істеу ͡герек/→ ^йекеуүндө серіктестік болұу ͡герек↓/// ↑серіктес теген/ біреуүнө ͡б̊іреуү// не дейміж жаңағы/ біреуүмөм біреуү// біреу'аға / біреу'іні сыййақты/→ әйтпесе ͡б̊іреуүнө ͡б̊іреуү ͡б̊ұйрұқ ͡перетіндей деңгей ^йемес/ тең дәреже ͡б̊олұу ͡герек/→ азаматтық қоғам менен/ бійлік ^йекеуүнүң тең дәрежелігін ұстау↓/// ↑сонұмең ғоса// азаматтық қоғамды дамытұ'үшүн не ͡герек/→ азаматтық қоғамды дамытұ'үшүн / ұйұмдар ͡герек/→ неше түрл'үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың бағыты ͡б̊олұу ͡герек/→ себ̊еб̊'азаматтық қоғам дегеніміз ^уоте ͡гең мәселе/	Шындығында, менің өзімнің жеке көзқарасым үлкен бір жетістікке жеттік деп айта алмаймыз да. Себебі бұл 2003 жылғы алғашқы форумда президенттің айтқан мәселесі бар үкімет пенен азаматттық қоғам бірлесе отырып жұмыс істеу керек, екеуінде серіктестік болу керек. Серіктес деген біреуіне біреуі, не дейміз жаңағы, біреуімен біреуі біреуі аға, біреуі іні сияқты, әйтпесе біреуіне біреуі бұйрық беретіндей деңгей емес тең дәреже болу керек, азаматтық қоғам менен билік екеуінің тең дәрежелігін ұстау. Сонымен қоса азаматтық қоғамды дамыту үшін не керек? Азаматтық қоғамды дамыту үшін ұйымдар керек, неше түрлі үкіметтік емес ұйымдардың бағыты болу керек, себебі азаматтық қоғам дегеніміз өте кең мәселе.
Дос Көшім	▶	→ бұған діни ұйымдар да кіреді/ бұған сайаси партыйалар да/ кәсіподақ та кіреді/→ керек десеңіздер/ ксклар да кіреді/→ ^уойлап қарасаң/ тек үкіметтік↑^йемес ұйым↑^йемес↓/// ↑^йенді ^уоның ішінде/ біздің жаңағы// ұйымымыздың азаматтық альансымыз/→ біз/ қазақ̊стандағы үкіметтік↑^йемес ұйымдардың белгілі бір бөлігін ғана біріктіріп ^уотырмыз/→ бірақ// сол үкіметтік↑^йемес ұйымдардың/ азаматтық қоғамның барлық/ ^уөзекті мәселелерін/→ біз қазіргі кезде фоумға шығарып ^уотырмыз да/ тек қана жаңағы азаматтық альйанстың/ деңгейінде қалып қойып ^уотырған жоқпыз↓/// ↑сондықтан// ^уосы жердегі/ үкіметтің/ ^уосы мәселені түсіне білуі/→ және ^уосыған байланысты/ жаңағы үкіметтік↑^йемес ұйымдар құру үшін/ ^уоны қаржыландыру үшін/ ^уолармен бірлесе жұмыс үшін/ қаржы мәселесі де шешілу керек/ заңдық мәселе де шешілу керек↓///	→ бұған діній ұйұмдар да ͡гіреді/ бұған сайасый партыйалар да/ кәсіподақ⁀та ͡гіреді/→ керек десеңіздер/ кск-ылар⁀да ͡гіреді/→ ^уойлап қарасаң/ тег үкүмөттік ^йемес ұйұм ^йемес↓/// ↑^йенді ^уонұң ішінде/ біздің жаңағы// ұйұмұмыздың азаматтығ альансымыз/→ біз/ қазақ̊стандағ'үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың белгілі ͡б̊ір ͡б̊өлүгүн⁀ғана ͡б̊іріктіріп ^йотұрмұз/→ бірақ// сол үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың/ азаматтық қоғамның барлық/ ^йөзөктү мәселелерін/→ біз ғазіргі ͡гезде фоумға шығарып ^уотұрмұз⁀да/ тек қана жаңағ'азаматтық альйанстың/ деңгейінде қалып қойұп ^уотұрған жоқпұз↓/// ↑сондұқтан// ^уосұ жердегі/ үкүмөттің/ ^уосұ мәселені түсүнө ͡б̊ілүуү/→ және ^уосұғам байланысты/ жаңағ'үкүмөттік ^йемес ұйұмдар ғұрұ'үшүн / ^уонұ қаржыландырұ'үшүн / ^уолармем бірлесе жұмұс үшүн/ қаржы мәселесі⁀де шешілүу ͡герек/ заңдығ мәселе⁀де шешілүу ͡герек↓///	Бұған діни ұйымдар да кіреді, бұған саяси партиялар да, кәсіподақ та кіреді, керек десеңіздер КСК-лар да кіреді, ойлап қарасаң тек үкіметтік емес ұйым емес. Енді оның ішінде біздің жаңағы ұйымымыздың, азаматтық альянсымыз, біз Қазақстандағы үкіметтік емес ұйымдардың белгілі бір бөлігін ғана біріктіріп отырмыз, бірақ сол үкіметтік емес ұйымдардың, азаматтық қоғамның барлық өзекті мәселелерін біз қазіргі кезде фоумға шығарып отырмыз да тек қана жаңағы азаматтық альянстың деңгейінде қалып қойып отырған жоқпыз. Сондықтан осы жердегі үкіметтің осы мәселені түсіне білуі және осыған байланысты жаңағы үкіметтік емес ұйымдар құру үшін, оны қаржыландыру үшін, олармен бірлесе жұмыс үшін қаржы мәселесі де шешілу керек, заңдық мәселе де шешілу керек.
Дос Көшім	▶	↑ былайда кез келген// мемелекетте/ сол жерде тіркелген/ белгілі бір халықаралық ұйымдар/ қорлар/ жұмыс істейді/→ бұл↑^йенді барлық жерде бар↓/// ↑бізде де мысалы/ кезіндегі тоқсан үшінші жылдары сорос қоры болды/ фридрих эберт атындағы германыйаның қорлары болды/ басқа да қорлар бар/→ ^уолар жұмыс істейді↓/// ↑осыдан үш төрт жыл бұрын ^іресейде/ бұлардың бәрін белгілі бір/ не дейміз/→ жаңағы/ белгілі бір/ сайаси серіктермен деп айтайық/→ бұлардың бәрін бір шетелдің/ агенттері сыйақты қабылдау болды/→ бұндай мәселе бізге де келіңкіреді/ бірақ менің ^уөз ^ыуйымша/ қазақ̊станда тіркелген/ және қазақ̊станның белгілі бақылауында тұрған/→ ұйұмдардың қазақ̊стандағы азаматтық қоғамға/ не болмаса басқа да салаларға көмектесуі/ бұл/ халықаралық қорлардың негізгі мақ̊саты↓/// ↑сондықтан біз/ ^уолармен де/ бірге жұмыс істеудің/ жолдарын/ қарастыруымыз керек↓/// ↑сондықтан ^уоларды шақырғанымыздың да себебі сол↓/// ↑міне біз/ мынандай алға қойған мақ̊саттарымыз бар/ қалай біз бірлесе жұмыс істей аламыз/→ кім кімге көмектесе алады↓///	↑ былайда ͡гез гелген// мемелекетте/ сол жерде тіркелген/ белгілі ͡б̊ір халықаралығ ұйұмдар/ қорлар/ жұмұс істейді/→ бұл ^йенді ͡б̊арлығ жерде ͡б̊ар↓/// ↑бізде⁀де мысалы/ кезіндегі тоқ̊сан үшүншү жылдары сорос қорұ ͡б̊олдұ/ фридрих эб̊ерт атындағы германыйаның ͡ғорлары ͡б̊олдұ/ басқа⁀да ͡ғорлар ͡б̊ар/→ ^уолар жұмұс істейді↓/// ↑^уосұдан үш төрт ͡шыл бұрұн ^іресейде/ бұлардың бәрім белгілі ͡б̊ір/ не дейміз/→ жаңағы/ белгілі ͡б̊ір/ сайасый серіктермен деб̊ ͡айтайық/→ бұлардың бәрім бір шетелдің/ агенттері сыййақты қаб̊ылдау ͡б̊олдұ/→ бұндай мәселе ͡б̊ізге⁀де ͡геліңкіреді/ бірағ менің ^уөз ^уойұмша/ қазақ̊станда тіркелген/ және қазақ̊станның белгілі ͡б̊ақылауұнда тұрған/→ ұйұмдардың ͡ғазақ̊стандағ'азаматтық қоғамға/ не ͡б̊олмаса ͡б̊асқа⁀да салаларға ͡гөмөктөсүуү/ бұл/ халықаралық қорлардың негізгі мақ̊саты↓/// ↑сондұқтам біз/ ^уолармен⁀де/ бірге жұмұс істеудүң/ жолдарын/ қарастырұуұмұз герек↓/// ↑сондұқтан ^йоларды шақырғанымыздың⁀да себ̊еб̊і сол↓/// ↑міне ͡б̊із/ мынандай алға ͡ғойған мақ̊саттарымыз ͡б̊ар/ қалай біз ͡б̊ірлесе жұмұс істей аламыз/→ кім ͡гімге ͡гөмөктөс'алады ↓///	Былайда кез келген мемелекетте сол жерде тіркелген белгілі бір халықаралық ұйымдар, қорлар жұмыс істейді, бұл енді барлық жерде бар. Бізде де мысалы кезіндегі 93-жылдары Сорос қоры болды, Фридрих Эберт атындағы Германияның қорлары болды, басқа да қорлар бар, олар жұмыс істейді. Осыдан 3-4 жыл бұрын Ресейде бұлардың бәрін белгілі бір, не дейміз жаңағы, белгілі бір саяси серіктермен деп айтайық, бұлардың бәрін бір шетелдің агенттері сияқты қабылдау болды
Дос Көшім	▶	↑себебі қәзіргі кездердегі/ білеміз ^уөзіміз/ деструктивті діни ағымдар бар/→ кейбір ^ыуақыттарда шетелдегі белгілі бір/ не дейміз/→ идеалогыйалық тұрғыдар жұмыс істейтіндер/→ ^уолар кей ^ыуақыттарда шындығында да/ белгілі бір үкіметтік↑^йемес ұйымдармен жұмыс істеп/ ^уол анық нәрсе↓/// ↑сондықтан/ ^уолардың жұмысының бағыт-бағдарын/ үкімет те бақылап ^уотыру керек/ →шындығында азаматтар да бақылап ^уотыру керек/→↑^йегер былай ашық қарасақ↓/// ↑бірақ мен ^уосы уақытқа дейін жұмыс істеген ^ыуақыттарда/ қазақ̊станда бір/→ ^уондай// үкіметтік↑^йемес ұйымдардың/ сондай жолға түсіп кеткенін/ ^уөз басым көрген жоқпын/→ ашық айтайын↓///	↑себ̊еб̊і ͡ғәзіргі ͡гездердегі/ білеміз ^уөзүмүз/ дестрүуктійвті діній ағымдар ͡б̊ар/→ кейб̊ір ^ұуақыттарда шетелдегі ͡б̊елгілі ͡б̊ір/ не дейміз/→ ійдеалогұйалық тұрғұдар жұмұс істейтіндер/→ ^уолар ͡гей ^ұуақыттарда шындығында⁀да/ белгілі ͡б̊ір үкүмөттік ^йемес ұйұмдармен жұмұс істеп/ ^уол анық нәрсе↓/// ↑сондұқтан/ ^уолардың жұмұсұның бағыт-пағдарын/ үкүмөт те ͡б̊ақылап ^уотұрұу ͡герек/ →шындығынд'азаматтар да ͡б̊ақылап ^уотұрұу ͡герек/→ ^йегер ͡б̊ылай ашық қарасақ↓/// ↑бірағ мен ^уосұ ^ұуақытқа дейін жұмұс істеген ^ұуақыттарда/ қазақ̊станда ͡б̊ір/→ ^уондай// үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың/ сондай жолға түсүп кеткенін/ ^уөз ͡б̊асым ͡гөргөн жоқпұн/→ ашығ айтайын↓///	Себебі қазіргі кездердегі білеміз өзіміз, деструктивті діни ағымдар бар, кейбір уақыттарда шетелдегі белгілі бір не дейміз, идеологиялық тұрғыдар жұмыс істейтіндер, олар кей уақыттарда шындығында да белгілі бір үкіметтік емес ұйымдармен жұмыс істеп ол анық нәрсе. Сондықтан олардың жұмысының бағыт-бағдарын үкімет те бақылап отыру керек, шындығында, азаматтар да бақылап отыру керек егер былай ашық қарасақ. Бірақ мен осы уақытқа дейін жұмыс істеген уақыттарда Қазақстанда бір ондай үкіметтік емес ұйымдардың сондай жолға түсіп кеткенін өз басым көрген жоқпын ашық айтайын.
Дос Көшім	▶	↑^йең басты себептері/ ауылдық үкіметтік↑^йемес ұйымдар әріптестіктен басталған/ ^уодан жоғарырақ алайық̊шы/↑ қазақ тілді үкіметтік↑^йемес ұйымдардың ^уөзінің белгілі проблемасы↓/// ↑шындығындағы біліктілігінің/ дайындықтарының/ әлеуеттерінің төмендігі↓/// мен ^уоның себебін айтайын↓/// ↑тоқсаныншы жылдары алғаш ^ірет үкіметтік↑^йемес ұйымдарды ^уоқытқан ^ыуақытта/ бұл↑^йенді демократыйаның бір институты ғой/ бізде негізінен жаңағы/ халықаралық ұйымдар/ америкалықтар ^уосылар ^ыуқытты/ бұлардың бәрі тек қана ағылшын/ ^уорыс тілінде ^уоқытты↓/// ↑қазақ тілінде ^уоқыту болмады↓/// сонымен біздер↓///	↑^йең басты себ̊ептері/ ауұлдұғ үкүмөттік ^йемес ұйұмдар әріптестіктем басталған/ ^уодан жоғарырағ алайық̊шы/↑ қазақ тілд'үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың ^уөзүнүң белгілі проблемасы↓/// ↑шындығындағы ͡б̊іліктілігінің/ дайындықтарының/ әлеуөттөрүнің төмөндүгі↓/// мен ^уонұң себ̊еб̊ін айтайын↓/// ↑тоқ̊саныншы жылдар'алғаш ^ірет үкүмөттік ^йемес ұйұмдарды ^уоқұтқан ^ыуақытта/ бұл ^йенді демократыйаның бір ыйнстыйтұутұ⁀ғой/ бізде негізінен жаңағы/ халықаралығ ұйұмдар/ амерійкалықтар ^уосұлар ұуқұттұ/ бұлардың бәрі тек қан'ағылшын / ^уорұс тілінде ^уоқұттұ↓/// ↑қазақ тілінде ^уоқұтұу ͡б̊олмады↓/// сонұмем біздер↓///	Ең басты себептері ауылдық үкіметтік емес ұйымдар әріптестіктен басталған, одан жоғарырақ алайықшы, қазақ тілді үкіметтік емес ұйымдардың өзінің белгілі проблемасы. Шындығындағы біліктілігінің, дайындықтарының, әлеуеттерінің төмендігі. Мен оның себебін айтайын. 90-жылдары алғаш рет үкіметтік емес ұйымдарды оқытқан уақытта, бұл енді демократияның бір институты ғой, бізде негізінен жаңағы халықаралық ұйымдар, америкалықтар осылар оқытты, бұлардың бәрі тек қана ағылшын, орыс тілінде оқытты, қазақ тілінде оқыту болмады. Сонымен біздер...
Дос Көшім	▶	↑иә/ дамымай қалдық↓/// ↑шындығында мен ^уол жерде мен біраз/→ жұмыс істеуге тырыстық/→ көтердік/ бірақ шамамыз ^уонша жетпеді↓/// ↑қазір соның зардабын тартып ^уотырмыз↓/// ↑керек десеңіздер/ мен ^уосыдан бір апта бұрын көк̊шетау/ петропавл/→ қостанайда үкіметтік↑^йемес ұйымдарды ^уоқытуға барып қайттым↓/// ↑сонда айтып жатыр/ ^уотыз жылдың ішінде/ қазақ тілінде/→ үкіметтік↑^йемес ұйымдарға тренинг жасаймын деп келген тек сіздер деді/→ ^уотыз жылдың ішінде↓///	↑^ійә/ дамымай ғалдық↓/// ↑шындығында мен ^ууол жерде мем біраз/→ жұмұс істеугө тырыстық/→ көтөрдүк/ бірақ̊ шамамыз ^оуонша жетпеді↓/// ↑қазір сонұң зардаб̊ын тартып ^уотұрмұз↓/// ↑керек десеңіздер/ мен ^уосұдам бір апта ͡б̊ұрұң гөк̊шетау/ петропавл/→ қостанайд'үкүмөттік ^йемес ұйұмдарды ^уоқұтұуға ͡б̊арып қайттым↓/// ↑сонд'айтып жатыр/ ^уотұж жылдың ішінде/ қазақ тілінде/→ үкүмөттік ^йемес ұйұмдарға тренійңг жасаймын⁀деп келген тек̊ сіздер деді/→ ^уотұж жылдың ішінде↓///	Иә, дамымай қалдық. Шындығында, мен ол жерде мен біраз жұмыс істеуге тырыстық, көтердік, бірақ шамамыз онша жетпеді. Қазір соның зардабын тартып отырмыз. Керек десеңіздер, мен осыдан бір апта бұрын Көкшетау, Петропавл, Қостанайда үкіметтік емес ұйымдарды оқытуға барып қайттым. Сонда айтып жатыр 30 жылдың ішінде қазақ тілінде үкіметтік емес ұйымдарға тренинг жасаймын деп келген тек сіздер деді 30 жылдың ішінде.
Дос Көшім	▶	↑болмаған/ тек қана ^уорыс тілінде ^уөтеді де//→ қазақ тілді үкіметтік↑^йемес ұйымдар/ қазақ тілді бір бастамашыл топтар/→ азаматтар/ белсенді/ ^уолар шындығында/ жолдың жиегінде қалып ^уотыр↓/// ↑сондықтан/ бұл да бір үлкен бір проблема↓/// ↑бізде ^уоны ^ыуқытатын/→ шындығында тренерлер де дайындамаппыз/→ ^уосы ^ыуақытқа дейін↓/// ↑қысқасы/ біз ^уосылардың бәрін ^уөз көзүмізбен көрүп/ жаңағы сіз айтпақ̊шы/→ ^уосының бәрін сол ^уоблыстарда кездесулер жасап/ соның бәрін дайындап келдік та/→ ^уосы форумға ^уосының бәрін алып келдік/→ бүгүнгі болып жатқан↓///	↑болмаған/ тек⁀қана ^уорұс тілінде ^уөтөдү⁀де//→ қазақ тілд'үкүмөттік ^йемес ұйұмдар/ қазақ тілді ͡б̊ір ͡б̊астамашыл топтар/→ азаматтар/ белсенді/ ^уолар шындығында/ жолдұң жійегінде қалып ^уотұр↓/// ↑сондұқтан/ бұл⁀да ͡б̊ір үлкөм бір проблема↓/// ↑бізде ^уон'ұуқұтатын /→ шындығында тренерлер⁀де дайындамаппыз/→ ^уосұ ^ұуақытқа дейін↓/// ↑қысқасы/ біз ^уосұлардың бәрін ^уөз гөзүмүзб̊өң гөрүп/ жаңағы сіз айтпақ̊шы/→ ^уосұнұң бәрін сол ^йоблұстарда ͡гездесүулөр жасап/ сонұң бәрін дайындап келдік⁀та/→ ^уосұ форұумға ^уосұнұң бәрін алып келдік/→ бүгүңгү ͡б̊олұб̊ жатқан↓///	Болмаған, тек қана орыс тілінде өтеді де қазақ тілді үкіметтік емес ұйымдар, қазақ тілді бір бастамашыл топтар, азаматтар белсенді, олар, шындығында, жолдың жиегінде қалып отыр. Сондықтан, бұл да бір үлкен бір проблема. Бізде оны оқытатын, шындығында, тренерлер де дайындамаппыз осы уақытқа дейін. Қысқасы, біз осылардың бәрін өз көзімізбен көріп, жаңағы сіз айтпақшы, осының бәрін сол облыстарда кездесулер жасап, соның бәрін дайындап келдік та, осы форумға осының бәрін алып келдік бүгінгі болып жатқан.
Дос Көшім	▶	↑менің ^уойымша/ ^уосы бағытта/ биыл негізгі мәселе жасалды↓/// ↑бұл арнайы министрліктің құрылуы↓/// ↑дархан кәлетаев басқаратын азаматтық даму министрлігі↓/// ↑бұл шындығында да/ ^уосы бүгінгі біздің айтып ^уотырған әңгімемізді мемлекеттік деңгейде//→ азаматтық альйанс пен азаматтық қоғаммен бірлесе жұмыс істеудің негізгі бағыты ^уосы болды да↓/// ↑^йенді ^уосыдан кейін барып жаңағы форумдарда/ ^уосының әрі қарап жүретін белгілі бір жоспары талқыланады↓/// ↑қандай деңгейде жаңағы азаматтық қоғамды дамытудың жолдары бар және соның нәтижесі қандай болмақ/→ себебі бұл жаңағы президенттің серіктестік деп айтып ^уотырғаны/ бұл тағы да айтайын/ тең дәрежеде жұмыс істеудің жолдары/→ бұл/ шындығында қиындау↓/// ↑билік әр ^ұуақыттарда/ жаңағы/ не дейміз/ бірінші ^уорында тұрғысы келеді/→ билік әр ^ұуақыттарда/	↑менің ^уойұмша/ ^уосұ ͡б̊ағытта/ быйыл негізгі мәселе жасалды↓/// ↑бұл арнайы мійнійстрліктің ͡ғұрұлұуұ↓/// ↑дархаң гәлетаев басқаратын азаматтығ ͡дамұу мійнійстрлігі↓/// ↑бұл шындығында⁀да/ ^уосұ ͡б̊үгүңгү ͡б̊іздің айтып ^уотұрған әңгімемізді мемлекеттік деңгейде//→ азаматтығ альйанс пен азаматтық қоғаммем бірлесе жұмұс істеудүң негізгі ͡б̊ағыты ^уосұ ͡б̊олдұ⁀да↓/// ↑^йенді ^уосұдаң гейім барыб̊ жаңағы форұумдарда/ ^уосұнұң әрі ͡ғараб̊ жүрөтүм белгілі ͡б̊ір жоспары талқыланады↓/// ↑қандай деңгейде жаңағ'азаматтық қоғамды дамытұудұң жолдары ͡б̊ар және сонұң нәтійжесі ͡ғандай болмақ/→ себ̊еб̊і ͡б̊ұл жаңағы презійденттің серіктестік деб̊ ͡айтып ^уотұрғаны/ бұл тағы д'айтайын / тең дәрежеде жұмұс істеудүң жолдары/→ бұл/ шындығында ͡ғыйындау↓/// ↑бійліг әр ^ыуақыттарда/	Менің ойымша, осы бағытта биыл негізгі мәселе жасалды. Бұл арнайы министрліктің құрылуы. Дархан Кәлетаев басқаратын азаматтық даму министрлігі. Бұл шындығында да, осы бүгінгі біздің айтып отырған әңгімемізді мемлекеттік деңгейде азаматтық альянс пен азаматтық қоғаммен бірлесе жұмыс істеудің негізгі бағыты осы болды да. Енді осыдан кейін барып жаңағы форумдарда осының әрі қарап жүретін белгілі бір жоспары талқыланады. Қандай деңгейде жаңағы азаматтық қоғамды дамытудың жолдары бар және соның нәтижесі қандай болмақ, себебі бұл жаңағы президенттің серіктестік деп айтып отырғаны, бұл тағы да айтайын, тең дәрежеде жұмыс істеудің жолдары, бұл шындығында қиындау. Билік әр уақыттарда, жаңағы не дейміз, бірінші орында тұрғысы келеді, билік әр уақыттарда
Дос Көшім	▶	не дейміз/ жол көрсеткісі келетін сыйақты/ азаматтық қоғам ^уоз қөзқарасы бар/ ^уолар да ^уосы қазақ̊станның болашағы үшін/ экономикалық/ әлеуметтік дамуы үшін жұмыс істейтін топ↓/// ↑және↑^йең бастысы/ ^уолар ^уөзінің пайдасы үшін жұмыс істмейді/→ ^уөзінің қалтасы үшін жұмыс істемейді/ бұлар қоғам үшін жұмыс істейтіндер↓/// ↑себебі/ ^уөзіміздің↑^йерек̊шелік үкіметтік↑^йемес ұйымдардың/ бұл пайда табушы ұйым↑^йемес↓/// ↑бұлар некоммерческый дейді/ коммерцыйалық↑^йемес ұйымдар бар↓/// ↑сондықтан бұндай топты және бұлардың бәрі↑^йенді сол жердегі жергілікті жерлердегі↑^йең белсенді топтың мүшелері/ ^уосындай ұйым құрып/ біз ^уосы мемлекетімізге/ халқымызға/→ тұрғындарға жағдай жасайық деген/ әрқайсысы әртүрлі↓/// ↑біреулері мүмкін жаңағы/ не дейміз/ сайлауды бақылаумен/ айналысатын шығар/↑^йенді біреуі қазақ тілін ^уоқытумен айналысатын шығар/→↑^йенді біреулері көшенің/ аттарын ауыстыру/↑^йенді қазіргі кездерде көп/ ^уономастика мәселесімен/ әрқайсысының бағыты әртүрлі/→ бірақ/ сол бір/ тамыр сыйақты да адамның↓/// ↑иә/ сайып келген ^ұуақыттарда/ бұның бәрі ^уосы қазақ↑^йелінің/ қазақ̊стан мемлекетінің әрі қарап дамытуына/ қолдан келгенше көмек жасау↓///	не дейміз/ бірінші ^уорұнда тұрғұсұ ͡геледі/→ бійліг әр ^ууақыттарда/ не дейміз/ жол гөрсөткүсі ͡гелетін сыййақты/ азаматтық қоғам ^уоз ғөзқарасы ͡б̊ар/ ^уолар⁀да ^уосұ қазақ̊станның болашағ'үшүн / экономұйкалық/ әлеумөттүк дамұу'үшүн жұмұс істейтін топ↓/// ↑және ^йең бастысы/ ^уолар ^уөзүнүң пайдас'үшүн жұмұс істмейді/→ ^уөзүнүң ͡ғалтас'үшүн жұмұс істемейді/ бұлар ғоғам үшүн жұмұс істейтіндер↓/// ↑себ̊еб̊і/ ^уөзүмүздің ^йерек̊шеліг үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың/ бұл пайда таб̊ұуш'ұйұм ^йемес↓/// ↑бұлар некоммерческійй дейді/ коммерсійәлық йемес ұйұмдар ͡б̊ар↓/// ↑сондұқтам бұндай топтұ және ͡б̊ұлардың бәрі ^йенді сол жердегі жергілікті жерлердегі ^йең белсенді топтұң мүшөлөрі/ ^уосұндай ұйұм құрұп/ біз ^уосұ мемлекетімізге/ халқымызға/→ тұрғұндарға жағдай жасайығ ͡деген/ әрқайсыс'әртүрлү ↓/// ↑біреулөрү мүмкүн жаңағы/ не дейміз/ сайлаудұ ͡б̊ақылаумөн/ айналысатын шығар/ ^йенді ͡б̊іреуү қазақ тілін ^уоқұтұумөн айналысатын шығар/→ ^йенді ͡б̊іреулөрү көшөнүң/ аттарын ауұстұрұу/ ^йенді ͡ғазіргі ͡гездерде ͡гөп/ ^уономастыйка мәселесімен/ әрқайсысының бағыт'әртүрлү /→ бірақ/ сол бір/ тамыр сыййақты д'адамның ↓/// ↑ійә/ сайып келген ^ұуақыттарда/ бұнұң бәрі ^уосұ қазақ ^йелінің/ қазақ̊стан мемлекетінің әрі ͡ғарап дамытұуұна/ қолдаң гелгенше ͡гөмөг жасау↓///	не дейміз, жол көрсеткісі келетін сияқты. Азаматтық қоғам өз қөзқарасы бар, олар да осы Қазақстанның болашағы үшін, экономикалық, әлеуметтік дамуы үшін жұмыс істейтін топ және ең бастысы олар өзінің пайдасы үшін жұмыс істемейді, өзінің қалтасы үшін жұмыс істемейді, бұлар қоғам үшін жұмыс істейтіндер. Себебі, өзіміздің ерекшелік үкіметтік емес ұйымдардың бұл пайда табушы ұйым емес. Бұлар некоммерческий дейді, коммерциялық емес ұйымдар бар. Сондықтан бұндай топты және бұлардың бәрі енді сол жердегі жергілікті жерлердегі ең белсенді топтың мүшелері, осындай ұйым құрып, біз осы мемлекетімізге, халқымызға, тұрғындарға жағдай жасайық деген әрқайсысы әртүрлі. Біреулері мүмкін жаңағы, не дейміз, сайлауды бақылаумен айналысатын шығар, енді біреуі қазақ тілін оқытумен айналысатын шығар, енді біреулері көшенің аттарын ауыстыру, енді қазіргі кездерде көп ономастика мәселесімен, әрқайсысының бағыты әртүрлі, бірақ сол бір тамыр сияқты да адамның. Иә, сайып келген уақыттарда бұның бәрі осы қазақ елінің, Қазақстан мемлекетінің әрі қарап дамытуына қолдан келгенше көмек жасау.
Дос Көшім	▶	↑иә/ тұжырымдаманың бірінші бағыты бұл шындығында да/ не дейміз/ бүкіл адамзаттың/→↑^йеркіндігі мен бостандығы жөнүндегі декларацыйадан басталады↓/// ↑^уодан кейінгі бөлімдерінде/ азаматтық қоғамды дамытудың жолдары/→ жаңағы мен айтпақ̊шы/ қандай ұйымдар қалай құрылу керек/→ ^уоның заңдық негіздері қалай болу керек/ ^уодан кейін әрине/ соны ұстап тұратындай/ мемлекеттік деңгейдегі көмек/ қаржылары болу керек/→ ^уоқыту мәселесі болу керек/ содан кейін барып қана біз нәтижелерге келеміз да/→ ^уосының барлығы жаңағы тұжырымдаманың ішінде/ міндетті түрде бар↓/// ↑^уонымен қоса/ біз ^уосыдан бір апта бұрын ғана/ ^уорал қаласында/ батыс қазақ̊стан ^уоблысында/ қоғамдық кеңестердің мәселесін талқыладық↓/// ↑неге қоғамдық кеңестерді/ қоғамдық кеңес деп атаймыз да/→ ^уоның шындығында ^уотыз пайызы бұлар депутаттар мен әкімшіліктің адамдары атқарушы биліктің↓/// ↑мұның ^уөзі біртүрлі нонсенс сыйақты/→ қоғамдық кеңес қоғамдық ұйымдардан болу керек/→ иә міндетті түрде↓/// ↑міндетті түрде әкім болу керек/ ^уоблыстың әкімі/ бірақ/ менің ^уозімнің ^уойымда/→ бұл және көптеген адамдардың ^уойы/ қоғамдық кеңес/ қоғамдық ұйұмдардан/ азаматтық қоғамнан тұрұу керек/→ әсіресе азаматтық альйанстың башшылары сол жерде қоғамдық кеңестің башшысы болу керек деген мәселені қойып ^уотырмыз↓/// ↑қысқасы/ ^уол мәселе де талқыланады/ себебі бұл да азаматтық қоғамның бір көрүнісі/→ бұл да президенттің ^уөзінің арнайы құрған бір структурасы дейміз/→ құрылымы/ жаңағы қоғамдық кеңестер↓/// ↑^уолардың жұмысына үкіметтік↑^йемес ұйымдардың араласуы/ және соның бірге жұмыс істеудің жолдарын іздестіру/→ бұл да бүгін талқыланатын мәселе↓///	↑^ійә/ тұжұрұмдаманың бірінші ͡б̊ағыты ͡б̊ұл шындығында⁀да/ не дейміз/ бүкүл адамзаттың/→ ^йеркіндігі мем бостандығы жөнүндөгү декларасыйадам басталады↓/// ↑^уодаң гейіңгі ͡б̊өлүмдөрінде/ азаматтық қоғамды дамытұудұң жолдары/→ жаңағы мен айтпақ̊шы/ қандай ұйұмдар ғалай ғұрұлұу ͡герек/→ ^уонұң заңдық негіздері ͡ғалай болұу ͡герек/ ^уодаң гейін әрійне/ сон'ұстап тұратындай/ мемлекеттік деңгейдегі ͡гөмөк/ қаржылары ͡б̊олұу ͡герек/→ ^уоқұтұу мәселесі ͡б̊олұу ͡герек/ содаң гейім барып қана ͡б̊із нәтійжелерге ͡гелеміз⁀да/→ ^уосұнұң барлығы жаңағы тұжұрұмдаманың ішінде/ міндетті түрдө ͡б̊ар↓/// ↑^уонұмең ғоса/ біз ^уосұдам бір апта ͡б̊ұрұн⁀ғана/ ^уорал ғаласында/ батыс қазақ̊стан ^уоблұсұнда/ қоғамдық кеңестердің мәселесін талқыладық↓/// ↑неге қоғамдық кеңестерді/ қоғамдық кеңес теб̊ ͡атаймыз да/→ ^уонұң шындығында ^уотұз пайызы ͡б̊ұлар депүутаттар мен әкімшіліктің адамдар'атқарұушұ бійліктің↓/// ↑мұнұң ^уөзү ͡б̊іртүрлү нонсенс сыййақты/→ қоғамдық кеңес қоғамдығ ұйұмдардам болұу ͡герек/→ ійә міндетті түрдө↓/// ↑міндетті түрд'әкім болұу ͡герек/ ^уоблұстұң әкімі/ бірақ/ менің ^уозімнің ^уойұмда/→ бұл және ͡гөптөгөн адамдардың ^уойұ/ қоғамдық кеңес/ қоғамдығ ұйұмдардан/ азаматтық қоғамнан тұрұу ͡герек/→ әсірес'азаматтық альйанстың башшылары сол жерде қоғамдық кеңестің башшысы ͡б̊олұу ͡герек деген мәселені ͡ғойұп ^уотұрмұз↓/// ↑қысқасы/ ^уол мәселе де талқыланады/ себ̊еб̊і ͡б̊ұл д'азаматтық қоғамның бір ͡гөрүнүсү/→ бұл⁀да презійденттің ^уөзүнүң арнайы құрғам бір стрұуктұурасы дейміз/→ құрұлұмы/ жаңағы қоғамдық кеңестер↓/// ↑^уолардың жұмұсұн'үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың араласұуұ/ және сонұң бірге жұмұс істеудүң жолдарын іздестірүу/→ бұл⁀да ͡б̊үгүн талқыланатын мәселе↓///	Иә, тұжырымдаманың бірініші бағыты бұл шындығында да, не дейміз, бүкіл адамзаттың еркіндігі мен бостандығы жөніндегі декларациядан басталады. Одан кейінгі бөлімдерінде азаматтық қоғамды дамытудың жолдары жаңағы мен айтпақшы, қандай ұйымдар қалай құрылу керек, оның заңдық негіздері қалай болу керек, одан кейін әрине, соны ұстап тұратындай мемлекеттік деңгейдегі көмек, қаржылары болу керек, оқыту мәселесі болу керек, содан кейін барып қана біз нәтижелерге келеміз да, осының барлығы жаңағы тұжырымдаманың ішінде міндетті түрде бар. Онымен қоса біз осыдан бір апта бұрын ғана Орал қаласында, Батыс Қазақстан облысында, қоғамдық кеңестердің мәселесін талқыладық. Неге қоғамдық кеңестерді қоғамдық кеңес деп атаймыз да, оның шындығында отыз пайызы бұлар депутаттар мен әкімшіліктің адамдары атқарушы биліктің. Мұның өзі біртүрлі нонсенс сияқты, қоғамдық кеңес қоғамдық ұйымдардан болу керек иә, міндетті түрде. Міндетті түрде әкім болу керек, облыстың әкімі, бірақ менің өзімнің ойымда, бұл және көптеген адамдардың ойы, қоғамдық кеңес қоғамдық ұйымдардан, азаматтық қоғамнан тұру керек, әсіресе азаматтық альянстың басшылары сол жерде қоғамдық кеңестің басшысы болу керек деген мәселені қойып отырмыз. Қысқасы, ол мәселе де талқыланады, себебі бұл да азаматтық қоғамның бір көрінісі, бұл да президенттің өзінің арнайы құрған бір структурасы дейміз, құрылымы, жаңағы қоғамдық кеңестер. Олардың жұмысына үкіметтік емес ұйымдардың араласуы және соның бірге жұмыс істеудің жолдарын іздестіру - бұл да бүгін талқыланатын мәселе.
Дос Көшім	▶	↑былай да/ азаматтық қоғамға/ әйтпесе үкіметтік↑^йемес ұйымдардың дами келе/ партыйаға айналып/→ мемлекет басқарып ^уотырғаны бар↓/// ↑мысалы/ алпысыншы жылдары жасылдар шыққан германыйада↓/// ↑қазір жасылдар/ германыйаның/ төрт партыйасының үшүншісі болып келді/→ парламенттің↑^йенді үштен бірін алатын деңгейге жетті↓/// ↑қазір жасылдар↑^йеуропарламенттің ішіндегісінің көбісін алып ^уотыр↓/// ↑қысқасы/↑^йегер үкіметтік↑^йемес ұйымдарды дамытып келген ^ыуақытта/→ ^уолар↑^йертең үкіметке айнауы әбден мүмкін↓///	↑былай да/ азаматтық қоғамға/ әйтпес'үкүмөттік ^еемес ұйұмдардың дамый геле/ партыйағ'айналып /→ мемлекет пасқарып ^оотұрғаны ͡б̊ар↓/// ↑мысалы/ алпысыншы жылдары жасылдар шыққан германыйада↓/// ↑қазір жасылдар/ германыйаның/ төрт партыйасының үшүншүсү ͡б̊олұп келді/→ парламенттің ^йенд'үштөн бірін алатын деңгейге жетті↓/// ↑қазір жасылдар ^йеуропарламенттің ішіндегісінің ͡гөб̊үсүн алып ^уотұр↓/// ↑қысқасы/ ^йегер үкүмөттік ^йемес ұйұмдарды дамытып келген ^ұуақытта/→ ^уолар ^еертең үкүмөтк'айнауұ әб̊ден мүмкүн↓///	Былай да азаматтық қоғамға, әйтпесе үкіметтік емес ұйымдардың дами келе партияға айналып, мемлекет басқарып отырғаны бар. Мысалы, 60-жасылдар шыққан Германияда. Қазір жасылдар Германияның төрт партиясының үшіншісі болып келді, парламенттің енді үштен бірін алатын деңгейге жетті. Қазір жасылдар еуропарламенттің ішіндегісінің көбісін алып отыр. Қысқасы, егер үкіметтік емес ұйымдарды дамытып келген уақытта олар ертең үкіметке айнауы әбден мүмкін.
Дос Көшім	▶	↑билікке айналуы да мүмкін↓/// ↑демек/ сондай/ күш-қуат бар/ потенциал дейді ғой/→ ^уондай мәселе бар/ ^уондай азаматтар бар↓/// ↑міне бүгін біздің ^уосы форумда ^уотыр солардың бәрі↓/// ↑^йең бастысы мынау/ мен бір қазақтың сөзін жақ̊сы көрем/ қайталауды/ қазақтар ақ̊сақалдарымыз бізге айтады↑^йекен ғой/→ жаңағы/ бата бергенде/ азамат бол дейтін↓/// ↑азамат бол дегенді сирек айтады↑^йекен ақ̊сақалдар/→ себебі азамат ^уөзінің	↑бійлікк'айналұуұ да мүмкүн↓/// ↑демек/ сондай/ күш-құуат пар/ потенсійал дейді⁀ғой/→ ^уондай мәселе ͡б̊ар/ ^уондай азаматтар ͡б̊ар↓/// ↑міне ͡б̊үгүм біздің ^уосұ форұумда ^уотұр солардың бәрі↓/// ↑^йең бастысы мынау/ мем бір ғазақтың сөзүн жақ̊сы ͡гөрөм/ қайталаудұ/ қазақтар ақ̊сақалдарымыз ͡б̊ізг'айтады ^йекен⁀ғой/→ жаңағы/ бата ͡б̊ергенде/ азамат пол дейтін↓/// ↑азамат пол дегенді сійрег айтады ^йекен ақ̊сақалдар/→ себ̊еб̊'азамат sup>^уөзүнүң	Билікке айналуы да мүмкін. Демек, сондай күш-қуат бар, потенциал дейді ғой, ондай мәселе бар, ондай азаматтар бар. Міне бүгін біздің осы форумда отыр солардың бәрі. Ең бастысы мынау мен бір қазақтың сөзін жақсы көрем қайталауды, қазақтар, ақсақалдарымыз, бізге айтады екен ғой жаңағы бата бергенде, "азамат бол" дейтін. Азамат бол дегенді сирек айтады екен ақсақалдар, себебі азамат өзінің
Дос Көшім	▶	↑иә/ иә/ қазіргі ақ̊сақалдар болсын↓/// ↑қарынның қамы мен ^уөзінің үйінің тіршілігіне↑^йемес/ қоғамды/↑^йелді ^уойлайтын адамдар/→ азаматтар болады↑^йекен↓/// ↑^уо / мынау нағыз азамат↑^йекен деген сөз/→ бұны біз/ кез келген жерде айта бермеуіміз керек/ себебі азаматтықтың ^уөзінің мағынасы бар/→ ішкі мағынасы бар/ бұл қоғамды бірінші ^уорынға қойған адамдар↓/// ↑менің ^уойымша/ міне бүгінгі жиналып ^уотырған/→ адамдар/ шындығында/ нағыз азаматтар↓///	↑^ійә/ ^ійә/ қазірг'ақ ̊сақалдар ͡б̊олсұн↓/// ↑қарынның ͡ғамы мен ^уөзүнүң үйүнүң тіршілігіне ^йемес/ қоғамды/ ^йелді ^уойлайтын адамдар/→ азаматтар ͡б̊олады ^йекен↓/// ↑^уо:/ мынау нағыз азамат ^ұекен деген сөз/→ бұнұ ͡б̊із/ кез гелген жерд'айта бермеуүмүз герек/ себ̊еб̊'азаматтықтың ^уөзүнүң мағынасы ͡б̊ар/→ ішкі мағынасы ͡б̊ар/ бұл ғоғамды ͡б̊ірінші ^уорұңға ͡ғойған адамдар↓/// ↑менің ^уойұмша/ міне ͡б̊үгүңгү жыйналып ^ұотұрған/→ адамдар/ шындығында/ нағыз азаматтар↓///	Иә, иә, қазіргі ақсақалдар болсын. Қарынның қамы мен өзінің үйінің тіршілігіне емес қоғамды, елді ойлайтын адамдар, азаматтар болады екен. О, мынау нағыз азамат екен деген сөз. Бұны біз кез келген жерде айта бермеуіміз керек, себебі азаматтықтың өзінің мағынасы бар, ішкі мағынасы бар, бұл қоғамды бірінші орынға қойған адамдар. Менің ойымша, міне бүгінгі жиналып отырған адамдар, шындығында, нағыз азаматтар.
Дос Көшім	▶	- ↑жоқ/ ^уөте дұрыс айтасыз↓/// ↑бұл мәселе де бар↓/// ↑жаңағы кім береді/ сол музыканы// сұрайды дейді ғой/→ қандай ән айтуды↓/// ↑бұл ^уондай↑^йемес↓/// сондықтан біз ^уосы мәселені де ^уөзгертейін деп ^уотырмыз↓/// ↑жаңағындай беретін ^ұуақыттарда/ ақ̊шаны жаңағы бөлетін ^ұуақыттарда/ әркімнің ^уөзінің жаңағы алған жоспары/→ жобасына байланысты/ ^уоны шешу/ әйтпесе соны тақырыптарын ұсынуға да/→ азаматтық қоғам араласады↓/// ↑бұрын көбінесе/ үкімет айтатынтұғын/ міне мынандай тақырыптар бар/→ келіңіздер/ алыңыздар/ ^уол тақырыптың маған жақпайтын шығар→/ ^уоны мен қоғамдағы негізгі тақырып деп ^уойламайтын шығармын↓/// ↑сондықтан біздер де ^уөзіміздің тақырыптарымызды беруге/ тақырып дайындауға да қатысамыз↓///	↑жоқ/ ^уөтө дұрұс айтасыз↓/// ↑бұл мәселе⁀де ͡б̊ар↓/// ↑жаңағы ͡гім береді/ сол мұузұканы// сұрайды дейді⁀ғой/→ қандай ән айтұудұ↓/// ↑бұл ^уондай ^йемес↓/// сондұқтам біз ^уосұ мәселені⁀де ^уөзгөртөйін⁀деп ^уотұрмұз↓/// ↑жаңағындай беретін ^уақыттарда/ ақ̊шаны жаңағы ͡б̊өлөтүн ^уақыттарда/ әркімнің ^уөзүнүң жаңағ'алған жоспары/→ жоб̊асына ͡б̊айланысты/ ^уонұ шешүу/ әйтпесе сонұ тақырыптарын ұсұнұуға⁀да/→ азаматтық қоғам араласады↓/// ↑бұрұң гөб̊үнөсе/ үкүмөт айтатынтұғұн/ міне мынандай тақырыптар ͡б̊ар/→ келіңіздер/ алыңыздар/ ^уол тақырыптың маған жақпайтын шығар→/ ^уонұ мең ғоғамдағы негізгі тақырып⁀деп ^уойламайтын шығармын↓/// ↑сондұқтам біздер⁀де ^уозіміздің тақырыптарымызды ͡б̊ерүугө/ тақырып дайындауға⁀да ͡ғатысамыз↓///	Жоқ, өте дұрыс айтасыз. Бұл мәселе де бар. Жаңағы кім береді, сол музыканы сұрайды дейді ғой, қандай ән айтуды. Бұл ондай емес. Сондықтан біз осы мәселені де өзгертейін деп отырмыз. Жаңағындай беретін уақыттарда, ақшаны жаңағы бөлетін уақыттарда, әркімнің өзінің жаңағы алған жоспары, жобасына байланысты оны шешу әйтпесе соны тақырыптарын ұсынуға да азаматтық қоғам араласады. Бұрын көбінесе үкімет айтатынтұғын "міне мынандай тақырыптар бар, келіңіздер, алыңыздар". Ол тақырыптың маған жақпайтын шығар, оны мен қоғамдағы негізгі тақырып деп ойламайтын шығармын. Сондықтан біздер де өзіміздің тақырыптарымызды беруге, тақырып дайындауға да қатысамыз
Дос Көшім	▶	↑^йекіншіден/↑^йенді қазір керек десеңіздер/→ мынау республикалық деңгейдегі министрліктің/ беріп ^уотырған жаңағы/ не дейміз/→ әлеуметтік тап̊сырыстарының/ ^уоблыстағылар да ^іренжіп жатыр/ мысалы/ айтады да/ бәрін неге/ ^уөте күшті/ жаңағы/ тәжірибелі үкіметтік↑^йемес ұйымдар бұл алматы мен астанада↓/// ↑солар алып қойады/→ біз далада қаламыз↓/// ↑ал↑^йенді ^уоблыстар айтып жатыр/→ ^уонда біз ^уөзіміз/ ақ̊шамызды салайық/→ бірақ ^уол ақ̊ша тек қана біздің ^уоблыстағы үкіметтік↑^йемес ұйымдарға берілсін↓/// ↑бірақ тарататын/ жаңағы белгілі бір ^уорталық бар/→ уйткені ^уолардың адамдары таңдау біледі/ ^уолардың адамдары/ жаңағы/ баға бере білуді/ қысқасы/ қазір солардың жолдарын іздеп жатырмыз да/→ және сіздің айтқан жаңағы бұл да мемекеттің ақ̊шасы ғой/ ^уол мемлекет беріп ^уотыр деген сөзге мен ^уөзім келісіңкіремеймін/→ бұл халықтың ақ̊шасы/ бұл менің ақ̊шам↓/// ↑сондықтан ^уойбай/ мемлекеттен алу деген сөзге/ мен ^уөз басым ^уонша/ келісе қоймаймын да↓/// ↑бұл халықтың ақ̊шасы/→ демек↓///	↑^йекіншіден/ ^йенді ͡ғазір ͡герек десеңіздер/→ мынау ^іреспүублійкалығ ͡деңгейдегі мійнійстрліктің/ беріп ^уотұрған жаңағы/ не дейміз/→ әлеумөттүк тап̊сырыстарының/ ^уоблұстағылар д'іренжіп жатыр/ мысалы/ айтады⁀да/ бәрін неге/ ^уөтө күштү/ жаңағы/ тәжірійб̊ел'үкүмөттік ^йемес ұйұмдар ͡б̊ұл алматы мен астанада↓/// ↑солар алып қойады/→ біз далада ͡ғаламыз↓/// ↑ал ^йенді ^уоблұстар айтыб̊ жатыр/→ ^уонда ͡б̊із ^уөзүмүз/ ақ̊шамызды салайық/→ бірақ ^уол ақ̊ша тек қана ͡б̊іздің ^уоблұстағ'үкүмөттік ^йемес ұйұмдарға ͡б̊ерілсін↓/// ↑бірақ тарататын/ жаңағы ͡б̊елгілі ͡б̊ір ^уорталық ͡пар/→ ^уөйткөнү ^уолардың адамдары таңдау ͡б̊іледі/ ^ұолардың адамдары/ жаңағы/ баға ͡б̊ере ͡б̊ілүудү/ қысқасы/ қазір солардың жолдарын іздеб̊ жатырмыз⁀да/→ және сіздің айтқан жаңағы ͡б̊ұл⁀да мемекеттің ақ̊шасы⁀ғой/ ^уол мемлекет періп ^уотұр деген сөзгө мен ^уөзүм ͡гелісіңкіремеймін/→ бұл халықтың ақ̊шасы/ бұл менің ақ̊шам↓/// ↑сондұқтан ^уойб̊ай/ мемлекеттен алұу деген сөзгө/ мен ^уөз ͡б̊асым ^уонша/ келісе қоймаймын⁀да↓/// ↑бұл халықтың ақ̊шасы/→ демек↓///	Екіншіден, енді қазір керек десеңіздер, мынау республикалық деңгейдегі министрліктің беріп отырған, жаңағы не дейміз, әлеуметтік тапсырыстарының облыстағылар да ренжіп жатыр, мысалы айтады да бәрін неге өте күшті жаңағы тәжірибелі үкіметтік емес ұйымдар бұл Алматы мен Астанада. Солар алып қояды, біз далада қаламыз. Ал енді облыстар айтып жатыр онда біз өзіміз ақшамызды салайық, бірақ ол ақша тек қана біздің облыстағы үкіметтік емес ұйымдарға берілсін. Бірақ тарататын жаңағы белгілі бір орталық бар, өйткені олардың адамдары таңдау біледі, олардың адамдары жаңағы, баға бере білуді, қысқасы, қазір солардың жолдарын іздеп жатырмыз да және сіздің айтқан жаңағы, бұл да мемекеттің ақшасы ғой, ол мемлекет беріп отыр деген сөзге мен өзім келісіңкіремеймін, бұл халықтың ақшасы, бұл менің ақшам. Сондықтан ойбай, мемлекеттен алу деген сөзге мен өз басым, онша келісе қоймаймын да. Бұл халықтың ақшасы демек
Дос Көшім	▶	- ↑иә/ иә/ демек/ бұл халықтың ақ̊шасы мемлекеттік бағдарламаларға да/→ және азаматтық қоғам бағдарламаларына да берілу керек↓/// ↑түптеп келгенде/→↑^йекеуінің баратын жері бір↓/// ↑^йекеуінің де ^уойы/ халықтың әл-ауқатын жақ̊сарту/→ қоғамымызда тұрақтылық болу/→ және қоғамның әрі қарап дамуы↓/// ↑біз соған атс̆алысып жүрген адамдар→ бүгін форумда ^уотыр деп ^уойлаймын↓///	↑^ійә/ ^ійә/ демек/ бұл халықтың ақ̊шасы мемлекеттік бағдарламаларға⁀да/→ жән'азаматтық қоғам бағдарламаларына⁀да ͡б̊ерілүу ͡герек↓/// ↑түптөп келгенде/→ ^йекеуүнүң баратын жері ͡б̊ір↓/// ↑^йекеуүнүң⁀де ^уойұ/ халықтың әл-ауқатын жақ̊сартұу/→ қоғамымызда тұрақтылық ͡полұу/→ және қоғамның әрі ͡ғарап дамұуұ↓/// ↑біс соған атč̆алысыб̊ жүргөн адамдар→ бүгүн форұумда ^уотұр⁀деп ^уойлаймын↓///	Иә, иә, демек, бұл халықтың ақшасы мемлекеттік бағдарламаларға да және азаматтық қоғам бағдарламаларына да берілу керек. Түптеп келгенде, екеуінің баратын жері бір. Екеуінің де ойы халықтың әл-ауқатын жақсарту, қоғамымызда тұрақтылық болу және қоғамның әрі қарап дамуы. Біз соған атсалысып жүрген адамдар бүгін форумда отыр деп ойлаймын.
Дос Көшім	▶	- ↑дұрұс айтасың⁀да/ бұл проблема ͡б̊ар↓/// ↑себ̊еб̊і жастар ͡гөб̊үнөсе ^уөздөрүнің тіршіліктерін/ жаңағ'үй болады/ үйлөнөді/→ ^уоқұу ͡б̊ітіреді деген сыййақты/→ ^уөздөрүнің жұмұстары ^уөтө көп̊ сыййақты⁀ғой↓/// не ͡гезде/ мынау/ тереза мейдің бір тамаша ͡б̊ағдарламасы ͡б̊артұғұн// күмүс ^ұуақыт деген↓/// ↑^йелүу ͡б̊ес пен жетпіс ͡пестің арасындағ'адамдар / біліктіліктері ͡б̊ар/→ тәжірійб̊елері ͡б̊ар/ қолдары ͡б̊остау/ ақ̊шалары ͡б̊ұрұм бар ^йенді/ не деймін/ жаңағы/ зейнеттерін алып ^уотұр/→ бұлар ғоғамдығ жұмұсқа ͡гөб̊үрөг араласұу ͡герек деген↓/// ↑менің ^уойұмша/ қазақ̊станның ^уөзү жас мемлекет↓/// ↑сондұқтан жастардың алдыңғы ^уорұңға шығұуұ ͡герек↓/// ↑бізде қазір/ мен таң ͡ғалғаным және ^ырыйза ͡б̊олғаным/→ ^йеріктілер дегем бар⁀ғой/ волонтерлар дейді/ ^йеріктілердің негізі жастардан↓/// ↑демек/ ^уолар жаңағы қоғамның проблемасына/ ақ̊шасыз/ ^йешқ̊андай жалақы ͡б̊ермей-ақ⁀қой/→ мен ^ұөзүм араласұуға дайыммын деген топтар ͡б̊ар↓/// ↑әңгіме ^ұолард'үйрөтүу жағы/ сәл-пәл жетіспей жатыр↓/// ↑жаңа мем бекер айтып кеткен жоқпұн / қазақ тілді/ бұлард'үйрөтүу керек/→ бұлардың жүрөктөріне ^уөт čалұу ͡герек↓/// ↑сондұқтан/ және/ тағы⁀да ͡ғайталаб̊ ͡айтамыз/ мемлекеттік қолдау ͡герек/→ ^уөйткөн'анадай жастар ^йертең/ ^уолар ^йертең мемлекетке⁀де ͡геледі↓/// ↑^йегер ^уолар ғала ͡б̊ермейді/ біздің жаңағы мемлекеттік ^йемес ұйұмдарда/ → ^уолар ^йертең министр ͡б̊олады/ ^йертең ^уолар депүутат полады/ жаңағы жастар↓///	- ↑дұрұс айтасың⁀да/ бұл проблема ͡б̊ар↓/// ↑себ̊еб̊і жастар ͡гөб̊үнөсе ^уөздөрүнің тіршіліктерін/ жаңағ'үй болады/ үйлөнөді/→ ^уоқұу ͡б̊ітіреді деген сыййақты/→ ^уөздөрүнің жұмұстары ^уөтө көп̊ сыййақты⁀ғой↓/// не ͡гезде/ мынау/ тереза мейдің бір тамаша ͡б̊ағдарламасы ͡б̊артұғұн// күмүс ^ұуақыт деген↓/// ↑^йелүу ͡б̊ес пен жетпіс ͡пестің арасындағ'адамдар / біліктіліктері ͡б̊ар/→ тәжірійб̊елері ͡б̊ар/ қолдары ͡б̊остау/ ақ̊шалары ͡б̊ұрұм бар ^йенді/ не деймін/ жаңағы/ зейнеттерін алып ^уотұр/→ бұлар ғоғамдығ жұмұсқа ͡гөб̊үрөг араласұу ͡герек деген↓/// ↑менің ^уойұмша/ қазақ̊станның ^уөзү жас мемлекет↓/// ↑сондұқтан жастардың алдыңғы ^уорұңға шығұуұ ͡герек↓/// ↑бізде қазір/ мен таң ͡ғалғаным және ^ырыйза ͡б̊олғаным/→ ^йеріктілер дегем бар⁀ғой/ волонтерлар дейді/ ^йеріктілердің негізі жастардан↓/// ↑демек/ ^уолар жаңағы қоғамның проблемасына/ ақ̊шасыз/ ^йешқ̊андай жалақы ͡б̊ермей-ақ⁀қой/→ мен ^ұөзүм араласұуға дайыммын деген топтар ͡б̊ар↓/// ↑әңгіме ^ұолард'үйрөтүу жағы/ сәл-пәл жетіспей жатыр↓/// ↑жаңа мем бекер айтып кеткен жоқпұн / қазақ тілді/ бұлард'үйрөтүу керек/→ бұлардың жүрөктөріне ^уөт čалұу ͡герек↓/// ↑сондұқтан/ және/ тағы⁀да ͡ғайталаб̊ ͡айтамыз/ мемлекеттік қолдау ͡герек/→ ^уөйткөн'анадай жастар ^йертең/ ^уолар ^йертең мемлекетке⁀де ͡геледі↓/// ↑^йегер ^уолар ғала ͡б̊ермейді/ біздің жаңағы мемлекеттік ^йемес ұйұмдарда/ → ^уолар ^йертең министр ͡б̊олады/ ^йертең ^уолар депүутат полады/ жаңағы жастар↓///	Дұрыс айтасың да, бұл проблема бар. Себебі жастар көбінесе өздерінің тіршіліктерін жаңағы үй болады, үйленеді, оқу бітіреді деген сияқты, өздерінің жұмыстары өте көп сияқты ғой. Не кезде, мынау, Тереза Мейдің бір тамаша бағдарламасы бартұғын, "Күміс уақыт" деген. 55 пен 75-тің арасындағы адамдар, біліктіліктері бар, тәжірибелері бар, қолдары бостау, ақшалары бұрын бар, енді не деймін, жаңағы, зейнеттерін алып отыр, бұлар қоғамдық жұмысқа көбірек араласу керек деген. Менің ойымша, Қазақстанның өзі жас мемлекет. Сондықтан жастардың алдыңғы орынға шығуы керек. Бізде қазір мен таң қалғаным және риза болғаным, еріктілер деген бар ғой, волонтерлар дейді, еріктілердің негізі жастардан. Демек, олар жаңағы қоғамның проблемасына ақшасыз, ешқандай жалақы бермей-ақ қой, мен өзім араласуға дайынмын деген топтар бар. Әңгіме оларды үйрету жағы, сәл-пәл жетіспей жатыр. Жаңа мен бекер айтып кеткен жоқпын, қазақ тілді бұларды үйрету керек, бұлардың жүректеріне от салу керек. Сондықтан және тағы да қайталап айтамыз, мемлекеттік қолдау керек, өйткені анадай жастар ертең олар ертең мемлекетке де келеді. Егер олар қала бермейді, біздің жаңағы мемлекеттік емес ұйымдарда, олар ертең министр болады, ертең олар депутат болады жаңағы жастар.
Дос Көшім	▶	- ↑бұл ^уоте дұрыс/ ^уосыдан үш-төрт жыл бұрын президенттің айтқаны/→ арнайы тап̊сырмамен↓/// ↑қазір мынау кемтар жандарға байланысты/ бүкіл жұмыстардың бәрі/ үкіметтен алынып/ үкіметтік↑^йемес ұйымдарға беріле бастады/ кәдімгі субсидыйа сыйақты ақ̊ша бөледі/ ^уолардың/ жаңағы/ барлық мүмкіндіктерін қарастыратын/ көмектесетін/ мемлекеттің тарапынан кетті↓/// ↑дәл ^уосындай біраз мәселелердің бәрін/→↑^йенді шетелдерде керек десеңіздер/↑^йенді біз үшін ыңғайсыз да көрінетін шығар/→ бірақ ^уондайға да жететін шығармыз деп ^уойлаймын/→ шетелдерде сайлаудың бәрін үкіметтік↑^йемес ұйымдар жүргізеді↓/// ↑студенттер менен зейнеткерлер жүргізеді/ ^уөйткені↑^йенді/ санау деген/→ түкке тұрмайтын нәрсе ғой↓/// ↑^уол жерде бюджеттің адамдары болмайды/→ мүмкін келешекте біздің де сайлауды үкіметтік↑^йемес ұйымдардың қолына беретін шығармыз↓/// ↑тіптен болмаса мен/ мынандай бір мәселе айтайын деп ^уотырмын↓/// ↑біздерде көп/ бір тойлар/ мейрамдар болады ғой/→ наурыз болсын/ басқа болсын/ қала күні болсын/ неге ^уоларды атқарушы билік алады/→ неге қала әкімшілігі алады/ неге сондайды жүзеге асыратын үкіметтік↑^йемес ұйымдарға бермейді↓/// ↑қысқасы/ мемлекеттің жаңағы құзыретінен бөлек/ ^уосындай жұмыстардың бәрін/ үкіметтік↑^йемес ұйымдарға беру /→ азаматтық қоғамға беру туралы президент нақты мәселе қойды↓/// ↑^йенді әңгіме/ біздер де қазір комиссыйа құрып/ солардың бәрін саралап/→ соны ^уоткізу мерзімдерін бекітіп/ нақты жұмысқа кірісу керек↓///	↑бұл ^уоте дұрұс/ ^йосұдан үш-төрт ͡шыл бұрұм презійденттің айтқаны/→ арнайы тап̊сырмамен↓/// ↑қазір мынау ͡гемтар жандарға ͡б̊айланысты/ бүкүл жұмұстардың бәрі/ үкүмөттен алынып/ үкүмөттік ^йемес ұйұмдарға ͡б̊еріле ͡б̊астады/ кәдімгі сұубсыйдия сыййақт'ақ ̊ша ͡б̊өлөдү/ ^йолардың/ жаңағы/ барлығ мүмкүндүктерің ғарастыратын/ көмөктөсетін/ мемлекеттің тарапынаң гетті↓/// ↑дәл ^йосұндай біраз мәселелердің бәрін/→ ^йенді шетелдерде ͡герек десеңіздер/ ^йенді ͡б̊із үшүн ыңғайсыз⁀да ͡гөрүнөтін шығар/→ бірақ ^уондайға⁀да жететін шығармыз⁀деп ^уойлаймын/→ шетелдерде сайлаудұң бәрін үкүмөттік ^йемес ұйұмдар жүргүзөді↓/// ↑стүудөнттөр менен зейнеткерлер жүргүзөді/ ^уөйткөнү ^йенді/ санау деген/→ түккө тұрмайтын нәрсе⁀ғой↓/// ↑^йол жерде бйүуджөттүң адамдары ͡б̊олмайды/→ мүмкүң гелешекте ͡б̊іздің⁀де сайлауд'үкүмөттік ^йемес ұйұмдардың ͡ғолұна ͡б̊еретін шығармыз↓/// ↑тіптем болмаса мен/ мынандай бір мәсел'айтайын⁀деп ^уотұрмұн↓/// ↑біздерде ͡гөп/ бір тойлар/ мейрамдар ͡б̊олады⁀ғой/→ наурұз ͡б̊олсұн/ басқа ͡б̊олсұн/ қала ͡гүнү ͡б̊олсұн/ неге ^уолард'атқарұушұ бійліг алады/→ неге қал'әкімшілігі алады/ неге сондайды жүзөг'асыратын үкүмөттік ^йемес ұйұмдарға ͡б̊ермейді↓/// ↑қысқасы/ мемлекеттің жаңағы құзұретінем бөлөк/ ^усұндай жұмұстардың бәрін/ үкүмөттік ^йемес ұйұмдарға ͡б̊ерүу /→ азаматтық қоғамға ͡б̊ерүу тұуралы презійдент нақты мәселе қойдұ↓/// ↑^йенд'әңгіме / біздер⁀де қазір ͡гомұйссұйа ͡ғұрұп/ солардың бәрін саралап/→ сонұ ^уоткізүу мерзімдерім бекітіп/ нақты жұмұсқа ͡гірісүу ͡герек↓///	Бұл өте дұрыс, осыдан үш-төрт жыл бұрын президенттің айтқаны арнайы тапсырмамен. Қазір мынау кемтар жандарға байланысты бүкіл жұмыстардың бәрі үкіметтен алынып, үкіметтік емес ұйымдарға беріле бастады. Кәдімгі субсидия сияқты ақша бөледі, олардың жаңағы барлық мүмкіндіктерін қарастыратын, көмектесетін мемлекеттің тарапынан кетті. Дәл осындай біраз мәселелердің бәрін енді шетелдерде, керек десеңіздер, енді біз үшін ыңғайсыз да көрінетін шығар, бірақ ондайға да жететін шығармыз деп ойлаймын, шетелдерде сайлаудың бәрін үкіметтік емес ұйымдар жүргізеді. Студенттер менен зейнеткерлер жүргізеді, өйткені енді санау деген түкке тұрмайтын нәрсе ғой. Ол жерде бюджеттің адамдары болмайды, мүмкін келешекте біздің де сайлауды үкіметтік емес ұйымдардың қолына беретін шығармыз. Тіптен болмаса, мен мынандай бір мәселе айтайын деп отырмын. Біздерде көп бір тойлар, мейрамдар болады ғой, наурыз болсын, басқа болсын, қала күні болсын, неге оларды атқарушы билік алады, неге қала әкімшілігі алады, неге сондайды жүзеге асыратын үкіметтік емес ұйымдарға бермейді. Қысқасы, мемлекеттің жаңағы құзыретінен бөлек осындай жұмыстардың бәрін үкіметтік емес ұйымдарға беру, азаматтық қоғамға беру туралы президент нақты мәселе қойды. Енді әңгіме біздер де қазір комиссия құрып, солардың бәрін саралап, соны өткізу мерзімдерін бекітіп, нақты жұмысқа кірісу керек.
Дос Көшім	▶	- ↑^ырахмет сізге↓///	- ↑^ырахмет čізге↓///	Рахмет сізге.
Думан Сайфулла	▶	қырағ'адам→/ дәл ^ұуақытында ^уойлап→// дұрұс шешім қаб̊ылдайт ↓/// артынан→/^уойбуй бүйту керек ^йеді ͡ деп жатпайт ↓/// байағыда қожанасыр→/жейтін тамағы болмай→// н' істерім ͡ білмейт→// ана→/ алманың ішіндегі→/ дәнін сатып ^уотырғаңғой ↓/// сонда→/ бір ͡ гісі гелет ͡те→// мынау ͡не ↑ дейдіғой→// ^уол мынау мыйыңды жақ̊сы жұмұс істететін дәрі ͡деп →// айтат ͡ тейді жаңағы→// қанша тұрат ↓/// біреуү^уосұндай →// ^уон дирхам тұрат→// деп айтады дейді жаңағы→// шын айтасым ͡ ба?→// шын айтам ↓/// қане→/ деп ^уон дирхамын беріп→// ананы сатып алып жеп→// бір дәнді алып шайнап тұрұп айтад дейдіғой→// е→/ мынаны ^уон дирхамға бір дәнді алып ͡ шайнап ͡ шегенше→// қаншам'алманы сатып ͡ алып→// қаншама дән жемейм ͡ бе→// дегеңғой ↓/// міне→/ көрдім ͡ бе→// ^йенді басың істеді ͡деп→// айтады дейдіғой жаңағы ↓///	қырағ адам→/ дәл ұуақытынд ^уойлап→// дұрұшшешім қаб̊ылдайды ↓/// артынан→/^уойб̊ұуй бүйтүу ͡герег^йеді деб̊ жатпайды ↓/// байағыда ͡ғожанасыр→/жейтін тамағы ͡б̊олмай→// н' істерім ͡білмейді→// ана→/ алманың ішіндегі→/ дәнін сатыб̊ ^уотұрғаңғой ↓/// сонда→/ бір ͡гісі ͡геледі ͡де→// мынау ͡ не ↑ // дейдіғой ^уол →// мынау мыйыңды жақ̊сы жұмұс істететін дәрі деп→// айтады дейді жаңағы →// қанша тұрады ↑/// біреу' осұндай →//^уон дыйрхам тұрады →// деб̊ ͡айтады дейді жаңағы ↓/// шын айтасың ͡ ба ↑ /// шын айтам ↓/// қане деб̊ →/ ^уон дыйрхамым ͡беріп→// ананы сатыб̊ ͡алыб̊ жеп→// бір дәнд' алып шайнап тұрұб̊ ͡айтады дейді ͡ ғой→// е: мынаны ^уон дыйрхамға ͡б̊ір дәнд' алып шайнаб̊ жегенше→// қаншам' алманы сатыб̊ ͡алып→// қаншама дән жемейм ͡ бе ↑// дегеңғой ↓/// міне→/ көрдүң бе→//^йенді ͡б̊асың істеді деп→// айтады дейдіғой жаңағы ↓///	Қырағы адам дәл уақытында ойлап, дұрыс шешім қабылдайды, артынан ойбуй, бүйту керек еді деп жатпайтын. Баяғыда Қожанасыр жейтін тамағы болмай, не істерін білмей ана алманың ішіндегі дәнін сатып отырған ғой. Сонда бір кісі келеді де: Мынау не? - дейді ғой. Ол: Мынау миыңды жақсы жұмыс істететін дәрі, - деп айтады дейді жаңағы. Қанша тұрады? Біреуі осындай, он дирхам тұрады, - деп айтады дейді жаңағы. Шын айтасың ба? Шын айтам. Қане,- деп он дирхамын беріп, ананы сатып алып жеп, бір дәнді алып шайнап тұрып айтады дейді ғой: Е, мынаны, он дирхамға бір дәнді алып шайнап жегенше, қаншама алманы сатып алып, қаншама дән жемеймін бе, - деген ғой. Міне көрдің бе, енді басың істеді, - деп айтады дейді ғой жаңағы.
Думан Сайфулла	▶	қазақтың үш ͡шігіті→// мына неге→// сайахаттап барған ͡дейді→// дубайға→/ бірақ сайахаттың мезгілі →// ^уолар бір тұрақтайтын қонағүй таппайт ↓/// ар'іздейт→// бер'іздейт→// бір таптығ ͡ау дегең ͡ гезде→// бір қонағүйдің жетпіс ͡песінші қаб̊атынан тапқан ^йекен ͡д'әлгілер ↓/// сүйтіп→/ қонағүйдүң ͡ғызметкерлері→/^йескертті дейт→// ана түңгі^уон ^йекіден кешіксеңіздер→// көтерілетін лифт тоқтап ͡қалат → // сонымен көтеріл'алмайсыздар → // сол ͡үшін кешікпеңіздер ͡деп→// құлақтарына құйұп жіберет →// бірақ жаңағы қаланың ͡ ғызығына түсіп ͡кетіп→// анда барып→/ мында барып келсе → // ^уон ^йекіден асып ͡кеткен→// лифт тоқтап ͡қалған→// сүйтіп не'стейміз дейдіғой ↓/// біреу айтат→/ мынау мұсылман ^йеліғой →// мешітке барып жата ͡салайық дейд ^йекен→// біреуү айтады жаңағы→// жоқ→/ ақ̊шамыз сырап болама→// не ͡болса ͡да жайау болсұн →// шығайық дейді ↓/// сонда біреуү айтады ͡дейді→// атам ͡ғазақ →/ әңгіме жол қысқартат ͡ теген ^йемес ͡ пе →/ дейд →// әңгімелесіп ͡парайық→// қалай шыққанымызды білмей ͡ғаламыз дейд ↓///	қазақтың үшшігіті→// мына неге→// сайахаттаппарған дейді→// дұуб̊айға→/ бірақ̊ сайахаттың мезгілі→//^уолар ͡б̊ір тұрақтайтың ͡ ғонағүй таппайды ↓/// ар' іздейді→// бер' іздейді→// бір таптығ-ау дегең ͡ гезде→// бір ͡ғонағүйдүң жетпіспесінші ͡ғаб̊атынан тапқан^йекен д' әлгілер ↓/// сүйтүп→/ қонағүйдүң ͡ғызметкерлері→/^йескертті ͡ дейді→// ана түңгү ^уонекідең ͡гешік̊сеңіздер→// көтөрүлетін лифт тоқтап қалады→// сонұмең ͡гөтөрүл' алмайсыздар→// сол ͡үшүң ͡гешікпеңіздер деп→// құлақтарына ͡ғұйұб̊ жіб̊ереді→// бірағ жаңағы қаланың ͡ғызығына түсүп кетіп→// анда ͡б̊арып→/ мында ͡б̊арып келсе→//^уонекіден асып кеткен→// лифт тоқтап қалған→// сөйтүп н' істейміз дейдіғой ↓/// біре' айтады→/ мынау мұсұлман ^йеліғой→// мешітке ͡б̊арыб̊ жата салайығ ͡дейд ^йекен→// біреу' айтады жаңағы→// жоқ→/ ақ̊шамыс сырап ͡пола ͡ма→// не ͡б̊олса ͡да жайау ͡б̊олсұн→// шығайығ ͡дейді ↓/// сонда ͡б̊іреу' айтады ͡ дейді→// атам ͡ғазақ→/ әңгіме жол ͡ ғысқартады деген ^йемес ͡пе →/ дейді→// әңгімелесіп ͡ парайық→// қалай шыққанымызды ͡б̊ілмей ͡ғаламыз дейді ↓///сүйтүб̊ ͡үшөуү→/ әңгім' айтып→/ баратым ͡ болұп келіседі // әңгіменің желісін ͡ де→/ бөлүсүб̊ ͡алайығ ͡дейді→// біреуү жыйырма ͡б̊еске дейін айтады // біреуү ^йелүугө дейін айтады→// біреуү жетпіс ͡ песке дейін айтады→// дейдіғой әңгімені ↓/// сүйтүп ͡піреуү→/ мен жыйырма ͡б̊еске ͡дейін→//^уонда ͡б̊ір ͡гүлкүл' әңгіме айтайын депті ↓/// сүйтүп нешетүрлү күлдүрг' әңгімелер айтып→// басынан ^уөткөндөрін айтып→// анекдот деймізғой→// сүйтүб̊ жыйырма ͡б̊еске→/ қалай айақ тақағанын→/ шынымем ͡ білмей ͡ғалады ↓///	Қазақтың үш жігіті мына неге саяхаттап барған дейді, Дубайға, бірақ саяхаттың мезгілі, олар бір тұрақтайтын қонақ үй таппайды. Ары іздейді, бері іздейді, бір таптық-ау деген кезде, бір қонақ үйдің 75-ші қабатынан тапқан екен да әлгілер. Сөйтіп қонақ үйдің қызметкерлері ескертті дейді «ана түнгі он екіден кешіксеңіздер, көтерілетін лифт тоқтап қалады, сонымен көтеріле алмайсыздар, сол үшін кешікпеңіздер» деп құлақтарына құйып жібереді. Бірақ жаңағы қаланың қызығына түсіп кетіп анда барып, мында барып келсе, он екіден асып кеткен, лифт тоқтап қалған, сөйтіп не істейміз дейді ғой. Біреу айтады: - Мынау мұсылман елі ғой мешітке барып жата салайық,- дейді екен, біреуі айтады жаңағы: - Жоқ, ақшамыз сырап бола ма, не болса да жаяу болсын шығайық,- дейді. Сонда біреуі айтады дейді: - Атам қазақ әңгіме жол қысқартады деген емес пе дейді, - әңгімелесіп барайық, қалай шыққанымызды білмей қаламыз,- дейді.
Думан Сайфулла	▶	сүйтіп үшеуү→/ әңгім'айтып→/ баратым ͡ болып келісет→// әңгіменің желісін ͡де→/ бөлісіп алайық дейд→// біреуү жыйырма беске ͡дейін айтад →// біреуү^йелуге ͡дейін айтад →// біреуү жетпіс ͡песке ͡дейін айтад ͡дейдіғой ͡әңгімені ↓/// сүйтіп біреуү →/ мен жыйырма беске ͡дейін →//^уонда бір күлкіл'әңгім'айтайын ͡депті ↓/// сүйтіп нешетүрлі күлдіргі әңгімелер айтып→// басынан ^уөткендерін айтып →// анекдот деймізғой→// сүйтіп жыйырма беске→/ қалай айақ ͡тақағанын→/ шынымем ͡ білмей ͡ ғалады ↓///	сүйтүп ͡піре' айтады→// мен н' әңгіме айтčам ͡ болады→// мен анау ^уөмүрүм тұуралы→/ айтайын депті→// жаңағы ↓/// сүйтүб̊ ^уөзүнүң ^уөмүрү тұурал' айтады→// үйлөңгөндігін→/ бала-шағалы ͡б̊олғандығын→// бала-шағасын ^уоқұтқанын→// әйткенін→/ бүйткөнүн→/ сөйтүп̊ шынымен ͡ де →/ ^йелүуг' айақ тақайды→//^йелүудөң ͡ гейім ͡ біре' айтады→// әңгіменің барлығын сендер айтып→// тауұсұп тастадыңдарғой→// мен н' айтам→// мен ^уонда→/ бір ͡ғорқұнұшт' әңгіме айтайын депті→// жаңағы ↓///	Сөйтіп үшеуі әңгіме айтып баратын болып келіседі, әңгіменің желісін де бөлісіп алайық дейді, біреуі 25-ке дейін айтады, біреуі 50-ге дейін айтады, біреуі 75-ке дейін айтады дейді ғой әңгімені. Сөйтіп біреуі мен 25-ке дейін онда бір күлкілі әңгіме айтайын депті, сөйтіп неше түрлі күлдіргі әңгімелер айтып, басынан өткендерін айтып, анекдот дейміз ғой, сөйтіп 25-ке қалай аяқ тақағанын шынымен білмей қалады.
Думан Сайфулла	▶	сүйтіп біреу айтат→// мен ͡ не→/ әңгім'айтс̆ам ͡ болад→// мен анау^уөмірім туралы→/ айтайын депті→// жаңағы ↓/// сүйтіп^уөзінің ^уөмірі туралы айтат→// үйленгендігін→/ бала-шағалы болғандығын→// бала-шағасын ^уоқытқанын→// әйткенін→/ бүйткенін→/ сөйтіп шынымен ͡ де→/ ^йелүуге айақ ͡ тақайды→//^йелудең ͡ гейін біреу айтат→// әңгіменің барлығын сендер айтып→// тауұсұп тастадыңдарғой→// мен ͡ не→/ айтам→// мен ^уонда→/ бір қорқұнышты әңгім'айтайын депті→// жаңағы ↓///	сүйтүп→/ неше түрлү ͡ ғорқұнұшт' әңгімелер айтады ↓/// жетпіс ͡песке тақадығ-ау→/ дегең ͡гезде→// біреу' айтады дейді ͡ ғой→// менің ͡ ғәзірг' айтқалы тұрған әңгімем→// барлығынан ͡ да ͡ғорқұнұшты ͡б̊олғалы тұр дейді ↓/// ^уол ͡ ғандай әңгіме →/ айтčаңшы ͡ дейді // бүкүл ͡ ғорқұнұштан →/ ^уөттүк дейдіғой ↓/// сүйтč' айтады ͡ дейді // біз астынан →/ ана ^іресеп̊шннаң ͡ кілтт' алұуд' ұмұтұп кетіппізғой →// деб̊ ͡айтады ͡ дейді↓///	Сөйтіп біреу айтады мен не әңгіме айтсам болады, мен анау өмірім туралы айтайын депті жаңағы. Сөйтіп өзінің өмірі туралы айтады, үйленгендігін, бала-шағалы болғандығын, бала-шағасын оқытқанын, өйткенін, бүйткенін, сөйтіп шынымен де 50-ге аяқ тақайды. 50-ден кейін біреу айтады: - Әңгіменің барлығын сендер айтып тауысып тастадыңдар ғой, мен не айтам, мен онда бір қорқынышты әңгіме айтайын,- депті жаңағы.
Думан Сайфулла	▶	сүйтіп→/ нешетүрлі қорқұнышт'әңгімелер айтат ↓/// жетпіс ͡ песке тақадық ͡ау→/ дегең ͡ гезде→// біреу'айтады дейдіғой→// менің қәзірг'айтқалы тұрған әңгімем→// барлығынан ͡да қорқұнышты болғалы ͡тұр→// дейд ↓/// ^уол ͡ғандай әңгіме→/ айтс̆аңшы дейд→// бүкүл қорқұныштан→/ ^уөттүк дейдіғой ↓/// сүйтс̆'айтад ͡дейд → // біз астынан →/ ана ресепшыннан→/ кілтт'алуды ұмұтұп кетіппізғой→// деп ͡айтад ͡ дейд↓///	сүйтүп→/ неше түрлү ͡ ғорқұнұшт' әңгімелер айтады ↓/// жетпіс ͡песке тақадығ-ау→/ дегең ͡гезде→// біреу' айтады дейді ͡ ғой→// менің ͡ ғәзірг' айтқалы тұрған әңгімем→// барлығынан ͡ да ͡ғорқұнұшты ͡б̊олғалы тұр дейді ↓/// ^уол ͡ ғандай әңгіме →/ айтčаңшы ͡ дейді // бүкүл ͡ ғорқұнұштан →/ ^уөттүк дейдіғой ↓/// сүйтč' айтады ͡ дейді // біз астынан →/ ана ^іресеп̊шннаң ͡ кілтт' алұуд' ұмұтұп кетіппізғой →// деб̊ ͡айтады ͡ дейді↓///	Сөйтіп неше түрлі қорқынышты әңгімелер айтады. 75-ке тақадық-ау деген кезде біреуі айтады дейді ғой: - Менің қазіргі айтқалы тұрған әңгімем барлығынан да қорқынышты болғалы тұр,- дейді. - Ол қандай әңгіме айтсаңшы,- дейді, - бүкіл қорқыныштан өттік дейді ғой. Сөйтсе айтады дейді: - Біз астынан, ана ресепшннан кілтті алуды ұмытып кетіппіз ғой,- деп айтады дейді.
Думан Сайфулла	▶	адамның ^уөмірі ͡ де →/ сондай ͡ дейд ͡ да негізінде→// жыйырма беске ͡дейін→//^уот болатын→// шоқ болатын→// жыйырма бесте жүріп→// адам ͡баласы→/ қалай ^уөткенін білмей ͡ ғалад ↓/// қолұмды→/ мезгілінен кеш сермедім ͡ деп→// жастық ͡ шақ ^уөтіп кеткең ͡ гезде→// адамның ^уөзү түсімбей ͡ғалад→// ^уорта жасқа қалай ͡ гелгенін ↓/// кейін→/^уорта жасқа ͡ гелгең ͡ гезде→//^уотпасы→// бала-шағаның ͡ғамы→// жерді ͡ ғалай алам→// үйдү ͡ ғалай салам→// ана кредитті→/ қалай төлейм→// қалай бала-шағаны ^уоқытам→// деп жүріп →// ^йелуге ͡ғалай айақ тақағанын білмейт↓///	адамның ^уөмүрү ͡ де→/ сондай дейді ͡ да негізінде →// жыйырма ͡б̊еске ͡ дейін→//^уот ͡полатын→// шоқ ͡полатын→// жыйырма ͡б̊есте жүрүп→// адам ͡ баласы→/ қалай ^уөткөнүм ͡ білмей ͡ ғалады ↓/// қолұмдұ →/ мезгілінең ͡ геш сермедім ͡ деп →// жастық̊ шағы ^уөтүп кеткең ͡ гезде→// адамның ^уөзү түсүмбөй ͡ ғалады →// ^уорта жасқа ͡ғалай ͡ гелгенін ↓/// кейін →/ ^уорта жасқа ͡гелгең ͡ гезде →// ^уотпасы →// бала-шағаның ͡ ғамы →// жерді ͡ғалай алам→// үйдү ͡ ғалай салам→// ана ͡гредійтті→/ қалай төлөйм→// қалай бала-шағаны ^уоқұутам→// деб̊ жүрүп →// ^йелүугө ͡ ғалай айақ тақағаным ͡ білмейді ↓///	Адамның өмірі де 25-ке дейін от болатын, шоқ болатын, 25-те жүріп адам баласы қалай өткенін білмей қалады. "Қолымды мезгілінен кеш сермедім" деп жастық шақ өтіп кеткен кезде адамның өзі түсінбей қалады орта жасқа қалай келгенін. Кейін орта жасқа келген кезде отбасы, бала-шағаның қамы, жерді қалай алам, үйді қалай салам, ана кредитті қалай төлеймін, қалай бала-шағаны оқытамын деп жүріп 50-ге қалай аяқ тақағанын білмейді,
Думан Сайфулла	▶	^йелудең ͡ гейін→/ қасыңдағы достары шаштың ағындай селдіреп→/ түсүп→// жаңағыдай көпүрдің арғы жағасы→// жақын ^йекенін сезіне бастағаң ͡ гезде→/ адамның жүрегінде→/ бір қорқыныш пайда болад дейд→// бірақ→/ көп адамның ақтық сәті жеткең ͡ гезде→// ұмұтұп кететін нәрсесі→// ^уол жақ̊сылық амалды лайықты түрде→// жасай алмай ͡ ғалдым деген→//^уөкініш болады ^йекен ͡ да→// адам ͡баласында ↓/// сол ͡ үшін ͡де→/ жаңағы қасійетті Құранда→/ ин амали солихан фина тарк... деп айтад ͡дейд ↓/// ійә→/ раб̊бым Алла→// бұл→/ тәрк ^йетіп тастап ͡ пара ͡ жатқан ^уөмүрімде→// салиқал'амалдар жасап қалайыншы→// бірақ Алла Тағала кәлла...// әрине жоқ дейд мүлдө ↓///	^йелүудөң ͡ гейін →/ қасыңдағы достары шаштың ағындай селдіреп түсүп →// жаңағыдай ͡ гөпүрдүң арғы жағасы →// жақын ^йекенін сезіне ͡б̊астағаң ͡ гезде→// адамның жүрөгүнде →/ бір ͡ ғорқұнұш пайда ͡б̊олады дейді → // бірақ→/ көб̊ ͡адамның ақтық̊ сәті жеткең ͡ гезде →// ұмұтұп кететін нәрсесі →// ^уол жақ̊сылығ ͡ амалды ^ылайықты түрдө →// жасай ͡ алмай ͡ ғалдым деген →// ^уөкүнүш болады ^йекен ͡ да→// адам ͡ баласында ↓/// сол үшүн ͡ де →/ жаңағы ͡ғәсійетті ͡ғұранда→/ ійн амалый солұйхан фыйна тарк... деб̊ ͡айтады ͡ дейді ↓/// ійә ^ыраб̊бым алла→// бұл→/ тәрк ^йетіп тастап ͡пара ͡жатқан ^уөмүрүмде →// салыйқал' амалдар жасап қалайыншы→// бірақ / Алла ͡тағала ͡гәлла...// әрійне жоғ ͡дейді мүлдө ↓///	50-ден кейін қасыңдағы достарың шаштың ағындай селдіреп түсіп, көпірдің арғы жағасы жақын екен дегенді сезіне бастаған кезде адамның жүрегінде бір қорқыныш пайда болады дейді, бірақ көп адамның ақтық сәті жеткен кезде ұмытып кететін нәрсесі ол жақсылық амалды лайықты түрде жасай алмай қалдым деген өкініш болады екен да адам баласында. Сол үшін де жаңағы қасиетті Құранда ин амали солихан фина тарк... дейді, я раббым Алла, бұл тәрк етіп тастап бара жатқан өмірімде салиқалы амалдар жасап қалайыншы, бірақ Алла Тағала кәлла... әрине жоқ дейді мүлде.
Думан Сайфулла	▶	адам ͡баласының→/ көңіл ͡гүйүн→/ адам ͡баласының ризалығын таб̊у деген→// ^уөтө қыйын нәрсе ↓/// кейде бір туысымызға берсеңіз→// бір туысымыз ренжіп жататын→/ жағдай болад ↓/// бір туұстың ^уөзү→/ әрдайым көмектесіп келіп→// бір сұрағаң ͡ гезде→// жағдайыңыз болмай қалғаң ͡ гезде→// тап болып қалса→// ренжіп қалып жататын кездер болад↓/// сол ͡ үшін→/ адамның рыйзалығын таб̊у→/^уөтө қыйын ↓/// байағыда→/ бір ауұлда→/ бір бай адам ^уөткен ^йекен дейд ↓/// әлгі бай адам→// бүкіл ауұлға көмектесіп→// шамасы келгенше→/ мұң-мұқтаждардың қажетін ^уөтеп жатс̆а ͡да→//^йелдің барлығы сыртынан сараң бай деп айтатындығын ^йестит ^йекен ↓/// қанша жақ̊сылық жасаса ͡ да→// сарам ͡бай деген аттан құтыла алмайт ↓///	адам ͡ баласының →/ көңүл ͡гүйүн →/ адам ͡ баласының ^ырыйзалығын таб̊ұу деген →// ^уөтө ͡ ғыйын нәрсе ↓/// кейде ͡б̊ір тұуұсұмұзға ͡б̊ерсеңіз →// бір тұуұсұмұз ^іренжіб̊ жататын жағдай болады ↓/// бір тұуұстұң ^уөзү→/ әрдайым ͡гөмөктөсіп келіп →// бір сұрағаң ͡ гезде →// жағдайыңыз ͡б̊олмай ͡ ғалғаң ͡ гезде →// тап ͡ полұп ͡қалса →// ^іренжіп қалыб̊ жататың ͡ гездер ͡б̊олады ↓/// сол ͡ үшүн адамның ^ырыйзалығын таб̊ұу →/ ^уөтө ͡ ғыйын ↓/// байағыда→/ бір ауұлда →/ бір ͡б̊ай адам ^уөткөн ^йекен дейді ↓/// әлгі ͡б̊ай адам →// бүкүл ауұлға ͡гөмөктөсіп →// шамасы ͡гелгенше →/ мұң-мұқтаждардың ͡ ғажетін ^уөтөб̊ жатčа ͡ да →// ^йелдің барлығы сыртынан сараң бай деб̊ ͡айтатындығын ^йестійді ^йекен ↓/// қанша жақ̊сылығ жасаса ͡ да→// сараң бай деген аттаң ͡ғұтұл' алмайды ↓///	Адам баласының көңіл күйін, адам баласының ризалығын табу деген өте қиын нәрсе. Кейде бір туысыңызға берсеңіз бір туысыңыз ренжіп жататын жағдай болып жатады. Бір туыстың өзі әрдайым көмектесіп келіп, бір сұраған кезде жағдайыңыз болмай қалған кезде тап болып қалса, ренжіп қалып жататын кездер болады. Сол үшін адамның ризалығын табу өте қиын. Баяғыда бір ауылда бір бай адам өткен екен дейді. Әлгі бай адам бүкіл ауылға көмектесіп, шамасы келгенше мұң-мұқтаждардың қажетін өтеп жатса да елдің барлығы сыртынан сараң бай деп айтатындығын естиді екен. Қанша жақсылық жасаса да, сараң бай деген аттан құтыла алмайды.
Думан Сайфулла	▶	сүйтіп→/^уол гісіге бір күні^уой келеді^йекен→// мен^йертең дүниеден^уөтетін болсам→// жаназамда имам→/ бұл қандай адам деген гезде→// сараң адам^йеді деп жатс̆а→// менің жәй-күйім не болмақ→// дүниеден^уөтпей тұрып→// бұл сараң деген аттан құтылайын деп→// бүкіл ауылды шақырып→// үлкен дастарқан жайып→// кетер кезде әрқайсына бір-бір қойдан ұстатып жібергеңғой ↓/// сүйтіп^уөзі→/ ауылдың^уортасын жалғап тұратын көпірдің астында ^уотырады^йекен→// мына^уөтіп жатқан кісілердің→/ әңгімесін тыңдайын→// мен жайында→/ не деп кетед^йекен дегеңғой ↓///	сүйтүп →/ ^уол ͡ гісіге ͡б̊ір ͡гүнү ^уой ͡геледі ^йекен →// мен ^йертең дүнүйөдөн ^уөтөтүм ͡ болсам→// жаназамд' ыймам →/ бұл ͡ ғандай адам дегең ͡гезде→// сараң адам ^йеді деб̊ жатčа →// менің жәй-гүйүм не ͡б̊олмақ →// дүнүйөдөн ^уөтпөй тұрұп→// бұл сараң деген аттаң ͡ ғұтұлайын деп →// бүкүл ауұлдұ шақырып →// үлкөн дастарқан жәйіп →// кетер ͡гезде →/ әрғайсына бір-͡б̊ір ͡ ғойдан ұстатыб̊ жіб̊ергең ͡ ғой ↓/// сүйтүб̊ ^уөзү→/ ауұлдұң ^уортасын жалғап тұратың ͡ гөпүрдүң астында ^уотұрады ^йекен →// мына ^уөтүп жатқаң ͡ гісілердің→/ әңгімесін тыңдайын →// мен жәйінда →/ не ͡ деп кетеді ^й екен дегеңғой ↓///	Сөйтіп ол кісіге бір күні ой келеді екен, мен ертең дүниеден өтетін болсам, жаназамда имам бұл қандай адам деген кезде, сараң адам еді деп жатса, менің жай-күйім не болмақ, дүниеден өтпей тұрып бұл сараң деген аттан құтылайын деп бүкіл ауылды шақырып, үлкен дастарқан жайып, кетер кезде әрқайсысына бір-бір қойдан ұстатып жіберген ғой. Сөйтіп өзі ауылдың ортасын жалғап тұратын көпірдің астында отырады екен, мына өтіп жатқан кісілердің әңгімесін тыңдайын, мен жайында не деп кетеді екен деген ғой.
Думан Сайфулла	▶	сүйтс̆е→/ әкелі-балалы жаңағы→/ бір қойды жетектеп алып келе жатады→// қой дәл көпірдің үстіне келген гезде→// жүрмей тұрып қалад ↓/// әкесі мойнынан тартады→// баласы арт жағынан итереді→// былай тартад// алай итереді жүрмейд→// сонда тұра қалып→// әкесі айтқан^йекен дейд// бір қойды беруүн беріп дейді→// бір жіпке жылап қалғанын қарашы→//не деген сараң бай^йеді деп айтқан^йекен дейд ↓/// сол сыйақты→/ адамға жағу деген қыйын↓///	сүйтčө →/ әкелі-͡б̊алалы жаңағы →/ бір ͡ ғойдұ жетектеб̊ ͡алып кележатады →// қой дәл ͡ гөпүрдүң үстүнө келгең ͡ гезде →// жүрмөй тұрұп қалады ↓/// әкесі мойнұнан тартады →// баласы →/ арт жағынан ійтереді →// былай тартады → // алай ійтереді жүрмөйді →// сонда тұра ͡ғалып→// әкес' айтқан ^йекен дейді // бір ͡ғойдұ ͡б̊ерүуүм ͡ беріп дейді →// бір жіпке жылап қалғаның ͡ ғарашы →// не деген сараң бай ^йеді деб̊ ͡айтқан ^йекен дейді ↓/// сол сыйақты →/ адамға жағұу дегең ͡ ғыйын↓///	Сөйтсе әкелі-балалы жаңағы бір қойды жетектеп алып келе жатады, қой дәл көпірдің үстіне келген кезде жүрмей тұрып қалады. Әкесі мойнынан тартады, баласы арт жағынан итереді, былай тартады, алай итереді жүрмейді, сонда тұра қалып әкесі айтқан екен дейді: - Бір қойды беруін беріп,- дейді, - бір жіпке жылап қалғанын қарашы, не деген сараң бай еді,- деп айтқан екен дейді. Сол сияқты адамға жағу деген қиын.
Думан Сайфулла	▶	байағыда→/ мына қожанасыр→/ күні бойұ ^уораза ұстағаңғой→// сүйтүп жаңағыдай бір жерге кешке жақын асқа келсе → // ^йелдің барлығы Қожеке →// бізге жақ̊сылап пір →/ уағыз айтып берсеңізші деп^уөтініш қылат ↓/// күнү бойұ қарны аш→/қожекеңнің→// уағыз айтқан кезде→// жүсіп пайғамбардың қиссасын айтыңыз дейді^йекен→// жүсіп пайғамбардың қиссасы→/ құрандағы^йең ұзақ қиссалардың бірі ғой→// білеміз↓/// жаңағыдай^уонұң→/ ағаларының қызғанып→//құдыққа тастайтындығы бар→// әкесінен айрылат→//^уодан керуен кетіп бара жатып→/ тауып алад→//^уоны мысырға апарып сатад→// арада біраз^уол зынданға тасталад→// түс жорит→//^йең соңында→/ жаңағыдай^уөзінің ағайындарымен→/ әкесімен қайтадан қауышады ғой→// соны айтып ͡пер→// айтып бер деп → // қоймай қойғаннан кейін→// қожекең→/ тамақтан алып ^уотырып → // басын көтеріп айтқан ^йекен дейді → // жүсіп пайғамбар кішкентай ͡гезінде → // жоғалып кетіпті → // ^уөскеннең ͡ гейін → / әкесі қайтадан тауұп алыпты → // деп тамақтан ала берген^йекен дейді ͡ да → // жаңағы ↓/// сол сияқты → / сіздер ͡ де ақырындап → // тамақтан алып^уотырыңыздар ↓///	байағыда → / мына ͡ғожанасыр →/ күнү ͡б̊ойы ^уораза ұстағаң ͡ ғой →// сүйтүб̊ жаңағыдай бір жерге ͡гешке жақын асқа ͡гелсе →// ^йелдің барлығы ͡ғожеке →// бізге жақ̊сылап ͡ пір →/ ^ұуағыз айтып ͡персеңішші деб̊ ^уөтүнүш қылады ↓/// күнү ͡б̊ойұ қарн' аш →/ қожекеңнің →// ^ұуағыз айтқаң ͡ гезде →// жүсүп пайғамбардың ͡ ғыйссасын айтыңыз дейді ^йекен →// жүсүп пайғамбардың ͡ ғыйссасы →/ құрандағы ^йең ұзақ қыйссалардың бірі ғой →// білеміз ↓/// жаңағыдай ^уонұң→/ ағаларының ͡ ғызғанып →// құдұққа тастайтындығы ͡б̊ар →// әкесінен айрылады →// ^уодаң ͡ герүуөң ͡ гетіп ͡ паражатып →/ тауұб̊ ͡алады →// ^уонұ мысырғ' апарып сатады →// арада ͡б̊іраз ^уол зындаңға тасталады →// түшшорұйды →// ^йең соңұнда →/ жаңағыдай ^уөзүнүң ағайындарымен →/ әкесімең ͡ ғайтадаң ͡ ғауұшады ͡ғой→// сон' айтыппер →// айтыппер деп→// қоймай ͡ғойғаннаң ͡ гейін →// қожекең →/ тамақтан алыб̊ ^уотұрұп →// басың ͡ гөтөрүб̊ ͡айтқан ^йекен дейді →// жүсүп пайғамбар ͡гішкентай ͡ гезінде →// жоғалып кетіпті →// ^уөскөннөң ͡ гейін →/ әкесі ͡ғайтадан тауұб̊ ͡алыпты →// деп тамақтан ала ͡б̊ерген ^йекен дейді ͡ да →// жаңағы ↓/// сол сыйақты →/ сіздер д' ақырындап →// тамақтан алыб̊ ^уотұрұңыздар ↓///	Баяғыда мына Қожанасыр күні бойы ораза ұстаған ғой, сөйтіп жаңағыдай бір жерге кешке жақын асқа келсе, елдің барлығы: - Қожеке, бізге жақсылап бір уағыз айтып берсеңізші,- деп өтініш қылады. Күні бойы қарны аш Қожекеңнің уағыз айтқан кезде Жүсіп пайғамбардың қиссасын айтыңыз дейді екен, Жүсіп пайғамбардың қиссасы Құрандағы ең ұзақ қиссалардың бірі ғой, білеміз. Жаңағыдай оның ағаларының қызғанып құдыққа тастайтындығы бар, әкесінен айрылады, одан керуен кетіп бара жатып тауып алады, оны Мысырға апарып сатады, арада біраз ол зынданға тасталады, түс жориды, ең соңында жаңағыдай өзінің ағайындарымен, әкесімен қайтадан қауышады ғой, соны айтып бер, айтып бер деп қоймай қойғаннан кейін, Қожекең тамақтан алып отырып басын көтеріп айтқан екен дейді: - Жүсіп пайғамбар кішкентай кезінде жоғалып кетіпті, өскеннен кейін әкесі қайтадан тауып алыпты,- деп тамақтан ала берген екен дейді да жаңағы. Сол сияқты сіздер де ақырындап тамақтан алып отырыңыздар.
Думан Сайфулла	▶	сол сыйақты → / малдың дүнүйесін қатты жақ̊сы көргендіктен → // ^уодан біреу дүнүйесін сұрап келетін болса → // қарыс ͡сұрап келетін болса→//^уонда →/ ^уол^уоны бермес үшін ^уөтірік айтат ͡ тейд ↓/// ал→/^уөтірік айту болатын болса →// ^йекіжүздүліктің сипаттарынан деген^йекен ↓/// анау бір^уоқиғада бар ͡ ғой → // қожанасырға бір кісі ͡ геліп → // қожеке → / маған арқаныңызды бере тұрыңызшы десе → // қожекең айтқан ^йекен дейді ͡ ғой → // арқаныма → / ірімшік кептіріп қойған ^йедім ͡ деп ↓/// сонда → / ^уо ͡ заманда бұ ͡ заман→// арқаңға ірімшік кептіруші ма^йеді десе→// бергің келмесе→/ басқа нәрсеге ͡де→/ пайдалануға болады ғой деп→// жауап берген^йекен ͡дейт↓///	сол сыйақты →/ малдың дүнүйөсүң ͡ ғатты жақ̊сы ͡гөргөндүктен →// ^уодам ͡ біреу дүнүйөсүн сұрап келетім ͡ болса →// қарыс ͡ сұрап келетім ͡ болса →// ^уонда →/ ^уол ^уонұ ͡б̊ермес үшүн ^уөтүрүг ͡айтады дейді ↓/// ал →/ ^уөтүрүг ͡ айтұу ͡б̊олатым ͡ болса→//^йекіжүздүлүктүң сыйпаттарынан деген ^йекен ↓/// анау ͡б̊ір ^уоқұйғада ͡б̊ар ͡ ғой →// қожанасырға ͡б̊ір ͡гісі ͡геліп →// қожеке →/ маған арқаныңызды ͡б̊ере тұрұңұшшы десе →// қожекең айтқан ^йекен дейді ͡ ғой →// арқаным' ірімшік кептіріп қойған ^йедім ͡ деп ↓/// сонда →/ ^уо заманда ͡б̊ұ заман →// арқаңғ' ірімшік кептірүушү м' еді десе→// бергің ͡ гелмесе→/ басқа нәрсеге ͡де →/ пайдаланұуға ͡б̊оладығой ͡ деп→// жауап ͡ перген ^йекен дейді↓///	Сол сияқты малдың иесін қатты жақсы көргендіктен, одан біреу дүниесін сұрап келетін болса, қарыз сұрап келетін болса, онда ол оны бермес үшін өтірік айтады дейді. Ал өтірік айту болатын болса, екіжүзділіктің сипаттарынан деген екен. Анау бір оқиғада бар ғой, Қожанасырға бір кісі келіп: - Қожеке, маған арқаныңызды бере тұрыңызшы,- десе, Қожекең айтқан екен дейді ғой: Арқаныма ірімшік кептіріп қойған едім,- деп. Сонда: - О заманда бұ заман, арқанға ірімшік кептіруші ма еді,- десе, - Бергің келмесе, басқа нәрсеге де пайдалануға болады ғой,- деп жауап берген екен дейді.
Думан Сайфулла	▶	ит^уөмір деп → // бір итті жаңағыдай → // бір жамандыққа теліп жатады ͡ғой → // біреу / біреудің жаман ісін көрсе → // ит ^йекен ͡анау деп ͡ жатат ↓ /// біргүнү → / итке^уой келіпті дейт → // ^уосы ^йелдің барлығы → / бір жамандық істесе → / адамдар ит^йекен,/ ит ^йекен ͡ деп ͡ жатады → // ^уосы ит деген аттан құтылайыншы → // дегеңғой ↓ /// сөйтіп / аң патшасы арыстанға барған ^йекен ͡ дейт ↓/// аң патшасы арыстанға барып // ^уоу / аң патшасы арыстан // ^уосұ ^йелдің барлығы мына адамдар жаман іс істесе // ит^йекен / ит ^йекен ͡деп // менің атымд'айта берет дегеңғой → // ^уосы ит деген → // атымды ^уөзгертіп беріңізші → // деп ^уөтініш қылады ↓ /// сонда / арыстан ^уойланып тұрұп → // мен саған бір сынақ берейін депті → // сол сынақтан ^уөтс̆ең → // атыңды ^уөзгертіп беремін → // дейді ͡ ғой ↓///	ійт^уөмүр ͡ деп →// бір ійтті жаңағыдай // бір жамандыққа теліб̊ ͡ жатадығой // біреу / біреудүң жаман ісің ͡ гөрсө→// ійт ^йекен анау деб̊ ͡ жатады ↓/// бір ͡гүнү →/ ійтке ^уой ͡геліпті ͡ дейді →// ^уосұ ^йелдің барлығы →/ бір жамандығ ͡ істесе →/ адамдар ійт ^йекен / ійт ^йекен деб̊ жатады →// ^уос' ійт деген аттаң ͡ ғұтұлайыншы → // дегеңғой ↓ /// сөйтүп / аң патш̆ас' арыстаңға барған ^йекен дейді ↓/// аң патш̆ас' арыстаңға барып // ^уоу →/ аң патш̆ас' арыстан →// ^уосұ ^йелдің барлығы мын' адамдар жаман іс ͡ істесе →// ійт ^йекен →// ійт ^йекен ͡ деп →// менің атымд' айта ͡б̊ереді дегеңғой →// ос' ійт ͡теген → // атымды ^уөзгөртүп беріңішші деб̊ ^уөтүнүш қылады ↓/// сонда →/ арыстан ^уойланып тұрұп →// мен сағам ͡ бір сынақ ͡перейін депті →// сол сынақтан ^уөтčөң →// атыңды ^уөзгөртүп беремін →// дейдіғой↓///	Ит өмір деп бір итті жаңағыдай, бір жамандыққа теліп жатады ғой, біреу біреудің жаман ісін көрсе «ит екен анау» деп жатады. Бір күні итке ой келіпті дейді, осы елдің барлығы бір жамандық істесе адамдар «ит екен, ит екен» деп жатады, осы ит деген аттан құтылайыншы деген ғой. Сөйтіп аң патшасы арыстанға барған екен дейді. Аң патшасы арыстанға барып: Оу, аң патшасы арыстан, осы елдің барлығын мына адамдар жаман іс істесе ит екен, ит екен деп менің атымды айта береді,- деген ғой, - осы ит деген атымды өзгертіп беріңізші,- деп өтініш қылады. Сонда арыстан ойланып тұрып: - Мен саған бір сынақ берейін,- депті, - сол сынақтан өтсең, атыңды өзгертіп беремін,- дейді ғой.
Думан Сайфулла	▶	^уол ͡ ғандай сынақ дейд→//^уоған бір жап^ырақ^йет берет → // ^уосұ ^йетті → / ^йертеңге ͡ дейін жемей → // сол ͡ғалпында алып келсең→//атыңды ^уөзгертіп беремін ͡дейд → / жаңағы → // жарайт → / мынау бір ^уоңай сынақ ^йекен ͡деп ͡кетет → // үйіне барып жаңағы → / ^йетті іліп қойады ͡дейд→// сүйтіп→/ жаңағы бір уақытта→/ қарны ашадығой→//сүйтүп айтыпты→// арыстан маған бұны жеме ͡деді→// бірақ қарауға тыйым салған жоққой → / деп айтад дейд→// сүйтүп ана ^йетті қарап→// айналып жүр дейд→// жаңағы сүйсініп ↓/// бір уақытта тағы^уой келед→// арыстан маған бұны жеме деді→// бірақ иіскеуге тыйым салған жоққой ͡депті ↓/// сүйтіп жақындап иіскеп→// бас'айналып жүріп айналад дейд → / жаңағы^йетті ↓/// бір уақытта тағы^уой келедіғой→// арыстан маған бұнұ→// жеме деді→// бірақ жалауға тыйым салған жоқ қой деп айтад дейд→// жаңағы ↓/// сүйтүп жақындап ананы жалағаң ͡ гезде→// дәмі тіл үйүріп→// қалай жеп қойғанын^уөзі білмей қалған^йекен дейд да жаңағы ↓///	ол ͡ ғандай сынағ ͡дейді →// ^уоғам ͡ бір жапырақ ^йет ͡ переді →// ^уосұ ^йетті→/ ^йертеңге дейін жемей →// сол ͡ ғалпынд' алып келсең →// атыңды ^уөзгөртүп ͡перемін дейді →/ жаңағы →// жарайды →/ мынау ͡б̊ір ^уоңай сынақ ^йекен ͡ деп ͡ кетед і→// үйүнө ͡б̊арыб̊ жаңағы →/ ^йетт' іліп ͡ қойады ͡ дейді→// сүйтүп →/ жаңағы ͡б̊ір ұуақытта →/ қарн' ашадығой →// сүйтүб̊ ͡айтыпты →// арыстан мағам ͡ бұнұ жеме ͡ деді →// бірақ қарауға тыйым салған жоққой →/ деб̊ ͡айтады ͡ дейді →// сүйтүб̊ ͡ана ^йетті ͡ғарап →// айналыб̊ жүр ͡ дейді→// жаңағы сүйсүнүп ↓/// бір ұуақытта тағы ^уой ͡геледі →// арыстан мағам ͡ бұнұ жеме ͡ деді →// бірағ ійіскеугө тыйым салған жоққой депті ↓/// сүйтүб̊ жақындаб̊ ͡ійіскеп→// бас' айналып жүрүб̊ ͡айналады дейді →/ жаңағы ^йетті ↓/// бір ұуақытта тағы ^уой ͡геледіғой →// арыстан мағам ͡ бұнұ →// жеме ͡ деді →// бірағ жалауға тыйым салған жоқ ͡ қой деб̊ ͡айтады ͡ дейді →// жаңағы ↓/// сүйтүб̊ жақындаб̊ ͡ананы жалағаң ͡ гезде→// дәмі тіл үйүрүп →// қалай жеп қойғанын ^уөзү ͡б̊ілмей ͡ғалған ^йекен дейді ͡ да ͡ жаңағы ↓///	Ол қандай сынақ?- дейді. Оған бір жапырақ ет береді: - Осы етті ертеңге дейін жемей, сол қалпында алып келсең, атыңды өзгертіп беремін,- депті жаңағы. - Жарайды, мынау бір оңай сынақ екен,- деп кетеді. Үйіне барып жаңағы етті іліп қояды дейді. Сөйтіп жаңағы бір уақытта қарны ашады ғой, сөйтіп айтыпты: - Арыстан маған бұны жеме деді, бірақ қарауға тыйым салған жоқ қой,- деп айтады дейді. Сөйтіп ана етті қарап, айналып жүр дейді, жаңағы сүйсініп. Бір уақытта тағы ой келеді: - Арыстан маған бұны жеме деді, бірақ иіскеуге тыйым салған жоқ қой,- депті. Сөйтіп жақындап иіскеп, басы айналып жүріп айналады дейді жаңағы етті. Бір уақытта тағы ой келеді ғой: - Арыстан маған бұны, жеме деді, бірақ жалауға тыйым салған жоқ қой,- деп айтады дейді. Сөйтіп жақындап ананы жалаған кезде дәмі тіл үйіріп, қалай жеп қойғанын өзі білмей қалған екен дейді да жаңағы.
Думан Сайфулла	▶	сол сыйақты→/ адам баласы да тура сондай→// кейбір ауыр күнәларға→/ Алла Тағала ^уосұлай → // ^уонұ жасау былай тұрсұн → // жолауұмызға тыйым салған → // ^уөйткені жоладыңыз ͡ба → // алданып қаласыз сіз→// мем ͡білмей ͡ ғалдым → // ^уөзімд'ұстай алмай ͡ ғалдым ͡ деп → // адам баласы айтып жатат ↓/// сол үшін не дейді Аллатағала→// уа ля такраб̊уз-зина→// зинаға жоламаңдар деп ͡айтат ↓///	сол сыйақты →/ адам ͡ баласы ͡ да тұура сондай →// кейб̊ір ауұр ͡гүнәларға→/ Аллатағала ^уосұлай →// ^уонұ жасау ͡б̊ылай тұрсұн →// жолауұмұзға тыйым салған →// ^уөйткөнү жоладыңыз ͡б̊а →// алданып қаласыс ͡ сіз →// мем ͡ білмей ͡ ғалдым →// ^уөзүмд' ұстай ͡ алмай ͡ ғалдым ͡ деп→// адам ͡ балас' айтып ͡ жатады ↓/// сол үшүн не ͡дейді Аллатағала→// ұуа ля такраб̊ұуз-зыйна →// зыйнаға жоламаңдар деб̊ ͡айтад ↓///	Сол сияқты адам баласы да тура сондай, кейбір ауыр күнәларға Алла Тағала осылай оны жасау былай тұрсын, жолауымызға тыйым салған, өйткені жоладыңыз ба, алданып қаласыз сіз, мен білмей қалдым, өзімді ұстай алмай қалдым деп адам баласы айтып жатады. Сол үшін не дейді Аллатағала, уа ля такрабуз-зина, зинаға жоламаңдар дейді.
Думан Сайфулла	▶	осұндай→/^уосұндай мысалдар^уөтө ͡гөп ↓/// халқымызда да→/^уосындай халыққа көмектескен→// мұң-мұқтажын^уөтөген адамды →/ ақ пейіл жан деп ͡ атайт →/ білесіздер →// немесе атымтай жомарт деп айтад→// бұнұң^уөзі тегін^йемес→//^уөйткені хатим-ат-тои деген мынау→/ бұрын пайғамбарымызға дейін^уөмүр сүрген→//^уөзі ақын/^уөзі^уөте керемет →/ жомарт кісі болған^йекен→// сон'атымтай ͡ деп ͡ атап ͡ кеткең ͡ ғой → // ^уоның баласы сахаб̊а болған ↓/// сол атымтайдың→/ бір керемет бір сәйгүлігі болған^йекен дейд→// сонда парсының патшасы →// жаңағы сәйгүлік ат жайында^йестіп→//^уөзінің уәзірін жібертет → // қандай құн төлесең де// маған сол сәйгүлікті жеткізіп ͡ пер ͡дейд ↓///	^уосұндай →/ ^уосұндай мысалдар ^уөтө ͡ гөп ↓/// халқымызда ͡ да →/ ^уосұндай халыққа ͡гөмөктөскен→// мұң-мұқтажын ^уөтөгөн адамды →/ ақпейіл жан деб̊ ͡атайды / білесіздер → // немесе → / атымтай жомарт деб̊ ͡айтады → // бұнұң ^уөзү тегін ^йемес → // ^уөйткөнү хатыйм-ат-тай деген мынау→/ бұрұм пайғамбарымызға дейін ^уөмүр сүргөн →// ^уөз' ақын →/ ^уөзү ^уөтө ͡ геремет → / жомарт кісі ͡б̊олған ^йекен→// сон' атымтай деб̊ ͡атап кеткең ͡ ғой → // ^уонұң баласы сахаб̊а ͡б̊олған ↓/// сол атымтайдың → / бір ͡геремет ͡пір сәйгүлүгү ͡б̊олған ^йекен ͡ дейді →// сонда парсының патш̆асы → // жаңағы сәйгүлүг ͡ ат ͡шайында ^йестіп → // ^уөзүнүң ^үуәзірін жіб̊ертеді→// қандай ͡ғұн төлөсөң ͡ де → // маған сол сәйгүлүктү жеткізіп ͡пер ͡ дейді ↓///	Осындай-осындай мысалдар өте көп. Халқымызда да осындай халыққа көмектескен, мұң-мұқтажын өтеген адамды ақ пейіл жан деп атайды білесіздер немесе Атымтай Жомарт деп айтады, бұның өзі тегін емес, өйткені Хатим-ат-Таи деген бұрын пайғамбарымызға дейін өмір сүрген өзі ақын, өзі өте керемет жомарт кісі болған екен, соны Атымтай деп атап кеткен ғой, оның баласы сахаба болған. Сол Атымтайдың бір керемет бір сәйгүлігі болған екен дейді, сонда Парсының патшасы жаңағы сәйгүлік ат жайында естіп, өзінің уәзірін жібертеді, қандай құн төлесең де маған сол сәйгүлікті жеткізіп бер дейді.
Думан Сайфулла	▶	сүйтүп уәзір→/ іздеп→// атымтайға барғаң ͡ гезде→// атымтай→/ қонақ келгеніне→// қатты қуанад^йекен→// сүйтіп→/ мән-жәйін айтқызбастан→// жатып демалып алыңыз деп→// демалтып жатқызады→// тұрса→/ алдында керемет ас тұрады→//^йет тұрады→//^йеттен алып^уотырып→/ жаңағы→/ парсы патшасының уәзірі айтқан^йекен дейд→// мен парсы патшасының уәзірімін→// сіздің сәйгүлігіңізге құда түсүп келіп^уотұрмұн→// қанша салмағы болса→// сонш'алтын беруге менің патшам дайын→// сол сәйгүлікті текқана менің алып кетуүме рұқ̊сат беріңіз десе ↓/// атымтай айтқан^йекен ͡ дейд→// менде^уондай сәйгүлік жоқ деп→// қалай→/ дейді ͡ ғой→// сіздің сәйгүлігіңіз бар^йекендігін бүкүл→// араб̊ түбегі^йестіп біліп атыр ͡ ғой→// дейді ͡ ғой ↓/// сүйтс̆е→/^уол сәйгүлік→/ қазір сіздің ішіңізде/ асқазаныңызда шауып бара ͡ жатыр→// деген^йекен дейд ↓///	сүйтүп ^үуәзір →/ іздеп → // атымтайға ͡б̊арғаң ͡ гезде → // атымтай → / қонақ келгеніне → // қатты ͡ ғұуанады ^йекен → // сүйтүп → / мән-жәйін айтқызб̊астан → // жатып демалыб̊ ͡алыңыз ͡ деп → // демалтыб̊ жатқызады → // тұрса → / алдында ͡геремет ас тұрады → // ^йет тұрады → // ^йеттен алыб̊ ^уотұрұп → / жаңағы → / парсы патш̆асының ^үуәзір' айтқан ^йекен ͡ дейді → // мен → / парсы патш̆асының ^үуәзірімін → // сіздің сәйгүлүгүңізге ͡ ғұда түсүп ͡ келіб̊ ^уотұрмұн → // қанша салмағы ͡б̊олса → // сонш' алтым ͡ берүугө менің патш̆ам дайын → // сол сәйгүлүктү текқана менің алып кетүуүмө ^ұрұқ̊сат ͡ періңіз десе ↓/// атымтай айтқан ^йекен ͡ дейді → // менд' ондай сәйгүлүг ͡ жоғ ͡деп → // қалай → / дейді ͡ ғой → // сіздің сәйгүлүгүңіз ͡б̊ар ^йекендігім ͡ бүкүл → // араб̊ түб̊өгү ^йестіп біліб̊͡ жатыр ͡ ғой → // дейдіғой ↓/// сүйтčө →/ ^уол сәйгүлүк → / қәзір сіздің ішіңізде → / асқазаныңызда шауұп ͡ паражатыр → // деген ^йекен дейді ↓///	Сөйтіп уәзір іздеп Атымтайға барған кезде, Атымтай қонақ келгеніне қатты қуанады екен. Сөйтіп, мән-жайын айтқызбастан жатып дем алып алыңыз деп демалтып жатқызады. Тұрса, алдында керемет ас тұрады, ет тұрады, еттен алып отырып жаңағы Парсы патшасының уәзірі айтқан екен дейді: - Мен Парсы патшасының уәзірімін, сіздің сәйгүлігіңізге құда түсіп келіп отырмын, қанша салмағы болса, сонша алтын беруге менің патшам дайын, сол сәйгүлікті тек қана менің алып кетуіме рұқсат беріңіз,- десе, Атымтай айтқан екен дейді: - Менде ондай сәйгүлік жоқ,- деп. - Қалай,- дейді ғой, - сіздің сәйгүлігіңіз бар екендігін бүкіл Араб түбегі естіп біліп жатыр ғой, - дейді ғой. Сөйтсе: - Ол сәйгүлік қазір сіздің ішіңізде асқазаныңызға шауып бара жатыр,- деген екен дейді.
Елгезек Ақберен	▶	↑ұлттың басты қателігі→/ ^уол трайбализм↓/// ↑трайбализм бүкіл жемқорлық сыйақты/ үлкен-үлкен қылмыстардың/ бастауында тұрады↓///	↑ұлттұң басты қателігі→/ ^уол трайб̊алыйзм↓/// ↑трайб̊алыйзм бүкүл жемқорлұқ̊ сыйақты/ үлкөн-үлкөң ғылмыстардың/ бастауұнда тұрады↓///	Ұлттың басты қателігі - ол трайбализм. Трайбализм бүкіл жемқорлық сияқты, үлкен-үлкен қылмыстардың бастауында тұрады.
Елгезек Ақберен	▶	↑адамзат қателігі↓/// ↑ең бірінші→// адамзаттың қателігі ^уол/ ^уөзінің бауырын ^уөлтіріп көру↓/// ↑мына діни әфсанада→/ қабылдың абылды ^уөлтіруі деген бар ғой↑/ бәлкім→/ мысал үшін→/ діни әфсана айтад/ ↑абыл қабылға қарағанда кішкене гуманистеу болған→/ мейірімдірек болған/ имандырақ болған деген сийақты↓/// ↑сондай дүние бізге жетті ғой ^йенді↓	↑адамзат қателігі↓/// ↑ең бірінші→// адамзаттың ͡ғателіг' ^уол / ^уөз^үнүң бауұрұн ^уөлтүрүп көрүу↓/// ↑мына діній әфсанада→/ қаб̊ылдың аб̊ылд' ^уөлтүрүуү дегем бар ғой↑/ бәлкім→/ мысал үшүн→/ діній әфсан' айтад / ↑аб̊ыл ғаб̊ылға ͡ғарағанда ͡гішкене гұуманыйстеу ͡б̊олған→/ мейірімдірек болған/ ыймандырақ ͡полған деген сыйақты↓/// ↑сондай дүнүйө ͡б̊ізге жетті ғой ^йенді	Адамзат қателігі? Ең бірінші, адамзаттың қателігі - ол өзінің бауырын өлтіріп көру. Мына діни әфсанада Қабылдың Абылды өлтіруі деген бар ғой. Бәлкім, мысал үшін, діни әфсана айтады, Абыл Қабылға қарағанда кішкене гуманистеу болған, мейірімдірек болған, имандырақ болған деген сияқты. Сондай дүние бізге жетті ғой енді.
Елгезек Ақберен	▶	↑егер қабыл/ ^йертерек мысалға→// аурумен/ болмаса бір тағы бір→/ сондай жағдаймен/ о дүниелік болып кетс̆е/ ↑мүмкін абылдан тараған ұрпақ әлдеғайда гуманистік/ әлдеғайда мейірімді болар ме ^йед деп ^уойлаймын да ↑/// ↑бірақ/ ^уөкінішке ^уорай→/ адамның ішіндегі бір ашкөздік→/ зұлымдықтың бір алғашқы белгілерін/ сол қабыл ұстай алмай қалды→/ соның арқасында/ ↑^йең бірінші / қылмыс→// дүниеге келді/ былайша айтқанда/ ↑бауырдың бауырды ^уөлтіруі деген↓///	↑^йегер ғаб̊ыл/^йертерег мысалға→// аурұумөн/ болмаса ͡б̊ір тағы ͡б̊ір→/ сондай жағдаймен/^уо дүнүйөлүк болұп кетč̆е/ ↑мүмкүн аб̊ылдан тараған ұрпағ әлдеғайда гұуманыйстік/ әлдеғайда мей^ірімді ͡б̊олар м' ^йед деб̊ ^уойлаймын да ↑/// ↑бірақ/ ^уөк^ү нүшк' ^уорай →/ адамның ішіндегі ͡б̊ір ашкөздүк→/ зұлұмдұқтың бір алғашқ̊ы ͡б̊елгілерін/ сол ғаб̊ыл ұстай алмай ғалды→/ сонұң арқасында/ ↑ең бірінші / қылмыс→// дүнүйөгө келді/ былайш' айтқанда / ↑бауұрдұң бауұрд' ^уөлтүрүуү деген↓///	Егер Қабыл ертерек, мысалға аурумен болмаса бір тағы бір сондай жағдаймен о дүниелік болып кетсе, мүмкін Абылдан тараған ұрпақ әлдеқайда гуманисті, әлдеқайда мейірімді болар ма еді деп ойлаймын да. Бірақ өкінішке орай, адамның ішіндегі бір ашкөздік, зұлымдықтың бір алғашқы белгілерін сол Қабыл ұстай алмай қалды. Соның арқасында ең бірінші қылмыс дүниеге келді. Былайша айтқанда, бауырдың бауырды өлтіруі деген.
Елгезек Ақберен	▶	↑бұл алғашқы/ қателік/ ↑кейінгі бүкіл адамзаттың бойында қателіктерге алып келді↓/// ↑мысалы бір таң қалатын дүние→// ыы:ы /// /// /// жер бетінде ↑неғұрлым/ ↑қанша көптеген гуманистік идейалар келсе↑/ соғұрлым соғыс технологийалары дамып ^уотырд↓/// ↑йағни→/ адам / бір жағынан саналы адам ретінде/саналы тіршілік иесі ретінде/ ↑бәрін дұрыс түсінед/ ↑бірақ неге ^йекенін білмеймін/ ^уөзіне ^йерегесіп істейд↓///	↑бұл алғашқ̊ы/ қателік/ ↑кейіңгі ͡б̊үкүл адамзаттың бойұнда ͡ғателіктерг' алып келді↓/// ↑мысалы ͡б̊ір таң ͡ғалатын дүнүйө→// ыы:ы /// /// /// жер ͡б̊етінде ↑неғұрлұм/ ↑қанша ͡гөптөгөн гұуманыйстіг ійдейәлар ͡гелсе↑/ соғұрлұм соғұс технологұйалары дамыб̊ ^уотұрд↓/// ↑йағни→/ адам / бір жағ^ынан санал' адам ^іретінде/саналы тіршіліг ійесі ^і ретінде/ ↑бәрін дұрұс түс ^үнөд/ ↑бірақ нег' ^йекенін білмеймін/ ^уөзүн' ^йерегесіп істейд↓///	Бұл алғашқы қателік кейінгі бүкіл адамзаттың бойында қателіктерге алып келді. Мысалы бір таң қалатын дүние, жер бетінде неғұрлым қанша көптеген гуманистік идеялар келсе, соғұрлым соғыс технологиялары дамып отырды. Яғни адам бір жағынан саналы адам ретінде, саналы тіршілік иесі ретінде, бәрін дұрыс түсінеді. Бірақ неге екенін білмеймін, өзіне ерегесіп істейді.
Елгезек Ақберен	▶	↑мысалы/ жақ̊сы ^уойларды ^уойлайды/ жасампаз ^уойларды ^уойлайт та↑/ бірақ соғұрлым ыы:ы→/ қалай адамды ^уөлтіруге болады/ ↑қалай адамды азаптауға болат/ ↑қалай билікті ^уорнатуға болат/↑ қалай біреудің дүние-мүлкін тартып алуға болат/ ↑қалай баюға болат деген сийақты/ ↑антигумандық сондай бір/ ↑технологийаларды көп дамытад↓ ///	↑мысалы/ жақ̊с' ^уойларды ^уойлайды/ жасампаз ^уойлард' ^уойлайт та↑/ бірақ̊ соғұрлұм ыы:ы→/ қалай адамд' ^уөлтүрүугө болады/ ↑қалай адамд' азаптауға болат/ ↑қалай бійлікт' ^уорнатұуға болат/↑ қалай біреудүң дүнүйө-мүлкүн тартыб̊ ͡ал ^ұуға ͡б̊олат/ ↑қалай байұуға ͡б̊олат деген сыйақты/ ↑антыйгұумандық̊ сондай бір/ ↑технологұйаларды ͡гөп дамытад↓ ///	Мысалы, жақсы ойларды ойлайды, жасампаз ойларды ойлайды да, бірақ соғұрлым қалай адамды өлтіруге болады, қалай адамды азаптауға болады, қалай билікті орнатуға болады, қалай біреудің дүние-мүлкін тартып алуға болады, қалай баюға болады деген сияқты антигумандық сондай бір технологияларды көп дамытады.
Елгезек Ақберен	▶	↑мысалы/ жер бетінде ↑қаншама/ гуманистік сөздер жазылса/ соншама ↑оқ→/ дүниеге келді/ мысалы↓/ ↑қаншама// ↑мыңдаған→/ миллиондаған кітап шық̊са↑/ соншама// ↑жарылғыш заттар дүниеге келген сийақты↓/// ↓^йенді ана бұрынғы заманда/ жебелерді айтпағанда↓/// ↑осындай бір қызық/ кереғар біздің табиғатымыз бар↓ /// аа:а ///	↑мысалы/ жер ͡б̊етінде ↑қаншама/ гұуманыйстік̊ сөздөр жазылса/ соншама ↑^уоқ→/ дүнүйөгө келді/ мысалы↓/ ↑қаншама// ↑мыңдаған→/ мұйллұйондағаң гітап̊ шық̊са↑/ соншама// ↑жарылғыш заттар дүнүйөгө келген сыйақты↓/// ↓енд' ана бұрұңғұ заманда/ жеб̊елерд' айтпағанда ↓/// ↑^уосұндай бір ғызық/ кереғар ͡б̊іздің таб̊ыйғатымыз ͡б̊ар↓ /// аа:а ///	Мысалы, жер бетінде қаншама гуманистік сөздер жазылса, соншама оқ дүниеге келді. Мысалы, қаншама мыңдаған, миллиондаған кітап шықса, соншама жарылғыш заттар дүниеге келген сияқты. Енді ана бұрынғы заманда жебелерді айтпағанда. Осындай бір қызық, кереғар біздің табиғатымыз бар.
Елгезек Ақберен	▶	↑жалпы/ ^йенді/ мына/ ↑мысырдың гермес трисмегист деген атақты→/ кезінде әлгі→// рухани көсемдері болған ғой мысырдың↑/ соның сөзі бар→/ адам деген бұл/ ажалды құдай дейд ↓/// ↑йағни адам/ ↑кішкентай құдай/ ^уоны құдай сөйтіп жаратқаннан кейін/ ^уол ↑неғұрлым жасампаздық жаққа/ бет бұру керек/ сондай дүниемен айналысу керек// ^уол керісінше// адамның ішіндегі құдайды ^уөлтіріп алған сийақты/ керісінше→/ басқа бір→// қара жағы басымдырақ болд деп ^уойлаймын// мысалы ↓///	↑жалпы/ ^йенді/ мына/ ↑мысырдың гермес трійсмегійст деген атақты→/ кезінд' әлгі →// ^ұ рұуханый гөсөмдөрі ͡б̊олған ғой мысырдың↑/ сонұң сөзү ͡б̊ар→/ адам дегем бұл/ ажалды құдай дейд ↓/// ↑йағн' адам / ↑кішкентай ғұдай/ ^уонұ құдай сөйтүб̊ жаратқаннаң гейін/ ^уол ↑неғұрлұм жасампаздығ жаққа/ бет пұрұу ͡герек/ сондай дүнүйөмөн айналысұу ͡герек// ^уол герісінше// адамның ішіндегі ͡ғұдайд' ^уөлтүрүп алған сыйақты/ керісінше→/ басқа ͡б̊ір→// қара жағы ͡б̊асымдырақ ͡полд деб̊ ^уойлаймын// мысалы ↓///	Жалпы енді, мынау Мысырдың Гермес Трисмегист деген атақты, кезінде әлгі рухани көсемдері болған ғой Мысырдың. Соның сөзі бар "адам деген бұл - ажалды құдай" дейді. Яғни адам кішкентай құдай. Оны құдай сөйтіп жаратқаннан кейін, ол неғұрлым жасампаздық жаққа бет бұру керек. Сондай дүниемен айналысу керек. Ол керісінше, адамның ішіндегі құдайды өлтіріп алған сияқты. Керісінше, басқа бір қара жағы басымдырақ болды деп ойлаймын мысалы.
Елгезек Ақберен	▶	↑ ^йенді мен ^уөзім салам бойынша айтатын болсам↑// жаңағындай/ соғыс технологийаларын дамытты/ ^уоны кемелдендірді→// зұлымдықтың ↑небір түрлерін ^уойлап тапты/ ↑бірақ// сонымен қатар / жер бетіне көптеген ^уойшылдар түстүі→/ адамзаттың керемет ұстаздары болды/ ↑ақындар болды/ ↑жазушылар болды/ соларды тыңдаған жоқ/ адамзат→/ ↑уақтысында/ тірі кезінде// ↑тіпті ^уөліп қалғаннан кейін де↓ ///	↑ ^йенді мен ^уөзүм салам бойұнш' айтатын болсам↑// жаңағындай/ соғұс технологұйаларын дамытты/ ^уонұ ͡гемелдендірді→// зұлұмдұқтың ↑неб̊ір түрлөрүн ^уойлап тапты/ ↑бірақ// сонұмең ғатар / жер ͡б̊етіне ͡гөптөгөн ^уойшұлдар түстүү→/ адамзаттың ͡геремет ұстаздары ͡б̊олдұ/ ↑ақындар ͡б̊олдұ/ ↑жазұушұлар ͡б̊олдұ/ соларды тыңдаған жоқ/ адамзат→/ ↑ ^ұуақтысында/ тірі ͡гезінде// ↑тіпт' ^уөлүп қалғаннаң гейін де↓ ///	Енді мен өзім салам бойынша айтатын болсам, жаңағындай соғыс технологияларын дамытты, оны кемелдендірді, зұлымдықтың небір түрлерін ойлап тапты, бірақ сонымен қатар жер бетіне көптеген ойшылдар түсті. Адамзаттың керемет ұстаздары болды, ақындар болды, жазушылар болды, соларды тыңдаған жоқ, адамзат уақтысында, тірі кезінде, тіпті өліп қалғаннан кейін де.
Елгезек Ақберен	▶	/// ↑көп жағдайда әдебиетті бір// қызықты бір нәрсе деп ^уоқит↑/// ↓шындығында ^уоның/ тәрбиелік мәні/ ^уоның артындағы/ астындағы жатқан көптеген рухани пластарды көрмейт→/ керек десеңіз/ құдайдан келген хабар деп қабылдамайды ^уоны↓///	/// ↑көб̊ жағдайд' әдеб̊ійетті бір// қызықты ͡б̊ір нәрсе деб̊ ^уоқұйт↑/// ↓шындығынд' ^уонұң / тәрб̊ійеліг мәні/ ^уонұң артындағы/ астындағы жатқаң гөптөгөн ^ұ рұуханый пластарды ͡гөрмөйт→/ керек десеңіз/ құдайдаң гелген хаб̊ар деп қаб̊ылдамайд' ^уонұ ↓///	Көп жағдайда әдебиетті бір қызықты бір нәрсе деп оқиды. Шындығында оның тәрбиелік мәні оның артындағы, астындағы жатқан көптеген рухани пластарды көрмейді. Керек десеңіз, құдайдан келген хабар деп қабылдамайды оны.
Елгезек Ақберен	▶	↑бұл көркем ^уойлау деген дүние/ адамды→// тек қана миын сергітіп/ болмаса бір қийалын ұштайтын дүние ^йемес ^уол/ адамды ^йең бірінші жүрегін жұмсартатын дүние ғой ↑/// ↑әдебиеттің негізгі миссийасы да сол деп ^уойлайм↑/ адамның жүрегін жұмсарту↓/// ↑бірақ/ ^уөкінішке ^уорай/ бізде/ әдебиетті ^уоқығаннан көрі// ыы:ы/// ↑кейінгі// ^уосы→// ^уөткен ғасыр мен қазір біздің кешіп жатқан заманымызда/ ↑керісінше бір/ жеңіл дүниеге кетіп бара жатқан сийақтымыз/ ↑әдебиет/ жалпы ^уөліп бара жатқан сийақты бір// не қалыптасат/ пікір↑///	↑бұл гөркөм ^уойлау деген дүнүйө/ адамды→// тек қана мыйын сергітіп/ болмаса ͡б̊ір ғыйалын ұштайтын дүнүй' ^йемес ^уол/ адамд' ^йең бірінші жүрөгүн жұмсартатын дүнүйө ғой ↑/// ↑әдеб̊ійеттің негізгі мыйссыйасы да сол деб̊ ^уойлайм↑/ адамның жүрөгүн жұмсартұу↓/// ↑бірақ/ ^уөк^үнүшк' ^уорай / бізде/ әдеб̊ійетт' ^уоқұғаннан көрү// ыы:ы/// ↑кейіңгі// ^уосұ→// ^уөткөн ғасыр мең ғазір ͡б̊іздің ͡гешіб̊ жатқан заманымызда/ ↑керісінше ͡б̊ір/ жеңіл дүнүйөгө кетіп пара жатқан сыйақтымыз/ ↑әдеб̊ійет/ жалп' ^уөлүп бара жатқан сыйақты ͡б̊ір// не қалыптасат/ пікір↑///	Бұл көркем ойлау деген дүние - адамды тек қана миын сергітіп, болмаса бір қиялын ұштайтын дүние емес ол. Адамды ең бірінші, жүрегін жұмсартатын дүние ғой. Әдебиеттің негізгі миссиясы да сол деп ойлаймын, адамның жүрегін жұмсарту. Бірақ өкінішке орай, бізде әдебиетті оқығаннан гөрі, кейінгі осы өткен ғасыр мен қазір біздің кешіп жатқан заманымызда, керісінше бір жеңіл дүниеге кетіп бара жатқан сияқтымыз. Әдебиет жалпы өліп бара жатқан сияқты бір не қалыптасады, пікір.
Елгезек Ақберен	▶	↑екінші/ адамзаттың қателігі// біз/↑ жер бетіне түскен кезде→/ біз ^уөмір бақи ^уосы планетадан ^йешқайда кетпейтіндей сезініп/өмір сүреміз↓/// ↑біз керісінше/ жаратылыстың/ ары қарай жалғастыру/ жаратылысты ↑одан сайын кемелдендіру үшін түскен саналы/ тіршілік иелері ^йекенімізді ұмытып кеттік↓ ///	↑екінші/ адамзаттың ͡ғателігі// біз/↑ жер ͡б̊етіне түскөң гезде→/ біз ^уөмүр ͡б̊ақый ^уосұ планетадан ^йешқ̊айда ͡гетпейтіндей сезініп/өмүр сүрөмүз↓/// ↑біз герісінше/ жаратылыстың/ ары қарай жалғастырұу/ жарат ^ылысты ↑^уодан сайың гемелдендірү' үшүн түскөн саналы/ тіршіліг ійелер' ^йекенімізді ұмұтұп кеттік↓ ///	Екінші адамзаттың қателігі - біз жер бетіне түскен кезде, біз өмір бақи осы планетадан ешқайда кетпейтіндей сезініп, өмір сүреміз. Біз, керісінше, жаратылысты ары қарай жалғастыру, жаратылысты одан сайын кемелдендіру үшін түскен саналы тіршілік иелері екенімізді ұмытып кеттік.
Елгезек Ақберен	▶	↑біз/ табиғатқа// ↑мейірімсіз қарайтын/ үлкен қателігіміз бар↓/// ↑керісінше/ табиғатты айалап мысалы/ ^уосы жер бетіндегі бүкіл тіршілік иелеріне/ басқару ^йемес↑/ біздікі керісінше бір тұтыну сийақты/ ↑бәрін жалмап жеу/ табиғатты құрту↑/ ^уөзіміздің иелігімізге пайдалану/ тек қана сондай↑/// ↓бірақ біз/ ↑керісінше табиғатқа ^йештеңе беріп жатқан жоқпыз↓/// ↑біз қанша саналы// тіршілік иелері болғанмен// біз бір түйір құм жарата алмаймыз ғой↓///	↑біз/ таб̊ыйғатқа// ↑мейірімсіз ғарайтын/ үлкөң ғателігіміз ͡б̊ар↓/// ↑керісінше/ таб̊ыйғатт' айалап мысалы/ ^уосұ жер ͡б̊етіндегі ͡б̊үкүл тіршіліг ійелеріне/ басқарұ' ^йемес ↑/ біздікі ͡герісінше ͡б̊ір тұтұнұу сыйақты/ ↑бәрін жалмаб̊ жеу/ таб̊ыйғатты құртұу↑/ ^уөзүмүздің ійелігімізге пайдаланұу/ тек қана сондай↑/// ↓бірақ ͡піз/ ↑керісінше таб̊ыйғатқ' ^йештеңе беріб̊ жатқан жоқпұз↓/// ↑біз ғанша саналы// тіршіліг ^ійелері ͡б̊олғаммен// біз ͡б̊ір түйүр ғұм жарат' алмаймыз ғой↓///	Біз табиғатқа мейірімсіз қарайтын үлкен қателігіміз бар. Керісінше, табиғатты аялап, мысалы, осы жер бетіндегі бүкіл тіршілік иелеріне. Басқа ру емес біздікі керісінше, бір тұтыну сияқты. Бәрін жалмап жеу, табиғатты құрту, өзіміздің иелігімізге пайдалану, тек қана сондай. Бірақ біз керісінше, табиғатқа ештеңе беріп жатқан жоқпыз. Біз қанша саналы тіршілік иелері болғанмен, біз бір түйір құм жарата алмаймыз ғой.
Елгезек Ақберен	▶	↑құрығанда құдайдың/ саған сыйға тартқан дүниесін айалап сақтауға болатын ^йед↓/// ↑оған қалай болғанда да адамның миы жетеді/ бірақ істемейд↓/// ↑абайдың//«адамзаттың бәрін сүй/бауырым деп» деген сөзі бар ғой→/ ^уол жерде тек кәна адам нәсілін сүй деген сөз ^йемес/ адами ↑зат деген сөз/ сен ^уосы планетаға↑/ мысалы/ дінде де айтад/халиф қып жібергенміз/ мысалы/құдайдың ^уосы жерге сені түсіргенде/ сені басқар деп түсірген↓///	↑құрұғанда ͡ғұдайдың/ саған сыйға тартқан дүнүйөсүн айалап̊ сақтауға ͡б̊олатын ^йед↓/// ↑^уоғаң ғалай болғанда д' адамның мыйы жетеді/ бірағ істемейд↓/// ↑аб̊айдың//«адамзаттың бәрін сүй/бауұрұм деп» деген сөзү ͡б̊ар ғой→/ ^уол жерде тек кән' адам нәсілін сүй деген сөз ^йемес/ адамый ↑зат деген сөз/ сен ^уосұ планетаға↑/ мысалы/ дінде д' айтад /халыйф қыб̊ жіб̊ергемміз/ мысалы/құдайдың ^уосұ жерге сені түсүргөнде/ сені ͡б̊асқар деп түсүргөн↓///	Құрығанда, Құдайдың саған сыйға тартқан дүниесін аялап саяқтауға болатын еді. Оған қалай болғанда да адамның миы жетеді, бірақ істемейді. Абайдың «адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп» деген сөзі бар ғой. Ол жерде тек қана адам нәсілін сүй деген сөз емес, адами зат деген сөз. Сен осы планетаға мысалы, дінде де айтады халиф қып жібергенміз. Мысалы, Құдайдың осы жерге сені түсіргенде, сені басқар деп түсірген.
Елгезек Ақберен	▶	↑егер біз болмасақ/ бізді дел'финдер басқарар ^йеді/ басқаратын ^йеді/мысалы /↑қасқырлар басқаратын ^йеді/ құстар/ мысалы дегендей ↑/// ↑бірақ қалай болғанда да↑// берілу ғой/ адамзаттың→// ^уосы планетаға ие болып тұрғаны/↑ бірақ адамзат деген ^уол тек қана адам ^йемес/ ^уол ^уосы жер планетасында/ ^уөмір сүріп жатқан ↑барлық тіршілік иелерін→/ ↑иесінің атымен айтып тұр/ адамзат деп↑/// ↑йағни ^уол адамзатқа құс та/ балық та/ жан-жануар да/ ^уөсімдікте де кіреді ↓///	↑егер ͡б̊із ͡б̊олмасақ/ бізді дел' фійндер ͡б̊асқарар ^йеді/ басқаратын ^йеді/мысалы /↑қасқырлар ͡б̊асқаратын ^йеді/ құстар/ мысалы дегендей ↑/// ↑бірақ қалай болғанда да↑// берілүу ғой/ адамзаттың→// ^уосұ планетағ' ^ійе болұп тұрғаны/↑ бірағ адамзат деген ^уол тек қан' адам ^йемес/ ^уол ^уосұ жер планетасында/ ^уөмүр сүрүб̊ жатқан ↑барлық тіршіліг ійелерін→/ ↑ійесінің атымен айтып тұр/ адамзат деп↑/// ↑йағн' ^уол адамзатқа ͡ғұс та/ балық та/ жан-жанұуар да/ ^уөсүмдүкте де ͡гіреді ↓///	Егер біз болмасақ, бізді дельфиндер басқарар еді, басқаратын еді, қасқырлар басқаратын еді, құстар, мысалы дегендей. Бірақ қалай болғанда да берілу ғой. Адамзаттың осы планетаға ие болып тұрғаны, бірақ адамзат деген ол тек қана адам емес. Ол осы Жер планетасында өмір сүріп жатқан барлық тіршілік иелерін, иесінің атымен айтып тұр адамзат деп. Яғни ол адамзатқа құс та, балық та, жан-жануар да, өсімдік те де кіреді.
Елгезек Ақберен	▶	↑ал адамзаттың бәрін сүй/бауырым деп деген/ ^уол анау амазонкада ^уөсіп тұрған / бір түп/ ↑шөпті де сүю деген сөз/ анау тибеттің басындағы/ ұшып жүрген қырандарды да сүйүу керек↑/ біздің мұхиттар мен теңіздердің астындағы балықтар мен→/ басқа да тіршілік иелерін сүю керек деген/ сондай бір үлкен гуманистік ^уой айтылған→/ абайдың аузымен↓/// ↑бірақ ^уөкінішке ^уорай↑/ біз ^уоны үнемі құлағымыздың сыртынан ^уөткізіп жібереміз ↓/// ↑себебі біз/ ^йең бірінші→// ақылымызды/ йа болмаса/ жүрегімізді ^йемес↑/ асқазанымызды тыңдайтын сийақтымыз↓///	↑ал адамзаттың бәрін сүй/бауұрұм деп деген/ ^уол ана' амазоңкада ^уөсүп тұрған / бір түп/ ↑шөптү де сүйүу деген сөз/ анау тійб̊еттің басындағы/ ұшұб̊ жүргөң ғырандарды да сүйүу ͡герек↑/ біздің мұхұйттар мен теңіздердің астындағы ͡б̊алықтар мен→/ басқа да тіршіліг ійелерін сүйүу ͡герек деген/ сондай бір үлкөн гұуманыйстіг ^уой айтылған→/ аб̊айдың аузұмөн↓/// ↑бірағ ^уөкүнүшк' ^уорай ↑/ біз ^уон' үнөмү құлағымыздың сыртынан ^уөткүзүб̊ жіб̊ереміз ↓/// ↑себ̊еб̊і ͡б̊із/ ^йең бірінші→// ақылымызды/ йа болмаса/ жүрөгүмізд' ^йемес ↑/ асқазанымызды тыңдайтын сыйақтымыз↓///	Ал "адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп" деген ол анау Амазонкада өсіп тұрған бір түп шөпті де сүю деген сөз, анау Тибеттің басындағы ұшып жүрген қырандарды да сүю керек, біздің мұхиттар мен теңіздердің астындағы балықтар мен басқа да тіршілік иелерін сүю керек деген, сондай бір үлкен гуманистік ой айтылған Абайдың аузымен. Бірақ өкінішке орай, біз оны үнемі құлағымыздың сыртынан өткізіп жібереміз, себебі біз ең бірінші ақылымызды, я болмаса жүрегімізді емес, асқазанымызды тыңдайтын сияқтымыз.
Елгезек Ақберен	▶	↑жалпы бір қызық дүние бар/ ↑жүректің ішінде қырық миллион нейроны бар/бөлек ми табылды↓ ///↑оны ^йестіген шығарсыздар ^йенді/көзіқарақты адамдар білед/ ↑тура сол сийақты/ ↑асқазан ішінде де ми табылған↓/// ↑бәленбай миллион нейроны бар↓ ///↑енді/ бастағы ми бір бөлек↑/ негізі үшеуі синхронно жұмыс істеу керек/ үйлесімді жұмыс істеу керек↓/// ↑біз керісінше сол/ ↑мына жақтағы ми мен асқазандағы миды көп тыңдайтын сийақтымыз↓ ///	↑жалпы ͡б̊ір ғызығ ͡дүнүйө ͡б̊ар/ ↑жүрөктүң ішінде қырығ мұйллұйон нейронұ ͡б̊ар/бөлөг ми таб̊ылды↓ ///↑^уон' ^йестіген шығарсыздар ^йенді/көзүқарақт' адамдар білед/ ↑тұура сол сыйақты/ ↑асқазан ішінде де ми таб̊ылған↓/// ↑бәлембай мұйллұйон нейронұ ͡б̊ар↓ ///↑енді/ бастағы ми ͡б̊ір ͡б̊өлөк↑/ негіз' үшөуү сұйнқронно жұмұс істеу ͡герек/ үйлөсүмді жұмұс істеу ͡герек↓/// ↑біз герісінше сол/ ↑мына жақтағы ми мен асқазандағы мыйды ͡гөп тыңдайтын сыйақтымыз↓ ///	Жалпы бір қызық дүние бар, жүректің ішінде 40 миллион нейроны бар бөлек ми табылды. Оны естіген шығарсыздар енді, көзіқарақты адамдар біледі. Тура сол сияқты асқазан ішінде де ми табылған. Бәленбай миллион нейроны бар. Енді бастағы ми бір бөлек. Негізі үшеуі синхронно жұмыс істеу керек, үйлесімді жұмыс істеу керек. Біз керісінше, сол мына жақтағы ми мен асқазандағы миды көп тыңдайтын сияқтымыз.
Елгезек Ақберен	▶	↑негізі/әлгі ғазали айтады/ жүрек патша болса↑/ ақыл уәзір болса дейді↓/// ↑патша мына жерде боп/ ^йекеуін былайша айтқанда/ реттеп ^уотырса/↑ бәлкім біз//құдай бізді алғашқы жаратқан кейпімізге түсер ме ^йедік↓/// ↑жасампаздық/ сондай ↑гуманистік жолға түсер ме ^йедік деп ^уойлаймын↓///	↑негізі/әлгі ғазалый айтады/ жүрөк патш̆а ͡б̊олса↑/ ақыл ^үуәзір ͡б̊олса дейді↓/// ↑патш̆а мына жерде ͡б̊оп/ ^йекеуүм былайш' айтқанда / ^іреттеб̊ ^уотұрса/↑ бәлкім біз//құдай бізд' алғашқ̊ы жаратқаң гейпімізге түсөр м' ^йедік ↓/// ↑жасампаздық/ сондай ↑гұуманыйстіг жолға түсөр м' ^йедік деб̊ ^уойлаймын↓///	Негізі әлгі Ғазали айтады "жүрек патша болса, ақыл уәзір болса" дейді. Патша мына жерде болып екеуін былайша айтқанда реттеп отырса, бәлкім біз Құдай бізді алғашқы жаратқан кейпімізге түсер ме едік. Жасампаздық сондай гуманистік жолға түсер ме едік деп ойлаймын.
Елгезек Ақберен	▶	↓ұлт қателігі↓ ↑ΧΧΙ ғасырда ^уотырып/ ^уөткен ыы:ы →// уақытқа барып баға берудің ^уөзі бір /байансыз дүние↑/ және ^уол/ көп жағдайда// ↑қауіпті де/ ^уөйткені/ сен қоғамның→// былайша айтқанда/ ↑сынына ұшырауың мүмкін↓/// ↓себебі/ бабаларды сынау деген дүние қалай ^уол ^уосы/деген сийақты↓/// ↑дегенмен/ айтып көрейік↑/ мен// ^уойлайм/ қалай болғанда да/ қазақ тәуелсіздігін сақтап қалу керек ^йед↓/ біз ^уорысқа кірмеуіміз керек ^йед↓/// ↑қалай болғанда да/ ^уорыстың тырнағынан құтылуымыз керек ^йед/ ↑білмеймін/ не істеу керек ^йед/ ^уол кезде↓///	ұлт қателігі↓ ↑χχι ғасырд' ^уот ^ұ рұп / ^уөткөн ыы:ы →// ^ұ уақытқа ͡б̊арып паға ͡б̊ер ^ү удүң ^уөзү ͡б̊ір /байансыз дүнүйө↑/ жән' ^уол / көб̊ жағдайда// ↑қауүптү де/ ^уөйткөнү/ сең ғоғамның→// былайш' айтқанда / ↑сынын' ұш ^ұ рауұң мүмкүн↓/// ↓себ̊еб̊і/ баб̊аларды сынау деген дүнүйө қалай ^уол ^уосұ/деген сыйақты↓/// ↑дегеммен/ айтып көрөйүк↑/ мен// ^уойлайм/ қалай болғанда да/ қазақ тәуөлсүздүгін сақтап қалұу ͡герег ^йед↓/ біз ^уорұсқа ͡гірмеуүмүз герег ^йед↓/// ↑қалай болғанда да/ ^уорұстұң тырнағынаң ғұтұлұуұмұз герег ^йед/ ↑білмеймін/ н' істеу керег ^йед/ ^уол гезде↓///	Ұлт қателігі. ХХІ ғасырда отырып, өткен уақытқа барып баға берудің өзі бір баянсыз дүние және ол көп жағдайда қауіпті де. Өйткені сен қоғамның, былайша айтқанда, сынына ұшырауың мүмкін. Себебі бабаларды сынау деген дүние қалай ол осы деген сияқты. Дегенмен, айтып көрейік. Мен ойлаймын, қалай болғанда да, қазақ тәуелсіздігін сақтап қалу керек еді, біз орысқа кірмеуіміз керек еді. Қалай болғанда да орыстың тырнағынан құтылуымыз керек еді. Білмеймін не істеу керек еді ол кезде.
Елгезек Ақберен	▶	↑ол жағын мен қазір айта алмаймын/ ↑бірақ біз кенесарыны қолдамадық/ кенесарының/ тәуелсіздік жолындағы қасиетті соғысты қолдамадық ↓/// ↑неге десең/ ^уол біздің/ тағы да ауызбіршілігіміздің жоқтығынан↓///↑ ^уол бірінші қателік/ бізде ауызбіршілік жоқ↓///↑ ^йекінші қателік/ ^уосы ауызбіршіліктің ар жағында тұратын/ ^уол біздің// трайбализм↑///	↑^уол жағын мең ғазір айт' алмаймын / ↑бірақ ͡піз генесарыны қолдамадық/ кенесарының/ тәуөлсүздүг жолұндағы қасыйетті соғұстұ қолдамадық ↓/// ↑неге десең/ ^уол біздің/ тағы д' ауұзб̊үршүлігіміздің жоқтұғұнан↓///↑ ^уол бірінші ͡ғателік/ бізд' ауұзб̊үршүлік жоқ↓///↑ ^йекінші ͡ғателік/ ^уос' ауұзб̊үршүліктің ар жағында тұратын/ ^уол біздің// трайб̊алыйзм↑///	Ол жағын мен қазір айта алмаймын, бірақ біз Кенесарыны қолдамадық, Кенесарының тәуелсіздік жолындағы қасиетті соғысты қолдамадық. Неге десең, ол біздің тағы да ауызбіршілігіміздің жоқтығынан, ол - бірінші қателік. Бізде ауызбіршілік жоқ. Екінші қателік - осы ауызбіршіліктің ар жағында тұратын ол біздің трайбализм.
Елгезек Ақберен	▶	↑біз руға/ жүзге/ қырық құрақ// жаңағы// ^йелге айналып кеттік↓/// ↑о баста// мысал үшін/ әз жәнібектің кезінде/алтын ^уорданың кезінде // ↑үш жүз деген бұл әскери/ терриорийалық бөлініс болатын↓/// ↑біз ^уоны алдық та ыы:ы→/ ↑гендік/ туысқандыққа айналдырып жібердік↓/// ↑ ^уолай ^йемес ^уол↓/// ↑шындығында қазір/ ^уосы қазақтың бүкіл// руларынан↑// проба алып/ генетикалық зерттеулер жүргізіп жүрген жігіттер бар↑/ солар айтад↑/ біз ұлт ретінде↑/ генетикалық тұрғыда/ұлт ретінде қалыптасып қойған ^йелміз/ халықпыз↓///	↑біз ^ұ рұуға/ жүзгө/ қырық құрақ// жаңағы// ^йелг' айналып кеттік↓/// ↑^уо баста// мысал үшүн/ әж жәніб̊ектің ͡гезінде/алтын ^уорданың ͡гезінде // ↑үш шүз дегем бұл әскерій/ террійорұйалық ͡пөлүнүс ͡полатын↓/// ↑біз ^уон' алдық т' ыы :ы→/ ↑гендік/ тұуұсқандыққ' айналдырып жіб̊ердік↓/// ↑^уолай ^йемес ^уол↓/// ↑шындығында ͡ғазір/ ^уосұ қазақтың бүкүл// ^ұ рұуларынан↑// проб̊' алып / генетійкалық зерттеулөр жүргүзүб̊ жүргөн жігіттер ͡б̊ар↑/ солар айтад↑/ біз ұлт іретінде↑/ генетійкалық тұрғұда/ұлт ^і ретінде қалыптасып қойған ^йелміз/ халықпыз↓///	Біз руға, жүзге, қырық құрақ жаңағы елге айналып кеттік. О баста мысал үшін, әз Жәнібектің кезінде, Алтын орданың кезінде үш жүз деген бұл әскери терриориялық бөлініс болатын. Біз оны алдық та, гендік туысқандыққа айналдырып жібердік. Олай емес ол. Шындығында, қазір осы қазақтың бүкіл руларынан проба алып, генетикалық зерттеулер жүргізіп жүрген жігіттер бар. Солар айтады, біз ұлт ретінде, генетикалық тұрғыда ұлт ретінде қалыптасып қойған елміз, халықпыз.
Елгезек Ақберен	▶	↑жетпіс пайыз пайыз бізде/ генетикамыз бірдей↑/// ↑ ^уол деген күлкілі нәрсе ғой/ мысалы/ мен ↑кіші жүздің қазағымын/ менің қаным бөлек↑/болмаса мен ұлы жүздің қазағымын/ мен бөлек/↑ ^уорта жүздің қазағы бөлек деген↓/// ↑ ^уосы бір дүниені бізге әә:ә →/ ↑орыстар сіңірді деп ^уойлайм↓/// ↑себебі//кенесарыны құлатқаннан кейін/кенесарының басын алғаннан кейін→/ бізге/ діни миссионерлерді жіберіп көрді татарларды/ ^уол қазақты құрта алмады/ мысалы↑/// ↑соғысып көрді/ соғыспен бізді ала алмайд/ себебі бұл дала кең↑// біз анау шыңғысхан заманынан партизандық соғыс жүргізу тәсілін әбден үйренгенбіз/ бытырап далада жоғалып кетеміз↓///	↑жетпіс пайыз пайыз ͡б̊ізде/ генетійкамыз ͡б̊ірдей↑/// ↑^уол дегең гүлкүлү нәрсе ғой/ мысалы/ мен ↑кіші жүздүң ͡ғазағымын/ менің ͡ғаным бөлөк↑/болмаса мен ұлұ жүздүң ͡ғазағымын/ мем бөлөк/↑ ^уорта жүздүң ͡ғазағы ͡б̊өлөк деген↓/// ↑^уосұ ͡б̊ір дүнүйөнү ͡б̊ізг' әә :ә →/ ↑^уорұстар сіңірді деб̊ ^уойлайм↓/// ↑себ̊еб̊і//кенесарыны құлатқаннаң гейін/кенесарының басын алғаннаң гейін→/ бізге/ діній мұйссұйонерлерді жіб̊еріп көрдү татарларды/ ^уол ғазақты құрт' алмады / мысалы↑/// ↑соғұсұп көрдү/ соғұспем бізд' ала алмайд/ себ̊еб̊і ͡б̊ұл дала ͡гең↑// біз анау шыңғысхан заманынам партыйзандық̊ соғұш шүргүзүу тәс ^і лін әб̊ден үйрөңгөмбіз/ быт ^ы рап далада жоғалып кетеміз↓///	70 пайыз бізде генетикамыз бірдей. ол деген күлкілі нәрсе ғой. Мысалы, мен кіші жүздің қазағымын, менің қаным бөлек, ұлы жүздің қазағымын, мен бөлек, орта жүздің қазағы бөлек деген. Осы бір дүниені бізге орыстар сіңірді деп ойлаймын. Себебі, Кенесарыны құлатқаннан кейін, Кенесарының басын алғаннан кейін, бізге діни миссионерлерді жіберіп көрді, татарларды. Ол қазақты құрта алмады, мысалы. Соғысып көрді, соғыспен бізді ала алмайды. Себебі бұл дала кең, біз анау Шыңғысхан заманынан партизандық соғыс жүргізу тәсілін әбден үйренгенбіз, бытырап далада жоғалып кетеміз.
Елгезек Ақберен	▶	↑ ^уолар жаңағы/ қатар-қатарымен битіп келе жатқан солдаттарға тұтқиылдан шабуыл жасап/ жан-жақтан сондай соғыс→// тәсілдерін меңгерген ^йелміз ғой↑/ бізге→/ бізді ^уорыс ↑қалай болғанда да жаулай алмайтын ^йед↓/// ↑ ^уоны ^уөздері көздері жетті↓/// ↑сосын бұлар не істейді↑/ әбден зерттейді ғой/ тыңшылар жібереді/ сонда біздің ^йең ұрымтал тұсымызды білген/ ^уол рушылдық↑/ жүзге бөлінетін дүние↓/// ↑тура соны/ қалай ^уоны ^йенді// технологийасын/ жасау керек/ ^уоны қалай// жүзеге асыру керек деген кезде/ бұлар→/ болыс сайлау системасын кіргізед↓///	↑^уолар жаңағы/ қатар-ғатарымем бійтіп келе жатқан солдаттарға тұтқұйұлдан шаб̊ұуұл жасап/ жан-жақтан сондай соғұс→// тәсілдерін меңгерген ^йелміз ғой↑/ бізге→/ бізд' ^уорұс ↑қалай болғанда да жаулай алмайтын ^йед↓/// ↑^уон' ^уөздөрү көздөрү жетті↓/// ↑сосұм бұлар н' істейді ↑/ әб̊ден зерттейді ғой/ тыңшылар жіб̊ереді/ сонда ͡б̊іздің ^йең ұрұмтал тұсұмұзды ͡б̊ілген/ ^уол ^ұ рұушұлдұқ↑/ жүзгө ͡б̊өлүнөтін дүнүйө↓/// ↑тұура сонұ/ қалай ^уон' ^йенді // технологұйасын/ жасау ͡герек/ ^уонұ қалай// жүзөг' асырұу керек дегең гезде/ бұлар→/ болұс сайлау сійстемасың гіргізед↓///	Олар жаңағы қатар-қатарымен битіп келе жатқан солдаттарға тұтқиылдан шабуыл жасап, жан-жақтан сондай соғыс тәсілдерін меңгерген елміз ғой. Бізге, бізді орыс қалай болғанда да жаулай алмайтын еді. Оны өздері көздері жетті. Сосын бұлар не істейді, әбден зерттейді ғой, тыңшылар жібереді. Сонда біздің ең ұрымтал тұсымызды білген, ол - рушылдық, жүзге бөлінетін дүние. Тура соны, қалай оны енді технологиясын жасау керек, оны қалай жүзеге асыру керек деген кезде, бұлар болыс сайлау системасын кіргізеді.
Елгезек Ақберен	▶	↑йағни/ міне ↑демократийа сендерге/ ↑хандарың кетті// йа бас-басына сұлтансыңдар↑/ ^йенді// іштеріңнен ^йең лайықты деген/ ^йең ақылды деген/ ^йең әділетті деген адамдарыңды сайлап алыңдар дейд↓/// ↑мәселенің бәрі ^уосы жерде басталад↓/// ↑анау пәленшенің руы/ мынау түгеншенің атасы↑/ айақтан тарту/ ^уоған// аз// тас салу жаңағы/ сайлауда дегендей/ ↑қырылысу/ содан басталды міне/ ↑әлі күнге дейін содан зардап шегіп келе жатырмыз↓///	↑йағни/ міне ↑демократыйа сендерге/ ↑хандарың ͡гетті// йа бас-͡пас ^ы на сұлтансыңдар↑/ ^йенді// іштеріңнен ^йең ^ылайықты деген/ ^йең ақылды деген/ ^йең әд ^ілетті деген адамдарыңды сайлаб̊ ͡алыңдар дейд↓/// ↑мәселенің бәр' ^уосұ жерде ͡б̊асталад↓/// ↑анау пәленшенің ^ұ рұуұ/ мынау түгөншөнің атасы↑/ айақтан тартұу/ ^уоған// аз// тас салұу жаңағы/ сайлауда дегендей/ ↑қыр ^ы лысұу/ содам басталды міне/ ↑әлі ͡гүңгө дейін содан зардап̊ шегіп келе жатырмыз↓///	Яғни, міне демократия сендерге, хандарың кетті, ия, бас-басына сұлтансыңдар, енді іштеріңнен ең лайықты деген, ең ақылды деген, ең әділетті деген адамдарыңды сайлап алыңдар дейді. Мәселенің бәрі осы жерде басталады. Анау пәленшенің руы, мынау түгеншенің атасы, аяқтан тарту. Оған аз тас салу жаңағы сайлауда дегендей, қырылысу, содан басталды міне. Әлі күнге дейін содан зардап шегіп келе жатырмыз.
Елгезек Ақберен	▶	↑міне қазір/ айтады/ мысалы/ неге көсем жоқ байағы/ ^йеріп кететін↓/// ↑біреу көсем боп шық̊са↑/ ^уол біреудің руы боп шығад↑/ біреудің жүзі боп шығад↑/ қалған ^йекі жүз міндетті түрде ^йермейд↓///↑ бізден шық̊сын/ біздің бала болсын деген сийақты/ ^уосы біздің/ үлкен қателігіміз↑///	↑міне қазір/ айтады/ мысалы/ неге ͡гөсөм жоқ ͡пайағы/ ^йеріп кететін↓/// ↑біреу ͡гөсөм боп̊ шық̊са↑/ ^уол біреудүң ^ұрұуұ ͡б̊оп̊ шығад↑/ біреудүң жүзү ͡б̊оп̊ шығад↑/ қалған ^йекі жүз міндетті түрд' ^йермейд ↓///↑ бізден шық̊сын/ біздің бала ͡б̊олсұн деген сыйақты/ ^уосұ ͡б̊іздің/ үлкөң ғателігіміз↑///	Міне қазір айтады, мысалы, неге көсем жоқ баяғы еріп кететін. Біреу көсем боп шықса, ол біреудің руы боп шығады, біреудің жүзі боп шығады, қалған екі жүз міндетті түрде ермейді. Бізден шықсын, біздің бала болсын деген сияқты. Осы біздің үлкен қателігіміз.
Елгезек Ақберен	▶	↑мен шынын айтқанда ауылдан/ ↑ қандай рудың баласы ^йекенімді де білмей келгенбіз/ шынын айтқанда↓///↑казгу-де ^уоқып жүрген кезде де сол↑//әсіре бір неткен жоқ↓/// ↑Бұл ^уосы соңғы ^уон жыл ма↑/ ^уон бес жылда ма↑/ жыйырма жыл дейік̊ші/↑ қатты ^уөршіп кетті ғой↓/// ↑себебі мына/ билікке таласу// ақ̊шаға таласу// бизнес жасау деген дүниенің бәрі/ ^уосы рушылдық принципімен кеткеннен кейін/ бұл барлық салаға кіріп кетті↓///	↑мен шынын айтқанд' ауұлдан / ↑ қандай ^ұ рұудұң балас' ^йекенімді де ͡б̊ілмей гелгембіз/ шынын айтқанда↓///↑казгұу-д' ^уоқұп жүргөң гезде де сол↑//әс ^і ре ͡б̊ір неткен жоқ↓/// ↑бұл ^уосұ соңғ' ^уон жыл ма↑/ ^уом беш шылда ма↑/ жыйырма жыл дейік̊ші/↑ қатт' ^уөршүп кетті ғой↓/// ↑себ̊еб̊і мына/ бійлікке таласұу// ақ̊шаға таласұу// бійзнеш шасау деген дүнүйөнүң бәрі/ ^уосұ ^ұ рұушұлдұқ прійнсійпімең геткеннең гейін/ бұл барлық̊ салаға ͡гіріп кетті↓///	Мен шынын айтқанда, ауылдан қандай рудың баласы екенімді де білмей келгенбіз. Шынын айтқанда, КазГУ-де оқып жүрген кезде де сол, әсіре бір неткен жоқ. Бұл осы соңғы он жыл ма, он бес жылда ма, жиырма жыл дейікші, қатты өршіп кетті ғой. Себебі мына билікке таласу, ақшаға таласу, бизнес жасау деген дүниенің бәрі осы рушылдық принципімен кеткеннен кейін бұл барлық салаға кіріп кетті.
Елгезек Ақберен	▶	әдебиеттегі рушылдық/// ↑алғаш әдебиетке келген кезде// бізді шеттететін кәдімгідей// мен ^уоны білем↑/// ↑пәленше аға//түгенше менің бауырым// мынау бірінші ^уорын алсын// ананың ^уөлеңі тезірек жарийалансын// мынау сүйтс̆ін// бүйтс̆ін деген→/ ^уондай дүниені мен ^уөзім көрдім/ әдебиетте болмауға тиіс жерде/ былайша айтқанда↓/// ↑әдебиетте ^йенді / ↑қандай рушылдық болуы мүмкін жалпы ^йенді/ күлкілі нәрсе ғой//↑ бірақ ^уөкінішке ^уорай бар↑///	әдеб̊ійеттегі ұрұушұлдұқ/// ↑алғаш әдеб̊ійетке ͡гелгең гезде// бізді шеттететің гәдімгідей// мен ^уонұ ͡б̊ілем↑/// ↑пәленш' аға //түгөншө менің бауұрұм// мынау ͡б̊ірінш' ^уорұн алсын// ананың ^уөлөңү тезірег жәр' ыйалансын// мынау сүйтč̆ін// бүйтč̆ін деген→/ ^уондай дүнүйөнү мен ^уөзүм ͡гөрдүм/ әдеб̊ійетте ͡б̊олмауға тійіш шерде/ былайш' айтқанда ↓/// ↑әдеб̊ійетт' ^йенді / ↑қандай ^ұ рұушұлдұқ ͡полұуұ мүмкүн жалп' ^йенді / күлкүлү нәрсе ғой//↑ бірағ ^уөк ^ү нүшк' ^уорай бар↑///"	Әдебиеттегі рушылдық. Алғаш әдебиетке келген кезде, бізді шеттететін кәдімгідей, мен оны білемін. Пәленше аға, түгенше менің бауырым, мынау бірінші орын алсын, ананың өлеңі тезірек жариялансын, мынау сүйтсін, бүйтсін деген. Ондай дүниені мен өзім көрдім әдебиетте болмауға тиіс жерде, былайша айтқанда. Әдебиетте енді қандай рушылдық болуы мүмкін жалпы енді, күлкілі нәрсе ғой, бірақ өкінішке орай, бар.
Елгезек Ақберен	▶	трайбализм/// жазушылар ^уодағы/// ↑ол рас /мысалға ^уоны жасырып бір / құпийа ғып жүретін қазір ^йешқандай қажеті жоқ↓/// ↑ ^уөкінішке ^уорай/ біз мысалы/ үлкөн бір шаралар ^уөткізген кезде/ міндетті түрде үш жүздің ақ̊сақалдарына сөз береміз// ↑ ^уолай болмаса қырғын болад// ^уол міндетті түрде↓/// ↑бұрыннан келе жатқан нәрсе ^уол// біз ^уойлап тапқан жоқпыз/ біз ^йенгізіп жатқан жоқпыз/ ^уол бізге дейін болған// біз ^уоны бұза алмай ^уотырмыз/ ^уөкінішке ^уорай↓///	трайб̊алыйзм/// жаз ^ұушұлар ^уодағы/// ↑^уол ^ырас /мысалғ' ^уонұ жас ^ы рып пір / құпұйа ғыб̊ жүрөтүң ғазір ^йешқ̊андай ғажеті жоқ↓/// ↑^уөк ^үнүшк' ^уорай / біз мысалы/ үлкөм бір шаралар ^уөткүзгөң гезде/ міндетті түрд' үш жүздүң ақ̊сақалдарына сөз ͡б̊ереміз// ↑^уолай болмаса ͡ғырғым болад// ^уол міндетті түрдө↓/// ↑бұрұннаң геле жатқан нәрс' ^уол // біз ^уойлап тапқан жоқпұз/ біз ^йеңгізіб̊ жатқан жоқпұз/ ^уол бізге дейім болған// біз ^уонұ ͡б̊ұз' алмай ^уотұрмұз/ ^уөкүнүшк' ^уорай ↓///	Трайбализм. Жазушылар одағы. Ол рас, мысалға оны жасырып, құпия ғып жүретін қазір ешқандай қажеті жоқ. Өкінішке орай, біз мысалы, үлкен бір шаралар өткізген кезде, міндетті түрде үш жүздің ақсақалдарына сөз береміз. Олай болмаса қырғын болады. Ол міндетті түрде бұрыннан келе жатқан нәрсе ол. Біз ойлап тапқан жоқпыз, біз енгізіп жатқан жоқпыз. Ол бізге дейін болған, біз оны бұза алмай отырмыз, өкінішке орай.
Елгезек Ақберен	▶	↑мысалы/ жаңағындай тура бір шара болад↑/ кіші жүздің бір шалы сөйлемесе/ кіші жүздің балалары қисайып қалад//↑ шығып кетуі мүмкін шарадан↓///↑соның бәрін жіті бақылап ^уотырад/ ↑не үшін керек ^йекенін мен түсінбеймін мұны↓///	↑мысалы/ жаңағындай тұура ͡б̊ір шара ͡б̊олад↑/ кіші жүздүң бір шалы сөйлөмөсе/ кіші жүздүң балалары қыйсайып қалад//↑ шығып кетүуү мүмкүн шарадан↓///↑сонұң бәрін жіті ͡б̊ақылаб̊ ^уот ^ұ рад/ ↑н' үшүн керег ^йекенін мен түсүмбөймін мұнұ↓///	Мысалы, жаңағындай тура бір шара болады, кіші жүздің бір шалы сөйлемесе, кіші жүздің балалары қисайып қалады, шығып кетуі мүмкін шарадан. Соның бәрін жіті бақылап отырады, не үшін керек екенін мен түсінбеймін мұны.
Елгезек Ақберен	▶	↑мысалы атақ бергенде/ ↑біз бермейміз/ бірақ// ↑ ^уойбай/ анау ұсынылмай қапты/ мынау ұсынылу керек/ кіші атаның балалары ренжіп қалмасын//↑ ^уойбай/ анау ұсынылмай қалды/ үлкен атаның баласы ренжіп қалмасын/ ^уорталар ренжіп қалмасын деген сийақты әңгімелер жүред↑/// ↑ ^уол ^йенді/ ^уөкінішке ^уорай ^уосындай бір дүние бар бізде↑/// ↑мен ^йенді мемлекеттік қызметте жұмыс істедім→/ сонда да көрдім мен↑///	↑мысал' атақ бергенде/ ↑біз ͡б̊ермейміз/ бірақ// ↑^уойб̊ай/ ана' ұс ^ұнұлмай қапты/ мына' ұс ^ұнұлұу керек/ кіш' атаның балалары ^і ренжіп қалмасын//↑ ^уойб̊ай/ ана' ұс ^ұнұлмай қалды/ үлкөн атаның баласы ^іренжіп қалмасын/ ^уорталар ^і ренжіп қалмасын деген сыйақт' әңгімелер жүрөд↑/// ↑^уол ^йенді/ ^уөк ^үнүшк' ^уорай ^уосұндай бір дүнүйө ͡б̊ар ͡б̊ізде↑/// ↑мен ^йенді мемлекеттік қызметте жұмұс істедім→/ сонда да ͡гөрдүм мен↑///	Мысалы, атақ бергенде, біз бермейміз. Бірақ ойбай, анау ұсынылмай қапты, мынау ұсынылу керек, кіші атаның балалары ренжіп қалмасын. Ойбай анау ұсынылмай қалды, үлкен атаның баласы ренжіп қалмасын, орталар ренжіп қалмасын деген сияқты әңгімелер жүреді. Ол енді, өкінішке орай, осындай бір дүние бар бізде. Мен енді мемлекеттік қызметте жұмыс істедім, сонда да көрдім мен.
Елгезек Ақберен	▶	↑мысалы//біліктілігің→/ ақылың дейміз ба// білімің/ барлығы жетіп тұрад↑/ сен мына/ қызметке баруың керек/ сені тағайындау керек/ соны біліп жүресің/ тағайындалатыныңды біліп жүресің/ ↑бірақ сап ^йетіп біреу келе қалад↓/// ↑ ^уол сенің бастығың болады/ сосын сен ^уонымен қырыласың да жұмыстан кетесің↓/// ↑себебі// ^уол/ ^уол жұмыс білмейді/ тәжірибесі жоқ/ ↑бірақ жаңағы бір басшылардың былайша айтқанда/ туысқаны/ тырнақ̊шаның ішінде// руласы// жүздесі сыйақты↓///	↑мысалы//біліктілігің→/ ақ ^ылың дейміз ͡б̊а// білімің/ барлығы жетіп тұрад↑/ сен мына/ қызметке ͡б̊арұуұң ͡герек/ сені тағайындау ͡герек/ сонұ ͡б̊іліб̊ жүрөсүң/ тағайындалатыныңды ͡б̊іліб̊ жүрөсүң/ ↑бірақ̊ саб̊ ^йетіп піреу ͡геле қалад↓/// ↑^уол сенің бастығың болады/ сосұн сен ^уонұмең ғыр ^ыласың да жұмұстаң гетесің↓/// ↑себ̊еб̊і// ^уол/ ^уол жұмұс ͡пілмейді/ тәж ^ірійб̊есі жоқ/ ↑бірағ жаңағы ͡б̊ір ͡б̊ашшылардың былайш' айтқанда / тұуұсқаны/ тырнақ̊шаның ішінде// ^ұрұуласы// жүздөсү сыйақты↓///	Мысалы, біліктілігің, ақылың дейміз ба, білімің барлығы жетіп тұрады, сен мына қызметке баруың керек, сені тағайындау керек, соны біліп жүресің. Тағайындалатыныңды біліп жүресің, бірақ сап етіп біреу келе қалады, ол сенің бастығың болады. Сосын сен онымен қырыласың да жұмыстан кетесің. Себебі, ол жұмыс білмейді, тәжірибесі жоқ, бірақ жаңағы бір бастықтардың, былайша айтқанда, туысқаны, тарнақшаның ішінде руласы, жүздесі сияқты.
Елгезек Ақберен	▶	↑мынау ^уөскенше/ біздің бала ^уөссін деген/ сондай бір дүние↓/// ↑біздің→/ басқа ^йелдер сийақты дамымай жатқанымыздың ^йең бірінші ауруы ^уосы деп ^уойлаймын/ ↑коррупцийадан кейін/ тіпті коррупцийаның алдында/ жемқорлықтың алдында ^уосы /біздің неміз тұр/ ↑трайбализм тұр↓///↑трайбализм жүрген жерде/ міндетті түрде коррупцийа болад↓///	↑мына' ^уөскөншө / біздің бал' ^уөссүн деген/ сондай бір дүнүйө↓/// ↑біздің→/ басқ' ^йелдер сыйақты дамымай жатқанымыздың ^йең бірінш' аурұуұ ^уосұ деб̊ ^уойлаймын/ ↑коррұупсыйадаң гейін/ тіпті ͡горрұупсыйаның алдында/ жемқорлұқтұң алдынд' ^уосұ /біздің неміз тұр/ ↑трайб̊алыйзм тұр↓///↑трайб̊алыйзм жүргөн жерде/ міндетті түрдө коррұупсыйа ͡б̊олад↓///	Мынау өскенше, біздің бала өссін деген, сондай бір дүние. Біздің басқа елдер сияқты дамымай жатқанымыздың ең бірінші ауруы осы деп ойлаймын, коррупциядан кейін. Тіпті коррупцияның алдында, жемқорлықтың алдында осы біздің неміз тұр, трайбализм тұр. Трайбализм жүрген жерде, міндетті түрде коррупция болады.
Елгезек Ақберен	▶	↑жең ұшынан жалғасқан жемқорлық болад→/ қийанат жасай салу болад→// ^уол/ қылмыс жасаса да// басқа біреуді ^уоның ^уорнына түрмеге ^уотырғызып жіберу деген/ ↑болмаса/ жаңағындай/ ^уол адам ^уөлтіріп қойса да түрмеден құтылып кету деген дүниелер/ сондай бір// адам сенгісіз ыы:ы→/ дамыған/ гуманистік қоғамда→// жаңағы/ бағана айтып кеткен/ қорқынышты фил'мдегідей дүние мысалы↓/// ↑соның бәрінде жаңағындай біздің ауру жатыр↓///	↑жең ұш ^ұнан жалғасқан жемқорлұқ ͡полад→/ қыйанат ͡шасай салұу ͡б̊олад→// ^уол/ қылмыш шасаса да// басқа ͡б̊іреуд' ^уонұң ^уорнұна түрмөг' ^уотұрғұзып жіб̊ерүу деген/ ↑болмаса/ жаңағындай/ ^уол адам ^уөлтүрүп қойса да түрмөдөң ғұт ^ұлұп кетүу деген дүнүйөлөр/ сондай бір// адам сеңгісіз ыы:ы→/ дамыған/ гұуманыйстік қоғамда→// жаңағы/ баған' айтып кеткен/ қорқұнұшты фійл' мдегідей дүнүйө мысалы↓/// ↑сонұң бәрінде жаңағындай біздің аурұу жатыр↓///	Жең ұшынан жалғасқан жемқорлық болады, қиянат жасай салу болады. Ол қылмыс жасаса да, басқа біреуді оның орнына түрмеге отырғызып жіберу деген, болмаса жаңағындай, ол адам өлтіріп қойса да түрмеден құтылып кету деген дүниелер. Сондай бір адам сенгісіз дамыған гуманистік қоғамда, жаңағы, бағана айтып кеткен, қорқынышты фильмдегідей дүние, мысалы. Соның бәрінде жаңағындай біздің ауру жатыр.
Елгезек Ақберен	▶	не істеу керек/// ↑кез келген ыы:ы→/ жаңағындай/ надандық бір// психологиалық проблемадан арылу үшін/ мысалы үшін/ діни догматикалық дүниелер бар// жаңағыдай ұрұушұлдұқ деген сыйақты/ күлкүлү жағдайлардан арылұу үшүн адам ^йең бірінші/ білімге ұмтұлұу ͡ керек/ әрине↓///	н' істеу керек/// ↑кез гелген ыы:ы→/ жаңағындай/ надандық ͡пір// псұйхологұйалық проблемадан арылұ' үшүн / мысал' үшүн / діній догматыйкалығ ͡дүнүйөлөр ͡б̊ар// жаңағыдай ұрұушұлдұғ ͡деген сыйақты/ күлкүлү жағдайлардан ар ^ылұ' үшүн адам ^йең бірінші/ білімг' ұмтұлұу ͡ керек/ әрійне↓///	Не істеу керек? Кез келген жаңағындай надандық, бір психологиялық проблемадан арылу үшін. Мысалы үшін діни догматикалық дүниелер бар, рушылдық деген сияқты. Күлкілі жағдайлардан арылу үшін адам ең бірінші, білімге ұмтылу керек, әрине.
Елгезек Ақберен	▶	↑біздің қоғам неғұрлұм білімді болған сайын/ мынандай дүнүйлердің бәрінің үстүнен қарап күлетін болады/ сосын ^уөзө ͡ де қашады↓/// ↓ ↑ ^уондай азаматтар көп ͡ қой бізде/ бірақ ^уөкүнүшке ^уорай/ бізде қәзір// білімге ұмтылғаннан гөрі / кері ͡ гетіп жатқан сыйақты↓/// ↑йенді кітәп ^уоқымайды/ анау-мынау деп айтады/ кітәп жоқ қой ^уоқитын/ кітап жоқ/ шынын айтқанда↓/// ^уол проблема басқа проблема/ ^уонұ қәзір айтс̆а/ ұзаққа ͡ гетеміз/ ↑бірақ қалай болғанда͡ да/ бізге ↑білім кілтін қоғамда/ насихаттау ͡ керек/ білімді болған сән/ білімді болған модно болады/ білімді жүрген адам тоқ жүреді// бай болады деген сыйақты↓///	↑біздің ͡ғоғам неғұрлұм білімді ͡б̊олған сайын/ мынандай дүнүйлөрдүң бәрінің үстүнөң ғарап күлөтүм болады/ сосұн ^уөзө ͡ де қашады↓///↑ ^ұ уондай азаматтар ͡гөп ͡ қой бізде/ бірағ ^уөкүнүшкө ^ұ уорай/ бізде қәзір// білімг' ұмтұлғаннан гөрү / кері ͡ гетіб̊ жатқан сыйақты↓/// ^йенді ͡гітәб̊ ^уоқ ^ұ майды/ анау-мынау деб̊ ͡айтады/ кітәб̊ жоқ қой ^уоқұйтұн/ кітаб̊ жоқ/ шынын айтқанда↓/// ↓ ^ұол проблема ͡б̊асқа проблема/ ^ұонұ қәзір айтč̆а/ ұзаққа ͡ гетеміз/ ↑бірақ қалай болғанда͡ да/ бізге ↑білім ͡гілтің ғоғамда/ насыйхаттау ͡ керек/ білімді ͡б̊олған сән/ білімді ͡б̊олған модно ͡б̊олады/ білімді жүргөн адам тоғ жүрөдү// бай болады деген сыйақты↓///	Біздің қоғам неғұрлым білімді болған сайын мынандай дүниелердің бәрінің үстінен қарап күлетін болады, сосын өзі де қашады. Ондай азаматтар көп қой бізде, бірақ өкінішке орай, бізде қазір білімге ұмтылғаннан гөрі, кері кетіп жатқан сияқты. Енді кітап оқымайды, анау-мынау деп айтады, кітап жоқ қой оқитын, кітап жоқ, шынын айтқанда. Ол проблема - басқа проблема. Оны қазір айтса, ұзаққа кетеміз, бірақ қалай болғанда да, бізге білім культін қоғамда насихаттау керек. Білімді болған сән, білімді болған модно болады, білімді жүрген адам тоқ жүреді, бай болады деген сияқты.
Елгезек Ақберен	▶	↑бізде керісінше// байлыққа білім арқылы ^йемес/ қылмыс арқылы баруға/ тырысад/ ↑билік арқылы баруға тырысад↓/// ↑бизнес жасап/ бір дүниені ^уөндіріп↑/ деген сыйақты дүниелер/миына кіріп-шықпайд/ ↑керісінше/ жеңіл жол/ йа болмаса/ жылтырақ/ жаңағы/ киім киіп ап/ ән айту/ тезірек атаққа жету/ тезірек сол арқылы байлыққа жету деген сыйақты↓/// ↑бірақ білімге ұмтылып жатқан →// адам аз↓/// ↑бірақ қазір →/мен// ↑жастардан көп дүниені байқаймын/ солардан көп дүние күтем/ ^уөйткені/ ↑жастар бізге қарағанда/ әлдеқайда// кругозоры кең/ және жастарда рушылдық жоқ сыйақты↓///	↑бізде ͡герісінше// байлыққа ͡б̊ілім арқыл' ^йемес / қылмыс арқылы ͡б̊ар ^ұуға/ тырысад/ ↑бійліг арқылы ͡б̊ар ^ұуға тырысад↓/// ↑бійзнеш шасап/ бір дүнүйөн' ^уөндүрүп ↑/ деген сыйақты дүнүйөлөр/мыйына ͡гіріп̊-шықпайд/ ↑керісінше/ жеңіл жол/ йа болмаса/ жылтырақ/ жаңағы/ кійім ͡гійіб̊ ͡ап/ ән айтұу/ тезірег атаққа жетүу/ тез ^ірек̊ сол арқылы ͡б̊айлыққа жетүу деген сыйақты↓/// ↑бірақ ͡пілімг' ұмтұлұп жатқан →// адам аз↓/// ↑бірақ қазір →/мен// ↑жастардаң гөп дүнүйөнү ͡б̊айқаймын/ солардаң гөп дүнүйө күтөм/ ^уөйткөнү/ ↑жастар ͡б̊ізге қарағанда/ әлдеқайда// крұугозорұ ͡гең/ және жастарда ^ұрұушұлдұғ жоқ̊ сыйақты↓///	Бізде, керісінше, байлыққа білім арқылы емес, қылмыс арқылы баруға тырысады, билік арқылы баруға тырысады. Бизнес жасап, бір дүниені өндіріп деген сияқты дүниелер миына кіріп-шықпайды, керісінше, жеңіл жол, я болмаса, жылтырақ, жаңағы киім киіп ап, ән айту, тезірек атаққа жету, тезірек сол арқылы байлыққа жету деген сияқты. Бірақ білімге ұмтылып жатқан адам аз. Бірақ қазір мен жастардан көп дүниені байқаймын, солардан көп дүние күтем, өйткені жастар бізге қарағанда әлдеқайда кругозоры кең және жастарда рушылдық жоқ сияқты.
Елгезек Ақберен	▶	мен тіпті әдебиеттегі жастардан байқайм↑/ ^уондаймен көп ауырмайтын сыйақты/ ↑кейін ауырып қалмаса↓///↑ ^йекі мыңыншы жылдардың басында әдебиетке келген бір шоғыр жігіттер/ біз келіскенбіз/ бір дастархан басында/ рушылдықпен ауырмаймыз деп↓///	мен тіпт' әдеб̊ійеттегі жастардам байқайм↑/ ^уондаймең гөб̊ ͡ауұрмайтын сыйақты/ ↑кейін ауұрұп қалмаса↓///↑ ^йекі мыңыншы жылдардың басынд' әдеб̊ійетке келгем бір шоғұр жігіттер/ біз геліскембіз/ бір дастархам басында/ ^ұрұушұлдұқпөн ауұрмаймыз деп↓///	Мен тіпті әдебиеттегі жастардан байқаймын, ондаймен көп ауырмайтын сияқты, кейін ауырып қалмаса. 2000 жылдардың басында әдебиетке келген бір шоғыр жігіттер, біз келіскенбіз бір дастархан басында рушылдықпен ауырмаймыз деп.
Елгезек Ақберен	▶	со кезде→/ ^уосы/↑өмір бақи адал болатын сийақты болып көрінді сол сөз/ біз тіпті→/ бір құтыға қан тапсырғанбыз/ адал боламыз сол идейаға деп↓/// ↑бұның ішінде тек қана рушыл болмаймыз ^йемес/ ↑әдебиетке адал боламыз// қазақтың сөзін әлемге жеткіземіз деген секілді сондай үлкөн-үлкөн/ биік-биік/ идейаларды айтып/ ант-су ішіскенбіз↓/// ыы:ы →/ ↑ешқандай көрінбейді ^уол↑/ бірақ сезілет↓///↑ бәрі де рушылдықтың кішкентай-кішкентай белгілері сезілет біздің жігіттерден↓/// жаңағындай/ ↑әдебиетке деген бір/ бұрынғы бір ↑махаббаты азайып қалғандай болып көрінет/ ↑ ^уол ^уөзімде де бар шығар↓///	со кезде→/ ^уосы/↑өмір бақи адал болатын сийақты болып көрінді сол сөз/ біз тіпті→/ бір құтыға қан тапсырғанбыз/ адал боламыз сол идейаға деп↓/// ↑бұның ішінде тек қана рушыл болмаймыз ^йемес/ ↑әдебиетке адал боламыз// қазақтың сөзін әлемге жеткіземіз деген секілді сондай үлкөн-үлкөн/ биік-биік/ идейаларды айтып/ ант-су ішіскенбіз↓/// ыы:ы →/ ↑ешқандай көрінбейді ^уол↑/ бірақ сезілет↓///↑ бәрі де рушылдықтың кішкентай-кішкентай белгілері сезілет біздің жігіттерден↓/// жаңағындай/ ↑әдебиетке деген бір/ бұрынғы бір ↑махаббаты азайып қалғандай болып көрінет/ ↑ ^уол ^уөзімде де бар шығар↓///	Сол кезде осы өмір бақи адал болатын сияқты болып көрінді сол сөз. Біз тіпті, бір құтыға қан тапсырғанбыз, адал боламыз сол идеяға деп. Бұның ішінде тек қана рушыл болмаймыз емес, әдебиетке адал боламыз, қазақтың сөзін әлемге жеткіземіз деген секілді сондай үлкен-үлкен, биік-биік идеяларды айтып, ант-су ішіскенбіз. Ешқандай көрінбейді ол, бірақ сезіледі. Бәрі де рушылдықтың кішкентай-кішкентай белгілері сезіледі біздің жігіттерден. Жаңағындай әдебиетке деген бір бұрынғы бір махаббаты азайып қалғандай болып көрінеді, ол өзімде де бар шығар.
Елгезек Ақберен	▶	↑ ^йенді/ біз/ былай келіскенбіз/ ^йегер сол кездегі антты аттап кетс̆е/ біз не деуші ^йед↑/ қара белгі деуші ма ^йеді↑/ соны беріп кетеміз дейміз/ ↑әзірге ^йешкім алған жоқ↓/// біз сол кезде ↑айтқанбыз/ ^йегер ↑осы идейалар ^уорындалмай/ антты бұзатын болса/біз сол адамға қара таңба беріп кетеміз деп/ бірақ ^уол қара таңбаны алған әлі ^йешкім жоқ↑/// сондықтан әркім ^уойлауы мүмкін↑/ мен әдебиетке адал болып жүрмін/ сол идейаларға адал болып жүрмін деп↓///	↑^йенді/ біз/ былай геліскембіз/ ^йегер сол гездег' антты аттап кетč̆е/ біз не деуш' ^йед ↑/ қара ͡б̊елгі деушү м' ^йеді ↑/ сонұ ͡б̊еріп кетеміз дейміз/ ↑әзірг' ^йешкім алған жоқ↓/// біс сол гезде ↑айтқамбыз/ ^йегер ↑^уос' ійдейәлар ^уорұндалмай/ антты ͡б̊ұзатым болса/біс сол адамға ͡ғара таңба ͡б̊еріп кетеміз деп/ бірағ ^уол ғара таңбан' алған әл' ^йешкім жоқ↑/// сондұқтан әркім ^уойлауұ мүмкүн↑/ мен әдеб̊ійетк' адал болұб̊ жүрмүн/ сол ійдейәларғ' адал болұб̊ жүрмүн деп↓///	Енді біз былай келіскенбіз, егер сол кездегі антты аттап кетсек, біз не деуші еді, қара белгі деуші ма еді, соны беріп кетеміз дейміз. Әзірге ешкім алған жоқ. Біз сол кезде айтқанбыз, егер осы идеялар орындалмай, антты бұзатын болса, біз сол адамға қара таңба беріп кетеміз, бірақ ол қара таңбаны алған ешкім жоқ. Сондықтан әркім ойлауы мүмкін, мен әдебиетке адал болып жүрмін, сол идеяларға адал болып жүрмін деп.
Елгезек Ақберен	▶	↑солай да шығар// бірақ бір/ не де жоқ→// бұзып кеткен бір ыы:ы / антты аттап кеткен/ дүние жоқ/ бірақ/ ↑бәсеңсу бар↓/// ↑мүмкін ^уол тоқырау шығар/ сосын// біздің ұлттың ↑тағы бір қателігі ^уол/ немқұрайдылық↓/// біз ↑ ^уөте немқұрайлы ^йелміз↓/// /// /// ↑сплиннің бір әні бар↑/ сонда бір жол бар/«смерт' это то/ что бывает с другими»/ дейді↓///	↑солай да шығар// бірақ ͡пір/ не де жоқ→// бұзұп кеткем бір ыы:ы / антт' аттап кеткен/ дүнүйө жоқ/ бірақ/ ↑бәсеңсүу ͡б̊ар↓/// ↑мүмкүн ^уол тоқ ^ұрау шығар/ сосұн// біздің ұлттұң ↑тағы ͡б̊ір ғателіг' ^уол / немқұрайдылық↓/// біз ↑^уөтө немқұрайл' ^йелміз ↓/// /// /// ↑сплійннің бір әні ͡б̊ар↑/ сонда ͡б̊ір жол бар/«смерт' это то/ что ͡б̊ывает с дрұугійми»/ дейді↓///	Солай да шығар, бірақ бір не де жоқ, бұзып кеткен бір, антты аттап кеткен, дүние жоқ, бірақ бәсеңсу бар. Мүмкін ол тоқырау шығар, сосын біздің ұлттың тағы бір қателігі ол - немқұрайдылық. біз өте немқұрайлы елміз. Сплиннің бір әні бар, сонда бір жол бар «смерть это то, что бывает с другими» дейді.
Елгезек Ақберен	▶	біреу ^уөліп жатс̆а↑//бәрі де ажал жоқ сийақты болып көрінед/ ^уол ↑анау ^уөледі/ анада ажал бар↑/ менде жоқ деген сийақты/ болмаса/ біреуде проблема боп жатс̆а↑/ ^уол сенің проблемаң бомайтын→/ болд қазір↓/// ↓қазір қазаққа көмектеспейтін болд/ қазақ / ↑қатыгезденіп бара жатыр/ бұрынғы мейірім жоқ↑///біз ауылда жүрген кезде/ мысалы↑// сол ақ̊сақалдарымыз әлі тірі/↑ сол кісілердің ^уөздері ^уөзгеріп кетті↓///	біре' ^уөлүп жатč̆а↑//бәрі д' ажал жоқ̊ сыйақты ͡б̊олұп көр ^ү нөд/ ^уол ↑ана' ^уөлөдү / анад' ажал бар↑/ менде жоғ ͡деген сыйақты/ болмаса/ біреудө проблема ͡б̊об̊ жатč̆а↑/ ^уол сенің проблемаң бомайтын→/ болд қазір↓/// ↓қазір ғазаққа ͡гөмөктөспейтім болд/ қазақ / ↑қатыгезденіп пара жатыр/ бұрұңғұ мейірім жоқ↑///біз ауұлда жүргөң гезде/ мысалы↑// сол ақ̊сақалдарымыз әлі тірі/↑ сол гіс ^і лердің ^уөздөр' ^уөзгөрүп кетті↓///	Біреу өліп жатса, бәрі де ажал жоқ сияқты болып көрінеді. Ол анау өледі, анада ажал бар, менде жоқ деген сияқты. Болмаса біреуде проблема боп жатса, ол сенің проблемаң болмайды болды қазір. Қазір қазаққа көмектеспейтін болды, қазақ қатыгезденіп бара жатыр, бұрынғы мейірім жоқ. Біз ауылда жүрген кезде, мысалы, сол ақсақалдарымыз әлі тірі, сол кісілердің өздері өзгеріп кетті.
Елгезек Ақберен	▶	↑неғұрлым мейірімді болатын/ неғұрлым адамға бір қайырымды болатын/ жұмсақ болатын ба↑/ қарапайымдау болатын ба/ сондай бір ↑басқаша болатын адамдар↓/// ↑күрт ^уөзгеріп кетті / адамдар/соның ішінде қазақ/ бізде қазір ↑бір-бірін айау деген/ ^уондай сезім жоқ↓///	↑неғұрлұм мейірімді ͡б̊олатын/ неғұрлұм адамға ͡б̊ір ғай ^ырымды ͡б̊олатын/ жұмсақ ͡полатым ба↑/ қарапайымдау ͡б̊олатым ба/ сондай бір ↑басқаша ͡б̊олатын адамдар↓/// ↑күрт ^уөзгөрүп кетті / адамдар/сонұң ішінде қазақ/ бізде қазір ↑бір-͡б̊ірін айау деген/ ^уондай сезім жоқ↓///	Неғұрлым мейірімді болатын, неғұрлым адамға қайырымды болатын, жұмсақ болатын, қарапайымдау болатын ба, сондай бір басқаша болатын адамдар. Күрт өзгеріп кетті адамдар, соның ішінде қазақ, біздер, қазір бір-бірін аяу деген ондай сезім жоқ.
Елгезек Ақберен	▶	неғұрлым// ↑үстемдік жасағысы келед/ неғұрлым ↑ ^уозбырлық жасағысы келед/ сені таптап тастауға тырысад/ сені тізесінің астында ұстап ^уотырғысы келед/ сондай бір/ ↑белгісіз бір/ ↑қатыгез бір сезімнен туған бір/ ↑қызық мінез қалыптасты бізде↓/// ↑ ^уосының бәрі немқұрайдылықтан/ рушылдықтан/ бәрін-бәрінен жиналып келген/ біздің қазір психологийалық/ ↑портретіміз ^уосындай боп тұр/ ^уөкінішке ^уорай↓///	неғұрлұм// ↑үстөмдүг жасағысы ͡гелед/ неғұрлұм ↑^уозб̊ұрлұғ жасағысы ͡гелед/ сені таптап тастауға тырысад/ сені тізесінің астынд' ұстап ^уотұрғұсы ͡гелед/ сондай бір/ ↑белгісіз ͡б̊ір/ ↑қатыгез ͡б̊ір сезімнен тұуғам бір/ ↑қызығ мінез ғалыптасты ͡б̊ізде↓/// ↑^уосұнұң бәрі немқұрайдылықтан/ ^ұрұушұлдұқтан/ бәрім-бәрінен жыйналып келген/ біздің ͡ғазір псұйхологұйалық/ ↑портретіміз ^уосұндай боп тұр/ ^уөк ^үнүшк' ^уорай ↓///	Неғұрлым үстемдік жасағысы келеді, неғұрлым озбырлық жасағысы келеді, сені таптап тастауға тырысады, сені тізесінің астында ұстап отырғысы келеді. Сондай бір, белгісіз бір, қатыгез бір сезімнен туған бір қызық мінез қалыптасты бізде. Осының бәрі немқұрайдылықтан, рушылдықтан, бәрін-бәрінен жиналып келген. Біздің қазір психологиялық портретіміз осындай боп тұр, өкінішке орай.
Елгезек Ақберен	▶	↑біздің қателік↓ ↑біздің қателік дегенде ^йенд/ ↑бәрі үшін жауап бере алмаймын/ бірақ// ↑бір-екі дүниені айтуға болатын шығар/ ^уол→// аз ^уоқығандығымызда↑/// ↑біз// ↑әрине/ кейбір адамдармен салыстырғанда көбірек ^уоқыған шығармыз/ бірақ біз аз ^уоқыдық↓/// сосын біз әдебиетті ↑көп ^уоқыдық/ әдебиетті көбірек ^уоқымау керек ^йед/ меніңше↓///	↑біздің ͡ғателік↓ ↑біздің ͡ғателік дегенд' ^йенд / ↑бәр' үшүн жауап пер' алмаймын / бірақ// ↑бір-екі дүнүйөн' айт ^ұуға болатын шығар/ ^уол→// аз ^уоқұғандығымызда↑/// ↑біз// ↑әрійне/ кейб̊ір адамдармен салыстырғанда ͡гөб̊үрөг ^уоқұған шығармыз/ бірақ ͡піз аз ^уоқұдұқ↓/// сосұм біз әдеб̊ійетті ↑көб̊ ^уоқұдұқ/ әдеб̊ійетті ͡гөб̊ ^үрөг ^уоқ ^ұмау ͡герег ^йед/ меніңше↓///	Біздің қателік? Біздің қателік дегенде енді, бәрі үшін жауап бере алмаймын, бірақ бір-екі дүниені айтуға болатын шығар, ол аз оқығандығымызда. Біз әрине, кейбір адамдармен салыстырғанда көбірек оқыған шығармыз, бірақ біз аз оқыдық. Сосын біз әдебиетті көп оқыдық, әдебиетті көбірек оқымау керек еді, меніңше.
Елгезек Ақберен	▶	↑жаратылыстану ғылымдарын көбірек ^уоқу керек/ ғылымды көбірек игеру керек ^йед↓/// сонда біздің әдебиет кішкене байитын ^йед деп ^уойлайм↓/// біз ^уосы ↑өзімізге дейінгі адамдарды ^уоқыдық/ сол сыйақты ғана жаздық↓/// ↑содан шыға алмай қалдық деген пікірде жүрем үнемі↓/// ↑біздің буынның// ↑тағы бір үлкен проблемасы меніңше/ ^уол/ арақ ішу↓/// ↑біз →/ алдыңғы буыннан соны көрдік/ соны қызықтап жүрдік/ ^уол кезінде бір/ романтика сыйлайтын/ ақын деген ^уосылай жүру керек/мұқағали байағыда ^уөстіп жүрген деген сийақты дүние↓/// ↑кейін/ сол жаман әдетке айналып кетті↓///	↑жарат ^ылыстанұу ғылымдарың гөб̊үрөг ^уоқұу ͡герек/ ғылымды ͡гөб̊ ^үрөг ійгерүу ͡герег ^йед↓/// сонда ͡б̊іздің әдеб̊ійет кішкене ͡б̊айыйтын ^йед деб̊ ^уойлайм↓/// біз ^уосұ ↑^уөз ^үмүзге дейіңг' адамдарды ^уоқұдұқ/ сол сыйақты ғана жаздық↓/// ↑содан шығ' алмай қалдығ ͡дегем пікірде жүрөм үнөмү↓/// ↑біздің бұуұннұң// ↑тағы ͡б̊ір үлкөм проблемасы меніңше/ол/ арағ ішүу↓/// ↑біз →/ алдыңғы ͡б̊ұуұннан сонұ ͡гөрдүк/ сонұ қызықтаб̊ жүрдүк/ ^уол гезінде ͡б̊ір/ ұромантыйка сыйлайтын/ ақын деген ^уос ^ұлай жүрүу ͡герек/мұқағалый байағыд' ^уөстүп жүргөн деген сыйақты дүнүйө↓/// ↑кейін/ сол жаман әдетк' айналып кетті↓///	Жаратылыстану ғылымдарын көбірек оқу керек, ғылымды көбірек игеру керек еді. Сонда біздің әдебиет кішкене байитын еді деп ойлаймын. Біз осы өзімізге дейінгі адамдарды оқыдық, сол сияқты ғана жаздық, содан шыға алмай қалдық деген пікірде жүремін үнемі. Біздің буынның тағы бір үлкен проблемасы меніңше, ол - арақ ішу. Біз алдыңғы буыннан соны көрдік, соны қызықтап жүрдік. Ол кезінде бір романтика сыйлайтын, ақын деген осылай жүру керек, Мұқағали баяғыда өстіп жүрген деген сияқты дүние. Кейін сол жаман әдетке айналып кетті.
Елгезек Ақберен	▶	қазір қойып жүрген жігіттер бар↑// бірақ/ ^уосы біраз / бізді қиратып кеткен сийақты болып көрінед↓/// біздің алдыңғы буын ағаларды да/ ↑біздің ^уөзімізді де біраз// ^йесеңгіретіп жіберді/ себебі→// ↑соған кеткен уақыт ^уоқуға кететін уақыт ^йед/ ↑соған кеткен уақыт/ жазу жазуға кететін уақыт па ^йед↓/// ↑сондай бір ^йегер таза шындығын айтатын болса/осындай бір/ кішкентай проблемалар бар↓///	қазір ғойұб̊ жүргөн жігіттер ͡б̊ар↑// бірақ/ ^уосұ ͡б̊іраз / бізді ͡ғыйратып кеткен сыйақты ͡б̊олұп көрүнөд↓/// біздің алдыңғы ͡б̊ұуұн ағаларды да/ ↑біздің ^уөз ^үмүзді де ͡б̊іраз// ^йесеңгіретіб̊ жіб̊ерді/ себ̊еб̊і→// ↑соғаң геткен ^ұуақыт ^уоқ ^ұуға ͡гететін ^ұуақыт ^йед/ ↑соғаң геткен ^ұуақыт/ жазұу жаз ^ұуға ͡гететін ^ұуақыт п' ^йед ↓/// ↑сондай бір ^йегер таза шындығын айтатым болса/осұндай бір/ кішкентай проблемалар ͡б̊ар↓///	Қазір қойып жүрген жігіттер бар, бірақ осы біраз бізді қиратып кеткен сияқты болып көрінеді. Біздің алдыңғы буын ағаларды да, біздің өзімізді де біраз есеңгіретіп жіберді. Себебі, соған кеткен уақыт оқуға кететін уақыт еді, соған кеткен уақыт жазу жазуға кететін уақыт па еді. Сондай бір, егер таза шындығын айтатын болса, осындай бір кішкентай проблемалар бар.
Елгезек Ақберен	▶	^уол→// бос сөз/ ^уоны кейін түсіндік/ ^уол бос сөз ^йекенін/себебі адам ішіп ^уотырып ^уөлең жазбайд/ қалай жазад↑/ адам ^уөзі/ санасы тұманданып ^уотырған кезде↓/// ↑ ^уөлең таза кезде/ ^уөзің мынау ^уөмірге құштар болып// төбеңнен нұр құйылып тұрған кезде жазылатын/ қасиетті дүние ғой↑///	^уол→// бос сөз/ ^уонұ ͡гейін түсүндүк/ ^уол бос сөз ^йекенін/себ̊еб̊' адам ішіб̊ ^уот ^ұрұб̊ ^уөлөң жазб̊айд/ қалай жазад↑/ адам ^уөзү/ санасы тұманданыб̊ ^уотұрғаң гезде↓/// ↑^уөлөң таза ͡гезде/ ^уөзүң мына' ^уөмүргө құштар ͡б̊олұп// төб̊өңнөн нұр ғұй ^ұлұп тұрғаң гезде жазылатын/ қасыйетті дүнүйө ғой↑///	Ол - бос сөз, оны кейін түсіндік, ол бос сөз екенін, себебі адам ішіп отырып өлең жазбайды, қалай жазады адам өзі санасы тұманданып отырған кезде. Өлең таза кезде, өзің мынау өмірге құштар болып, төбеңнен нұр құйылып тұрған кезде жазылатын қасиетті дүние ғой.
Елгезек Ақберен	▶	↓ ^уол прозада да солай↑/// ал ↑ішіп жүріп/ ↑ойбай/ мынау ақын ^йекен деген дүниенің ^уөзі/ бір// негізі /ақынға ^уоны ↑телімеу керек/ ↑бұл да бізге ^уорыстан жұққан дүние↓/// ана бір ↑есениндер сөйтіп ішіпті//пушкин де ішті деген сыйақты/ ↑содан басталған дүние ғой/ ↑ ^уол да бір// ұлтты құртудың бір тәсілі↑/// ↑мысалы/ біздің ағаларымыз айтад/ жетпісінші-сек̊сенінші жылдар арақтың ↑кул'ті болған/кәдімгі қазақтың жастарында↓/// барған кезде қой соймаса→↑/ қой соймаса ренжімейді дейді/ арақ қоймаса↑/ столдың басына/ ренжіп кететін деп↓///	↓ ^уол прозада да солай↑/// ал ↑ішіб̊ жүрүп/ ↑^уойб̊ай/ мына' ақын ^йекен деген дүнүйөнүң ^уөзү/ бір// нег ^ізі /ақыңғ' ^уонұ ↑тел ^імеу ͡герек/ ↑бұл да ͡б̊ізг' ^уорұстан жұққан дүнүйө↓/// ана ͡б̊ір ↑есенійндер сөйтүб̊ ͡ішіпті//пұушкійн д' ішті деген сыйақты/ ↑содам басталған дүнүйө ғой/ ↑^уол да ͡б̊ір// ұлттұ құрт ^ұудұң бір тәсілі↑/// ↑мысалы/ біздің ағаларымыз айтад/ жетпісінші-сек̊сенінші жылдар арақтың ↑күул' тү ͡б̊олған/кәдімгі ͡ғазақтың жастарында↓/// барғаң гезде қой соймаса→↑/ қой соймаса іренжімейді дейді/ арақ қоймаса↑/ столдұң бас ^ына/ ^іренжіп кететін деп↓///	Ол прозада да солай. Ал ішіп жүріп, ойбай, мынау ақын екен деген дүниенің өзі бір, негізі, ақынға оны телімеу керек. Бұл да бізге орыстан жұққан дүние. Ана бір Есениндер сөйтіп ішіпті, Пушкин де ішті деген сияқты. Содан басталған дүние ғой, ол да бір ұлтты құртудың бір тәсілі. Мысалы, біздің ағаларымыз айтады, 70-80-ші жылдар арақтың культі болған кәдімгі қазақтың жастарында. Барған кезде қой соймаса, қой соймаса ренжімейді, арақ қоймаса, ренжіп кететін деп.
Елгезек Ақберен	▶	демек ↑соншалық бізге санамызға/ сол дүниені сіңіріп тастаған↓/// ↑йағни/ арақ ішпесе/ ^уол ↑қандай ақын болад/ анау ^йесенин сийақты ұлы бола алмайд↑/пушкин сыйақты ұлы болмайды↑/ деген сийақты/ дүниені сіңіріп тастаған↓/// ↑керісінше/ біздің ↑қаншама ақын-жазушыларымызды қырып тастады ғой/ арақ деген↓/// ↑жетпісінші-сек̊сенінші жылдарды қарап ^уотс̆аңыздар/ ↑шетінен кәдімгі ↑штабел'дермен ^уөлген↓/// ↑ ^уоны біз ^йенді /↑жасырып айтамыз ғой/ ауырған/ бүйткен/ сүйткен/ ↑жоқ/ көбісі арақтан кеткен ғой↑///	демек ↑соншалық ͡пізге санамызға/ сол дүнүйөнү сің ^іріп тастаған↓/// ↑йағни/ арағ ішпесе/ ^уол ↑қандай ақым болад/ ана' ^йесенійн сыйақт' ұлұ бол' алмайд ↑/пұушкійн сыйақт' ұлұ болмайды↑/ деген сыйақты/ дүнүйөнү сің ^іріп тастаған↓/// ↑керісінше/ біздің ↑қаншам' ақын -жаз ^ұушұларымызды қырып тастады ғой/ арағ ͡деген↓/// ↑жетпісінші-сек̊сенінші жылдарды қараб̊ ^уотč̆аңыздар/ ↑шетінең гәдімгі ↑штаб̊ел' дермен ^уөлгөн↓/// ↑^уонұ ͡б̊із ^йенді /↑жас ^ырыб̊ ͡айтамыз ғой/ ауұрған/ бүйткөн/ сүйткөн/ ↑жоқ/ көб̊үс' арақтан кеткен ғой↑///	Демек, соншалық бізге санамызға сол дүниені сіңіріп тастаған, яғни арақ ішпесе, ол қандай ақын болады. Ал Есенин сияқты ол бола алмайды, Пушкин сияқты ұлы болмайды деген сияқты дүниені сіңіріп тастаған. Керісінше, біздің қаншама ақын-жазушыларымызды қырып тастады ғой арақ деген. 70-80-ші жылдарды қарап отырсаңыздар, шетінен кәдімгі штабельдермен өлген. Ол біз енді жасырып айтамыз ғой, ауырған, бүйткен, сүйткен, жоқ, көбісі арақтан кеткен ғой.
Елгезек Ақберен	▶	↑бауыры ^йезіліп кеткен/ жүрегі тоқтап қалған/ ↑ ^ұуақтысында жүз грамм ішпей/ басын жаза аламай кетіп қалған қаншама ағаларымыз бар/ мысалы↓/// ↑бәлкім ^уолардың ішінде→/ адамзатқа/ ^уоның ішінде қазаққа келетін қаншама жауһар дүниелер кеткен/ кетті ғой шындығында↑/ көбісі жас кетті/// ↑ ^уосындай дүние↓///	↑бауұр' ^йез ^іліп кеткен/ жүрөгү тоқтап қалған/ ↑ ^ұуақтысында жүз грамм ішпей/ басын жаз' аламай кетіп қалғаң ғаншам' ағаларымыз бар/ мысалы↓/// ↑бәлкім ^уолардың ішінде→/ адамзатқа/ ^уонұң ішінде қазаққа ͡гелетің ғаншама жаухар дүнүйөлөр ͡геткен/ кетті ғой шындығында↑/ көб̊үсү жас кетті/// ↑^уосұндай дүнүйө↓///	Бауыры езіліп кеткен, жүрегі тоқтап қалған, уақтысында жүз грамм ішпей, басын жаза аламай кетіп қалған қаншама ағаларымыз бар. Бәлкім, олардың ішінде адамзатқа, оның ішінде қазаққа келетін қаншама жауһар дүниелер кеткен. Кетті ғой шындығында, көбісі жас кетті. Осындай дүние.
Елгезек Ақберен	▶	ал ^йенді↑// ақын деген ^уол ішіп/ ләйліп/ тізесі шығып кеткен трико киіп/ үйтіп жүру керек ^йемес↑/ ақын деген ^йең бірінші рухы аристократ↓/// ^уол әлбетте↑/ санасы тұнық болу керек/ әлбетте ^уол дұрыс жүру керек/ дұрыс сөйлеу керек/ дұрыс киіну керек↓/// ↓ ^уосыны мен жастарға да көп айтам↑/ ^уөзіміздің буындағы жігіттерге де үнемі айтып жүрем/ ↑ ^уөзім солай жүруге тырысам/ әрине↓///	ал ^йенді↑// ақын деген ^уол ішіп/ ^іләйліп/ тізесі шығып кеткен трұйко кійіп/ үйтүб̊ жүрүу ͡герег ^йемес↑/ ақын деген ^йең бірінші ^ұрұух' арыйстократ ↓/// ^уол әлб̊етте↑/ санасы тұнұқ ͡полұу ͡герек/ әлб̊етт' ^уол дұрұш шүрүу ͡герек/ дұрұс сөйлөу ͡герек/ дұрұс кійінүу ͡герек↓/// ↓ос ^ұнұ мен жастарға да ͡гөб̊ ͡айтам↑/ ^уөз ^үмүздің бұуұндағы жігіттерге д' үнөмү айтыб̊ жүрөм/ ↑^уөзүм солай жүр ^үугө тырысам/ әрійне↓///	Ал енді ақын деген ол ішіп, ләйліп, тізесі шығып кеткен трико киіп, үйтіп жүру керек емес. Ақын деген ең бірінші, рухы аристократ, ол әлбетте, санасы тұнық болу керек. Әлбетте, ол дұрыс жүру керек, дұрыс сөйлеу керек, дұрыс киіну керек. Осыны мен жастарға да көп айтам, өзіміздің буындағы жігіттерге де үнемі айтып жүрем, өзім солай жүруге тырысам, әрине.
Елгезек Ақберен	▶	мен ^йенді/ ^уөзім үлкен қателігім деп↑// биыл қырыққа келдім/ ↑әлі күнге дейін ағылшын тілін білмейм/ сол менің үлкен қателігім деп ^йесептейм↓///себебі/ қазір ↑ағылшын тілінде шыққан кітаптың/ ^уорыс аудиторийасына барғанша/ бес-алты жыл ^уөтед/ йағни аударылғанша↓///	мен ^йенді/ ^уөзүм үлкөң ғателігім деп↑// быйыл ғырыққа ͡гелдім/ ↑әлі ͡гүңгө дейін ағылшын тілім білмейм/ сол менің үлкөң ғателігім деб̊ ^йесептейм↓///себ̊еб̊і/ қазір ↑ағылшын тілінде шыққаң гітаптың/ ^уорұс аудыйторұйасына ͡б̊арғанша/ бес-алты жыл ^уөтөд/ йағн' аударылғанша ↓///	Мен енді өзім үлкен қателігім деп биыл қырыққа келдім, әлі күнге дейін ағылшын тілін білмеймін. Сол менің үлкен қателігім деп есептеймін, себебі, қазір ағылшын тілінде шыққан кітаптың орыс аудиториясына барғанша, бес-алты жыл өтеді. Яғни аударылғанша.
Елгезек Ақберен	▶	сосын ^уол кітапты бір жерден ^йестисің↑/ сондай кітап бар ^йекенін/ соны ^уорыс тілінде ^уоқисың/ сөйтіп саған жеткенше ^уон жыл болад/ сен ↑адамзаттық ақыл-ойдың керуенінен ^уон жылға қалып жатасың↓/// ↑ ^уөткенде бір//↑«дао физики» деген кітап ^уоқып шықтым// ыы:ы/ қазір авторы ^йесімде жоқ//фрит'оф капра деген ғой дейм↑/ аты/// ↑сол алпысыншы жылдардың аййағында жетпісінші жылдардың басында жазылған кітап/ ↑ғаламат кітап↓/// сол ↑ ^йенді жетіп тұр маған/ ^уорыс тілінде↓///	сосұн ^уол гітапты ͡б̊ір жерден ^йестійсің↑/ сондай гітап пар ^йекенін/ сон' ^уорұс тілінд' ^уоқұйсұң / сөйтүп̊ саған жеткенш' ^уон жыл болад/ сен ↑адамзаттығ ақыл-^уойдұң ͡герүуөнүнөн ^уон жылға ͡ғалыб̊ жатасың↓/// ↑^уөткөндө ͡б̊ір//↑«дао физикій» дегең гітаб̊ ^уоқұп̊ шықтым// ыы:ы/ қазір автор' ^йесімде жоқ//фрұйт' ^уоф капра деген ғой дейм↑/ аты/// ↑сол алпысыншы жылдардың айағында жетпісінші жылдардың басында жазылғаң гітап/ ↑ғаламат кітап↓/// сол ↑енді жетіп тұр маған/ ^уорұс тілінде↓///	Сосын ол кітапты бір жерден естисің, сондай кітап бар екенін, соны орыс тілінде оқисың, сөйтіп саған жеткенше он жыл болады. Сен адамзаттық ақыл-ойдың керуенінен он жылға қалып жатасың. Өткенде бір «Дао физики» деген кітап оқып шықтым. Қазір авторы есімде жоқ, Фритьоф Капра деген ғой деймін аты. Сол 60-шы жылдардың аяғында 70-ші жылдардың басында жазылған кітап, ғаламат кітап. Сол енді жетіп тұр маған орыс тілінде.
Елгезек Ақберен	▶	сонда мен ↑қанша/ алпысыншы жылдан бері қанша жыл ^уөтті мысалы/ ↑алпыс жыл ^уөтті ғой ^йенді↓/// ↑алпыс жылдан кейін бір қазаққа жетіп тұр/ ↑масқара ғой/// ^йегер мен ағылшын тілін білетін болсам↑/ ^уонда мен/ ағылшын тілінде шығып жатқан қаншама→/ интеллектуалды дүниелерді сол түпнұсқадан ^уоқитын ^йедім↑/былжырап жүрдім жиырма жыл/ мысалы↓/// ↑университет бітіргеніме жиырма жыл болды/ сол жылда мен меңгеріп алуыма болар ^йед↓/// ↑енді қазір→ қарасам/ тіпті ағылшын тілі түгілі↑/ былтыр ^уоқыған кітабымның мазмұнын ұмытып қалам↓/// йағни мен/ ↑жадыма дұрыс қарамағам/ ^уөзім денсаулығыма дұрыс қарамағам/ бұл менің қателігім↓///	сонда мен ↑қанша/ алпысыншы жылдам бері ͡ғанша жыл ^уөттү мысалы/ ↑алпыш шыл ^уөттү ғой ^йенді↓/// ↑алпыш шылдаң гейім бір ғазаққа жетіп тұр/ ↑масқара ғой/// ^йегер мен ағылшын тілім білетім болсам↑/ ^уонда мен/ ағылшын тілінде шығыб̊ жатқаң ғаншама→/ ійнтеллектүуалды дүнүйөлөрді сол түпнұсқадан ^уоқұйтұн ^йедім↑/былжыраб̊ жүрдүм жыйырма жыл/ мысалы↓/// ↑үунійверсійтет пітіргеніме жыйырма жыл болдұ/ сол жылда мен меңгеріб̊ ͡алұуұма ͡б̊олар ^йед↓/// ↑енді ͡ғазір→ қарасам/ тіпт' ағылшын тілі түг ^үлү↑/ былтыр ^уоқұғаң гітаб̊ымның мазмұнұн ұмұтұп қалам↓/// йағни мен/ ↑жад ^ыма дұрұс қарамағам/ ^уөзүм денсаулұғұма дұрұс қарамағам/ бұл менің ͡ғателігім↓///	Сонда мен қанша, 60-шы жылдан бері қанша жыл өтті мысалы, 60 жыл өтті ғой енді. 60 жылдан кейін бір қазаққа жетіп тұр, масқара ғой. Егер мен ағылшын тілін білетін болсам, онда мен ағылшын тілінде шығып жатқан қаншама интеллектуалды дүниелерді сол түпнұсқадан оқитын едім. Былжырап жүрдім жиырма жыл мысалы. Университет бітіргеніме жиырма жыл болды, сол жылда мен меңгеріп алуыма болар еді. Енді қазір қарасам, тіпті ағылшын тілі түгілі кеше оқыған кітабымның мазмұнын ұмытып қаламын. Яғни мен жадыма дұрыс қарамағам, өзім денсаулығыма дұрыс қарамағам, бұл менің қателігім.
Елгезек Ақберен	▶	↑ағылшын тілін ^уоқымадым/ бұл менің қателігім/ ^уөте/ аз дүние ^уоқыдым/ шындығында↑///↑адам көп білген сайын ^йештеңе білмейтінін түсінет дейді ғой↑/ сократтың сөзі ма/кімдікі↑/// ↓ ^уол шынымен де солай↑/// ↑бұл түзеуге болатын қателіктер// бірақ / сапасыз болад↓/// ↑мысалы/ қазір мен ағылшын тілін меңгергенмен// ↑ ^уорыс тілін білетіндей// біле алмаймын/ тура сондай/ ↑күрделі тек̊сттер ^уоқи алмайтын сийақты боп тұрам/ мүмкін ^уол менің қорқынышым шығар↓///	↑ағылшын тілін ^уоқ ^ұмадым/ бұл менің ͡ғателігім/ ^уөтө/ аз дүнүй' ^уоқұдұм / шындығында↑///↑адам ͡гөп пілген сайын ^йештеңе ͡б̊ілмейтінін түс ^үнөт дейді ғой↑/ сократтың сөзү ма/кімдікі↑/// ↓^уол шын ^ымен де солай↑/// ↑бұл түзөугө ͡б̊олатың ғателіктер// бірақ / сапасыз ͡б̊олад↓/// ↑мысалы/ қазір мен ағылшын тілін меңгергеммен// ↑^уорұс тілім білетіндей// біл' алмаймын / тұура сондай/ ↑күрдөлү тек̊сттер ^уоқұй алмайтын сыйақты ͡б̊оп тұрам/ мүмкүн ^уол менің ͡ғорқұнұшым шығар↓///	Ағылшын тілін оқымадым, бұл менің қателігім. Өте аз дүние оқыдым шындығында. Адам көп білген сайын ештеңе білмейтінін түсінеді дейді ғой, Сократтың сөзі ма, кімдікі. Ол шынымен де солай, бұл түзеуге болатын қателіктер, бірақ сапасыз болады. Мысалы, қазір мен ағылшын тілін меңгергенмен, орыс тілін білетіндей біле алмаймын, тура сондай күрделі текстер оқи алмайтын сияқты болып тұрамын, мүмкін ол менің қорқынышым шығар.
Ерлан Қарин	▶	↑өте^уорынды // → және дұрыс сұрақ ↓/// ↑неге? /// ↑себ̊ебі / мына / кей кезде // → әлеуметтік желілерде // →^уосындай сұрақтар / туындап жататʼ↓/// ↑иә /// ↑президенттің / жер туралы заң жоб̊асы //→ парламентке келіп түсіп жатса // →^уонда жер комиссиясы // неге құрылып // →^уонда не талқыланып жатыр // → деген сыйақты͡ гейб̊ір азаматтардан // жаңағы /^уосындай сұрақтар келіп түсіп жатады ↓/// ↑міне /^уосыған байланысты // → түсініктеме беріп кету керек шығар // →деб̊ойлаймʼ//→тағʼда ↓/// ↑президенттің / бастамасымен / дайындалған // → жер туралы / заң жоб̊асы //→ заң жоб̊асында // тек͡ ғана бір-ақ норма // → қарастырылады ↓/// ↑яғни жерді / шетелдіктерге / сатуға // → және жалға беруге // → тыйым салу / б̊олтʼ↓///	↑^уөтө ^уорұндұ //→ және дұрұс сұрақ↓ /// ↑неге /// ↑себ̊еб̊і / мына / кей͡ гезде //→ әлеумөттүг ͡ желілерде // →^уосұндай сұрақтар / тұуұндаб̊ ͡ жатады↓/// ↑ійә/// ↑презійденттің / жер тұуралы заң жоб̊асы //→ парламентке͡ геліп түсүб̊ ͡ жатčа // → ^уонда жер ͡ гомұйссұйасы // неге ͡ ғұрұлұп //→ ^уонда не талқыланып ͡ жатыр //→ деген сыйақты͡ гейб̊ір азаматтардан // жаңағы / ^уосұндай сұрақтар͡ геліп түсүб̊ ͡ жатады↓/// ↑міне / ^уосұғам ͡ байланысты // → түсүнүктөмө ͡ б̊еріп ͡ кетүу͡ герек̊ ͡ шығар // →деб̊ ͡ ойлаймын //→тағы ͡ да ↓/// ↑презійдентің бастамасымен дайындалған // → жер тұуралы / заң жоб̊асы //→ заң жоб̊асында // текқана ͡ б̊ірағ ͡ норма ͡ ғарастырылады↓/// ↑йәғ^іній жерді / шетелдіктерге сатұуға және жалға ͡ б̊ерүугө //→ тыйым салұу ͡ б̊олдұ↓///	Өте орынды және дұрыс сұрақ. Неге десеңіз, кей кезде әлеуметтік желілерде осындай сұрақтар туындап жатыр. Иә, президенттің Жер туралы заң жобасы парламентке келіп түсіп жатса, онда жер комиссиясы неге құрылып, онда не талқыланып жатыр деген сияқты кейбір азаматтардан жаңағы осындай сұрақтар келіп түсіп жатады. Міне осыған байланысты түсініктеме беріп кету керек шығар деп ойлаймын тағы да. Президенттің бастамасымен дайындалған Жер туралы заң жобасы, заң жобасында тек қана бір-ақ норма қарастырылады, яғни жерді шетелдіктерге сатуға және жалға беруге тыйым салу болды.
Ерлан Қарин	▶	↑ал жер комиссиясында // → жерді пайдалануға қатысты //^уөзге мәселелер // → талқыланып пысықталады ↓/// ↑неге? /// ↑себ̊ебі / жер мәселесіне қатысты // → бірнеше сұрақтар // → қоғам ішінде // →^уосы жылдары // талқыланып̊͡ гелген б̊олатын //→ жерді шетелдіктерге сату-сатпау жөнінде // → қазақ̊стандықтарға жекеменшікке сатуға бола ма // → жалға беруге қатысты // тағысын тағʼб̊асқа ↓/// ↑алайда / дәл^уосы мәселелердің ішінде // → жерді шетелдіктерге / сатуға тыйым салыну бойынша // → қоғамда да //→ билікте де // → ұстанымның бір^йекендігін^йескере^уотырып // → президент / ұлттық кеңестің бесінші^уотырысында // → жыйырма бесінші ақпанда // мәлімдеме жасап // →^уосы мәселе бойынша // → түрлі жаңағы дауға // → пікірталастарға нүкте қою қажеттігі жөнінде /	↑ал жер ͡ гомұйссұйасында //→ жерді пайдаланұуға͡ ғатысты // ^уөзгө мәселелер // → талқыланып ͡ пысықталады↓/// ↑неге/// ↑себ̊еб̊і / жер мәселесіне͡͡ ғатысты //→ бірнеше сұрақтар // → қоғам ішінде // → ^уосұ жылдары // талқыланып ͡ келгем ͡ б̊олатын //→ жерді шетелдіктерге сатұу-сатпау жөнүндө //→ қазағыстандықтарға жекеменшікке сатұуға ͡ б̊олама // → жалға ͡ б̊ерүугө͡ ғатысты // тағысын тағы ͡ б̊асқа ↓/// ↑алайда / дәл ^уосұ мәселелердің ішінде // → жерді шетелдіктерге / сатұуға тыйым сал^ынұу ͡ б̊ойұнша //→ қоғамда ͡ да //→ бійлікте ͡ де //→ ұстанымның ͡ бір ^йекендігін ^йескере ^уотұрұп //→ презійдент / ұлттұқ͡ кеңестің бесінші ^уотұрұсұнда //→жыйырма ͡ б̊есінші ͡ ақпанда // мәлімдеме жасап //→ ^уосұ мәселе ͡ б̊ойұнша // → түрлү жаңағы дауға //→ пікірталастарға нүктө ͡ ғойу͡ ғажеттігі жөнүндө / сондұқтан ^уөз тарапынам ͡ біржола шешімді ͡ ғаб̊ылдап //→ ^уөзүнүң презійденттік заң бастамасы // тұрғұсұнан / арнайы заңды дайындаұуға тап̊сырма ͡ б̊ерді↓/// ↑презійдент әкімшілігіне //→ сөйтүп / ^уонекінші наурұзда //→ презійдент ^уөзүнүң арнайы жолдауұмен // → парламентке /→ ^уосұ жерді // шетелдіктерге сатұуға және жалға ͡ б̊ерүугө тыйым ͡ салұу ͡ б̊ойұнша → арнайы заң жоб̊асын // парламентке ^уонекінші наурұзда жіб̊ергем ͡ болатын ↓/// ↑соған сәйкес / жұмұс тоб̊ұ ͡ ғұрұлдұ //→ бірнеше талқылаулар ͡ б̊олдұ//→ комұйтеттің бірнеше ^уотұрұсұ ͡ б̊олдұ///↓	Ал жер комиссиясында жерді пайдалануға қатысты өзге мәселелер талқыланып пысықталады. Неге? Себебі жер мәселесіне қатысты бірнеше сұрақтар қоғам ішінде осы жылдары талқыланып келген болатын жерді шетелдіктерге сату-сатпау туралы. Қазақстандықтарға жекеменшікке сатуға бола ма, жалға беруге қатысты тағысын тағы басқа. Алайда дәл осы мәселелердің ішінде жерді шетелдіктерге сатуға тыйым салыну бойынша қоғамда да, билікте де ұстанымның бір екендігін ескере отырып, президент ұлттық кеңестің 5-отырысында 25 ақпанда мәлімдеме жасап, осы мәселе бойынша түрлі дауға, пікірталастарға нүкте қою қажеттігі жөнінде.
Ерлан Қарин	▶	сондықтан^уөз тарапынан біржола шешімʼ͡ ғаб̊ылдап //→^уөзінің президенттік заң бастамасы // тұрғысынан / арнайы заңды дайындауға тапсырма берді ↓/// ↑президент әкімшілігіне // → сөйтіп /^уонекінші наурызда // → президент^уөзінің арнайы жолдауымен // → парламентке /→^уосы жерді // шетелдіктерге сатуға және жалға беруге тыйым салу // бойынша → арнайы заң жоб̊асын // парламентке^уонекінші наурызда жіб̊ерген болатын ↓/// ↑соған сәйкес / жұмыс тоб̊ы құрылды // → бірнеше талқылаулар болды // → Комитеттің бірнеше^уотырысы болды ↓///	↑сөйтүп / ^уөткөн аптада // бірінші ^уоқұлұмұ ^уөттү //→ бүгүм ͡ міне / ^йекінші ^уоқұлұмұ ^уөтүп //→ мәж^ілістен ^йенді ͡ б̊ұл заң жоб̊асы // сенатқа түсөді///↓	Сондықтан өз тарапынан біржола шешімді қабылдап, өзінің президенттік заң бастамасы тұрғысынан арнайы заңды дайындауға тапсырма берді президент әкімшілігі. Сөйтіп 12 наурызда президент өзінің арнайы жолдауымен парламентке осы Жерді шетелдіктерге сатуға және жалға беруге тыйым салу бойынша арнайы заң жобасын парламентке 12 наурызда жіберген болатын. Соған сәйкес жұмыс тобы құрылды. Бірнеше талқылаулар болды, комитеттің бірнеше отырысы болды. Сөйтіп өткен аптада 1-оқылымы өтті. Бүгін міне екінші оқылымы өтіп, мәжілістен енді бұл заң жобасы сенатқа түседі.
Ерлан Қарин	▶	↑ сөйтіп /^уөткен аптада // бірінші^уоқылымы^уөтті // → бүгін міне /^йекінші^уоқылымы^уөтіп // → мәжілістен^йенді бұл заң жоб̊асы // сенатқа түседі ↓/// ↑сөйтіп / қазақ̊стандықтардың / арасында // →^уөте көп // соңғы жылдары / талқыланған // → жерді шетелдіктерге сатуға байланысты // → түрлі дау-дамай // → түрлі әңгімелерге^уосымен / нүкте қойылып // → бұл әңгімелер / тыйылады деп сенеміз // →йағни президент /^уосы мәселе бойынша // → түрлі пікірталастарға қатысты нүкте қойып // → тиісті заң жоб̊асын // →^уөз бастамасымен дайындап // → конституцияға сәйкес // → үкімет / заң жоб̊асын дайындап // → парламент^уөзінің бастамасымен дайындап // → және президент / міне / президент^уосы заң жоб̊асын^уөзінің / конституциялық тәртіпке сәйкес // →^уөзінің бастамасы тұрғысынан дайындатқызып // → әдейі парламентке жіб̊еріп // → міне / бүгін сол мәжіліс пен сенатқа түсүп̊ жатыр ↓///	↑сөйтүп / қазағыстандықтардың арасында // → ^уөтө͡ гөп // → соңғұ жылдары / талқылаңған // → жерді шетелдіктерге сатұуға ͡ б̊айланысты // → түрлү дау͡ дамай // → түрлі әңгімелерге ^уосұмен / нүктө͡ ғойұлұп // → бұл әңгімелер / тыйылады деп̊ ͡ сенеміз // → йәғ^іній презійдент / ^уосұ мәселе ͡ б̊ойұнша // → түрлү пікірталастарға͡ ғатысты нүктө͡ ғойұп // → тійісті заң жоб̊асын // → ^уөз ͡ б̊астамасымен дайындап // → констұйтұусұйаға сәйкес // → үкүмөт / заң жоб̊асын дайындап // → парламент ^уөзүнүң бастамасымен дайындап // → және презійдент / міне / презійдент ^уосұ заң жоб̊̊асын ^уөзүнүң / констұйтұусұйалық тәртіпке сәйкес // → ^уөзүнүң бастамасы тұрғұсұнан дайындатқызып // → әдейі парламентке жіб̊еріп // → міне / бүгүн сол мәж^іліс пен сенатқа түсүп ͡ жатыр ↓///	Сөйтіп қазақстандықтардың арасында өте көп соңғы жылдары талқыланған жерді шетелдіктерге сатуға байланысты түрлі дау-дамай, түрлі әңгімелерге осымен нүкте қойылып, бұл әңгімелер тыйылады деп сенеміз және президент осы мәселе бойынша түрлі пікірталастарға қатысты нүкте қойып, тиісті заң жобасын өз бастамасымен дайындап, Конституцияға сәйкес өкімет заң жобасын дайындап, парламент өзінің бастамасымен дайындап және президент осы заң жобасын өзінің конституциялық тәртіпке сәйкес өзінің бастамасы тұрғысынан дайындатқызып, әдейі парламентке жіберіп, міне бүгін сол мәжіліс пен сенатқа түсіп жатыр.
Ерлан Қарин	▶	↑ал / жер комиссиясы // →^уосы жер мәселесіне қатысты // → мысалға айталық // → қазақ̊стандықтарға жерді сатуға байланысты // → жер кадастры // → тағысын тағы басқа түрлі жаңағы / жер қатынастары // мәселесінен туындап^уотырған // → басқа да мәселелер бойынша // → соларды талқылап // асықпай жан-жақты қарап // → пысықтап // → жаңағы / сарапшылардың қатысуымен // → соны жан-жақты қарап // →^уөздері / бір шешімге келу керек ↓/// ↑бұлйағни басқа мәселелер бойынша / ал президенттің заң жоб̊асы // → тек қана шетелдіктерге сатуға // → және жалға беруге тыйым салу мәселесі бойынша // → тағʼда қысқаша айтып^уөткенде ↓///	↑ал / жер ͡гомұйссұйасы //→ ^уосұ жер мәселесіне͡ ғатысты //→ мысалғ'айталық //→ қазағыстандықтарға жерді сатұуға ͡ б̊айланысты //→ жер ͡ гадастры // → тағысын͡ тағы ͡ б̊асқа түрлү жаңағы / жерғатынастары // мәселесінен тұуұндап ^уотұрған // → басқа͡ да ͡ мәселелер ͡ б̊ойұнша //→ соларды талқылап // асықпай жан͡ жақты͡ ғарап // → пысықтап // → жаңағы / сарап̊шылардың ͡ ғатысұумөн // → сонұ жан͡ жақты͡ ғарап // → ^уөздөрү ͡ б̊ір шешімге ͡ гелүу͡ герек ↓/// ↑бұл йәғіній басқа мәселелер ͡ б̊ойұнша / ал презійденттің заң жоб̊асы // → текқана шетелдіктерге сатұуға // → және жалға ͡ б̊ерүугө тыйым салұу мәселесі ͡ б̊ойұнша // → тағы ͡ да ͡ ғысқаша айтып ^уөткөндө ↓///	Ал жер комиссиясы осы жер мәселесіне қатысты мысалға айталық, қазақстандықтарға жерді сатуға байланысты жер кадастры, тағысын тағы басқа түрлі жаңағы жер қатынастары мәселесінен туындап отырған басқа да мәселелер бойынша соларды талқылап, асықпай жан-жақты қарап, пысықтап, жаңағы сарапшылардың қатысуымен соны жан-жақты қарап, өздері бір шешімге келу керек. Бұл яғни басқа мәселелер бойынша, ал президенттің заң жобасы тек қана шетелдіктерге сатуға және жалға беруге тыйым салу мәселесі бойынша тағы да қысқаша айтқанда.
Ерлан Қарин	▶	↑оны^йенді / мысалға / жер комиссиясы құзыретінде // → және жер комиссиясы //^уөзінің құрамына жаңағы түрлі қоғам қайраткерлері // →^уосы ауыл шаруашылығымен айналысатын кәсіп̊керлер де бар // → мемілекеттік^уоргандарының^уөкілдері бар // →^уолар^уосы әр семб̊і сайын //^уотырысы^уөтүп̊ жатыр // →^уосы / жер комиссиясының аясында // →^уосы және^уөзге де мәселелер //^уосыдан туындайтын басқа да мәселелер бар // → соларды жан-жақты пысықтап // талқылаулары керек та // → талқылап /^уосыдан жаңағы тиісті шешімдер // қабылдайтын болады ↓/// ↑бірақ жерді / шетелдіктерге / сатуға //→ және жалға беруге // → біржола тыйым салынатын болады ↓///	↑^уонұ ^йенді / мысалға / жер ͡ гомұйссұйасы ͡ ғүзүретінде // → және жер ͡ гомұйссұйасы // ^уөзүнүң ͡ ғұрамына жаңағы түрлү қоғам͡ ғайраткерлері // → ^уосұ ауұлшарұуашылығымен айналысатың ͡ гәсіпкерлер ͡ де ͡ б̊ар // → мем^ілекеттіг ͡ ^уоргандарының ^уөкүлдөрү ͡ б̊ар // → ^уолар ^уосұ әр ͡ семб̊і ͡ сайын // ^уотұрұсұ ^уөтүп ͡ жатыр // → ^уосұ / жер ͡ гомұйссұйасының айасында // → ^уосұ және ^уөзгө ͡ де мәселелер // ^уосұдан тұуұндайтым ͡ басқа͡ да мәселелер ͡ б̊ар // → соларды жан͡ жақты пысықтап // талқылаұулары͡ герек ͡ та // → талқылап / ^уосұдан жаңағы / тійісті шешімдер ͡ ғаб̊ылдайтым ͡ болады↓/// ↑бірақ / жерді шетелдіктерге сатұуға //→ және жалға ͡ б̊ерүугө // → біржола тыйым салынатым ͡ болады↓ ///	Оны енді мысалға, комиссия жер комиссиясы құзыретінде және жер комиссиясы өзінің құрамына жаңағы түрлі қоғам қайраткерлері. Осы ауыл шаруашылығымен айналысатын кәсіпкерлер де бар, мемлекеттік органдарының өкілдері бар. Олар осы әр сенбі сайын отырысы өтіп жатыр. Осы жер комиссиясының аясында осы және өзге де мәселелер, осыдан туындайтын басқа да мәселелер бар. Соларды жан жақты пысықтап талқылаулары керек, талқылап осыдан жаңағы тиісті шешімдер қабылдайтын болады. Бірақ жерді шетелдіктерге сатуға және жалға беруге біржола тыйым салынатын болады.
Ерлан Қарин	▶	↑оны мына / заң жоб̊асы айасында // → басқа͡ да /^уосыдан туындайтын нормалар бар ↓/// ↑мысалға / шетелдіктердің үлесі бар // → компанияларға // → тағʼсын͡ тағʼ͡ басқа //→^уосындай /йағни / шетелдіктердің қандай да бір қатысуымен / мүмкіндік беретін жолдардың барлығына да тыйым салынатын болады // →^уосы заң нормасымен ↓///	↑^уонұ мына / заң жоб̊ас'айасында // → басқа͡ да / ^уосұдан тұуұндайтын нормалар ͡ б̊ар ↓ /// ↑Мысалға / шетелдіктердің үлөсү ͡ б̊ар // → компанійаларға // → тағысын тағы ͡ б̊асқа //→ ^уосұндай / йәғіній / шетелдіктердің ͡ ғандайда ͡ б̊ір ͡ ғатысұуұмен / мүмкүндүк ͡ перетін жолдардың барлығына͡ да тыйым салынатым ͡ болады //→ ^уосұ заң нормасымен ↓///	Оны мына заң жобасы аясында басқа да осыдан туындайтын нормалар бар. Мысалға, шетелдіктердің үлесі бар компанияларға, тағысын тағы басқа осындай. Яғни шетелдіктердің қандай да бір қатысуымен мүмкіндік беретін жолдардың барлығына да тыйым салынатын болады, осы заң нормасында.
Ерлан Қарин	▶	↑әрб̊ір ұлттық кеңестің^уотырысынан кейін // → ұлттық кеңестің хатшылығы тарапынан // → арнайы жосп̊ар // қаб̊ылданатʼ↓/// ↑кем дегенде // → сол жосп̊арға әдетте сол // → жыйырмадан астам президенттің тапсырмалары^йенуімен ↓/// ↑енді бесінші^уотырыс болса // → бесінші жосп̊ар қабылданып^уотырмыз ↓/// ↑осы жосп̊ардың / жүзеге асырылуын / хатшылық /^уөз бақылауына алады ↓///	↑әрб̊ір ұлттұқ͡ кеңестің ^уотұрұсұнаң͡ гейін // → ұлттұқ͡ кеңестің ͡ ғатш̆ылығы тарапынан // → арнайы жоспар ͡ ғаб̊ылданады↓/// ↑кем͡ дегенде // → сол жоспарға әдетте сол // → жыйырмадан астам презійденттің тап̊сырмалары ^йенүуүмөн ↓/// ↑йенді ͡ б̊есінші ^уотұрұс ͡ полса // → бесінші жоспар ͡ ғаб̊ылданыб̊ ͡ отұрмұз///↓ ^уосұ жоспардың жүзөг'ас^ырылұуұн →// хатш̆ылық ^уөз ͡ б̊ақылаұуұн'алады↓///	Әрбір ұлттық кеңестің отырысынан кейін ұлттық кеңестің хатшылығы тарапынан арнайы жоспар қабылданады. Кем дегенде сол жоспарға әдетте сол 20-дан астам президенттің тапсырмалары енуімен. Енді 5-отырыс болса, 5-жоспар қабылданып отырмыз. Осы жоспардың жүзеге асырылуын хатшылық өз бақылауына алады.
Ерлан Қарин	▶	↑оларды пысықтап // → сол тиісті / мемілекеттік^уоргандармен қалай жүзеге асады // →^уоның^уорындалу барысын қадағалап^уотырады ↓/// ↑жаңағы сіз айтып^уотырған // → негізгі бүгінгі күннің басты тақырып̊тарының бірі // → жер / мәселесіне қатысты // заң жоб̊асының мәжілісте // →^йекінші^уоқылымнан^уөткенін // →^уонда / қаншама талқылаулар^уөтті // → жұмыс тоб̊ының͡ ғаншама мәжілісі^уөттү // →^уол жерден қандай ұсыныстар тағʼ͡ айтылды ↓/// ↑аграрлық комитетте // →^уосы заңға қатысты қаншама^уотырыс болды // →^уол жерде қандай талқы // алып^уотырамыз ↓///	↑^уоларды пысықтап // → сол тійісті / мемілекеттіг ͡ ^уоргандармең ͡ ғалай жүзөгʼасады //→ ^уонұң ^уорұндалұу ͡ б̊арысың͡ ғадағалаб̊ ͡ ^уотұрады↓/// ↑жаңағы сіз айтыб̊ ͡ ^уотұрған // → негізгі ͡ б̊үгүңгү͡ гүннүң басты тақ^ырыптар^ының бірі // → жер мәселесіне͡ ғатысты // заң жоб̊ас^ының мәж^ілісте // → ^йекі ^уоқұлұмнан ^уөткөнүн // → ^уонда͡ ғаншама талқылаулар ^уөттү // → жұмұс тоб̊ұнұң͡ ғаншама мәж^ілісі ^уөттү // →^уол жердең͡ ғандай ұсұнұстар тағʼайтылды ↓/// ↑аграрлық ͡ комұйтетте // → ^уосұ заңға͡ ғатысты͡ ғаншама ^уотұрұс ͡ полдұ // → ^уол жерде ͡ ғандай талқыалыб̊ ͡ отұрамыз ↓///	Оларды пысықтап, сол тиісті мемлекеттік органдармен қалай жүзеге асады, оның орындалу барысын қадағалап отырады. Жаңағы сіз айтып отырған негізгі бүгінгі күннің басты тақырыптарының бірі - жер мәселесіне қатысты заң жобасынының мәжілісте 2-оқылымнан өткен, онда қаншама талқылаулар өтті, жұмыс тобының қаншама мәжілісі өтті. Ол жерден қандай ұсыныстар тағы айтылды, аграрлық комитетте осы заңға қатысты қаншама отырыс болды, ол жерде қандай талқылаулар болды, осының барлығынан біздер әрине, харабардар болып, ақпараттар алып отырамыз.
Ерлан Қарин	▶	↑сөйтіп / біздер кез келген^уосындай секілді тапсырманың // жүзеге асырылуын // → мұқият қадағалап // → бақылап^уотырамыз ↓/// ↑енді / пезиденттің^уосының / алдындағы да / басқа да^уотырыстарда берген // тапсырмаларының барлығының жүзеге асырылуына келетін болсақ // → қазіргі уақытта // → мысалы /^йең негізгі үлкен тақырыптардың бірі //→^уол президенттің /^уөз тарапынан жариялаған саяси реформалары // → саяси бастамалары ↓///	↑сөйтүп / біздер ͡ гезгелген ^уосұндай секілді тап̊сырманың // жүзөгʼас^ырылұуұн // → мұқұйат қадағалап // → бақ^ылаб̊ ͡ ^уотұрамыз ↓/// ↑ ^йенді / презійденттің ^уосұнұң алдындағы͡ да // → басқа͡ да ^уотұрұстарда / берген тап̊сырмаларының барлығының жүзөгʼас^ырылұуұна͡ гелетім ͡ болсақ // → қәзіргі ^ұуақытта // → мысалы / ^йең негізгі үлкөн тақ^ырыптардың бірі // → ^уол презійденттің / ^уөз тарапынан жәрійалаған сайасый ^іреформалары // → сайасый ͡ б̊астамалары ↓///	Сөйтіп, біздер кез келген осындай секілді тапсырманың жүзеге асырылуын мұқият қадағалап, бақылап отырамыз. Енді президенттің осының алдындағы да, басқа да отырыстарда берген тапсырмаларының барлығының жүзеге асырылуына келетін болсақ, қазіргі уақытта мысалы, ең негізгі үлкен тақырыптардың бірі, ол - президенттің өз тарапынан жариялаған саяси реформалары, саяси бастамалары.
Ерлан Қарин	▶	↑міне /^уосы уақытқа / сол президенттің жариялаған саяси реформаларының үш пакеті // → болған болатын // →^уонтоғызыншы жылдан бері // → жариялаған /йағни^уонтоғызыншы жылдың жыйырмасыншы желтоқс̊анда // саяси реформаның бірінші пакеті // жарияланды ↓///^уөткен жылы // → бірінші қыргүйекте // президент^уөзінің жолдауында // саяси реформаларының^йекінші пакетін жариялады // → және биыл / қаңтардың^уонбесінде // жаңа парламенттің ашылуында // → президент саяси реформаның үшінші пакетін жариялаған болатын ↓/// ↑міне / бірінші пакеті // → толықтай жүзеге асырылды // → саяси реформа^уосы күнге дейін // →	↑міне / ^уос'^ұуақытқа / сол презійденттің жәр^ійалаған сайасый ^іреформаларының → // үш пакеті болғам ͡ болатын //→^уонтоғұзұншы жылдам ͡ бері жәр^ійалаған →// йәғ^іній ^уонтоғұзұншы жылдың жыйырмасыншы желтоқ̊санда →// сайасый ^іреформаның бірінші пакеті жәр^ійаланды ↓/// ↑^уөткөн жылы // → бірінші ͡ ғыргүйөктө // презійдент ^уөзүнүң жолдаұуұнда // сайасый ^іреформаларының ^йекінші пакетін жәрійалады // → және б̊ыйыл / қаңтардың ^уомбесінде // жаңа парламенттің ашылұуұнда //→ презійдент ͡ čайасый ^іреформаның үшүншү пакетін жәрійалағам ͡ болатын ↓/// ↑міне / бірінші пакеті // → толұқтай жүзөг'ас^ырылды //→ сайасый ^іреформа/^уосұ ͡ гүңгө дейін // →	Міне, осы уақытқа сол президенттің жариялаған саяси реформаларының 3 пакеті болған болатын. 19-жылдан бері жариялаған, яғни 19-жылдың 20 желтоқсанда саяси реформаның бірінші пакеті жарияланды. Өткен жылы бірінші қыркүйекте президент өзінің жолдауында саяси реформаларының екінші пакетін жариялады және биыл қаңтардың 15-інде жаңа парламенттің ашылуында президент саяси реформаның үшінші пакетін жариялаған болатын. Міне, бірінші пакеті толықтай жүзеге асырылды, саяси реформа осы күнге дейін.
Ерлан Қарин	▶	саяси реформа бірінші пакеті бойынша // сегіз заң қаб̊ылдандʼ ↓/// ↑қазір /^йекінші және үшінші пакеті бойынша //→ тиісті жұмыстар // атқарылып жатыр ↓/// ↑бүгін^йенді мысалы мәжілісті / айтып^уотырмыз ғой // → мысалы / күнү͡ геше // дәл͡ геше //→ мәжілісте / мәжіліске / президенттің^йекінші және үшінші саяси реформалар пакеті // бойынша дайындалған / бірнеше↑ заң жоб̊алары͡ геліп түсүп //→^уолардың таныстырылымы^уөтті ↓/// ↑енді / соған сәйкес^йенді әрʼғарай͡ да жұмыстар жалғасатын болатʼ ↓ /// ↑ол қандай заң жоб̊алары? ↑///	сайасый ^іреформа ͡ б̊ірінші пакеті ͡ б̊ойұнша // сегіз заң ͡ ғаб̊ылданды↓/// ↑қәзір / ^йекінші және үшүншү пакеті б̊ойұнша // → тійісті жұмұстар // атқарылыб̊ ͡ жатыр ↓/// ↑бүгүн ^йенді мысалы мәж^ілісті / айтыб̊ ͡ отұрмұз ͡ ғой // → мысалы / күнү͡ геше // дәл͡ геше //→ мәж^ілісте / мәж^іліске / презійденттің ^йекінші ͡ және ͡ үшүншү сайасый ^іреформалар пакеті ͡ б̊ойұнша дайындалған → // бірнеше заң жоб̊алары͡ геліп ͡ түсүп //→ ^уолардың таныстырылымы ^уөттү ↓/// ↑^йенді / соған сәйкес ^йенді арығарай͡ да жұмұстар жалғасатым ͡ болады ↓ /// ↑уол͡ ғандай заң жоб̊алары ↑///	Саяси реформа бірінші пакеті бойынша 8 заң қабылданды. Қазір екінші және үшінші пакеті бойынша тиісті жұмыстар атқарылып жатыр. Бүгін енді мысалы мәжілісті айтып отырмыз ғой. Мысалы, күні кеше, дәл кеше мәжілісте, мәжіліске президенттің екінші және үшінші саяси реформалар пакеті бойынша дайындалған бірнеше заң жобалары келіп түсіп, олардың таныстырылымы өтті. Енді соған сәйкес енді әрі қарай да жұмыстар жалғасатын болады. Ол қандай заң жобалары?
Ерлан Қарин	▶	↑ол / саяси партиялардың сайлау кезінде // → сайлау таб̊алдырығын жеті пайыздан бес пайызға дейін / төмедету // → және сайлау бюллетеньдеріне бәріне қарсымын деген графаны^йенгізу // → және / биыл / президенттің бастамасымен білесіздер // →^йелде тұңғыш͡ рет // ауыл әкімдерінің тікелей сайлауы^уөтөтʼ ↓/// ↑осы сайлауға қатысты // → бірнеше заңға^уөзгерістер^йенгізді ↓/// ↑міне^уосы / заң жоб̊алар' да // күні͡ геше жаңағы / мәжіліске͡ геліп түсті // →^йенді / соған сәйкес мәжілістің қаб̊ырғасында // →^уосындай талқылаулар^уөтетін б̊олат' ↓///	↑^уол / сайасый партыйалардың сайлау͡ гезінде // → сайлау таб̊алдырығын / жеті пайыздам ͡ бес ͡ пайызға ͡ дейін төмөндөтүу // → және сайлау бійллөтөндөріне ͡ б̊әріне͡ ғарсымын деген графаны ^йеңгізүу // → және ͡ б̊ыйыл / презійденттің бастамасымем ͡ білесіздер // → ^йелде тұңғұш͡ ірет // ауұл әкімдерінің тікелей сайлауұ ^уөтөдү ↓/// ↑^уосұ сайлауға͡ ғатысты // → бірнеше заңға ^уөзгөрүстөр ^йеңгізді ↓ /// ↑міне / ^уосұ заң жоб̊алары ͡ да // күнү͡ геше жаңағы / мәж^іліске͡ геліп ͡ түстү // → ^йенді / соған сәйкес мәж^ілістің ͡ ғаб̊ырғасында // → ^уосұндай талқылаулар ^уөтөтүм ͡ болады↓///	Ол - саяси партиялардың сайлау кезінде, сайлау табалдырығын жеті пайыздан бес пайызға дейін төмедету және сайлау бюллетеньдеріне "бәріне қарсымын" деген графаны енгізу және биыл президенттің бастамасымен білесіздер, елде тұңғыш рет ауыл әкімдерінің тікелей сайлауы өтеді. Осы сайлауға қатысты бірнеше заңға өзгерістер енгізді. Міне осы заң жобалары да күні кеше жаңағы мәжіліске келіп түсті енді. Соған сәйкес мәжілістің қабырғасында осындай талқылаулар өтетін болады.
Ерлан Қарин	▶	↑осының барлығын әрине / біздер бақылап // → қадағалап^уотырамыз // →^уөз тарапымыздан ↓/// ↑қандай талқылаулар болат' // → қандай қосымша ұсыныстар айтылат' // → деген секілді ↓/// ↑бұл айтылып^уотырған^уөзгерістердің барлығы // → үлкен^уөзгерістер // → үлкен бетбұрысты^уөзгерістер↓ /// ↑мысалға биылғы / бірінш' рет // →^уөткізілейін деп^уот' қан // →ауыл әкімдерінің тікелей сайлауы // → мысалға / биыл сегізжүзге жуық ауыл әкімдері // → тікелей сайланатын б̊олат' ↓///	↑^уосұнұң барлығын әрійне / біздер б̊ақ^ылап // → қадағалаб̊ ͡ отұрамұз // → ^уөз тарапымыздан ↓/// ↑қандай талқылаулар ͡ б̊олады // → қандай ͡ ғосұмша ұсұнұстар айтылады// → деген секілді ↓/// ↑бұл айтылыб̊ ͡ отұрған ^уөзгөрүстөрдүң барлығы // → үлкөн ^уөзгөрүстөр // → үлкөм ͡ бетб̊ұрұсты ^уөзгөрүстөр ↓/// ↑мысалға ͡ б̊ыйылғы ͡ б̊ірінш՚ірет // → ^уөткүзүлөйүн деб̊ ͡ отұрған // → ауұл әкімдерінің тікелей сайлауұ // → мысалға / быйыл сегіжжүзгө ͡ жұуұғ ͡ ауұл ͡ әкімдері // → тікелей сайланатым ͡ болады ↓///	Осының барлығын әрине, біздер бақылап, қадағалап отырамыз өз тарапымыздан. Қандай талқылаулар болады, қандай қосымша ұсыныстар айтылады деген секілді. Бұл айтылып отырған өзгерістердің барлығы үлкен өзгерістер, үлкен бетбұрысты өзгерістер. Мысалға биылғы бірінші рет өткізілейін деп отырған ауыл әкімдерінің тікелей сайлауы. Мысалға биыл 800-ге жуық ауыл әкімдері тікелей сайланатын болады.
Ерлан Қарин	▶	↑бұрын сайланған // ауыл әкімдері //→ мысалға / мына жанама түрде сайланған // →^уолардың^уөкілеттілігі тоқтайды // → соған сәйкес^йендігі әкімдер / тікелей сайлау арқылы // сайланатын болды ↓/// ↑бұл да біздің /^йеліміздің саяси дамуындағы // үлкен бір / айтулы^уоқиға // → жаңа бір кезең // → себ̊ебі біздің халық // → тікелей /^уөзінің әкімдерін сайлап // → сол арқылы^уөздерінің / саяси құқықтарын // → кең түрде жүзеге асыруға // тағ' бір қосымша // мүмкіндікке ие болат' ↓ ///	↑бұрұн сайлаңған // ауұл әкімдері // → мысалға / мына жанама түрдө сайлаңған //→ ^уолардың ^уөкүлөттүлігі тоқтайды // → соған сәйкес ^йендігі әкімдер / тікелей сайлау арқылы / сайланатым ͡ болады ↓ /// ↑бұл͡ да б̊іздің / ^йеліміздің сайасый дамұуұндағы // үлкөм ͡ бір / айтұул'оқұйға // → жаңа ͡ б̊ір͡ гезең //→ себ̊еб̊і ͡ б̊іздің ͡ ғалық // → тікелей / ^уөзүнүң әкімдерін сайлап // → сол арқылы ^уөздөрүнүң / сайасый ͡ ғұқұқтарын // → кең түрдө жүзөг'ас^ырұуға // тағ՚бір ͡ ғосұмша // мүмкүндүкке ͡ ійе ͡ б̊олады ↓ ///	Бұрын сайланған ауыл әкімдері, мысалға мына жанама түрде сайланған, олардың өкілеттілігі тоқтайды, соған сәйкес ендігі әкімдер тікелей сайлау арқылы сайланатын болды. Бұл да біздің еліміздің саяси дамуындағы үлкен бір айтулы оқиға, жаңа бір кезең. Себебі біздің халық тікелей өзінің әкімдерін сайлап, сол арқылы өздерінің саяси құқықтарын кең түрде жүзеге асыруға тағы бір қосымша мүмкіндікке ие болады.
Ерлан Қарин	▶	↑енді / жаңа жоғарыда айтып^уотырғандай // → әрине бұл / шындыққа сай гелмейт' ↓/// ↑себ̊ебі / тағ' да͡ ғайталап^уөтейін // → президенттің / жариялаған саяси реформалардың бірінші пакеті // толықтай жүзеге асырылып // →^уоның аясында // сегіз заң ғаб̊ылданған болатын ↓/// ↑атап^уөтейін // → бұл / саяси партиялардың / тіркеу үшін қажетті қырықмыңнан жыйырмамыңға дейін азайту // → әйелдер мен^йер жас азаматтарға // → міндетті түрде //^уотыз пайыздық квотаны сайлау тізімдерін беру // → мүлдем / сайлауға саяси митингілер туралы // жаңа заң // қаб̊ылданған болатын б̊олатын // →	↑^йенді / жаңа жоғарыд'айтып ^уотұрғандай // → әрійне ͡ б̊ұл / шындыққа сай ͡ гелмейді↓/// ↑себ̊еб̊і / тағы ͡ да͡ ғайталаб̊ ͡ ^уөтөйүн // → презійденттің жәрійалаған сайасый ^іреформалардың бірінші пакеті // толұқтай жүзөг՚ас^ырылып // → ^уонұң айасында / сегіз заң ͡ ғаб̊ылдаңғам ͡ болатын ↓/// ↑атаб̊ ͡ ^уөтөйүн // → бұл / сайасый партыйалардың / тіркеу ͡ үшүң ͡ ғажетті ͡ ғырықмыңнан жыйырмамыңғ ͡ дейін азайтұу // → әйелдер мен ^йер жас азаматтарға // → міндетті түрдө // ^уотұс ͡ пайыздық квотаны сайлау тізімдерім ͡ берүу // → мүлдөм / сайлауға сайасый мійтійңгілер тұуралы // жаңа заң ͡ ғаб̊ылдаңғам ͡ болатын //	Енді жаңа жоғарыда айтып отырғандай, бұл шындыққа сай келмейді. Себебі тағы да қайталап өтейін, президенттің жариялаған саяси реформалардың бірінші пакеті толықтай жүзеге асырылып, оның аясында 8 заң қабылданған болатын. Атап өтейін, бұл саяси партиялардың тіркеу үшін қажетті 40 мыңнан 20 мыңға дейін азайту, әйелдер мен ер жас азаматтарға міндетті түрде 30 пайыздық квотаны сайлау тізімдерін беру, сайлауға саяси митингілер туралы жаңа заң қабылданған болатын.
Ерлан Қарин	▶	және͡ де / жүзотызыншы баб̊ты // декриминализация бойынша //^уөзгеріс қаб̊ылдант' // →йағни^уосындай секілді / маңызды бастамалар // барлық / маңызды бастама // жүзөг' асып қаб̊ылданды↓/// ↑қазір^йекінш' үшүнші пакеті бойынша // → қазірдің^уөзінде // заң жоб̊алар // жоғарыда айтып^уотырғандай // → қазірдің^уөзінде / парламентке келіп түсті // →йағни жұмыстар жалғасып жатыр↓ /// ↑бұл жұмыстарға // → сарап̊шылар // → қоғам͡ ғайраткерлері // → кең тартылуда ↓/// ↑сондықтан͡ да / алдағы уақытта // → мына / жылдың аяғына дейін // → президенттің /^йекінш' үшінші жаңағы пакеттері бойынша // → жаңағы саяси реформалардың да // → тиісті заң жоб̊алары қаб̊ылданат' // деп үміттенеміз ↓///	→ және͡ де жүзотұзұншы ͡ б̊аб̊ты // декріймійналыйзасыйа ͡ б̊ойұнша // ^уөзгөрүс ͡ қаб̊ылданады // → йәғ^іній ^уосұндай секілді / маңызды ͡ б̊астамалар // барлық / маңызды ͡ б̊астама // жүзөг՚асып ͡ қаб̊ылданды↓/// ↑қәзір ^йекінш՚үшүншү пакеті ͡ б̊ойұнша // → қәзірдің ^уөзүндө // → заң жоб̊алар // жоғарыд'айтып ^уотұрғандай // → қәзірдің ^уөзүндө // парламентке͡ геліп түстү // → йәғіній жұмұстар жалғасыб̊ ͡ жатыр ↓/// ↑бұл жұмұстарға // → сарап̊шылар // → қоғам͡ ғайраткерлері // → кең тартылұуда ↓/// ↑сондұқтан͡ да / алдағы ^ұуақытта // → мына / жылдың айағына ͡ дейін //→ презійденттің / ^йекінш՚үшүншү жаңағы пакеттері ͡ б̊ойұнша // → жаңағы сайасый ^іреформалардың͡ да // → тійісті заң жоб̊алары ͡ ғаб̊ылданады // деб̊ ͡ үмүттөнөмүз↓ ///	Және де 130-бапты декриминализация бойынша өзгеріс қабылданды яғни осындай секілді. Маңызды бастамалар, барлық маңызды бастама жүзеге асып қабылданды. Қазір екінші-үшінші пакеті бойынша қазірдің өзінде заң жобалар жоғарыда айтып отырғандай, қазірдің өзінде парламентке келіп түсті, яғни жұмыстар жалғасып жатыр. Бұл жұмыстарға сарапшылар, қоғам қайраткерлері кең тартылуда. Сондықтан да алдағы уақытта, мына жылдың аяғына дейін президенттің екінші, үшінші жаңағы пакеттері бойынша жаңағы саяси реформалардың да, тиісті заң жобалары қабылданады деп үміттенеміз.
Ерлан Қарин	▶	↑жоқ / асығыстық / жоқ // → деп тағ' да айт' алмаймыз ↓/// ↑себ̊ебі /^йекімың^уоналтыншы жылы // жарияланған мораторийдың мерзімі // → биыл аяқталады ↓/// ↑сондықтан әрине / жер комиссиясы // қалай͡ да бо' сада^йенді / биыл^уосындай шешімдерді қаб̊ылдау͡ герек // болат' ↓/// ↑бірақ бұл жердегі негізгі мақс̊ат // → жер комиссиясының жаңағы көтеріліп^уотырған мәселелерді // → жан-жақты / кәсіб̊керлердің мүддесі тұрғысынан // → жерді пайдаланушылардың мүддесі тұрғысынан // → қарапайым азаматтардың мүддесі тұрғысынан // →^йел экономикасы тұрғысынан //→йағни / қандай да бір сала // зардап шекпеуі керек ↓///	↑жоқ / асығыстық / жоқ // → деп тағы ͡ да ͡ айт՚алмаймыз ↓/// ↑себ̊еб̊і / ^йекімың ^уоналтыншы жылы // жәр^ійалаңған мораторұйдұң мерзімі // → быйыл айақталады ↓ /// ↑сондұқтан әрійне / жер ͡ гомұйссұйасы // ғалай͡ да ͡ б̊олса ͡ да / ^йенді ͡ б̊ыйыл ^уосұндай шешімдерді ͡ ғаб̊ылдау͡ герек ͡ полады ↓/// ↑бірақ ͡ пұл жердегі негізгі мақ̊сат // → жер ͡ гомұйссұйасының жаңағы ͡. гөтөрүлүб̊ ͡ отұрған мәселелерді // → жан͡ жақты ͡ гәсіпкерлердің мүддөсү тұрғұсұнан // → жерді пайдаланұушұлардың мүддөсү тұрғұсұнан // → қарапайым азаматтардың мүддөсү тұрғұсұнан //→ ^йел ^йекономұйкасы тұрғұсұнан // → йәғіній / қандай ͡ да ͡ б̊ір сала //зардап̊шекпеуү͡ герек ↓/// шасақталған // → бұл жерде йәғіній / сарап̊шылардың ͡ да // → ғалымдардың ͡	Жоқ, асығыстық жоқ деп тағы да айта алмаймыз, себебі 2016 жылы жарияланған мораторийдің мерзімі биыл аяқталады. Сондықтан әрине, жер комиссиясы қалай да болса да енді биыл осындай шешімдерді қабылдау керек болады. Бірақ бұл жердегі негізгі мақсат жер комиссиясының жаңағы көтеріліп отырған мәселелерді жан-жақты кәсіпкерлердің мүддесі тұрғысынан, жерді пайдаланушылардың мүддесі тұрғысынан, қарапайым азаматтардың мүддесі тұрғысынан, ел экономикасы тұрғысынан, яғни қандай да бір сала зардап шекпеуі керек.
Ерлан Қарин	▶	↑ біз мысалға / тек бір үлкен дау-дамай тұрғысынан ғана // → бұл мәселеге қарап̊͡ ғоймай // → бұл мәселенің^уоңтайлы шешімін↑ іздеуіміз керек // →йағни / бұл ауыл шаруашылығының дамуына // → қосымша түрткі болатын // → септігін тигізетін // → үлес қосатындай бір шешімдерді іздеуіміз керек ↓/// ↑міне / бұл жердегі мақс̊ат^уосында ↓/// ↑сондықтан / жер комиссиясының құрамы да // → соған сәйкес жасақталған // → бұл жердейағни / сарап̊шылардың да // → ғалымдардың да // → сол жаңағы мемілекеттік билік^уоргандарының // → жергілікті билік^уоргандарының^уөкілдерінің де // → кәсіп̊керлердің де // → фермерлердің де // →йағни қоғам / жаңағы / қоғамдық ұйымдардың^уөкілдерінің // →йағни барлық тарап̊тардың // → мүдделерін^йескерілуі тұрғысынан // → қаб̊ылдануы қажет шешімдер ↓///	↑біз мысалға / тек ͡ пір үлкөн даудамай тұрғұсұнаңғана // → бұл мәселеге ͡ ғарап ͡ қоймай // → бұл мәселенің ^уоңтайлы шешімін іздеуүмүз͡ герек // → йәғ^іній / бұл ауұлшарұуашылығының дамұуұна // → қосұмша түрткү ͡ б̊олатын // → септігін тійгізетін // → үлөс ͡ ғосатындай ͡ б̊ір шешімдерд'іздеүуүмүз ͡ герек ↓/// ↑міне / бұл жердегі мақ̊сат ^уосұнда ↓/// ↑сондұқтан / жер ͡ гомұйссұйасының ͡ ғұрамы ͡ да // → соған сәйкеш ͡. да // → сол жаңағы мем^ілекеттік бійліг ͡ органдарының // → жергілікті б̊ійліг ͡ органдарының ^уөкүлдөрүнүң ͡ де // → кәсіп̊керлердің ͡ де / → фермерлердің ͡ де // → йәғ^іній ͡ ғоғам / жаңағы / қоғамдығ ͡ ұйұмдардың ^уөкүлдөрүнүң // → йәғ^іній ͡ б̊арлық тараптардың // → мүддөлөрүн ^йескерілүуү тұрғұсұнан // → қаб̊ылданұуұ ͡ ғажет ͡ ш̆ешімдер ↓/// ↑сондұқтан / әрійне / бұл жерде ^йең бірінші мақ̊сат // → сол ͡ гөтөрүлүб ͡	Біз мысалға тек бір үлкен дау-дамай тұрғысынан ғана, бұл мәселеге қарап қоймай, бұл мәселенің оңтайлы шешімін іздеуіміз керек. Яғни бұл ауыл шаруашылығының дамуына қосымша түрткі болатын, септігін тигізетін, үлес қосатындай бір шешімдерді іздеуіміз керек. Міне, бұл жердегі мақсат осында. Сондықтан жер комиссиясының құрамы да соған сәйкес жасақталған. Бұл жерде, яғни сарапшылардың да, ғалымдардың да, сол жаңағы мемлекеттік билік органдарының, жергілікті билік органдарының өкілдерінің де, кәсіпкерлердің де, фермерлердің де, яғни қоғам, жаңағы қоғамдық ұйымдардың өкілдерінің, яғни барлық тараптардың мүдделерін ескерілуі тұрғысынан қабылдануы қажет шешімдердің.
Ерлан Қарин	▶	↑сондықтан / әрине бұл жерде^йең бірінші мақс̊ат // → сол көтеріліп^уотырған мәселелерді // → күн тәртіб̊індегі мәселелерді // жан-жақты қарастыру↓ /// ↑ал жерді тағ' да қайталап^уөтем' // → шетелдіктерге / сатуға және жалға беруге бойынша тыйым салу // → мәселесіне байланысты нүкте қойылды ↓/// ↑соған сәйкес / президенттің бастамасымен заң жоб̊асы дайындалып // → бүгін мәжілісте //^йекінші^уоқылымнан^уөтіп // →^йенді сенатақа түсті ↓/// ↑сондықтан / бұл мәселе бойынша // → ар' ғарайда талқылаудың / не тағ' да бір жаңағы / сарап̊таманың қажеттілігі жоқ ↓/// ↑бұл мәселе /^уосымен^уөзінің бұл мәселеге қатысты нүкте қойылат' ↓/// ↑әрине / әл' де сенатта талқылау бар // → бірақ жаңағы жоғарыда айтқандай // → билікте де // → қоғамда да // →^уосы мәселеге қатысты ұстаным бір↓///	уотұрған мәселелерді//→/ күн тәртіб̊індегі мәселелерді // жан͡ жақты ͡ ғарастұрұу ↓/// ↑ал жерді тағы ͡ да ͡ ғайталаб̊ ͡ ^уөтөмүн// → шетелдіктерге сатұуға және жалға ͡ б̊ерүугө ͡ б̊ойұнша тыйым салұу // → мәселесіне ͡ б̊айланысты нүктө ͡ ғойұлдұ ↓/// ↑соған сәйкес / презійденттің бастамасымен заң жоб̊асы дайындалып // → бүгүн мәж^ілісте // ^йекінші ^уоқұлұмнан ^уөтүп // → йенді сенатқа түстү ↓/// ↑сондұқтан / бұл мәселе ͡ б̊ойұнша // → арығарайда талқылаудұң / не ͡ тағы ͡ да ͡ б̊ір жаңағы / сараптаманың ͡ ғажеттілігі жоқ ↓/// ↑бұл мәселе / ^уосұмен ^уөзүнүң бұл мәселеге͡ ғатысты нүктө͡ ғойұлады ↓/// ↑әрійне / әлі ͡ де сенатта талқылау ͡ б̊ар // → бірағ ͡ жаңағы жоғарыд'айтқандай // → бійлікте ͡ де // → қоғамда ͡ да // → ^уосұ мәселеге͡ ғатыст'ұстаным ͡ б̊ір ↓///	Сондықтан әрине, бұл жерде ең бірінші мақсат, сол көтеріліп отырған мәселелерді, күн тәртібіндегі мәселелерді жан-жақты қарастыру. Ал жерді тағы да қайталап өтем, шетелдіктерге сатуға және жалға беруге бойынша тыйым салу мәселесіне байланысты нүкте қойылды. Соған сәйкес президенттің бастамасымен заң жобасы дайындалып, бүгін мәжілісте екінші оқылымнан өтіп, енді сенатақа түсті. Сондықтан бұл мәселе бойынша ары қарай да талқылаудың, не тағы да бір жаңағы сараптаманың қажеттілігі жоқ. Бұл мәселе осымен өзінің бұл мәселеге қатысты нүкте қойылады. Әрине, әлі де сенатта талқылау бар, бірақ жаңағы жоғарыда айтқандай, билікте де, қоғамда да осы мәселеге қатысты ұстаным бір.
Жансерік Қадырбаев	▶	↑Жанағы бір жақсы сөз барғо/ Анаңды қанша рет Меккеге арқалап апарсаң да/ ыы→/ ол кісінін алдындағы парызыңды өтей алмайсың/ деп↓/// ↑Ыы→/ ата-ананың разылығы/ Алланың разылығы/ дейд та↓/// ↑Ыы→/ сол сияқты/ біз әйтеуір қолдан келгенше/ ата-анамызд қуантуға тырысып жүрк↓/// ↑Ыы→/ жана сұхбаттың басында айта кеттімғой/ Ол кісілер қанша шаршап тұрса да→/ қанша әйтеуір денсаулықтары сыр беріп жатса да/ осы ата-анамыз ыы→/ біз деп↓/// ↑Балам↓/// ↑Балам/ балам өмір ғой балам↓/// ↑Біз кейбір кезде анау бытавухаға кіріп кетеміз да суетаға кіріп кетеміз да/ ұмытып кетеміз ата-анамызды ше шыны керек↓/// ↑Қол босағаннан кейн қайтып хабарласып жатамыз↓/// ↑Бірақта↓/// ↑Ол кісілер қай жерде жүрсе де бізді ойлап жүред та↓/// ↑Жұмыс қарбалас болып жатса да/ Балам қалай екен/ балам қалай екен↓/// ↑Балам қалай екен/ балам қалай екен↓///	↑жаңағы͡ б̊ір жақ̊сы сөз͡ б̊ар ͡ ғой/ анаңды қанша ірет меккег'арқалап апарсаң ͡ да/ ^уол͡ гісінің алдындағы парызыңд'өтөй алмайсың/ деп↓/// ↑ат'ананың- ыразылығы/ алланың ыразылығы/ дейді͡ да↓/// ↑сол сыййақты/ біз әйтеуүр͡ ғолдаң͡ гелгенше/ ат'анамызды- құуантұуға тырысыб̊ ͡ жүрмүз↓/// ↑жаңа сұхбаттың басынд'айта кеттім ͡ ғой/ ^уол ͡ гісілер ͡ ғанша шаршап тұрса͡ да→/ қанш'әйтеуүр денсаулұқтары сыр ͡ б̊еріб̊ ͡ жатčа ͡ да/ ^уос'ата -анамыз ыы→/ біз деп↓/// ↑балам↓/// ↑балам/ балам өмүр ͡ ғой балам↓/// ↑біз ͡ гейб̊ір ͡ гезд'анау бытовұухаға ͡ гіріп кетеміз ͡ да сүуөтаға ͡ гіріп кетеміз͡ да/ ұмұтұп кетеміз ат'анамызды ͡ ше шыны ͡ герек↓/// ↑қол босағаннаң ͡ гейің͡ ғайтып хаб̊арласыб̊ ͡ жатамыз↓/// ↑бірақ ͡ та↓/// ↑^уол ͡ гісілер͡ ғай жерде жүрсө͡ дө ͡ б̊ізд'ойлап жүрөдү ͡ да↓/// ↑жұмұс қарб̊алас ͡ полұб̊ ͡ жатčа ͡ да/ балам қалай ^йекен/ балам қалай ^йекен↓///	Жаңағы бір жақсы сөз барғой «Анаңды қанша рет Меккеге арқалап апарсаң да, ол кісінің алдындағы парызыңды өтей алмайсың.» деп. «Ата-анаңның разылығы, Алланың разылығы!» -, дейді да. Сол сияқты біз әйтеуір қолдан келгенше, ата-анамызды қуантуға тырысып жүрк. Жаңа сұхбаттың басында айта кеттімғой, Ол кісілер қанша шаршап тұрса да, қанша әйтеуір денсаулықтары сыр беріп жатса да осы ата-апамыз біз деп. “- Балам. Балам, балам өмір ғой балам..” Біз кейбір кезде анау бытавухаға кіріп кетеміз да суетаға кіріп кетеміз да, ұмытып кетеміз ата-анамызды ше шыны керек. Қол босағаннан кейін қайтып хабарласып жатамыз. Бірақта.. Ол кісілер қай жерде жүрсе де бізді ойлап жүреді да. Жұмыс қарбалас болып жатса да: “Балам қалай екен, балам қалай екен? Балам қалай екен, балам қалай екен?..”
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	қонақ -Ең азы қырық минут,ең көбі екі сағат өзім үйде медитация жасаймын музыкасыз. 1 жүргізуші-Екі сағат медитацияны музыкасыз жасайсыз? қонақ-Йә,музыкасыз жасаймын.Негізі бізде білесіз бе он күнде жасайтын медитациялар бар ғой,тамақтан шектеп,телефоннан шектеп.Біз енді ол күйге әлі жеткен жоқпыз ғой.Бірақ,екі сағатқа дейін миыңды дұрыстап,сенің жасап жатқан дүниең дұрыс па,сенің бара жатқан жолың дұрыс па?
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Күнде жасайсыз ба сонда? қонақ-Күнде емес енді,сұраныс қалай болады,бірақ міндетті түрде суббота күні толық жасауға тырысамын. 1 жүргізуші-Күшті-күшті. -Асқар ағаны жақсы танисыз,йә? қонақ-Асқар аға менің ата-анам,балалары менде оқыды.Алматы қаласы,физика-математика бағатындағы зияткерлік мектеп оқушылары,олимпиада жүлдегерлері,дарынды балалар.Ағам менің мектебімнің ата-анасы ретінде,енді біз ғалым ретінде,академия ретінде жақсы көреміз ғой,сыйлаймыз
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Бірақ сіздің тек қана ғалым ретінде емес,өмірде де. "қонақ-Енді өмірде де мен ол кісіні өте қатты жақсы көрем.Мен праймеризге түскен кездегі,алғашқы рет бата берген.Аға менің бара жатқан жолым дұрыс па,сіз менен не күтеміз,маған қандай бата бересіз деген кезде кәдімгідей өзі бүкіл жұмысын тыстап,келіп батасын беріп. "
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Мінезіңізді байқадым мен осы қаншама сағат бойы сізбен сұхбаттасып жатырмын ғой.Мына бір сабырлық.Кейде бір мен өзім сабырсыздық танытып,кейбір мынау операторларға,болмаса мынау свет қойып жүрген жігіттерге арасында сөйлеп қалып үлгеріп жатырмын.Кешіріп қойыңыздар жігіттер.Деседе,барлығына сабырмын. қонақ-Сабырлы болуға тура келеді.Енді біз елге қызмет етуге деп келдік қой.Сондықтан,мінездіде жөндеуге тура келеді
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Праймериз кезінде қалай болды? "қонақ-Мен енді,екі мың,вообще жалпы менде амбиция болды саясатқа араласу туралы.Мен келе қалдым десем ол дұрыс емес,өйткені мен танитын орта.Мен екі мыңыншы жылы КазГу-де бакалаврға тарих факультетіне түстім.Содан кейін профсоюз деген болады.Өзіңізде Казгу-де оқыдыңыз ғой.Студенттер профсоюзде бізде заңды тұлға,біз студенттердің құқұғын қорғайтын ұйымбыз.Мен тарих факультетінде… "
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Өте беделді ұйым болатын,йә. қонақ-Йә.Студенттік профсоюздың төрағасы болдым.Барлық жетім балалар бар,жартылай жетім балалар бар солардың құқұғын қамтамасыз ететін қорғаумен айналыстық.Бір жақсы мектеп болды.Кейін өзін-өзі басқару ұйымдарын аштық,енді бізде дейін доктринаға студенттер сенатын ашып кеткен.Біз әрмен қарай соны жалғадық.Екі мың,ұмытпасам,алтыншы жылы мәслихатқа депутаттыққа түстім.Бостандық ауданынан,бір ауылда тудық,округтан,аралап Чапаева бойындағы,ана Габдулина бойында үйлерді аралап,өзімнің листовкаларды жана жабыстырып қатысқан кездерім бар.Бірақ біз өтпедік.Енді мына праймериз басталған кезде өзім ойладым бағымды сынап көрейін.
Жұлдыз Сүлейменова	▶	–	–	1 жүргізуші-Келген шығар уақыты деп. қонақ-Йә,уақыт келді ма.Бірақ,шынымды айтсам,26 жаста емес 38 жасымда өткенім дұрыс бопты.Өйткені өмірді көрдім,өмірдің,халықтың арасынан шыққан кейін халықтың сұранысын білесің.Және аяғына дейін жеткізудің қажеттігін,жолын көріп тұрсын. 1 жүргізуші-Осы айтып отырған,болып жатқан оқиғаның барлығында күйеуіңіз жаныңызда болды,йә?! қонақ-Йә,біз,жолдасымның рөлі өте жоғары.Жалпы менің тұлғалық бүгінгі өсуімде.Біз бірге оқыдық,бізде студенттік кездің әдемі махаббаты болды. 1 жүргізуші-Махаббатқа кезек берейік. қонақ-Негізі,өзім-өзім ойлаймын,егер басқа адамға тұрмысқа шықсам мүмкін мен ошақ қасы,үйдің айналасы,сол болатын еді да,қазанның басы.
Зейнеп Ахметова	▶	↑қазақтың салтын / →қайта жасаудың →// керегі жоқ↓/// ↑ ^уол байағыдан →келе жатыр↓/// ↑тек қана / кешегі бабаларымыз жасап кеткен →// жақ̊сы дәстүрді // →бүгінгі жаңамен ұштастыру герек↓/// ↑бүгінгі жаңамен// → үйлестіру герек ^уосы күнге↓/// ↑менің мына / күретамыр дейтін кітабымда↑ // сол бар↓/// ↑мынау / қайдан шықты// →неден шықты //→^уоны апарып діңге / тағы бірдеңеге тіреудің керегі жоқ↓///	↑қазақтың салтын / →қайта жасаудұң → // керегі жоқ↓/// ↑ ^уол байағыдан →кележатыр↓/// ↑текқана / кешегі ͡ б̊аб̊аларымыж ͡ жасап ͡ кеткен →// жақ̊сы дәстүрдү // →бүгүңгү / жаңамен ұштастырұу ͡ герек↓/// ↑бүгүңгү жаңамен// → үйлөстүрүу ͡ герек ^уосұ ͡ гүңгө↓/// ↑менің мына / күрөтамыр дейтің ͡ гітаб̊ымда↑ // сол бар↓/// ↑мынау / қайдан ͡ шықты// →неден ͡ шықты //→^уон'апарып діңге / тағы ͡ б̊ірдеңеге / тіреудүң ͡ герегі ͡ жоқ↓///	Қонақ: Қазақтың салтын қайта жасаудың керегі жоқ. Ол баяғыдан келе жатыр. Тек қана кешегі бабаларымыз жасап кеткен жақсы дәстүрді бүгінгі жаңамен ұштастыру керек. Бүгінгі жаңамен үйлестіру керек осы күнге. Менің мына «Күретамыр» дейтін кітабымда сол бар. Мынау қайдан шықты, неден шықты оны апарып дінге тағы бірденеге тіреудің керегі жоқ.
Зейнеп Ахметова	▶	↑кезгелген бір салттың // →дәстүрдің / ^уөзінің бір идейасы бар ғой↓/// ↑тектен тек ^йемес ғой↓/// ↑қайдан аласыз ^уосыны сіз↓/// ↑әрине / біздің қазақтың салт дәстүрінің →//бәрлығының негізі бар↓/// ↑содан кейін /адам таңғаларлық нәрсе→ // бәрлығы тектілікке/ әдептілікке барып тірелет↓/// ↑ іймандылыққа барып тіреледі / бұның барлығы↓/// ↑мен /бір нәрсені айтайын ↓// кез гелген адамның /толыққанды жаңағы кемелденген адам болуы үшін →// адамға мына қоғамда / белгілі бір тосқауұл→// критерийалар керек болат↓///	↑кезгелгем бір салттың // →дәстүрдүң / ^уөзүнүң бір ійдейасы ͡ б̊ар ͡ ғой↓/// ↑тектен тек ^йемес ғой↓/// ↑қайдан аласыз ^уосұнұ сіз↓/// ↑әрійне / біздің ͡ ғазақтың салт дәстүрүнүң →//барлығының негізі ͡ б̊ар↓/// ↑содаң ͡ гейін /адам таңғаларлық нәрсе→ // барлығы тектілікке/ әдептілікке ͡ б̊арып тірелет↓/// ↑ іймандылыққа ͡ б̊арып тіреледі / бұнұң барлығы↓/// ↑мен / бір нәрсен'айтайын ↓// кезгелген адамның /толұққанды жаңағы / кемелдеңген адам болұу'үшүн →// адамға / мына ͡ ғоғамда / белгілі ͡ б̊ір тосқауұл→// крійтерійалар ͡ герек ͡ болады↓///	Жүргізуші: Кез келген бір салттың, дәстүрдің өзінің бір идеясы бар ғой. Тектен тек емес ғой. Қайдан аласыз осыны сіз? Қонақ: Әрине, біздің қазақтың салт-дәстүрінің барлығының негізі бар. Содан кейін адам таңғаларлық нәрсе бәрлығы тектілікке, әдептілікке барып тіреледі. Имандылыққа барып тіреледі бұның барлығы. Мен бір нәрсені айтайын кез гелген адамның толыққанды жанағы кемелденген адам болуы үшін адамға мына қоғамда белгілі бір тосқауыл, критериялар керек болады.
Зейнеп Ахметова	▶	↑^уол не атайық // дін / заң содан гөйін // сол адамның ұлттұқ ^уөзінің менталитеті →// ұлттұқ құндылықтары ұлттұң↓/// ↑^йенді / ^уосыны қарап көрейік↓/// ↑мысалы / батыста заң басым↓/// ↑батыс заңға бағынады↓/// батыста заң басым↓/// ↑^уоларда дін деген →//^уоншалық битіп әспеттеліп жатпайт↓/// ↑мысалы/ заңда жазылмағанның бәрін істейді ^уолар↓/// ↑ ^уоларда солай қалыптасқан // білдің ба↓///	↑^уол не / атайық // дін / заң / содаңгейін // сол адамның ұлттұқ / ^уөзүнүң менталійтеті →// ұлттұқ құндұлұқтар / ұлттұң ↓/// ↑^йенді / ^уосұнұ қарап көрөйүк↓/// ↑мысалы / батыста заң басым↓/// ↑батыс заңға ͡ б̊ағынады↓/// батыста / заң басым↓/// ↑^уоларда / дін деген →//^уоншалық / бійтіб̊ ͡ әспеттеліб̊ ͡ жатпайды↓/// ↑мысалы / заңда жазылмағанның бәрін / істейд'олар↓/// ↑ ^уоларда / солай ғалыптасқан // білдің ͡ бе↓///	Ол не атайық: дін, заң содан гөйін сол адамның ұлттық өзінің менталитет ұлттық құндылықтары ұлттың. Енді осыны қарап көрейік. Мысалы, батыста заң басым. Батыс заңға бағынады. Батыста заң басым. Оларда дін деген оншалық битіп әспеттеліп жатпайт. Мысалы, заңда жазылмағанның бәрін істейді олар. Оларда солай қалыптасқан білдің ба?
Зейнеп Ахметова	▶	↑сүйте тұрып католиктер →// папаның алдында / патш̆аларының ^уөзі басын ійіп тұрат↓/// ↑иә↓/// ^йенді / қәзір мен сөзімді айақтаб алайын↓/// ↑жаңағы / ^уолар заңда жазылмағанның бәрін істейді↓/// көшеде жалаңаш жүргің келе ма→/ жүре бер↓/// ↑көшеде сүйісіп тұрасың ба↑/ тұра бер / деген сыйақты мысалы→/// ↑^уол заңда жазылмағанның бәрлығын / → істей беруге қақылы↓/// ↑сондықтан / бірақ заңға бағынад↓/// ^уоған айтат /мынаны ұрлұқ қылма //түрмеге түсесің↓/// ↑адам ^уөлтірсең / атыласың дейді↓/// ↑мынаны істесең ↑/ сотталасың дейт↓/// ↑көрдің ба // уолар заңды жақ̊сы білет↓/// ↑^йенді / шығыс негізінен →//шығыс діңге бағынат↓///	↑сүйтө ͡ тұрұп / католійктер →// папаның алдында / патш̆̆аларының ͡ өзү / б̊асын ͡ ійіп ͡ тұрады↓/// ↑ійә↓/// ^йенді / қәзір мен / сөзүмдү / айақтаб̊ ͡ алайын↓/// ↑жаңағы / ^уолар заңда жазылмағанның ͡ бәрін ͡ істейді↓/// көшөдө / жалаңаш шүргүң ͡ геле ͡ ме→/ жүрө ͡ б̊ер↓/// ↑көшөдө / сүйүсүп тұрасың ͡ ба↑/ тұра ͡ б̊ер / деген сыйақты мысалы→/// ↑^уол заңда / жазылмағанның барлығын / → істей ͡ берүугө ͡ қақылы↓/// ↑сондұқтан / бірақ заңға ͡ б̊ағынады↓/// ^уоған айтады / мынаны / ұрлұқ ͡ қылма //түрмөгө ͡ түсөсүң↓/// ↑адам ͡ өлтүрсөң / атыласың дейді↓/// ↑мынан'істесең ↑/ сотталасың дейді↓/// ↑көрдүң ͡ бе // ^уолар заңды жақ̊сы ͡б̊іледі↓/// ↑^йенді / шығыс негізінен →//шығыс / діңге ͡ б̊ағынады↓///	Жүргізуші: Сүйте тұрып католиктер папаның алдында патшаларының өзі басын иіп тұрады. Қонақ: Иә. Енді, қәзір мен сөзімді аяқтаб алайын. Жанағы олар заңда жазылмағанның бәрін істейді. Көшеде жалаңаш жүргін келе ма, жүре бер. Көшеде сүйісіп тұрасың ба, тұра бер деген сияқты мысалы. Ол заңда жазылмағанның барлығын істей беруге қақылы. Сондықтан, бірақ заңға бағыну. Оған айтат мынаны ұрлық қылма түрмеге түсесің. Адам өлтірсең атыласың дейді. Мынаны істесең сотталасың дейді. Көрдің ба олар заңды жақсы біледі. Енді, шығыс негізінен шығыс дінге бағынат.
Зейнеп Ахметова	▶	↑дін мұсылман ^йелдерінде →// заңның үстүнде тұрады↓/// ↑менің айтып ^уотырғаным →// сол мұсылман ^йелдерінде↓/// ^уолар айтады //мынаны жеме/ →бұл харам дейді↓/// ↑сен жемейсің↓/// ↑мынаны істеме /→бұл күнә болат дейді↓/// ↑мынаны істесең //→дозаққа түсесің дейді↓/// ↑мынаны істесең //→алланың қаһарына ұшырайсың дейт↓/// ↑былай қарап тұрсаң // заң да / дін де ^йекеуі де жаңағы →/ қорқытып адамды / кәдімгідей сескендіріп //→ сүйтіп бағындырат↓/// ^уол дұрыс↓///	↑дін ͡ мұсұлман ͡ елдерінде →// заңның үстүндө тұрады↓/// ↑менің / айтып ͡ отұрғаным →// сол мұсұлман ͡ елдерінде↓/// ^уолар айтады //мынаны жеме / →бұл харам ͡ дейді↓/// ↑сен жемейсің↓/// ↑мынаны / істеме /→бұл гүнә ͡ б̊олады / дейді↓/// ↑мынан'істесең //→дозаққа түсөсүң ͡ дейді↓/// ↑мынан'істесең //→алланың ͡ ғахарына / ұшұрайсың дейді↓/// ↑былай ͡ ғарап ͡ тұрсаң // заң ͡ да / дін ͡ де ^йекеуү ͡ де жаңағы →/ қорқұтұб̊ ͡ адамды / кәдімгідей сескендіріп //→ сүйтүп ͡ пағындырады↓/// ^уол дұрұс↓///	Дін мұсылман елдерінде заңның үстүнде тұрады. Менің айтып отырғаным сол мұсылман елдерінде. Олар айтады мынаны жеме, бұл харам дейді. Сен жемейсің. Мынаны істеме бұл күнә болат дейді. Мынаны істесең дозаққа түсесің дейді. Мынаны істесең Алланың қаһарына ұшырайсың дейді. Былай қарап тұрсаң, заң да дін де екеуі де жаңағы қорқытып адамды кәдімгідей сескендіріп, сүйтіп бағындырады. Ол дұрыс.
Зейнеп Ахметова	▶	↑жарайды↓/// ↑діңге де /заңға да бағыну керек↓/// ↑бірақ / ^йекеуінде де //→ұйат болат дейтін сөз жоқ↓/// ↑^йекеуінде де жоқ //→ұйат болат дейтін сөз жоқ↓/// ↑ал / ^йенді біздің бұрұңғы қазақ қоғамы→ // бір ауұз сөзбен //→ұйат болады дейтұғұн сөзбен тәрбиелеңген↓/// ↑ұрлық қылма //→ ^йел жұрттан ұйат болады↓/// ↑бұл заңда бар ма //былай қарап тұрсаң↓/// ↑мысалы үшін /→ былай ^уөзің сен қағазға жазып көрші↓/// ↑бір сызықты қой да ↑/ мынау ұйат де↓/// ^уоның қасына /адамгершілік //→әртүрлі қасиеттің бәрін нөл қып жаз↓/// ↑^йенді /ана бір сыйақты алып тастасаң↑// ананың бәрі түк болмай қалады↓///	↑жарайды↓/// ↑діңге ͡ де /заңға ͡ да ͡ б̊ағынұу ͡ герек↓/// ↑бірақ / ^йекеуүндө ͡ де //→ұйат ͡ полат ͡ дейтін / сөжжоқ↓/// ↑^йекеуүндө ͡ де жоқ //→ұйат ͡ полат ͡ дейтін / сөжжоқ↓/// ↑ал ^йенді / б̊іздің бұрұңғұ / қазақ ͡ қоғамы→ // бірауұс ͡ сөзб̊өн //→ұйат ͡ полады ͡ дейтұғұн / сөзб̊өн тәрб̊ійелеңген↓/// ↑ұрлұқ қылма //→ ^йел-жұрттан / ұйат ͡ полады↓/// ↑бұл заңда ͡ б̊ар ͡ ма // былай ͡ ғарап ͡ тұрсаң↓/// ↑мысал'үшүн /→ былай ^уөзүң /сең ͡ ғағазға ͡ жазып ͡ көршү↓/// ↑бір сызықты қой ͡ да ↑/ мынау / ұйат ͡ де↓/// ^уонұң ͡ ғасына /адамгершілік //→әртүрлү қәсійеттің бәрін / нөл ͡ ғыб̊ ͡ жаз↓/// ↑^йенді /ана ͡ б̊ір сыйақты /алып тастасаң↑// ананың ͡ бәрі / түк болмай ͡ ғалады↓///	Жарайды. Дінге де заңға да бағыну керек. Бірақ, екеуінде де ұят болат дейтін сөз жоқ. Екеуінде де жоқ ұят болат деген сөз жоқ. Ал, енді біздің бұрыңғы қазақ қоғамы бір ауыз сөзбен ұят болады дейтұғын сөзбен тәрбиеленген. Ұрлық қылма ел-жұрттан ұят болады. Бұл жанға тарту былай қарап тұрсаң. Мысалы үшін былай өзің сен қағазға жазып көрші. Бір сызықты қойда мынау ұят де. Оның қасына адамгершілік әртүрлі қасиеттің бәрін нөл қып жаз. Енді анау бір сияқты алып тастасаң, ананың бәрі түк болмай қалады.
Зейнеп Ахметова	▶	↑міне / сонда бүкіл мына адамның / адам болыб қалыптасуы→ // адамдық қасиеттер / бәрлығы // барып ұйатқа тіреледі↓/// ↑ұйат деген ұлы ұғым↓// ұлы ұғым↓/// ↑ал ^йенді / қарап тұрсаң →// қәзір біздің ұйатымызды / жұлмалап жатыр↓/// ↑батыс келіп жалаңаштады→// шығыс келіп тұмшалады↓/// ↑сонда бұл қазақ / қайда қалд↓/// ↑^уөзі азғантай бір ^ұуыс ғана қазақ →// шақ̊шадай басы шарадай болд↓///↑мына / біресе мына жаққа //^уо мынау мәдениет ^йекен деб →//жанағы жалаңаштанып →/сол батыстың кигенін киіп→// жегенін жеп // ішкенін ішіп→// істегенін істеп //сүйтіп тыртаңдап шыға келд↓/// ^уо /мынау керемет // мынау біз мұсылман ^йекен→ // мұсылман болады ^йекенбіз деп↑ //тура пейішке / тура жетектеп апаратындай тұмшаланып ↑//арабтардың бүткіл салт дәстүрін алып келіп →// қазаққа тықпалады↓/// ↑айналайып кетейін /→ қазақ ішқашан құдайсыз болған жоқ→ //білдің ба↓/// ↑ішқашан /құдайсыз болған жоқ↓/// ↑бірақ / бірауыз сөзбен айтат→ //құдайсыз қурай сынбайт дейт↓/// ↑міне / том том кітап ^уоқудың керегі жоқ↓/// ↑бірақ↓///	↑міне / сонда / б̊үкүл мын'адамның / адам болұб̊ ͡ қалыптасұуұ→ // адамдық қасійеттер / барлығы // барыб̊ / ұйатқа ͡ тіреледі↓/// ↑ұйат ͡ теген ұл'ұғұм ↓// ұл'ұғұм ↓/// ↑ал ^уенді / қарап тұрсаң →// қәзір / б̊іздің ұйатымызды / жұлмалаб̊ ͡ жатыр↓/// ↑батыс ͡ келіп / жалаңаштады→// шығыс ͡ келіп / тұмшалады↓/// ↑сонда / б̊ұл ͡ ғазақ / қайда ͡ ғалды↓/// ↑^уөз'азғантай / бірұуұс қана қазақ →// шақ̊шадай ͡ б̊асы шарадай ͡ б̊олдұ↓///↑мына / біресе мына жаққа // ^уо мынау мәденійет ^йекен ͡ деб̊ →//жанағы жалаңаштанып →/сол батыстың ͡ гійгенің ͡ гійіп→// жегенін ͡ жеп // ішкенін ͡ ішіп→// істегенін ͡ істеп // сүйтүп / тыртаңдап̊ ͡ шыға ͡ гелді↓/// ^уо / мынау ͡ геремет // мынау / б̊із ͡ мұсұлман ͡ екен→ // мұсұлмам ͡ болады ͡ екембіз ͡ деп↑ //тұура пейішке / тұура жетектеб̊ ͡ апаратындай тұмшаланып ↑//арабтардың / бүткүл / салт-дәстүрүн алып келіп →// қазаққа тықпалады↓/// ↑айналайып ͡ кетейін /→ қазақ / ешқ̊ашан / құдайсыз ͡ б̊олған ͡ жоқ→ //білдің ͡ бе↓/// ↑ешқ̊ашан / құдайсыз ͡б̊олған ͡ жоқ↓/// ↑бірақ / бірауұс ͡ сөзб̊өн ͡ айтады→ //құдайсыз / құурай сымбайды ͡ дейді↓/// ↑міне / том том / кітәп ͡ оқұудұң ͡ герегі ͡ жоқ↓/// ↑бірақ↓///	Міне, сонда бүкіл мына адамның адам болыб қалыптасуы адамдық қасиеттер бәрлығы барып ұятқа тіреледі. Ұят деген ұлы ұғым. Ұлы ұғым. Ал, енді қарап тұрсаң қазір біздің ұятымызды жұлмалап жатыр. Батыс келіп жалаңаштады, шығыс келіп тұмшалады. Сонда бұл қазақ қайда қалды? Өзі азғантай бір уыс ғана қазақ шақшадай басы шарадай болды. Мына біресе мына жаққа о мынау мәдениет екен деб жанағы жалаңаштанып сол батыстың кигенін киіп, жегенін жеп, ішкенін ішіп, істегенін істеп сүйтіп тыртаңдап шыға келді. О мынау керемет, мынау біз мұсылман екен мұсылман болады екенбіз деп тура пейішке тура жетектеп апаратындай тұмшаланып арабтардың бүткіл салт-дәстүрін алып келіп қазаққа тықпалады. Айналайып кетейін, қазақ ешқашан құдайсыз болған жоқ білдің ба. Ешқашан құдайсыз болған жоқ. Бірақ ауыз сөзбен айтат құдайсыз қурай сынбайт дейт. Міне, том-том кітап оқудың керегі жоқ. Бірақ.
Зейнеп Ахметова	▶	↑екі сөздің бірінде /→құдайға шүкір дейт↓/// ↑құдайға шүкір дейт↓/// ↑жаман адамды /құдайсыз дейді→// жақ̊сы адамды / құдайы бар ^йекен дейт↓/// көрдің ба↑/ бәрін құдаймен байланыстырат↓/// ↑бірақ / қазақ фанатик ^йемес↓/// ↑ана / сыртқы атрибуттарды ғана қабылдап қалып //→ әшейін / кешке дейін басын сәждеден алмайтын қалық ^йемес↓/// ↑қалды / қазақ ^уөте құдайшыл қалық↓/// ↑бұл / текті ғалық текті↓/// ↑тамыры тереңге геткен //→алып бәйтерек секілді / шайқалса да құлауы қиын қалық↓/// ↑ал / ^йенді ^уосыны сырттан келіп шайқаушылар // көбейіпатр↓///	↑^йекі ͡ сөздүң ͡ бірінде /→құдайға ͡ шүкүр ͡ дейді↓/// ↑құдайға ͡ шүкүр ͡ дейді↓/// ↑жаман адамды /құдайсыз ͡ дейді→// жақ̊с'адамды / құдайы ͡ б̊ар ͡ екен ͡ дейді↓/// көрдүң ба↑/ бәрін / құдаймем ͡ байланыстырады↓/// ↑бірақ / қазақ фанатійк ͡ емес↓/// ↑ана / сыртқы / атрыйб̊ұуттарды ͡ ғана / қаб̊ылдап қалып //→ әшейін / кешке дейін / басын / сәждеден ͡ алмайтың ͡ ғалық ͡ емес↓/// ↑қалды / қазақ ^уөтө ͡ құдайшыл ͡ ғалық↓/// ↑бұл / текті ͡ ғалық / текті↓/// ↑тамыры тереңге ͡ геткен //→алыппәйтерек̊ ͡ секілді / шайқалса ͡ да / құлауұ ͡ қыйың ͡ ғалық↓/// ↑ал / ^йенді / ^уосұнұ / сырттаң ͡ геліп̊ / шайқаушұлар // көб̊өйүп ͡ жатыр↓///	Жүргізуші: Екі сөздің бірінде құдайға шүкір дейді. Қонақ: Құдайға шүкір дейді. Жаман адамды құдайсыз дейді, жақсы адамды құдайы бар екен дейді. Көрдің ба, бәрін құдаймен байланыстырады. Бірақ, қазақ фонатик емес. Ана сыртқы атрибуттарына ғана қабылдап қалып әшейін кешке дейін басын сәждеден алмайтын қалық емес. Қалы қазақ өте құдайшыл қалық. Бұл текті қалық текті. Тамыры тереңге геткен алып бәйтерек секілді шайқалса да құлауы қиын халық. Ал, енді осыны сырттан келіп шайқаушылар көбейіпатр.
Зейнеп Ахметова	▶	↑әсіресе / біздің ұлттұқ ұйатымызды жұлмалаушылар көп↓/// ↑мен ақылыма сыймайтыны→// жоғары жақтағы / мынау құзұры барлар→// заң шығаратындар / ^уосылар / қайда қараб ^уотыр деп / таңғалам↓/// ↑әй / ұрпақ қайда кетіп бара жатыр↓/// ↑қазақтың ^уөзін бәленбайға бөлдік↓/// ↑міне/ ыдыратыпатр↓/// ↑бұл ^уөте жаман нәрсе↓/// ↑біздің ұлттұқ тұтастығымызға / ұлттұқ тұсастығымызға қауып бұл↓/// ↑қазақтың ^уөзінің сенімі / ^уөзінің дәстүрі / ^уөзінің салты / ырым тиымдарына дейін →// құдайым ау / шариғатының / бір саласына қайшы келмейт↓///	↑әсіресе / біздің / ұлттұғ ͡ ұйатымызды /жұлмалаушұлар ͡ гөп↓/// ↑мен ақылыма ͡ сыймайтыны→// жоғары жақтағы / мынау / құзұрұ ͡ б̊арлар→// заң шығаратындар / ^уосұлар / қайда ͡ ғараб̊ ͡ отұр деп / таңғаламын↓/// ↑әй / ұрпақ қайда ͡ гетіп ͡ пара ͡ жатыр↓/// ↑қазақтың ͡ өзүн / бәлембайға ͡ б̊өлдүк↓/// ↑міне / ыдыратып ͡ жатыр↓/// ↑бұл / ^уөтө жаман нәрсе↓/// ↑біздің / ұлттұқ тұтастығымызға / ұлттұқ тұсастығымызға / қәуіп ͡ пұл↓/// ↑қазақтың ^уөзүнүң сенімі / ^уөзүнүң дәстүрү / ^уөзүнүң салты / ырым тыйымдарына ͡ дейін →// құдайым ͡ ау / шарыйғатының / бір саласына ͡ ғайшы ͡ гелмейді↓///	Әсіресе, біздің ұлттық ұятымызды жұлмалаушылар көп. Мен ақылыма сыймайтыны, жоғары жақтағы мынау құзыры барлар, заң шығаратындар осылар қайда қараб отыр деп таңғалам. Әй, ұрпақ қайда кетіп бара жатыр? Қазақтың өзін бәленбайға бөлдік. Міне, ырғатыпатр. Бұл өте жаман нәрсе. Біздің ұлттық тұтастығымзға ұлттық тұсастығымызға қауіп бұл. Қазақтың өзінің сенімі, өзінің дәстүрі, өзінің салты, ырым-тиымдарына дейін құдайым-ау шариғатының бір саласына қайшы келмейт.
Зейнеп Ахметова	▶	↑әйбәт жымдасыбатыр↓/// ↑бәрі текті↓/// ↑қазақ /^уөте текті ғалық↓/// ↑^уөкінішке ^уорай / соны қисайтып жатқандар көп↓/// ↑мысалы / қазірдің ^уөзінде / атам заманнан келе жатқан→// баланың қырқынан шығаруды →// қандай адамның ^уойлап тапқанын білмейм↓/// ↑^йенді / жиырма күнде шығара бастаған↓/// ↑ ^уоларың не десем→// күн мен түнді қосып санаймыз дейді // көрдің ба↓/// ↑бұл ^йенді /қазақтың салтына жасалып ^уотырған қыйанат↓/// ↑әшейін/ ^уойынан шығарып ^уотұрған нәрсе↓/// ↑немесе баланың тұсауын //→ артынан кесу герек↓///	↑әйб̊әт / жымдасыб̊ ͡ жатыр↓/// ↑бәрі текті↓/// ↑қазақ /^уөтө текті ͡ ғалық↓/// ↑^уөкүнүшке ^уорай / сонұ/ қыйсайтыб̊ ͡ жатқандар ͡ гөп↓/// ↑мысалы / қәзірдің ^уөзүндө / атам заманнаң ͡ геле ͡ жатқан→// баланың / қырқынан ͡ шығарұудұ →// қандай адамның / ^уойлап ͡ тапқаным ͡ білмеймін↓/// ↑^йенді / жыйырма ͡ гүндө / шығара ͡ б̊астаған↓/// ↑ ^уоларың не десем→// күн мен түндү / қосұп̊ ͡ санаймыз ͡ дейді // көрдүң ͡ бе↓/// ↑бұл ^йенді /қазақтың салтына жасалып ^уотұрған / қыйанат↓/// ↑әшейін / ^уойұнан шығарып ͡ отұрған ͡ нәрсе↓/// ↑немесе / б̊аланың тұсауұн //→ артынаң ͡ гесүу ͡ герек↓///	Әйбәт жымдасыбатыр. Бәрі текті. Қазақ өте текті қалық. Өкінішке орай, соны қисайтып жатқандар көп. Мысалы, қазірдің өзінде атам заманнан келе жатқан баланың қырқынан шығаруды қандай адамның ойлап тапқанын білмейм[1]. Енді, жиырма күнде шығара бастаған. Оларын не десем, күн мен түнді қосып санаймыз дейді көрдің ба. Бұл енді қазақтың салтына жасалып отырған қиянат. Әшейін, ойыннан шығарып тұрған нәрсе. Немесе баланың тұсауын артынан кесу керек артынан кесу керек.
Зейнеп Ахметова	▶	↑айналып кетейін / ^уол артқа жүрмейді ғой →// бала алға жүреді ғой↓/// ↑тұсау кесу дегеннің ^уөзі //баланың алдына тұрып /жаңағы ала жіппен →//ала жіпті айағына байлап //сол алдын ашады↓/// ↑алды ашылсын деп тұсауды кесіп // баланы жүгіртіп алып кетеді↓// алдынан адам былай қарай тұрып↓/// ↑^уөзінің мән мағынасы бар↓/// ↑тіпті / сол ала жіптің ^уөзін түсінбейді↓/// ↑ ^уой / кісінің ала жібін аттамасын деп дейд↓/// ↑ ^уол деген бір түкке тұрмайтын нәрсе ғой↓/// ↑ ^уол баланы әйтеуір біреудің бірдеңесін іліп кетпесін деп →// тұсау кеспейді ғой↓/// ↑бұның мән мағынасы ^уөте тереңде жатыр↓/// ↑кәдімгідей үлкөн мағына↓/// ↑міне қара / жаратушы ^ійем жалғыз →//бір құдай жалғыз↓/// ↑қалғанын бәрі ^йекіден↓/// ↑бәрі ^йекіден ^уөмірде↓/// ↑^йер мен әйел / ыстық пен суық / аласа мен биік / қыс пен жаз ^уөстіп кете берет↓///	↑айналып кетейін / ^уол артқа жүрмөйдү ғой →// бала / алға жүрөдү ͡ ғой↓/// ↑тұсау ͡ гесүу дегеннің ͡ өзү //баланың алдына тұрұп / жаңағы /ала жіппен →//ала жіпті / айағына байлап //сол алдын ашады↓/// ↑алд'ашылсын деп тұсаудұ ͡ гесіп // баланы жүгүртүб̊ ͡ алып кетеді↓// алдынан адам / былай ͡ ғарай ͡ тұрұп↓/// ↑^уөзүнүң мән мағынасы ͡б̊ар↓/// ↑тіпті / сол ала жіптің ͡ өзүн/ түсүмбөйді↓/// ↑ ^уой / кісінің ала жіб̊ін ͡ аттамасын деп дейді↓/// ↑ ^уол дегем ͡ бір / түккө тұрмайтын нәрсе ғой↓/// ↑ ^уол баланы /әйтеуүр біреудүң / бірдеңесін іліп кетпесін деп →// тұсау ͡ геспейді ͡ ғой↓/// ↑бұнұң мән мағынасы / ^уөтө тереңде ͡ жатыр↓/// ↑кәдімгідей / үлкөн мағына↓/// ↑міне қара / жаратұушұ ійем жалғыз →//бір ͡ ғұдай жалғыз↓/// ↑қалғаным ͡ бәрі ^йекіден↓/// ↑бәрі ^йекіден ͡ өмүрдө↓/// ↑^йер мен әйел / ыстық пен сұуұқ / аласа мен бійік / қыс пен жаз / ^уосылай кете ͡ б̊ереді↓///	Айналайып кетейін ол артқа жүрмейді ғой бала алға жүреді ғой. Тұсау кесу дегеннің өзі баланың алдына тұрып жанағы ала жіппен ала жіпті аяғына байлап сол алдын ашады. Алды ашылсын деп тұсауды кесіп, баланы жүгіртіп алып кетеді. Алдынан адам былай қарай тұрып. Өзінің мән-мағынасы бар. Тіпті, сол ала жіптің өзін түсінбейді. Ой, кісінің ала жібін аттамасын деп дейді. Ол деген бір түкке тұрмайтын нәрсе ғой. Ол баланы әйтеуір біреудің бір денесін іліп кетпесін деп тұсау кеспейді ғой. Бұның мән-мағынасы өте тереңде жатыр. Кәдімгідей үлкөн мағына. Міне, қара жаратушы ием жалғыз бір құдай жалғыз. Қалғанын бәрі екіден. Бәрі екіден өмірде. Ер мен әйел, ыстық пен суық, аласа мен биік, қыс пен жаз өстіп кете берет.
Зейнеп Ахметова	▶	↑жаман мен жақ̊сы↓/// ↑^ійе / жаман мен жақ̊сы↓/// ↑бұл кете береді әрі қарай↓/// ↑бірінсіз бірі ^уөмір сүре алмайт↓/// ↑бірі жүргеннің жанында / ^йекіншісі жүрет↓/// ↑ ^уол мүмкін ^йемес көрдің ба↓/// ↑сонда / мынау ала жіп дегені / ^уосы / ^уөмір тіршіліктің бір нышаны→// символы↓/// ^йекеуін біріктіріп тұрып ^йеседі былай →// көрдің ба↓/// ↑^йекеуі бірге жүрет↓/// ↑сонда / басына жақ̊сылықтар / басына бақ қонып→// жақ̊сылықтар болған гезде→// асып тасып кетпесін↓/// ↑қиындыққа ұрынғанда / басылып жүнжіп кетпесін↓/// ↑^йекеуінен тең ^уөтс̆ін деп / пышақпен кесет↓/// ↑қайшымен кесуге болмайды↓/// ↑қайшы деген ^йекі түрлі жүз иә↑/// ↑^йекі түрлі пышақтың жүзінен / баланың ^уөмүрі қайшыланып қалат дейді қазақ↓///	↑жаман мен жақ̊сы↓/// ↑^йе / жаман мен жақ̊сы↓/// ↑бұл / кете ͡ б̊ереді / әрі ͡ ғарай↓/// ↑бірінсіз ͡ б̊ірі ^уөмүр сүр'алмайды ↓/// ↑бірі / жүргөннүң ͡ жанында / ^йекіншісі ͡ жүрөді↓/// ↑ ^уол мүмкүн ͡ емес / көрдүң ͡ бе↓/// ↑сонда / мынау /алажіп ͡ дегені / ^уосұ / ^уөмүр тіршіліктің бір нышаны→// сіймволұ↓/// ^йекеуүм ͡ біріктіріп ͡ тұрұп / ^йеседі ͡б̊ылай →// көрдүң ͡ бе↓/// ↑^йекеуү ͡ б̊ірге ͡ жүрөдү↓/// ↑сонда / басына жақ̊сылықтар / басына / б̊ақ ͡ қонұп→// жақ̊сылықтар ͡ б̊олған ͡ гезде→// асып тасып кетпесін↓/// ↑қыйындыққа / ұрұңғанда / басылып /жүнжүп ͡ кетпесін↓/// ↑^йекеуүнөн / тең ͡ өтč̆ін деп / пышақпең ͡ геседі↓/// ↑қайшымең ͡ гесүугө ͡ б̊олмайды↓/// ↑қайшы деген / ^йекітүрлү жүз ͡ ійә↑/// ↑^йекітүрлү пышақтың жүзүнөн / баланың ^уөмүрү /қайшыланып ͡ қалады ͡ дейді ͡ ғазақ↓///	Жүргізуші: жаман мен жақсы. Қонақ: ие, жаман мен жақсы. Бұл кете береді әрі қарай. Бірінсіз бірі өмір сүре алмайт. Бірі жүргеннің жанында екіншісі жүрет. Ол мүмкін емес көрдің ба. Сонда, мынау ала жіп дегенін осы өмір тіршіліктің бір нышаны, символы. Екеуін біріктіріп тұрып еседі былай көрдің ба. Екеуі бірге жүрет. Сонда, басына жақсылықтар басына бақ қонып, жақсылықтар болған кезде, асып-тасып кетпесін. Қиындыққа ұрынғанда басылып жүнжіп кетпесін. Екеуінен тең өтсін деп пышақпен кесет. Қайшымен кесуге болмайды. Қайшы деген екі түрлі жүз иә. Екі түрлі пышақтың жүзінінен баланың өмірі қайшыланып қалат дейді қазақ.
Зейнеп Ахметова	▶	↑бәрекелді↑/// ↑казір не жазыб жүрсіз↓/// ↑жазатын шаруа көп секілді ^йекен ғой↓/// ↑ ^уосылардың барлығы / құпыйа болмаса↓/// ↑кәзір / жаңа кітапты жазыпатрмын↓/// ↑әлі аты жоқ↓/// ↑бірақ / бұның барлығы хикайаттар→// болған әңгімелер↓/// ↑қызықты /бірақ бәрі болған әңгімелер↓/// ↑жалпы мен / ^уойдан шығарып ^йештеңе жаза алмайм↓/// ↑ ^уоның үстіне ^уөзі / бәрі күндөліктердің негізінде→// күндөліктердің негізінде↓/// ↑содаң гейін /жазыб ^уотырған гезде →//бұрын ата желкемде тұратын сыйақты болатын↓/// ↑қазір ^йенді ата да / бақытжан да желкемде тұратын сыйақты↓/// ↑әй / мына жерде кішкене мен деген / алға шығып кетті →//абайла дейтін секілді↓/// ↑мына жерін / кішкене әлсіздеу боқапты дейтін секілді↓/// ↑менің пірлерім солар↓/// ↑құдайға сиынем //→ сол пірлеріме құлақ қойам↓/// ↑ ^уойша сөйлесем дегендей↓/// ↑^йенді / амандық болсын↓///	↑бәрекелді↑/// ↑қәзір / не жазыб̊ ͡ жүрсүз↓/// ↑жазатын шарұуа / көп̊ ͡ секілді / ^йекең ͡ ғой↓/// ↑ ^уосұлардың барлығы / құпұйа ͡ б̊олмаса↓/// ↑қәзір / жаңа ͡ гітапты / жазып ͡ жатырмын↓/// ↑әлі / аты жоқ↓/// ↑бірақ / бұнұң ͡ барлығы / хійкайаттар→// болған әңгімелер↓/// ↑қызықты / бірақ / бәрі ͡ б̊олған әңгімелер↓/// ↑жалпы мен / ^уойдан шығарып / ^йештеңе жаз'алмаймын ↓/// ↑ ^уонұң үстүнө ^уөзү / бәрі ͡ гүндөлүктөрдің негізінде→// күндөлүктөрдің негізінде↓/// ↑содаңгейін /жазыб̊ ͡ отұрған ͡ гезде →// бұрұн / ата желкемде тұратын сыйақты ͡ б̊олатын↓/// ↑қәзір / ата ͡ да / бақытжш̆ан ͡ да желкемде тұратын сыйақты↓/// ↑әй / мына жерде / кішкене мен деген / алға шығып кетті →//аб̊айла дейтін секілді↓/// ↑мына жерін / кішкене / әлсіздеу болып ͡ қалыпты /дейтін секілді↓/// ↑менің пірлерім солар↓/// ↑құдайға сыйынамын //→ сол пірлеріме / құлақ қойамын↓/// ↑ ^уойша сөйлөсем ͡ дегендей↓/// ↑ ^йенді / амандық ͡ полсұн↓///	Жүргізуші: Бәрекелді! Қазір не жазыб жүрсіз? Жазатын шаруа көп секілді екен ғой. Осылардың барлығы. Құпия болмаса. Қонақ: Қазір жаңа кітапты жазыпатрмын[1]. Әлі аты жоқ. Бірақ, бұның барлығы хикаяттар. Болған әңгімелер. Қызықты бірақ бәрі болған әңгімелер. Жалпы, мен ойдан шығарып ештеңе жаза алмайм. Оның үстіне өзі бәрі күндөліктердің негізінде. Күдөліктердің негізінде. Соның кейін жазыб отырған кезде бұрын ата желкемде тұратын сияқты болатын. Қазір ата да, Бақытжан да желкемде тұратын сияқты. Әй, мына жерде кішкене мен деген алға шығып кетті абайла дейтін секілді. Мына жерін кішкене әлсіздеу боқапты дейтін секілді. Менің пірлерім солар. Құдайға сиынем сол пірлеріме құлақ қоям. Ойша сөйлесем дегендей. Енді, амандық болсын.
Зейнеп Ахметова	▶	↑тағы бір сұрақ қойғым келет→// маған ыңсайсыз / сізге қолайсыз болуы мүмкін сұрағымның↓/// ↑^йескертіп жатқаным ғой↓/// ↑сіз қолыңызды жүрегіңіздің үстіне қойып / шындығыңызды айтыңызшы↓/// ↑Айтып жүрсіз ғой↓/// ↑бірақ / атаның қаһарынан ілінбеген адам жоқ↓/// ↑қаһарын көп көрдіңіз бе↑/// ↑иә↓/// ↑мына / былай дейді ғой →// әлгі басында бұлағы бар ^уөзен / ұзақ ағады дейді↓/// мен ^ұ уызыма жарыған адаммын↓/// ↑^уөйткені/ менің шешем / анам марқұм ^уөзі →// ^уөмірден ^уөтер ^уөткенше // →қазақтың салт дәстүрін үкісін қисайтпай ұстаған адам ^йед↓/// ↑мен ^уөзі / ^уоң ғұрсақ көтөргөн кісі→// тоғыз ұл бір қыз туған↓///	↑тағы ͡ б̊ір / сұрақ қойғұм ͡ геледі→// маған ыңсайсыз / сізге қолайсыз ͡ б̊олұуұ ͡ мүмкүн сұрағым↓/// ↑^йескертіб̊ ͡ жатқаным ͡ ғой↓/// ↑сіз қолұңұзды /жүрөгүңіздің ͡ үстүнө ͡ ғойұп / шындығыңызд'айтыңышшы ↓/// ↑айтыб̊ ͡ жүрсүз ͡ ғой↓/// ↑бірақ / атаның ͡ ғахарынан / ілімбеген адам жоқ↓/// ↑қахарың гөп / көрдүңүз ͡ б̊е↑/// ↑ійә↓/// ↑мына / былай дейді ғой →// әлгі ͡ б̊асында ͡ б̊ұлағы ͡ б̊ар ^уөзөн / ұзағ ͡ ағады ͡ дейді↓/// мен ұуұзұма жарыған адаммын↓/// ↑^уөйткөнү / менің шешем / анам марқұм ^уөзү →// ^уөмүрдөн ^уөтөр ^уөткөншө // →қазақтың салт дәстүрүн / үкүсүң ͡ ғыйсайтпай /ұстаған адам ^йеді↓/// ↑мен ^уөзү / ^уоң ғұрсақ көтөргөң ͡ гісі→// тоғұзұл / бірғыз ͡ тұуған↓///	Жүргізуші: Тағы бір сұрақ қойғым келеді маған ыңсайсыз, сізге қолайсыз болуы мүмкін сұрағым. Ескертіп жатқаным ғой. Сіз қолыңызды жүрегіңіздің үстіне қойып шындығыңызды айтыңызшы. Айтып жүрсіз ғой. Бірақ, атаның қаһарынан ілінбеген адам жоқ. Қаһарын көп көрдіңіз бе? Қонақ: Иә. Мына, былай дейді ғой әлгі басында бұлағы бар өзің ұзақ ағады дейді. Мен уызыма жарыған адаммын. Өйткені, менің шешем, анам марқұм өзі өмірден өтер-өткенше қазақтың салт-дәстүрін үкісін қисайтпай ұстаған адам еді. Мен өзі оң ғұрсақ көтөргөн кісі, тоғыз ұл бір қыз туған.
Зейнеп Ахметова	▶	↑мен жалғыз қыз болғам↓/// ↑бірақ / ^уөзі айтат / құдайдан тілеп алдым деп↓/// ↑бірақ / соған қарамай →// ^уой / албасты жалғыз болсаң / ^уөзің жалғызсың↓ // қылығың жалғыз бола ма↑/// ↑^йертеңгі күні барған жеріңде →// маған сөз келтірейін деппедің деп →// жанымды шығарып мысалы↓/// ↑мен алты жеті жасымда / шашақ түйетінмін↓/// ↑сегіз тоғыз жасымда / →мына нанды дөп / дөңгелек қылып жайатынмын↓/// ↑сондықтан / мына қыз баланы ^йерте бастан →// келін болуға дайындау керек ғой↓///	↑мен / жалғыз ғыз ͡ б̊олғанмын↓/// ↑бірақ / ^уөзү ͡ айтады / құдайдан тілеб̊ ͡алдым деп↓/// ↑бірақ / соғаң ͡ ғарамай →// ^уой / алб̊асты жалғыз ͡ б̊олсаң / ^уөзүң жалғыссың↓ // қылығың жалғыз / б̊ола ͡ ма↑/// ↑^йертеңгі ͡ гүнү / б̊арған жеріңде →// маған сөз ͡ гелтірейін / деп ͡ пе ͡ едің /деп →// жанымды шығарып мысалы↓/// ↑мен / алты жеті жасымда / шашақ ͡ түйөтүммін↓/// ↑сегіз / тоғұжжасымда / →мына нанды / дөп ͡ дөңгөлөк қылыб̊ /жайатыммын↓/// ↑сондұқтан / мына ͡ ғыз ͡ б̊аланы ^йерте ͡ б̊астан →// келім ͡ болұуға / дайындау ͡ герек ͡ қой↓///	Мен жалғыз қыз болғам. Бірақ, өзі айтат құдайдан тілеп алдым деп. Бірақ, соған қарамай ой, албасты жалғыз болсаң, өзің жалғызсың. Қылығың жалғыз бола ма? Ертеңгі күні барған жерінде маған сөз келтірейін деппедің деп жанымды шығарып мысалы. Мен алты-жеті жасымда шашақ түйетінмін. Сегіз-тоғыз жасымда мына нанды дөп-дөңгелек қылып жаятынмын. Сондықтан, мына қыз баланы ерте бастан келін болуға дайындау керек ғой.
Зейнеп Ахметова	▶	^уол бәрібір қыз / әке үйінің ^уоң жағында қанша ^йеркелегенменен→// қанша әке үйінің қызығын көргеніменен →// ^уол бәрібір кетеді ғой↓/// ↑бидайдың барар жері диірмен↓/// ↑бір босағаны аттап / келін атанады // білдің ба↓/// ↑ал/ ^йенді сол қыз баланың тәрбиесінің қандай болғаны→// келін болып барғанда көрінет↓/// ↑әке шешенің ^йеңбегі →// әрбірден кейін туған туысқан / ауылыңның ^йеңбегі // ана келін болып барған жерде көрінет↓/// ↑мен біріншіден / былай ғой↓/// ↑атаның қолына біз келген кезде→// ^йенді ^уол бұрында / ата туралы небір аңыздар ^йестіп ^уөстік↓/// ↑жаңағы мінезі туралы дегендей // сондай сондай↓/// ↑мен бір жағынан / іштей дайын болдым↓///	^уол / бәріб̊ір / қыз / әк'үйүнүң ͡ оң жағында / қанша ͡ еркелегемменен→// қанша /әке үйүнүң / қызығың ͡ гөргөнүменен →// ^уол бәріб̊ір / кетеді ͡ ғой↓/// ↑бійдәйдің / барар ͡ жері ͡ дійірмен↓/// ↑бір /б̊осаған'аттап / келін ͡ атанады // білдің ͡ бе↓/// ↑ал / ^йенді / сол ғыз ͡б̊аланың тәрб̊ійесінің / қандай болғаны→// келім ͡ болұп ͡ парғанда ͡ гөрүнөді↓/// ↑әке-шешенің ^йеңбегі →// әрб̊ірдең ͡ гейін / тұуған тұуұсқан / ауұлұңнұң ͡ еңбегі // ана / келім ͡ болұппарған / жерде ͡ гөрүнөдү↓/// ↑мем ͡ біріншіден / былай ͡ ғой↓/// ↑атаның ͡ ғолұна / б̊із / гелгең ͡ гезде→// ^йенді ^уол бұрұнда / ата тұуралы / неб̊ір аңыздар ͡ естіп ͡ өстүк↓/// ↑жаңағы/ мінезі ͡ тұуралы ͡ дегендей // сондай сондай↓/// ↑мен / бір жағынан / іштей дайым ͡ болдұм↓///	Ол бәрібір қыз әке үйінің оң жағында қанша еркелеген менен, қанша әке үйінің қызығын көргені менен ол бәрібір кетеді ғой. Бидайдың барар жері диірмен. Бір босағаны аттап келін атанады білдің ба. Ал, енді сол қыз баланың тәрбиесінің қандай болғаны келін болып барғанда көрінет. Әке-шешенің еңбегі әрбірден кейін туған-туысқан, ауылынның еңбегі ана келін болып барған жерде көрінет. Мен, біріншіден, былай ғой. Атаның қолына біз келген кезде, енді ол бұрында ата туралы небір аңыздар естіп өстік. Жанағы мінезі туралы дегендей сондай-сондай. Мен бір жағынан іштей дайын болдым.
Зейнеп Ахметова	▶	↑^йең бастысы / менде мына бел ^уомыртқа мықты болдұ ұлттық↓/// ↑ұлттық тәрбием бел ^уомыртқам мықты болды↓/// ↑Сол менің түпетегімнен / ұстап жібермет↓/// ↑атаның алдында / білесің бе сен мен қалай көндіктім↓/// ↑үндемей құтылдым↓/// ↑мысалы / рас кейде ^уөңменінен ^уөтүп кететін →//^уосы / ^уөтің жарылып кететіндей сөз ^йестейсің иә↓/// ↑^йесікті тарс ^йеткізіп жауып // шығып ақ кеткің келет↓/// ↑бірақ / жаңағы анау →// түпетектен ұстап тұрған тәрбие жібермейт↓///	↑^йең ͡ бастысы / менде / мына ͡ б̊еломұртқа мықты ͡ б̊олдұ / ұлттұқ ↓/// ↑ұлттұқ тәрб̊ійем / беломұртқам / мықты ͡б̊олдұ↓/// ↑сол менің түптегімнен / ұстаб̊ ͡ жіб̊ермеді↓/// ↑атаның алдында / білесің ͡ бе сен / мең ͡ ғалай ͡ гөндүктүм↓/// ↑үндөмөй ͡ ғұтұлдұм↓/// ↑мысалы / ^ырас кейде / ^уөңмөнүнен ͡ өтүп ͡ кететін →//^уосұ / ^уөтүң ͡ жарылып ͡ кететіндей / сөз ^йестейсің ͡ ійә↓/// ↑^йесікті / тарс ͡ еткізіб̊ ͡ жауұп // шығыб̊ ͡ ақ / кеткің ͡ геледі↓/// ↑бірақ / жаңағы / анау →// түпетектен ұстап ͡ тұрған ͡ тәрб̊ійе / жіб̊ермейді↓///	Ең бастысы, менде мына бел омыртқа мықты болды ұлттық. Ұлттық тәрбием бел омыртқам мықты болды. Сол менің түпетегімнен ұстап жібермеді. Атаның алдында білесің бе сен мен қалай көндіктім. Үндемей құтылдым. Мысалы, рас кейде өңменінен өтіп кететін осы өтің жарылып кететіндей сөз естейсің иә. Есікті тарс еткізіп жауып шығып-ақ кеткің келеді. Бірақ, жаңағы анау түпетектен ұстап тұрған тәрбие жібермейт.
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Ассалаумағалейкум эфирде «Сұхбат». Менің есімім Мұхит Сапарбаев// Бүгін бізде қонақта Кәмшат Жолдыбаева/// Біз бастаймыз/// Кәмшат Жолдыбаева/ қазақ эстрадасында өнер көрсетіп// халықтың сүйіктісіне айналған әнші// актриса және// тележүргізуші/// Жолдыбаева/ қыздар арасындағы ең танымал “Кешью” тобының құрамында өнер көрсеткен// Бүгінде жеке шығармашылығымен айналысып жүр/// Сәлеметсіз бе?!// Кәмшат студиямызға қош келдіңіз// Кәмшат Жолдыбаева: Сәлем//
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Сый-құрметіңізге рахмет дайындалып келгеніңізге// Кәмшат Жолдыбаева: Рахмет/рахмет// Жүргізуші: Кәмшат Жолдыбаева “Кешью” тобынан кетті// Баян ханыммен жұмыс істеді// содан соң қайта келді// жалпы қиын ба?/// продюсерсіз// біздің эстрадада өмір сүру///
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Кәмшат Жолдыбаева: Негізі продюсерсіз әрине қиын/// оны өз басымда көрдім// былай айтпақшы// продюссермен // продюссер сенің көптеген сұрақтарыңды шешеді// продюссер// бұл бас/// ия яғни тек қана// бойыңда талантың болған// ол жеткіліксіз/// өйткені сол талантты аша білетін// бағыттай білетін// кеңес бере білетін// адам керек қасыңда/// сондай мықты// біздің// заманның мықты// еліміздің продюссерлеріміздің бірі/ Баян Мақсатқызы мен өте// бақыттымын мен ол кісімен жұмыс істеп жүргеніме/ осыда// жеті жылдай болып қалыпты// екі мың тоғызда келдім// сол орталыққа// бүгінгі күнде екі мың он алтыншы жыл әлі күнге шейін біргеміз/// әрине арасында кішкене // демалыс болды// бір-бірімізден/// Бірақ дегенменде// біргеміз/// Жүргізуші: Түсіндіңіз// продюссерсіз қиын екендігін///
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Кәмшат Жолдыбаева: Енді// Жүргізуші: Әлде// үйреніп қалдыңыз ба/// Кәмшат Жолдыбаева: Қалай болғанда да білмеймін// бәрібір де// ол шет елдік үлкен// үлкен былай айтсақ// өнер әлемін қарайықшы/// оларда тіпті жастар қырыққа, елуге келіп жатса да// бәрі-бір де продюссермен істейді/// өйткені/ продюссермен жұмыс істеу деген ол міндетті түрде сені продюссер// жаңағы/ қамшылап// сабап// тек ананы істе мынаны істе деп отыруы деген емес қой/// бұл шынымен де// сен білмейтін тұстарыңды// сол адам көріп тұрады ол міндетті түрде білімі жоғары// талғамы жоғары// көзі ашық// жан-жақты /адам болғаны жөн/// бірақ Алла қаласа мүмкін// сондай// жағдайға// тәжірибемен// жылдар өтіп біз де келе жатармыз/// сол кезде// мен өзімнің де/ ойлануға/ шамам бар// деп/// рахмет сізге деп// мүмкін/ қош айтысатын күндеріміз де болар бірақ қайткен күнде де менің бүгінгі үлкен-үлкен жетістіктерім// бұл/ менің продюссерімнің арқасы деп мен толыққанды айта аламын
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Соңғы бейнебаян// барып тұрған шығын сияқты/// қазақ эстрадасындағы бейне баяндарды көрсем// бір зәулім үйге кіріп алады// немесе бір қымбат көлікке отырады да сол көліктің айналасында жүреді// немесе сол бір үйдің// бір декарацияның айналасында жүреді/// енді қаншама образ// қаншама еңбек// қаншама би// қаншама киім/// қаражат// шығын/// Кәмшат Жолдыбаева: Рахмет //
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Бір талдың қасында да түсіре салуға болатын едіғой // Кәмшат Жолдыбаева: Түсіре салуға болады ия негізі// бірақ// дегенмен ия бұл жерде шығын деп айтсақ болады бірақ шығын бұл/ материалдық тұрғыдан деп айтпаяқ қояйық шығын// яғни уақыт// жағынан// энергия жағынан// ізденіс жағынан әрине үлкен-үлкен дайындық болды/// бұл/ бейне баянның// толықтай// бағытын// стилін// тағы да жол сілтеген маған тағы да бұл жерде Баян Мақсатқызы// осындай ән болу керек осындай/ бейнебаян болу керек деп// әрине// бірге// тақырыбы бірге болғандықтан біз сол/ тақырыпты// толықтай ашуға тырыстық/// енді/ бұл жерде түсіндіріп айтып жатып керек емес шығар//тақырыптың/ мәні мағынасы барлығы сол/ сөзінде әннің/ бірге бірге// ортақ бізге аймен күнде/// яғни
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Басқа әншілер сіздің әріптестеріңіз қиналмайдығой// неге сіздер осы// соншама// Кәмшат Жолдыбаева: (білмеймін Мұхит)
Кәмшат Жолдыбаева	▶	–	–	Жүргізуші: Тер төгіп// неге осы бір қымбат// неге ауыр жолмен жүресіздер/// Кәмшат Жолдыбаева: Жалпы// мен өзім жеңіл жол// іздемейтін адаммын// білмеймін// тағы да айтамын// өнер менің өмірім// сондықтан да// мен қай// сахнаға шығуым болмасын// өнер көрсетуім басым жан-жақты толыққанды дайындалып шыққанды жақсы көремін/// және де// бұл бейнебаянға келген кезде// яғни// тақырып үлкен болғандықтан// яғни біз// бір жаңа сіз өзіңіз айтпақшы бір ағаштың қасында немесе// бір// жаңағы бөлменің ішінде түсіріп шығатын// тақырып болған жоқ/// сондықтан да// осылай дайындалдық/ тіпті менің қасымда отырған екі қыздың өзі/ біреуі/ ұлты/ якут// халқының// қызы//екіншісі// орыс// ұлтының қызы сондықтан да ол да/ продюссерімнің/ идеясы болды бір жағынан// сондықтан да біз осылай толыққанды ашуға тырыстық///
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	-Сәлеметсіздер ме құрметті көрермендер! Бүгін біз сіздерменен «өзін өзі өзгерту» яғни трансформациялау бойынша // сабағымызды / әңгімемізді бастаймыз.// Менің аты-жөнім Елшібаева Күлмәш Ғалымжанқызы. «Қазақстан Республикасы Халықаралық Болашақ» бағдарламасының степендиятымын. Енді бүгінгі біздің тақырыбымыз / «Өзіңді өзің өзгерт». Ол неден басталуы керек / яғни бұл жерде бір-екі нұсқау алу керек / өз-өзіңізге нұсқау бересіз.Мен не үшін өзгеремін?// Неге өзгеремін? // Алға мақсат қою / нақты/ айқын, мақсат қою.// Яғни нақты/ айқын/ мақсат кәдімгідей жазылған уақытта қағазға түскен уақытта сіз сол мақсатқа жеттім деп ойлай беріңіз.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Адам бірінші неден бастап өгеруі керек? Ол әр адамның өзінің ішкі түйсігіне / ішкі сезіміне/ басында болып жатқан проблемалардың ауыр-жеңілдігіне байланысты болып келеді. Яғни/ ең ауыр/ «ең ауыр сізге не? Неден бастаймын?»- деген үлкен сұрақ болуы керек. «Мен неден бастаймын/ неге өзгеремін/ осы өзгеріс маған керек пе/ өзгермесем егер/ өзгермесем не болады?» - деген сұрақтарды өзіңізе қойған уақытта// бірден жайлап-жайлап шешімі табыла береді екен/ сол өзгеріске енудің, не үшін өзгеріске еніп жатырсыз? – деген сәтте жауаптары біртіндеп табыла береді.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Бірақ/ сіз шынайы болуыңыз керек/ өзіңізге өзіңіз шынайы болуыңыз керек. Егер шынайы болмаса «и/ өзгере саламын/// Болар енді. Ертең өзгеремін/ арғы күні өзгеремін/ одан ары қарай өзгеремін..» деп жүрген уақытта өмір өтеді/ сіз өзгеріссіз қала беруіңіз мүмкін жалпы.///Енді өзін-өзі өзгерген уақытта неден бастаймыз?// Мүмкін сіздің ойыңыздағы агрессия біреуге деген ашу-ыза/ сондай негативті ойлар/ негативті сезімдер өте көп жиналып қалған шығар. Ол негативті сезімдер/ негативті ойлар көп жиналып қалатын болса/ адам түбінде бір психосемантика деген бар/ түбінде бір ауруға ұшырауы мүмкін// Яғни/ сізде сондай бір негативті ойлап жиналып қалды ма/ сіз сол сәтте оныменен жұмыс жасауыңыз керек.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Енді өзіңіздің жағдайыңыз өзіңізге ғана байланысты ғой// сондықтан сіз өзіңіз ғана білесіз.// Сіз яғни қандай ойлармен жүрсіз қазіргі сәтте/ қандай ойлар сізді мазалайды? Былай айтайық/ біреуге деген ашуыңыз бар дейік./// Егер ол ашу/ мысалы біреуді жек көресіз/ біреудің сөйлегені ұнамайды/ біреудің қарағаны ұнамайды/ біреудің сізге ақыл айтқаны ұнамайды. Сіз сол конструктивті сындарлы сынды өзіңізге қабылдай алмайсыз.Сөйтіп ішкі жан дүниеңізде жаңағындай негативті ойлар жинаулы мүмкін // Сөйтіп жиналып-жиналыпа ол ой бір күні негативі ой/ негативті сезім ол// кәдімгідей бір түйін болып жабысады сізге/// Иә/яғни сіз соны дұрыстауыңыз керек. Бір іштен бір өзек маза бермейді/ мен мына ойды өзгертпесем/ бірақ өзгерте алмайсыз/ шамаңыз келмейді. Ондай кезде психолог маманына барғаныңыз жөн. Ал/ бармайтындай мүмкіндік болмаса/ онда өз өзіңізбен жұмыс жасаңыз.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Қазір мен сіздерге бір емес бірнеше// тәсілдерді үйретемін/ техникаларды көрсетемін. Оның біріншісі өте күрделі бірақ өте қызықты бірақ та пайдасы өте зор/ егер сіз оны меңгеріп алсаңыз/ яғни ешқандайда қиындық туындапайды. Яғни бұл «альфа-визуализация» деген техника болып есептеледі.Өзіңізге мынандай А4 ақ парағын аласыз// сөйтіп бәрі бір шамада// болуы керек өлшердері, осылай бүктейсіз. (парақты бүктеу үстінде). Сөйтіп бұл А4 парағы үшке бөлінді.// Бірінші,/яғни мен сіздерге өзіңізді өзіңіз өзгертетін «альфа-визуализация» техниканы үйретіп жатырмын.// Өзіңізге мынандай А4 ақ парағын аласыз// сөйтіп бәрі бір шамада// болуы керек өлшердері, осылай бүктейсіз. (парақты бүктеу үстінде). Сөйтіп бұл А4 парағы үшке бөлінді.// Бірінші,/яғни мен сіздерге өзіңізді өзіңіз өзгертетін «альфа-визуализация» техниканы үйретіп жатырмын.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Оған ана психологқа барып/ академик/ профессорға барып қажеті жоқ/ егер сіз меңгеріп алсаңыз бұл ешқандай қиындығы жоқ.// Яғни бірінші графада/ бір/ екі/ үш графа ғой/ бірінші графада сіз өзіңіздің бойыңыздағы арылғыңыз келетін қасиеттерден //арылу туралы жазасыз. Екінші графада бойыңызға қалыптастырғыңыз келетін қасиеттерді жазасыз/ ал үшінші графада алдағы үш айда// немесе алты айда немесе тоғыз айда немесе бір жылда // орындалады- ау/ орындалуы керек деген мақсаттарыңызды жазасыз. Ол уақытты/ өлшем уақытты үш ай или алты ай или тоғыз ай немесе бір жылды өзіңіз таңдайсыз негізі.// Яғни бірінші// мына жеріне бүгінгі датаны жазып қоясыз/ бүгінгі күнді жазып қоясыз/ одан кейін бір/ екі/ үш/ төрт деп бастап/ ары қарай кете бересіз/ бойыңыздан арылғыңыз келетін қасиеттерді.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Яғни, бірінші// неден арылғыңыз келеді/ ең үлкен сіздің толыққанды өмір сүруге кедері келтіретін қандай бойыңызда бір қасиет бар/ бір сезім бар// ол қорқыныш болуы мүмкін/ ол агрессия болуы мүмкін/ ол біреуді жеккөрушілік я болмаса қызғаншақтық қасиетіңіз болуы мүмкін. Әрбір саналы адам// өзін құрметтейтін адам/ осындай бойындағы негативті қасиеттен арылғаны жөн негізі. Енді бәріңізге «бәріңіз арылыңыз» деп насихаттамаймын/ жалпы психолог маманына барған уақытта/ жалпы// психолог/ психиатр деген көбісі біле бермейді/ мысалы басында проблемасы болса/ өзгергісі келетін болса жаңағындай көптеген бір проблемалар шығып/ жолы болмай жүрсе айтады да //« ой, сенің жолың болмай жүр екен/ проблемаң көбейіп кетіпті ғой/ үнемі шағымданасыңда жүресің, сен психологқа барсай» десе көбісі айтады «немене мені/ псих деп тұрсың ба» дейді.// Ол дұрыс емес.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Мұндай таптауыр яғни стеоротиптен біз арылуымыз керек. Яғни психолог маманы сіз сияқты// мен сияқты қалыпты жағдайдағы адамдардың бойындағы/ ойындағы жалпы проблема бар-ау деген/ сол проблеманы сол адамның өзіне шештіруге/ яғни бағыт-бағдар беретін маман психолог маманы.Ал психиатерапевт және психиатр// ол мамандар //сол проблемадан/ стресстен туындап кеткен адамның бойындағы әрі қарай адамның мына// миына/ психикасына өтіп кеткен проблемаларды медикомменттің көмегіменен және де тереңдетілген психотерапевт көмегімен емдейтін маман болып есептеледі.// Жалпы психологияда мынандай бір қағида бар:// « сен дейді/ психиатрдың алдында барып/ күлгенше дейді/ психологтың алдына барып/ жыла» дейді.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Яғни/ психолог маманы сіздің сонау бала кезден бойыңызда қалыптасып қалған/ стресстен пайда болған басқада бір/ өмір болған соң бәрі болады ғой// сондықтан басқада жаңағыдай пайда болған стрессті жағдайдан пайда болған сіздің бойыңызды яғни психикалық өзіңіздің бір негативті сезімдеріңізден тазалауға/ яғни өзіңізді тазалауға/ сол проблеманың шешімін// яғни өзіңізге таптыртуға бағыт-бағдар беретін маман. Сол естеріңізде болатын болсын. Енді «альфа-визуализация» техникасына оралайық/// Яғни/ бірінші сіздің бойыңызда ең бірінші жаңағы айтып кеттім// толыққанды өмір сүру үшін сізге кедергі жасайтын ол қандай қасиетіңіз өзіңізге ұнамайды/// мүмкін қорқыныш болуы мүмкін/ мүмкін қызғаншақтық болуы мүмкін/ ол деген жаңағындай отбасындағы// ата-анаңызды// басқа бауырларыңыздан қызғаныш тудыруы мүмкін/
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	қызғанатын қызғаныш сезімдері болуы мүмкін/ ерлі-зайыпты болатын болса/ ерлі-зайыптылардың арасындағы қызғаныш болуы мүмкін/ қорқыныш сезімі/ сенімсіздік болуы мүмкін/ яғни сол ең бірінші өзіңізге ауыр проблеманы аласыз да/ проблема болған уақытта/ бойыңыздағы қасиетіңіз// жаңағы өзіңізге ұнамайтын соны бірінші жазасыз/ яғни « мен/// скажем да// қорқыныштан арыламын».Сөйтіп жазасызда// «мен қорқыныштан арылуым керек/ әйту керек/ бүйту керек» дейді де/ сіз оны айтасыз, сол бойынша қалады. Ал нақты сіздің түп сана/ бейсаналық түрде қабылдау үшін сіз жаңағындай аласызда/ яғни « қорқыныштан арыламын» деп леп белгісін қоясыз.// Бұл леп белгісі адамның түп санаға деген бұйрығы болып есептеледі екен. Сол естеріңізде болатын болсын.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Екінші тағы қандай сезімнен арылғыңыз келеді// тағы қандай// ең бірінші сізде қызғаншақтық я болмаса қорқыныш тұр иә/ одан кейін тағы да приоритет// яғни өзінің приоритетіне байланысты жаза бересіз. Тек қана есіңізде болсын //« мен сол қорқыныштан арыламын!» я болмаса «сенімсіздіктен арыламын!» деп леп белгісін міндетті түрде болуы керек/// «Сенімсіздіктен арыламын!»// «Қорқыныштан арыламын!»// «Үрейден арыламын!» - өйткені ол сіздің үрей ғой/ сіздің қорқыныш/ сіздің негативті сезімдеріңіз.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Сөйтіп-сөйтіп жазып/ тізіп жазасыз// бір/ екі/ үш/ төрт деп қанша сондай сізде негативті ойлар/ негативті сезімдер бар/ бойыңыздан арылғыңыз келетін жаңағы нәрселердің барлығын жазасыз. Сөйтіп// екінші графаға кеттік. Яғни екінші графада енді бойыңызға қалыптастырғыңыз келетін қасиетті жазасыз./// «Сенімділікке ие боламын!» - деп.// Екінші графада/ яғни бойыңызға қалыптастырғыңыз келетін қасиеттерді жазып шықтық. Ұмытпаңыздар/ леп белгісі міндетті түрде болуы керек/ өйткені ол сіздің/ өзіңіздің бейсаналық күйде түп санаңызға деген бұйрықтың белгісі болып есептеледі екен.///
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Енді үшінші графаға/ бағанағы айтқандай/ алдағы үш айда я болмаса алты айда я болмаса тоғыз я болмаса бір жылда орындалатын өзіңіздің нақты бір алға қойған мақсаттарыңыз болу керек. Оның ішіне жаңағы// бойдан арылатын қасиеттер бар/ бойға қалыптастыратын/ арылғыңыз келетін қасиеттер бар/ ол екеуі мына жерде қалды./// Үшінші графаға келген уақытта оның барлығы автоматты түрде мына үшінші графаға өтіп кетеді//. Мүмкін сізде, әркім өзі таңдайды/ өзінің жағдайына байланысты/ өзінің мына көкірек көзіндегі мынау сізге бір// ұсыныс тастайтын адамда өзінде бір сезім болады, соған байланысты сіз аласызда жаңағы үш ай или алты ай// немесе үш ай немесе алты ай/ я болмаса тоғыз ай жаңағы айтып кеткендей бір жыл.
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Бір жылдың көлемінде сіздің нақты орындалатын қасиет, мақсаттарыңызды жазасыз./// Яғни бірінші/ алдағы үш айда «№» үш ай ма әлде өзіңіз таңдайсыз/ «№» айда орындалатын мақсаттарым дейсіз де, екі нүкте қоясыз. Яғни, тұрмысқа шыққысы келетін біздің бойжеткен сұлу қыздарымыз бар. Бірінші/ жаңағы қыздарға/ яғни //«мен»/ деп бастайсыз/ мен сіздерге тек бағыт-бағдар беремін/ әрі қарай өзіңіз/ бірақ мен жалпы алгоритмді түсіндіріп айтып жатырмын/ яғни «мен» бойы 180 см/ өзіңіз таңдайсыз қанша см керек екенін/ аққұба/ көзі қара я болмаса жаңағы бұрынғы қазақтар көздері жасыл келген болмаса сары болған ғой/ сондай я/ шашы қара/ мына жақа шашы қайырылған я болмаса тік шашты я болмаса сондай деп бәрін сізге қандай жігіт керек соның бәрін мына жерге сипаттап жазасыз.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Ал енді жігіттер я болмаса басқа да мысалы// ну тұрмыстағы қыз-келіншектер болатын болса// өзіне не қалайды соның барлығын/ бірақта нүкте/ үтірін қалдырмай бәрін жазуы керек/ мына жерге жазуы керек.//
Күлмәш Елшібаева	▶	–	–	Екінші бизнес болатын болса/ бизнесті нақты/ ол қандай бизнес сізге яғни өзіңіз жүрек қалауыңыз болады// яғни әрбір адамның бойындағы қандай қасиет бар не нәрсеге қабілетті// яғни ол не нәреге бейім ол адам жалпы туғаннан/// Айтады ғой// Алла тағала мына маңдайға жазған/ соны көресіз дейді/ иә/ соны деген «Пифагор психоматрицасы» деген техника бар// соныменен әркім өзінің бойындағы қасиетті яғни тауып алуға болады. Өзіңізде де болады ғой мысалы// «мен мынаны жасағым келеді./ Ата-анаңызбен де ақылдасуыңызға болады». ///Ал енді нақты білу үшін жаңағындай әлемдік деңгейде қолданылып жүрген/ мамандық таңдаудағы/ кәсіп таңдаудағы сондай диагностикадан өтсеңізде болады негізі.///Ол өзіңізге байланысты///
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ассалаумағалейкум әлеумет →эфирде қышқыл мысқыл бағдарламасы↓/// ↑бүгін бізде қонақта →қайрат аманқосов батыр қала →жаңаөзеннен келіп ^уотырған қонағымыз↓/// ↑қош келдіңіз↑ ↑қонақ↓/// ↑аа ^ырахмет ↑жүргізуші↓/// ↑ал ^уөзіңіз туралы →қысқаш 'айта ^уөтсеңіз↓///	↑жүргүзүушү↓/// ассалаумағалейкүум әлеумөт →эфійрде қышқ̊ыл мысқыл бағдарламасы↓/// ↑бүгүм бізде қонақта →қайрат амаңқосов батыр ғала →жаңаөзөннөң геліб̊ ͡^уотұрғаң ғонағымыз↓/// ↑қош келдіңіз↑ ↑қонақ↓/// ↑аа ^ырахмет ↑жүргүзүушү↓/// ↑ал ^уөзүңүз тұуралы →қысқаш'айта ^уөтčөңүз↓///	Жүргізуші: Ассалаумағалейкум әлеумет эфирде қышқыл мысқыл бағдарламасы. Бүгін бізде қонақта Қайрат Аманқосов батыр қала Жаңаөзеннен келіп отырған қонағымыз. Қош келдіңіз! Қонақ: Аа рахмет Жүргізуші: Ал өзіңіз туралы қысқаша айта өтсеңіз.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑мен ^йенді →аманоқосов қайрат атым↓/// ↑сол жаңа ^уөзеннің ар жағында бостану→ деген ауылда тұрамын↓/// ↑сол жақта →туып ^уөстім↓/// ↑кәзіргі таңда мына ^уөзен →мұнай газда →^йесен ^уоғланұлы басқарып ^уотырған ^уөзен →мұнай газда жұмыс жасаймын↓/// ↑^уоның ішінде →химияландыру және экология басқармасында төртінші дәрежелі →^уоператор қызметін атқарамын↓///	↑қонақ↓/// ↑мен ^йенді →аманоқосов қайрат атым↓/// ↑сол жаңаөзөннүң ар жағында ͡б̊останұу→ деген ауұлда тұрамын↓/// ↑сол жақта →тұуұб̊ ^у͡өстүм↓/// ↑кәзіргі таңда мын'өзөн →мұнай газда →есен ^уоғланұлұ ͡б̊асқарыб̊ ͡^уотұрған ^уөзөн →мұнай газда жұмұш шасаймын↓/// ↑^уонұң ішінде →хыймыййаландырұу жән'экологұйа басқармасында төртүншү дәрежелі →^уоператор ғызметін атқарамын↓///	Қонақ: Мен енді Аманоқосов Қайрат атым. Сол Жаңаөзеннің ар жағында Бостану деген ауылда тұрамын. Сол жақта туып өстім. Кәзіргі таңда мына өзен мұнай газда Есен Оғланұлы басқарып отырған өзен мұнай газда жұмыс жасаймын. Оның ішінде химияландыру және экология басқармасында төртінші дәрежелі оператор қызметін атқарамын.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓///↑бәрекелді →жұмыс жемісті болсын↓///↑ауылдың→жаңаөзеннің жақсы әңгімелерін айта ^уотырсаңыз↑	↑жүргүзүушү↓///↑бәрекелді →жұмұш шемісті ͡б̊олсұн↓///↑ауұлдұң→жаңаөзөннүң жақ̊с'әңгімелерін айта ^уотұрсаңыз ↑	Жүргізуші: Бәрекелді жұмыс жемісті болсын. Ауылдың, Жаңаөзеннің жақсы әңгімелерін айта отырсаңыз.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑іиә →^уонда бастай берейік↓/// ↑жаңағы жаңаөзенде→ ар жағы ұштағандікі →жаңбыр дейтін ағамыз→ бар күнтісбай↓/// ↑кеше ^ырұқсат сұрап →жатырмынғой →жәкеңнен↓/// ↑жәке сеніңде біраз әңгімелерің бар ^йеді →соны мен айтып ^уотырайын деп ^йедім↓/// ↑қышқыл мысқылға бара жатыр ^йедім деп↓/// ↑сөйтсем →жәкең күледі↓/// ↑аа батша →^уо көзі тірі адамдікінд 'айта беруге→ болады ма деп↓///	↑қонақ↓/// ↑ійә →онда ͡б̊астай берейік↓/// ↑жаңағы жаңаөзөндө→ ар жағ'ұштағандікі →жаңбыр дейтін ағамыз→ бар ͡гүнтүсбай↓/// ↑кеше ^ұрұқ̊сат čұрап →жатырмыңғой →жәкеңнен↓/// ↑жәке сеніңде ͡б̊іраз әңгімелерің бар ^йеді →сонұ мен айтыб̊ ͡^уотұрайын деб̊ ^й͡едім↓/// ↑қышқ̊ыл мысқылға ͡б̊ара жатыр ^йедім деп↓/// ↑сөйтčөм →жәкең ͡гүлөдү↓/// ↑аа ͡б̊атш̆а →^уо көзү тір'адамдікінде айта ͡б̊ерүугө→ боладыма деп↓///	Қонақ: Иә онда бастай берейік. Жаңағы Жаңаөзенде ар жағы Ұштағандікі Жаңбыр дейтін ағамыз бар Күнтісбай. Кеше рұқсат сұрап жатырмын ғой Жәкеңнен. Жәке сеніңде біраз әңгімелерің бар еді соны мен айтып отырайын деп едім. Қышқыл мысқылға бара жатыр едім деп. Сөйтсем Жәкең күледі. Аа Батша о көзі тірі адамдікінде айта беруге болады ма деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑тек кілең қайтыс болған адамдардікін айтады деп→ ^уойлағанғо↓/// ↑қонақ↓/// ↑соны →айттым іиә↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑бірақ ^йенді айтқырлықпен айтып →тұрғо ^йенді↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑тек кілең ͡ғайтыс ͡полған адамдардікін айтады деп→ ^уойлағаңғо↓/// ↑қонақ↓/// ↑сонұ →айттым ійә↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑бірағ ^йенд'айтқырлықпен айтып →тұрғо ^еенді ↓///	Жүргізуші: Тек кілең қайтыс болған адамдардікін айтады деп ойлаған ғой. Қонақ: Соны айтқаным иә. Жүргізуші: Бірақ енді айтқырлықпен айтып тұр ғой енді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑^уоны жаңағы жәкеңе айтамғо→ сол ^ырұқсатын алып келе жатырмынғо→ жәкеңнің↓///↑сол жәкең ^йенді байағыда шөп тасиды→ .....бір он тоғыз ↓/// ↑содан жас балдар болады қасында →жетпіс ^йекі жетпіс үш↓/// ↑жаңағы ↑саздыға ^йет асып шақырады →сыйлағанның құлы бол деген↓/// ↑жәкең сол жаққа саздыға барады↓///	↑қонақ↓/// ↑^уонұ жаңағы жәкеңе'айтамғо → сол ^урұқ̊сатын алып келе жатырмыңғо→ жәкеңнің↓///↑сол жәкең ^йенді ͡б̊айағыда шөп тасыйды→ .....бір→^уон тоғыз ↓/// ↑содан жас ͡палдар ͡б̊олады қасында →жетпіс ^йекі жетпіс үш↓/// ↑жаңағы ↑саздығы ^йет асып̊ шақырады →сыйлағанның ͡ғұлұ ͡б̊ол деген↓/// ↑жәкең сол жаққа саздыға ͡б̊арады↓///	Қонақ: Оны жаңағы Жәкеңе айтам ғой сол рұқсатын алып келе жатырмын ғой Жәкеңнің. Сол Жәкең енді баяғыда шөп тасиды. Содан жас балдар болады қасында жетпіс екі, жетпіс үш. Жаңағы Саздыға ет асып шақырады сыйлағанның құлы бол деген. Жәкең сол жаққа Саздыға барады.
Қайрат Аманқосов	▶	↑^йет жеп болғаннан кейін→ауылға кетемін дейдіғо↓/// ↑сөйтіп жәкеңді шығарып салайын деп→ бәрі жарты жолға дейін барып→ жаңағы сол жерде аздап →суын ішкен балдардың↓/// ↑музыка қосқан →мәшиненің арт жағында ^уөздері билеген →^уөздерімен ^уөздері↓/// ↑соңғы жағында ^йерегесіп қалып→бір-бірімен төбелесіп қалған↓/// ↑баламен-бала боламын ба деп →жәкең машинаны қыздырып→ кетіп қалған↓///↑сосын артынан біреу көріп→ айтады дейді↓/// ↑жәке алдында қызып қалыппыз →кішкене сізден ұят болған жоқпа десе→ айтады дейді↓///	↑^йет ͡шеп полғаннаң гейін→ауұлға ͡гетемін дейдіғо↓/// ↑сөйтүб̊ жәкеңді шығарып̊ салайын деп→ бәр' жарты жолға дейім барып→ жаңағы сол жерд'аздап →сұуұн ішкем балдардың↓/// ↑мұузұка ͡ғосқан →мәшійненің арт ͡шағынд'өздөрү бійлеген →^уөздөрүмен ^уөздөрү↓/// ↑соңғұ жағынд'ерегесіп қалып→бір-͡б̊ірімен төб̊өлөсіп қалған↓/// ↑баламем-бала ͡б̊оламым⁀ба деп →жәкең машыйнаны қыздырып→ кетіп қалған↓///↑сосұн артынам біреу ͡гөрүп→ айтады дейді↓/// ↑жәк'алдында қызып қалыппыз →кішкене сізден ұйат полған жоқпа десе→ айтады дейді↓///	Ет жеп болғаннан кейін ауылға кетемін дейді ғой. Сөйтіп Жәкеңді шығарып салайын деп бәрі жарты жолға дейін барып жаңағы сол жерде аздап суын ішкен балдардың. Музыка қосқан машинаның арт жағында өздері билеген өздерімен өздері. Соңғы жағында ерегесіп қалып, бір-бірімен төбелесіп қалған. Баламен-бала боламын ба деп Жәкең машинаны қыздырып кетіп қалған. Сосын артынан біреу көріп айтады дейді. Жәке алдында қызып қалыппыз кішкене сізден ұят болған жоқ па десе, айтады дейді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑^уой батша ^йештеңке ^йетпейді→ мен биден кейін кетіп қалдымғо деп↓///↑жәкең→жәкеңнің тағы бір әңгімелері →барғой↓/// ↑бір күні жастық шағы →жәкеңніңде ^йенді↓/// ↑жаңағы далада жүріп →төбелесіп қалыпты жәкең↓/// ↑таза ^уөздері біліңкіремей қалған шығар ^йесін↓/// ↑көзі көгереді дегендей→ тұрмай жатыр дейді жаңағы жәкең↓/// ↑мамасы келіп жатыр→ айтып жатыр жаңбыржан тұршиш неғып жатсың мынау шаңғай түске дейін ұйықтап жатсыңғо деп↓/// ↑сөйтсе жәкең көрпенің шетін ашып мамасына айтады дейді →мама кешірім сұрап ^йешкім келіп тұрған жоқпа деп жаңағы↓///	↑^уой батш̆а'ештеңке ^йетпейді→ мем бійдең гейің гетіп қалдымғо деп↓///↑жәкең→жәкеңнің тағы ͡б̊ір әңгімелері →барғой↓/// ↑бір ͡гүнү жастық̊ шағы →жәкеңніңд'енді ↓/// ↑жаңағы далада жүрүп →төб̊өлөсіп қалыпты жәкең↓/// ↑таз'өздөрү біліңкіремей ғалған шығар ^йесін↓/// ↑көзү көгөрөді дегендей→ тұрмай жатыр дейді жаңағы жәкең↓/// ↑мамасы ͡геліб̊ жатыр→ айтыб̊ жатыр жаңбыржан тұршұйш неғыб̊ жатčың мынау шаңғай түскө дейін ұйұқтаб̊ жатčыңғо деп↓/// ↑сөйтčө жәкең ͡гөрпөнүң шетін ашып мамасын'айтады дейді →мама ͡гешірім сұраб̊ ^й͡ешкім ͡геліп тұрған жоқпа деб̊ жаңағы↓///	Ой Батша ештеңке етпейді мен биден кейін кетіп қалдым ғой деп. Жәкең, Жәкеңнің тағы бір әңгімелері барғой. Бір күні жастық шағы Жәкеңніңде енді. Жаңағы далада жүріп төбелесіп қалыпты Жәкең. Таза өздері біліңкіремей қалған шығар есін. Көзі көгереді дегендей, тұрмай жатыр дейді жаңағы Жәкең. Мамасы келіп жатыр, айтып жатыр Жаңбыржан тұршиш неғып жатсың мынау шаңғай түске дейін ұйықтап жатсың ғой деп. Сөйтсе Жәкең көрпенің шетін ашып мамасына айтады дейді мама кешірім сұрап ешкім келіп тұрған жоқ па деп жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑медина дейтін бір нағашымыз →бар иманды болсын↓/// ↑сол нағашымызда тілді адам↓/// ↑соның бір әңгімесін айтып ^уөтейін↓/// ↑жатқан жері жайлы болсын↓/// ↑жаңағы әкең кейін айда түңіледі дейді→әйелі шалға ай мәкеу ^йертең сұраламызғой анау дүниеге барғанда→ ^йертең сұраламыз деп қоймайды дейді↓///↑сонда мәкең айтады дейдіғой→ құрсын тыржалаңаш адамнан не сұрар→ деп ^уотсың деп жаңағы↓///	↑медійна дейтім бір нағашымыз →бар ыйманды ͡б̊олсұн↓/// ↑сол нағашымызда тілд'адам ↓/// ↑сонұң бір әңгімесін айтыб̊ ͡^уөтөйүн↓/// ↑жатқан жері жайлы ͡б̊олсұн↓/// ↑жаңағ'әкең кейін айда түңүлөді дейді→әйелі шалғ'ай мәк'ертең сұраламызғой анау дүнүйөгө ͡б̊арғанда→ ^йертең сұраламыз деп қоймайды дейді↓///↑сонда мәкең айтады дейдіғой→ құрсұн тыр жалаңаш адамнан не сұрар→ деб̊ ͡^уотčұң деб̊ жаңағы↓///	Медина дейтін бір нағашымыз бар иманды болсын. Сол нағашымызда тілді адам. Соның бір әңгімесін айтып өтейін. Жатқан жері жайлы болсын. Жаңағы әкең кейін айда түңіледі дейді әйелі шалға Ай Мәкеу ертең сұраламызғой анау дүниеге барғанда, ертең сұраламыз деп қоймайды дейді. Сонда Мәкең айтады дейдіғой құрсын тыр жалаңаш адамнан не сұрар деп отсың деп жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑мынау ^уөзімнің туған нағашым бар →^үрүстем дейтін аты↓/// ↑^уолда жаңағы қуаңқы сөйлейді→ салып қала береді жайлап↓/// ↑тез сөйлейді→ және↓/// ↑сожағы ^үрүстемнің бастығы →айтады дейді былай ^үрүстемжан келесі келгенде шұбат алып келесіңғой деп↓/// ↑сонда ^үрүстем айтады дейді →бізде тек шұбаты бар деп↓///	↑мын'өзүмнүң тұуған нағашым бар →үрүстөм дейтін аты↓/// ↑^уолда жаңағы құуаңқы сөйлөйдү→ салып қала ͡б̊ереді жайлап↓/// ↑тес сөйлөйдү→ және↓/// ↑со жағы үрүстөмнүң бастығы →айтады дейді ͡б̊ылай үрүстөмжаң гелесі ͡гелгенде шұб̊ат алып келесіңғой деп↓/// ↑сонда үрүстөм айтады дейді →бізде тек̊ шұб̊аты ͡б̊ар деп↓///	Мынау өзімнің туған нағашым бар Рүстем дейтін аты. Олда жаңағы қуаңқы сөйлейді, салып қала береді жайлап. Тез сөйлейді және. Со жағы Рүстемнің бастығы айтады дейді былай Рүстемжан келесі келгенде шұбат алып келесіңғой деп. Сонда Рүстем айтады дейді бізде тек шұбаты бар деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑^уой құрғыр →сөзің құрсын →құры берші десе→ жаңағы нағашым айтат дейдіғой →менікі стартерғо деп↓///↑сол біздің үйге келген ^йекен→ как раз біздің үйге келген↓/// ↑ауылда тоғыздық деген қатынайды со тоғыздыққа мініп алған жаңағы ^йрүстем нағашы↓/// ↑соған кетіп бара жатса→ каспий дейтін ^іресторан бар↓/// ↑со ^уостновка болып жұрттың бәрі жаңағы каспийге түсіп қалады кейде базарға бара жатса↓///	↑^уой ғұрғұр →сөзүң ͡ғұрсұн →құрұ ͡б̊ерші десе→ жаңағы нағашым айтат дейдіғой →менікі стартерғо деп↓///↑сол біздің үйгө келген ^йекен→ как ^ураз ͡б̊іздің үйгө келген↓/// ↑ауұлда тоғұздұғ ͡дегең ғатынайды со тоғұздұққа мініб̊ ͡алған жаңағы үрүстөм нағашы↓/// ↑соғаң гетіп пара жатčа→ каспыйй дейтинг ресторан бар↓/// ↑со'остновка болұб̊ жұрттұң бәрі жаңағы ͡гаспыййге түсүп қалады ͡гейде ͡б̊азарға ͡б̊ара жатčа↓///	Ой құрғыр сөзің құрсын құры берші десе, жаңағы нағашым айтат дейдіғой менікі стартерғо деп. Сол біздің үйге келген екен как раз біздің үйге келген. Ауылда Тоғыздық деген қатынайды со тоғыздыққа мініп алған жаңағы Рүстем нағашы. Соған кетіп бара жатса каспий дейтін ресторан бар. Со остновка болып жұрттың бәрі жаңағы каспийге түсіп қалады кейде базарға бара жатса.
Қайрат Аманқосов	▶	↑ішінде ^уотқан жаңағы ^үрүстем танымасада бір келіншек жаңағы→ каспийге түсемін→каспийге түсемін деп қоймайды дейді жаңағы↓/// ↑содан нағашым айтат дейдіғой →^уой құрғыр қақап тұрған қыста →каспийге түсіп ^уөле алмай жүрсіңба→ үйіңе барып ваннаға түссиш деп жаңағы↓/// ↑соған жаңағы біздің ауылда→ ^йенді айтқыштар ^йенді үлкен адамдармен шектелмейді↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑солайғо↑	↑ішінд'отқан жаңағы үрүстөм танымаса⁀да ͡б̊ір ͡геліншег жаңағы→ каспыййге түсөмүн→каспыййге түсөмүн⁀деп қоймайды дейді жаңағы↓/// ↑содан нағашым айтат дейдіғой →ой ғұрғұр ғақап тұрғаң ғыста →каспыййге түсүб̊ ͡^уөл'алмай жүрсүңба→ үйүңө ͡б̊арып ваннаға түссүйш деб̊ жаңағы↓/// ↑соған жаңағы ͡б̊іздің ауұлда→ ^йенд'айтқыштар ^йенд'үлкөн адамдармен шектелмейді↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑солайғо↑	Ішінде отқан жаңағы Рүстем танымасада бір келіншек жаңағы каспийге түсемін, каспийге түсемін деп қоймайды дейді жаңағы. Содан нағашым айтат дейдіғой ой құрғыр қақап тұрған қыста каспийге түсіп өле алмай жүрсіңба, үйіңе барып ваннаға түссиш деп жаңағы. Соған жаңағы біздің ауылда енді айтқыштар енді үлкен адамдармен шектелмейді. Жүргізуші: Солайғо?
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑жас балдардың ішінде де →^уорақ тілді балдар барғо↓///↑әдемі сөйлейтін↓/// ↑ауылда жаңағы тұрарбек дейтін бір ініміз→ бар жеңгесі бар ^йекен ^йенді↓///↑ірілеу жаңағы нән кісі ағасы→ кішкене құйттайлау ^йекен ^йенді↓/// ↑көрші ағасыма анау үш-төрте үйден тұратын↓///	↑қонақ↓/// ↑жас ͡палдардың ішінде⁀де →орақ тілді ͡б̊алдар ͡б̊арғо↓///↑әдемі сөйлөйтүн↓/// ↑ауұлда жаңағы тұрарб̊ек дейтім бір ініміз→ бар жеңгесі ͡б̊ар ^йекен ^йенді↓///↑ірілеу жаңағы нәң гісі'ағасы → кішкене құйттайлау ^йекен ^йенді↓/// ↑көрш'ағасыма ан'үш -төрт үйдөн тұратын↓///	Қонақ: Жас балдардың ішінде де орақ тілді балдар барғо. Әдемі сөйлейтін. Ауылда жаңағы Тұрарбек дейтін бір ініміз бар жеңгесі бар екен енді. Ірілеу жаңағы нән кісі ағасы кішкене құйттайлау екен енді. Көрші ағасыма анау үш-төрте үйден тұратын.
Қайрат Аманқосов	▶	↑содан бірігіп бәрі маёпкыге шығып→ жаңағы жеңгесі картошка бірдеңе турайын деп→ жаңағы спортивный киініп алған ^уотыра қалып картошка турап жатқанда футболкасының арқасы кішкене ашылыңқырап кетіпті↓/// ↑сонда тұрарбек айтады дейді ай жеңеше саған алжапқыш ^йемес артжапқыш керек болдығо деп↓///	–	Содан бірігіп бәрі маёпкыге шығып, жаңағы жеңгесі картошка бірдеңе турайын деп, жаңағы спортивный киініп алған отыра қалып картошка турап жатқанда футболкасының арқасы кішкене ашылыңқырап кетіпті. Сонда Тұрарбек айтады дейді ай жеңеше саған алжапқыш емес артжапқыш керек болдығо деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жаңағы тұрарбек→ жаңағы ағамыз ^йенді кішкентайлау деп айттымғо аздап ішіп алып жаңағы кішкене айқай шығарыңқырап ^уотырған→ соған нөл қалып ^йең соңында ұйықтақырап қалған шығар↓/// ↑жаңағы жеңешемізге ^йенді ағамыз бұйым болмағанғо →иығына асып алып→ көтеріп үй жақ жақын болғасын кетіп қалғанғо↓/// ↑содан бір-екі күн ^уөткесін көргеннен кейін айтат дейді →мен ^уөзім қанша кішкентай болғанмен жеңешең ірі →бірақ соны былай ұстаймынғо мен деп↓///	↑жаңағы тұрарб̊ек→ жаңағы'ағамыз ^йенді ͡гішкентайлау деб̊ ͡айттымғо'аздап ішіб̊ ͡алыб̊ жаңағы ͡гішкен'айқай шығарыңқыраб̊ ^у͡отұрған→ соған нөл ғалыб̊ ͡^йең соңұнд'ұйұқтақырап қалған шығар↓/// ↑жаңағы жеңешемізг'енді ағамыз ͡б̊ұйұм болмағаңғо →ыйығын'асып алып→ көтөрүб̊ ͡үй жағы жақым болғасың гетіп қалғаңғо↓/// ↑содам бір-екі ͡гүн ^уөткөсүң гөргөннөң гейін айтат дейді →мен ^уөзүм қанша ͡гішкентай болғаммен жеңешең ірі →бірақ̊ сонұ ͡б̊ылай ұстаймыңғо мен деп↓///	Жаңағы Тұрарбек жаңағы ағамыз енді кішкентайлау деп айттымғо аздап ішіп алып жаңағы кішкене айқай шығарыңқырап отырған, соған нөл қалып ең соңында ұйықтақырап қалған шығар. Жаңағы жеңешемізге енді ағамыз бұйым болмағанғо иығына асып алып, көтеріп үй жақ жақын болғасын кетіп қалғанғо. Содан бір-екі күн өткесін көргеннен кейін айтат дейді мен өзім қанша кішкентай болғанмен жеңешең ірі бірақ соны былай ұстаймынғо мен деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑сөйтсе жаңағы иығында кетіп бара жатқанын көрген тұрарбек→ айтады дейді қойшы кеше ыстыбаевтың иығындағы қасқыр→ ұқсап кетіп бара жатыр ^йедіңғо деп↓///↑жаңағы ^йенді тұрарбек құрдас болғасын үйіне барып→ ^йенді атын айтпая қойайын жаңағы темекі шегіп тұр дейді құрдас баласының үйінің артына шығып↓/// ↑тұрарбек қарап қой дегенғой ана жерде қарап тұрсын деп	↑сөйтčө жаңағ'ыйығында кетіп пара жатқаның гөргөн тұрарб̊ек→ айтады дейді ͡ғойшұ ͡гешы'стыб̊аевтың ыйығындағы қасқыр→ ұқ̊сап кетіп пара жатыр ^йедіңғо деп↓///↑жаңағ'енді тұрарб̊ек құрдас ͡полғасын үйүнө ͡б̊арып→ ^йенд'атын айтпайа ͡ғойайын жаңағы темекі шегіп тұр дейді ͡ғұрдас ͡паласының үйүнүң артына шығып↓/// ↑тұрарб̊ек қарап⁀қой дегеңғой ана жерде қарап тұрсұн деп	Сөйтсе жаңағы иығында кетіп бара жатқанын көрген Тұрарбек айтады дейді қойшы кеше Ыстыбаевтың иығындағы қасқыр ұқсап кетіп бара жатыр едіңғо деп. Жаңағы енді Тұрарбек құрдас болғасын үйіне барып, енді атын айтпая қойайын жаңағы темекі шегіп тұр дейді құрдас баласының үйінің артына шығып. Тұрарбек қарап қой дегенғой ана жерде қарап тұрсын депЖүргізуші: Адам келіп қалмасын деп. ауырып қалған кісі кішкене жай жүреді да енді. Соған жаңағы темекісін лақтырайын деп жатса Тұрарбек айтады дейді қой шеге бер деп шал қорс-күрспен келем дегенше шегіп боласыңғой деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑мынау ^йенді ..... бәріде біледі↓/// ↑иманды болсын ^уөте қатты→ көкпке жүйрік→ математик→ ұстаз кәдімгі дұрыс↓/// ↑анау мынау ұстаз ^йемес ұлағатты ұстаздардың бірі→ ауылымызға ^йеңбегі сіңген↓/// ↑ізбасар дейтін ағайымыз болды иманды болсын ..... сол кісінің де бір әзіл-әңгімелері бар ^йенді →сабақ үстінде айтат бір-екі әңгімесін айтып ^уөтейін↓/// ↑ауылдың шалдарының әңгімесін↓/// ↑сонда интернат барғо ^йенді жаңағы біздің ауылда соған жүзекең үй жағына кетіп бара жатса→ интернаттың терезесін біреу ашып жүзбасар деп айқайлайды дейді↓/// ↑жүзекең қарап қалса жауып тастайды дейдіда терезені жаңағы↓/// ↑^йекінші күні тағы сөйтіп бара жатса→ тағы сөйтіп айқайлайды дейді жаңағы↓/// ↑қарап қалса терезені жауып алады дейді↓/// ↑үшінші күні жаңағы баланың даусын танып қалғанғой↓/// ↑интернатпен айналып кіріп бара жатса→ ана бала дым білмек адам құсап сәлеметсіз бе ағай деп кетіп бара жатса→ қолынан ұстап қалыптығо↓/// ↑^уой ^йешек деп айтады дейді мен→ сені бірдеңенің астында қыстырылып шыға алмай жатқан шығар деп келе жатыр ^йедім деп↓///	↑мын'енді ..... бәріде ͡б̊іледі↓/// ↑ыйманды ͡б̊олсұн ^уөтө қатты→ есепке жүйрүк→ математыйк→ ұстаз гәдімгі дұрұс↓/// ↑анау мынау ұстаз ^йемес ұлағатт'ұстаздардың бірі→ ауұлұмұзғ'еңбегі сіңген↓/// ↑ізб̊асар дейтін ағайымыз ͡б̊олд'ыйманды болсұн ..... сол гісінің де ͡б̊ір әзіл-әңгімелері ͡б̊ар ^йенді →саб̊ағ үстүнд'айтат бір-ек'әңгімесін айтыб̊ ͡^уөтөйүн↓/// ↑ауұлдұң шалдарының әңгімесін↓/// ↑сонд'ійнтернат барғ'енді жаңағы ͡б̊іздің ауұлда соған жүзөкөң үй жағына ͡гетіп пара жатčа→ ійнтернаттың терезесім бірг'ашып жүзб̊асар деб̊ ͡айқайлайды дейді↓/// ↑жүзөкөң ͡ғарап қалса жауұп тастайды дейдіда терезені жаңағы↓/// ↑^йекінші ͡гүнү тағы сөйтүп пара жатčа→ тағы сөйтүб̊ ͡айқайлайды дейді жаңағы↓/// ↑қарап қалса терезені жауұб̊ ͡алады дейді↓/// ↑үшүншү күнү жаңағы ͡б̊аланың даусұн танып қалғаңғой↓/// ↑ійнтернатпен айналып кіріп пара жатčа→ ана ͡б̊ала дым білмеген адам құсап̊ сәлеметčіз ͡б̊е'ғай деп кетіп пара жатčа→ қолұнан ұстап қалыптығо↓///	Мынау енді ..... бәріде біледі. Иманды болсын өте қатты, кскпке жүйрік, математик, ұстаз кәдімгі дұрыс. Анау мынау ұстаз емес ұлағатты ұстаздардың бірі, ауылымызға еңбегі сіңген. Ізбасар дейтін ағайымыз болды иманды болсын ..... сол кісінің де бір әзіл-әңгімелері бар енді сабақ үстінде айтат бір-екі әңгімесін айтып өтейін. Ауылдың шалдарының әңгімесін. Сонда интернат барғо енді жаңағы біздің ауылда соған Жүзекең үй жағына кетіп бара жатса, интернаттың терезесін біреу ашып Жүзбасар деп айқайдайды дейді. Жүзекең қарап қалса жауып тастайды дейдіда терезені жаңағы. Екінші күні тағы сөйтіп бара жатса, тағы сөйтіп айқайлайды дейді жаңағы. Қарап қалса терезені жауып алады дейді. Үшінші күні жаңағы баланың даусын танып қалғанғой. Интернатпен айналып кіріп бара жатса, ана бала дым білмек адам құсап сәлеметсіз бе ағай деп кетіп бара жатса, қолынан ұстап қалыптығо. Ой ешек деп айтады дейді мен сені бірдеңенің астында қыстырылып шыға алмай жатқан шығар деп келе жатыр едім деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑жанды дауысың ^йестіледіғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑іиә соған жаңағы бала папасы шығып қалыпты папасы ^йенді аздап ^йенді .... ауырып қалған кісі →кішкене жай жүреді да ^йенді↓/// ↑соған жаңағы темекісін лақтырайын деп жатса →тұрарбек айтады дейді қой шеге бер деп шал қорс-күрспен келем дегенше шегіп боласыңғой деп↓/// "↑қонақ↓/// жүкеңнің сабағында балдар ^йенді ^уойнайдығо / анау тығылыспақ ойнайды ^йенді →көбі біледі шкафтың ар жағындада бос ^уорын бар →жаңағы↓/// жаңағы ар жағына кіргізіп алып →қатты ұрғысы келмейдіғой→ ағай жаңағы↓/// ↑мен кәзір қолымды деп ұрамын дейдіда→ сен ^ұуақ ^ұуақ деп айт дейдіда жаңағы↓///"	↑жүргүзүушү↓/// ↑жанды дауұсұң ^йестіледіғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә соған жаңағы ͡б̊ала папасы шығып қалыпты папасы'енді аздаб̊ ͡енді .... ауұрұп қалғаң гісі →кішкене жай жүрөдү⁀де'енді ↓/// ↑соған жаңағы темекісін ^ылақтырайын деб̊ жатčа →тұрарб̊ег айтады дейді ͡ғой шеге ͡б̊ер деп̊ шал ғорс-күрспөң гелем дегенше шегіп поласыңғой⁀деп↓/// ↑қонақ↓/// жүкөңнүң саб̊ағында ͡б̊алдар ^йенд'ойнайдығо анау тығылыспақ ^уойнайд'енді →көб̊ү ͡б̊іледі шкафтың ар жағындада ͡б̊ос ^уорұм бар →жаңағы↓/// жаңағ'ар жағына ͡гіргізіб̊ ͡алып →қатт'ұрғұсұ келмейдіғой→ ағай жаңағы↓/// ↑мең гәзір ғолұмдұ деб̊ ͡ұрамын дейді⁀да→ сен ұуақ ұуағ ͡деб̊ ͡айт дейдіда жаңағы↓///	"Жүргізуші: Жанды дауысың естіледіғой. Қонақ: Иә соған жаңағы бала папасы шығып қалыпты папасы енді аздап енді .... "Қонақ: Жүкеңнің сабағында балдар енді ойнайдығо анау тығылыспақ ойнайды енді көбі біледі шкафтың ар жағындада бос орын бар жаңағы. Жаңағы ар жағына кіргізіп алып қатты ұрғысы келмейдіғой ағай жаңағы. Мен кәзір қолымды деп ұрамын дейдіда сен уақ уақ деп айт дейдіда жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑әйтпесе ^іренжіп қалар →сені ұрмады деп ^уойлап қалар деп айт дейдіда жаңағы↓/// ↑сөйтіп тығылыспақ ^уойнап жүріп жаңағы балдар шифонерге кіріп кеткенде →ағай кіріп келгенғой жаңағы↓/// ↑сон жаңағы шифонер тықырлайды→ балдар артқа қарап күледі↓/// ↑сезген шығар шал↓///	↑әйтпесе ^іренжіп қалар →сені'ұрмады деб̊ ͡^уойлап қалар деб̊ ͡айт дейді⁀да жаңағы↓/// ↑сөйтүп тығылыспағ ^уойнаб̊ жүрүб̊ жаңағы ͡б̊алдар шұйфонерге ͡гіріп кеткенде →ағай гіріп келгеңғой жаңағы↓/// ↑сон жаңағы шұйфонер тықырлайды→ балдар артқа ͡ғарап күлөдү↓/// ↑сезген шығар шал↓///	Әйтпесе ренжіп қалар сені ұрмады деп ойлап қалар деп айт дейдіда жаңағы. Сөйтіп тығылыспақ ойнап жүріп жаңағы балдар шифонерге кіріп кеткенде ағай кіріп келгенғой жаңағы. Сон жаңағы шифонер тықырлайды балдар артқа қарап күледі. Сезген шығар шал.
Қайрат Аманқосов	▶	↑шал қарап жүр дейді →барып мынаның ішінде жоқ тартпаларды ашып қарайды →мынада жоқ деп жаңағы↓/// ↑фигуралардың ішін қарайды дейді мынадада жоқ деп жаңағы геометриядағы фигураларды↓/// ↑соған шифонердің шет жағын ашып қалса→ ішінде бір бала ^уотыр дейді жаңағы↓/// ↑қой ^йешек неғып ^уотырсың десе→ағай басым ауырып ^уотыр деп↓/// ↑жүкең айтады дейді→оған ^іренгенге түсіп ^уотырсыңба деп↓///	↑шал ғараб̊ жүр дейді →барып мынаның ішінде жоқ тартпалард'ашып қарайды →мынада жоғ ͡деб̊ жаңағы↓/// ↑фыйгұуралардың ішің ғарайды дейді мынада⁀да жоғ ͡деб̊ жаңағы геометрійәдағы фыйгұураларды↓/// ↑соған шұйфонердің шет ͡шағын ашып қалса→ ішінде ͡б̊ір ͡б̊ал'отұр дейді жаңағы↓/// ↑қой ^йешек неғыб̊ ͡отұрсұң десе→ағай басым ауұрұб̊ ͡отұр деп↓/// ↑жүкөң айтады дейді→оған ^іреңгеңге түсүб̊ ͡отұрсұңба деп↓///	Шал қарап жүр дейді барып мынаның ішінде жоқ тартпаларды ашып қарайды мынада жоқ деп жаңағы. Фигуралардың ішін қарайды дейді мынадада жоқ деп жаңағы геометриядағы фигураларды. Соған шифонердің шет жағын ашып қалса, ішінде бір бала отыр дейді жаңағы. Қой ешек неғып отырсың десе, ағай басым ауырып отыр деп. Жүкең айтады дейді оған ренгенге түсіп отырсыңба деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑досхан дейтін ағам бар ^уосы немере 'ағам ^уолда әзіл айтады кейде↓/// ↑сол жаңағы көршілерде телевизор жоқ кезғо ^йенді сол көрші үйден телевизор көреміз↓/// ↑^уөздері сөйлеп ^уотырсада→ сен сөйлесең шық деп айтпайды қолмен ымдайдыда шығып кетесің↓///	↑досхан дейтін ағам бар ^уосұ немер'ағам ^уол⁀да'зіл айтады ͡гейде↓/// ↑сол жаңағы ͡гөршүлөрде телевійзор жоқ кезғ'енді сол гөрш'үйдөн телевійзор ͡гөрөмүз↓/// ↑^уөздөрү сөйлөб̊ ͡отұрсада→ сен сөйлөсөң шығ ͡деб̊ ͡айтпайды қолмен ымдайдыда шығып кетесің↓///	Досхан дейтін ағам бар осы немере ағам олда әзіл айтады кейде. Сол жаңағы көршілерде телевизор жоқ кезғо енді сол көрші үйден телевизор көреміз. Өздері сөйлеп отырсада, сен сөйлесең шық деп айтпайды қолмен ымдайдыда шығып кетесің.
Қайрат Аманқосов	▶	↑шықпасаң ^йертең кіргізбейді сені↓/// ↑содан жаңағы досханды шығарып жіберген менде шығып кеттім қасынан↓/// ↑кәз бұларға .... көрсетейін деп сөйлейді жаңағы↓/// ↑антенаны бұрып жатыр →оны қалай көрсетесің деп ^йедім→ әулиеге қарай бұрып жатқан жоқпынба деп жаңағы↓/// ↑жаңағы ^йенді әңгімені жалғастырамыз жаңағы ^уоразалы дейтін ағамыз бар мына желтиместе	↑шықпасаң ^йертең ͡гіргізб̊ейді сені↓/// ↑содан жаңағы досханды шығарыб̊ жіб̊ерген менде шығып кеттім қасынан↓/// ↑кәз ͡б̊ұларға .... көрсөтөйін деп̊ сөйлөйдү жаңағы↓/// ↑антенаны ͡б̊ұрұб̊ жатыр →онұ қалай гөрсөтөсің деб̊ ͡^йедім→ әулійеге қарай бұрұб̊ жатқан жоқпұм⁀ба деб̊ жаңағы↓/// ↑жаңағ'енді әңгімені жалғастырамыж жаңағ'оразалы дейтін ағамыз ͡б̊ар мына желтійместе	Шықпасаң ертең кіргізбейді сені. Содан жаңағы Досханды шығарып жіберген менде шығып кеттім қасынан. Кәз бұларға .... көрсетейін деп сөйлейді жаңағы. Антенаны бұрып жатыр оны қалай көрсетесің деп едім, әулиеге қарай бұрып жатқан жоқпынба деп жаңағы. Жаңағы енді әңгімені жалғастырамыз жаңағы Оразалы дейтін ағамыз бар мына Желтиместе
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑менің жиенімғой іиә жаңай↓/// ↑қонақ↓/// ↑жаңай жаңағы соған ^уорекең әңгіме айтып ^уотырғанда айтыптыптығо төңіректе бір төрт қасқыр жүр деп↓/// ↑төрт қасқырдың ізін көрдім шамамен төрт қасқыр дегенғой↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑менің жійенімғой ійә жаңай↓/// ↑қонақ↓/// ↑жаңай жаңағы соған ^уорекең әңгім'айтып ^уотұрғанд'айтыптыптығо төңүрөкте ͡б̊ір төрт қасқыр жүр деп↓/// ↑төрт қасқырдың ізің гөрдүм шамамен төрт қасқыр дегеңғой↓///	Жүргізуші: Менің жиенімғой иә Жаңай. Қонақ: Жаңай жаңағы соған Орекең әңгіме айтып отырғанда айтыптыптығо төңіректе бір төрт қасқыр жүр деп. Төрт қасқырдың ізін көрдім шамамен төрт қасқыр дегенғой.
Қайрат Аманқосов	▶	↑не керек соны алатын болып ^уоқталып→шығып ^йедім дегенде әңгімесін бөлгенғо біреу ^уортасынан ^уорекеңде сабырлығо асықпай айтам деген шығар↓/// ↑ал жақсы сен-ақ айта қойшы деген↓/// ↑сосын жаңағы әңгімені келістірмеген шығар→қызық болмаған шығар жаңағы айтып тұрған әңгімесі↓///	–	Не керек соны алатын болып оқталып, шығып едім дегенде әңгімесін бөлгенғо біреу ортасынан Орекеңде сабырлығо асықпай айтам деген шығар. Ал жақсы сен-ақ айта қойшы деген. Сосын жаңағы әңгімені келістірмеген шығар қызық болмаған шығар жаңағы айтып тұрған әңгімесі.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қасындағы адамдар тоқтатып тастапты→кім тұра тұршы сен деп↓///↑^уореке не қылдың манағы төрт қасқырды алдыңба десе↓/// ↑^уорекең айтады дейді →^йекеуін алдым →^йекеуін сәресіне алдым деп жаңағы↓/// ↑жаңағы ^уорекең тағыда камазбен келіп тұр дейді біреу↓/// ↑^уореке ^уосы бәленше жерден →сауын түйе алып келе жатыр ^йедім→ қарап жібересіңба деп ^йенді↓/// ↑камаздың үстіне мінуге ^йерінген шығар↓/// ↑^уой айналайыннан жақсығо→ала бершиш деп айтады дейді↓///	↑қасындағ'адамдар тоқтатып тастапты→кім тұра тұршұ сен деп↓///↑^уореке не қылдың манағы төрт қасқырд'алдың⁀ба десе↓/// ↑^уорекең айтады дейді →^йекеуүн алдым →^йекеуүн сәресін'алдым деб̊ жаңағы↓/// ↑жаңағ'орекең тағыда ͡гамазб̊ең геліп тұр дейді ͡б̊іреу↓/// ↑орек'осұ бәленше жерден →сауұн түй'алып келе жатыр ^йедім→ қараб̊ жіб̊ересің⁀ба деб̊ ͡енді↓/// ↑камаздың үстүнө мінүуг'еріңген шығар↓/// ↑^уой айналайыннан жақ̊сығо→ала ͡б̊ершійш деб̊ ͡айтады дейді↓///	Қасындағы адамдар тоқтатып тастапты кім тұра тұршы сен деп. Ореке не қылдың манағы төрт қасқырды алдыңба десе. Орекең айтады дейді екеуін алдым екеуін сәресіне алдым деп жаңағы. Жаңағы Орекең тағыда камазбен келіп тұр дейді біреу. Ореке осы бәленше жерден сауын түйе алып келе жатыр едім, қарап жібересіңба деп енді. Камаздың үстіне мінуге ерінген шығар. Ой айналайыннан жақсығо ала бершиш деп айтады дейді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑айналайын деген→ сүтқо ^йенді↓/// ↑қонақ↓/// ↑мынау^йенді біздер →сілек жақ бетінде ....... дейтін көкеміз болды↓/// ↑^йенді менің көзім →көрген жоқ↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑айналайын деген→ сүтк'енді ↓/// ↑қонақ↓/// ↑мын'енді біздер →сілег жақ ͡петінде ....... дейтің гөкөмүз ͡б̊олдұ↓/// ↑^йенді менің ͡гөзүм →көргөн жоқ↓///	Жүргізуші: Айналайын деген сүтқо енді. Қонақ: Мынау енді біздер Сілек жақ бетінде ....... дейтін көкеміз болды. Енді менің көзім көрген жоқ.
Қайрат Аманқосов	▶	↑сол кісінің тауығын ұрлап→ сілектің балалары ұсталыңқырап жаңағы ұсталып қалған↓/// ↑сосын ^йенді кешірім сұрап соттамайдығо→ ауылдың адамдары ^йенді↓/// ↑кешірім сұрап барып тұрса→ жаңағы ^уокең айтады дейді неге менен кешірім сұрайсыңдар деп →үш күннен бері қорада жалғыз тұрған әтештен сұра деп↓/// ↑сол кинотеарт болады дкда кино көрсетеді →жаңағы атын айтағой деп ^йедім атын айтпай нағашым сатып кетті↓///↑кино көруге барып→ музфильм деп шығадығой ^йекі адам ^йетіп↓///	↑сол гісінің тауұғұн ұрлап→ сілектің балалар'ұсталыңқырап жаңағ'ұсталып қалған↓/// ↑сосұн ^йенді ͡гешірім сұрап̊ соттамайдығо→ ауұлдұң адамдар'енді ↓/// ↑кешірім сұрап парып тұрса→ жаңағ'окең айтады дейді неге менең гешірім сұрайсыңдар⁀деп →үш күннөм бері ͡ғорада жалғыз тұрған әтештен сұра деп↓/// ↑сол гұйнотеарт полады дкда ͡гұйно көрсөтөді →жаңағ'атын айтағой деб̊ ^й͡едім атын айтпай нағашым сатып кетті↓///↑кұйно көрүугө ͡б̊арып→ мұузфильм деп̊ шығадығой ^йек'адам ^йетіп↓///	Сол кісінің тауығын ұрлап, Сілектің балалары ұсталыңқырап жаңағы ұсталып қалған. Сосын енді кешірім сұрап соттамайдығо ауылдың адамдары енді. Кешірім сұрап барып тұрса, жаңағы Окең айтады дейді неге менен кешірім сұрайсыңдар деп үш күннен бері қорада жалғыз тұрған әтештен сұра деп. Сол кинотеарт болады дкда кино көрсетеді жаңағы атын айтағой деп едім атын айтпай нағашым сатып кетті. Кино көруге барып, музфильм деп шығадығой екі адам етіп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑а қол ұстасқан қыз бен жігіттің↓/// ↑қонақ↓/// ↑көп кинода↓/// ↑жүргізуші↓///↑^йескерткіш айналып шығадығой↓/// ↑қонақ↓/// ↑көп кинода шығадығо→ жаңағы музфильм деп↓/// ↑со жаңағы музфильм деп шығып жатса→ жаңағы шығып кетіптіғо мә көрген кино болдығо деп жаңағы↓///	–	Жүргізуші: А қол ұстасқан қыз бен жігіттің. Қонақ: Көп кинода. Жүргізуші: Ескерткіш айналып шығадығой. Қонақ: Көп кинода шығадығо жаңағы музфильм деп. Со жаңағы музфильм деп шығып жатса, жаңағы шығып кетіптіғо мә көрген кино болдығо деп жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жаңағы ^йенді мынау кішкентай балдар→ битип тоңқайып жол қарап жатадығо↓/// ↑жүргізуші↓///іиә іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑соны көрген ағамыз →шығады ^йенді жаңағы ауылдың шетінде біреу тұрса→ қасына барыптығ 'аға 'ссаулаумағалейкум неғып тұрсыз деп жаңағы↓/// ↑сол мана құдалар келеміз деп ^йеді→ ауылда бес-алты үй болып тұрған болып тұрғо↓///	↑жаңағ'енді мынау ͡гішкентай балдар→ бійтійп тоңқайыб̊ жол ғараб̊ жатадығо↓/// ↑жүргүзүушү↓///ій'ійә ↓/// ↑қонақ↓/// ↑сонұ ͡гөргөн ағамыз →шығад'енді жаңағ'ауұлдұң шетінде ͡б̊іреу тұрса→ қасына ͡б̊арыптығ'аға ассаулаумағалейкүум неғып тұрсұз деб̊ жаңағы↓/// ↑сол мана ͡ғұдалар ͡гелеміз деб̊ ͡еді→ ауұлда ͡б̊ес-алт'үй болұп тұрғам болұп тұрғо↓///	Жаңағы енді мынау кішкентай балдар битип тоңқайып жол қарап жатадығо. Жүргізуші: Иә иә. Қонақ: Соны көрген ағамыз шығады енді жаңағы ауылдың шетінде біреу тұрса, қасына барыптығо аға ассаулаумағалейкум неғып тұрсыз деп жаңағы. Сол мана құдалар келеміз деп еді ауылда бес-алты үй болып тұрған болып тұрғо.
Қайрат Аманқосов	▶	↑құдалар келеміз деп ^йеді →сол жол қарап тұрмын деп↓/// сөйтсе жаңағы айтады дейді жолды тоңқайып қарамайтын ба ^йеді деп↓/// .......... ↑мына қосан дейтін ағам бөлем бар→ шертпе жақ қаламқаста жұмыс жасадық бірге↓/// ↑войскыда жасадық →мына күдияров каден дейтін бөлем бар ..... ағасы қосан деген↓///	↑құдалар ͡гелеміз деб̊ ͡еді → сол жол ғарап тұрмұн деп↓/// сөйтčө жаңағ'айтады дейді жолдұ тоңқайып қарамайтым⁀ба' ді деп↓/// ↑мына ͡ғосан дейтін ағам бөлөм бар → шертпе жақ қаламқаста жұмұш шасадық ͡пірге↓/// ↑войскұда жасадық →мына ͡гүдүйәров каден дейтім бөлөм бар ..... ағасы қосан деген↓///	Құдалар келеміз деп еді сол жол қарап тұрмын деп. Сөйтсе жаңағы айтады дейді жолды тоңқайып қарамайтын ба еді деп. .......... Мына Қосан дейтін ағам бөлем бар Шертпе жақ Қаламқаста жұмыс жасадық бірге. Войскыда жасадық мына Күдияров Каден дейтін бөлем бар ..... ағасы Қосан деген.
Қайрат Аманқосов	▶	↑сол жаңағы құрдас баласы айтады дейді →^уой қожеке мыжымашы басым ауырып ^уотыр деп↓/// ↑со қожекең айтты дейдіғо →алдында мен тісім ауырғанда жұлдыртып тастап ^йедім деп↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑сағанда нұсқасы бар дегенғо сонда↓///	↑сол жаңағы құрдас ͡паласы'айтады дейді →^уой ғожеке мыжымашы ͡б̊асым ауұрұб̊ ͡отұр деп↓/// ↑со қожекең айтты дейдіғо →алдында мен тісім ауұрғанда жұлдұртұп тастаб̊ ͡^йедім деп↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑сағанда нұсқасы ͡б̊ар дегеңғо сонда↓///	Сол жаңағы құрдас баласы айтады дейді ой Қожеке мыжымашы басым ауырып отыр деп. Со Қожекең айтты дейдіғо алдында мен тісім ауырғанда жұлдыртып тастап едім деп. Жүргізуші: Сағанда нұсқасы бар дегенғо сонда.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑содан ^йенді жаңағы әңгімеден әңгіме шығады→ мына сенекжақ бетінде→ жама деген ^ыру →бұзау деген кісі бар→ бекітболат дейтін беймбет бар→ жігіт ағасығо ^йенді↓/// ↑жаңағы болаттың әңгімелеріғо жаңағы→ вермишель су болып қалса→ жайып жатса болатқа келіп біреу айтады дейді↓///	↑қонақ↓/// ↑содан ^йенді жаңағы'әңгімеден әңгіме шығады→ мына сенекжақ ͡петінде→ жама деген ұрұу →бұзау дегең гісі ͡б̊ар→ бекітполат дейтім беймбет пар→ жігіт ағасығо'енді ↓/// ↑жаңағы ͡б̊олаттың әңгімелеріғо жаңағы→ вермійшель сұу ͡б̊олұп қалса→ жайыб̊ жатčа ͡б̊олатқа ͡геліп піре'айтады дейді↓///	Қонақ: Содан енді жаңағы әңгімеден әңгіме шығады мына Сенекжақ бетінде жама деген ру Бұзау деген кісі бар Бекітболат дейтін Беймбет бар жігіт ағасығо енді. Жаңағы Болаттың әңгімелеріғо жаңағы вермишель су болып қалса, жайып жатса Болатқа келіп біреу айтады дейді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑бөке көрші шал→ нестеп жатсың деп↓///↑^уой жақында вермишель ^йегіп ^йедім→ соны ^уорып алып жатырмын деп жаңағы↓/// ↑со жездесінің үйіне барса→ жездесі бұзау деген жездесі түйісіп алып тұр ^йекен дейді↓/// ↑ай жезде не суарып жатсың десе→көрмей тұрсыңба түйе суарып жатырмын деп↓/// ↑^уонда неге мойнына бұзау деп жазып қойдың деп айтады дейді↓///	↑бөкө көршү шал→ нестеб̊ жатčың деп↓///↑^уой жақында вермійшель ^йегіб̊ ͡^йедім→ соны'орұп алыб̊ жатырмын деб̊ жаңағы↓/// ↑со жездесінің үйүнө ͡б̊арса→ жездесі ͡б̊ұзау деген жездесі түйүсүб̊ ͡алып тұр ^йекен дейді↓/// ↑ай жезде не сұуарыб̊ жатčың десе→көрмөй тұрсұңба түйө сұуарыб̊ жатырмын деп↓/// ↑^уонда неге мойнұна ͡б̊ұзау деб̊ жазып қойдұң деб̊ ͡айтады дейді↓///	Бөке көрші шал нестеп жатсың деп. Ой жақында вермишель егіп едім соны орып алып жатырмын деп жаңағы. Со жездесінің үйіне барса, жездесі Бұзау деген жездесі түйісіп алып тұр екен дейді. Ай жезде не суарып жатсың десе, көрмей тұрсыңба түйе суарып жатырмын деп. Онда неге мойнына бұзау деп жазып қойдың деп айтады дейді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ар жағы ақшымыраудыкі шертпеде тұрады бір самат саламат деген ағамыз бар сол ^уөткенде→ бір кездесіп қалғанда айтады↓/// ↑алпысқа келгесін шашымнан басқа жердің бәрі ауырады деп↓/// ↑бұл шашта ағарып кетті дейді↓/// ↑басында шашым ағарып бастағанда ақ түскен шаштарымды жұлып ^йедім көбейіп кетті →басым жасамайды қарасын жұлуым керек ^йекенғой депті↓///	↑жүргүзүушү↓/// ар жағы'ақ̊шымыраудұкү шертпеде тұрады ͡б̊ір самат čаламат деген ағамыз ͡б̊ар сол ^уөткөндө→ бір ͡гездесіп қалғанда'айтады ↓/// ↑алпысқа ͡гелгесін шашымнам басқа жердің бәрі'ауұрады деп↓/// ↑бұл шашта'ағарып кетті дейді↓/// ↑басында шашым ағарып пастағанда'ақ түскөн шаштарымды жұлұб̊ ͡^йедім ͡гөб̊өйүп кетті →басым жасамайды қарасын жұлұуұм ͡герег ^йекеңғой депті↓///	Жүргізуші: Ар жағы Ақшымыраудыкі Шертпеде тұрады бір Самат Саламат деген ағамыз бар сол өткенде бір кездесіп қалғанда айтады. Алпысқа келгесін шашымнан басқа жердің бәрі ауырады деп. Бұл шашта ағарып кетті дейді. Басында шашым ағарып бастағанда ақ түскен шаштарымды жұлып едім көбейіп кетті басым жасамайды қарасын жұлуым керек екенғой депті.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑әлі мына қаламқас жақ бетте жасаймызғо сол жақта қоршынай ағамыздың кәкеміздің әңгімелерін айтады→ менде ^йестимін жаңағы кішкене жаттап қаламыз↓/// ↑^уойлап ^йенді шалдар білетін ^йедік →бірақ қышқыл-мысқылға келіп көп әңгімесін тауыстығо↓/// ↑мен ^йенді ^уосы әңгімесі айтылмаған шығар деп ^уойлаймын↓/// ↑жаңағы алдап кеткен бір қуаңшылық заман→ жерде шөп жоқ бәрі жерде бірдей↓///	↑қонақ↓/// ↑әлі мына ͡ғаламқаш шақ ͡петте жасаймызғо сол жақта ͡ғоршұнай ағамыздың ͡гәкеміздің әңгімелерін айтады→ менде'естіймін жаңағы ͡гішкене жаттап қаламыз↓/// ↑^уойлаб̊ ͡^йенді шалдар ͡б̊ілетін ^йедік →бірақ қышқ̊ыл-мысқылға ͡геліп көб̊ ͡әңгімесін тауұстұғо↓/// ↑мен ^йенді'осұ әңгімесі'айтылмаған шығар деб̊ ͡ойлаймын↓/// ↑жаңағы'алдап кеткем бір ғұуаңшылық заман→ жерде шөб̊ жоқ ͡пәрі' жерде ͡б̊ірдей↓///	Қонақ: Әлі мына Қаламқас жақ бетте жасаймызғо сол жақта Қоршынай ағамыздың Кәкеміздің әңгімелерін айтады, менде естимін жаңағы кішкене жаттап қаламыз. Ойлап енді шалдар білетін едік бірақ қышқыл-мысқылға келіп көп әңгімесін тауыстығо. Мен енді осы әңгімесі айтылмаған шығар деп ойлаймын. Жаңағы алдап кеткен бір қуаңшылық заман жерде шөп жоқ бәрі жерде бірдей
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑жалпы маңғыстау қуаңшылыққо ^йенді ^уол↓/// ↑қонақ↓/// соған жаңағы біреу айтады дейді →әлгі кеше көшенайдың ауылына барып ^йедім →сондай сондай шөп деген тізеден келеді ^йекен↓///↑жері ^уот ^йекен деп↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑жалпы маңғыстау ͡ғұуаңшылыққа'енді ^уол↓/// ↑қонақ↓/// соған жаңағы ͡б̊іре'айтады дейді →әлгі ͡геше ͡гөшөнайдың ауұлұна ͡б̊арыб̊ ͡^йедім →сондай сондай шөп деген тізедең геледі'екен ↓///↑жері'от ^йекен деп↓///	Жүргізуші: Жалпы Маңғыстау қуаңшылыққо енді ол. Қонақ: Соған жаңағы біреу айтады дейді әлгі кеше Көшенайдың ауылына барып едім сондай сондай шөп деген тізеден келеді екен. Жері от екен деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑аа жарайды ^йескеріп қалған сосын жаңағы қожекеңді көрсе айтатын көрінеді біреу↓/// ↑қожеке сіздің ауылға барып жіберу керек ау →қозыны биыл↓///↑басқа ауылдан ^ірет жоқ →сияқты деп↓/// қожекең айтады дейді ^йенді басқа ауылмен бәрімізде бірдеймізғой ^йенді↓/// ↑біздеде сол қуаңшылық болып тұр↓/// ↑сондай сондай келем десең→кел↓///	↑аа жарайды'ескеріп қалған сосұн жаңағы қожекеңді ͡гөрсе'айтатын көрүнөді ͡б̊іреу↓/// ↑қожеке сіздің ауұлға ͡б̊арыб̊ жіб̊ерүу ͡герег ау →қозұнұ ͡б̊ыйыл↓/// ↑басқа'ау ұлдан ^ірет ͡шоқ →сыйақты деп↓/// қожекең айтады дейді'енді басқа'ау ұлмөн бәрімізде ͡б̊ірдеймізғой ^йенді↓/// ↑біздеде сол ғұуаңшылық ͡полұп тұр↓/// ↑сондай сондай гелем десең→кел↓///	Аа жарайды ескеріп қалған сосын жаңағы Қожекеңді көрсе айтатын көрінеді біреу. Қожеке сіздің ауылға барып жіберу керек ау қозыны биыл. Басқа ауылдан рет жоқ сияқты деп. Қожекең айтады дейді енді басқа ауылмен бәрімізде бірдеймізғой енді. Біздеде сол қуаңшылық болып тұр. Сондай сондай келем десең, кел.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓///↑шөп жоқ↓/// ↑қонақ↓///↑барымызды беремізғой деп↓/// ↑сөйтсе айтады дейді сіздің ауылда жерді ^уот деп айттығо деп↓/// ↑кім айтты десе→ ана бәленшеев айтты десе→айтады дейдіғо ^уой ^уоның трикосы төмен түсіп кетіп жүрген шығар деп↓/// ↑жүргізуші↓/// ↑тізесі тобыққа↓///	↑жүргүзүушү↓///↑шөб̊ жоқ↓/// ↑қонақ↓///↑барымызды ͡б̊ереміз⁀ғой деп↓/// ↑сөйтčе'айтады дейді сіздің ауұлда жерде'от деб̊ ͡айттығо деп↓/// ↑кім айтты десе→ ана ͡б̊әленшеев айтты десе→айтады дейдіғо'ой ^уонұң трұйкосұ төмөн түсүп кетіб̊ жүргөн шығар деп↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑тізесі тоб̊ұққа↓///	Жүргізуші: Шөп жоқ. Қонақ: Барымызды беремізғой деп. Сөйтсе айтады дейді сіздің ауылда жерді от деп айттығо деп. Кім айтты десе, ана бәленшеев айтты десе, айтады дейдіғо ой оның трикосы төмен түсіп кетіп жүрген шығар деп. Жүргізуші: Тізесі тобыққа.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓/// ↑тізесі тобыққа келедіғо ^йенді↓/// ↑қожекеңнің тағы бір әңгімесі бар↓/// ағасы бастығын алып келетін көрінеді үйіне↓/// ↑содан жаңағы түнде шөлдеген шығар шелекпен жуынды тұрады→ жәймен ішіп қойғанғо жаңағы бастық түнде жайлап .... суын ішкен аздап↓/// ↑соған жаңағы ^йертесі күні→ бір ^йекі үш күннен кейін мамасы айқайлап жүр дейді со күні ^уойбай мына жуындыға кім бәле тиді деп↓///	↑қонақ↓/// ↑тізесі тоб̊ұққа ͡геледіғо'енді ↓/// ↑қожекеңнің тағы ͡б̊ір әңгімесі ͡б̊ар↓/// ағасы ͡б̊астығын алып келетің гөрүнөде'үйүнө ↓/// ↑содан жаңағы түндө шөлдөгөн шығар шелекпен жұуұндұ тұрады→ жәймен ішіп қойғаңғо жаңағы ͡б̊астық түндө жайлап .... сұуұн ішкен аздап↓/// ↑соған жаңағы'ертесі күнү→ бір ^йекі'үш күннөң гейін мамасы'айқайлап жүр дейді со күні'ойб̊ай мына жұуұндұға ͡гім бәле тійді деп↓///	Қонақ: Тізесі тобыққа келедіғо енді. Қожекеңнің тағы бір әңгімесі бар. Ағасы бастығын алып келетін көрінеді үйіне. Содан жаңағы түнде шөлдеген шығар шелекпен жуынды тұрады жәймен ішіп қойғанғо жаңағы бастық түнде жайлап .... суын ішкен аздап. Соған жаңағы ертесі күні, бір екі үш күннен кейін мамасы айқайлап жүр дейді со күні ойбай мына жуындыға кім бәле тиді деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жаңағы бір халал тойға барып→айтып ^уотыр дейді →бұл не болып кеткен кәзір жаңағы↓/// ↑бұрын тойдың бәрінде алал болып жататын ^йеді→ кәз халал болатын болыптығо депші↓/// ↑мына дугай дейтін ағамыз барғо→ ^йенді ^уөзіңіздің құрдасымыз →мен жаңа әңгіменің арасында айттымғо ^уон жылдай қаламқаста қызмет ^йеттім деп →сол кезде әңгіме айтамыз бір жерде ^уотырып қаламыз↓/// ↑жаңағы дугайдың тоқтамай сөйлегенінде менде тыңдай бергім келеді кішкене жаңағы↓///	↑жаңағы ͡б̊ір халал тойға ͡б̊арып→айтыб̊ ^у͡отұр дейді →бұл не ͡б̊олұп кеткең гәзір жаңағы↓/// ↑бұрұн тойдұң бәрінде'алал болұб̊ жататын ^йеді→ кәз халал болатым болұптұғо деп̊ші↓/// ↑мына дұугай дейтін ағамыз ͡б̊арғо→ ^йенді'өзүңүздің құрдасымыз →мен жаңа'әңгіменің арасында'айттымғо ^уон жылдай ғаламқаста ͡ғызмет ^йеттім деп →сол гезде'әңгіме айтамыз ͡б̊ір жерде'отұрұп қаламыз↓/// ↑жаңағы дұугайдың тоқтамай сөйлөгөнінде менде тыңдай бергім ͡геледі ͡гішкене жаңағы↓///	Жаңағы бір халал тойға барып, айтып отыр дейді бұл не болып кеткен кәзір жаңағы. Бұрын тойдың бәрінде алал болып жататын еді кәз халал болатын болыптығо депші. Мына Дугай дейтін ағамыз барғо енді өзіңіздің құрдасымыз мен жаңа әңгіменің арасында айттымғо он жылдай Қаламқаста қызмет еттім деп сол кезде әңгіме айтамыз бір жерде отырып қаламыз. Жаңағы Дугайдың тоқтамай сөйлегенінде менде тыңдай бергім келеді кішкене жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑соның қасында ^уотырған кезде →анау мынау әнімізді айтамыз іш пысады ^йенді↓/// менде ^уохран болып жүрмін ^уол кезде →сол жаңағы дугайға айтамғо мына қызан деген жердің топырағы алтынғо ^йенді айтыскерлерде шығып жатыр→ тура каспий түбінде әншілер жүр алматыда ...... ақтау қаласында ^уөнер колледжін бітірген жақсы әндер тыңдауға татитын →бір әнші балдар шығып жатырғо бәріде↓///	↑сонұң ͡ғасында'отұрған кезде →анау мынау'әнімізді айтамыз іш пысады'енді ↓/// менде'охран болұб̊ жүрмүн ^уол гезде →сол жаңағы дұугайға'айтамғо мына ͡ғызан деген жердің топұрағы'алтыңғо ^йенді'айтыскерлерде шығыб̊ жатыр→ тұура ͡гаспыйй түб̊үнде'әншілер жүр алматыда ...... ақтау ͡ғаласында'өнөр колледжім бітірген жақ̊сы'әндер тыңдауға татыйтын →бір әнші ͡б̊алдар шығыб̊ жатырғо ͡б̊әріде↓///	Соның қасында отырған кезде анау мынау әнімізді айтамыз іш пысады енді. Менде охран болып жүрмін ол кезде сол жаңағы Дугайға айтамғо мына Қызан деген жердің топырағы алтынғо енді айтыскерлерде шығып жатыр, тура каспий түбінде әншілер жүр Алматыда ...... Ақтау қаласында өнер колледжін бітірген жақсы әндер тыңдауға татитын бір әнші балдар шығып жатырғо бәріде.
Қайрат Аманқосов	▶	↑барғо шүкірсіңдерғ 'ауылдарың деп↓/// ↑сөйтсем жаңағы дукай айтатынығо→ ^уой қасқа айтып білетіннің бәрі қалаға алматыға кеттіғо→ ^йенді кәзір ауылда мен сияқты балдар музыканы қосып қоядыда →арасында трио деп айқайлап тұра береді жаңағы деп↓/// ↑мына жаңағы ^уорекеңнің тағыда әңгімелері барғо →^уоразал 'ағамыз дедік соның інісі жұмсайды вахтада неше адам болып жатасыңдар→ комнатада деп сұраса айтады дейді →төрт с болып жатамыз деп жаңағы↓///	↑барғо шүкүрсүңдерғо'ауұлдарың⁀деп↓/// ↑сөйтčөм жаңағы дұукай айтатынығо→ ^уой ғасқа'айтып білетіннің бәрі ͡ғалаға'алматыға кеттіғо→ sup>й<енді ͡гәзір ауұлда мен сыйақты ͡б̊алдар мұузұканы қосұп қойадыда →арасында трұйо деб̊ ͡айқайлап тұра ͡б̊ереді жаңағы деп↓/// ↑мына жаңағ'орекеңнің тағыды'әңгімелері барғо →sup>уоразал'ағамыз дедік̊ сонұң інісі жұмсайды вахтада неш'адам болұб̊ жатасыңдар→ комнатада деп̊ сұраса'айтады дейді →төрт с болұб̊ жатамыз деб̊ жаңағы↓///	Барғо шүкірсіңдерғо ауылдарың деп. Сөйтсем жаңағы Дукай айтатынығо ой қасқа айтып білетіннің бәрі қалаға Алматыға кеттіғо енді кәзір ауылда мен сияқты балдар музыканы қосып қоядыда арасында трио деп айқайлап тұра береді жаңағы деп. Мына жаңағы Орекеңнің тағыда әңгімелері барғо Оразалы ағамыз дедік соның інісі жұмсайды вахтада неше адам болып жатасыңдар комнатада деп сұраса айтады дейді төрт с болып жатамыз деп жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑төрт с қалай сонда деп сұраса'йтады дейді нұрекең жаңағы →көзі көрмейді соқыр деп жаңағы↓/// ↑^йекіншінің құлағы ^йестімейді саңырау дейді жаңағы↓///↑үшіншінің аздап тілі күрметіледі ^уол сақау деп→төртіншісі кім десе 'айтады дейді мен сау деп жаңағы↓/// ..... ↑сенекте лұқпан дейтін әкеміз болыпты ана ^йелең дейтін ағамыз бар гитарамен ән салады↓///	↑төрт с қалай сонда деп̊ сұраса'айтады дейді нұрекең жаңағы →көзү көрмөйдү соқұр деб̊ жаңағы↓/// ↑sup>йекіншінің ͡ғұлағы'естімейді саңырау дейді жаңағы↓///↑үшүншүнің аздап тілі ͡гүрмөтүледі'ол сақау деп→төртүншүсі ͡гім десе'айтады дейді мен сау деб̊ жаңағы↓/// ..... ↑сенекте ұлұқпан дейтін әкеміз ͡б̊олұптұ а→не'елең дейтін ағамыз ͡б̊ар гыйтарамен ән салады↓///	Төрт с қалай сонда деп сұраса айтады дейді Нұрекең жаңағы көзі көрмейді соқыр деп жаңағы. Екіншінің құлағы естімейді саңырау дейді жаңағы. Үшіншінің аздап тілі күрметіледі ол сақау деп, төртіншісі кім десе айтады дейді мен сау деп жаңағы. ..... Сенекте Лұқпан дейтін әкеміз болыпты ана Елең дейтін ағамыз бар гитарамен ән салады.
Қайрат Аманқосов	▶	↑мұныңда 'әзілдері айтылып жүр↓///↑со ^йелеңнің ..... жақындығы бар↓/// ↑сол жаңағы лұқаң айтады дейді →ауылда жиналыс болып бәрі жиналысқа қатысып жатса →жаңағы бәрі 'айтып жатыр дейді →совхоздың бастықтары ^уой солайда солай биыл жақсы болды↓///	↑мұнұңда'әзілдері айтылыб̊ жүр↓///↑со'елеңнің ..... жақындығы ͡б̊ар↓/// ↑сол жаңағы ұлұқаң айтады дейді →ауұлда жыйналыс ͡полұп пәрі' жыйналысқа ͡ғатысыб̊ жатčа →жаңағы ͡б̊әрі'айтып жатыр дейді →совхоздұң бастықтары'ой солайда солай быйыл жақ̊сы ͡б̊олдұ↓///	Мұныңда әзілдері айтылып жүр. Со Елеңнің ..... жақындығы бар. Сол жаңағы Лұқаң айтады дейді ауылда жиналыс болып бәрі жиналысқа қатысып жатса жаңағы бәрі айтып жатыр дейді совхоздың бастықтары ой солайда солай биыл жақсы болды.
Қайрат Аманқосов	▶	↑^йешқандай малдың шығыны жоқ →тіпті қой ^уөлген жоқ →^ылақ ^уөлген жоқ қозыда ^уөлген жоқ →даже сөйтіп әңгіме жіберіп жатса→ ^йең соңынан кімде қандай сұрақ бар десе →жаңағ 'ақсақалымыз айтады дейді шырағым ау мана қарайған машинаны ....... ^уодан қарағанда→^уодан қарағанда бадауыздардың ^йекі қаптары терең толып келе жатады↓/// ↑сонда не қырдың қойлары майкамен жүрма деп айтады дейді↓///	↑ешқ̊андай малдың шығыны жоқ →тіпті ͡ғой ^уөлгөн жоқ →ылағ ^уөлгөн жоқ қозұда'өлгөн жоқ →даже сөйтүб̊ ͡әңгіме жіб̊еріб̊ жатčа→ ^йең соңұнаң гімде қандай сұрақ ͡пар десе →жаңағ'ақ̊сақалымыз айтады дейді шырағым ау мана ͡ғарайған машыйнаны ....... ^уодаң ғарағанда→sup>уодаң ғарағанда ͡б̊адауұздардың ^йекі ͡ғаптары терең толұп келе жатады↓/// ↑сонда не қырдың ͡ғойлары майкамен жүрма деб̊ ͡айтады дейді↓///	Ешқандай малдың шығыны жоқ тіпті қой өлген жоқ лақ өлген жоқ қозыда өлген жоқ даже сөйтіп әңгіме жіберіп жатса, ең соңынан кімде қандай сұрақ бар десе жаңағы ақсақалымыз айтады дейді шырағым ау мана қарайған машинаны ....... одан қарағанда, одан қарағанда бадауыздардың екі қаптары терең толып келе жатады. Сонда не қырдың қойлары майкамен жүрма деп айтады дейді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жаңағы құрдасым айтады дейді →жаңағы 'ағамыз ....... ай бәленше шал сенікі .......... жаратылысында битип талтайып жүретін →талтаңдап жүретін кісі болып тұрғо ^йенді↓/// ↑құрдас әзілдейді сенікі ненің талтағы десе→ анауда кішкене қысылмады айтады дейді жаңағы↓///	↑жаңағы құрдасым айтады дейді →жаңағ'ағамыз ....... ай бәленше шал сенікі .......... жаратылысында ͡б̊ійтійп талтайыб̊ жүрөтүн →талтаңдаб̊ жүрөтүң гісі ͡б̊олұп тұрғ'енді ↓/// ↑құрдас әзілдейді сенікі ненің талтағы десе→ анауда ͡гішкене қысылмад'айтады дейді жаңағы↓///	Жаңағы құрдасым айтады дейді жаңағы ағамыз ....... ай бәленше шал сенікі .......... жаратылысында битип талтайып жүретін талтаңдап жүретін кісі болып тұрғо енді. Құрдас әзілдейді сенікі ненің талтағы десе, анауда кішкене қысылмады айтады дейді жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қой мен талтаңдамағанда кім талтаңдайды ^йенді↓/// қора толы мал↓/// қалтам толы ақша деп сөйтсе →жаңағы лоқең айтады дейдіғо↓/// соның бәрі не бұтыңның арасына қыстырылып жүрма деп→ ↑ал менің құрдасым бар→ жансерік дейтін ^уол байбос ^уөзім аға қыламын жаңағы сенектің баласы →шартпа тілі бар азды-көпті↓///	↑қой мен талтаңдамағанда ͡гім талтаңдайд'енді ↓/// қора толұ мал↓/// қалтам тол'ақ̊ша деп̊ сөйтčө →жаңағы ұлоқең айтады дейдіғо↓/// сонұң бәрі не ͡б̊ұтұңнұң арасына ͡ғыстырылыб̊ жүрма деп→ ↑ал менің ͡ғұрдасым бар→ жансерік дейтін ^уол байб̊ос ^уөзүм аға ͡ғыламын жаңағы сенектің баласы →шартпа тілі ͡б̊ар азды-͡гөптү↓///	Қой мен талтаңдамағанда кім талтаңдайды енді. Қора толы мал, қалтам толы ақша деп сөйтсе жаңағы Лоқең айтады дейдіғо соның бәрі не бұтыңның арасына қыстырылып жүрма деп. Ал менің құрдасым бар Жансерік дейтін ол байбос өзім аға қыламын жаңағы Сенектің баласы шартпа тілі бар азды-көпті.
Қайрат Аманқосов	▶	↑көп сөйлемейді бірақ тарс ^йеткізеді↓/// ↑мен үйленіп жатырмын →сол жиырма біріма ^уотырмақ болып жатырық →бәрін ^йенді қарайған бала келіп жатыр ^йенді құландыдан келеді сенектен келеді↓/// ↑^уөзіміз құрдастарымызда ^уотыз жеті бала ^йенді →келіншегімен қосқанда нән залға симай жатырық жаңағы↓///	↑көп̊ сөйлөмөйді ͡б̊ірақ тарс ^йеткізеді↓/// ↑мен үйлөнүб̊ жатырмын →сол жыйырма ͡б̊іріме'отұрмақ болұб̊ жатырық →бәрін ^йенді ͡ғарайғам бала ͡геліб̊ жатыр ^йенді ͡ғұландыдаң геледі сенектең геледі↓/// ↑sup>уөзүмүз ғұрдастарымызды'отұз жеті ͡б̊ала'енді →келіншегімең ғосқанда нән залға сыймай жатырығ жаңағы↓///	Көп сөйлемейді бірақ тарс еткізеді. Мен үйленіп жатырмын сол жиырма біріма отырмақ болып жатырық бәрін енді қарайған бала келіп жатыр енді Құландыдан келеді Сенектен келеді. Өзіміз құрдастарымызда отыз жеті бала енді келіншегімен қосқанда нән залға симай жатырық жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑сол шетіне ^уотырып рюмка жетпей қалды ... балаға жетпей қалды жансерікке жаңағы үлкендеу қырлауы түсіп қалды жаңағы↓/// ↑сонда той басқарып тұрған бала айтады →жансерікау ^уөзіңе сай ^ырюмка тауып алыпсыңғой деп↓/// ↑сонда жансерік айтатынығо →жоқ деп менің ^ырюмкама бұлар алма салып қойыпты деп↓/// жүргізуші↓/// ↑ваза вазаны айтқанығо↓///	↑сол шетін'отұрұп sup>ырйұумка жетпей ғалды ... балаға жетпей ғалды жансерікке жаңағ'үлкөндөу қырлауұ түсүп қалды жаңағы↓/// ↑сонда той басқарып тұрғам бал'айтады →жансерік'өзүңө сай sup>ырйұумка тауұб̊ ͡алып̊сыңғой деп↓/// ↑сонда жансеріг айтатынығо →жоғ ͡деп менің sup>ррйұумкама ͡б̊ұлар алма салып қойұптұ деп↓/// жүргүзүушү↓/// ↑ваза вазан'айтқанығо ↓///	Сол шетіне отырып рюмка жетпей қалды ... балаға жетпей қалды Жансерікке жаңағы үлкендеу қырлауы түсіп қалды жаңағы. Сонда той басқарып тұрған бала айтады Жансерікау өзіңе сай рюмка тауып алыпсыңғой деп. Сонда Жансерік айтатынығо жоқ деп менің рюмкама бұлар алма салып қойыпты деп. Жүргізуші: Ваза вазаны айтқанығо.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓///↑^уоразалы дейтін ағамыз бар →сол жаңағы жеңгелер бәрі теңізге барып келе жатып →жеңешесі айтады дейді →^уой теңізге бармаймын деп↓/// ↑^уоның ішінде ішкен адамда жүреді деп →сау адамда жүреді ^уоның ішіне дәрет сындырылады ^уолда мүмкін ласқой негізі→ теңізге кірмеймін мен десе↓/// ↑^уорекең айтады дейді →^уой ^уоның несі дұрыс ^йемес→ деп дұрыс деп айтады дейді↓/// ↑жағаға шығып →дәрет сындырып жатқан→ балық көрдіңба деп жаңағы↓///	↑қонақ↓///↑sup>уоразалы дейтін ағамыз ͡б̊ар →сол жаңағы жеңгелер ͡б̊әрі теңізге ͡б̊арып келе жатып →жеңешесі'айтады дейді →sup>уой теңізге ͡б̊армаймын деп↓/// ↑sup>уонұң ішінде'ішкен адамда жүрөдү деп →сау адамда жүрөді sup>уонұң ішіне дәрет čындырылады'олда мүмкүн ыласқой негізі→ теңізге ͡гірмеймін мен десе↓/// ↑sup>уорекең айтады дейді →sup>уой ^уонұң несі дұрұс ^йемес→ деп дұрұс теб̊ ͡айтады дейді↓/// ↑жағаға шығып →дәрет čындырыб̊ жатқан→ балық көрдүңба деб̊ жаңағы↓///	Қонақ: Оразалы дейтін ағамыз бар сол жаңағы жеңгелер бәрі теңізге барып келе жатып жеңешесі айтады дейді ой теңізге бармаймын деп. Оның ішінде ішкен адамда жүреді деп сау адамда жүреді оның ішіне дәрет сындырылады олда мүмкін ласқой негізі теңізге кірмеймін мен десе. Орекең айтады дейді ой оның несі дұрыс емес деп дұрыс деп айтады дейді. Жағаға шығып дәрет сындырып жатқан балық көрдіңба деп жаңағы.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓///↑бәріде соның ішінде шаруасын бітіреді↓/// ↑көрермен↓/// ↑^йенді мынау ауылдың әңгімесіғо →жаңағ 'ауылда әктәбір дейтін →әктә дейміз →әктә жездем бар↓///↑со бір аздап ^йенді карта ^уойнайтынымыз бар →үшкарт ақша салып↓///	↑жүргүзүушү↓///↑бәріде сонұң ішінде шарұуасым бітіреді↓/// ↑көрөрмөн↓/// ↑sup>йенді мын'ауұлдұң әңгімесіғо →жаңағ'ауұлда әктәб̊ір дейтін →әктә дейміз →әктә жездем бар↓///↑со ͡б̊ір аздаб̊ ͡^йенді ͡гарт'ойнайтынымыз бар →үшкарт ақ̊ша салып↓///	Жүргізуші: Бәріде соның ішінде шаруасын бітіреді. Көрермен: Енді мынау ауылдың әңгімесіғо жаңағы ауылда Әктәбір дейтін Әктә дейміз Әктә жездем бар. Со бір аздап енді карта ойнайтынымыз бар үшкарт ақша салып.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓///іиә іиә↓/// ↑көрермен↓/// ↑күн жылы бір жолдас жігіттің үйінде ^уойнап ^уотыр ^йедік→ баяғы 'әктә дейтін үстіне кәдімгі күрте →күрте киіп алғанда ..... 'аяқта жүн нәски↓/// ↑жаңағы мақсат ^уотырған →мақсат айтады дейді әктәға қарап ^уотырда 'аяғынан битип үстіне қарап↓/// ↑әктә сен декабрьде шығып кеткен ^йемессіңба деп↓///	↑жүргүзүушү↓///ій'ійә ↓/// ↑көрөрмөн↓/// ↑күн жылы ͡б̊ір жолдаш шігіттің үйүнде sup>уойнап ^уотұр ^йедік→ байағы'әктә дейтін үстүнө кәдімгі ͡гүртө →күртө кійіб̊ ͡алғанда ..... айақта жүн нәскій↓/// ↑жаңағы мақ̊сат ^уотұрған →мақ̊сат айтады дейді'әктәға қараб̊ ͡^уотұрды'айағынан бійтійп үстүнө қарап↓/// ↑әктә сен декаб̊рьде шығып кеткен ^йемессіңба деп↓///	Жүргізуші: Иә иә. Көрермен: Күн жылы бір жолдас жігіттің үйінде ойнап отыр едік баяғы Әктә дейтін үстіне кәдімгі күрте күрте киіп алғанда ..... аяқта жүн нәски. Жаңағы Мақсат отырған Мақсат айтады дейді Әктәға қарап отырда аяғынан битип үстіне қарап. Әктә сен декабрьде шығып кеткен емессіңба деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓///↑ай бәрекелді↓/// ↑көрермен↓/// ↑баяғыда мақсат камерашы жігіт дейтін ғабит дейтін жігіттің аяғын ауыртып алды→ жаңа баняға барып↓/// ↑ғабит ^уөлең айтады ән айтады →тойларда концертте ^уөлең айтады↓/// ↑дом культурада жұмыс жасайды↓/// ↑сол ғабит аяғын ауыртып алып жатса→ скорый шақыртып нестеп жатса →жаңағы жігіттің айтатынығо 'ай дыбыс шығып тұрса болды ^йемеспа деп↓///	↑жүргүзүушү↓///↑ай бәрекелді↓/// ↑көрөрмөн↓/// ↑байағыда мақ̊сат камерашы жігіт дейтін ғаб̊ыйт дейтін жігіттің айағын ауұртұб̊ ͡алды→ жаңа ͡б̊анйаға ͡б̊арып↓/// ↑ғаб̊ыйт ^уөлөң айтад'ән айтады →тойларда ͡гонсертт'өлөң айтады↓/// ↑дом ͡гұультұурада жұмұш шасайды↓/// ↑сол ғаб̊ыйт айағын ауұртұб̊ ͡алыб̊ жатčа→ скорұй шақыртып нестеб̊ жатčа →жаңағы жігіттің айтатынығ'ай дыб̊ыш шығып тұрса ͡б̊олд'емеспа деп↓///	Жүргізуші: Ай бәрекелді! Көрермен: Баяғыда Мақсат камерашы жігіт дейтін Ғабит дейтін жігіттің аяғын ауыртып алды жаңа баняға барып. Ғабит өлең айтады ән айтады тойларда концертте өлең айтады. Дом культурада жұмыс жасайды. Сол Ғабит аяғын ауыртып алып жатса, скорый шақыртып нестеп жатса жаңағы жігіттің айтатынығо ай дыбыс шығып тұрса болды емеспа деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ↓///↑мынау жаңағы ^йенді ауылда бір атын айтпая қойайын ^йенді →жаңағы біреудің баласы бар ^іренжіп қаладығо жаңағы↓/// ↑аяғы біраз сілтіп басатын әкемізден→ жас адамғо ^йенді сол жаңағы баласының құрдасы әзілдей бередіғой↓///	↑қонақ↓///↑мынау жаңағ'енді ауұлда ͡б̊ір атын айтпайа ͡ғойайын ^йенді →жаңағы ͡б̊іреудүң баласы ͡б̊ар sup>іренжіп қаладығо жаңағы↓/// ↑айағы ͡б̊ірас сілтіп пасатын әкемізден→ жас адамғ'енді сол жаңағы ͡б̊аласының ͡ғұрдас'әзілдей бередіғой↓///	Қонақ: Мынау жаңағы енді ауылда бір атын айтпая қойайын енді жаңағы біреудің баласы бар ренжіп қаладығо жаңағы. Аяғы біраз сілтіп басатын әкемізден жас адамғо енді сол жаңағы баласының құрдасы әзілдей бередіғой.
Қайрат Аманқосов	▶	↑нағашы жиен болады↓///↑айтады дейді бәленше аяғыңыз ауырып жүрма десе →айтады дейді жоқ әдейі істеп жүрмін жаңағы деп↓/// ↑мынау жаңағы ауылда бір тағыда жеңгеміз айтатын көрінеді жаңағы ^уой құрғырды .... шығарып қалай ішесіңдер↓///	↑нағашы жійем болады↓///↑айтады дейді ͡б̊әленш'айағыңыз ауұрұб̊ жүрма десе →айтады дейді жоға әдей'істеп жүрмүн жаңағы деп↓/// ↑мынау жаңағ'ауұлда бір тағыда жеңгеміз айтатың гөрүнөді жаңағ'ой құрғұрдұ .... шығарып қалай ішесіңдер↓///	Нағашы жиен болады. Айтады дейді бәленше аяғыңыз ауырып жүрма десе айтады дейді жоқ әдейі істеп жүрмін жаңағы деп. Мынау жаңағы ауылда бір тағыда жеңгеміз айтатын көрінеді жаңағы ой құрғырды .... шығарып қалай ішесіңдер.
Қайрат Аманқосов	▶	↑со лениннің суын айтады↓///↑бір жерде қинап жаңағы ішкізгенде →^йернімізге тигізгенде →күйдіріп бара жатады деп↓///↑сөйтсе жаңбыр айтады дейді жаңбыр жаңағ'аға кісі ^уой жеңеше →^уол мына жаққа барған кезде тәтті боладығо деп↓///	↑со іленійннің сұуұн айтады↓///↑бір жерде қыйнаб̊ жаңағ'ішкізгенде →sup>йернімізге тійгізгенде →күйдүрүп пара жатады деп↓///↑сөйтčө жаңбыр айтады дейді жаңбыр жаңағ'аға кіс'ой жеңеше →sup>уол мына жаққа ͡б̊арғаң гезде тәтті ͡б̊оладығо деп↓///	Со Лениннің суын айтады. Бір жерде қинап жаңағы ішкізгенде ернімізге тигізгенде күйдіріп бара жатады деп. Сөйтсе Жаңбыр айтады дейді Жаңбыр жаңағы аға кісі ой жеңеше ол мына жаққа барған кезде тәтті боладығо деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^уөңешке қарай барғанда↓/// ↑қонақ тағы сексен бірінші жылғы абзал дейтін ағамыз бар↓/// ↑ауылда абзал қорағойыр дейтін бейімбет жігіт↓/// ↑^уолда ^йенді айтып қалады сөйлеп қалады →қармыс дейтін ағамыздың үйінде бір анамыздың сексен жасына толған бір той болып жатыр↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑sup>уөңөшкө қарай барғанда↓/// ↑қонақ тағы сек̊сем бірінші жылғ'аб̊зал дейтін ағамыз ͡б̊ар↓/// ↑ауұла'аб̊зал қорағойұр дейтім бейімбет ͡шігіт↓///↑sup>уолд'енді айтып қалады сөйлөп қалады →қармыс тейтін ағамыздың үйүндө ͡б̊ір анамыздың сек̊сен жасына толғам бір той болұб̊ жатыр↓///	Жүргізуші: Өңешке қарай барғанда. Қонақ: тағы сексен бірінші жылғы Абзал дейтін ағамыз бар. Ауылда Абзал Қорағойыр дейтін бейімбет жігіт. Олда енді айтып қалады сөйлеп қалады Қармыс дейтін ағамыздың үйінде бір анамыздың сексен жасына толған бір той болып жатыр.
Қайрат Аманқосов	▶	↑сонымен тамада болып бардым бәріміз жаңағы зәтқа ..... кіріп қазан ^уошақтың басынан құйып жатыр →бәрі лениннің суынан↓/// ↑бір жеңгесі келіп қоймайды мені қалаға кім апарып келеді 'ай мені →кім қалаға апарып келеді деп↓/// ↑бір келді →жаңағы ^йекінші →тағы келіп мені қалаға 'апарып келетін адам жоқпа 'раларыңда деп↓///↑сөйтсе жаңағ 'абзал ағамыздың айтып ^уотырғанығо →^уой жеңеше индрайвер шақыршы деп↓/// ↑мен әлі ^йеңбегі қатқанның →бір рюмкамен жағаласып жатырмын деп↓///	↑сонұмен тамада ͡б̊олұп пардым бәріміж жаңағы зәтқа ..... кіріп қазан ^уошақтың басынаң ғұйұб̊ жатыр →бәрі іленійннің сұуұнан↓/// ↑бір жеңгесі ͡геліп қоймайды мені ͡ғалаға ͡гім апарып келед'ай мені →кім қалағ'апарып келеді деп↓/// ↑бір ͡гелді →жаңағы'екінші →тағы ͡геліп мені ͡ғалағ'апарып келетін адам жоқпа'араларыңда деп↓///↑сөйтčө жаңағ'аб̊зал ағамыздың айтыб̊ ^у͡отұрғанығо →sup>уой жеңеш'ыйндрайвер шақыршы деп↓/// ↑мен әл'еңбегі қатқанның →бір sup>ырйұумкамен жағаласыб̊ жатырмын деп↓///	Сонымен тамада болып бардым бәріміз жаңағы зәтқа ..... кіріп қазан ошақтың басынан құйып жатыр бәрі Лениннің суынан. Бір жеңгесі келіп қоймайды мені қалаға кім апарып келеді ай мені кім қалаға апарып келеді деп. Бір келді жаңағы екінші тағы келіп мені қалаға апарып келетін адам жоқпа араларыңда деп. Сөйтсе жаңағы Абзал ағамыздың айтып отырғанығо ой жеңеше индрайвер шақыршы деп. Мен әлі еңбегі қатқанның бір рюмкамен жағаласып жатырмын деп.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^уой ^ырахмет бәрекелді↓/// ↑^ыуақытта келіп қалған сияқты қайратжан →маған бүгінгі біздің шақыртуымызды қабыл алып келгеніңе ^ырахмет айтамыз↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑sup>уой sup>ырахмет пәрекелді↓/// ↑sup>ұуақытта ͡геліп қалған сыйақты қайратжш̆ан →мағам бүгүңгү ͡б̊іздің шақыртұуұмұздұ қаб̊ыл алып келгеніңе sup>урахмет айтамыз↓///	Жүргізуші: Ой рахмет бәрекелді. Уақытта келіп қалған сияқты Қайратжан маған бүгінгі біздің шақыртуымызды қабыл алып келгеніңе рахмет айтамыз.
Қайрат Аманқосов	▶	↑қонақ рахмет сол мәке↓/// ↑ал ^йенді мына қышқыл мысқыл дегенді ^уөзімізде ^йенді тастамай қараймыз→ шамамыз келгенше↓/// ↑келесі бағдарламасы қашан шығады ^йекен деп↓/// ↑соларды күтіп жүреміз↓/// ↑^уосы ^йелеп ^йескеріп ^уосы ^уөніміміз ..... деп шақырып жатқаныңа ^ырахмет↓///	↑қонақ↓/// sup>ырахмет čол мәке↓/// ↑ал ^йенді мына ͡ғышқ̊ыл мысқыл дегенд'өзүмүзде ^йенді тастамай ғараймыз→ шамамыз гелгенше↓/// ↑келесі ͡б̊ағдарламасы қашан шығад'екен деп↓/// ↑соларды ͡гүтүб̊ жүрөмүз↓/// ↑ос'елеп ^йескеріб̊ ͡^уос'өнүмүміз ..... деп̊ шақырыб̊ жатқаныңа sup>ырахмет↓///	Қонақ: Рахмет сол Мәке. Ал енді мына қышқыл мысқыл дегенді өзімізде енді тастамай қараймыз шамамыз келгенше. Келесі бағдарламасы қашан шығады екен деп. Соларды күтіп жүреміз. Осы елеп ескеріп осы өніміміз ..... деп шақырып жатқаныңа рахмет.
Қайрат Аманқосов	▶	↑тек ^уосы алға тани берсін↓///↑^уосы маңғыстауымызыдың→ қазақтың әзілдері баршасы →^уосында келіп ^уорын ала берсін деген тілек айтамыз↓/// ↑ал ^йенді ^уосы →бүкіл халыққа алдына шығып жатырыққо ^йенді біздің тарапымыздан кеткен қателік болса→ 'айып ^йетпеңіздер дейміз мынау↓///↑ханның қызы айнаның алдында→ қырық құбыла тарансада қателік кетуі мүмкін дейдіғо↓///↑ал ^йенді барымыз ^уосы ^йенді↓///	↑тег ^уос'алға таный берсін↓///↑sup>уосұ маңғыстауұмұзұдың→ қазақтың әзілдері ͡б̊аршасы →sup>уосұнда ͡геліб̊ ͡^уорұн ала ͡б̊ерсін деген тілег айтамыз↓/// ↑ал ^йенді sup>уосұ →бүкүл халыққ'алдына шығыб̊ жатырыққо →sup>йенді ͡б̊іздің тарапымыздаң геткең ғателік болса→ айыб̊ ^йетпеңіздер дейміз мынау↓///↑ханның ͡ғыз'айнаның алдында→ қырық құб̊ұла тарансада ͡ғателік кетүуү мүмкүн дейдіғо↓///↑ал ^йенді ͡б̊арымыз ^уос'енді ↓///	Тек осы алға тани берсін. Осы Маңғыстауымызыдың, қазақтың әзілдері баршасы осында келіп орын ала берсін деген тілек айтамыз. Ал енді осы бүкіл халыққа алдына шығып жатырыққо енді біздің тарапымыздан кеткен қателік болса, айып етпеңіздер дейміз мынау. Ханның қызы айнаның алдында қырық құбыла тарансада қателік кетуі мүмкін дейдіғо. Ал енді барымыз осы енді.
Қайрат Аманқосов	▶	↑жүргізуші↓/// ↑^ырахмет ^йенді алтын ^ұуақытыңды бөліп келіп→ ауылдың әдемі ауылдың әңгімелерімен ^йесте қаларлықтай →әңгімелер айтылды↓/// ↑биіктен көріне бер→ жұмысың жемісті болсын→^йел аман жұрт тыныш болсын деген тілектеміз↓/// ↑аман жүр↓/// ↑құрметті көрермендер қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі санында жолыққанш 'аман сау болыңыздар↓///	↑жүргүзүушү↓/// ↑sup>ырахмет ^йенд'алтын sup>ұуақытыңды ͡б̊өлүп келіп→ ауұлдұң әдем'ауұлдұң әңгімелерімен ^йесте қаларлықтай →әңгімелер айтылды↓/// ↑бійіктең гөрүнө ͡б̊ер→ жұмұсұң жемісті ͡б̊олсұн→sup>йел аман жұрт тыныш болсұн деген тілектеміз↓/// ↑аман жүр↓/// ↑құрметті ͡гөрөрмөндер ғышқ̊ыл мысқыл бағдарламасының ͡гелесі санында жолұққанш'аман сау ͡б̊олұңұздар↓///	Жүргізуші: Рахмет енді алтын уақытыңды бөліп келіп ауылдың әдемі ауылдың әңгімелерімен есте қаларлықтай әңгімелер айтылды. Биіктен көріне бер, жұмысың жемісті болсын, ел аман жұрт тыныш болсын деген тілектеміз. Аман жүр. Құрметті көрермендер қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі санында жолыққанша аман сау болыңыздар.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Армысыз, бүгінгі әңгімеміздің өзекті тақырыбы заманауи білім-ғылымның хал-ахуалы. Ал мейманымыз - Лев Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры, осы университеттегі журналистика және саясаттану факультетінің деканы Қайрат Өмірбайұлы Сақ, қош келдіңіз. Саламатсыздар ма? Қайрат Өмірбайұлы, бүгінгі ұрпақты білім, ғылым саласындағы реформаны бастан өткеріп жатқан ұрпақ деп айтамыз. Ал кез келген реформаның зиянды тұсы мен пайдалы тұсы да бар. Ендеше, зиянды тұсын ойлағанда, қазіргі ұрпақты аяуға болады ма? Сіз не дейсіз?
Қайрат Сақ	▶	–	–	Өте қызық сұрақ екен. Біріншіден, біз өзіміз жас мемлекет ретінде алдымызға үлкен мақсаттар қойып отырмыз. Дамыған отыз елдің қатарына қосыламыз деп меже белгілеп отырған кезде оның барлығы білім мен ғылым арқылы жүзеге асады. Сондықтан да біз қазіргі жастарымызды соған лайықты болуға қамшыламасақ, онда ол межені ала алмаймыз. Сол себепті білім-ғылым саласында мына өркениетті елдердің жүйелерін енгізу процесі жүріп жатыр. Енді кредиттік технологияға көшкендегі мақсат – бұл мына дамыған елдердің үрдісі. Сол арқылы біз білім-ғылымымызды солардың қатарына қосамыз, сол деңгейге жеткіземіз деп үміттенеміз. Ал енді әрине, жаңа нәрсе оңайшылықпен жүзеге аспайды, оған қиындықтар да көп болады.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Ол психологиялық жағынан болсын, ол мынау қалыптасып, өзінің үрдісін алып кеткенге дейінгі көптеген өзгерістер, ол білім саласындағы жастарға да әсер етіп жатыр. Сондықтан да біз жастарымызды тек мектепте, университетте ғана білім алып шектелмей, өмір бақи ізденетін, өмір бақи өзін мына біліммен толықтыратын жолда жүруін дағдыландырып, соған бейімдеуіміз керек. Екіншіден, енді қазіргі жастар бақытты жастар деп те айтар едім. Қай тұрғыдан? Біріншіден, бұлар тәуелсіздіктің уақытында дүниеге келген. Сондықтан да мынау үлкен-үлкен реформаларды бастан кешіп жатыр. Соның біреуі мінекей, жаңағы, ұлттық тестілеу дейміз. Бұл да көп қоғамда алуан-алуан пікір туғызып жүрген сала. Оның жақсы жағымен бірге кейбір әттеген-айлары де бар. Жақсы жағы – енді барлығын бірдей бір уақытта емтихан алып, қысқа мерзімді емтихан алып, бағалауға мүмкіндік беріп отыр.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Екіншіден, оларды ауылда отырып-ақ мынау республиканың мегаполистеріндегі жоғарғы оқу орындарына баруға мүмкіндік жасап отыр. Ал енді кемшілігі – тест арқылы оның білімін толық бағалау мүмкін емес, біріншіден. Екіншіден, тек тестке дайындалып, анау терең білім алу ақсап жатыр. Мектептің оқушылары сол сегізінші сыныптан бастап бірыңғай ұлттық тестілеуге дайындалады да, сол пәндерге ғана дайындалады, басқа пәндер қалыс қалады. Ол пәндерді де тек, жаңағы, көбейту кестесі секілді жаттаумен өткізеді. Осы жағынан кемшілігі бар және мынау, әсіресе гуманитарлық мамандықтарға, шығармашылық мамандықтарға тест жүйесімен олардың білімін бағалау тіпті қиын.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Осы әсіресе, мына журналистика факультетіне бірыңғай ұлттық тестілеудің қаншалықты, әсері бар? Енді журналистика факультетінде төрт мамандық бар ғой. Біреуі журналистика, одан кейін баспа ісі, саясаттану, қоғаммен байланыс мамандықтары. Соның ішінде журналистикаға шығармашылық емтиханмен аламыз. Ол дұрыс. Себебі журналистикаға келу үшін оның бойында дарын болу керек, талант болу керек, оның бейімі болуы керек. Егер соған бейімі болмаса, қанша жерден білімі тасып, асып жатса да журналист шығару қиын. Сондықтан да оның бойындағы кішкентай ғана дарыны бар екендігін бағалау үшін арнайы шығармашылық емтихан алып, шығармашылық мамандары емтиханнан өткізеді.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Журналисттің мамандыққа бейімін жаңағы тестің сұрақтарымен анықтай алмаймыз ғой. Оның ойы, сөйлеу мәдениеті, сөйлеу шеберлігі, оның жазуы, жазу машығы, жазу өнерін меңгеруі - соның барлығы шығармашылық емтихан арқылы табылады. Сол себепті енді бәлкім, болашақта Ұлттық бірыңғай тестілеуден кейін мамандықтарға бейімдігін анықтап барып оқуға түсіп жатса, олардың өмірінде адаспауына да және жоғарғы оқу орындары шын мәнінде мамандыққа бейім жастарды қабылдауына да мүмкіндік туар ма еді деген ой бар.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Қайрат Өмірбайұлы, менің білуімше, жылдағы тәжірибе бойынша журналистика факультетіне жүз балдан аса жоғары бал алған балалар кейде түсе алмай қалып жатады. Бұл журналистика факультетінің сұранысының жоғары болғанының көрсеткіші ме, әлде бір жаңағы оқуға түсе алмаудың тағы да бір кілтипаны ма? Балаларға бір осы жерде қиянат жасап жүрген жоқпыз ба? Қазір бар болғаны республика бойынша тоқсан орын ғана. Журналистика факультетіне? Журналист мамандығына. Оның ішінде баспа ісі де бар, басқасы да бар.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Жоқ, бұл тек журналистика. Бірақ бұл журналистика мамандығына бөлінген 90 гранттық орын – республиканың барлық жоғарғы оқу орындарына арналған орын. Енді қазір жиырма беске жақын жоғарғы оқу орын дайындайды. Әрқайсысына шамамен екі гранттан келеді ғой. Сондай орын, бұқаралық ақпарат құралдарынан сұраныс өте жоғары, әсіресе жергілікті бұқаралық ақпарат құралдары бізге өтініш білдіріп жатады. Маман кадрға деген сұраныс жоғары. Сондықтан біз осыны талап етіп, ұсыныс етіп келе жатырмыз. Журналистердің мамандығына бөлінген грантты тым болмағанда екі есеге көбейтіп жеткізу керек. Нарық заманында ана тұтынуды сұраныс анықтайды. Егер сұраныс болса, ол өнім арта береді.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Енді осы сұраныстың бар екендігін біліп, жоғарғы оқу орындары журналист дайындауға лицензия алуға асығады. Бірақ олардың барлығы да жоғары талапта және сапалы мамандар дайындайды деп айта алмаймыз. Бірақ бізге министрліктің өкілдерінің айтып отырғаны – бәсеке. Егер сіздің жоғарғы оқу орныңызда мықты маман дайындайтын болса, сіз тартып алыңыз дейді. Бұл да мүмкін дұрыс шығар. Бірақ ондай жағдайда мамандықтың республика бойынша оқу ақысын бірдей қою керек. Сонда әділ бәсеке болады, сол кезде қай жоғарғы оқу орны мықты дайындаса, сонда барып түсер еді. Қазір қалай? Мынау ұлттық оқу орындарында ақысы өте жоғары. Бізге келіп жатқан студенттеріміздің географиялық ауқымы өте кең, республиканың барлық аймағынан келеді.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Екіншіден, әрине, журналистикаға келіп жатқан студенттеріміздің көбінің, көпшілігінің, барлығының деп айтпаймын, көпшілігінің ата-анасы журналист. Яғни әке жолын, ана жолын қуып жүр ғой, ол да табиғи жағдай деп білемін. Дегенмен, қазір сол журналистикаға ар жағында тегі бар, тегінде бір шығармашылық тұлғасы бар отбасылардан келеді ғой. Дегенмен, мен мынаны айтар едім біз, мысалы, мынау әлемнің мықты университеттері бар Кембридж, Оксфорд дейміз. Олардың оқу ақысы бізден ондаған, жүздеген есе жоғары. Сол, сол арқылы олардың профессор-оқытушыларының да еңбекақысы жоғары, сол арқылы олардың базалық, техникалық, базалық жағдайы да күшті. Сондықтан біз бір жағынан, оқу ақысын төмен ұстасақ, онда оның соған лайықты білім беру жүйесі де қалыптасады.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Бізде, қазақта, әдемі сөз бар ғой, «арзанның сорпасы татымайды» деп. Яғни арзандата берсек, ол білімнің де бағасы, жаңағы берері азая береді. Бір жағынан, білім – қазына, қазына арзан болмау керек дейсіз ғой. Иә, иә, сондықтан да осы жағын ескеріп отырып, баға қойылып отыр. Сондықтан бұл бағамен де бізге келіп тапсырып, бітіріп жатқан студенттеріміз жетерлік, түлектеріміз де баршылық. Әрбір кішігірім университетсымақтардың қабырғасынан факультеттерді көбейте берсек, журналистердің, сапасыз журналистердің шығуына себеп емес пе? Журналистика халықтың алдында, халыққа қызмет етіп жүрген мамандықтың иелері енді журналистер. Сондықтан да журналистердің не істеп, не қойып жатырғанын халық көріп отыр, бағалап отыр.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы көз алдында өтіп жатыр. Сондықтан да журналистика туралы көп адамның пікірі де, бағасы да бар. Басқа мамандықтарды не істеп жатқанын білмейміз ғой. Сондықтан да журналистиканың мәселесі – ұлттың мәселесі дейміз. Яғни журналистің біреуі қателессе, қате сөз айтса немесе қате, жалған, жала ой айтса болса, онда қоғамдық пікірді қате туғызады. Сондықтан жауапкершілік өте жоғары. Екінші жағынан, мына журналистиканы оқымай-ақ журналистикаға келіп жүрген біздің әріптестеріміз бар. Тіпті басқа мамандықта оқып, журналистиканың жанрларын, пішіндерін, олардың методика, әдіс-тәсілдерін терең білмей журналист болып жүргендер бар екенін несіне жасырамыз. Демек, сондай жағдайда көрінген кемшіліктің барлығын журналистика факультеттеріне, журналистикаға дайындап жүрген мамандарға арта беруге болмайды.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Сондықтан да бұл жерде нақты айту керек. Қай жоғарғы оқу орнын бітірді, қандай мамандықпен бітірді деген нақты. Ал енді екінші жағынан, рас, базасы жоқ жерде де журналист дайындап жатқанын білеміз. Сұраныс бар. Бірақ таяқтың бәрі Еуразия ұлттық университеті мен әл-Фараби университетіне тиеді ғой бәрібір айналып келгенде. Енді кезінде бір-ақ жерде дайындалды, ол ана Қазақ ұлттық университетінде, одан кейін кейін нарық заманына көшкенде көбейді ғой. Енді қазіргі заманда оны тоқтатудың бір-ақ жолы, меніңше, ата-ана, бала ойлану керек, қарау керек. Қай жоғарғы оқу орнында қалай дайындалып жатыр? Ол жоғарғы оқу орнын бітірген журналист қайда жүр? Олар кімдер? Олар қандай жетістікке жетіп жатыр дегенді көріп, таңдауын солай жасау керек деп ойлаймын.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Біздің мақсатымыз – білікті, кәдімгі өзінің саласын жетік игерген мамандар дайындап шығару. Соған жан-жақты, кешенді түрде жұмыстар жүргізіп жатырмыз. Оған мынау ең таңдаулы журналистерді, маңдайалды журналистерді дәрісі оқуға шақырып отырмыз. Яғни мықты маман ғана мықты шәкірт дайындайтынын еске алып отырмыз. Екіншіден, өзіміздің базамызды күшейтіп жатырмыз, студиялық сабақтарымызды шын мәнінде студия түрінде өткізу үшін телестудиялар ашып жатырмыз. Қайрат Өмірбайұлы, енді мына жоғары оқу орындағы ең басты мәселе күрмеуі қиын бұл –қағазбастылық пен оқу жүктемесінің көптігі. Кейде осы қағазбастылыққа әбден шырмалған оқытушылар, ғалымдар жеке, жаңағы, ғылыммен айналысуына мұрша болмайды, мүмкіндігі жоқ. Осы орайда Елбасының айтып кеткен Жолдаудағы бір сан айғағын айтып кетейін 2011 жылы.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Ғылым кандидаттарының алпыстан тек біреуі ғана, ал докторлардың отыз жетісінің тек біреуі ғана ғылыммен айналысқан екен осы жоғарғы оқу орындарына. Бұл өте өзекті мәселе. Қазір жоғарғы оқу орындарында қағазбастылық бар. Шындығында, мынау өркениетті елдерде ғалым адамдарына, мамандарға өте маңыз беріп, солардың пікірін ескеріп отырады. Сондықтан да бірінші орында солардың пікірі маңызды болып саналады. Енді бізде мынау, қазір қарап отырсаңыз, білім реформалары мамандарының пікірін толық алмай тұрып жасалынып жатады да, соны бірінші енгізеді реформаны, содан кейін барып ойлана бастаймыз. Содан кейін барып соны...
Қайрат Сақ	▶	–	–	Керісінше болу керек қой. Иә, керісінше, нәтиже бермей жатқаны да содан ба деп ойлаймын. Сондықтан да енді шындығында, оқытушыларымыз негізінен дәріс берумен, өзінің білімін арттырумен және ғылыммен айналысса, оның мемлекетке, елге пайдасы орасан зор болар еді. Ал қазір бізде оған уақыт аз қалып иә, негізінен, жаңағы, қағаз толтырумен көбірек шұғылданып жатырмыз. Бізді де осы алаңдатады, осы қинайды, содан арылатын болсақ, онда білім сапасын көтерер едік. Біздің ұстазымыз, академик Зейнолла Қабдолов ылғи айтып отыратын жоғарғы оқу орындарындағы, мына бақылаудың бір-ақ жолы бар – дәріскердің сабағына қатыс, сол дәрісі, мазмұны бар болса, онда білімі болса, онда жаңалығы болса және оны студенттері қабылдап, соны ұйып тыңдап, соған ден қойып отырса, онда оған жоғары баға беру керек.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Ал бізде қазір қағазымыз керемет, ал енді дәрістеріміз қандай екендігін бақылауға уақыты жетпей жатады. Яғни бізде бақылау көзбе-көз емес, қағазбастылықпен шешіледі ғой. Иә, енді сондықтан да осы Елбасының өзі айтып отырғандықтан ол азаяды, тізгінделеді, негізінен ғылыммен, біліммен айналысуға мүмкіндік туады деп ойлаймын. Оның үстіне ғылым деген оңай нәрсе емес, ғылымға қол жеткізу үшін адамның отыз-қырық жыл құрығанда уақыты кетеді. Сонда ғана бір нәтиже беруі мүмкін. Бірақ мемлекет сол тұлғаның ғалым болып шығу үшін отыз-қырық жыл қаражат құйды ғой, инвестиция құяды. Енді сол қаражатты қайтарып алу үшін ол ғалым адамы тек ғылыммен айналысу керек. Ол ғылымы арқылы елге қыруар пайда әкелетінін түсінуіміз керек. Сондықтан оны басқа жұмыстан арылтып, ғылыммен айналысуына жағдай жасауымыз керек.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Мына шетелдерде солай. Олар мынау күйбең тірліктің тұрмыс тауқыметімен айналыспай, ғылыммен айналысады. Сол ғалым ол еліне абырой әкелумен бірге көп табыс та әкеліп жатыр, қыруар табыс. Біз де сол өркениетті елдердің жолына түсіп, осыған қарап көшуіміз керек деп ойлаймын. Қазір былай жас ерекшелігі қандай? Жас мамандар, жас ғалымдар келіп жатыр ма? Жалпы енді факультетке емес, оқу орындарына, барлық салаға мен жауап бере алмаймын. Өзіміздің журналистика факультетінде бізде қазір аға буын да бар, орта буын да бар, кейінгі буын да бар. Мына буын сабақтастығын жақсы сақтап отырмыз. Себебі аға буын өзінің тәжірибесін кейінгіге қалдыру керек, кейінгілер одан өнеге-үлгісін алып, болашақ ұрпаққа алып бару керек қой. Осы жағы ескерілген.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Тағы бір мәселе – шетелдік оқытушылар жайы. Бізде мынандай бір тенденция бар, шетелден, нақты айтқанда батыстан, Америкадан келіп жатқан, екі аптаға келетін ғалымдардың, оқытушылардың айлығы бізде мынау отандық оқытушылардың бір жылдық, екі жылдық табысынан бірнеше есе жоғары. Осы орайда отандық ғалымдардың оларға деген, шетелдік ғалымдарға деген өкпесі қара қазандай. Бұл не өзі, «Ауылдағының аузы сасық» дегеннен кері ме әлде? Жалпы өзіңіз ғалым ретінде, ұстаз ретінде осы бір құбылысқа қалай қарайсыз?
Қайрат Сақ	▶	–	–	Енді, идея жақсы. Ондағы мақсат мына шетелдің мықты, ең мамандықтың таңдаулы өкілдерін шақырып, білім сапасын көтерейік деген идея жақсы. Бірақ соның орындалуы қалай дегенде, шындығында бар нәрсе. Біріншіден, мынау «қолдағы бардың қадірі жоқ» деп өзіміздегі профессор-оқытушылар да бар, қадірлеуді солардан бастауымыз керек деп ойлаймын. Екіншіден, енді шетелден келетіндердің ол ең мықты мамандары олар бес-он жылға алдын ала жоспарлап қояды. Сондықтан солармен сол алдын ала жоспарлап, оларды алып келіп беретін болса, оның пайдасы зор. Ал енді тез арада шешім қабылдап, тез шақырып жатқаннан кейін оларда қолы бос жүрген профессорлар шақыруға тура келеді. Енді олардың екі апталық кезеңде өздерін таныстырудың өзі уақытымен өтіп кетеді, уақытының көбі сонымен өтіп кетеді. Ал енді ана маманды тереңдетіп оқыту жағына ол мүмкіндік бермейді.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Сондықтан біз осыны ескеріп, жаңағы ұзақ уақытқа шақыру керек. Кемінде бір семестр, бір жылға, екі жылға келіп жатса, оның пайдасы зор. Екі аптаға емес дейсіз ғой. Иә, екі аптаға емес, ұзақ мерзімге. Ал енді екінші жағынан, шетелдің мамандарын жоғарғы бағамен шақырмасаң, олар келмейді. Екіншіден, сонымен біздің профессор-оқытушыларымызды да теңестіру керек қой. Соңғы кезде бір жақсы үрдіс пайда болды. Біздің профессор-оқытушыларымызды шетелге, шетелдің атақты университеттеріне барып тағылымдамадан өткізу, содан тәжірибе жинақтату, сол арқылы біліктілігін жетілдіру бағытында жұмыс жүргізіліп жатыр. Бұл да өзінің нәтижесін бере бастады, яғни, оқытушыларымызға ынталандырудың да бір жолы болып тұр.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Ендігі мәселе сол шетелден келіп жатқан оқытушылардың білім сапасын, өзін қалай бағалайсыз біліктілігін. Мәселен, ол шетелдік ұстаздың өзінің оқу бағдарламасы бар, жұмыс жоспары бар, тұрақты айлығы бар. Сол енді «Арқада, жаңағы, жайлы болса арқар ауып несі бар» деп ол Қазақстанға келіп, сонау пәлен шақырымнан келуінің бір сыры бар ма? Енді оларды қызықтырып отырған, жаңағы, қыруар қаржы. Демек, өз елінен көп алады. Сол бірінші қызықтырып отырған. Екіншіден, енді қазақ айтады ғой, «атың барда желіп жүріп жер таны, асың барда беріп жүріп ел таны» деп. Олар да жер танып, ел танығысы келеді, сонымен келіп жатыр. Енді екінші жағынан, олардың ішінде де әртүрлілері бар, мықтыларын да көріп отырмыз, әлсіздерін де көріп отырмыз. Енді кейде өзіміздің профессор-оқытушылардың дәрісі олардан жоғары болып, әлдеқайда қызығырақ, иә, әлдеқайда қызығырақ, әлдеқайда тартымды болып тұрғанын көріп жатырмыз. Сонда айтамыз енді оларды шақырмай-ақ өзіміздікімен пайдалануға болады ғой.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Мұндағы мақсат, енді мен түсініп отырмын, біз жаңағы өз қазанымызда ғана қайнай бермей, әлемдік кеңістікке шығып, сол бірге ғылымды да, білімді де солармен толықтырып алайық дегеннен туындап отыр. Олар келіп кеткеннен кейін бізбен байланыс орнады ғой. Сол байланыс арқылы біздің профессор-оқытушыларымыз баруға, олармен ақпарат алмасуға, олардың дәрістерін электронды түрде алуға мүмкіндік туып жатыр. Осының өзі пайдалы болып жатыр. Қайрат Өмірбайұлы, биыл ердің жасы елуге толып отырсыз. Енді бұл бір өзіңіздің журналистік шығармашылығыңызды, ғылыми жолыңызды сараптап, қорытынды жасайтын межелі шақ. Қазір немен айналысып жүрсіз?
Қайрат Сақ	▶	–	–	Менің зерттеп жүрген тақырыбым - алаш көсемсөзі, алаш мұрасы. Сол алаштың еңбектерін жинақ қылып шығарып, ұрпақ санасына құйсақ, солай елге кеңірек танытсақ деген бағытта жұмыс жүргізіп жатырмыз. Енді мынау елу есеп беретін жас қой, алғашқы есеп беретін. Сол есепке мен екі кітап дайындап отырмын. Біреуі - алаш мұрасы, сол алашты зерттеген еңбектерімді, дүниелерімді жинап, соған топтастырып отырмын. Енді екіншісі – алаштың ел білмейтін, сол әр түрлі тақырыпта жазған мұралары бар. Сол ел білмейтін, соларды жинақтатып, құрастырып, елге берсек деп жұмыс істеп жатырмыз.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Осы екі үлкен шығармашылық. Әрине, біз қазір енді топ-менеджер болғаннан кейін, факультеттің барлық жұмысын ұйымдастырып отырғаннан кейін уақытымыз көп емес. Кейде ойлайсың, шығармашылықпен ғылыми еркін айналысып жүретін мүмкіндіктер болса ғой, шіркін деп.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Журналистика ғылымында, журналистикада Қайрат Сақтың мектебі қалыптасты ма? Жоқ, әлі оған ерте деп айтасыз ба? Шындығында да, ғылымда үлкен жетістікке жету үшін жиырма жыл аздық етеді. Оған бүкіл өміріңді сарқа жұмсасаң ғана соған жетесің деп ойлаймын. Сондықтан біз енді өз бағытымызды айқындап, сол бағытта зерттеу жүргізіп жатқанымыздың өзіне қуанамыз. Ал енді сол бағытты таңдап алып, соған зерттеу жүргізем деген жастардың шығып жатқаны біздің үлкен қуанышымыз. Сол жастарды баули отырып, солармен біріге отырып, осындай жұмыс жүргізе берсек барып түптің түбінде үлкен мектеп болып шықса, онда өміріміздің босқа өтпегендігі.
Қайрат Сақ	▶	–	–	Үш буынды біріктірген кезде ғана мектеп болып қалыптасады деп ойлаймын. Аға буын, орта буын. Біз енді орта буынның алдыңғы қатарында жүрсек, енді аға буынға барған кезімізде кейінгі орта буын және жас буынды қалыптастырып, сол кезде айтуға болады деп ойлаймын. Оған енді мақсатты түрде біз өзімізше бір мектеп құрайық деп жүрген жоқпыз. Мақсатымыз – осы журналистиканың бір жоғын түгендеп, сол халықтың еншісіндегі дүниесін өзіне қайтарсақ деп жүрміз. Дәстүрлі сауалымыз –телевизия таспаға жазылған тарих. Ендеше, арасында кейін өкінетіндей жалған сөйлеп қойған жоқсыз ба? Бар сөзді өзім жан дүниеммен айттым, сондықтан олай деп ойламаймын. Есен-саулықта жүздескенше.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Егер ағылшынның ғалымы Джеймс Червордқа сенетін болсақ, осыдан он жеті мың жыл бұрын Давос Тынық мұхитынан сонау Донға дейін Ұлы ел, орысша айтқанда «Великая империя» деген ұлы халық болған екен. Сол Джеймс Черворд алпыс жыл бойы осы түркі халқының тарихын зерттеп, мынандай қорытынды айтады: «Тынық мұхитында үлкен бір апат болып, сол халықтың алпыс миллионы су астына кеткен» дейді. Ал сол су астынан табылған заттар мен жер бетінен бүкіл Шығыстан табылған заттарды салыстыра келгенде, сондағы көптеген таңбалар-белгілердің барлығы бүгінгі қазақтың екі жүзден астам руының таңбалары, ру-тайпаларының таңбасы болып шыққан.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Сонда айтады: «Дүниежүзілік цивилизация Шығыстың және оның ішінде бүгінгі түркі халқы деп аталған біздерден басталған» деп дәлелдейді. Өзінің ғұмырында 1868 жылы бір рет шыққан екен Лондонда, одан кейін 1976 жылы Минскіде шыққан, екі-ақ рет шыққан кітап. Батыс Еуропаның тарихшылары бұған қарсы болып, кітаптың жарық көруіне көптеген кедергі жасаған. Жарайды, ол өз алдына, қырық жыл ішінде Олжастың зерттегені де – осы мәселе, ол өзі осы кезге дейін зерттеп келе жатыр. Мынау соңғы жазып, жарық көрген «Мың бір сөз» кітабы тағы осыған айналып шығады. Бір нәрсе айтайын, бұл қазақ халқы деген – эпикалық халық, эпикалық халықты дүниенің жүзінен жоғалту деген ол қиын, жоғалмайтын нәрсе.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Шындықта қай ғасыр болмасын, Шығыстан да, Батыстан да, жан-жақтан қазаққа деген тарихи зауал көп болған, бірақ соның барлығында да әлі күнге шейін біз жоғалмай келе жатырмыз. Қазақтың рухы, халықтың рухы жоғалуы мүмкін емес. Батыс тарихшыларының айтуынша, соңғы бірнеше ғасырдың ішінде «түрік зорлығы» деген болған дейді, «тюркское насилие» деген дейді. Оның біріншісіне олар Әділханды, шведтердің жазуынша Аттылы, соның жорығы, екіншісі – Дулат, Ашбөрі ханның жорығы. Сонау Балқанға барып, сол жерде үкімет Балқар мемлекетін құрып балқарлардың, әлгі қазақтың айтатыны бар: «Басқан жерің Балқан тау, ол да сенің барған тау» деген, үшіншісі – Шыңғысхан жорығы. Осыған байланысты үш ғасыр бойы, үш ғасырдан да артық, дүниежүзілік дипломатия мен разведка тек бізге қарсы жұмыс істеген, соның бір жемісі – кешегі Ақсақ Темір.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Ақсақ Темір, оның бәленбай жүз жылдығын өзбектер былтырғы жылы атап өтті, біз қазақтар атағанымыз жоқ. Себеп: түркі халқының, оның ішінде қазақ халқының тарихындағы ең бір қаралы беттер Ақсақ Темірге байланысты. Өзі ауру, өзі таққұмар, атаққұмар адам тарихқа келген уақытында Еуропаның, Таяу Шығыстың бүкіл жағы дипломатиясымен, тағы да сол разведка осы Ақсақ Темір үшін қызмет істеген. Түркі халқы тұтас отырған, соларды быт-шыт қылу, ыдырату, аздыру, тоздыру болған. Ақсақ Темір содан көптеген дүниені ойрандап, жеке-жеке хандыққа бөлініп отырған біздерді бірінен кейін бірін быт-шыт қылды. Мәскеудің түбінде отырған Тоқтамысты барып шауып, құртып, Констинопольде отырған Баязит ханды шауып, сөйтіп біздің бүкіл берекемізді алған.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Екі түрлі көзқарас ұстану деген, негізінде, былай айтар едім, өзбектер болса, кешегі XIV ғ. аяғы – XV ғ. басында ғана бөлінді бізден. Өзбек пен қазақ – екеуі бір халық. Қазақта қанша ру бар, қанша тайпа бар, өзбекте де сол халық. Қазіргі өзбектің территориясында бұлар XVII ғасырда ғана барып орнықты. XV ғасырдан бастап, XVII ғасырда ғана барып орнықты. Ол – кеше өзімізден бөлінген жұрт. Енді кешегі, бұрынғы Советтер Одағынан тарап, әр Республика өзінің егемендігін алғаннан соң, халықтың рухын көтеру, егемендіктің бір белгісі ретінде өзінің өткен тарихын қаузап, соны қайтадан бір қарау керек болған уақытында Ақсақ Темір сол бір өзбектерге себепкер болған шығар. Сол осы оқиғаны олар пайдаланды. Ар жағынан олардың Ақсақ Темірге қаншалықты іші бұрып тұр, бұрмай тұр, оны өздері біледі. Әңгіме мынада, күні кешеге дейін Советтер Одағындағы Ресейлік ғалымдар бұл түркі халқында, қазақ халқында Ақсақ Темірден басқа ешкім болмағандай, соның көрін қазып, бас сүйегін алып, антропологтар оның бюстін жасап жүрді. Одан басқа адам толып жатса да... Соның барлығы – кешегі Ресей империясына, орыстарға сіңірген еңбегіне қайтарған уәжі деп есептеуіміз керек.
Қалихан Ысқақ	▶	–	–	Бірді айтып, бірге кетеміз, бірақ Шыңғысхан жөнінде осы уақытқа шейін біздің түсінігіміз де, түсіндіруіміз де бөтен басқадай болып келеді. Жетпіс жыл бойы біз Ресей тарихшыларының түкірігіне қақырық қосып, Шыңғысханды қарғап-сілеп, балағаттап келдік. Оны қытайға апарып телідік, оны моңғолға апарып телідік. Бірақ Шыңғысханның оның екеуіне де ешқандай қатысы жоқ.
Қалқаман Сарин	▶	↑ақындық деген ^уөнер ↑ // менің түсінігімде → / ақ̊сүйек ^уөнер ↓/// ↑басқа ^уөнердің ійелері→ / ^уөкпелемесін↓/// ↑басқа сіздің / әріптестеріңіз // → сіз де ^уөкпөлемеңіз↓/// ↑мен үшүн / ^йең асыл →// асылзада / бегзада ^уөнер → // ақындық↓/// ↑сондықтан бұл ^уөнер →/ менің түсүнүгімде →// әуелі алладан↓// тағдырыңа жазылатын →// маңдайына жазылатын тағдыр↓/// ↑^йекінші / →жаңағы / сіз айтқан әкенің қаны // →ананың сүтү↓ /// ↑үшінші фактор →// жаңағы ^уөзүңіз айтқан //→ у^уөскөн ^уорта / алған білімің↓/// ↑^уосы үш тұғұр // →^уошақтың үш бұтұндай // үшеуі ақындықтың →/ негізгі ^уөзегі ↓// негізгі тамыры дейсіз ба ↑/// ↑^уосы үшеуі / тығыз бір-бірімен→ // байланысты деп ^уойлайм↓///	↑ақындығ ͡ деген ^уөнөр↑// менің түсүнүгүмдө→ // ақ̊сүйөк ^уөнөр↓/// ↑басқа ^уөнөрдүң ійелері // ^уөкпөлөмөсін↓/// ↑басқа сіздің / әріптестеріңіз // →сіз ͡ де ^уөкпөлөмөңүз↓/// ↑менүшүн / ^йең ͡ асыл →// асылзада / бегзада ^уөнөр→ // ақындық↓/// ↑сондұқтам ͡ бұл →^уөнөр // менің түсүнүгүмдө→ // әуөл' алладан ↓// тағдырыңа жаз^ылатын →// маңдайына ͡ жаз^ылатын / тағдыр↓/// ↑^уекінші →/ жаңағы / сіз айтқан әкенің ͡ ғаны // →ананың ͡ сүтү↓/// ↑үшүншү фактор→// жаңағы / ^у өзүңүз айтқан // ^уөскөн ^уорта/ алғам ͡ білімің↓/// ↑^уосұ / үш тұғұр // ^уошақтың үш ͡ пұтұндай// үшөуү ^уосұ / ақындықтың ͡ негізгі ^уөзөгү ↓// негізгі там^ыры дейсіз ͡ б̊е↑/// ↑^уосүшөуү / тығыз͡ б̊ір ͡ б̊ір^імем ͡ байланысты ͡ деп ^уойлаймын↓///	Ақындық деген өнер менің түсінігімде - ақсүйек өнер. Басқа өнердің иелері өкпелемесін. Басқа сіздің әріптестеріңіз, сіз де өкпелемеңіз. Мен үшін ең асыл, асылзада, бекзада өнер - ақындық. Сондықтан бұл өнер менің түсінігімде әуелі Алладан тағдырыңа жазылатын, маңдайына жазылатын тағдыр. Екінші, жаңағы сіз айтқан әкенің қаны, ананың сүті. Үшінші фактор - жаңағы өзіңіз айтқан өскен орта, алған білімің. Осы үш тұғыр ошақтың ұш бұтындай, үшеуі осы ақындықтың негізгі өзегі, негізгі тамыры дейсіз ба. Осы үшеуі тығыз бір-бірімен байланысты деп ойлаймын.
Қалқаман Сарин	▶	↑менің түсінүгүмде //→ тағы да айтайын / →^уөлең ^уөмір мен ^уөлімнің ^уортасы →// мен үшүн ^уөлең↓/// ↑бұл / →мен ашқан жаңалық емес бұл↓/// ↑ туғанда / дүние ^йесігін ашады ^уөлең →// ^уөлеңмен жерғойынына →/ кірер денең деп →// абай атамыз / →ақиқатын айтып кеткен↓/// ↑сондұқтан / ақын үшүн ^уөлең // ^уол ^уөмүр↓/// ↑ақын үшүн ↑/ ^уөлең / →бүкүл тұрмұс-тіршілігінің ↑// ^йенді кәзіргі жағдайда ↑// әртүрлі айтұуға болатын шығар↓/// ↑белгілі бір дәрежеде→ // жұртқа танылуыңа ↑/ немесе айтар ^уойұңды / →сезіміңді / күйүнүш↑ / сүйүнүш ↑// адамның басынан кешетін сезімнің→ / барлығын→ // ^уосы / арман-мұңұңды жаңағындай→/ жан сырыңды жасырып→ // қағаз бетіне түсіретін // дүнүйе ↓/ не нәрсе дегең гезде ↑// ^уосы ^уөлең деп ^уойлайм↓///	менің түсүнүгүмдө // → тағы д'айтайын /→^уөлөң / ^уөмүр мен ^уөлүмнүң ^уортасы →// менүшүн ^уөлөң→ ↑бұл / → мен ашқ̊ан жаңалық ^йемес ͡ пұл↓/// ↑ тұуғанда/ дүнүй'есігін ашады ^уөлөң→ ^уөлөңмөн жерғойұнұна →/ кірер денең // деп →аб̊ай атамыз /→ақыйқатын айтып кеткен↓/// сондұқтан / ақынүшүн // ^уөлөң ^уөмүр↓/// ақынүшүн↑/ ^уөлөң/ →бүкүл тұрмұс-тіршілігінің ↑ // ^йенді ͡ ғәзіргі жағдайда↑ әртүрлү / айтұуға ͡ б̊олатын шығар↓/// белгілі ͡ б̊ір дәрежеде→ // жұртқа танылұуұңа↑/ немесе / айтар ^уойұңдұ/ →сезіміңді / күйүнүш↑ / сүйүнүш↑// адамның басынаң͡ гешетін сезімнің ͡ барлығын // ^уосұ/ арман-мұңұңдұ жаңағындай→/ жан сырыңды жасырып →// қағаз ͡ б̊етіне түсүрөтүн // дүнүйө ↓///не ͡ нәрсе дегең ͡ гезінде ↑// ^уосұ ^уөлөң деп ^уойлаймын↓///	Менің түсінігімде, тағы да айтайын, өлең - өмір мен өлімнің ортасы мен үшін өлең. Бұл мен ашқан жаңалық емес. «Туғанда дүние есігін ашады өлең, Өлеңмен жер қойынына кірер денең» деп Абай атамыз ақиқатын айтып кеткен. Сондықтан ақын үшін өлең - өмір. Ақын үшін өлең бүкіл тұрмыс-тіршілігінің енді қазіргі жағдайда әртүрлі айтуға болатын шығар. Белгілі бір дәрежеде жұртқа танылуыңа немесе айтар ойыңды, сезіміңді, күйініш, сүйеніш, адамның басынан кешетін сезімнің барлығын, осы арман-мұңыңды жаңағындай, жан сырыңды жасырып, қағаз бетіне түсіретін дүние не нәрсе деген кезінде осы өлең деп ойлаймын.
Қалқаман Сарин	▶	^йенді / → шынында да // кәзір / → мына заманда // технократтық→ / ақпараттық заманда → // ақын болұу ↑// жалпы ^уөнер адамы болұу ↑// біреулер үшүн ↑/ күлкүлі болуы да мүмкүн→ // шынында да↓ // кәзір / материалдық құндұлықтар→ // бірінші ^уорыңға шығып кеткен кезде →// дереу байуымыз герек ↓// ^уоқуымыз герек ↓// тіл меңгеруіміз герек ↓// материалдық дүнүйелерімізді жинақтап ↑// ^йетік-жеңімізді қымтауымыз герек деп жатқаңгезде↑ ^уосы ^уөлөң жазұу↑/ ^уөнермен айналысу деген нәрсе→/ керек па ↑/ керек ^еемес па↑/ деп түсінетін //→ адамдар да бар↓/// ↑бұл / мен сізге айтайын // →уақыттың / ^уосыған жеткен жеріміс↓///	^йенді / →шынында ͡ да // қәзір / →мына заманда технократтық→ / ақпараттық заманда → // ақым ͡ болұу ↑// жалпы ^уөнөр адамы ͡ б̊олұу↑// біреулөрүшүн↑/ күлкүлү ͡ б̊олұуұ ͡ да ͡ мүмкүн → // шынында ͡ да↓/// қәзір / матерійалдық құндұлұқтар → // бірінші ^уорұңға шығып кеткеңгезде →//дереу ͡ б̊айұуұмұз ͡ герек ↓/// ^уоқұуұмұз͡ герек ↓/// тіл меңгерүуүмүз͡ герек ↓/// матерійалдығ ͡ дүнүйөлөрүмізді жыйнақтап ↑//^йетегжеңімізді ͡ ғымтауұмұз ͡ герек деб̊ жатқаң ͡ гезде↑ ^уосұ ^уөлөң жазұу↑/ ^уөнөрмөн айналысұу деген нәрсе→/керек ͡ пе / керек ^йемес ͡ пе ↑/деп түсүнөтүн//→ адамдар ͡ да ͡ б̊ар↓/// ↑бұл /мен сізг'айтайын // → ^ұуақыттың / ^уосұған жеткен жеріміз↓///	Енді шынында да, қазір мына заманда, технократтық, ақпараттық заманда ақын болу, жалпы өнер адамы болу біреулер үшін күлкілі болуы да мүмкін, шынында да. Қазір материалдық құндылықтар бірінші орынға шығып кеткен кезде дереу баюуымыз керек, оқуымыз керек, тіл меңгеруіміз керек, материалдық дүниелерімізді жинақтап, етік-жеңімізді қымтауымыз керек деп жатқан кезде, осы өлең жазу өнермен айналысу деген нәрсе керек пе, керек емес пе деп түсінетін адамдар да бар. Бұл, мен сізге айтайын, уақыттың осыған жеткен жеріміз.
Қалқаман Сарин	▶	әрине ↑/ сөз жоқ ақыңға / →құрметпен қарайды↓/// ↑барған жеріңде →/ алдыңнан шығып ↓// арқаңнан қағып ↓// ақ батасын беріп / жататын ↓// аға-апаларымызды / →көргең ͡ гезде↑// жырыңды жатқа ^уоқып жатқан→ // жастарды көргеңгезде ↑ // жаңағы күдүкті /→ күмәнді / тұманды ^уой / сейілет↓/// ↑Босқа жүргөн жоқ ^йекеніңді ↓// әйтеуүр бірғазақтың баласына→ / ^уөлең деген дүнүйені→ // сүйкімді͡ ғып / сұлу ^уөнер ^йекендігін →// ^уоның жаңағындай→ / ақ̊сүйөк ^уөнер ^йекендігін // жалғыз мен ^йемес ↑// әрине / ^уосұндай / ^уосұ тұрғұда қызмет көрсөтіп жүрген→ // қалтқысыз әдебиетке азаматтар бар ғой↓/// ↑сондықтан / мен ^уойлайм ↑// ^уосы тұрғұда↓///	әрійне ↑/ сөжжоқ / ақыңға / → құрмөтпөң͡ ғарайды ↓/// ↑барған жеріңде →/ алдыңнан ͡ шығып ↓// арқаңнаң ͡ ғағып ↓// ақпатасым ͡ беріб̊ ͡ жататын ↓// ағ'апаларымызды / →көргөң ͡ гезде:↑// жырыңды жатқа ^уоқұб̊ ͡ жатқан→ // жастарды ͡ гөргөң ͡ гезде:↑ // жаңағы ͡ гүдүктү /→ күмәнді / тұманды ^уой / сейіледі↓/// ↑босқа жүргөн жоқ ^йекеніңді ↓// әйтеуүр ͡ б̊ірғазақтым ͡ баласына→ /^уөлөң деген дүнүйөнү→ // сүйкүмдүғып / сұлұу ^уөнөр ^йекендігін →// ^уонұң жаңағындай→ / ақ̊сүйөк ^уөнөр ^йекендігін // жалғыз мен ^йемес ↑// әрійне / ^уосұндай / ^уосұ тұрғұда / қызмет көрсөтүб̊ ͡ жүргөн→ // қалтқысыз әдеб̊ійетке / азаматтар ͡ б̊ар ͡ ғой↓/// ↑сондұқтаммен ^уойлаймын ↑// ^уосұ ͡ тұрғұда↓///	Әрине, сөз жоқ. Ақынға құрметпен қарайды. Барған жерінде алдыңнан шығып, арқаңнан қағып, ақ батасын беріп жататын аға-апаларымызды көрген кезде, жырыңды жатқа оқып жатқан жастарды көрген кезде жаңағы күдікті, күмәнді, тұманды ой сейіледі. Босқа жүрген жоқ екеніңді, әйтеуір бір қазақтың баласына өлең деген дүниені сүйкімді қылып сұлу өнер екендігін, оның жаңағыдай ақсүйек өнер екендігін жалғыз мен емес, әрине осындай тұрғыда қызмет көрсетіп жүрген қалтқысыз әдебиетке азаматтар бар ғой. Сондықтан мен ойлаймын осы тұрғыда.
Қалқаман Сарин	▶	↑ал ^йенді / жаңағы / ↑менің ^уойыма →/ бір нәрсе келіп ^уотыр ↓// біз әлі сол / материалдық дүниеден →// мына кейіңгі / →жыйырма бес жылдықта →// тіпті ^уосұған / →қатты көңүл аударып кеткен сыйақтымыс↓/// ↑бір жарым жыл бұрұңғы →/ жағдай // ^еесіңізде шығар // жер мәселесі↓/// ↑жер мәселесі деген кезде: ↑// жерге қарап қалған→ // ^уешкім болған жоқ↓ ұлт зыйалыларынан бастап →// қоғам қайраткелері→ // ^уолар ^йенді / →міндетті дейік̊ші айтұуға↓ // сөзді қозғауға↓/// ↑бірақ ↑/ жалпы жастар →// бұқара халық →// ^уөре түрөгелді↓/// ↑үйткені / жер деген материал //→ жер деген байлық↓///	↑ал ^йенді / жаңағы / ↑менің ^уойұма →/ бір нәрсе͡ геліп ^уотұр ↓// біз әлі сол / матерійалдығ ͡ дүнүйөдөн →// мына ͡ гейіңгі / →жыйырма͡ б̊ешшылдықта →// тіпті ^уосұған / →қатты ͡ гөңүл аударып кеткен сыйақтымыс↓/// ↑бір жарым жыл ͡ б̊ұрұңғұ →/ жағдай // ^йесіңізде шығар // жер мәселесі↓/// ↑жер мәселесі дегеңгезде: ↑// жерге ͡ ғарап қалған→ // ^йешкім ͡ болған жоқ↓ ұлт зыйалыларынам ͡ бастап →// қоғам ͡ ғайраткелері→ // ^уолар ^йенді / →міндетті дейік̊ш'айтұуға ↓ // сөздү ͡ ғозғауға↓/// ↑бірақ ↑/ жалпы жастар →// бұқара ͡ ғалық →// ^уөрө ͡ түрөгөлдү↓/// ↑^уөйткөнү / жер дегем ͡ матерійал //→ жер дегем ͡ байлық↓///	Ал енді жаңағы менің ойыма бір нәрсе келіп отыр. Біз әлі сол материалдық дүниеден, мына кейінгі жиырма бес жылдықта тіпті осыған қатты көңіл аударып кеткен сияқтымыз. Бір жарым жыл бұрынғы жағдай есіңізде шығар, жер мәселесі есіңізде шығар. Жер мәселесі деген кезде жерге қарап қалған ешкім болған жоқ. Ұлт зиялыларынан бастап қоғам қайраткелері, олар енді міндетті дейікші айтуға, сөзді қозғауға. Бірақ, жалпы жастар, бұқара халық өре түрегелді. Өйткені жер деген материал, жер деген байлық.
Қалқаман Сарин	▶	↑тілдің мәселесін / алып қарайық̊шы↑/// ↑бұл -руханиат // бұл - рух↓/// ↑мынау материал↓/// ↑ал тілдің мәселесіне гелгеңгезде↑ // біз ↑/ бұндай бірлік таныта алмадық ↓// тұтастық таныта алмадық↓/// ↑йағни / әлі де біз // материалдық құндұлұқтарға→ // байланған ^еекендігімізді ↑// көрсетіп берді↓/// ↑тек қана →/ жерде не бар // жерде наның бар →// үйің бар // баспанаң бар // бала-шағаң бар →// суың бар ішетін ↓// жейтін наның бар↓/// ↑ал / тіл саған нан бермейт ↓// тіл қарыныңды тойдырмайды↓/// ↑^уол рухтың дүнүйесі ^йекендігін→ // біз әлі сезіне қойған жоқпыс→ // көрдүңіз ба ↑тек қана / жеріме тійіспесе болдұ↓ // ал / рухты дүнүйе // руханиатқа деген гезде→ // селқостық / салғырттық↓/// ↑бұны / мүмкүн біреулер →// сабыр деп түсінуі де мүмкін↓/// ↑^уосындай бір / кінәратты →// тұстар бар ғой↓ ///	↑тілдің мәселесін / алып ͡ қарайық̊шы↑/// ↑бұл^ұрұуханыйат // бұл ^ұрұух↓/// ↑мынау матерійал↓/// ↑ал тілдің мәселесіне гелгеңгезде↑ // біз ↑/ бұндай бірлік таныт'алмадық ↓// тұтастық таныт'алмадық ↓/// ↑йағ^іній / әлі ͡ де ͡ б̊із // матерійалдық құндұлұқтарға→ // байлаңған ^йекендігімізді ↑// көрсөтүп ͡ перді↓/// ↑текқана →/ жерде не͡ б̊ар // жерде наның ͡ бар →// үйүң ͡ бар // баспанаң ͡ бар // бала-шағаң ͡ бар →// сұуұң бар ішетін ↓// жейтін наның ͡ бар↓/// ↑ал / тіл саған нам ͡ бермейді ↓// тіл ͡ ғарыныңды тойдұрмайды↓/// ↑^уол ^ұрұухтұң дүнүйөсү ^йекендігін→ // біз әлі сезіне ͡ ғойған ͡ жоқпұс→ // көрдүңүз ͡ б̊а ↑текқана / жеріме тійіспесе͡ б̊олдұ↓ // ал / ^ұрұухтұ дүнүйө // ^ұрұуханыйатқа дегең ͡ гезде→ // селқостұқ / салғырттық↓/// ↑бұнұ / мүмкүм ͡ біреулөр →// саб̊ыр деп түсүнүуү ͡ де мүмкүн↓/// ↑^уосұндай ͡ б̊ір / кінәратты →// тұстар ͡ б̊ар ͡ ғой↓ ///	Тілдің мәселесін алып қарайықшы, бұл -руханият, бұл - рух. Мынау материал. Тілдің мәселесіне келген кезде біз бұндай бірлік таныта алмадық, тұтастық таныта алмадық. Яғни әлі де біз материалдық құндылықтарға байланған екендігімізді көрсетіп берді. Тек қана жерде не бар, жерде наның бар, үйің бар, баспанаң бар, бала-шағаң бар, суың бар ішетін, жейтін наның бар. Ал тіл саған нан бермейді, тіл қарныңды тойдырмайды, ол рухтың дүниесі екендігін біз әлі сезіне қойған жоқпыз, көрдіңіз бе? Тек қана жеріме тиіспесе болды, ал рухты дүние, руханиятқа деген кезде селқостық, салғырттық. Бұны, мүмкін біреулер сабыр деп түсінуі де мүмкін. Осындай бір кінәратты тұстар бар ғой.
Қалқаман Сарин	▶	↑бұл ^йенді о бастан→ // қазақ ақын халық қой ↓// түйөге міңген қазақ →// төрт ауұз ^уөлең айтады деп →// қазақ тағы да айтып қойған↓/// ^йешкімнің аузына↑ // қақпақ бола алмайсыз↓/// ↑кәзір ↑/ мына интернет деген дүнүйе → // тіпті мұндай дүнійеге →// жол ашып берді ↓// мүмкүндік тудырды↓/// ↑бірақ бұнұң барлығы ^йенді ↑// әдеби ^уорта бар гезде →// сүзгі / жаңағы/ ішкі түйсік бар гезде→ // бұлар/ жас кезінде→ / кім ^уөлөң жазбады↓/// ↑студент кезінде →// сіздің қатарластарыңыз айтады ғой ↓// «қырық жігіт ^уөлең жазып келді↓ // соның ^йекеуі-үшөуі ғана шықты↓ // әрқайсысы / әр жақтан кетті»↓/// ↑сол сыйақты бұл ↑// аса бір күдүк тұудұратын →/ дүнүйе ^йемес// ^уөзү / ^ұуақыт пен халық деген →/ ^йекі кеңістік бар↓/// ↑кейбір жағдайда // →әдеби ^уортаның ^уөзү / қателесуі мүмкүн↓/// ↑иа↓/ ^уоған кешегі дүниелер де→ // дәлел бола алады↓/// ↑бірақ / ^йек'ақ ұлы ^уөлшем бар //уақыт пен халық↓///	↑бұл ^йенді о бастан→ // қазақ / ақың ͡ ғалық ͡ қой ↓// түйөгө міңгеңғазақ →// төрт ауұз ^уөлөң айтады ͡ деп →// қазақ тағы ͡ да ͡ айтып ͡ қойған↓/// ^йешкімнің аузұна↑ // қақпақ͡ пол'алмайсыз ↓/// ↑қәзір ↑/ міне / ійнтернет деген дүн^үйө → // тіпті мұндай дүн^үйөге →// жол ашып ͡ перді ↓// мүмкүндүк͡ тұудұрдұ↓/// ↑бірақ / бұнұң барлығы ^йенді ↑// әдеб̊ій ^уорта ͡ б̊аргезде →// сүзгү / жаңағы/ ішкі түйсүк ͡ паргезде→ // бұлар/ жас кезінде→ / кім ^уөлөң жазб̊ады↓/// ↑^ыстүудөнт кезінде →// сіздің ͡ ғатарластарыңыз ͡ айтады ͡ ғой ↓// «қырығ ͡ жігіт ^уөлөң жазып ͡ келді↓ // сонұң ^йекеу'үшөуү- ғана ͡ шықты↓ // әрқайсысы / әр жақтаң ͡ гетті»↓/// ↑сол сыйақты ͡ б̊ұл ↑// аса ͡ б̊ір / күдүк тұудұратын →/ дүнүйө ^йемес// ^уөзү / ^ұуақыт пен халық деген →/ ^йекігеңістік ͡ пар↓/// ↑кейб̊ір жағдайда // →әдеб̊ій ^уортаның ^уөзү / қателесүуү мүмкүн↓/// ↑ійа↓/ ^уоғаң ͡ гешегі дүнүйөлөр ͡ де→ // дәлел ͡ б̊ол'алады ↓/// ↑бірақ / ^йек'ағ ͡ ұлұ ^уөлшөм ͡ бар // ^уақыт пең ͡ ғалық↓///	Бұл енді о бастан қазақ ақын халық ғой. «Түйеге мінген қазақ төрт ауыз өлең айтады» деп қазақ тағы да айтып қойған. Ешкімнің аузына қақпақ бола алмайсыз. Қазір мына интернет деген дүние тіпті мұндай дүниеге жол ашып берді, мүмкіндік тудырды. Бірақ мұның барлығы енді әдеби орта бар кезде, сүзгі, жаңағы ішкі түйсік бар кезде, бұлар жас кезінде кім өлең жазбады. Студент кезінде сіздің қатарластарыңыз айтады ғой, «қырық жігіт өлең жазып келді, соның екеуі-үшеуі ғана шықты, әрқайсысы әр жақтан кетті». Сол сияқты бұл аса бір күдік тудыратын дүние емес, өзі уақыт пен халық деген екі кеңістік бар. Кейбір жағдайда әдеби ортаның өзі қателесуі мүмкін. Ия, оған кешегі дүниелер де дәлел бола алады, бірақ екі-ақ ұлы өлшем бар - уақыт пен халық.
Қалқаман Сарин	▶	↑халықтың жазығы жоқ↓/// ↑сүзбөден халыққа ^уөткізіп ↑// бір-ақ берүуіміз герек↓/// ↑^уосы арналар/ радиолар →// бүкіл ақпарат құралдары →// былайша айтқанда→ /халықтың жазығы͡ ғанша→ // халыққа не беріп жатырмыс ↓// соны тыңдап атыр↓/// ↑мен айтайын↓/ мына әннің сөздөрінің → // ^уөте / сын көтермейтіндігі туралы иә→ мен де / біраз әңге сөз жаздым ғой↓/// ↑бірақ/ кәзір↑ көркөмдік кеңес деген дүнүйе бар →// қазақ радиосында↓///	↑халықтың жазығы жоқ↓/// ↑сүзб̊өдөң ͡ ғалыққа ^уөткүзүп ↑// бір͡ ақ ͡ перүуүмүз ͡ герек↓/// ↑^уос'арналар / ^урадійолар →// бүкүл ақпарат құралдары →// былайш'айтқанда → /халықтың жазығы͡ ғанша→ // халыққа не͡ б̊еріб̊ жатырмыз ↓// сонұ тыңдаб̊ ͡ жатыр↓/// ↑мен айтайын↓/ мын'әннің сөздөрүнүң → // ^уөтө / сың ͡ гөтөрмөйтіндігі тұуралы / ійә → мен де / біраз әңге сөжжаздым ͡ ғой↓/// ↑бірақ/ қәзір↑ көркөмдүк кеңес теген дүнүйө͡ б̊ар →// қазағ͡ рад^ійосұнда ↓///	Халықтың жазығы жоқ, сүзбеден халыққа өткізіп бір-ақ беруіміз керек осы арналар, радиолар, бүкіл ақпарат құралдары, былайша айтқанда. Халықтың жазығы қанша, халыққа не беріп жатырмыз соны тыңдап жатыр. Мен айтайын, мына әннің сөздерінің өте сын көтермейтіндігі туралы, иә. Мен де біраз әнге сөз жаздым ғой, бірақ қазір көркемдік кеңес деген дүние бар қазақ радиосында.
Қалқаман Сарин	▶	↑соның / мүшөсүнің бірімін мен↓/// ↑біраз ақын ағаларымыз бар↓ // композиторлар бар↓/// ↑қазақ радиосын // былайша айтқанда →// жаңағы сондай жеңілтек әндерден↑ // тазартып жатырмыс↓/// ↑сөзү дұрұс ^йемес // әні бұзұқ →// сөзү қыйсық деген сыйақты↓/// ↑бірақ / ^уоны біз / радиодан ғана алып тастағаммен // басқа арналарда да / кеңес жоқ қой →// ^уол / басқа жерден шығып жатыр↓/// ↑шатырдың бір-ақ тесігін бітедік ↓// басқа тесігінен де / су ағып атыр ғой↓ // түсінесіз бе↑/// ↑бұл жерде / менің ^уойымша →// тұтас көркөмдік кеңес керек↓///	↑сонұң / мүшөсүнүң бірімім ͡ мен↓/// ↑біраз ақын ағаларымыз ͡ б̊ар↓ // композійторлар ͡ б̊ар↓/// ↑қазағ͡ радійосұн // былайш'айтқанда →// жаңағы сондай жеңілтег ͡ әндерден↑ // тазартыб̊ ͡ жатырмыз↓/// ↑сөзү ͡ дұрұс ^йемес // әні ͡ б̊ұзұқ →// сөзүғыйсығ ͡ деген сыйақты ↓/// ↑бірақ / ^уонұ ͡ б̊із / ^ырадійодаңғана / алып тастағаммен // басқ'арналарда ͡ да / кеңес жоқ ͡ қой →// ^уол / басқа жерден шығыб̊ ͡ жатыр↓/// ↑шатырдың бір-ақ тесігім ͡ бітедік ↓// басқа тесігінен ͡ де / сұ'ағып жатыр ͡ ғой↓ // түсүнөсүз ͡ б̊е↑/// ↑бұл жерде / менің ^уойұмша →// тұтас көркөмдүк кеңес керек↓///	Соның мүшесінің бірімін мен. Біраз ақын ағаларымыз бар, композиторлар бар. Қазақ радиосын былайша айтқанда, жаңағы, сондай жеңілтек әндерден тазартып жатырмыз. Сөзі дұрыс емес, әні бұзық, сөзі қисық деген сияқты. Бірақ, оны біз радиодан ғана алып тастағанмен, басқа арналарда да кеңес жоқ ғой, ол басқа жерден шығып жатыр. Шатырдың бір-ақ тесігін бітедік, басқа тесігінен де су ағып жатыр ғой, түсінесіз бе? Бұл жерде менің ойымша, тұтас көркемдік кеңес керек.
Қалқаман Сарин	▶	↑бүкіл/ жаңағы ақпаратқа →// жұмұс қабілеті жететін →// құдіреті жететін // →бір-ақ көркемдік кеңес керек↓/// ↑тіпті / мына /сахнада консерт қойатын кезде де→ // ана әнші қандай ән айтады ↓// қандай сөз // ^уоның сөзі қандай ↑// сапасы қандай деген дүнүйеге дейін↓/// ↑ал / ^уоны біз ↑// эфирге түсүріп алғаннаң ͡ гейін→ // мына таспаға жазып алғаннан кейін →// ^уоны мына каналдан көрсетпесе →// ^йекінші канал көрсетіп жатыр↓/// ↑интернетіңіз сел/→ тасқын болып →// ағып жатыр кәзір↓/// ↑бұ жерде → // ^йешқандай жаңағы / →биліктен немесе жоғарғы // →^уосыған мүдделі жауапты адамдардың тарапынан→ // тұтас бір заң ͡ герек↓/// ↑бұнұ солай реттеп бермесе ↑// халықтың жазығы жоқ ↓// халыққа не берді // той әндері кәзір /кәзір әншілер↑///	↑бүкүл / жаңағ'ақпаратқа →// жұмұс қәб̊ілеті жететін →// қүдүрөтү жететін // →бір-ақ көркөмдүк кеңес керек↓/// ↑тіпті / мына /сах^ынада / консерт қойатың͡ гезде ͡ де→ // ана / әнші ͡ ғандай ән айтады ↓// қандай сөз // ^уонұң сөзү͡ ғандай ↑// сапасы͡ ғандай деген дүнүйөгө дейін↓/// ↑ал / ^уонұ ͡ б̊із ↑// ^йефійрге түсүрүб̊ ͡ алғаннаң͡ гейін→ // мына таспаға жазыб̊ ͡ алғаннаң͡ гейін →// ^уонұ мына ͡ ганалдаң ͡ гөрсөтпөсө →// ^йекінші͡ ганал ͡ гөрсөтүб̊ жатыр↓/// ↑ійнтернетіңіз / сел/→ тасқым ͡ болұп →// ағыб̊жатыр ͡ ғәзір ↓/// ↑бұл жерде → // ^йешқ̊андай жаңағы / → бійліктен немесе жоғарғы // →^уосұған мүддөлү жауапт'адамдардың тарапынан→ // тұтас ͡ пір заңгерек↓/// ↑бұнұ солай ^іреттеп ͡ пермесе ↑// халықтың жазығы жоқ ↓// халыққа не͡ б̊ерді // той әндері ͡ ғәзір / әншілер↑///	Бүкіл жаңағы ақпаратқа жұмыс қабілеті жететін, құдіреті жететін бір-ақ көркемдік кеңес керек. Тіпті мына сахнада концерт қоятын кезде де ана әнші қандай ән айтады, қандай сөз, оның сөзі қандай, сапасы қандай деген дүниеге дейін. Ал оны біз эфирге түсіріп алғаннан кейін, мына таспаға жазып алғаннан кейін, оны мына каналдан көрсетпесе, екінші канал көрсетіп жатыр. Интернетіңіз сел, тасқын болып ағып жатыр қазір. Бұл жерде ешқандай жаңағы биліктен немесе жоғарғы осыған мүдделі жауапты адамдардың тарапынан тұтас бір заң керек. Бұны солай реттеп бермесе, халықтың жазығы жоқ, халыққа не берді. Той әндері қазіргі. Қазір әншілер...
Қалқаман Сарин	▶	↑ тойға ғана / ән жаздыратын болдұ↓/// ↑^уөнөр-өнөр үшүн //→ игілік үшүн // →құндұлұқ үшүн //→ жасалмайтын болд↓/// ↑йағни / күнкөрүстің көзү↑ // той әндерін жаңағы →// жеңіл-желпі билейтін әндер болса ↑// мені тойға жиі шақырады ↓// ^уол ән хит болады →// деген дүнүйе бар↓/// ↑^уодаң гейін →/ ^уол тойға шақырғаннан кейін →// сізге әрине / ақ̊ша төленеді →// көрдүңіз ба ↑///	↑ тойғағана / ән жаздыратым ͡ болдұ↓/// ↑^уөнөр /^уөнөрүшүн //→ ійгілігүшүн // →құндұлұғүшүн //→ жасалмайтым ͡ болдұ↓/// ↑ йәғ^іній / күңгөрүстүң ͡ гөзү↑ // той әндерін жаңағы →// жеңіл-желпі ͡ б̊ійлейтін әндер ͡ б̊олса ↑// мені тойға жійі шақырады ↓// ^уол ән хійт͡ полады →// деген дүнүйө ͡ б̊ар↓/// ↑^уодаң ͡ гейін →/ ^уол тойға шақырғаннаң͡ гейін →// сізг'әрійне / ақ̊ша төлөнөдү →// көрдүңүз ͡ б̊а ↑	Тойға ғана ән жаздыратын болды. Өнер өнер үшін, игілік үшін, құндылық үшін жасалмайтын болды. Яғни, күнкөрістің көзі - той әндерін жаңағы, жеңіл-желпі билейтін әндер болса, мені тойға жиі шақырады, ол ән хит болады деген дүние бар. Одан кейін ол тойға шақырғаннан кейін сізге әрине, ақша төленеді, көрдіңіз ба?
Қалқаман Сарин	▶	↑шәкәрімнің бұл ән / →бұрұңғы әннен ^уөзгерек →// бұған ұйқасты ^уөлең сөз герек деген дүнүйе →// ^уосы ^йекінші жол кәзір → // бұл ән / бұрұңғы әннен ^уөзгерек болды ↓//кәзіргі әндер →// ^уоған ұйқасты ^уөлең сөз керек ^йекендігін →// ^йешкім шәкәрімнің →/ бұл қағидасына арқа сүйеп↑ // жүгініп жатқан адам жоқ↓/// ↑ал ^йенді ↑/ әнге сөз жазып жатқан →// жаңағы әндерге ақындар ^йемес↓/// ↑тағы бұған→ / ақындарды да кінәләуға болмайт↓/// ↑әншілердің→ / бір біздің замандас әншілер ^йемес→ // бізден кейінгі буынғылар шығар бәлкім →// қасіреті мен кемшілігі бар↓/// ↑мысалы үшін →// кәзір жиырма жиырма бестегі қыз-жігіттер әншілер →// маған хабарласат↓/// ↑мен қырыққа келіп қалған→ / азаматпын↓/// ↑мен айтам→ // сен ^уөзің жиырма-жиырма бестегі ақындарды →// неге іздемейсің ↓// сенің кешіп жүрген сезіміңді ↑// кешіп жүр ^уол да↓/// ↑сен сійақты →/ жастықтың жалынын→ // кәдімгі ^уосы сен жұтқан ауаны жұтұп→ // сен сійақты сағынып→ // сен сійақты күйүніп →// сен сійақты сүйүніп жүргөн / қыз-жігіттер // →сенің әніңнің сөзін // тура сенің ^уойыңдағыдай ↑// жазып берет↓/// ↑ал менің / кәзір сәл көзғарасым ^уөзгөрді ↓// ^йесейдім↓///	/// ↑шәкәрімнің бұл ән / → бұрұңғ'әннен ^уөзгөрөк →// бұған ұйқасты ^уөлөң сөзгөрөк деген дүнүйө →// ^уосұ / ^йекінші жол͡ ғәзір → // бұл ән / бұрұңғ'әннен ^уөзгөрөк ͡ полдұ ↓//қәзірг'әндер →// ^уоған ұйқасты ^уөлөң сөзгөрөк ^йекендігін →// ^йешкім шәкәрімнің →/ бұл ͡ ғағыйдасын'арқа сүйөп↑ // жүгүнүб̊ жатқан адам ͡ жоқ↓/// ↑ал ^йенді ↑/ әңге сөжжазыб̊ ͡ жатқан →// жаңағ'әндерге ақындар ^йемес↓/// ↑тағы ͡ б̊ұған→ / ақындарды ͡ да ͡ гінәләуға ͡ б̊олмайды↓///↑әншілердің→ / бір ͡ б̊іздің замандас әншілер ^йемес→ // біздең ͡ гейіңгі ͡ б̊ұуұншығар ͡ б̊әлкім →// қәсіреті мең͡ гемшілігі ͡ б̊ар↓/// ↑мысал'үшүн →// қәзір жыйырма жыйырма ͡ б̊естегі ͡ қыжжігіттер әншілер →// мағаң ͡ ғаб̊арласады↓/// ↑мен / қырыққа ͡ геліп қалған→ / азаматпын↓/// ↑мен айтам→ // сен ^уөзүң жыйырма-жыйырма ͡ б̊естег'ақындарды →// нег'іздемейсің ↓// сенің ͡ гешіб̊ жүргөн сезіміңді ↑// кешіб̊ жүр ^уол ͡ да↓/// ↑сен сыйақты →/ жастықтың жал^ынын→ // кәдімгі ^уосұ сен жұтқан ауаны жұтұп→ // сен сыйақты ͡ сағ^ынып→ // сен сыйақты / күйүнүп →// сен сыйақты ͡ сүйүнүб̊ ͡ жүргөн / қыжжігіттер // →сенің әніңнің сөзүн // тұура сенің ^уойұңдағыдай ↑// жазып ͡ переді↓///↑ал менің / қәзір сәл ͡ гөзғарасым ^уөзгөрдү/ ↓// ^йесейдім↓///	Шәкәрімнің «бұл ән бұрынғы әннен өзгерек, бұған ұйқасты өлең сөз керек» деген дүние осы екінші жол қазір. Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек болды қазіргі әндер, оған ұйқасты өлең, сөз керек екендігін ешкім Шәкәрімнің бұл қағидасына арқа сүйеп, жүгініп жатқан адам жоқ. Ал енді әнге сөз жазып жатқан, жаңағы әндерге, ақындар емес. Тағы бұған ақындарды да кінәлауға болмайды. Әншілердің бір, біздің замандас әншілер емес, бізден кейінгі буынғылар шығар бәлкім, қасіреті мен кемшілігі бар. Мысалы үшін қазір 20-25-тегі қыз-жігіттер, әншілер маған хабарласады. Мен қырыққа келіп қалған азаматпын. Мен айтам: "Сен өзің жиырма-жиырма бестегі ақындарды неге іздемейсің, сенің кешіп жүрген сезіміңді кешіп жүр ол да. Сен сияқты жастықтың жалынын кәдімгі, осы сен жұтқан ауаны жұтып, сен сияқты сағынып, сен сияқты күйініп, сен сияқты сүйініп жүрген қыз-жігіттер сенің әніңнің сөзін, тура сенің ойыңдағыдай жазып береді. Ал менің қазір сәл көзқарасым өзгерді, есейдім".
Қалқаман Сарин	▶	↑сосын әнге / сөз жазған ақындардың →// тағы бір қыйыншылығы →// әнге сөз жазұу ^уоңай ^йемес↓/// ↑мысалы үшүн →/ ^уөлең жазған кезде →// ^уөзіңіз де ^уөлең жазасыз ғой ↑// ^йешқандай/ дүнүйеге бағынбайсыз↓ // бұуұн-бұунаққа/ ырғаққа // әннің /→ әншінің ^уөтініші // композитордың сұранысы деген →/ дүнүйе жоқ // ^йеркін сіз көсілесіс →// қалай салсаңыз да↓/// ↑ал әнге келген кезде↑ // әнші бір тап̊сырмасын берет ↓// сазгер ^йекінші тап̊сырмасын берет↓/// ↑^уол буын-бунақ дейді ↓// қайырмасы мынау →/ соның ішінен шыға алмай →// әнге бағынышты болұп ^уотырып жазасың↓///	↑сосұн әңге / сөжжазған ақындардың →// тағы ͡ б̊ір͡ ғыйыншылығы →// әңге сөжжазұу ^уоңай ^йемес↓/// ↑мысал'үшүн →/ ^уөлөң жазғаң ͡ гезде →// ^уөзүңүз ͡ де ^уөлөң жазасыз ͡ ғой ↑//^йешқ̊андай/ дүнүйөгө͡ б̊ағымбайсыз↓ // бұуұм ͡ бұунаққа / ырғаққа // әннің /→ әншінің ^уөтүнүшү // композійтордұң сұранысы деген →/ дүнүйө ͡ жоқ // ^йеркін сіз ͡ гөсүлөсүз →// қалай салсаңыз ͡ да↓/// ↑ал әңге ͡ гелгең ͡ гезде ↑ // әнші ͡ б̊ір тап̊сырмасым ͡ береді ↓// сазгер ^йекінші тап̊сырмасым ͡ береді↓/// ↑^уол бұуұм-бұунағ͡ дейді ↓// қайырмасы мынау →/ сонұң ішінен шығ'алмай →// әңге͡ б̊ағ^унышты ͡ б̊олұп ^уотұрұб ͡ жазасың↓///	Сосын әнге сөз жазған ақындардың тағы бір қиыншылығы - әнге сөз жазу оңай емес. Мысалы үшін өлең жазған кезде, өзіңіз де өлең жазасыз ғой, ешқандай дүниеге бағынбайсыз, буын-бунаққа, ырғаққа, әннің, әншінің өтініші, композитордың сұранысы деген дүние жоқ, еркін сіз көсілесіз қалай салсаңыз да. Ал әнге келген кезде, әнші бір тапсырмасын береді, сазгер екінші тапсырмасын береді, ол буын-бунақ дейді, қайырмасы мынау, соның ішінен шыға алмай, әнге бағынышты болып отырып жазасың.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Негізінде / қазақтың жолы көпқой↓/// ↑^уОсшерде сіздердің барлықтарыңыздың сөзіңізге сондай бір қуанып ^уотырмын↓/// ↑Шынымды айтсам↑ // ^уөңімбе/ түсімбе/ деп те сенбей тұрм↓/// ↑Себебі бір → / барлығы бір кетіп бара жатқан // бітіп бара жатқан сыйақты / бір күйзелістерде: → / ^уойлап жүргөнде→ / таза қазақы → / ^йенді ^уол ұлтқа бөлүніп тұрған жоқ↓ /// ↑Бірақ ^уосындай бастама↓ /// ↑Енді жыйырмасыншы ғасыр ^уойласаңыздар да қай кезеңде де / ұлт үшүн →жаңгешті бүкіл тұлғалар болды ғой↓ ///	↑негізінде / қазақтың жолұ ͡ гөп қой↓/// ↑^уосұ жерде сіздердің барлықтарыңыздың сөзүңүзгө сондай бір ͡ ғұуанып ^уотұрмұн↓/// ↑шынымд'айтčам ↑ // ^уөңүм͡ бе/ түсүм͡ бе/ деп ͡ те сембей тұрмұн↓/// ↑себ̊еб̊і ͡ б̊ір / барлығы ͡ б̊ір / кетіппар͡ жатқан / бітіппара͡ жатқан сыйақты / бір ͡ гүйзөлүстөрдө / ^уойлаб̊ ͡ жүргөндө / таза ͡ ғазақы / ^йенді ^уол ұлтқа б̊өлүнүп͡ тұрған ͡ жоқпұн // бірақ ^уосұндай бастама↓ /// ↑^йенді жыйырмасыншы ғасыр ^уойласаңыздар͡ да / қай ͡ гезеңде͡ де / ұлт үшүн / жаңгешті б̊үкүл тұлғалар / б̊олдұ͡ ғой↓	Негізінде қазақтың жолы көпқой осы жерде сіздердің барлықтарыңыздың сөзіңізге сондай бір қуанып отырмын шынымды айтсам. Өңімбе түсімбе деп те сенбей тұрмын. Себебі бір барлығы бір кетіп бара жатқан, бітіп бара жатқан сияқты бір күйзелістерде ойлап жүргенде, таза қазақы енді ол ұлтқа бөлініп тұрған жоқпын. Бірақ осындай бастама енді 20 ғасырды ойласаңыздар да қай кезеңде де ұлт үшін жан кешті бүкіл тұлғалар болды ғой.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Сол мысалы / мен ^уөткөнде Бейсембай Кенжебаевтың «^уӨнөгелі ^уөмір бойынша» кітабын қарап ^уотырып →бір // Нұрғалій ағайдың жыйнағын дайындайық деп жатқамбыз↓ /// ↓Сол ана кісінің алдында ^йеңбектерін ^уоқыймыз↓ /// ↑Бұл бір /көрмегені жоқ ^йенді / бүкіл → / жыйырмасыншы жылдар анау жетімыңыншы жылғы сол↓ /// ↑Сол кісі алпысыншы жылдары / «Зағар» деген Құлбек жарійалар түсүрдіғой // «Зар» деп / жазып кетіпті // ^уөлүм сыйақты↓ ///	↑сол мысалы / мен ^уөткөндө / б̊ейсембай генжеб̊аевтың ^уөнөгөлү ^уөмүр ͡ б̊ойұнша / кітәб̊ың ͡ ғарап ^уотұрұп // бір // нұрғалый ағайдың жыйнағын дайындайығ ͡ деб̊ ͡ жатқамбыз // сол ана ͡ гісінің алдында ^йеңбектерін ^уоқұймұз↓ /// ↑бұл бір /көрмөгөнү жоқ ^йенді / бүкүл / жыйырмасыншы жылдар анау / жетімыңыншы жылғы сол↓ /// ↑сол ͡ гісі алпысыншы жылдары / зағар дегең ͡ ғұлб̊ег / жәрійалап түсүрдү͡ ғой // зар деп / жазып кетіпті // ^уөлүм сыйақты↓ ///	Сол мысалы мен өткенде Бейсембай Кенжебаевтың «Өнегелі өмір бойынша» кітабын қарап отырып бір, Нұрғали ағайдың жинағын дайындайық деп жатқамыз сол ана кісінің алдында еңбектерін оқимыз. Бұл бір көрмегені жоқ енді бүкіл 20 жылдар анау 7000 жылғы сол. Сол кісі 60 жылдары «Зағар» деген Құлбек жарияларп жүрдіғой. «Зар» деп жазып кетіпті өлім сияқты.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Бірақ ^йенді ^уөстіп кете берсе бітеді // құрыйд деп↓ /// ↑Сол сыйақты бір / күйзелістер → / ^уойлап жүреміз / үмүттенетін жағдайлар да / бар ^йенді↓/// ↑Бірақ жаңа бәріңіз ^уөте жақсы ^йЕсей де / әр сөзің ар жағында көп мағына жатыр↓ /// ↑Мына «Тамшы» деген →біздің кәсіпкерлердің → / ^уосылай бұрұлып // ^уөте түбүгейлі сезініп // бұрұлған деп ^уойлаймын мен↓ ///	↑бірақ ^йенді ^уөстүп кете ͡ б̊ерсе ͡ б̊ітеді // құрұйдұ деп // сол сыйақты ͡ б̊ір / күйзөлүстөр → / ^уойлаб̊ ͡ жүрөмүз / үмүттөнөтін жағдайлар ͡ да бар // ^йенді↓/// ↑бірақ / жаңа ͡ б̊әріңіз ^уөтө ͡ жақ̊сы ^йесей͡ де / әр сөздүң ар жағында / көп мағ^ына жатыр↓/// ↑мына тамшы деген →біздің ͡ гәсіпкерлердің → / ^уосұлай бұрұлұп // ^уөтө түб̊өгөйлү сезініп // бұрұлған деп ^уойлаймұн мен↓///	Бірақ енді өстіп кете берсе бітеді, құриды деп. Сол сияқты бір күйзелістер ойлап жүреміз. Үміттенетін жағдайлар да бар енді бірақ жаңа бәріңіз өте жақсы Есей де әр сөзің ар жағында көп мағына жатыр. Мына «Тамшы» деген біздің кәсіпкерлердің осылай бұрылып, өте түбегейлі сезініп, бұрылған деп ойлаймын мен.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Бірнеше шара ^уөткен ^йекен↓ /// ↑Біз ^йестіңкірем^йей қалдық ^уоны // сондықтан бүгін шыр-пыр боп айтат↓/// ↑Бійлет анауда келген шақыру бійлет бар менде солай-солай деп↓ /// ↑Мен кездейсоқ не айтам // бағытын білмеймін жұмыстың деп /сүйдейм↓ /// ↑Бірақ →/ қай шарада болса да / ауқымды ^йенді менің бір ұсынысым↓ /// ↑^йЕнді әйтеуір солай ^йекен деп / әқшәларыңызды әр нәрсеге шәшә бермей ↓ /// ↑Дұрыс бір / қажетті шынымен де // сұрыптап / қажетті бір пайдасы тійетін іске ^уөте мұқтаж жағдайлар бізде / бар↓ ///	↑бірнеше шара ^уөткөн ^йекен↓ /// ↑біз ^йестіңкіремей ͡ ғалдық ^уонұ // сондұқтам͡ бүгүн шыр-пыр ͡ б̊об̊ ͡ айтады↓/// ↑бійлет / анау͡ да гелген шақырұу ͡ б̊ійлет пар менде // солай-солай деп↓/// ↑мен / кездейсоқ не айтамын // бағытым білмеймін жұмұстұң деп /солай деймін↓/// ↑бірақ / қай шарада ͡ б̊олса͡ да / ауқұмды ^йенді менің бір ұсұнұсұм↓/// ↑^йенді әйтеуүр солай ^йекен деп / ақ̊шаларыңызды әр нәрсеге шаша ͡ б̊ермей // дұрұс ͡ пір / қажетті шынымен͡ де // сұрұптап / қажетті ͡ б̊ір пайдасы тійетін іске ^уөтө мұқтаж жағдайлар ͡ б̊ізде / бар↓ /	Бірнеше шара өткен екен біз естіңкіремей қалдық оны, сондықтан бүгін шыр-пыр боп айтып. Билет анауда келген шақыру билет бар менде солай-солай деп мен кездейсоқ не айтам. Бағытын білмеймін жұмыстың, бірақ қай шарада болса да ауқымды енді менің бір ұсынысым. Енді әйтеуір солай екен деп ақшаларыңызды әр нәрсеге шаша бермей дұрыс бір қажетті шынымен де, сұрыптап қажетті бір пайдасы тиетін іске өте мұқтаж жағдайлар бар бізде.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Әрғайсысымыз шамамыз келгенше сол → / барлықтарыңызда ұлтты сақтау үшін мысалы шетке барып келген кім ана бауырым ^уөте жақсы сөйледі↓ /// ↑Сонда / көремізғой ^йенді↓ /// ↑Мысалы біз желтоқсан айында ^уОңтүстік Корейада болып қайттық↓ /// ↑Бұл халық бір дабырламайды // даңдайсымайды // кішкентай ғана жерде → / ^йекі мұхыйттың ^уөтінде // ^уөте қолайсыз ауа-райылары Сеуілдің керемет жел соғып тұрады ↓ /// ↑Астанадан ^уон ^йесе қатты жел↓ /// ↑^уОндай сондай-сондайдың бәрінде / қалай ұқсатып ^уотыр барымен ^уол барлығы ^уөз алдына анау арғы замандағы болмыс бітім / құндылығын біреуін шетінетпей ұстап ^уотыр↓ /// ↑Сүйсінесіз анау таңертеңгі ^ұуақытта // фійрманың дійректоры мусорын жыйнап // бәрлығын жыйнайды да / сағат тоғызда да / кійініп бійтіп ^уотырады ↓ ///	↑әрғайсысымыз / шамамыз͡ гелгенше сол → / барлықтарыңызды ұлттұ ͡ сақтау͡ үшүн мысалы шетке ͡ б̊арып келгең ͡ гім / ана ͡ б̊ауұрұм ^уөтө жақ̊сы сөйлөдү↓ /// ↑сонда͡ гөрөмүз͡ ғой ^йенді↓/// ↑мысалы ͡ б̊із / желтоқ̊сан айында ^уоңтүстүк корейада б̊олұп͡ қайттық↓ /// ↑бұл халық ͡ бір даб̊ырламайды / даңдайсымайды // кішкентай ғана жерде → / ^йекі мұхұйттұң ^уөтүндө // ^уөтө қолайсыз ауа ^ырай^ылары сеуүлдүң ͡ геремет ͡ шелі соғұп тұрады ↓ /// ↑астанадан ^уон ^йесе қатты жел↓ /// ↑^уондай сондай-сондайдың бәрінде / қалай ұқ̊сатұп ^уотұр ͡ б̊арымен ^уол барлығы ^уөз алдын'анау арғы замандағы ͡ б̊олмұс ͡ пітім / құндұлұғұм біреуүн шетінетпей ұстап ^уотұр↓ /// ↑сүйсүнөсіз / анау тәңертеңгі ^ұуақытта // фыйрманың дійректорұ мұусұрұн жыйнап // барлығын жыйнайды͡ да / сағат тоғұзда͡ да кійініп /бійтіб̊ ͡ ^уотұрады↓ ///	Әрқайсысымыз шамамыз келгенше сол барлықтарыңызда ұлтты сақтау үшін, мысалы шетке барып келген кім ана бауырым өте жақсы сөйледі. Сонда көреміз ғой енді. Мысалы біз желтоқсан айында Оңтүстік Кореяда болып қайттық. Бұл халық бір дабырламайды, даңдайсымайды. Кішкентай ғана жерде, екі мұхиттың өтінде, өте қолайсыз ауа-райылары Сеуілдің керемет жел соғып тұрады. Астанадан 10 есе қатты жел, ондай сондай-сондайдың бәрінде қалай ұқсатып отыр барымен ол барлығы өз алдына анау арғы замандағы болмыс бітім құндылығын біреуін шетінетпей ұстап отыр. Сүйсінесіз анау таңертеңгі уақытта, фирманың директоры мусорын жинап, бәрлығын жинайды да сағат 9 да киініп битіп отыр.
Қанипаш Мадібай	▶	↑^уОл бір сараңдықтан ^йемес деп ^уойлайм↓ /// ↑Сондай ілтійпат / қай жерге барасңызда↓ /// ↑Ал біздің қазақ / Абай айтып ^уотырғандай қандай халық ^йеді↓ /// ↑Мен тоқсаныншы жылдары ^уөзім Ресейлерге сабақ берген кезде біздің ұлтымыз ^уосы бәрінен артық деп қуанып айтатынмын↓ /// ↑Бұл қонақжай // бұл ^уосы / бәрі адал ішкімнің ала жібін аттамайд // сыртынан сөйлемейд // ішкімді жамандамайтын адамдар біздің аналарымыз // жақында біздің әке-шешеміз қайтыс болд↓ /// ↑Менің жақында 2 ай бұрын шешем қайтыс болд мысалы↓/// ↑Сол кісілер сондай жақсы адамдардың соңы деп ^уойлаймын кәзір↓ /// ↑Кәзір ^йенді сөйтіп барам↓ /// ↑Сондықтан бізде ыдырау көп // бұзылұу да бар біршама // сөйтіп-сөйтіп бара жатқанда / ^уосындай бастама керек↓ ///	↑^уол бір сараңдықтан ^йемес ͡ теп ^уойлаймын↓ /// ↑сондай ілтійпат / қай жерге ͡ б̊арсаңыз͡ да↓ /// ↑ал / біздің ͡ ғазақ / аб̊ай айтып ^уотұрғандай / қандай халық ^йеді↓ /// ↑мен тоқ̊саныншы жылдары ^уөзүм ^іресейлерге саб̊ақ ͡ пергең ͡ гезде / біздің ұлтұмұз ^уосұ ͡ б̊әрінен артығ ͡ деп құуаныб̊ ͡ айтатыммын↓ /// ↑бұл ͡ ғонағжәй // бұл ^уосұ / бәрі адал ^йешкімнің ала ͡ жіб̊ін ͡ аттамайды // сыртыңан сөйлөмөйді //^йешкімді жамандамайтын адамдар / біздің аналарымыз // жақында біздің әке-шешеміз ͡ ғайтыс ͡ полдұ↓ /// ↑менің жақында ^йек'ай бұрұн шешем қайтыс͡ полдұ мысалы↓/// ↑сол ͡ гісілер / сондай жақ̊сы адамдардың соңұ деп ^уойлаймың ͡ ғәзір↓ /// ↑қәзір ^йенді сөйтүп͡ парамын↓ /// ↑сондұқтам ͡ бізде ыдырау ͡ көп // бұзұлұу͡ да ͡ б̊ар ͡ б̊іршама // сүйтүп̊-сүйтүппара ͡ жатқанда / ^уосұндай бастама͡ герек↓ ///	Ол бір сараңдықтан емес деп ойлайм. Сондай ілтипат қай жерге барасңызда, ал біздің қазақ Абай айтып отырғандай қандай халық еді. Мен 90 жылдары өзім Есейлерге сабақ берген кезде біздің ұлтымыз осы бәрінен артық деп мақтанып айтатынмын. Бұл қонақжай, бұл осы бәрі адал ішкімнің ала жібін аттамайды. Сыртынан сөйлемейді, ішкімді жамандамайтын адамдар біздің аналарымыз біздің әке-шешеміз жақында қайтыс болды. Менің жақында 2 ай бұрын шешем қайтыс болды мысалы, сол кісілер сондай жақсы адамдардың соңы деп ойлаймын қазір. Кәзір енді сөйтіп барамыз. Сондықтан бізде ыдырау көп, бұзылу да бар біршама. Сөйтіп-сөйтіп бара жатқанда осындай бастама керек.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Жыйырмасыншы ғасырдың басында Ахмет Байтұрсынұлын, Әлійханды басқа ағаларымызды кімдер қолдады?↓ /// ↑Қолында қаржысы бар адамдар қолдады↓ /// ↑Көп мүмкіндіктер туды ↓ /// ↑Біздің құрып кетпеуіміздің бір себебі қаншалықты көп қыйындықтар көргенде де / жадымыздың сақталып // жанымызда бір жылу // жарықтардың қалуы солардың арқасы деп ^уойлаймыз↓ /// ↑Сондықтан ^уөте қуаныштымын бүгүнгі жаңағы кім Айан кішкене қобалжып айтады → //	↑жыйырмасыншы ғасырдың басында / ахмет пайтұрсұнұлұн / әлійханды / басқа ағаларымызды / кімдер͡ қолдады↑/// ↑қолұнда ͡ ғаржысы ͡ б̊ар адамдар͡ қолдады↓ /// ↑көп мүмкүндүктөр͡ тұудұ ↓ /// ↑біздің / құрұп кетпеуүмүздүң бір себ̊еб̊і ͡ ғаншалықты ͡ гөп қыйындықтар ͡ гөргөндө͡ де / жадымыздың сақталып // жанымызда ͡ б̊ір жылұу / жарықтардың ͡ ғалұуұ // солардұң арқасы деб̊ ͡ ^уойлаймұз↓ /// ↑сондұқтан ^уөтө құуаныштымын / бүгүңгү жаңағы / кім айан / кішкене қоб̊алжыб̊ ͡ айтады → //	20 ғасырдың басында Ахмет Байтұрсынұлын, Әлиханды басқа ағаларымызды кімдер қолдады? Қолындағы қаржысы бар адамдар қолдады, көп мүмкіндіктер туды. Біздің құрып кетпеуіміздің бір себебі қаншалықты көп қиындықтар көргенде де жадымыздың сақталып, жанымызда бір жылу, жарықтардың қалуы солардың арқасы деп ойлайм. Сондықтан өте қуаныштымын бүгінгі жаңағы кім Аян кішкене қобалжып айтады.
Қанипаш Мадібай	▶	^уОйдағыдай болыңқырамай қалды мекен солай деп↓ /// ↑Жоқ ^уөте ^уойдағыдай деп ^уойлайм↓ /// ↑Себебі жаңағы ^уотызға да толмаған жігіттер үшін / үлкен академійалық театрдың сахнасыда сондай салтанатты түрде кеш ^уөткізіп // ^уол үлкен рухын тазартып // жанына / бір жақсы бір сарқылмайтын бір дүнійелерді бастап берді деп ^уойлаймын↓ ///	^уойдағыдай / болұңқұрамай ͡ ғалды м'екен солай деп↓ /// ↑жоқ ^уөтө ^уойдағыдай деп ^уойлаймын↓ /// ↑себ̊еб̊і жаңағы ^уотұзға͡ да толмаған жігіттер үшүн / үлкөн академійәлық театрдың сахнасы͡ да сондай салтанатты түрдө кеш ^уөткүзүп // ^уол үлкөн ^ұрұухұн тазартып // жанына / бір жақ̊сы ͡ б̊ір сарқылмайтым͡ бір дүнүйөлөрді / б̊астапперді деп ^уойлаймын↓ ///	Ойдағыдай болыңқырамай қалды мекен солай деп, жоқ өте ойдағыдай деп ойлайм. Себебі жаңағы 30-ға толмаған жігіттер үшін үлкен академиялық театрдың сахнасыда сондай салтанатты түрде кеш өткізіп, сол үлкен рухын тазартып, жанына бір жақсы бір сарқылмайтын бір дүниелерді бастап берді деп ойлаймын.
Қанипаш Мадібай	▶	↑Сондықтан → / сіздер де мына қазақы қалжыңымызға / жаңағы Сәбійтпен / болмыс-бітімдеріңізге қуанып ^уотырмыз↓ /// ↑Біз бір ^уосы скромный қалпымызда ^уөмір сүріп келе жатқан кісілерміз↓ /// ↑Біз ақшалы адамдар ^йекен деп жалпылдайық деп тұрған жоқпыз↓ /// Бірақ / ^уосы→/ жағдай / жалғасса ^йекен↓ /// ↑Нәтійжелі және біз әр ^ұуақытта / қолдасып қолымыздан келгенін ^йештеңені // тіпті бүкіл бір ^уосы кезде ^уөзімізді бір қайраткер ғарыштап келе жатқан адамбыз↓ /// ↑Көп ^ұуақыт босқа ^уөтіп кеткен↓ /// ↑Біз бағана жастармен жұмыс істегеннен кейін // іштеңкемізді де біз жанымызды айамаймыз // көмектесеміз↓ ///	↑сондұқтан → / сіздер͡ де мына ͡ ғазақы қалжыңымызға / жаңағы сәб̊ійтпен / болмұс ͡ пітімдеріңізге құуанұб̊ ͡ ^уотұрмұз↓ /// ↑біз ͡ б̊ір ^уосұ скромный ͡ ғалпымызда ^уөмүр ͡ сүрүп ͡ келе ͡ жатқаң ͡ гісілерміз↓ /// ↑біз ақ̊шалы адамдар ^йекен деб̊ ͡ жалпылдайын ͡ деп тұрған жоқпұз↓ /// бірақ / ^уосұ→/ жағдай / жалғасса ^йекен↓ /// ↑нәтійжелі және б̊із әр^ұуақытта / қолдасып / қолұмұздаң ͡ гелгенін ^йештеңені // тіпті ͡ б̊үкүл бір ^уосұгезде ^уөзүмүздү ͡ б̊ір ͡ ғайраткер / ғарыштап ͡ келе ͡ жатқан адамбыз↓ /// ↑көб̊ ͡ ^ұуақыт посқа ^уөтүп͡ кеткен↓ /// ↑біз ͡ б̊ағана жастармен жұмұс істегеннең ͡ гейін // ^йештеңкемізді͡ де ͡ б̊із жанымызды айамаймыз // көмөктөсөміз↓ ///	Сондықтан сіздер де мына қазақы қалжыңымызға жаңағы Сәбитпен болмыс-бітімдеріңізге қуанып отырмыз. Біз бір осы скромный қалпымызда өмір сүріп келе жатқан кісілерміз. Біз ақшалы адамдар екен деп жалпылдайық деп тұрған жоқпыз. Бірақ осы жағдай жалғасса екен. Нәтижелі және біз әр уақытта қолдасып қолымыздан келгенін ештеңені. Тіпті бүкіл бір осы кезде өзімізді бір қайраткер ғарыштап келе жатқан адамбыз. Көп уақыт босқа өтіп кеткен. Біз бағана жастармен жұмыс істегеннен кейін іштеңкемізді де біз жанымызды айамаймыз, көмектесеміз.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші/ ↑кеш жарық достар//→қалайсыздар→ көңүл күй қалай↑ ↑құрметті достар/→ жібек жолы арнасында → түнгі студия жобасы/ → біз шоуымызды нестейміз↑ ↑көрермен↓/// ↑бастаймыз↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑кеттік↑ ↑^ырахмет құрметтү көрөрмендер → жобамыздың серіктесі → нарықтa kcell және activ брендтері ұсынған → қазақстандық мобильді ^уоператор kcell болып табылады → қошеметтеріңіз↑ ↑^ырахмет үлкен/ айта кету керек → kcell бұл тек мобильді ^уоператор ған ^й ^йемес/ →сонымен қатар →^йеліміздегі ^й ^йең ауқымды бес G → жабыны ^уого бонус адалдық бағдарламасы бар → алғашқы цифырлық банк → ^уонлайн дүкен бар → мобильді супер қосымшы↓/// ↑және тағыда басқалары бар↓/// кcell ^ырахмет↑	↑бірінші жүргүзүушү/ ↑кеш шарығ ͡достар//→қалайсыздар→ көңүл гүй ғалай↑ ↑құрметті достар/→ жіб̊ег жол'арнасында → түңгү стұудиа жоб̊асы → біш шоуұмұздұ нестейміз↑ ↑көрөрмөн↓/// ↑бастаймыз↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑кеттік↑ ↑^ырахмет құрметтү көрөрмөндер → жоб̊амыздың серіктесі → нарықты kcell және activ брендтер'ұсұңған → қазақ̊стандығ моб̊ұйльді ^уоператор kcell болұп таб̊ылады → қошеметтеріңіз↑ ↑^ырахмет үлкөн/ айта ͡гетүу ͡герек → kcell бұл тег моб̊ұйльді ^уоператор ған ^йемес/ →сонұмең ғатар →^йеліміздегі ^йең ауқұмдұ ͡б̊ес g → жаб̊ыны ^уого ͡б̊онұус адалдық ͡пағдарламасы ͡б̊ар → алғашқ̊ы сыйфырлық ͡паңк → ^уонлайн дүкөм бар → моб̊ұйльді сүупөр ғосұмшұ↓/// ↑және тағыда ͡б̊асқалары ͡б̊ар↓/// ^ырахмет↑	1-жүргізуші: Кеш жарық достар, қалайсыздар көңіл күй қалай? Құрметті достар, жібек жолы арнасында түнгі студия жобасы біз шоуымызды нестейміз? Көрермен: Бастаймыз. 1- жүргізуші: Кеттік! Рахмет құрметті көрермендер жобамыздың серіктесі нарықтa kcell және activ брендтері ұсынған қазақстандық мобильді оператор kcell болып табылады қошеметтеріңіз! Рахмет үлкен, айта кету керек kcell бұл тек мобильді оператор ған емес, сонымен қатар еліміздегі ең ауқымды 5 G жабыны ого бонус адалдық бағдарламасы бар алғашқы цифрлық банк онлайн дүкен бар мобильді супер қосымшы. Және тағыда басқалары бар. Kcell рахмет!
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑сонымен/ → күн қалай басталады → сізде↑ ↑таңертең тұрдыңыз → будильник↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑тұрдым бірден→ ^ыуатсапқа кіремін↓/// ↑дұрысқо →сіздерде қалай ^ыуатсапқа кіресіздерма →инстаграмға кіресіздер ма↑ ↑инстаграм ба →^ыуатсаппа↑ ↑көрермен↓/// ^ыуатсап↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑былай шынайы болсын → шынымен бірінші инстаграмға кіріп/ → бір ^уойанасыңғо солай іиә/→ ^уодан кейін ^ыуатсапқа кіресің↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑мен инстаграмға да→ кірмеймін/ →тик-токқада кірмеймін/ →жаңалықтарғада кірмеймін/→ жуынатын бөлмеге кіремін↓/// ↑сосын басталады↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ ^ырахмет →дәулет →жаңағы ары қарай →әңгімемізді қонақпен жалғастырайық →іиә↓/// ↑^ырұқсат болса↓///	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑сонұмен/ → күң ғалай басталады → сізде↑ ↑таңертең тұрдұңұз → бұудильник↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тұрдұм бірден→ ұуатčапқа ͡гіремін↓/// ↑дұрұсқо →сіздерде қалай ұуатčапқа ͡гіресіздерма →ыйнстаграмға ͡гіресіздер ма↑ ↑ыйнстаграм ба →ұуатčаппа↑ ↑көрөрмөн↓/// ұуатčап↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑былай шынайы ͡б̊олсұн → шынымем бірінш'ыйнстаграмға кіріп/ → бір^уойанасыңғо солай ійә/→ ^уодаң гейін ^ұуатčапқа ͡гіресің↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑мен ыйнстаграмға⁀да→ кірмеймін/ →тійк-токқада ͡гірмеймін/ →жаңалықтарғада ͡гірмеймін/→ жұуұнатым бөлмөгө кіремін↓/// ↑сосұм басталады↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша/ ^ырахмет →дәулөт →жаңағ'ары қарай →әңгімемізді ͡ғонақпен жалғастырайық →ійә↓/// ↑ұрұқ̊сат полса↓///	2- жүргізуші: Сонымен, күн қалай басталады сізде? Таңертең тұрдыңыз будильник. 1- жүргізуші: Тұрдым бірден ватсапқа кіремін. Дұрысқо сіздерде қалай ватсапқа кіресіздерма инстаграмға кіресіздер ма? Инстаграм ба ватсаппа? Көрермен: Ватсап. 1- жүргізуші: Былай шынайы болсын шынымен бірінші инстаграмға кіріп, бір оянасыңғо солай иә, одан кейін ватсапқа кіресің. 2- жүргізуші: Мен инстаграмға да кірмеймін, тик-токқада кірмеймін, жаңалықтарғада кірмеймін, жуынатын бөлмеге кіремін. Сосын басталады. 1- жүргізуші: Тамаша, рахмет Дәулет жаңағы ары қарай әңгімемізді қонақпен жалғастырайық иә. Рұқсат болса.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑үш жүргізуші↓/// ^іиә↓/// ↑^іекінші жүргізуші↓/// ↑менің әңгімем↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑көңүл күйіңүз қалай→ сіздің↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жақсы/ не болды бүгін саған↑ үшінші жүргізуші↓/// ↑^йештеңе↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑менімен әңгімелескің келіп тұрған сияқтығо→ сенің/ жақсы↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ бәрі →жақсыма↑ ^йекінші жүргізуші↓/// кеңізші мұнда→ деп шақырып алып↓/// ↑мұнда ^уотырып әңгімелесейікші↓/// бір жүргізуші↓/// ↑дәулеттен неге →сұрамайсың↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑дәулеттің көңүл-күйү қалай↑ ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑менің →көңіл-күйім↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уоныкы постоянна→ ^уосындайғо↓///	↑үш шүргүзүушү↓/// ійә↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑менің әңгімем↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑көңүл гүйүңүз ғалай→ сіздің↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жақ̊сы/ не ͡б̊олдұ ͡б̊үгүн саған↑ үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^йештеңе↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑менімен әңгімелескің ͡геліп тұрған сыййақтығо→ сенің/ жақ̊сы↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ бәрі →жақ̊сыма↑ ^йекінші жүргүзүушү↓/// кеңішші мұнда→ деп̊ шақырыб̊ ͡алып↓/// ↑мұнда отұрұб̊ ͡әңгімелесейік̊ші↓/// бір жүргүзүушү↓/// ↑дәулөттөн неге →сұрамайсың↑ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑дәулөттүң ͡гөңүл-гүйү қалай↑ ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑менің →көңүл-гүйүм↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уонұкұ постойанна→ ^уосұндайғо↓///	3- жүргізуші: Иә. 2- жүргізуші: Менің әңгімем. 3- жүргізуші: Көңіл күйіңіз қалай сіздің. 1- жүргізуші: Жақсы, не болды бүгін саған? 3- жүргізуші: Ештеңе. 1- жүргізуші: Менімен әңгімелескің келіп тұрған сияқтығо сенің, жақсы. 3- жүргізуші: Иә, бәрі жақсыма? 2- жүргізуші: Кеңізші мұнда деп шақырып алып. Мұнда отырып әңгімелесейікші. 1- жүргізуші: Дәулеттен неге сұрамайсың? 3- жүргізуші: Дәулеттің көңіл-күйі қалай? 2- жүргізуші: Менің көңіл-күйім. 3- жүргізуші: Оныкы постоянно осындайғо.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑үнемі бірқалыпты↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жалпы салтанатты →біз барлығымыз жақсы көреміз↓/// ↑жалпы →түнгі студияға келгеніңе →көп-көп ^ырахмет↓/// ↑сен болмағанда нестейтін ^йедік → біз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑соны айтамын↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уотыратын ^йедік →мына жерде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑құрметті көрермендер →менің байқағаным кәзір →ютубта жалпы пікір жазадығо →комментарии сол жерде кәзір салтанат туралы комментариилар →азайыпты↓///↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уойбу көбірек жаза →беріңіздерші↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑неге/ позитив →жазсын↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ позитивке айналсын↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑болды жазамын↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уолда бір хайпқой↓///	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑үнөмү ͡б̊ірқалыпты↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жалпы салтанатты →біз ͡б̊арлығымыж жақ̊сы ͡гөрөмүз↓/// ↑жалпы →түңгү стұудыййаға ͡гелгеніңе →көп-көп ^ырахмет↓/// ↑сем болмағанда нестейтін ^йедік → біз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑сон'айтамын ↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уотұратын ^йедік →мына жерде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑құрметті ͡гөрөрмөндер →менің байқағаным ͡гәзір →^йұутұубта жалпы пікір жазадығо →комментарыйи сол жерде ͡гәзір салтанат тұуралы ͡гомментарыйилар →азайыпты↓///↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уойб̊ұу ͡гөб̊үрөг жаза →беріңіздерші↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑неге/ позұйтұйв →жассын↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ позұйтұйвк'айналсын ↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑болдұ жазамын↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уолда ͡б̊ір хайпқой↓///	2- жүргізуші: Үнемі бірқалыпты. 1- жүргізуші: Жалпы Салтанатты біз барлығымыз жақсы көреміз. Жалпы түнгі студияға келгеніңе көп-көп рахмет. Сен болмағанда нестейтін едік біз. 3- жүргізуші: Соны айтамын. 2- жүргізуші: Отыратын едік мына жерде. 1- жүргізуші: Құрметті көрермендер менің байқағаным кәзір ютубта жалпы пікір жазадығо комментарии сол жерде кәзір Салтанат туралы комментариилар азайыпты. 3- жүргізуші: Ойбу көбірек жаза беріңіздерші. 1- жүргізуші: Неге, позитив жазсын. 3- жүргізуші: Иә, позитивке айналсын. 2- жүргізуші: Болды жазамын. 3- жүргізуші: Олда бір хайпқой.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уолда хайп↓/// жалпы хайп демекші→ кәзір біздің келген қонағымыз/→ ^уооо трендте жүрген ағамызғо↓/// ↑қошеметтеріңіз түнгі студиа бағдарламасының қонағы/→ ^йенді айта берсе кинода/ →сериалдарда ^уөте көп қуандық шәкіржанов мырза/ →қошеметтеріңіз↑ ↑тамаша/ ^ырахмет →құрметті көрермендер↑ ↑қолдауларыңызға ^ырахмет↑ ↑^йекі жүргізуші↓/// ↑байқадыңызба →студияға кіруінің ^уөзү →қарапайымдылыққо↓/// ↑қонақ↓/// ↑^урахмет/→ ^урахмет! ^йекінші жүргізуші↓/// ↑кәдімгідей бір туысқанымыз →кіргендей жай↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑іиә/ жалпы менде →солай айтып қалдым/→ тез кіріп қалдыңызғо деп↓/// ↑қонақ↓///↑қайтадан кірейінба →жоқ↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уолда хайп↓/// жалпы хайп демек̊ші→ кәзір ͡б̊іздің ͡гелгең ғонағымыз/→ ^йооо трендте жүргөн ағамызғо↓/// ↑қошеметтеріңіз түңгү стұудия ͡б̊ағдарламасының ͡ғонағы/→ ^йенд'айта берсе ͡гұйнода/ →серійалдарда ^йөтө көп құуандық̊ шәкіржанов мырза/ →қошеметтеріңіз↑ ↑тамаша/ ^ырахмет →құрметті ͡гөрөрмөндер↑ ↑қолдауларыңызға ^ырахмет↑ ↑^йекі жүргүзүушү↓/// ↑байқадыңызб̊а →стұудыййаға ͡гірүуүнүң ^уөзү →қарапайымдылыққо↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ырахмет/→ ^ырахмет! екінші жүргүзүушү↓/// ↑кәдімгідей бір тұуұсқанымыз →кіргендей жай↓/// бірінші- жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ жалпы менде →солай айтып қалдым/→ тез гіріп қалдыңызғо деп↓/// ↑қонақ↓///↑қайтадаң гірейімба →жоқ↓///	1- жүргізуші: Олда хайп. Жалпы хайп демекші кәзір біздің келген қонағымыз, ооо трендте жүрген ағамызғо. Қошеметтеріңіз түнгі студия бағдарламасының қонағы, енді айта берсе кинода, сериалдарда өте көп Қуандық Шәкіржанов мырза, қошеметтеріңіз! Тамаша, рахмет құрметті көрермендер! Қолдауларыңызға рахмет! 2- жүргізуші: Байқадыңызба студияға кіруінің өзі қарапайымдылыққо. Қонақ: Рахмет, рахмет! 2- жүргізуші: Кәдімгідей бір туысқанымыз кіргендей жай. 1- жүргізуші: Иә, жалпы менде солай айтып қалдым, тез кіріп қалдыңызғо деп. Қонақ: Қайтадан кірейінба жоқ.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑жоқ/ ^уосы қарапайымдылыққой → сізде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз қуандық мырзаға↓/// ↑қонақ↓/// ↑жақсы ^ырахмет↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қуандық мырза→ кеш жарық↑ ↑қайырлы түн↑ ↑қонақ↓/// іиә/ қайырлы түн↓/// ↑дала қараңғы/→ дала қараңғы↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑көңіл-күйүңіз қалай↑ ↑қонақ↓/// ↑көңіл-күй жақсы аллаға шүкір мінекей сіздер/ →бүкіл халықтың көңілін көтеріп жатқан гезде біздікі бірге көтеріледіғой әрине↓/// мінекей жастар→ жалындаған↓/// ↑шақырып жатқандарыңызға^йелеп-^йескеріп →көп-көп ^ырахмет↓/// ↑қуа келдік↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уөзіңіз ^ыуақыт бөлгеніңізге→ ^ырахмет↓/// ↑қазір білеана-қуанміз барлық ^йенді→ көп сериалдарға түсіп жатсыз↓/// ↑кинолар/ көптеген сүйісу ^уой↓///. ↑^йенді трендте жүрсіз→ қуандық мырза↓/// ↑кампоттан алып ^уотырыңыз↓/// ↑кампот жақсы көреді деп ^йестідік↓/// ↑қонақ↓/// ↑іиә/ іиә ^уөзүм жақсы көретін нәрселерім көп → ^уөзү/ үшінші жүргізуші↓/// ↑мысалы деппа↓///	↑^йкінші жүргүзүушү↓/// ↑жоқ/ ^уосұ қарапайымдылыққой → сізде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз ғұуандығ мырзаға↓/// ↑қонақ↓/// ↑қақ̊сы ^ырахмет↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑құуандығ мырза→ кеш шарық↑ ↑қайырлы түн↑ ↑қонақ↓/// ійә/ қайырлы түн↓/// ↑дала ͡ғараңғы/→ дала ͡ғараңғы↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑көңүл-гүйүңүз ғалай↑ ↑қонақ↓/// ↑көңүл-гүй жақ̊с'аллаға шүкүр мінекей сіздер/ →бүкүл халықтың ͡гөңүлүң гөтөрүб̊ жатқаң гезде ͡б̊іздікі ͡б̊ірге ͡гөтөрүледіғой әрійне↓/// мінекей жастар→ жалындаған↓/// ↑шақырыб̊ жатқандарыңызғайелеп-^йескеріп →көп-көп ^ырахмет↓/// ↑құуа ͡гелдік↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөзүңүз ^ұуақыт пөлгөнүңізге→ ^ырахмет↓/// ↑қазір ͡б̊ілеана-͡ғұуамміз ͡б̊арлық ^йенді→ көп̊ серійалдарға түсүб̊ жатčыз↓/// ↑кұйнолар/ көптөгөн сүйүсү'ой ↓///. ↑^йенді трендте жүрсүз→ құуандығ мырза↓/// ↑кампоттан алып ^уотұрұңыз↓/// ↑кампот ͡шақ̊сы ͡гөрөдү деп ^йестідік↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ ійә ^йөзүм жақ̊сы ͡гөрөтүн нәрселерім ͡гөп → ^йөзү/ үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑мысалы деппа↓///	2- жүргізуші: Жоқ, осы қарапайымдылыққой сізде. 1- жүргізуші: Тамаша, қошеметтеріңіз Қуандық мырзаға. Қонақ: Жақсы рахмет! 1- жүргізуші: Қуандық мырза кеш жарық! Қайырлы түн! Қонақ: Иә, қайырлы түн. Дала қараңғы, дала қараңғы. 1- жүргізуші: Көңіл-күйіңіз қалай? Қонақ: Көңіл-күй жақсы Аллаға шүкір мінекей сіздер, бүкіл халықтың көңілін көтеріп жатқан кезде біздікі бірге көтеріледіғой әрине. Мінекей жастар жалындаған. Шақырып жатқандарыңызға елеп-ескеріп, көп-көп рахмет. Қуана-қуана келдік. 1- жүргізуші: Өзіңіз уақыт бөлгеніңізге рахмет. Қазір білеміз барлық енді көп сериалдарға түсіп жатсыз. Кинолар, көптеген сүйісу ой. Енді трендте жүрсіз Қуандық мырза. Кампоттан алып отырыңыз. Кампот жақсы көреді деп естідік. Қонақ: Иә, иә өзім жақсы көретін нәрселерім көп өзі. 3- жүргізуші: Мысалы деппа.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑ағамыз келді →жалпы біз қонақтарға су беремізда қыздар жүгіріп жүр →ағамыз кампот жақсы көреді деп →кампот↓/// ↑қайдан табамыз мына ғимаратта→ кампот↓/// ↑қыздар тауыпты/→ ұнадыма кампотымыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ұнады/ дәмді ^йекен↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сізге дайындалдық↓/// ↑қонақ↓/// ↑балғын ^йекен↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз↓/// ↑әңгімемізді →бастайық↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бірден/ бірден↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бірден↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бірден/ бірден/ бірден бір сұрақ → қойғым келіп тұр↓/// ↑мен ^уөмүрімде көп кездестірмеппін→ әскерде моряк дейдіғой/ су↓/// ↑қонақ↓/// ↑іиә/ мен теңізде болдым↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑теңіз әскері↓/// ↑қонақ↓/// ↑мұхитта↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ағамыз гелді →жалпы ͡б̊із ғонақтарға сұу ͡б̊еремізда ͡ғыздар жүгүрүб̊ жүр →ағамыз гампот ͡шақ̊сы ͡гөрөдү деп →кампот↓/// ↑қайдан таб̊амыз мына ғыймаратта→ кампот↓/// ↑қыздар тауұптұ/→ ұнадыма ͡гампотұмұз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ұнады/ дәмді ^йекен↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сізге дайындалдық↓/// ↑қонақ↓/// ↑балғын ^йекен↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз↓/// ↑әңгімемізді →бастайық↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑бірден/ бірден↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑бірден↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑бірден/ бірден/ бірдем бір сұрақ → қойғұм ͡геліп тұр↓/// ↑мен ^уөмүрүмде ͡гөп кездестірмеппін→ әскерде морйак дейдіғой/ сұу↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ мен теңізде ͡б̊олдұм↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑теңіз әскері↓/// ↑қонақ↓/// ↑мұхұйтта↓///	1- жүргізуші: Ағамыз келді жалпы біз қонақтарға су беремізда қыздар жүгіріп жүр ағамыз кампот жақсы көреді деп кампот. Қайдан табамыз мына ғимаратта кампот. Қыздар тауыпты, ұнадыма кампотымыз? Қонақ: Ұнады, дәмді екен. 1- жүргізуші: Сізге дайындалдық. Қонақ: Балғын екен. 1- жүргізуші: Тамаша, қошеметтеріңіз! Әңгімемізді бастайық. 2- жүргізуші: Бірден, бірден. 1- жүргізуші: Бірден. 2- жүргізуші: Бірден, бірден, бірден бір сұрақ қойғым келіп тұр. Мен өмірімде көп кездестірмеппін әскерде моряк дейдіғой, су. Қонақ: Иә, мен теңізде болдым. 2- жүргізуші: Теңіз әскері. Қонақ: Мұхитта.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑көп кездестірмеппін барғо →^йенді/ ^йелде көпқо↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бірақ жиі кездестірмейсің іиә↑ ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑әсіресе ^уөнер адамынан/ →қалай болды неге ^уол сіздің таңдауыңыз →^йемес шығар бірақ →жіберген шығар↓/// ↑қонақ↓/// ↑қоқ ^уол кезде таңдау деген жоқ/→ шақырып↓/// ↑жаңағы менің бойым кішілеуғой→сондықтан ана сүңгір қайыққа жақсы келеді да →бойларымыз кішіректердің↓/// ↑бойы кішкентайларды алады сүңгір қайыққа↓/// ↑сондықтан жаңағы↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мені алмайды →^уол жаққа ^іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ сізді алмайды/ басыңызды ұрып аласыз↓/// ↑сізді карабльге →карабльге де алмайды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑карабльден ұшып кетемін іиә↓/// ↑қонақ↓/// жоқ ^уоның ішіндегі ^й ^йесік домалаққо↓/// ↑темір жүгіріп жүресің↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^йенді мен қайда барамын сонда↓/// ↑қонақ↓/// ↑сіз десантқа → барасыз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑спецназ/ ааа баратын жер бар →^йекенғой↓/// ↑сонда сүңгір қайықта болдыңызба не↑	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑көп кездестірмеппім барғо →^йенді/^йелде ͡гөпқо↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑бірағ жійі ͡гездестірмейсің ійә↑ ↑^уекінші жүргүзүушү↓/// ↑әсіресе ^уөнөр адамынан/ →қалай болдұ неге ^ыол сіздің таңдауұңұз →^йемеш шығар ͡б̊ірақ →жіб̊ерген шығар↓/// ↑қонақ↓/// ↑қоқ ^уол гезде таңдау деген жоқ/→ шақырып↓/// ↑жаңағы менің бойұм ͡гішілеуғой→сондұқтан ана сүңгүр ғайыққа жақ̊сы ͡геледі⁀да →бойларымыз гішіректердің↓/// ↑бойұ ͡гішкентайлард'алады сүңгүр ғайыққа↓/// ↑сондұқтан жаңағы↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мене'алмайды →^уол жаққа'йә ↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ сізд'алмайды / басыңызд'ұрұп аласыз↓/// ↑сізді ͡гарабльге →карабльге⁀де'алмайды ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑карабльден ұшұп кетемін ійә↓/// ↑қонақ↓/// жоқ ^уонұң ішіндегі ^йесік домалаққо↓/// ↑темір жүгүрүб̊ жүрөсүң↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^йенді мең ғайда ͡б̊арамын сонда↓/// ↑қонақ↓/// ↑сіз десантқа → барасыз↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑спесназ/ ааа ͡б̊аратын жер ͡б̊ар →^йекеңғой↓/// ↑сонда сүңгүр ғайықта ͡б̊олдұңұзб̊а⁀не↑	2- жүргізуші: Көп кездестірмеппін барғо енді, елде көпқо. 1- жүргізуші: Бірақ жиі кездестірмейсің иә? 2- жүргізуші: Әсіресе өнер адамынан, қалай болды неге ол сіздің таңдауыңыз емес шығар бірақ жіберген шығар. Қонақ: Жоқ ол кезде таңдау деген жоқ, шақырып. Жаңағы менің бойым кішілеуғой сондықтан ана сүңгір қайыққа жақсы келеді да бойларымыз кішіректердің. Бойы кішкентайларды алады сүңгір қайыққа. Сондықтан жаңағы. 1- жүргізуші: Мені алмайды ол жаққа иә. Қонақ: Жоқ, сізді алмайды, басыңызды ұрып аласыз. Сізді карабльге корабльге де алмайды. 1- жүргізуші: Корабльден ұшып кетемін иә. Қонақ: Жоқ оның ішіндегі есік домалаққо. Темір жүгіріп жүресің. 1- жүргізуші: Енді мен қайда барамын сонда. Қонақ: Сіз десантқа барасыз. 1- жүргізуші: Спецназ, ааа баратын жер бар екенғой. Сонда сүңгір қайықта болдыңызба не?
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑атомды сүңгір қайық дейді↓///↑бірінші жүргізуші↓/// ↑ол^й енді ^у^уөте сирек кездесетін →жерғо↓/// ↑қай қалада болдыңыз →владивасток ^уол↓/// ↑қонақ↓/// біріншіден ^уол кезде →владивасток қаласында ^уоқытып үйретеді жаңағы сау болыңыз↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^ырас ^йекен↓/// ↑қонақ↓/// ↑жаңағы әр мамандыққа ^уол жерде →көпқо↓/// ↑^ыракетасы бар/ торпедасы бар басқа анау неше түрлі мамандықтар электрик диді соның бәрі↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сізде қандай болды →мамандық↓/// ↑қонақ↓/// ↑біздікі торпеда/ → торпеда атамыз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жоқ бұрынғы тоқсаныншы жылдардағы ^уөлеңді → сізге дайындап қойғанбыз↓/// ↑девеноста дискотека↓/// ↑тоқсаныншы жылдары торпеда↓/// ↑қонақ↓/// ↑сол кеңес ^ыуағындағы алтай ^уоқытып үйретеді да→ сосын солтүстік мұзды мұхит бар біледіғой жастар↓/// ↑сол жерде жаңағы мұхиттың астында сүңгір қайықта торпедист болып →әскерлік борышымды ^уөткергенмін↓///	↑қонақ↓/// ↑атомдұ сүңгүр ғайығ ͡дейді↓///↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уолй ^йенді ^уөтө сійрек кездесетін →жерғо↓/// ↑қай ғалада ͡б̊олдұңұз →владыйвасток ^уол↓/// ↑қонақ↓/// біріншіден ^уол гезде →владыйвасток қаласында ^уоқұтұб̊ ͡үйрөтөді жаңағы сау ͡б̊олұңұз↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^ырас ^йекен↓/// ↑қонақ↓/// ↑жаңағ'әр мамандыққа ^уол жерде →көпқо↓/// ↑^ыракетасы ͡б̊ар/ торпедасы ͡б̊ар ͡б̊асқ'анау неше түрлү мамандықтар электрійк дійді сонұң бәрі↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сізде қандай болдұ →мамандық↓/// ↑қонақ↓/// ↑біздікі торпеда/ → торпед'атамыз ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жоқ ͡пұрұңғұ тоқ̊саныншы жылдардағы ^ыөлөңдү → сізге дайындап қойғамбыз↓/// ↑девеноста дұйскотека↓/// ↑тоқ̊саныншы жылдары торпеда↓/// ↑қонақ↓/// ↑сол геңес ^ұуағындағ'алтай ^ыоқұтұб̊ ͡үйрөтөді⁀да→ сосұн солтүстүг мұздұ мұхұйт пар ͡б̊іледіғой жастар↓/// ↑сол жерде жаңағы мұхұйттұң астында сүңгүр ғайықта торпедійст полұп →әскерлік борұшұмды ^уөткөргөммін↓///	Қонақ: Атомды сүңгір қайық дейді. 1- жүргізуші: Ол енді өте сирек кездесетін жерғо. Қай қалада болдыңыз Владивасток ол. Қонақ: Біріншіден ол кезде Владивосток қаласында оқытып үйретеді жаңағы сау болыңыз. 2- жүргізуші: Рас екен. Қонақ: Жаңағы әр мамандыққа ол жерде көпқо. Ракетасы бар, торпедасы бар басқа анау неше түрлі мамандықтар электрик диді соның бәрі. 1- жүргізуші: Сізде қандай болды мамандық. Қонақ: Біздікі торпеда, торпеда атамыз. 1- жүргізуші: Жоқ бұрынғы тоқсаныншы жылдардағы өлеңді сізге дайындап қойғанбыз. Девеноста дискотека. Тоқсаныншы жылдары торпеда. Қонақ: Сол кеңес уағындағы алтай оқытып үйретеді да сосын солтүстік мұзды мұхит бар біледіғой жастар. Сол жерде жаңағы мұхиттың астында сүңгір қайықта торпедист болып әскерлік борышымды өткергенмін.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ кәзір жиі барадығой жастар →солтүстік↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑сол сүңгуір қайықпен судың астында жүдіңізба↓/// ↑қонақ↓/// ↑судың астында/ ^уоленді →сүңгір қайық сүңгидіғой→ ^уол ^уенді үстінде жүрмейдіғой↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑солтүстік мұзды мұхитта→ ^уоның үстіде суық асты↓/// ↑қонақ↓/// ↑асты жып-жылы↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑кіммен сөйлесіп→ ^уотырмыз біз↓/// ↑^йең↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑кино туралы әңгімелесеміз ба→ десек↓/// ↑қонақ↓/// ↑көңілім босап кетті→ деппа↓/// ↑сондықтан ^уөте басында қорқатынбыз бара саған кезде→ ^уол кезде ^уон сегіз жастамыз↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑ұл баласыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑іиә/ ^у^уон сегіз жаста →^уорысшада ^уөте нашар білдік↓/// ↑сосын ана сүңгір қайықты көрген кезде→ қорқады адам↓/// ↑кейін үйренесіңғой/ ішіне кіргенде кәдімгі бір жанұйаның балалары сыйақты→ жаңағы судың астына кетесің↓/// ↑жаңағы судың астындағы шекарағо былай айтқанда судың астыда/ үстіде/ төбеде күзетте↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ кәзір жійі ͡б̊арадығой жастар →солтүстүк↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑сол сүңгүуүр ғайықпен сұудұң астында жүдүңүзб̊а↓/// ↑қонақ↓/// ↑сұудұң астында/ ^уоленді →сүңгүр ғайық̊ сүңгүйдүғой→ ^уол ^йенд'үстүндө жүрмөйдүғой↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑солтүстүг мұздұ мұхұйтта→ ^уонұң үстүдө сұуұғ асты↓/// ↑қонақ↓/// ↑асты жыб̊-жылы↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑кіммен сөйлөсүп→ ^уотұрмұз ͡б̊із↓/// ↑^йең↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑кұйно тұурал'әңгімелесеміз⁀ба→ десек↓/// ↑қонақ↓/// ↑көңүлүм босап кетті→ деппа↓/// ↑сондұқтан ^уөтө ͡б̊асында ͡ғорқатымбыз ͡б̊ара сағаң гезде→ ^уол гезде ^уон сегіж жастамыз↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ұл баласыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ ^уон сегіж жаста →^уорұшшада ^уөтө нашар ͡б̊ілдік↓/// ↑сосұн ана сүңгүр ғайықты ͡гөргөң гезде→ қорқад'адам ↓/// ↑кейін үйрөнөсіңғой/ ішіне ͡гіргенде ͡гәдімгі ͡б̊ір жанұйаның балалары сыййақты→ жаңағы сұудұң астына ͡гетесің↓/// ↑жаңағы сұудұң астындағы шекарағо ͡б̊ылай айтқанда сұудұң астыда/ үстүдө/ төб̊өдө күзөттө↓///	1- жүргізуші: Иә, кәзір жиі барадығой жастар солтүстік. 2- жүргізуші: Сол сүңгуір қайықпен судың астында жүдіңізба. Қонақ: Судың астында, ол енді сүңгір қайық сүңгидіғой ол енді үстінде жүрмейдіғой. 2- жүргізуші: Иә. 1- жүргізуші: Солтүстік мұзды мұхитта оның үстіде суық асты. Қонақ: Асты жып-жылы. 2- жүргізуші: Кіммен сөйлесіп отырмыз біз. Ең. 1- жүргізуші: Кино туралы әңгімелесеміз ба десек. Қонақ: Көңілім босап кетті деппа. Сондықтан өте басында қорқатынбыз бара саған кезде ол кезде 18 жастамыз. 2- жүргізуші: Ұл баласыз. Қонақ: Иә, 18 жаста орысшада өте нашар білдік. Сосын ана сүңгір қайықты көрген кезде қорқады адам. Кейін үйренесіңғой, ішіне кіргенде кәдімгі бір жанұяның балалары сияқты жаңағы судың астына кетесің. Жаңағы судың астындағы шекарағо былай айтқанда судың астыда, үстіде, төбеде күзетте.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑шекарағо ^йенді күзетілу керек↓/// ↑астында сонда неше күн болады/→ болама сондай ^уон сегіз күн жүрді деген↓/// ↑қонақ↓/// ↑сүңгуір қайық→ ^йекіге бөлінеді↓/// ↑атомдық және дизель солйаркамен жүретіндер алты айға дейін жүреді↓/// ↑атомдықтар үш айдан артық жүруге болмайды↓/// ↑радийаациағо ^йенді↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑жалпы ^уосы әскери фильмдерде →^уобраз сомдап көрдіңіз бе→ ^уодан кейін жалпы↓/// ↑қазір ұсыныс түссе сағынышпен баратын сыйақтысыз→ менің ^уойымша↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ біріншіден ^йенді болашақта сіздер түсіріп шақырып жатпасаңыздар↓/// ↑әскери киноға әлі түсе қоймадым↓/// ↑^йенді полицианың ^ірөлдерінде болдық→ ^уосы жердегі ^уотандық↓/// ↑андай әскери танкі жүргізу→ ^уондайлар болмады әлі/→ вертолёт ұшыру болашақта↓///	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑шекарағо ^йенді күзетілу керек↓/// ↑астында сонда неше күн болады/→ болама сондай ^уон сегіз күн жүрді деген↓/// ↑қонақ↓/// ↑сүңгуір қайық→ ^йекіге бөлінеді↓/// ↑атомдық және дизель солйаркамен жүретіндер алты айға дейін жүреді↓/// ↑атомдықтар үш айдан артық жүруге болмайды↓/// ↑радийаациағо ^йенді↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑жалпы ^уосы әскери фильмдерде →^уобраз сомдап көрдіңіз бе→ ^уодан кейін жалпы↓/// ↑қазір ұсыныс түссе сағынышпен баратын сыйақтысыз→ менің ^уойымша↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ біріншіден ^йенді болашақта сіздер түсіріп шақырып жатпасаңыздар↓/// ↑әскери киноға әлі түсе қоймадым↓/// ↑^йенді полицианың ^ірөлдерінде болдық→ ^уосы жердегі ^уотандық↓/// ↑андай әскери танкі жүргізу→ ^уондайлар болмады әлі/→ вертолёт ұшыру болашақта↓///	1- жүргізуші: Шекарағо енді күзетілу керек. Астында сонда неше күн болады, болама сондай 18 күн жүрді деген. Қонақ: Сүңгуір қайық екіге бөлінеді. Атомдық және дизель соляркамен жүретіндер 6 айға дейін жүреді. Атомдықтар 3 айдан артық жүруге болмайды. Радияацияғо енді. 2- жүргізуші: Жалпы осы әскери фильмдерде образ сомдап көрдіңіз бе одан кейін жалпы. Қазір ұсыныс түссе сағынышпен баратын сияқтысыз менің ойымша. Қонақ: Жоқ біріншіден енді болашақта сіздер түсіріп шақырып жатпасаңыздар. Әскери киноға әлі түсе қоймадым. Енді полицияның рөлдерінде болдық осы жердегі отандық. Андай әскери танкі жүргізу ондайлар болмады әлі, вертолёт ұшыру болашақта.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑болса қарсы →^йемессіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑болса ^йенді→ шақырып жатса көремізғо →^ыуақыт көрсетеді↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уойланып көресіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша кино жайлы→ әңгімемізді бастап кеттік↓/// ↑қуандық мырза→ ^йенді барлық→ ^уөзіңіз ^уойнаған→ ^йенді киноңыз шыныменде хитке айналып бара жатыр→ ^уөзі күшік құда мысалыға↓/// ↑соңғы күшік құданың жалғасы→ кәзір донорда қателеспесем↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол күшік құданың жалғасы→ ^йемес/ бөлек кино бірақ сол↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол команда/→ сол продакшн↓/// ↑қонақ↓/// сол команда ^іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол киноға→ бір жарнама болсын →көрермендерге бір айтып берсек↓/// ↑мысалыға →трейлер ^іретінде↓/// ↑қонақ↓/// ↑дұрыс↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑не туралы ^уөзі↓///	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑болса қарсы →^йемессіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑болса ^йенді→ шақырып жатса көремізғо →^ыуақыт көрсетеді↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уойланып көресіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша кино жайлы→ әңгімемізді бастап кеттік↓/// ↑қуандық мырза→ ^йенді барлық→ ^уөзіңіз ^уойнаған→ ^йенді киноңыз шыныменде хитке айналып бара жатыр→ ^уөзі күшік құда мысалыға↓/// ↑соңғы күшік құданың жалғасы→ кәзір донорда қателеспесем↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол күшік құданың жалғасы→ ^йемес/ бөлек кино бірақ сол↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол команда/→ сол продакшн↓/// ↑қонақ↓/// сол команда ^іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол киноға→ бір жарнама болсын →көрермендерге бір айтып берсек↓/// ↑мысалыға →трейлер ^іретінде↓/// ↑қонақ↓/// ↑дұрыс↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑не туралы ^уөзі↓///	2- жүргізуші: Болса қарсы емессіз. Қонақ: Болса енді шақырып жатса көремізғо уақыт көрсетеді. 2- жүргізуші: Ойланып көресіз. 1- жүргізуші: Тамаша кино жайлы әңгімемізді бастап кеттік. Қуандық мырза енді барлық өзіңіз ойнаған енді киноңыз шыныменде хитке айналып бара жатыр өзі күшік құда мысалыға. Соңғы күшік құданың жалғасы кәзір донорда қателеспесем. Қонақ: Ол күшік құданың жалғасы емес, бөлек кино бірақ сол. 1- жүргізуші: Сол команда, сол продакшн. Қонақ: Сол команда иә. 1- жүргізуші: Сол киноға бір жарнама болсын көрермендерге бір айтып берсек. Мысалыға трейлер ретінде. Қонақ: Дұрыс! 1- жүргізуші: Не туралы өзі.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^ырахмет жарнамағада ^йенді →^ырұқсат беріп жатқандарыңызға↓/// ↑^уөйткені біріншіден дастан қалдыбаев→ ^уөзіңіздің әріптесіңіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^ііиә/ бірге→ ^уойнадық/ доспыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑достарыңыз/ заман құрдассыздар↓/// ↑сол сіздердің әріптес→ ^у ^уөздеріңіз заман құрдастарыңыз кино саласында→ жақсы келе жатырсыздар↓/// ↑менде сіздерді мақтап қойайын → арасында↓/// ↑көріп жүрмізғо↓/// ↑бізде көрерменбіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑үйреніп жатырмыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ііиә/ сондықтан көріңіздер→ ^уөкінбейсіздер↓/// ↑^йенді ^уол сіздің досыңыз білесізғой→ асықпай сценарии ^уойланып тұрып жазады да→ қайта-қайта/ қайта-қайта ақтарып түгел жазып↓/// ↑қазақилығы ^уөте жақсы сондықтан күшік құданы →түсірді↓/// ↑басында мен айтқам →^йей дастан мына күшік құда дегенді атты ауыстыратын шығармыз↓///↑баяғыдағы күшік күйеу деген →қазақта сөз барғо↓/// күшік құда деген сөз жоқ →^йертең ^уосы әңгіме болады ау→ деп ^йедім↓/// ↑^уол ^йенді айтқанынан қайтпайтын жігіт↓/// ↑жоқ қалады аға→ ^уосылай ^у осылай↓/// ↑бірақ киноны көргеннен кейін↓///	↑қонақ↓/// ↑^ырахмет жарнамағада ^йенді →^ырұқсат беріп жатқандарыңызға↓/// ↑^уөйткені біріншіден дастан қалдыбаев→ ^уөзіңіздің әріптесіңіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^ііиә/ бірге→ ^уойнадық/ доспыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑достарыңыз/ заман құрдассыздар↓/// ↑сол сіздердің әріптес→ ^у ^уөздеріңіз заман құрдастарыңыз кино саласында→ жақсы келе жатырсыздар↓/// ↑менде сіздерді мақтап қойайын → арасында↓/// ↑көріп жүрмізғо↓/// ↑бізде көрерменбіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑үйреніп жатырмыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ііиә/ сондықтан көріңіздер→ ^уөкінбейсіздер↓/// ↑^йенді ^уол сіздің досыңыз білесізғой→ асықпай сценарии ^уойланып тұрып жазады да→ қайта-қайта/ қайта-қайта ақтарып түгел жазып↓/// ↑қазақилығы ^уөте жақсы сондықтан күшік құданы →түсірді↓/// ↑басында мен айтқам →^йей дастан мына күшік құда дегенді атты ауыстыратын шығармыз↓///↑баяғыдағы күшік күйеу деген →қазақта сөз барғо↓/// күшік құда деген сөз жоқ →^йертең ^уосы әңгіме болады ау→ деп ^йедім↓/// ↑^уол ^йенді айтқанынан қайтпайтын жігіт↓/// ↑жоқ қалады аға→ ^уосылай ^у осылай↓/// ↑бірақ киноны көргеннен кейін↓///	Қонақ: Рахмет жарнамағада енді рұқсат беріп жатқандарыңызға. Өйткені біріншіден Дастан Қалдыбаев өзіңіздің әріптесіңіз. 1- жүргізуші: Иә, бірге ойнадық, доспыз. Қонақ: Достарыңыз, заман құрдассыздар. Сол сіздердің әріптес өздеріңіз заман құрдастарыңыз кино саласында жақсы келе жатырсыздар. Менде сіздерді мақтап қойайын арасында. Көріп жүрмізғо. Бізде көрерменбіз. 1- жүргізуші: Үйреніп жатырмыз. Қонақ: Иә, сондықтан көріңіздер өкінбейсіздер. Енді ол сіздің досыңыз білесізғой асықпай сценарий ойланып тұрып жазады да қайта-қайта, қайта-қайта ақтарып түгел жазып. Қазақилығы өте жақсы сондықтан күшік құданы түсірді. Басында мен айтқам ей Дастан мына күшік құда дегенді атты ауыстыратын шығармыз. Баяғыдағы күшік күйеу деген қазақта сөз барғо, күшік құда деген сөз жоқ ертең осы әңгіме болады ау деп едім. Ол енді айтқанынан қайтпайтын жігіт. Жоқ қалады аға осылай осылай. Бірақ киноны көргеннен кейін.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑сізді шақырып тұрадығой атауына↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ басында жарнама болған кезде күшік құда↓/// ↑күшік құдасы несі→ қазақта жоқ атты қойыпты деп →^іреніш болғандарда болды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑негативтер болды→ иә басында↓/// ↑қонақ↓/// ↑қалам ұстаған ағаларымызда кішкене/ бірақ киноны көргеннен кейін жаңағындай әңгімеге→ ^уоралған жоқ киноны көргеннен кейін↓/// ↑іиә/ ^йенді мынау донорда неге ^уөйткені кішкене шынайылыққа жақын болғаннан кейін→ ^уөмірде/ бүгінгі қоғамда болып жатқан нәрселерге→ жақын жазады↓/// ↑сондықтан донорда ^уосы ^уөңіреде болып жатқан↓/// ↑бұл ана көшірме ^йемес ^йенді ^уөзіңіз жақсы білесіз→ көшірме кинолар көбейіп кеттіғой соңғы кезде↓/// ↑^уо^йеларда көшірме жоқ/→ жаңа туынды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уөздері жазған↓///	↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑сізді шақырып тұрадығой атауына↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ басында жарнама болған кезде күшік құда↓/// ↑күшік құдасы несі→ қазақта жоқ атты қойыпты деп →^іреніш болғандарда болды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑негативтер болды→ иә басында↓/// ↑қонақ↓/// ↑қалам ұстаған ағаларымызда кішкене/ бірақ киноны көргеннен кейін жаңағындай әңгімеге→ ^уоралған жоқ киноны көргеннен кейін↓/// ↑іиә/ ^йенді мынау донорда неге ^уөйткені кішкене шынайылыққа жақын болғаннан кейін→ ^уөмірде/ бүгінгі қоғамда болып жатқан нәрселерге→ жақын жазады↓/// ↑сондықтан донорда ^уосы ^уөңіреде болып жатқан↓/// ↑бұл ана көшірме ^йемес ^йенді ^уөзіңіз жақсы білесіз→ көшірме кинолар көбейіп кеттіғой соңғы кезде↓/// ↑^уо^йеларда көшірме жоқ/→ жаңа туынды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уөздері жазған↓///	2- жүргізуші: Сізді шақырып тұрадығой атауына. Қонақ: Иә, басында жарнама болған кезде күшік құда. Күшік құдасы несі қазақта жоқ атты қойыпты деп реніш болғандарда болды. 1- жүргізуші: Негативтер болды иә басында. Қонақ: Қалам ұстаған ағаларымызда кішкене, бірақ киноны көргеннен кейін жаңағындай әңгімеге оралған жоқ киноны көргеннен кейін. Иә, енді мынау донорда неге өйткені кішкене шынайылыққа жақын болғаннан кейін өмірде, бүгінгі қоғамда болып жатқан нәрселерге жақын жазады. Сондықтан донорда осы өңіреде болып жатқан. Бұл ана көшірме емес енді өзіңіз жақсы білесіз көшірме кинолар көбейіп кеттіғой соңғы кезде. Оларда көшірме жоқ, жаңа туынды. 1- жүргізуші: Өздері жазған.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^іиә ^уөздері жазған жаңағы ^уөнімдеріңіз бар/ әріптестеріңіз бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уой жәмитті көрмегелі біраз болды↓/// ↑жәмит көшербаев↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ ^іиә сол келіп жазған→ көріңіздер/ тамашалаңыздар/ ұнайды↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// тамаша↑ ↑құрметті қазақстандықтар жалпы кинотеатрда қазір болып жатыр донар киносына барлықтарыңызды шақырамыз↓/// ↑жалпы қазақстандық кинолар көп түсірілсін жалпы бәсекелестікте жақсы→ жақсы туындылар болады↓/// ↑және де сценаристерде түзеліп келе жатыр жалпы көш жүре түзеледі↓/// ↑бұрын жалпы бір жылда →бір кино шығатын ^йеді↓/// ↑қазір ай сайын ^йекі-үш кино шығып жатыр↓/// ↑болашақта жалпы кинотеатрда жылына^йекі жүз ^йелу/ ^йекі жүз қырық кино ^уөріс көрсетеді→ ^йекен↓/// ↑сол болашақта соны ^йекі жүз қазақтың киносы болсын↓/// ↑жаңағы айтып жатқан дастан қалдыбаев-^уөзі продюсер/→ сценарист бұл киноны ^іиә↓/// ↑дастан қалдыбаев танитын болсаңыздар →квнда бірге ^уойнады→ бірақ ^йең қатты →^уөзі танымал бір → нөмірі бар↓/// ↑^йекі мыңшы↓/// фрисайл деген →нөмірі болған↓/// ↑соны ^уөте танымал→ жәнеде дастан біз ^йенді біз→ ^уон бес жылдай бірге квн ^уойнадық↓/// ↑шыныменде әзілге →^йерекше қарайды↓/// ↑сәттілік тілейміз↓/// ↑^уодан кейін тағы бір киноға түсіпсізғо↓///	↑қонақ↓/// ↑^іиә ^уөздері жазған жаңағы ^уөнімдеріңіз бар/ әріптестеріңіз бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уой жәмитті көрмегелі біраз болды↓/// ↑жәмит көшербаев↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ ^іиә сол келіп жазған→ көріңіздер/ тамашалаңыздар/ ұнайды↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// тамаша↑ ↑құрметті қазақстандықтар жалпы кинотеатрда қазір болып жатыр донар киносына барлықтарыңызды шақырамыз↓/// ↑жалпы қазақстандық кинолар көп түсірілсін жалпы бәсекелестікте жақсы→ жақсы туындылар болады↓/// ↑және де сценаристерде түзеліп келе жатыр жалпы көш жүре түзеледі↓/// ↑бұрын жалпы бір жылда →бір кино шығатын ^йеді↓/// ↑қазір ай сайын ^йекі-үш кино шығып жатыр↓/// ↑болашақта жалпы кинотеатрда жылына^йекі жүз ^йелу/ ^йекі жүз қырық кино ^уөріс көрсетеді→ ^йекен↓/// ↑сол болашақта соны ^йекі жүз қазақтың киносы болсын↓/// ↑жаңағы айтып жатқан дастан қалдыбаев-^уөзі продюсер/→ сценарист бұл киноны ^іиә↓/// ↑дастан қалдыбаев танитын болсаңыздар →квнда бірге ^уойнады→ бірақ ^йең қатты →^уөзі танымал бір → нөмірі бар↓/// ↑^йекі мыңшы↓/// фрисайл деген →нөмірі болған↓/// ↑соны ^уөте танымал→ жәнеде дастан біз ^йенді біз→ ^уон бес жылдай бірге квн ^уойнадық↓/// ↑шыныменде әзілге →^йерекше қарайды↓/// ↑сәттілік тілейміз↓/// ↑^уодан кейін тағы бір киноға түсіпсізғо↓///	Қонақ: Иә өздері жазған жаңағы өнімдеріңіз бар, әріптестеріңіз бар. 1- жүргізуші: Ой Жәмитті көрмегелі біраз болды. Жәмит Көшербаев. Қонақ: Иә, иә сол келіп жазған көріңіздер, тамашалаңыздар, ұнайды! 1- жүргізуші: Тамаша! Құрметті қазақстандықтар жалпы кинотеатрда қазір болып жатыр «Донор» киносына барлықтарыңызды шақырамыз. Жалпы қазақстандық кинолар көп түсірілсін жалпы бәсекелестікте жақсы жақсы туындылар болады. Және де сценаристерде түзеліп келе жатыр жалпы көш жүре түзеледі. Бұрын жалпы бір жылда бір кино шығатын еді. Қазір ай сайын екі-үш кино шығып жатыр. Болашақта жалпы кинотеатрда жылына 250-240 кино өріс көрсетеді екен. Сол болашақта соны 200-ді қазақтың киносы болсын. Жаңағы айтып жатқан Дастан Қалдыбаев-өзі продюсер, сценарист бұл киноны иә. Дастан Қалдыбаев танитын болсаңыздар квнда бірге ойнады бірақ ең қатты өзі танымал бір нөмірі бар. 2000шы. Фрисайл деген нөмірі болған. Соны өте танымал және де Дастан біз енді біз 15 жылдай бірге квн ойнадық. Шыныменде әзілге ерекше қарайды. Сәттілік тілейміз. Одан кейін тағы бір киноға түсіпсізғо.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ ^іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол киноны айтып кетсеңіз/ →қателеспесем шымкент↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол кино/ ^іиә ^іиә шымкент шахарында/→ төле би ауданында бір айдай жуық →^йенді дайындығы бар→ басынан аяғына дейін →со бір айдың↓/// ↑мына мандарин пикчерс→ деген бар↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑қазақша айту керек →мандаринді бізде↓/// ↑қонақ↓/// мандарин қазақшасы↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// мөндөрін/ →мөндөрін↓/// қонақ↓/// ↑бірінші ^ірет→ ^йестіп тұрмын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑біз↓/// қонақ↓/// ↑менен кейін аударып→ алсаңдаршы/ бүгінше кете берсін↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// жарайды↓/// ↑бірінші жүргізушім ↑әзілдесіп жатырмыз ^йендім ↑қонақ ↑^йенді мөндөрін дейді қазақтарда мандарин пикчерс →^ыробот әйел деген кино↓/// ↑басты ^ірөлде →сол мен және жұлдыз ханым↓/// ↑жұлдызғада ^ыриза болдым →актёрлық шеберлігі →^уөте керемет↓/// ↑бірінші ^ірет сахналас болдық↓///	↑қонақ ^іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол киноны айтып кетсеңіз/ →қателеспесем шымкент↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол кино/ ^іиә ^іиә шымкент шахарында/→ төле би ауданында бір айдай жуық →^йенді дайындығы бар→ басынан аяғына дейін →со бір айдың↓/// ↑мына мандарин пикчерс→ деген бар↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑қазақша айту керек →мандаринді бізде↓/// ↑қонақ↓/// мандарин қазақшасы↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// мөндөрін/ →мөндөрін↓/// қонақ↓/// ↑бірінші ^ірет→ ^йестіп тұрмын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑біз↓/// қонақ↓/// ↑менен кейін аударып→ алсаңдаршы/ бүгінше кете берсін↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// жарайды↓/// ↑бірінші жүргізушім ↑әзілдесіп жатырмыз ^йендім ↑қонақ ↑^йенді мөндөрін дейді қазақтарда мандарин пикчерс →^ыробот әйел деген кино↓/// ↑басты ^ірөлде →сол мен және жұлдыз ханым↓/// ↑жұлдызғада ^ыриза болдым →актёрлық шеберлігі →^уөте керемет↓/// ↑бірінші ^ірет сахналас болдық↓///	Қонақ: Иә. 1- жүргізуші: Сол киноны айтып кетсеңіз, қателеспесем Шымкент. Қонақ: Ол кино, иә иә Шымкент шахарында, Төле би ауданында 1 айдай жуық енді дайындығы бар басынан аяғына дейін со 1 айдың. Мына мандарин пикчерс деген бар. 1- жүргізуші: Қазақша айту керек мандаринді бізде. Қонақ: Мандарин қазақшасы. 3- жүргізуші: Мөндөрін, мөндөрін. Қонақ: Бірінші рет естіп тұрмын. 1- жүргізуші: Біз. Қонақ: Менен кейін аударып алсаңдаршы, бүгінше кете берсін. 3- жүргізуші: Жарайды. 1- жүргізуші: Әзілдесіп жатырмыз енді. Қонақ: Енді мөндөрін дейді қазақтарда мандарин пикчерс робот әйел деген кино. Басты рөлде сол мен және Жұлдыз ханым. Жұлдызғада риза болдым актёрлық шеберлігі өте керемет. Бірінші рет сахналас болдық.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// жұлдыз әбдікаримова↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ ^іиә сол киномда келесі жылы →алдыда келе жатқан сол↓/// ↑ақпан айындама ^йекен→ ^йенді↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жиырма үш-жылға дайындалып жатыр→ ^іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ сондықтан ^уол кинода көрерменнің киноның көңілінен шығады деп→ сеніп айта'ламын↓///. ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑аумин↓/// ↑қонақ↓/// ↑неге бұл ^уөзбек фильм↓/// ↑^уөзбек ағайындардың тоқсаныншы жылдары болған темір хотун деген ^йестулеріңіз болса кино болған↓/// ↑^йекінші жүргізуші↑ ↑қызыққой↓/// ↑қонақ↓/// ↑бәрақ соны жаңағы мандарин пикчерс ұжымы ^уөзбекстанмен келісіп/ авторлық құқығына алып/ біздің ^уөзіміздің қазақи менталитетке аударып/ жағашалап түсірді↓///	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// жұлдұз әб̊дікарыймова↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ ійә сол гұйномда ͡гелесі жылы →алдыда ͡геле жатқан сол↓/// ↑ақпан айындама ^йекен→ ^йенді↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жыйырма'үш -жылға дайындалыб̊ жатыр→ ійә↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ сондұқтан ^уол гұйнода ͡гөрөрмөннің ͡гұйнонұң ͡гөңүлүнен шығады деп→ сеніб̊ ͡айт'аламын ↓///. ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑аумыйн↓/// ↑қонақ↓/// ↑неге ͡б̊ұл ^уөзб̊өк фильм↓/// ↑^уөзб̊өг ағайындардың тоқ̊саныншы жылдары ͡б̊олған темір хотұун деген ^йестүулөрүңүз ͡б̊олса ͡гұйно ͡б̊олған↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↑ ↑қызыққой↓/// ↑қонақ↓/// ↑бәрақ̊ сонұ жаңағы мандарыйм пійкчерс ұжұмұ ^уөзб̊өк̊стаммең гелісіп/ авторлұқ құқұғұн'алып / біздің ^уөзүмүздің ͡ғазақый менталыйтетк'аударып / жағашалап түсүрдү↓///	2- жүргізуші: Жұлдыз Әбдікаримова. Қонақ: Иә, иә сол киномда келесі жылы алдыда келе жатқан сол. Ақпан айындама екен енді. 1- жүргізуші: 23-жылға дайындалып жатыр иә. Қонақ: Иә, сондықтан ол кинода көрерменнің киноның көңілінен шығады деп сеніп айта аламын. 1- жүргізуші: Аумин! Қонақ: Неге бұл өзбек фильм. Өзбек ағайындардың тоқсаныншы жылдары болған темір хотун деген естулеріңіз болса кино болған. 2- жүргізуші: Қызыққой. Қонақ: Бірақ соны жаңағы мандарин пикчерс ұжымы Өзбекстанмен келісіп, авторлық құқығына алып, біздің өзіміздің қазақи менталитетке аударып, жағашалап түсірді.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бұл франшиза сияқты→ іиә сондай бір правасын алып↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бізде бір үлгі алатын тұсы →дейікші барлық кинотеатрларында →әлемдік/ галивудтық қандай ^йелдің →киносы келсін →^уолар міндетті түрде→ ^уөзбекше тілге аударады↓/// ↑^уөзбек тіліне жазылады→ үлкен банергеде→ ^уөзбек тілінде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑афишасы ^іиә↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑афишасы ^іиә/ бізде ^йестуімше →мен ^йестіп күлгем→ қай бір жылдары кин-конг туралы→ кино болдығой↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑сол ↑^уөзбекстанда да болған→ ^уорысшасы қалай ^йеді ұмытып қалдым →бірдеңе кин-конг деп тұрады↓/// ↑соны ^уөзбекстанда үлкен қылып афишаға қойып қойғанғой→ кинг-конгпен↓/// ↑кинг-конг құтырияпты деп↓/// ↑кинг-конг құтарып жатыр→ деген неғо↓/// ↑ашуланып жатыр↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑бұл франшыйза сыййақты→ ійә сондай бір правасын алып↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑бізде ͡б̊ір үлг'алатын тұсұ →дейік̊ші ͡б̊арлық кұйнотеатрларында →әлемдік/ галыйвұудтұқ қандай ^йелдің →кұйносұ ͡гелсін →^уолар міндетті түрдө→ ^ыөзб̊өк̊шө тілг'аударады ↓/// ↑^уөзб̊өк тіліне жазылады→ үлкөм банергеде→ ^уөзб̊өк тілінде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑афыйшасы 'йә ↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑афыйшасы 'йә / бізде ^йестүуүмшө →мен ^йестіп күлгөм→ қай бір жылдары ͡гійң-гоңг тұуралы→ кұйно ͡б̊олдұғой↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// ^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑сол ↑^уөзб̊өк̊станда да ͡б̊олған→ ^уорұшшасы қалай ^йед' ұмұтұп қалдым →бірдеңе ͡гійң-гоңг деп тұрады↓/// ↑сонұ ^уөзб̊өк̊станд'үлкөн қылыб̊ ͡афыйшаға ͡ғойұп қойғаңғой→ кійңг-коңгпен↓/// ↑кійңг-коңг құтұрұйапты деп↓/// ↑кійңг-коңг құтарыб̊ жатыр→ деген неғо↓/// ↑ашұуланыб̊ жатыр↓///	1- жүргізуші: Бұл франшиза сияқты иә сондай бір правасын алып. 3- жүргізуші: Иә. 2- жүргізуші: Бізде бір үлгі алатын тұсы дейікші барлық кинотеатрларында әлемдік, галивудтық қандай елдің киносы келсін олар міндетті түрде өзбекше тілге аударады. Өзбек тіліне жазылады үлкен банергеде өзбек тілінде. 1- жүргізуші: Афишасы иә. 2- жүргізуші: Афишасы иә, бізде естуімше мен естіп күлгем қай бір жылдары кин-конг туралы кино болдығой. 1- жүргізуші: Иә. 2- жүргізуші: Сол Өзбекстандада болған орысшасы қалай еді ұмытып қалдым бірдеңе кин-конг деп тұрады. Соны Өзбекстанда үлкен қылып афишаға қойып қойғанғой кинг-конгпен. Кинг-конг құтырияпты деп. Кинг-конг құтарып жатыр деген неғо. Ашуланып жатыр.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑кинг-конг гака↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑кинг-конг гака↓/// ↑кинг-конг құтыриапты деп↓/// ↑солай жарнамамен↓/// ↑әр нәрсені ^уолар қазақ →^уөзбек тіліне аударып тастайды↓/// ↑кез-келген↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бізде кинотеатрларға айтайық →^уонда↓/// ↑құрметті кинотеатр іиелері біздеде→ ^уосы афишаларды қазақ тілінде жазыңыздар↓/// ↑^уөзбекстанда қатын қотын бізде ^ыробот деп айтады ^іиә →шымкентте↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑әйел↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑^ыробот әйел↓/// ↑тамаша/ көрермендерді кинотеатрға шақырамыз↓/// ↑кампоттан ішпедіңізғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑ішем/ ішем сіз ^йесімізге салған сайын ішіп ^уотырамыз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑маркетинг туралы сұрайын деп ^йедім→ кейбір фильмдерде маркетінг жағынан сіздерге ^ірежиссёр продюсерлер айтуы мүмкін да→ ^уосындай қазір хайп жасасақ инстаграмға тик-токқа ^уосындай видео салсақ ^уол продвижениасына жақсы болады деп↓/// ↑сіздің ^йенді әлеуметтік желіде тарап жүрғо →қаншама видеоларыңыз киіз үйде басқа алаңдарда соның барлығы қалай болып жатыр↓/// ↑^уөздеріңіздің ^уойларыңызға келіп жатырма→ сіздерге біреу тапсырма беріп жатырма↓/// ↑^уосындай істеңдерші деп↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑кійңг-коңг гака↓/// ^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑кійңг-коңг гака↓/// ↑кійңг-коңг құтұрұйапты деп↓/// ↑солай жарнамамен↓/// ↑әр нәрсені ^уолар ғазақ →^уөзб̊өк тіліне'аударып тастайды↓/// ↑кез-гелген↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑бізде ͡гұйнотеатрларғ'айтайық →^уонда↓/// ↑құрметті ͡гұйнотеатр ійелері ͡б̊іздеде→ ^уос'афыйшаларды қазақ тілінде жазыңыздар↓/// ↑^уөзб̊өк̊станда ͡ғатың ғотұм бізде ^ұроб̊от деб̊ ͡айтад'ійә →шымкентте↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑әйел↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ұроб̊от әйел↓/// ↑тамаша/ көрөрмөндерді ͡гұйнотеатрға шақырамыз↓/// ↑кампоттан ішпедіңізғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑ішем/ ішем сіз ^йесімізге салған сайын ішіп ^уотұрамыз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑маркетійңг тұуралы сұрайын деп ^йедім→ кейб̊ір фійльмдерде маркетіңг жағынан сіздерге ^ірежійссёр продйұусөрлөр айтұуұ мүмкүн⁀да→ ^уосұндай ғазір хайп жасасағ ыйнстаграмға тійк-токқа ^уосұндай війдео салсақ ^уол продвұйженійәсына жақ̊сы ͡б̊олады деп↓/// ↑сіздің ^йенд'әлеумөттүк желіде тараб̊ жүрғо →қаншама війдеоларыңыз гійіз үйдө ͡б̊асқ'алаңдарда сонұң барлығы қалай болұб̊ жатыр↓/// ↑^уөздөрүңіздің ^уойларыңызға ͡геліб̊ жатырма→ сіздерге ͡б̊іреу тап̊сырма ͡б̊еріб̊ жатырма↓/// ↑^уосұндай істеңдерші деп↓///	1- жүргізуші: Кинг-конг гака. 2- жүргізуші: Кинг-конг гака. Кинг-конг құтырияпты деп. Солай жарнамамен. Әр нәрсені олар қазақ өзбек тіліне аударып тастайды. Кез-келген. 1- жүргізуші: Бізде кинотеатрларға айтайық онда. Құрметті кинотеатр иелері біздеде осы афишаларды қазақ тілінде жазыңыздар. Өзбекстанда қатын қотын бізде робот деп айтады иә Шымкентте. 2- жүргізуші: Әйел. 1- жүргізуші: Робот әйел. Тамаша, көрермендерді кинотеатрға шақырамыз. Кампоттан ішпедіңізғой. Қонақ: Ішем, ішем сіз есімізге салған сайын ішіп отырамыз. 3-жүргізуші: Маркетинг туралы сұрайын деп едім кейбір фильмдерде маркетинг жағынан сіздерге режиссёр продюсерлер айтуы мүмкін да осындай қазір хайп жасасақ инстаграмға тик-токқа осындай видео салсақ ол продвижениясына жақсы болады деп. Сіздің енді әлеуметтік желіде тарап жүрғо қаншама видеоларыңыз киіз үйде басқа алаңдарда соның барлығы қалай болып жатыр. Өздеріңіздің ойларыңызға келіп жатырма сіздерге біреу тапсырма беріп жатырма. Осындай істеңдерші деп.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑ал не деп жатыр↓/// ↑қонақ↓/// ↑мысалы нұрлан мырза киносын түсіреді сол жерден →жаңағы көрерменге бір жағы түсінікті →бір жағы қызықты болуы үшін жаңағы кішкене-кішкене арасынан үзінді алады да→ жаңағы жарнама жасаладығо↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑сол сияқты ^уол →^йенді сол продюсерлер мен ^ірежиссёрлар шешеді бізде↓/// ↑^уоны біздің келісімімізсіз ақ↓/// ↑біз ^йенді киноға түстік келіскен жаңағы ^ыуақыты болды деген сияқты →^уөтті кетті ары қарай ^уөздері↓/// ↑ал жаңағы жаңағы киіз үй сияқтылар → ^уолар арасындағы біздің әзілдеріміз →^уол киноға қатысы жоқ↓/// ↑ана тақиялы періштедегі бәрі салып жүргеннен кейінгі →қызық үшін бізде көрейікші деп→ ^уол әзіл арадағы ^уөнер адамдарының↓/// ↑^уондайлар боп тұрады ^йенді↓///	↑^еекінші жүргүзүушү↓/// ↑ал не деб̊ жатыр↓/// ↑қонақ↓/// ↑мысалы нұрлан мырза ͡гұйносұн түсүрөді сол жерден →жаңағы ͡гөрөрмөңге ͡б̊ір жағы түсүнүкті →бір жағы қызықты ͡б̊олұуы'үшүн жаңағы ͡гішкене-͡гішкене'арасынан үзүнд'алады⁀да→ жаңағы жарнама жасаладығо↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// ↑қонақ↓/// ↑сол сыййақты ^уол →^йенді сол продйұусөрлөр мен ^ірежійссёрлар шешеді ͡б̊ізде↓/// ↑^уонұ ͡б̊іздің ͡гелісіміміссіз ақ↓/// ↑біз ^йенді ͡гұйноға түстүк келіскен жаңағы ^ұуақыты ͡б̊олдұ деген сыййақты →^уөттү кетт'ары қарай ^ыөздөрү↓/// ↑ал жаңағы жаңағы ͡гійіз үй сыййақтылар → ^уолар арасындағы ͡б̊іздің әзілдеріміз →^ыол гұйноға ͡ғатысы жоқ↓/// ↑ана тақыйалы періштедегі ͡б̊әрі салыб̊ жүргөннөң гейіңгі →қызығ үшүм бізде ͡гөрөйүк̊ші деп→ ^уол әзіл арадағы ^уөнөр адамдарының↓/// ↑^уодайлар ͡б̊оп тұрады ^йенді↓///	1-жүргізуші: Ал не деп жатыр. Қонақ: Мысалы Нұрлан мырза киносын түсіреді сол жерден жаңағы көрерменге бір жағы түсінікті бір жағы қызықты болуы үшін жаңағы кішкене-кішкене арасынан үзінді алады да жаңағы жарнама жасаладығо. 3-жүргізуші: Иә. Қонақ: Сол сияқты ол енді сол продюсерлер мен режиссёрлар шешеді бізде. Оны біздің келісімімізсіз ақ. Біз енді киноға түстік келіскен жаңағы уақыты болды деген сияқты өтті кетті ары қарай өздері. Ал жаңағы жаңағы киіз үй сияқтылар олар арасындағы біздің әзілдеріміз ол киноға қатысы жоқ. Ана тақиялы періштедегі бәрі салып жүргеннен кейінгі қызық үшін бізде көрейікші деп ол әзіл арадағы өнер адамдарының. Ондайлар боп тұрады енді.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑үшінші жүргізуші↓/// ↑халық кейде түсінбей жатады ^іиә→ ^уондайларды↓/// ↑қонақ↓/// ↑түсінбейтіндер түсінбейді ^ұуақыт ^уөте келе↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑түсінетіндер түсінеді↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә/ ^ұуақыт ^уөте келе түсінеді→ ^йештеңе жоқ↓/// ↑қазір жастарды бізде→ түсініп жатырмызғой↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑мен қуанып ^уотырғаным шынымен сонау бауыржан шоу театрынан бастап/→ ^уөзіміз жеке білетін мысалы көк масквич/ жиырма бес мың теңгема ^йеді→ ^уодан кейінгі жаңағы анау түзету несіндегі и шықши сөйлесейік деп→ келетін ^йенді сіздің әрбір ^уобраздарыңызды біз жақсы білеміз↓/// ↑сіздің табиғатыңызд'ауылдың ақкөңіл әкесі/→ ауылдың ақкөңіл көкесі ағасы міндетті түрде болады↓/// ↑ал сіз сол ^ұуақыттан бері тоқтап қалмай/ қой заман ^уөзгердіғой→ мен бір кәсіппен айналысайын басқа мамандыққа кетейін демей→ әлі бізбен біргесіз тик-токтанда инстаграмнанда көреміз↓/// ↑сол үшін сізге→ біз ^ырахмет айтқымыз келеді↓/// ↑алдыңғ'аға бізге үлгі болып →жүрсіз↓/// ↑^йенді бір сұрақ жастармен қаншалықты санасасыз →жаңағындай хайптарға қаншалықты жиі барасыз↓/// ↑тағыда бір жаңа ұсыныс →түссе қарсы ^йемессізба алдағы ^ұуақыттарда↑	↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑халық кейде түсүмбөй жатад'ійә → ^уондайларды↓/// ↑қонақ↓/// ↑түсүмбөйтіндер түсүмбөйді ^ұуақыт ^йөтө келе↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑түсүнөтіндер түсүнөді↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ ^ыуақыт ^уөтө келе түсүнөді→ ^йештеңе жоқ↓/// ↑қазір жастарды ͡б̊ізде→ түсүнүб̊ жатырмызғой↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑мең ғұуанып ^уотұрғаным шынымен сонау ͡б̊ауұржан шоу театрынам бастап/→ ^уөзүмүж жеке ͡б̊ілетін мысалы ͡гөг масквыйч/ жыйырма ͡б̊ес мың теңгема ^йеді→ ^уодаң гейіңгі жаңағ'анау түзөтүу несіндегі и шық̊шый сөйлөсөйік⁀деп→ келетін ^йенді сіздің әрб̊ір ^уоб̊раздарыңызды ͡б̊іж жақ̊сы ͡б̊ілеміз↓/// ↑сіздің таб̊ыйғатыңызд'ауұлдұң ақкөңүл әкесі/→ ауұлдұң ақкөңүл гөкөс'ағасы міндетті түрдө ͡б̊олады↓/// ↑ал сіс сол ^ұуақыттам бері тоқтап қалмай/ қой заман ^уөзгөрдүғой→ мем бір ͡гәсіппен айналысайым басқа мамандыққа ͡гетейін демей→ әлі ͡б̊ізб̊ем біргесіз тійк-токтанда инстаграмнанда көрөмүз↓/// ↑сол үшүн сізге→ біз ^ырахмет айтқымыз геледі↓/// ↑алдыңғ'аға бізг'үлгү болұп →жүрсүз↓/// ↑^йенді ͡б̊ір сұрағы жастармең ғаншалықты санасасыз →жаңағындай хайптарға ͡ғаншалықты жійі ͡б̊арасыз↓/// ↑тағы⁀да ͡б̊ір жаң'ұсұнұс →түссө қарсы ^йемессізб̊'алдағы^ұуақыттарда↑	3-жүргізуші: Халық кейде түсінбей жатады иә ондайларды. Қонақ: Түсінбейтіндер түсінбейді уақыт өте келе. 2-жүргізуші: Түсінетіндер түсінеді. Қонақ: Иә, уақыт өте келе түсінеді ештеңе жоқ. Қазір жастарды бізде түсініп жатырмызғой. 3-жүргізуші: Мен қуанып отырғаным шынымен сонау Бауыржан шоу театрынан бастап, өзіміз жеке білетін мысалы көк масквич, жиырма бес мың теңгема еді одан кейінгі жаңағы анау түзету несіндегі и шықши сөйлесейік деп келетін енді сіздің әрбір образдарыңызды біз жақсы білеміз. Сіздің табиғатыңызда ауылдың ақкөңіл әкесі, ауылдың ақкөңіл көкесі ағасы міндетті түрде болады. Ал сіз сол уақыттан бері тоқтап қалмай, қой заман өзгердіғой мен бір кәсіппен айналысайын басқа мамандыққа кетейін демей әлі бізбен біргесіз тик-токтанда инстаграмнанда көреміз. Сол үшін сізге біз рахмет айтқымыз келеді. Алдыңғы аға бізге үлгі болып жүрсіз. Енді бір сұрақ жастармен қаншалықты санасасыз жаңағындай хайптарға қаншалықты жиі барасыз. Тағыда бір жаңа ұсыныс түссе қарсы емессізба алдағы уақыттарда?
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑іиә/ сұр ағыңызға→ ^ырахмет↓/// ↑шақырып жатыр аллаға шүкір→ киноларға ^уөздеріңіз сиақты азаматтар↓/// ↑мен бірінші бұғанға дейінгі бір-^уекі бағдарламаларда айтқанмын→ мен бірінші сценариймен танысамын/→ бірінші ақшаға келіспеймін↓/// ↑бірінші сценарийға танысып ^уөзім табиғатыма келіп/ ^йенді анандай артық ұйатты нәрселер ұйатты бірдемелер болып жатса →бастартамын↓/// ↑сценарий ұнаса келісіп содан кейін барып →жаңағы гонорарымыза келісіп ары қарай жұмыс істеймін↓/// ↑^уол жастармен жұмыс істеген→ ^уөте қызықты ^уодан кейін кәзіргі жастар ^уөсіп-^уөніп былай жарқырап→ келе жатырғо↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жас ^ірежиссёрлар көп іиә↓///	↑қонақ↓/// ↑ійә/ сұр ағыңызға→ ^ырахмет↓/// ↑шақырыб̊ жатыр аллаға шүкүр→ кұйноларғ'өздөрүңіз сыййақт'азаматтар ↓/// ↑мем бірінші ͡б̊ұғаңға дейіңгі ͡б̊ір-екі ͡б̊ағдарламаларда'айтқаммын → мем бірінші сенарыймен танысамын/→ бірінш'ақ̊шаға келіспеймін↓/// ↑бірінші ссенарыййға танысып ^уөзүм таб̊ыйғатыма ͡геліп/ ^йенд'анандай артығ ұйатты нәрселер ұйатты ͡б̊ірдемелер ͡б̊олұб̊ жатčа →бастартамын↓/// ↑сенарый ұнаса ͡гелісіп̊ содаң гейім барып →жаңағы гонорарымыза ͡гелісіб̊ ͡ары қарай жұмұс істеймін↓/// ↑^уол жастармен жұмұс істеген→ ^уөтө қызықты ^йодаң гейің гәзіргі жастар ^йөсүп-^йөнүп пылай жарқырап→ келе жатырғо↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жас ^ірежійссёрлар ͡гөб̊ ͡ійә↓///	Қонақ: Иә, сұрағыңызға рахмет. Шақырып жатыр Аллаға шүкір киноларға өздеріңіз сияқты азаматтар. Мен бірінші бұғанға дейінгі бір-екі бағдарламаларда айтқанмын мен бірінші сценариймен танысамын, бірінші ақшаға келіспеймін. Бірінші сценарийға танысып өзім табиғатыма келіп, енді анандай артық ұятты нәрселер ұятты бірдемелер болып жатса бастартамын. Сценарий ұнаса келісіп содан кейін барып жаңағы гонорарымыза келісіп ары қарай жұмыс істеймін. Ол жастармен жұмыс істеген өте қызықты одан кейін кәзіргі жастар өсіп-өніп былай жарқырап келе жатырғо. 1-жүргізуші: Жас режиссёрлар көп иә.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^іиә көп ^ірежиссёрларда →продюсерлерде ^уолармен жұмыс істеген қызықты ^уөзіңде жастардан үйренетін кездерің болады↓/// ↑арасында жаңағы бос кезде қалжыңдап шаршағаныңды басып↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑вайн түсіріп↓/// қонақ↓/// ↑билейік аға мынандай биді↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑^уонда асықпаңыз/ асықпаңыз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑би биді күшті билейді ^йекен↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑бізде бір видео бар/ көріп алайықшы↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑видео бар/ көріп алайық сосын әңгімелесеміз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑көрейік ^уол биді мен білемін десеңізші↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑кеттік↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ^ыуууу↑ ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бұл жерде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мен түсіндім бұл би қайдар^йекенін бұл би қайдан ^йекенін түсіндім↓///	↑қонақ↓/// ↑ійә көп ^ірежійссёрларда →продйұусөрлөрдө ^уолармен жұмұс істегең ғызықты ^йөзүңдө жастардан үйрөнөтің гездерің болады↓/// ↑арасында жаңағы ͡б̊ос кезде қалжыңдап̊ шаршағаныңды ͡б̊асып↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑вайн түсүрүп↓/// қонақ↓/// ↑бійлейіг аға мынандай бійді↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑онда'асықпаңыз / асықпаңыз↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑бій бійді ͡гүштү ͡б̊ійлейді ^йекен↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑бізде ͡б̊ір війдео ͡б̊ар/ көрүб̊ ͡алайық̊шы↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑війдео ͡б̊ар/ көрүб̊ ͡алайық̊ сосұн әңгімелесеміз↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑көрөйүк ^уол бійді мем білемін десеңішші↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑кеттік↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша↑ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// уұуұуұу↑ ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑бұл жерде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мен түсүндүм бұл бій ғайдарйекенім бұл бій ғайдан^йекенін түсүндүм↓///	Қонақ: Иә көп режиссёрларда продюсерлерде олармен жұмыс істеген қызықты өзіңде жастардан үйренетін кездерің болады. Арасында жаңағы бос кезде қалжыңдап шаршағаныңды басып. 2-жүргізуші: Вайн түсіріп. Қонақ: Билейік аға мынандай биді. 2-жүргізуші: Онда асықпаңыз, асықпаңыз. 1-жүргізуші: Би биді күшті билейді екен. 3-жүргізуші: Бізде бір видео бар, көріп алайықшы. 2-жүргізуші: Видео бар, көріп алайық сосын әңгімелесеміз. 1-жүргізуші: Көрейік ол биді мен білемін десеңізші. 2-жүргізуші: Кеттік. 1-жүргізуші: Тамаша! 3-жүргізуші: Уууу! 2-жүргізуші: Бұл жерде. 1-жүргізуші: Мен түсіндім бұл би қайдар екенін бұл би қайдан екенін түсіндім.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑нешінші/ ↑нешінші класстан бұл↓///↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сүңгір қайықтан келген биғо↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑кішкентайғо↓/// ↑қонақ↓///↑жаңа ғана айттымғо шымкент шаһарында кейде ^уөздеріңіз білесіздер шаршайтын кездер болады↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ ^іиә/ ^іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑мына техниканы дайындаған кезде күтіп ^уотыратын ^ы^ұуақыт болады↓/// ↑сол кезде бір ұйқыашар биі деп аталады↓/// ↑жаңағы әбеке ағаларың бар біз әбеке бәріміз бірге ^уоқығанбыз/ бірге театрда жұмыс істедік↓/// ↑кішкене ұйқымызды ашайық деп ^у өзіміз жай ^йерігіп билей салғанбыз↓///	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑нешінші/ ↑нешінші ͡гласстам бұл↓///↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сүңгүр ғайықтаң гелгем бұйғо↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑кішкентайғо↓/// ↑қонақ↓///↑жаңа ған'айттымғо шымкент ш̆ахарында ͡гейде ^уөздөрүңіз ͡б̊ілесіздер шаршайтың гездер ͡б̊олады↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ ійә/ ійә↓/// ↑қонақ↓/// ↑мына технійканы дайындағаң гезде ͡гүтүп ^йотұратын ^ұуақыт полады↓/// ↑сол гезде ͡б̊ір ұйқұашар ͡б̊ійі деб̊ ͡аталады↓/// ↑жаңағы'әб̊еке ағаларың бар ͡б̊із әб̊еке ͡б̊әріміз ͡б̊ірге ^уоқұғамбыз/ бірге театрда жұмұс істедік↓/// ↑кішкен'ұйқұмұзды ашайығ ͡деп^уөзүмүж жай ^йерігіп пійлей салғамбыз↓///	2-жүргізуші: Нешінші, нешінші класстан бұл. 1-жүргізуші: Сүңгір қайықтан келген биғо. 2-жүргізуші: Кішкентайғо. Қонақ: Жаңа ғана айттымғо Шымкент шаһарында кейде өздеріңіз білесіздер шаршайтын кездер болады. 3-жүргізуші: Иә, иә, иә. Қонақ: Мына техниканы дайындаған кезде күтіп отыратын уақыт болады. Сол кезде бір ұйқыашар биі деп аталады. Жаңағы Әбеке ағаларың бар біз Әбеке бәріміз бірге оқығанбыз, бірге театрда жұмыс істедік. Кішкене ұйқымызды ашайық деп өзіміз жай ерігіп билей салғанбыз.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑ұжымға шамалы көңіл-күй↓///↑қонақ↓/// ↑жігіттер түсіріп алғанда соны салып жіберген↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓///↑менде ұйқ 'ашқым кеп тұр↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә түнгі сағат↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑көрермендерде ұйқы/ түнгі сағат↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уон бір жарым болды ^іиә/ бір ұйқы ашып жіберсек барлығымыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уонда ^уортаға шығып барлық жастар биге шақырайық↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑ал кеттік жаңағы музыка бізде бар↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уосы жерде түнгі студияда нұрлан мырзамен бірге бір би↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑менба↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑әбекенің ^уорнына↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жоқ/ ↑әбекеңе жету қайда↓/// ↑шынымен билеймізба↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә кеттік↓/// ↑жаңағыны қайталай берсеңіздер болады↓/// ↑браво↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша бұл ^йенд↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑ұйқыашар болсын↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ұжұмға шамалы ͡гөңүл-гүй↓///↑қонақ↓/// ↑жігіттер түсүрүб̊ ͡алғанда сонұ салыб̊ жіб̊ерген↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓///↑менд'ұйқұ ашқ̊ым ͡геп тұр↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә түңгү сағат↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑көрөрмөндерд'ұйқұ / түңгү сағат↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уом бір жарым болд'ійә / бір ұйқ'ашып жіб̊ерсек барлығымыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уонда ^уортаға шығып парлығ жастар ͡б̊ійге шақырайық↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ал геттіг жаңағы мұузұка ͡б̊ізде ͡б̊ар↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уосұ жерде түңгү стұудыййада нұрлан мырзамем бірге ͡б̊ір ͡б̊ій↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мемба↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// ^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑әб̊екенің ^йорнұна↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жоқ/ ↑әб̊екеңе жетүу ͡ғайда↓/// ↑шынымем бійлеймізб̊а↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә кеттік↓/// ↑жаңағыны қайталай берсеңіздер ͡б̊олады↓/// ↑браво↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша ͡б̊ұл ^йенд↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ұйқұашар ͡б̊олсұн↓///	1-жүргізуші: Ұжымға шамалы көңіл-күй.Қонақ: Жігіттер түсіріп алғанда соны салып жіберген. 2-жүргізуші: Менде ұйқы ашқым кеп тұр. 3-жүргізуші: Иә түнгі сағат. 2-жүргізуші: Көрермендерде ұйқы, түнгі сағат. 3-жүргізуші: Он бір жарым болды иә, бір ұйқы ашып жіберсек барлығымыз. Қонақ: Онда ортаға шығып барлық жастар биге шақырайық. 2-жүргізуші: Ал кеттік жаңағы музыка бізде бар. 3-жүргізуші: Осы жерде түнгі студияда Нұрлан мырзамен бірге бір би. 1-жүргізуші: Мен ба. 3-жүргізуші: Иә. 2-жүргізуші: Әбекенің орнына. 1-жүргізуші: Жоқ, Әбекеңе жету қайда. Шынымен билеймізба. 3-жүргізуші: Иә кеттік. Жаңағыны қайталай берсеңіздер болады. Браво! 1- жүргізуші: Тамаша бұл енді. 2- жүргізуші: Ұйқыашар болсын.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑трендке айналған биғой↓/// ↑бұл ^йенді костюммен киген би ^уол да тарасын трендке↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑жоқ ұйқыашар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жаңа ұйқыашар туралы айтып кеттік↓/// ↑менде мынандай↓/// ↑қонақ↓/// ↑жастар сұрағаннан кейін↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^ырахмет↑ ↑қонақ↓/// ↑кішкене ыңғайсыздау болсада↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жоқ ^ұуайымдамаңыз↓/// ↑сіз ^уөзіңіз ұйқыашар жаттығулар жасайды ^йекенсіз күнде ^уөзіңіз күн сайын↓/// ↑^ыраспа↑ ↑қонақ↓/// ↑қандай жаттығу ^йекен ^уол↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мында жазып қойыпты/ а бұл саталдың сұрақтары ^йекенғой/ ↑үшінші жүргізуші↓/// нешеде тұрасыз таңертең күнде↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑трендк'айналған бұйғой↓/// ↑бұл ^йенді ͡гостйұуммөң гійгем бій ^уол⁀да тарасын трендке↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑жоғ ұйқұашар↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жаң'ұйқұашар тұурал'айтып кеттік↓/// ↑менде мынандай↓/// ↑қонақ↓/// ↑жастар сұрағаннаң гейін↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^ырахмет↑ ↑қонақ↓/// ↑кішкен'ыңғайсыздау болсада↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жоқ ^ұуайымдамаңыз↓/// ↑сіз ^уөзүңүз ұйқұашар жаттығұулар жасайды ^йекенсіз гүнд'өзүңүз күн сайын↓/// ↑^ыраспа↑ ↑қонақ↓/// ↑қандай жаттығұу ^йекен ^уол↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мында жазып қойұптұ/ а бұл саталдың сұрақтары ^йекеңғой/ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// нешеде тұрасыз таңертең ͡гүндө↓///	1- жүргізуші: Трендке айналған биғой. Бұл енді костюммен киген би ол да тарасын трендке. 2- жүргізуші: Жоқ ұйқыашар. 1- жүргізуші: Жаңа ұйқыашар туралы айтып кеттік. Менде мынандай. Қонақ: Жастар сұрағаннан кейін. 2- жүргізуші: Рахмет! Қонақ: Кішкене ыңғайсыздау болсада. 1- жүргізуші: Жоқ уайымдамаңыз. Сіз өзіңіз ұйқыашар жаттығулар жасайды екенсіз күнде өзіңіз күн сайын. Распа? Қонақ: Қандай жаттығу екен ол. 1- жүргізуші: Мында жазып қойыпты, а бұл Саталдың сұрақтары екенғой. 3- жүргізуші: Нешеде тұрасыз таңертең күнде
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^уой менде күнде мынандай ^ұуақытта тұрамын/ мынандай ^ұуақытта шай ішемін деген ^ірежим жоқ↓/// ↑мысалы кино басталған кезде ^уөздеріңіз білесіздер таңғы бесте алып кетеді↓/// ↑түнгі ^уон бірде келесіңда құлайсың↓/// ↑тек ұйқың қанса ^йекек деп ^уотырасың↓/// ↑қай ^ұуақытта тамағын береді/ сол кезде тамағын ішеміз↓/// ↑басқа жерде кішкене ұйқымды қандырып асықпай тоғызға дейін кейде тоғыз жарымға дейін↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қуандық мырза ^уонда басқа сұрақ↓/// ↑жалпы кинотүсірілім болады↓/// ↑мен білемғо азанғы бесте алып кетеді сосын түнгі ^уон бірде әкеліп тастайды↓/// ↑қонақ↓/// ↑^йенді сұраған соң айтып ^у отырмынғой↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ жалпы кино біткеннен кейін ↑қуандық мырза ^уөзі боладығо кинодан шаршап бір балыққа бару деген сиақты↓/// ↑^уөзіңіздің хоббиіңіз футбол ^уойнайтын шығарсыз↓///	↑қонақ↓/// ↑^уой менде ͡гүндө мынандай ^ұуақытта тұрамын/ мынандай ^ұуақытта шай ішемін деген ^ірежійм жоқ↓/// ↑мысалы ͡гұйно ͡б̊асталғаң гезд'өздөрүңіз білесіздер таңғы ͡б̊ест'алып кетеді↓/// ↑түңгү ^уом бірде ͡гелесіңда ͡ғұлайсың↓/// ↑тег ұйқұң ͡ғанса ^йекек деп^уотұрасың↓/// ↑қай ^ұуақытта тамағым береді/ сол гезде тамағын ішеміз↓/// ↑басқа жерде ͡гішкен'ұйқұмдұ қандырыб̊ ͡асықпай тоғұзға дейің гейде тоғұж жарымға дейін↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑құуандығ мырза ^уонда ͡б̊асқа сұрақ↓/// ↑жалпы ͡гұйнотүсүрүлім болады↓/// ↑мем білем азаңғы бест'алып кетеді сосұн түңгү ^уом бірд'әкеліп тастайды↓/// ↑қонақ↓/// ↑^еенді сұраған соң айтып ^уотұрмұңғой↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ жалпы ͡гұйно ͡б̊іткеннең гейін ↑құуандығ мырз'өзү боладығо кұйнодан шаршап пір ͡б̊алыққа ͡б̊арұу деген сыййақты↓/// ↑^уөзүңүздің хоббұйіңіз фұутпол ойнайтын шығарсыз↓///	Қонақ: Ой менде күнде мынандай уақытта тұрамын, мынандай уақытта шай ішемін деген режим жоқ. Мысалы кино басталған кезде өздеріңіз білесіздер таңғы бесте алып кетеді. Түнгі он бірде келесіңда құлайсың. Тек ұйқың қанса екен деп отырасың. Қай уақытта тамағын береді, сол кезде тамағын ішеміз. Басқа жерде кішкене ұйқымды қандырып асықпай тоғызға дейін кейде тоғыз жарымға дейін. 1- жүргізуші: Қуандық мырза онда басқа сұрақ. Жалпы кинотүсірілім болады. Мен білемғо азанғы бесте алып кетеді сосын түнгі он бірде әкеліп тастайды. Қонақ: Енді сұраған соң айтып отырмынғой. 1- жүргізуші: Иә, жалпы кино біткеннен кейін Қуандық мырза өзі боладығо кинодан шаршап бір балыққа бару деген сияқты. Өзіңіздің хоббиіңіз футбол ойнайтын шығарсыз.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑жоқ монша менікі жақсы көретінім↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ^уооо↑ ↑қонақ↓/// ↑кәдімгі көпшілік ^уорын барғо кәзір ^йенді мәдени ^уорындардағы үлкен жақсы парды жақсы көремін↓/// ↑алты сағат тіпті жеті сағатқа дейін моншада жүремін↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑андай жағдайлар болмайдыма моншада сізді танып қуандық аға фотоға түсіп алсақ боладыма деп моншаның ішінде↓/// қонақ↓/// ↑таниды/ таниды ^уол кезде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жоқ битіп айтама моншада жоқ қуандық аға киініп алыңыз танымай тұрмыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол уже таниды ^йенді жігіттер амандасып жатады↓/// ↑бірге жаңағы сыпырғыны алып бір-бірімізді сабап әңгімеміз жарасып/ жоқ ^ырасқо ^йенді↓/// ↑монша деген ^уолда мәдениетті ^уорын жақсы көрем мен↓/// ↑кәдімгідей тазалап парына дейін неше түрлі парларды жасайтын моншалар бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мен соңғы кезде көп жазғы кездеғо ^уосы сақтар моншасы дейді↓///	↑қонақ↓/// ↑жоғ монша менікі жақ̊сы ͡гөрөтүнім↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ^уооо↑ ↑қонақ↓/// ↑кәдімгі ͡гөп̊шүлүк ^уорұм барғо кәзір ^йенді мәденій ^уорұндардағ'үлкөн жақ̊сы парды жақ̊сы ͡гөрөмүн↓/// ↑алты сағат тіпті жеті сағатқа дейін моншада жүрөмүн↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑андай жағдайлар ͡б̊олмайдыма моншада сізді танып құуандығ аға фотоға түсүб̊ ͡алсақ ͡поладыма деп моншаның ішінде↓/// қонақ↓/// ↑таныйды/ таныйды ^уол гезде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жоқ ͡пійтіб̊ ͡айтама моншада жоқ құуандығ аға ͡гійініб̊ ͡алыңыз танымай тұрмұз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уол уже таныйды ^йенді жігіттер амандасыб̊ жатады↓/// ↑бірге жаңағы сыпырғын'алып бір-͡б̊ірімізді саб̊аб̊ ͡әңгімеміж жарасып/ жоқ'ырасқо ^йенді↓/// ↑монша деген^уолда мәденійетті ^йорұн жақ̊сы ͡гөрөм мен↓/// ↑кәдімгідей тазалап парына дейін неше түрлү парларды жасайтын моншалар ͡б̊ар↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мен соңғұ ͡гезде ͡гөб̊ жазғы ͡гездеғо ^уосұ сақтар моншасы дейді↓///	Қонақ: Жоқ монша менікі жақсы көретінім. 3- жүргізуші: Ооо! Қонақ: Кәдімгі көпшілік орын барғо кәзір енді мәдени орындардағы үлкен жақсы парды жақсы көремін. Алты сағат тіпті жеті сағатқа дейін моншада жүремін. 3- жүргізуші: Андай жағдайлар болмайдыма моншада сізді танып Қуандық аға фотоға түсіп алсақ боладыма деп моншаның ішінде. Қонақ: Таниды, таниды ол кезде. 1- жүргізуші: Жоқ битіп айтама моншада жоқ Қуандық аға киініп алыңыз танымай тұрмыз. Қонақ: Ол уже таниды енді жігіттер амандасып жатады. Бірге жаңағы сыпырғыны алып бір-бірімізді сабап әңгімеміз жарасып, жоқ расқо енді. Монша деген олда мәдениетті орын жақсы көрем мен. Кәдімгідей тазалап парына дейін неше түрлі парларды жасайтын моншалар бар. 1- жүргізуші: Мен соңғы кезде көп жазғы кездеғо осы сақтар моншасы дейді.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^уолда бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бардыңыз ба↑ ↑^уол қазір трендке айналып жатыр↓/// ↑мысалы ^уөзен ағып тұрған жерге күшті нелер тастар қойып қойған↓/// ↑сол сақ моншасы дейді тамағын береді↓/// ↑қонақ↓/// ↑бар бардым қаскелеңнің ар жағында да бар мына не жақтада талғар жақтада ар жағында бар/ бар/ бар ^уолар↓/// ↑сақ моншасы деген соң ^уойлаймын бұрынғы аталарымыз солай түскен шығар деп↓/// ↑бұрында неттіғо қазанға қайнаттыма ^йекен білмеймінғой↓/// ↑біздің тарихи киноларға қоссаңшы сондай бір монша сценарий бірдеңкелерге аталарымыз түскен↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мен әзірге комедия түсіріп жатырмын↓/// ↑мен индияда жүрмінғой кәзір↓/// ↑^йенді көбісі айтады↓/// ↑қонақ↓/// болашақта↓///	↑қонақ↓/// ↑^уолда бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бардыңыз ба↑ ↑^уол қазір трендке айналып жатыр↓/// ↑мысалы ^уөзен ағып тұрған жерге күшті нелер тастар қойып қойған↓/// ↑сол сақ моншасы дейді тамағын береді↓/// ↑қонақ↓/// ↑бар бардым қаскелеңнің ар жағында да бар мына не жақтада талғар жақтада ар жағында бар/ бар/ бар ^уолар↓/// ↑сақ моншасы деген соң ^уойлаймын бұрынғы аталарымыз солай түскен шығар деп↓/// ↑бұрында неттіғо қазанға қайнаттыма ^йекен білмеймінғой↓/// ↑біздің тарихи киноларға қоссаңшы сондай бір монша сценарий бірдеңкелерге аталарымыз түскен↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мен әзірге комедия түсіріп жатырмын↓/// ↑мен индияда жүрмінғой кәзір↓/// ↑^йенді көбісі айтады↓/// ↑қонақ↓/// болашақта↓///	Қонақ: Олда бар. 1- жүргізуші: Бардыңызба? Ол қазір трендке айналып жатыр. Мысалы өзен ағып тұрған жерге күшті нелер тастар қойып қойған. Сол сақ моншасы дейді тамағын береді. Қонақ: Бар бардым Қаскелеңнің ар жағындада бар мына не жақтада Талғар жақтада ар жағында бар, бар, бар олар. Сақ моншасы деген соң ойлаймын бұрынғы аталарымыз солай түскен шығар деп. Бұрында неттіғо қазанға қайнаттыма екен білмеймінғой. Біздің тарихи киноларға қоссаңшы сондай бір монша сценарий бірдеңкелерге аталарымыз түскен. 1- жүргізуші: Мен әзірге комедия түсіріп жатырмын. Мен Индияда жүрмінғой кәзір. Енді көбісі айтады. Қонақ: Болашақта.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑болашақта ^іиә көбісі айтады тарихи кинолар неге түсірмейсің нұрлан комедиа түсіре бересің не мәнісі бар не мағынасы бар↓/// ↑мен айтамында мен ^йенді комедияда жүрген адам қалай мен драма түсіремін деген сиақты↓/// ↑^йенді жалпы кәзір жастар ^уөсіп келе жатыр драма түсіретін ^ірежиссёрлардың ^уөзіңіз айтқандай поколениа келе жатыр сол жігіттерге тапсырайық↓/// ↑жақсы бір тарихи кинолар саны көп сценариилар саны көбейсін↓/// ↑менде тағы бір айтып кететін жалпы жақсы ^ірежиссёрлар болсын продюсерлар болсын драма түсіретін↓/// ↑біз ^йенді комедиа түсіргендіктен бізге көп не келеді комент пікірлер неге қазақстанда комедиалар көбейіп кетті деп↓/// ↑^уосы жерде жауап берейкші бірге іиә↓/// тезірек түсіріңіздер тезірек жазыңыздар ^уөйткені сіздер түсірмесеңіздер драманы бізге сөйлеп жатыр неге комедиа көбейіп кетті деп↓/// ↑жалпы қазақстанда комедиа көп ^йемес↓/// ↑жылына^йекі жүз ^йелу кино көрсетілсе кинотеатрда/ соны қандай кино білесіздер комедиа бір жылына көп болса ^уон шақты комедиа шығады↓/// ↑қалған ^йекі жүз қырық басқа кино↓/// ↑сол жалпы қазақ комедиасы ^йенді сұранысқа ^іие деймізбе қалай жалпы↓///↑үшінші жүргізуші↓/// ↑халыққа қызық/ ^уөтімді↓///	^уөсүп келе жатыр драма түсүрөтін ^ірежійссёрлардың ^уөзүңүз айтқандай поколенійә келе жатыр сол жігіттерге тап̊сырайық↓/// ↑жақ̊сы ͡б̊ір тарыйхый гұйнолар саны ͡гөп̊ сценарийлар саны ͡гөб̊өйсүн↓/// ↑менде тағы ͡б̊ір айтып кететін жалпы жақ̊сы ^ірежійссёрлар ͡б̊олсұм продйұусөрлар ͡б̊олсұн драма түсүрөтін↓/// ↑біз ^йенді ͡гомедійә түсүргөндіктем бізге ͡гөп не ͡геледі ͡гомент пікірлер неге қазақ̊станда ͡гомедійәлар ͡гөб̊өйүп кетті деп↓/// ↑^уосұ жерде жауап перейкші ͡б̊ірге'йә ↓/// тезірек түсүрүңіздер тезірег жазыңыздар ^уөйткөнү сіздер түсүрмөсеңіздер драманы ͡б̊ізге сөйлөб̊ жатыр неге ͡гомедійә көб̊өйүп кетті деп↓/// ↑жалпы қазақ̊станда ͡гомедійә көп ^йемес↓/// ↑жылына ^йекі жүз ^йелүу ͡гұйно көрсөтүлсе ͡гұйнотеатрда/ сонұ қандай гұйно ͡б̊ілесіздер ͡гомедійә ͡б̊ір жылына ͡гөп полса ^уон шақты ͡гомедійә шығады↓/// ↑қалған ^йекі жүз ғырық ͡пасқа ͡гұйно↓/// ↑сол жалпы қазақ комедійәсы ^йенді сұранысқа'йе деймізб̊е қалай жалпы↓///↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑халыққа ͡ғызық/ ^уөтүмдү↓///	1- жүргізуші: Болашақта иә көбісі айтады тарихи кинолар неге түсірмейсің Нұрлан комедия түсіре бересің не мәнісі бар не мағынасы бар. Мен айтамында мен енді комедияда жүрген адам қалай мен драма түсіремін деген сияқты. Енді жалпы кәзір жастар өсіп келе жатыр драма түсіретін режиссёрлардың өзіңіз айтқандай поколения келе жатыр сол жігіттерге тапсырайық. Жақсы бір тарихи кинолар саны көп сценарийлар саны көбейсін. Менде тағы бір айтып кететін жалпы жақсы режиссёрлар болсын продюсерлар болсын драма түсіретін. Біз енді комедия түсіргендіктен бізге көп не келеді комент пікірлер неге Қазақстанда комедиялар көбейіп кетті деп. Осы жерде жауап берейкші бірге иә. Тезірек түсіріңіздер тезірек жазыңыздар өйткені сіздер түсірмесеңіздер драманы бізге сөйлеп жатыр неге комедия көбейіп кетті деп. Жалпы Қазақстанда комедия көп емес. Жылына 250 кино көрсетілсе кинотеатрда, соны қандай кино білесіздер комедия бір жылына көп болса он шақты комедия шығады. Қалған 240 басқа кино. Сол жалпы қазақ комедиясы енді сұранысқа ие деймізбе қалай жалпы. 3-жүргізуші: Халыққа қызық, өтімді.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^іиә↓/// бірінші жүргізуші↓/// әңгімесі көп ^іиә↓/// ↑^уол комедианың бәрі ^уөте қоймайды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә бәрі ^уөтпейдіғой↓/// ↑қонақ↓/// ↑жартысы ^уөтседе жаман ^йемес↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сол менің айтайын дегенім/ жалпы комедиа деген үлкен дастархан деп алатын болсақ жалпы дастархан мысалы драма деген тарихи драма деген ^йет тағамы↓/// ↑комедиа деген ^йет тағамынан кейін шәй ішемізғо қонақтар келгенде шәй ішеміз пішінәй↓/// ↑сол біз пішінәйміз↓/// ↑боладығо қонақтардың көңілін көтеретін жаңағы шәйіміз деген сиақты↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑сол ^йет болмаса әрине адамдар комедия көре бермейді пішінәй жей берген сайын сұрайдығой↓/// ↑неге біз пішінәй жей береміз ^йет қайда деген↓/// ↑жалпы ^йет пісіретіндер қайдасыздар↓/// ↑қонақ↓/// жазыңыздар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// жазыңыздар ана ^йетті жеп қоймаңыздар↓/// ↑қанша ^йет бөлінеді/ сол барлық бөлінген ^йетті шығарыңыздар деп бәрін айтып қойсаң↓///.	↑қонақ↓/// ↑ійә↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// әңгімесі ͡гөб̊ ͡ійә↓/// ↑^уол гомедійәның бәрі ^уөтө қоймайды↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә ͡б̊әр'өтпөйдүғой ↓/// ↑қонақ↓/// ↑жартыс'өтčөдө жаман ^йемес↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сол менің айтайын дегенім/ жалпы ͡гомедійә деген үлкөн дастархан деб̊ ͡алатым болса жалпы дастархан мысалы драма деген тарыйхый драма деген ^йет тағамы↓/// ↑комедійә деген ^йет тағамынаң гейін шәй ішемізғо қонақтар ͡гелгенде шәй ішеміз пішінәй↓/// ↑сол біз пішінәйміз↓/// ↑боладығо қонақтардың ͡гөңүлүң гөтөрөтін жаңағы шәйіміз деген сыййақты↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сол ^йет полмас'әрійне адамдар ͡гомедійә көрө ͡б̊ермейді пішінәй жей берген сайын сұрайдығой↓/// ↑неге ͡б̊із пішінәй жей береміз ^йет қайда деген↓/// ↑жалпы ^йет пісіретіндер ғайдасыздар↓/// ↑қонақ↓/// жазыңыздар↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// жазыңыздар ана ^йетті жеп қоймаңыздар↓/// ↑қанша ^йет пөлүнөді/ сол барлық ͡пөлүңгөн ^йетті шығарыңыздар деп пәрін айтып қойсаң↓///	Қонақ: Иә. 1-жүргізуші: Әңгімесі көп иә. Ол комедияның бәрі өте қоймайды. 1-жүргізуші: Иә бәрі өтпейдіғой. Қонақ: Жартысы өтседе жаман емес. 1-жүргізуші: Сол менің айтайын дегенім, жалпы комедия деген үлкен дастархан деп алатын болсақ жалпы дастархан мысалы драма деген тарихи драма деген ет тағамы. Комедия деген ет тағамынан кейін шәй ішемізғо қонақтар келгенде шәй ішеміз пішінәй. Сол біз пішінәйміз. Боладығо қонақтардың көңілін көтеретін жаңағы шәйіміз деген сияқты. 3-жүргізуші: Иә. 1-жүргізуші: Сол ет болмаса әрине адамдар комедия көре бермейді пішінәй жей берген сайын сұрайдығой. Неге біз пішінәй жей береміз ет қайда деген. Жалпы ет пісіретіндер қайдасыздар. Қонақ: Жазыңыздар. 1-жүргізуші: Иә, жазыңыздар ана етті жеп қоймаңыздар. Қанша ет бөлінеді, сол барлық бөлінген етті шығарыңыздар деп бәрін айтып қойсаң.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑зілғо ^йешқандай сын жоқ↓/// ↑жалпы кәзір драма түсіретін мен ^йестіп жатырмын көптеген фестивальдерға жас ^ірежиссёрлар қатысып жатыр↓/// ↑сол жігіттерге сәттілік тілеймін↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уөспей жатыр үлкен↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑^уөспей жатыр/ неге драма кинолар аз дегенге мен тағыда жауап берейін қуандық мырза біледі ^уоны↓/// ↑^уөйткені драманы ^уоңай ^йемес бір жыл ^йекі жыл түсіреді↓/// ↑^уол драма тарихи болғаннан кейін киімдері бар ^уол арзан ^йемес↓/// ↑^уол жерде әрине ^уөкіметтің↓/// ↑^й1екінші жүргізуші↓/// ↑қолдауы керек↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қолдауы керек↓/// ↑сондықтанда мәдениет министрлігінеде айтамыз жалпы тарихи киноларға қолдауды көрсете беріңіздер↓/// ↑қалғанын біз ^уөзіміз мына жақта демеушілер тауып пішінәй түсіре береміз↓///	↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑зілғо^йешқ̊андай сын жоқ↓/// ↑жалпы ͡гәзір драма түсүрөтін мен ^йестіб̊ жатырмың гөптөгөн фестійвальдерға жас ^ірежійссёрлар ғатысыб̊ жатыр↓/// ↑сол жігіттерге сәттілік тілеймін↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөспөй жатыр үлкөн↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^ыөспөй жатыр/ неге драма ͡гұйнолар аз дегеңге мен тағыда жауап перейің ғұуандығ мырза ͡б̊іледі ^уонұ↓/// ↑^уөйткөнү драманы ^уоңай ^йемес ͡пір жыл ^йекі жыл түсүрөді↓/// ↑^уол драма тарыйхый болғаннаң гейің гійімдері ͡б̊ар ^йуол арзан ^йемес↓/// ↑^уол жерд'әрійне ^уөкүмөттің↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑қолдауұ ͡герек↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑қолдауұ ͡герек↓/// ↑сондұқтанда мәденійет мійнійстрлігінед'айтамыз жалпы тарыйхый гұйноларға ͡ғолдаудұ ͡гөрсөтө ͡б̊еріңіздер↓/// ↑қалғаным біз ^уөзүмүз мына жақта демеушүлөр тауұп пішінәй түсүрө ͡б̊ереміз↓///	3-жүргізуші: Иә. 1-жүргізуші: Әзілғо ешқандай сын жоқ. Жалпы кәзір драма түсіретін мен естіп жатырмын көптеген фестивальдерға жас режиссёрлар қатысып жатыр. Сол жігіттерге сәттілік тілеймін. 2-жүргізуші: Өспей жатыр үлкен. 3-жүргізуші: Иә. 1-жүргізуші: Өспей жатыр, неге драма кинолар аз дегенге мен тағыда жауап берейін Қуандық мырза біледі оны. Өйткені драманы оңай емес 1 жыл 2 жыл түсіреді. Ол драма тарихи болғаннан кейін киімдері бар ол арзан емес. Ол жерде әрине өкіметтің. 2-жүргізуші: Қолдауы керек. 1-жүргізуші: Қолдауы керек. Сондықтанда мәдениет министрлігінеде айтамыз жалпы тарихи киноларға қолдауды көрсете беріңіздер. Қалғанын біз өзіміз мына жақта демеушілер тауып пішінәй түсіре береміз.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑жәнеде мына нұрлан мырзаның сөзіне қосылып қосымша ^уөз ^уойымды айтайын↓/// ↑мысалы голливудтың актёрлары бар дұрысқо↓/// ↑мына индиадағы бәріңіз танисыздар анау кезіндегі әлімтақ патшадан бастап/ қанша ^уол кезде индианың киносына билет жоқ бүкіл кеңес ^уодағы барлық жерде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// аншлаг↓/// қонақ↓/// ↑сонда ^уолар мемлекетіне қанша ақша апарды↓/// ↑қаражат құйды мемлекетіне↓/// ↑дұрысқой актёрлар сол сиақты голливудтан басқа біздеде болашақта ^уөздеріңіз ^уосы салада болғаннан кейін айтып ^уотырмын↓/// ↑актёрларды жаңағы көрші ^уөзбек халқымен/ түркі халықтарыменба мүмкін ^іресеймен бірігіп ^уолардыңда актёрларымен↓/// ↑біздің ^уотандық киноны сата білу керек↓/// ↑сонда жаңағы ^уотанға жаңағы ақша қаражат әкеледі актёрлардың арқасында↓/// ↑^іекінші жүргізуші↓/// ↑^уөте жақсы ^уой жақсы ^уой↓/// ↑қолдайды деп ^уойлайсызба↑	↑қонақ↓/// ↑жәнеде мына нұрлан мырзаның сөзүнө қосұлұп қосұмша ^йөз ^йойұмд'айтайын ↓/// ↑мысалы голлұйвұудтұң актёрлары ͡б̊ар дұрұсқо↓/// ↑мын'ыйндыййадағы бәріңіз таныйсыздар анау ͡гезіндег'әлімтақ патш̆адам бастап/ қанша ^йол гезд'ыйндыййаның кұйносұна ͡б̊ійлет ͡шоқ ͡пүкүл геңес ^уодағы ͡б̊арлығ жерде↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// аншлаг↓/// қонақ↓/// ↑сонда ^уолар мемлекетіне қанш'ақ̊ша апарды↓/// ↑қаражат құйдұ мемлекетіне↓/// ↑дұрұсқой актёрлар сол сыййақты голлұйвұудтам басқа ͡б̊іздеде ͡б̊олашақт'^уөздөрүңіз ^уосұ салада ͡б̊олғаннаң гейін айтып ^уотұрмұн↓/// ↑актёрларды жаңағы ͡гөрше;^уөзб̊өк халқымен/ түркү халықтарымемба мүмкүн ^іресеймем бірігіп ^йолардыңда актёрларымен ↓/// ↑біздің ^ыотандық кұйнонұ сата ͡б̊ілүу ͡герек↓/// ↑сонда жаңағы ^уотаңға жаңағы'ақ̊ша қаражат әкелед'актёрлардың арқасында↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөтө жақ̊сы ^уой жақ̊сы ^уой↓/// ↑қолдайды деп ^уойлайсызб̊а↑	Қонақ: Жәнеде мына Нұрлан мырзаның сөзіне қосылып қосымша өз ойымды айтайын. Мысалы голливудтың актёрлары бар дұрысқо. Мына индиядағы бәріңіз танисыздар анау кезіндегі Әлімтақ патшадан бастап, қанша ол кезде индияның киносына билет жоқ бүкіл кеңес одағы барлық жерде. 1-жүргізуші: Аншлаг. Қонақ: Сонда олар мемлекетіне қанша ақша апарды. Қаражат құйды мемлекетіне. Дұрысқой актёрлар сол сияқты голливудтан басқа біздеде болашақта өздеріңіз осы салада болғаннан кейін айтып отырмын. Актёрларды жаңағы көрші өзбек халқымен, түркі халықтарыменба мүмкін Ресеймен бірігіп олардыңда актёрларымен. Біздің отандық киноны сата білу керек. Сонда жаңағы отанға жаңағы ақша қаражат әкеледі актёрлардың арқасында. 2-жүргізуші: Өте жақсы ой жақсы ой. Қолдайды деп ойлайсызба?
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// барлық нәрсе рентабильный болу керек дұрыс айтасыз↓/// ↑барлық нәрсе рентабильный болу керек↓/// ↑болашақта бәрі болады↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑^уол болады деген ^уойдамыз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә бірі болсын↓/// ↑қуандық аға сізге кішігірім бір ^уойын дайындап қойдым↓/// ↑^уотырмақ ^уойын↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уой мен ^уойынды қойып кеткелі қаншама↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑қиын ^йемес/ қиын ^йемес↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^іиә шынымен бұл↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑бес секунд деп аталады↓/// ↑^йең/ ^йең/ ^йең↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑асықпай сөйлейтін адамсызғой сізе біз көмектесейік деп бес ақ секундқа ^ұуақыт береміз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑жарайды/ жарайды/ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑жеті сұрақ дайындап қойдым/ сол жеті сұраққа↓/// ↑жонақ↓/// бес секундта↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑әр сұрағына үш-үш нәрседен айтып ^уотыруыңыз керек↓/// ↑бес секундтың ішінде ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑үш жауап↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑үш жауап болуы керек↓/// ↑тез-тез/ тез ^уойыңызға келген бірінші сөздерді айтасызғой/ бастаймызба↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑мысалы/ мысалы қазақстандағы ^йең сүйікті үш киноңыз қазақстанның кеттік↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// барлық нәрсе ^ірентаб̊ыйльный болұу ͡герек дұрұс айтасыз↓/// ↑барлық нәрс'ірентаб̊ыйльный болұу ͡герек↓/// ↑болашақта ͡б̊әрі ͡б̊олады↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уол болады деген ^уойдамыз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә ͡б̊ірі ͡б̊олсұн↓/// ↑құуандығ аға сізге ͡гішігірім бір ^уойұн дайындап қойдұм↓/// ↑^уотұрмақ^ыойұн↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уой мен ^уойұндұ қойұп кеткелі ͡ғаншама↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑қыйын ^йемес/ қыйын ^йемес↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә шынымем бұл↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑бес секүунд деб̊ ͡аталады↓/// ↑^йең/ ^йең/ ^йең↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑асықпай сөйлөйтүн адамсызғой сізе ͡б̊із гөмөктөсейік деп пес ақ̊ секүундқа ^ыуақыт переміз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә↓/// ↑қонақ↓/// ↑жарайды/ жарайды/ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑жеті сұрағ ͡дайындап қойдұм/ сол жеті сұраққа↓/// ↑жонақ↓/// бес секүундта↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑әр сұрағын'үш -үш нәрседен айтып ^уотұрұуұңұз герек↓/// ↑бес секүундтұң ішінде ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑үш шауап↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑үш шауап полұуұ ͡герек↓/// ↑тез-тез/ тез ^уойұңұзға ͡гелгем бірінші сөздерд'айтасызғой / бастаймызб̊а↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑мысалы/ мысалы қазақ̊стандағы ^йең сүйүкт'үш кұйноңұз ғазақ̊станның ͡геттік↓///	1-жүргізуші: Барлық нәрсе рентабильный болу керек дұрыс айтасыз. Барлық нәрсе рентабильный болу керек. Болашақта бәрі болады. 2-жүргізуші: Ол болады деген ойдамыз. 3-жүргізуші: Иә бірі болсын. Қуандық аға сізге кішігірім бір ойын дайындап қойдым. Отырмақ ойын. Қонақ: Ой мен ойынды қойып кеткелі қаншама. 3-жүргізуші: Қиын емес, қиын емес. 2-жүргізуші: Иә шынымен бұл. 3-жүргізуші: 5 секунд деп аталады. Ең, ең, ең. 2-жүргізуші: Асықпай сөйлейтін адамсызғой сізге біз көмектесейік деп 5-ақ секундқа уақыт береміз. 3-жүргізуші: Иә. Қонақ: Жарайды, жарайды. 3-жүргізуші: Жеті сұрақ дайындап қойдым, сол жеті сұраққа. Қонақ: 5 секундта. 3-жүргізуші: Әр сұрағына үш-үш нәрседен айтып отыруыңыз керек. 5 секундтың ішінде 2-жүргізуші: Үш жауап. 3-жүргізуші: Үш жауап болуы керек. Тез-тез, тез ойыңызға келген бірінші сөздерді айтасызғой. Бастаймызба? 1-жүргізуші: Иә. 3-жүргізуші: Мысалы, мысалы Қазақстандағы ең сүйікті үш киноңыз Қазақстанның кеттік.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑қыз жібек/ менің атым қожа/ алпамыс алты жасар ^у оқуға барады↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑тамаша↓/// ↑қонақ↓/// атаманның ақыры/ транспрес экспресі/ тақиалы періште↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша↓/// ↑мен қосымша жалпы кәзір қазіргі кезде ^уол ^йенді совет ^у одағы кезіндегі қазақфильм кинолары↓/// ↑^йенді үлкен кинолары↓/// қонақ↓/// ↑қазіргі кездегіма↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә мысалы тоқсаныншы жылдары/ ^йекіміңшы жылдары/ ^йекімың / ^йекімің ^уонтөрт күз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^йенді бизнес по казахскийді айтпасақ ұйат болады↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ^уоудее↓/// ↑қонақ↓/// ↑күшік құда/ мынау донор болып жатқан↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑ағамыз айтып жатырмғо ағамыз маркетингті ^уөлтіреді↓/// ↑үшініші жүргізуші↓/// ↑іиә келесі сұрақ↓///↑моншаға барғанда жаныңызға шақырып алатын үш адам↓/// ↑қонақ↓/// үш адам дейсізба↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑кеттік бес секунд↓/// ↑қонақ↓/// ↑жолдастарымғо ^йенді↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑кім-кім↓///	↑қонақ↓/// ↑қыж жіб̊ек/ менің атым қожа/ алпамыс алты жасар ^у оқұуға ͡б̊арады↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑тамаша↓/// ↑қонақ↓/// атаманның ақыры/ транспрес эк̊спресі/ тақыйалы періште↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша↓/// ↑мең ғосұмша жалпы ͡гәзір ғазіргі ͡гезде ^уол ^йенді совет ^уодағы ͡гезіндегі ͡ғазақфыйльм ͡гұйнолары↓/// ↑енд'үлкөн кұйнолары↓/// қонақ↓/// ↑қазіргі ͡гездегіма↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә мысалы тоқ̊саныншы жылдары/ ^йекіміңшы жылдары/ ^йекімың / ^йекімің ^уон төрт күз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^йенді ͡б̊ійзнес по казахскыййд'айтпасақ ұйат полады↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ^уоудөө↓/// ↑қонақ↓/// ↑күшүк құда/ мынау донор ͡б̊олұб̊ жатқан↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ағамыз айтыб̊ жатырмғ'ағамыз маркетійңгт'өлтүрөді ↓/// ↑үшүнүші жүргүзүушү↓/// ↑ійә келесі сұрақ↓///↑моншаға ͡б̊арғанда жаныңызға шақырыб̊ ͡алатын үш адам↓/// ↑қонақ↓/// үш адам дейсізб̊а↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑кеттік бес секүунд↓/// ↑қонақ↓/// ↑жолдастарымғо ^йенді↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑кім-͡гім↓///	Қонақ: Қыз Жібек, менің атым Қожа, Алпамыс алты жасар оқуға барады. 3-жүргізуші: Тамаша! Қонақ: атаманның ақыры, транспрес экспресі, тақиялы періште. 1- жүргізуші: Тамаша! Мен қосымша жалпы кәзір қазіргі кезде ол енді совет одағы кезіндегі қазақфильм кинолары. Енді үлкен кинолары. Қонақ: Қазіргі кездегіма. 1- жүргізуші: Иә мысалы 90-жылдары, 2000-жылдары, 2020, 2014 күз. Қонақ: Енді бизнес по Казахскийді айтпасақ ұят болады. 3- жүргізуші: Оудее! Қонақ: Күшік құда, мынау донор болып жатқан. 1- жүргізуші: Ағамыз айтып жатырмғо ағамыз маркетингті өлтіреді. 3-жүргізуші: Иә келесі сұрақ. Моншаға барғанда жаныңызға шақырып алатын үш адам. Қонақ: Үш адам дейсіз ба. 3- жүргізуші: Кеттік бес секунд. Қонақ: Жолдастарымғо енді. 3- жүргізуші: Кім-кім?
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// нұрлат бар/ мұхтар бар/ қуаныш бар/ сабит бар көп↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑тамаша↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// бес мың теңгеге қандай үш зат аласыз↑ ↑кеттік↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// бес мың теңгеге↓/// үшінші жүргізуші↓/// бес мың теңгеге не алуға болады қазір үш зат↓/// ↑қонақ↓/// бес жүз теңгеге газдалмаған су↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑аха жарты ақша кетіп қалды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑нан↓/// ↑қонақ↓/// ↑содан кейін қалғанына сдача аламын болды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қалғаны үйде бар↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уөте керемет жауап↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ берсе/ қалмаған шығар судың ^уөзі бес жүз теңгеғо↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑келесі ауыл десе ^йесіңізге түсетін үш зат/ нәрсе/ адам↓/// ↑қонақ↓/// ↑ауыл десема↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑ауыл десе ^йесіңізге не түседі кеттік↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мектеп/ жылқы↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдық/ мектеп↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// бір↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑құдық деп басталған↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑аға неге құдық↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// құдық деп бастап/ ^уөте↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қуандық мырза неге құдық↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ құдықтан су алып жүрдікқо/ кішкене несін ^йеске↓///	↑қонақ↓/// нұрлат пар/ мұхтар ͡б̊ар/ құуаныш бар/ саб̊ыйт пар ͡гөп↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑тамаша↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// бес мың теңгеге қандай үш зат аласыз↑ ↑кеттік↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// бес мың теңгеге↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// бес мың теңгеге не'лұуға болады қазір үш зат↓/// ↑қонақ↓/// беш шүз теңгеге газдалмаған сұу↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑аха жарт'ақ̊ша кетіп қалды↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑нан↓/// ↑қонақ↓/// ↑содаң гейің ғалғанына сдач'аламын болдұ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑қалған'үйдө бар↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уөтө керемет ͡шауап↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ ͡персе/ қалмаған шығар сұудұң өзү ͡б̊еш шүз теңгеғо↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑келес'ауұл десе ^йесіңізге түсөтүн үш зат/ нәрсе/ адам↓/// ↑қонақ↓/// ↑ауұл десема↑ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ауұл десе ^йесіңізге не түсөдү кеттік↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мектеп/ жылқы↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдұқ/ мектеп↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// бір↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑құдұғ ͡деп пасталған↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑аға неге құдұқ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// құдұғ ͡деп пастап/ ^уөтө↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑құуандығ мырза неге құдұқ↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ құдұқтан сұу'алып жүрдүкқо/ кішкене несін ^йеске↓///	Қонақ: Нұрлан бар, Мұхтар бар, Қуаныш бар, Сабит бар көп. 3- жүргізуші: Тамаша!1- жүргізуші: Тамаша! 3- жүргізуші: 500 теңгеге қандай үш зат аласыз? Кеттік! 1- жүргізуші: 500 теңгеге. 3- жүргізуші: 500 теңгеге не алуға болады қазір үш зат. Қонақ: 500 теңгеге газдалмаған су. 3- жүргізуші: Аха жарты ақша кетіп қалды. 1- жүргізуші: Нан. Қонақ: Содан кейін қалғанына сдача аламын болды. 1- жүргізуші: Қалғаны үйде бар. 3- жүргізуші: Өте керемет жауап. Қонақ: Жоқ берсе, қалмаған шығар судың өзі 500 теңгеғо. 3- жүргізуші: Келесі ауыл десе есіңізге түсетін үш зат, нәрсе, адам. Қонақ: Ауыл десема? 3- жүргізуші: Ауыл десе есіңізге не түседі кеттік. 1- жүргізуші: Мектеп, жылқы. Қонақ: Құдық, мектеп. 3- жүргізуші: бір. 2- жүргізуші: Құдық деп басталған. 1- жүргізуші: Аға неге құдық. 2- жүргізуші: Құдық деп бастап, өте. 1- жүргізуші: Қуандық мырза неге құдық. Қонақ: Жоқ, құдықтан су алып жүрдікқо, кішкене несін еске.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уөте терең адам ^йекенсіз↓/// құдықтан бастадыңыз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ құдық/ мектеп↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдық болмайдыма↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑болады/ болады сіздің жауабыңызғой ^уол бәрі болады↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑құдық/ мектеп сосын↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдық/ мектеп қойсаң іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑сосын тағы құдық↓/// ↑қонақ↓/// ↑мәдениет үйі/ атарба/ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑мәдениет үйі/ атарба төрт зат↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑арбат↓/// қонақ↓/// ↑атарба сосын шалғы↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑тамаша бес заттан айтып ^уотыр↓/// ↑ал келесі сұрақ туған күнге алған ^йең ^уонша ^йемес үш сыйлығыңыз қандай↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уонша ^йемес туғанда қалай↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑біреудің туған күніне алған немесе ^уөзіңіздің туған күніңізге алған↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑керек ^йемес сыйлық болып қалған↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сізге сыйлап жатқан кезде/ ұнатпай тұрған үш затыңыз деген сұрақ↓///	↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөтө терең адам ^йекенсіз↓/// құдұқтам бастадыңыз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ құдұқ/ мектеп↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдұқ ͡полмайдыма↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑болады/ болады сіздің жауаб̊ыңызғой ^уол бәрі ͡б̊олады↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑құдұқ/ мектеп̊ сосұн↓/// ↑қонақ↓/// ↑құдұқ/ мектеп қойсаң ійә↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑сосұн тағы құдұқ↓/// ↑қонақ↓/// ↑мәденійет үйү/ атарб̊а/ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑мәденійет үйү/ атарб̊а төрт зат↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑арб̊ат↓/// қонақ↓/// ↑атарб̊а сосұн шалғы↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑тамаша ͡б̊ес заттан айтып ^уотұр↓/// ↑ал гелесі сұрақ тұуғаң гүңг'алған ^йең ^уонша ^йемес үш сыйлығыңыз ғандай↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уонша ^йемес тұуғанда ͡ғалай↑ ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑біреудүң тұуғаң гүнүн'алған немес'өзүңүздің тұуғаң гүнүңүзг'алған ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑керек ^йемес сыйлық ͡полұп қалған↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑сізге сыйлаб̊ жатқаң гезде/ ұнатпай тұрған үш затыңыз деген сұрақ↓///	2- жүргізуші: Өте терең адам екенсіз. Құдықтан бастадыңыз. 3- жүргізуші: Иә, құдық, мектеп. Қонақ: Құдық болмайдыма. 1- жүргізуші: Болады, болады сіздің жауабыңызғой ол бәрі болады. 3- жүргізуші: Құдық, мектеп сосын. Қонақ: Құдық, мектеп қойсаң иә. 1- жүргізуші: Сосын тағы құдық. Қонақ: Мәдениет үйі, атарба. 3- жүргізуші: Мәдениет үйі, атарба төрт зат. 2- жүргізуші: Арбат. Қонақ: Атарба сосын шалғы. 3- жүргізуші: Тамаша бес заттан айтып отыр. Ал келесі сұрақ туған күнге алған ең онша емес үш сыйлығыңыз қандай? 1- жүргізуші: Онша емес туғанда қалай? 3- жүргізуші: Біреудің туған күніне алған немесе өзіңіздің туған күніңізге алған. 1- жүргізуші: Керек емес сыйлық болып қалған. 3- жүргізуші: Сізге сыйлап жатқан кезде, ұнатпай тұрған үш затыңыз деген сұрақ.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑мен алғанба↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә↓/// ↑бірнші жүргізуші↓/// ↑сізге берген↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сізге берген↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑сағат ұнатпай қалдыңыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сосын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑неге↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағатты негізі сыйламайды/ ^уодан кейін мен ^уөзі сағатта тақпаймын↓/// ↑жоққой сағат↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә/ іиә ^уол бір↓/// ↑қонақ↓/// ↑жүзікте тақпаймын↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑мендеде жүзік жоқ папа↓/// ↑қонақ↓/// ↑тақпаймын/ ^йештеңке тақпаймын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тек қана микрофон/ тек қана іліп аламын↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат ұнамайтын шығар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жүзік шешіп жатсаң іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат ұнамайды сосын тарақ↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑тарақ неге↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тарақ бергенба↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑мен үндемейа қойайын/ сосын↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑фен↓/// ↑қонақ↓/// ↑пышақ↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑пышақ↓/// ↑қонақ↓/// ↑ұнамайтындары↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑келесі сұрақ қолыңызға қорықпай ұстай алатын үш жануар↑	↑қонақ↓/// ↑мен алғанба↑ ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә↓/// ↑бірнші жүргізуші↓/// ↑сізге берген↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сізге берген↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑сағат ұнатпай қалдыңыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сосын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑неге↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағатты негізі сыйламайды/ ^уодан кейін мен ^уөзі сағатта тақпаймын↓/// ↑жоққой сағат↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑іиә/ іиә ^уол бір↓/// ↑қонақ↓/// ↑жүзікте тақпаймын↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑мендеде жүзік жоқ папа↓/// ↑қонақ↓/// ↑тақпаймын/ ^йештеңке тақпаймын↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тек қана микрофон/ тек қана іліп аламын↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат ұнамайтын шығар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жүзік шешіп жатсаң іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑сағат ұнамайды сосын тарақ↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑тарақ неге↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тарақ бергенба↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑мен үндемейа қойайын/ сосын↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑фен↓/// ↑қонақ↓/// ↑пышақ↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑пышақ↓/// ↑қонақ↓/// ↑ұнамайтындары↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑келесі сұрақ қолыңызға қорықпай ұстай алатын үш жануар↑	Қонақ: Мен алғанба? 3- жүргізуші: Иә. 1- жүргізуші: Сізге берген. 3- жүргізуші: Сізге берген. Қонақ: Сағат. 3- жүргізуші: Сағат ұнатпай қалдыңыз. Қонақ: Иә. 3- жүргізуші: Сосын. 1- жүргізуші: Неге? Қонақ: Сағатты негізі сыйламайды, одан кейін мен өзі сағатта тақпаймын. Жоққой сағат. 3- жүргізуші: Иә, иә ол бір. Қонақ: Жүзікте тақпаймын. 2- жүргізуші: Мендеде жүзік жоқ Папа. Қонақ: Тақпаймын, ештеңке тақпаймын. 1- жүргізуші: Тек қана микрофон, тек қана іліп аламын. Қонақ: Сағат ұнамайтын шығар. 1- жүргізуші: Жүзік шешіп жатсаң иә. Қонақ: Сағат ұнамайды сосын тарақ. 3- жүргізуші: Тарақ неге? 1- жүргізуші: Тарақ бергенба. 3- жүргізуші: Мен үндемея қойайын, сосын. 2- жүргізуші: Фен. Қонақ: Пышақ. 3- жүргізуші: Пышақ. Қонақ: Ұнамайтындары. 3- жүргізуші: Келесі сұрақ қолыңызға қорықпай ұстай алатын үш жануар?
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// жануар жылқы/ қой/ мысық↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑жақсы көретін үш әніңіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑әрине↑ ↑бірнші жүргізуші↓/// ↑садрадиннің әні десе іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ыенді гимнғой↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑әнұран↓/// ↑қонақ↓/// ↑міндетті түрде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑әнұранымыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә сосын/ үш ән дедіңізба↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бағанағы↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іенді ^йелдің бәрі айтып жүрген шәмші атамыздың бойында арыстың шығар көпшілікпен бірге ^уотырып айтатын↓/// ↑сосын/ сосын қандай ән↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қәзір/ кәзір↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑I like the move it move it↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑кәзір кәзіргі кезде мысалы тойға барасызғо бір биге бір әнге билегіңіз кем↓/// ↑қонақ↓/// ↑жылтыр көйлек↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑ааа↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑жылтыр көйлек↓/// ↑айтып ^уотырмызғой ағамыз трендте↓/// ↑қонақ↓/// ↑^йенді көпшілік жақсы көредіғой↓/// ↑билейді/ көңіл көтереді↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^йеңлік/ садрадин бәрін таниды↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ соңғы сұрақ түнгі студиаға кележатқан кездегі кездестірген үш адамың↑ ↑қонақ↓/// жаңағы бақытжан деген ^ірежиссёр/ мақсат деген продюссер және ^ырауан деген актёр жігіт бар ^ырауани сол үшеуі↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ болды↓///	↑қонақ↓/// жануар жылқы/ қой/ мысық↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑жақсы көретін үш әніңіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑әрине↑ ↑бірнші жүргізуші↓/// ↑садрадиннің әні десе іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ыенді гимнғой↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑әнұран↓/// ↑қонақ↓/// ↑міндетті түрде↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑әнұранымыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә сосын/ үш ән дедіңізба↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑бағанағы↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іенді ^йелдің бәрі айтып жүрген шәмші атамыздың бойында арыстың шығар көпшілікпен бірге ^уотырып айтатын↓/// ↑сосын/ сосын қандай ән↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қәзір/ кәзір↓/// ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑I like the move it move it↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑кәзір кәзіргі кезде мысалы тойға барасызғо бір биге бір әнге билегіңіз кем↓/// ↑қонақ↓/// ↑жылтыр көйлек↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑ааа↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑жылтыр көйлек↓/// ↑айтып ^уотырмызғой ағамыз трендте↓/// ↑қонақ↓/// ↑^йенді көпшілік жақсы көредіғой↓/// ↑билейді/ көңіл көтереді↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^йеңлік/ садрадин бәрін таниды↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ соңғы сұрақ түнгі студиаға кележатқан кездегі кездестірген үш адамың↑ ↑қонақ↓/// жаңағы бақытжан деген ^ірежиссёр/ мақсат деген продюссер және ^ырауан деген актёр жігіт бар ^ырауани сол үшеуі↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ болды↓///	Қонақ: Жануар жылқы, қой, мысық. 3-жүргізуші: Жақсы көретін үш әніңіз. Қонақ: Әрине! 1-жүргізуші: Садрадиннің әні десе иә. Қонақ: Енді гимнғой. 3-жүргізуші: Әнұран. Қонақ: Міндетті түрде. 1-жүргізуші: Әнұранымыз. Қонақ: Иә сосын, үш ән дедіңізба? 1-жүргізуші: Бағанағы. Қонақ: Енді елдің бәрі айтып жүрген Шәмші атамыздың бойында арыстың шығар көпшілікпен бірге отырып айтатын. Сосын, сосын қандай ән. 1-жүргізуші: Кәзір, кәзір. 2-жүргізуші: I like the move it move it. 1-жүргізуші: Кәзір кәзіргі кезде мысалы тойға барасызғо бір биге бір әнге билегіңіз кем. Қонақ: Жылтыр көйлек. 3-жүргізуші: Ааа. 1-жүргізуші: Жылтыр көйлек. Айтып отырмызғой ағамыз трендте. Қонақ: Енді көпшілік жақсы көредіғой. Билейді, көңіл көтереді. 1-жүргізуші: Еңлік, Садрадин бәрін таниды. 3-жүргізуші: Иә, соңғы сұрақ түнгі студияға кележатқан кездегі кездестірген үш адамың? Қонақ: Жаңағы Бақытжан деген режиссёр, Мақсат деген продюссер және Рауан деген актёр жігіт бар Рауани сол үшеуі. 3-жүргізуші: Тамаша, болды.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// болдыма↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз↓/// ↑ау дәулет↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бізде ағаны көп әурелегіміз келмейді↓/// ↑^уөзіміз айттыққо бір байсалдылықтың/ қарапайымдылықтың символы↓/// ↑асықпай әңгіме бір жақын нағашыңмен сөйлесіп ^уотқан сияқтысың әңгімелесіп отырсаң↓/// ↑дәл қазір ^йенді сіз жаңа айттыққо бір ауылдағы кейіпкер жанымызға жақын жаныңызға жақын↓/// ↑^уойын ^уойнайық тағыда ^уотырма ^уойын сіз құдалықтасыз құдалықта тілек айтып жатырған құдасыз↓/// ↑бірақ тілекке міндетті түрде біз ұсынған сөздерді кедергі сөздерді қолдана ^уотырып тілек айтуыңыз керек↓/// ↑бұл ^йенді импровизациағада пайдасы бар деп ^уойлаймын↓/// ↑қошеметтейік↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^іиә көңілді/ тамаша ал дәулет↓/// ↑қонақ↓/// ал көрейік шама келгенше↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑ал құдалық қай жерде болып жатыр↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// шардарада↓///	↑қонақ↓/// болдұма↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша/ қошеметтеріңіз↓/// ↑ау дәулөт↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑бізд'ағаны көб̊ ͡әурөлөгүміз гелмейді↓/// ↑^уөзүмүз айттыққо ͡б̊ір ͡б̊айсалдылықтың/ қарапайымдылықтың сұймволұ↓/// ↑асықпай әңгіме ͡б̊ір жақын нағашыңмен сөйлөсүп ^уотқан сыййақтысың әңгімелесіб̊ ͡отұрсаң↓/// ↑дәл ғазір ^йенді сіж жаң'айттыққо бір ауұлдағы ͡гейіпкер жанымызға жақын жаныңызға жақын↓/// ↑^уойұн ^уойнайық тағыда ^уотұрма ^уойұн сіз ғұдалықтасыз ғұдалықта тілег айтыб̊ жатырғаң ғұдасыз↓/// ↑бірақ тілекке міндетті түрдө ͡б̊із ұсұңған сөздөрдү кедергі сөздөрдү қолдана ^уотұрұп тілег айтұуұңұз герек↓/// ↑бұл ^йенд'ұймпровұйзасыйағада пайдасы ͡б̊ар деп ^уойлаймын↓/// ↑қошеметтейік↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә көңүлдү/ тамаш'ал дәулөт↓/// ↑қонақ↓/// ал гөрөйүк̊ шама ͡гелгенше↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ал ғұдалық қай жерде ͡б̊олұб̊ жатыр↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// шардарада↓///	Қонақ: Болдыма? 1-жүргізуші: Тамаша, қошеметтеріңіз. Ау Дәулет. 2-жүргізуші: Бізде ағаны көп әурелегіміз келмейді. Өзіміз айттыққо бір байсалдылықтың, қарапайымдылықтың символы. Асықпай әңгіме бір жақын нағашыңмен сөйлесіп отқан сияқтысың әңгімелесіп отырсаң. Дәл қазір енді сіз жаңа айттыққо бір ауылдағы кейіпкер жанымызға жақын жаныңызға жақын. Ойын ойнайық таүыда отырма ойын сіз құдалықтасыз құдалықта тілек айтып жатырған құдасыз. Бірақ тілекке міндетті түрде біз ұсынған сөздерді кедергі сөздерді қолдана отырып тілек айтуыңыз керек. Бұл енді импровизацияғада пайдасы бар деп ойлаймын. Қошеметтейік. 1-жүргізуші: Иә көңілді, тамаша ал Дәулет. Қонақ: Ал көрейік шама келгенше. 1-жүргізуші: Ал құдалық қай жерде болып жатыр. 2-жүргізуші: Шардарада
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑ауылым шардарадама↑ ↑^уекінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ ^йелу жылдық савхозда↓/// ↑қонақ↓/// ↑ауылына жарнама жасап жатыр↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑айтып отырмынғой шиелі деп айтса боладығой↓/// ↑қонақ↓/// ↑іиә/ әйтпесе жаркент деп те↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑іиә/ жаркент деп те айтса болады↓/// ↑^уойбай↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑біледі ағасының студиасында ^уотырғанын↓/// ↑сонымен құдалық басталды↓/// ↑мен ^йенді тілек берейін↓///	↑қонақ↓/// ↑ауұлұм шардарадама↑ ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә/^йелүу жылдық̊ савхозда↓/// ↑қонақ↓/// ↑ауұлұна жарнама жасаб̊ жатыр↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑айтыб̊ ͡отұрмұңғой шійелі деб̊ ͡айтčа ͡б̊оладығой↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә/ әйтпесе жаркент деп⁀те↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ жаркент деп⁀те'айтčа болады↓/// ↑^уойб̊ай↓/// ↑екінші жүргүзүушү↓/// ↑біледі'ағасының стұудыййасында ^уотұрғанын↓/// ↑сонұмең ғұдалық ͡пасталды↓/// ↑мен ^йенді тілек берейін↓///	Қонақ: Ауылым Шардарадама? 2-жүргізуші: Иә, елу жылдық савхозда. Қонақ: Ауылына жарнама жасап жатыр. 1-жүргізуші: Айтып отырмынғой Шиелі деп айтса боладығой. Қонақ: Иә, әйтпесе Жаркент деп те. 1-жүргізуші: Иә, Жаркент деп те айтса болады. Ойбай. 2-жүргізуші: Біледі ағасының студиясында отырғанын. Сонымен құдалық басталды. Мен енді тілек берейін.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑^йерекше қадір деп ағасыда↓/// ↑ұқсайды ау алтын тонның жағасына↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уойдее↑ ^йекінші жүргізуші↓/// ↑ақ жүрекпен ақ тілекті ақтарғайсың↓/// ↑берейік сөз кезегін нағашыға дей келе↓/// ↑қуандық нағашыға тілек кезегі беріледі↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑жақында↓/// ↑қонақ↓/// ↑^ыой ^ырахмет бірінші жүргізуші↓/// ↑жақында президенттен алғыс хат алған ағамыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ал ^йенді/ ^іиә ^іиә↓/// ↑келген қадамдарыңызға нұр жаусын құдалар↓/// ↑мынак ^йекі жас бақытты болсын↓/// ↑байлық деген балада дейді/ бала-шағалары көп болсын↓/// ↑^уөссін ^уөрбісін↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// бірінші сөз↓///	↑^йерек̊ше қадір деб̊ ͡ағасыда↓/// ↑ұқ̊сайды'ау алтын тоннұң жағасына↓/// ↑ бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уойдее↑ ^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑ағ жүрөкпөн ақ тілект'ақтарғайсың ↓/// ↑берейік̊ сөз гезегін нағашыға дей геле↓/// ↑құуандық нағашыға тілек кезегі ͡б̊еріледі↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жақында↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уой 'ырахмет! бірінші жүргүзүушү↓/// ↑жақында презійденттен алғыс хат алған ағамыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ал ^йенді/ ій'ійә ↓/// ↑келгең ғадамдарыңызға нұр жаусұң ғұдалар↓/// ↑мынак ^йекі жас ͡пақытты ͡б̊олсұн↓/// ↑байлығ ͡дегем балада дейді/ бала-шағалары ͡гөп полсұн↓/// ↑^уөссүн ^уөрб̊үсүн↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// бірінші сөз↓///	Ерекше қадір деп ағасыда, Ұқсайды ау алтын тонның жағасына. 1-жүргізуші: Ойдее! 2-жүргізуші: Ақ жүрекпен ақ тілекті ақтарғайсың. Берейік сөз кезегін нағашыға дей келе. Қуандық нағашыға тілек кезегі беріледі. 1-жүргізуші: Жақында. Қонақ: Ой рахмет! 1-жүргізуші: Жақында президенттен алғыс хат алған ағамыз. Қонақ: Ал енді, иә иә. Келген қадамдарыңызға нұр жаусын құдалар. Мынак екі жас бақытты болсын. Байлық деген балада дейді, бала-шағалары көп болсын. Өссін өрбісін. 3-жүргізуші: бірінші сөз
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^іиә/ ^йенді мынау қылышпен неғып жүр ары-бері демеңіздер мені↓/// ↑^іиә/ ^уөйткені қазір ^йет жөндеймін ары-бері кішкене↓/// ↑содан кейін жеңіл желпі жаңағы↓/// ↑^уоның үстіне аллергиа да болып тұр мен ^уөзі↓/// ↑содан кейін кішкене сіздерден алшақтап-алшақтап қашып тұрмын↓/// ↑^іиә↓/// ^йекінші жүргізуші↓/// ↑айта беріңіз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑айта беріңіз/ айта беріңіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ал ^йенді мына сондықтан↓///↑бірінші жүргізуші↓/// ↑аллергиа неге сізге ^уол қалошқа↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ аллергиа ащы судан↓/// ↑содан кейін мына ащы су қоймай/ жаңағы шұбат қойып ^уотырғанымыз сол↓/// ↑сондықтан алдынан келіп нағашы дегеннен кейін сәлем бердім↓/// ↑іиә/ ^йенді жаңағы қайырбек құданың аты ^йекен мінекей ^уөзі жүз жастан түңілме деген жүзіңіз жылы адам↓/// ↑сондықтан тәрбиелеріңізде ^уөте жақсы↓/// ↑мынау аноу бір юпитерге қол жеткізгендей болып ^уотырмын мен ^уөзім сіздерге↓/// ↑мынау құлақ қағыс деп айтып кетейін біз ұлы жүздің тараған қазағымыз↓/// ↑^йенді тегімізді айтып жатқанымғой↓/// ↑мынау ^йенді келіншегіміз қамырлей алмағаннан кейін ^йеттің астына спагетти↓/// ↑^іиә ^іренжімеңіздер жаңағы айқай шусыз ^уөстіп күлімдеп жарқырап↓///	↑қонақ↓/// ↑ійә/ ^йенді мынау ͡ғылышпен неғыб̊ жүр ары-͡б̊ері демеңіздер мені↓/// ↑ійә/ ^уөйткөнү қазір^йет ͡шөндөймүн ары-͡б̊ері ͡гішкене↓/// ↑содаң гейін жеңіл желпі жаңағы↓/// ↑^уонұң үстүне'аллергійә⁀да ͡б̊олұп тұр мен ^уөзү↓/// ↑содаң гейің гішкене сіздерден алшақтаб̊-͡алшақтап қашып тұрмұн↓/// ↑ійә↓/// ^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑айта ͡б̊еріңіз↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑айта ͡б̊еріңіз/ айта ͡б̊еріңіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑ал ^йенді мына сондұқтан↓///↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑аллергійә неге сізге ^уол ғалошқ̊а↓/// ↑қонақ↓/// ↑жоқ/ аллергій'ашшы сұудан↓/// ↑содаң гейін мын'ашшы сұу ͡ғоймай/ жаңағы шұб̊ат қойұп ^уотұрғанымыс сол↓/// ↑сондұқтан алдынаң геліп нағашы дегеннең гейін сәлем бердім↓/// ↑ійә/ ^йенді жаңағы қайырб̊ек құданың аты ^йекен мінекей ^уөзү жүж жастан түңүлмө деген жүзүңүж жыл'адам ↓/// ↑сондұқтан тәрб̊ійелеріңізді ^утө жақ̊сы↓/// ↑мын'аноу бір йүупійтерге қол жеткізгендей болұп ^уотұрмұн мен ^уөзүм сіздерге↓/// ↑мынау ͡ғұлақ қағыс теб̊ ͡айтып кетейім біз ұлұ жүздүң тарағаң ғазағымыз↓/// ↑^йенді тегімізді'айтып жатқанымғой↓/// ↑мынау ^йенді ͡геліншегіміз ғамыр ійлей алмағаннаң гейін ^йеттің астына спагеттій↓/// ↑ійә ^іренжімеңіздер жаңағ'айқай шұусұз ^уөстүп күлүмдөб̊ жарқырап↓///	Қонақ: Иә, енді мынау қылышпен неғып жүр ары-бері демеңіздер мені. Иә, өйткені қазір ет жөндеймін ары-бері кішкене. Содан кейін жеңіл желпі жаңағы. Оның үстіне аллергия да болып тұр мен өзі. Содан кейін кішкене сіздерден алшақтап-алшақтап қашып тұрмын. Иә. 2-жүргізуші: Айта беріңіз. 1- жүргізуші: Айта беріңіз, айта беріңіз. Қонақ: Ал енді мына сондықтан. 1-жүргізуші: Аллергия неге сізге ол қалошқа. Қонақ: Жоқ, аллергия ащы судан. Содан кейін мына ащы су қоймай, жаңағы шұбат қойып отырғанымыз сол. Сондықтан алдынан келіп нағашы дегеннен кейін сәлем бердім. Иә, енді жаңағы Қайырбек құданың аты екен мінекей өзі жүз жастан түңілме деген жүзіңіз жылы адам. Сондықтан тәрбиелеріңізде өте жақсы. Мынау аноу бір юпитерге қол жеткізгендей болып отырмын мен өзім сіздерге. Мынау құлақ қағыс деп айтып кетейін біз ұлы жүздің тараған қазағымыз. Енді тегімізді айтып жатқанымғой. Мынау енді келіншегіміз қамыр илей алмағаннан кейін еттің астына спагетти. Иә ренжімеңіздер жаңағы айқай шусыз өстіп күлімдеп жарқырап.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑бірінші жүргізуші↓/// ↑спагетти жеп↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә спагетти жеп↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑драйв ұстап↓/// қонақ↓/// ↑драйвпенде қазір сіздердің билеріңізді алыстан түсіреміз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^уол дронғой↓/// қонақ↓/// ↑^іиә дрон дрон ^іиә дронба немене анау↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑бұл драйв деген↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑энергиа деген↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә энергиамен билейміз қаз бәрі болады музыканттар бар↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ақауыз↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑ақуыз белок деген сөз↓/// ↑қонақ↓/// ақуыз белокпа ^іиә сондықтан мынау ^уөте семіз малдың ^йеті↓/// ↑күш-қуаты белогы көп ^іиә↓/// ↑алып ^уотырыңыздар ^іиә↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша ^ырахмет↓/// ↑іиә той тойға ұлассын↓/// ↑жастар бақытты болсын↓/// ↑^йенді ^уосы тойда аға кішігірім ойындар боладығой↓/// ↑кампоттан алып ^у отырыңыз ^іиә↓/// ↑қонақ↓/// ↑кампот құдалар үшін кампот↓/// ↑құдалар ішпейтін адам ^йекен↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уол кcell-дің арнайы кампоты↓/// ↑қонақ↓/// ↑^іиә↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уойын ^уойнаймыз↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уойын ^уойнаймыз іиә/ сізді ^уортаға шақырамыз↓///	↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑спагеттій жеп↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә спагеттій жеп↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑драйв ұстап↓/// қонақ↓/// ↑драйвпенде қазір сіздердің бійлеріңізд'алыстан түсүрөміз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уол дроңғой↓/// қонақ↓/// ↑ійә дрон дрон ійә дромба немен'анау ↓/// ↑^уекінші жүргүзүушү↓/// ↑бұл драйв деген↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑энергійә деген↓/// ↑қонақ↓/// ↑ій'энергійәмен бійлейміз ғаз ͡б̊әрі ͡б̊олады мұузұканттар ͡б̊ар↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ақауұз↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑ақұуұз ͡б̊елок деген сөз↓/// ↑қонақ↓/// ақұуұз ͡б̊елокпа'ійә сондұқтан мына ^уөтө семіз малдың ^йеті↓/// ↑күш-құуаты ͡б̊елогұ ͡гөб̊ ͡ійә↓/// ↑алыб̊ ͡отұрұңыздар ійә↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша ^ырахмет↓/// ↑ійә той тойғ'ұлассын ↓/// ↑жастар ͡б̊ақытты ͡б̊олсұн↓/// ↑^йенді ^уосұ тойд'аға кішігірім ^уойұндар ͡б̊оладығой↓/// ↑кампоттан алып ^уотұрұңыз ійә↓/// ↑қонақ↓/// ↑кампот құдалар үшүң гампот↓/// ↑құдалар ішпейтін адам ^йекен↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уол г<<_UNKNOWN_CHAR_>>-дің арнайы ͡гампотұ↓/// ↑қонақ↓/// ↑ійә↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уойұн ^уойнаймыз↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уойұн ^уойнаймыз ійә/ сізді ^уортаға шақырамыз↓///	1-жүргізуші: Спагетти жеп. Қонақ: Иә спагетти жеп. 1- жүргізуші: Драйв ұстап. Қонақ: Драйвпенде қазір сіздердің билеріңізді алыстан түсіреміз. 3- жүргізуші: Ол дронғой. Қонақ: Иә дрон дрон иә дронба немене анау. 2- жүргізуші: Бұл драйв деген. 3- жүргізуші: Энергия деген. Қонақ: Иә энергиямен билейміз қаз бәрі болады музыканттар бар. 1- жүргізуші: Ақауыз. 3- жүргізуші: Ақуыз белок деген сөз. Қонақ: Ақуыз белокпа иә сондықтан мынау өте семіз малдың еті. Күш-қуаты белогы көп иә. Алып отырыңыздар иә. 1- жүргізуші: Тамаша рахмет. Иә той тойға ұлассын. Жастар бақытты болсын. Енді осы тойда аға кішігірім ойындар боладығой. Кампоттан алып отырыңыз иә. Қонақ: Кампот құдалар үшін кампот. Құдалар ішпейтін адам екен. 1- жүргізуші: Ол Kcell-дің арнайы кампоты. Қонақ: Иә. 2- жүргізуші: Ойын ойнаймыз. 1- жүргізуші: Ойын ойнаймыз иә, сізді ортаға шақырамыз.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^уойбай менба↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑тамаша дәулет бұл ^уойынның аты қандай↑ ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^уойынның аты дәл түс деп аталады↓/// ↑дәл түс↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^ыөзі шығара береді ^уойынның атын↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑мен бірақ↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уойындары қызық ^уосы баланың↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑кім тексереді мені↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уойындар ғылымының докторы↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑сонымен бұл ^уойынның шарты көп ^ұуақытты алмайды↓/// ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑мынаны майдалап шайнап↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑^іиә/ жылдам әрі тез жылдам ірі ^уоңай ^уойналатын ^уойын↓/// ↑бұл жерде қолдарыңызда теннис добы бар үстел теннисінің добы бұны бір сәтте қолдарыңызға ұстайсыздарда мына жұмыртқаның ыдысы/ қалпы қалпына қарай лақтырамыз сол жерге жиылу керек↓/// ↑бір ^ұуақытта ыдыстағы шар біткенге дейін ^уойнаймыз кімде қанша шар жиылды↓/// ↑кімде қандай қаншалықты көп сол жеңіске жетеді↓/// ↑тағыда ұмытпайтын басты шарт тікелей лақтырмаймыз↓/// ↑міндетті түрде үстелге тигізіп содан кейін жайғастырамыз↓/// ↑мысалы ^уосылай↓/// бірінші жүргізуші↓/// ↑монтаждау ^уосы қалсын↓/// қонақ↓/// ↑бастай берейінба↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑бір/ ^йекі/ үш↓///	↑қонақ↓/// ↑^уойб̊ай мемба↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑тамаша дәулөт пұл ^уойұннұң аты қандай↑ ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑^уойұннұң аты дәл түс теб̊ ͡аталады↓/// ↑дәл түс↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөзү шығара ͡б̊ереді ^уойұннұң атын↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑мем бірақ↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уойұндары қызық ^уосұ ͡б̊аланың↓/// ↑^еекінші жүргүзүушү↓/// ↑кім тек̊середі мені↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уойұндар ғылымының докторұ↓/// ↑^уекінші жүргүзүушү↓/// ↑сонұмем бұл ^уойұннұң шарты ͡гөп ^ууақытт'алмайды ↓/// ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑мынаны майдалап̊ шайнап↓/// ↑^уекінші жүргүзүушү↓/// ↑ійә/ жылдам әрі теж жылдам ірі ^уоңай ^уойналатын ^уойұн↓/// ↑бұл жерде қолдарыңызда теннійс тоб̊ұ ͡б̊ар үстөл теннійсінің доб̊ұ ͡б̊ұнұ ͡б̊ір сәтте қолдарыңызғ'ұстайсыздарда мына жұмұртқаның ыдысы/ қалпы қалпына ͡ғарай ылақтырамыс сол жерге жыйылұу ͡герек↓/// ↑бір ^ууақытт 'ыдыстағы шар ͡б̊іткеңге дейін ^уойнаймыз гімде қанша шар жыйылды↓/// ↑кімде қандай ғаншалықты ͡гөп̊ сол жеңіске жетеді↓/// ↑тағыд'ұмұтпайтын басты шарт тікелей ылақтырмаймыз↓/// ↑міндетті түрд'үстөлгө тійгізіп̊ содаң гейін жайғастырамыз↓/// ↑мысалы ^уосұлай ↓/// бірінші жүргүзүушү↓/// ↑монтажд'осұ қалсын↓/// қонақ↓/// ↑бастай берейімба↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑бір/ ^йекі/ үш↓///	Қонақ: Ойбай менба. 1- жүргізуші: Тамаша Дәулет бұл ойынның аты қандай? 2- жүргізуші: Ойынның аты дәл түс деп аталады. Дәл түс. 1- жүргізуші: Өзі шығара береді ойынның атын. 2- жүргізуші: Мен бірақ. Қонақ: Ойындары қызық осы баланың. 2- жүргізуші: Кім тексереді мені. 1- жүргізуші: Ойындар ғылымының докторы. 2- жүргізуші: Сонымен бұл ойынның шарты көп уақытты алмайды. 1- жүргізуші: Мынаны майдалап шайнап. 2- жүргізуші: Иә, жылдам әрі тез жылдам ірі оңай ойналатын ойын. Бұл жерде қолдарыңызда теннис добы бар үстел теннисінің добы бұны бір сәтте қолдарыңызға ұстайсыздарда мына жұмыртқаның ыдысы, қалпы қалпына қарай лақтырамыз сол жерге жиылу керек. Бір уақытта ыдыстағы шар біткенге дейін ойнаймыз кімде қанша шар жиылды. Кімде қандай қаншалықты көп сол жеңіске жетеді. Тағыда ұмытпайтын басты шарт тікелей лақтырмаймыз. Міндетті түрде үстелге тигізіп содан кейін жайғастырамыз. Мысалы осылай. 1- жүргізуші: Монтаждау осы қалсын. Қонақ: Бастай берейінба. 3- жүргізуші: Бір, екі, үш.
Қуандық Шәкіржанов	▶	↑қонақ↓/// ↑^іиәә↓/// ^уойй↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ^уойй↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑ураа↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑^уөййй↓/// ↑менде үшеу қалды/ қалай ^уойлайсыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑сәттәләк тілеймін↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑сәл қалды/ сәл қалды біреу/ біреу тигіздіңіз↓/// ^й↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑аййй↓/// үшінші жүргізуші↓/// ↑^йештеңе ^йетпейді/ ^йештеңе ^йетпейді↓/// ↑^йекінші жүргізуші↓/// ↑сонымен бүгінгі ^уойында жеңімпаз қуандық ағамыз↓/// ↑бірнші жүргізуші↓/// ↑қуандық ағаға қошеметтеріңіз! ↑қонақ↓/// ↑^уой ^ырахмет↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑түнгі студия бағдарламасының қонағы қуандық ағамызға қошеметеріңіз↓/// ↑қуандық мырза сізге көп-көп ^ырахмет ^ұуақыт бөліп келгеніңізге ^ырахмет↓/// ↑сізге сәттілік тілейміз/ денсаулығыңыз мықты болсын↓/// ↑үшінші жүргізуші↓/// ↑^ырахмет келгеніңізге↑ ↑бірінші жүргізуші↓/// ↑қошеметтеріңіз↓///	↑қонақ↓/// ↑ійәә↓/// ^уойй↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ^уойй↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уураа↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑^уөййй↓/// ↑менд'үшөу қалды/ қалай ^уойлайсыз↓/// ↑қонақ↓/// ↑сәттәләк тілеймін↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑сәл ғалды/ сәл ғалды ͡б̊іреу/ біреу тійгіздіңіз↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑аййй↓/// үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^уештеңе ^йетпейді/ ^йештеңе ^йетпейді↓/// ↑^йекінші жүргүзүушү↓/// ↑сонұмем бүгүңг'ойұнда жеңімпаз ғұуандығ ағамыз↓/// ↑бірнші жүргүзүушү↓/// ↑құуандығ ағаға ͡ғошеметтеріңіз↓/// ↑қонақ↓/// ↑^уой ^ырахмет↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑түңгү стұудия ͡б̊ағдарламасының ͡ғонағы құуандығ ағамызға ͡ғошеметеріңіз↓/// ↑құуандығ мырза сізге ͡гөп-көп ^ырахмет ^ұуақыт пөлүп келгеніңізге ^ырахмет↓/// ↑сізге сәттілік тілейміз/ денсаулұғұңұз мықты ͡б̊олсұн↓/// ↑үшүншү жүргүзүушү↓/// ↑^ырахмет келгеніңізге↑ ↑бірінші жүргүзүушү↓/// ↑қошеметтеріңіз↓///	Қонақ: Иәә. Ойй. 2- жүргізуші: Ойй. 3- жүргізуші: Ураа! 1- жүргізуші: Өййй. Менде үшеу қалды, қалай ойлайсыз. Қонақ: Сәттілік тілеймін. 3- жүргізуші: Сәл қалды, сәл қалды біреу, біреу тигіздіңіз. 2- жүргізуші: Аййй. 3- жүргізуші: Ештеңе етпейді, ештеңе етпейді. 2- жүргізуші: Сонымен бүгінгі ойында жеңімпаз Қуандық ағамыз. 1- жүргізуші: Қуандық ағаға қошеметтеріңіз! Қонақ: Ой рахмет! 1- жүргізуші: Түнгі студия бағдарламасының қонағы Қуандық ағамызға қошеметеріңіз. Қуандық мырза сізге көп-көп рахмет уақыт бөліп келгеніңізге рахмет. Сізге сәттілік тілейміз, денсаулығыңыз мықты болсын. 3- жүргізуші: Рахмет келгеніңізге! 1- жүргізуші: Қошеметтеріңіз.
Қуат Ахметжанов	▶	–	–	Бірде Құнанбай сұлтанның жары Ұлжан қатты науқастатып жатып қалады. Сол маңның емшілерін түгел жағалаған. Емі табылмай, шарасы таусылуға шақ қалғандай шақта үйіне жол қонақ болып Нұрбек би қонды. Мән-жаймен қаныққан соң дерттің сырын ұққан ол: -"Уа, сұлтаным, жұбайың киелі батаға жерік екен, ол батаны тектінің тұқымы ғана береді, біздің Сыр бойындағы ашамайлы керей Ханбас батырдың ұрпағы Ырысымбет палуанға жүріңіз, түбі асылдың түкірігі тисе, түлеп шығады",- деп Құнанбайды алыс болса да түбінің қайыры бар айшылықтағы ауылына бір жағы қонақ болып кетуге шақырады. Құнанбай оңашада ойлана, ойын сараптап болып, «Аузын айға білеген Ханбас Қанайұлының ұрпағына барайын, қамсыз жүргенде қосағымнан айрылып қалармын»,- деп Тобықтының жігіттерін ертіп жолға шығады.
Қуат Ахметжанов	▶	–	–	Алыс сапар ауыртпашылықсыз аяқталсын ба, арып-ашып, ескі шіліктегі Ырысымбет палуанның шаңырағына келіп тоқтады. Палуан үйінен далаға шығып келе жатыр екен, Құнанбай сұлтанды алыстан таныды да, оған қарсы жүрді. Қадірлі қонақ арқан тастам жерден айқайлай амандасып: -"Уа, тектінің тұқымы, әкең Ағасұрби Мырзабай алты ата көктің ұлына батпан асыра бата бергенде, маған сол батаның бұт келісі бұйыра ма деп ат басын бұрған бұйымтайым бар",- деп жүзінде жұтаң қалпын жасыра алмаған күйі.
Қуат Ахметжанов	▶	–	–	Палуан демін ішке терең тартып: «Құнанбай, Алланың жолын ұстаған азаматсың, жүзің жұтаң, ойыңды ұқтым, жалауыңа жебеуім болсын, жұбайыңды жүресінен отырғыз»,- деді де күректей алақанын күншығысқа қарата жайып: «Уа келіннің киелі Сүзіп келген көзі аулақ, Түртіп тиген тіл аулақ, Сүбе, сүбе сөйлесем Батыр хан бастай шер көрсін, Қолы жетпейтін жеріне Ой асатын ел берсін. Тақымы таймас, Алатаудай сүңгі алмайтын ер берсін, Жерік болсын желіксең, Ішкен-жегенің ем болсын, Алты алаштың асылы болар Алтын асық ұл берсін, Әділдік болсын ұраны, Сүзбе түссе өлмесін, әумин»,- деп бет сипады.
Қуат Ахметжанов	▶	–	–	-Батаңыз бақ боп қонсын, палуан. -Уа, тобықтының тұғырлысы, жолсоқты болып қажыған сияқтысыз, төрге шығып табан суытыңыз, келін де тынықсын. -Алла пейіліңізді көтерсін. Олар үйге енді. Мал сойылып, ет асылып, дастархан жайылып, құтты қонақтардың келуі аламан бір мереке сияқтанды. Көп ұзамай сұлтанның жары Ұлжан да басын көтеріп, әлденді. Осы сапардан аман-есен ауылына қайтқан Құнанбайдың жары көп ұзамай дүниеге алтын асықтай ұл әкелді. Азан шақырып, атын Ибраһим деп қойды. Анасының құрсағына біте сала киелі батаға қанық болған ол баланың адамзаттың бағына туған ұлы Абайға айналарын кім білген. «Аталардың ақ жолы» кітабынан. Темірхан Әбдіков, оқыған Қуат Ахметжанов.
Максим Рожин	▶	–	–	Бүгінгі диалогтың қонағы - Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы қоғамдық бірлестігінің вице-президенті Максим Рожин. Журналист, блогер, ментор ұлы Абайдың тілін жетік біледі. Максим, біз білеміз, отыз жылдан астам қазір қазақ қоғамы жұмыс атқарып келе жатыр. Өзіңіз сонда жұмыс істейсіз. Айтыңызшы, бұл қоғамның мақсаты не?
Максим Рожин	▶	–	–	Жалпы бір нәрсені түсіну керек. Көп адам осы қазір қазақ тілі айналасында туып жатқан, пайда болып жатқан, туындап жатқан мәселелерді әлеуметтік желіде жиі көтеретінін көріп отырмыз ғой. Бізде отыз жылдан бері «Қазақ тілі» қоғамы елде жұмыс істейді, бұл - халықаралық ұйым, айта кету керек. Өйткені отыз жыл бұрын, сексен тоғызыншы жылдары құрылғанда, өзі елде үш-ақ мемлекеттік емес ұйым құрылған болатын. Жаңағы мен айтқандай, Олжас ағамыздың «Невада-Семей» экология бағыты, ал саяси бағыт «Азаттық» қозғалысы және осы «Қазақ тілі» қоғамы - гуманитарлық-мәдени салаға арналған мемлекеттік емес ұйым.
Максим Рожин	▶	–	–	Енді ол кезде құрылу мақсаты - қазақ тілін дамыту. Совет үкіметі ыдырағаннан кейін қазақ тілі қалай дамиды, қазақ тілі мемлекеттік тіл болады. Осыны біз армандап келдік қой, енді бұны жергілікті өзінің жеткілікті деңгейіне жеткізу керек қой деген ниетпен құрылған. Содан бері қоғам біздің елде ғана емес, шетелде де өкілеттіліктер ашып, уәкілдерін жинап, жалпы біздің қандастарымызға көмектесіп жатыр. Біздің шетте жүрген қазақтарға мына гуманитарлық көмек, соның ішінде мысалға, мына Лондонда, АҚШ-та бар. Қазір соңғы кезде қоғамның жалпы екінші тынысы ашылып жатқандай деп айтуға болады. Өйткені елде ғана емес, шетелде де уәкілеттіліктер, бірлестіктер пайда болды.
Максим Рожин	▶	–	–	Қоғамның негізгі мақсаты - осы тіл саласында, мәдени салада, тіл саласында, әсіресе арнайы жобаларды жүргізу мемлекетпен бірге, егер мемлекет қолдап жатса, кейбір өткір мәселелерді шешу. Сіздер білесіздер, тіл айналасында қазір шын мәнінде проблема аз емес. Контент жағын алатын болсақ, заң жағын алатын болсақ, осы көбі біздің қоғамда Тіл туралы заң жөнінде әңгіме көтеріп жатыр. Енді бұл мәселеге таңғалуға болмайды. Өйткені кез келген мемлекетте мемлекеттік тілге арналған заң бар. Бізде қоғам ретінде, қоғам мүшелері, сол кісілердің атынан айтуыма негіз бар шығар, біз де осындай заңды қалаймыз, өйткені тіл қорғалу керек.
Максим Рожин	▶	–	–	Өзіңіз әлеуметтік желіде көп жазып жатасыз, айтып жатасыз. Неліктен шенеуніктер дұрыс қазақша білмейді деген сияқты. Жалпы бұл менің уәжім. Тілші қызметін атқарып жүргенде басталған бұл ренжу. Сіз телевидение саласында да бірнеше жыл жұмыс атқардыңыз.
Максим Рожин	▶	–	–	Бұл мәселеде менің ренішім алыстан келеді. Иә, тілші болып жүрген кезде мен бір нәрсеге таңғалатынмын. Қазақтілді редакцияда жұмыс істеймін. Барып мемлекет қызметкерлерден сұхбат алып келемін. -Иә. - Олар орысша сұхбат береді. Содан кейін мен... - Түріңізге қарап орысша жауап беретін шығар.
Максим Рожин	▶	–	–	Түріме қараса да, мен қазақша бағдарлама жасаймын, сіз қазақша бересіз ба деген кезде мен білмейтін едім, аударып аласыз деп сілтей салатын. Мен олардың жазып алған сұхбатын келем да, өзім дауыстап қазақшалаймын. Менің намысыма қатты тиді сол нәрсе. Неге мен қазақ тілді редакцияда жүріп, қазақша ақпарат ала алмаймын. Бұл менің журналист ретінде, жалпы ақпарат алуымның, алу құқығымды шектеу ғой. Бұл он жыл бұрынғы жағдай. Қазір міндетті түрде енді өзгермеді деп айтпау керек. Өзгерді, иә. Қазір мемлекет басшысының өзі қазақша білмейтін шенеунік анахронизмге айналу керек деген әңгімесі бар.
Максим Рожин	▶	–	–	Мен толық қолдаймын. Өйткені сен қандай мемлекетте қызмет етесің, қандай мемлекетте қызметкерсің? Қазақстан мемлекетінде. Демек, қазақ тілін сен білуің керек. Осыдан бұрын бір ай, екі ай бұрын мен Мемлекет басшысының өзі болу үшін адам емтихан тапсырады қазақ тілінен. Сонда біздің шенеуніктер Президенттен қандай артықшылығы бар деп жазатын. Маған мемлекет қызметкері, жалпы басы-қасында жүрген азаматтар шығып, иә, шынымен жағдай өзгереді, сіз олай ренжімеңіз, жақында осы естілетін болады, мемлекеттік тілінде өткізетін емтихан міндетті түрде қазақша есептелетін болады. Осы уақытқа дейін мен өзім таңғалдым, мемлекеттік тілден, мемлекеттік тілді білуден жалпы тапсырылатын емтихан есептелмейтін. Яғни сен білсең де өттің, білмесең де өттің болған. -Иә.
Максим Рожин	▶	–	–	Енді қазір біз өзгереді деген сенімдеміз енді. Өйткені мемлекет қызметкер егер келген, алдына келген адамына мемлекет қызметте өзінің қызметін ұсына алмаса, ол қандай сапалы қызметкер деп айтуға болады оны? Мен ойлаймын, ол азамат өзін жетілдіріп, тілін жетілдіріп, мемлекеттік қызметке есігін ашу керек, барсын. Мысалға оңтүстікте ондай мәселе жоқ.
Максим Рожин	▶	–	–	-Өзіңіз оңтүстіктің тумасысыз. -Өзім сол жақтікімін. Иә, мен үшін Арыстың, иә, Арыста өстім. Мен үшін оңтүстікте жүріп, бір мемлекеттік тілде қызмет ала алмау дегенді мен үшін бір фантастикалық жағдай деп қабылдаймын. Солтүстікте бізде енді жағдай сәл басқаша, бұл жағынан жұмыс жүргізіліп жатыр, мен білемін. -Қазақстан халқының Ассамблеясының мүшесісіз. Сол жақта тілге байланысты иә, қандай тағы қарқынды жұмыстар атқарылуда.
Максим Рожин	▶	–	–	Жалпы Ассамблеяда осы соңғы бес-алты жылда мен осы Ассамблеяның жұмысына етене, былай қарқынды араласып келемін. Ассамблеяда диаспоралардың арасында, ішінде, Достық үйлерінде, қазақ тіліне қатысты клубтар ашылған. Біз мына қазақ тілі ұйымында Ассамблеямен бірлесіп осы қазақ, достық үйлерінде, әр қаланың облыстарында бар, «Сөзуар» клубын ашуды жоспарладық. Бұл жалпы не деген сөз? Біздің Ассамблеяның негізгі жұмысы сол диаспоралардың ішінде жүріп жатыр. Көп азамат мысалға Ассамблеяға сыни көзқараспен қарайды, бәлкім ол заңды шығар. Бірақ бір нәрсені ұмытпау керек, Ассамблеяда, жалпы Ассамблея қабырғасында диаспоралармен қарым-қатынас жасау үлгісін, диаспоралардың ішіндегі өзінің ішінара сондай бір орысша айтқанда, «тонкости» дейді ғой.
Максим Рожин	▶	–	–	Енді кейбір ньюанстарды зерттеу бойынша көп ақпарат бар және көп тәжірибе бар. Бізде Ассамблея осы жылдар бойы көп адамның көзінде жалпы тек қана ұлттық киім кигізіп, азаматтарды концертте немесе тағы сондай бір шараға, форумға шақырып алады да, ой, көпіртіп әңгіме айтады деген түсінік қалыптасқан. Бәлкім, көпшілікке солай көрінетін шығар, бірақ осы Ассамблеяның ішіне жалпы белсенді кіріп, жұмыс жасағаннан кейін мен осындай бір нюанстарды байқадым. Өйткені диаспоралардың ішінде түрлі ұлт өкілдерімен қалай тіл табысу керек, қалай жұмысты жүргізу керек, осы жайында тәжірибе Ассамблеяда өте жоғары деңгейде қойылған және жақсы тәжірибелер бар. -Максим, қалай ойлайсыз, қазақ тілінде сөйлеуді иә, сәнге айналдыру үшін не істеу керек?
Максим Рожин	▶	–	–	Сөйлеуіміз керек қазақша. Егер қазақша сөйлемесек, қазақша қызмет түрін ұсынбасақ немесе талап етпесек, бұл сәнге айналмайды. Бүгінде байқасаңыз, қазақ тілі бірте-бірте сәнге айналып жатқан себебі қазақ тілінде түсірілетін туындылардың танымалдылығынан, қазақ тілінде түсірілетін контенттің сапасынан. Қазір қарап отырсаңыз, мысалға көптеген сериалдар қазақ тілінде түсіріледі, аралас тілде түсіріледі, мысалы, қазақша, орысша. Сол сериалдар шетелде көп сұранысқа ие. Бұл не деген сөз? Бұл біздің тілімізді ғана емес, мәдениетімізді бізде, біздің қоғам, біздің халық басынан өткерген тарихи дүниелерді сол жалпы шетелге жеткізу қадамдары. Бұл, әрине, елде ғана емес, шетелге де біздің мәдениет пен тілімізді насихаттайтын дүние. Мына Димаштың өзін айтыңыз, мысалға. -Иә.
Максим Рожин	▶	–	–	Димаштың өнері әлемде, жер-жердегі түрлі азаматтарды қазақ тілінде өлең айтып жатса, не туралы айтып жатыр деген бір қызығушылықтың арқасында ол азаматтар қазақтың мәдениеті мен тілін танысып отыр. Егер біз осы шығармашылық жағынан, ғылым жағынан, қазақтың балалары білім жағынан әлемде озық орындарда көрініп, бірінші орындарда көрініп, озық жетістіктерін көрсететін болса, бұл әлбетте, қазақтың мәдениетін, әлбетте, қазақтың тілін насихаттайды, әлем қазақ тіліне қызығатын болады.
Максим Рожин	▶	–	–	Максим Рожиннің көзімен жаңа Қазақстан қандай болу керек? -Әділ, біз әрқайсымыз алдымызға тұрған дүниелерге әділ қарасақ, біз жаңа Қазақстанымызды шынымен әділ Қазақстан деп айта аламыз сол кезде. Жалпы әділдіктен асқан дүние жоқ қой, солай өмір сүруіміз керек. Әділ Қазақстан, жаңа Қазақстан мен үшін сол. -Максим, сұхбатыңызға көп рахмет, күніңіз жақсы өтсін. -Әмин, рахмет. -Құрметті көрермен, келесі кездескенше, аман-сау болыңыздар.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ пұшайман хәлім → / ^уөртөді мені ↓/// ↑қылғоб̊ұз͡ геудөм → / шертеді нені ↓ // ↑ жал бітт͡і генет → / жотама менің ↓ // ↑^уоқиғадағыдай ^йертегідегі ↓/// ↑ғаламат ͡ čолай / басталып ͡ пір сәт ↓// ↑құйғұтұп͡ геттім тастарды турап ↓/// ↑атылдым ͡ гөкке → // жәй сыйақтанып ↓// ↑тұйағым алтын / ай ͡ сыйақтанып ↓// ↑алапам тасып / → ақырып / төніп ↓// ↑аруағымды шақ^ырып͡ геліп ↓// ↑ шығысқа͡ ғарай ад^ырна тарттым ↓// ↑жар ͡б̊осын тәң^ірі / ақ^ырім ͡ беріп ↓///	↑ пұшайман хәлім → / ^уөртөдү мені ↓/// ↑қылғоб̊ұз͡ геудөм → / шертеді нені ↓ // ↑ жал бітт͡і генет → / жотама менің ↓ //↑^уоқыйғадағыдай ^йертегідегі ↓/// ↑ғаламат ͡ čолай / басталып ͡ пір сәт ↓// ↑құйғұтұб̊͡ геттім тастарды тұурап̊ ↓/// ↑атылдым ͡ гөккө → // жәй сыйақтанып̊ ↓// ↑тұйағым алтын / ай ͡ сыйақтанып̊ ↓// ↑алапам тасыб̊ / → ақырып / төнүп ↓// ↑арұуағымды шақ^ырыб̊ ͡ геліп ↓// ↑ шығысқа͡ ғарай ад^ырна тарттым ↓// ↑жар ͡ б̊олсұн тәң^ірі / ақ^ырын ͡ беріб̊ ↓///	Пұшайман халім өртеді мені, Қылқобыз кеудем шертеді нені. Жал бітті кенет жотама менің Оқиғадағыдай ертегідегі. Ғаламат солай басталып бір сәт, Құйғытып кеттім тастарды турап. Атылдым көкке жай сияқтанып, Тұяғым алтын ай сияқтанып. Алапам тасып, ақырып, төніп, Аруағымды шақырып келіп. Шығысқа қарай адырна тарттым, Жар болсын тәңірі ақырын беріп.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^ұуақыт ^уозад'екен // → аға ↓/// ↑^уөйткені ͡б̊ұл / ^уөткінші ^ұуақытқа / тоқтау ͡б̊олған // байлам жасаған адамдар некенсайақ ↓/// ↑бұл / ^ұуақытты тоқтату немен тоқтайды // →аға / ^ұуақыт ͡ ш̆ын мәніндегі / кәдімг'алладан бер^ілетің ͡ ғәс^ійетті͡ б̊ір ^уөнердің шыңы ͡ б̊олады͡ ғой ↓/// ↑мысалүшүн мен айтар͡ ^йем / ^уөнерді тоқтатқаң͡ гім //→ деп / ^уөнерді мійкеланджела тоқтатты // → ^ырафаэл'дер тоқтатты→ // ^ілеанарда ͡ да ͡ винчійлер тоқтатты // → джакондаларымен / басқа ͡ да сик̊стинскайа ͡гапелларындағы / жасаған ұлұ дүн^үйелерімен // солар ^ұуақытты тоқтатып̊͡ гетті ↓///	↑^ұуақыт ^уозад'екен // → аға ↓/// ↑^уөйткөнү ͡ б̊ұл / ^уөткүншү ^ұуақытқа / тоқтау ͡ б̊олған // байлам жасаған адамдар некеңсайақ ↓/// ↑бұл / ^ұуақытты тоқтатұу немен тоқтайды // →аға / ^ұуақыт ͡ ш̆ын мәніндегі / кәдімг'алладан бер^ілетің ͡ ғәс^ійетті͡ б̊ір ^уөнөрдүң шыңы ͡ б̊олады͡ ғой ↓/// ↑мысалүшүн мен айтар͡ ^йем / ^уөнөрдү тоқтатқаң͡ гім //→ деп / ^уөнөрдү мійкеланджела тоқтатты // → ^ырафаэл'дер тоқтатты→ // ^ілеанарда ͡ да ͡ війнчійлер тоқтатты // → джакондаларымен / басқа ͡ да сыйк̊стыйнскайа ͡гапелларындағы / жасаған ұлұ дүн^үйөлөрүмен // солар ^ұуақытты тоқтатып̊͡ гетті ↓///	Уақыт озады екен, аға. Өйткені бұл өткінші уақытқа тоқтау болған, байлам жасаған адамдар некен-саяқ. Бұл уақытты тоқтату немен тоқтайды, аға, уақыт шын мәніндегі кәдімгі Алладан берілетін қасиетті бір өнердің шыңы болады ғой. Мысал үшін мен айтар ем, өнерді тоқтатқан кім деп. Өнерді Микеланджело тоқтатты, Рафаэльдер тоқтатты, Леонардо да Винчилер тоқтатты Джокондаларымен, басқа да Сикстинская капеллаларындағы жасаған ұлы дүниелерімен солар уақытты тоқтатып кетті.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ тоқтатты / ^ұуақытты ↓/// ↑бізд'аб̊ай тоқтатты / ^ұуақытты ↓///	↑ тоқтатты / ^ұуақытты ↓/// ↑бізд'аб̊ай тоқтатты / ^ұуақытты ↓///	Тоқтатты уақытты, бізде Абай тоқтатты уақытты.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ұйалмаймын // → ^уол / ұйалмайтын себ̊еб̊ім // → мен сол͡ гездерде / ^ұуақытпен жаңағы сіз͡ айтқандай / алысыб̊ ͡ жүргең / → ^ұуақытты ͡ гідіртем ͡ деб̊ жүргең / сәттерім болатұғұн //→ солгезде ↓/// ↑сол сәттер // →мен ^уөмірімде / жүрөгімнің бас^ынада ͡ б̊еріш͡ боп ͡ ғатып ͡ ғалған ^ұуақыттар // → солгездерде ↓/// ↑мең ͡ ғәзір ^уойлаңғанда / → толғаңғанда / →^уөзім бала-шағама͡ ғараб̊ ͡ ^уотрып → // ^ұуайым͡ ғам жегең͡ гезде // →балаларым / мең ͡ гөргөң͡ ғыйындықты ͡гөрмөсө'кен // → мең͡ гөргөң жаңағыдай / ^уөмірдің / бір͡ б̊ұралаң / тасадағы͡ ғатпарлы / қараңғы сәттеріне / бармаса'кен деп тілеймін↓///	↑ұйалмаймын // → ^уол / ұйалмайтын себ̊еб̊ім // → мен сол͡ гездерде / ^ұуақытпен жаңағы сіз͡ айтқандай / алысыб̊ ͡ жүргөн / → ^ұуақытты ͡ гідіртем ͡ деб̊ жүргөн / сәттерім болатұғұн //→ сол͡ гезде ↓/// ↑сол сәттер // →мен ^уөмүрүмдө / жүрөгүмнүң бас^ынада ͡ б̊еріш͡ боб̊ ͡ ғатыб̊ ͡ қалған ^ұуақыттар // → сол ͡ гездерде ↓/// ↑мең ͡ ғәзір ^уойлаңғанда / → толғаңғанда / →^уөзүм бала-шағама͡ ғараб̊ ͡ ^уотұрұп → // ^ұуайым͡ ғам жегең͡ гезде // →балаларым / мең ͡ гөргөң͡ ғыйындықты ͡гөрмөсө ^йекен // → мең͡ гөргөн жаңағыдай / ^уөмүрдүң / бір͡ б̊ұралаң / тасадағы͡ ғатпарлы / ғараңғы сәттеріне / бармаса ^йекен деп тілеймін↓///	Ұялмаймын, ол ұялмайтын себебім, мен сол кездерде уақытпен, жаңағы сіз айтқандай, алысып жүрген, уақытты кідіртем деп жүрген сәттерім болатұғын сол кезде. Сол сәттер мен өмірімде, жүрегімнің басына да беріш боп қатып қалған уақыттар, сол кездерде. Мен қазір ойланғанда, толғанғанда, өзім бала-шағама қарап отырып, уайым, қам жеген кезде балаларым мен көрген қиындықты көрмесе екен, мен көрген жаңағыдай өмірдің бір бұралаң тасадағы қатпарлы, қараңғы сәттеріне бармаса екен деп тілеймін.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ал мен сөйтө͡ жүріп // солгезде → / ^уөмүрдө͡ гімнің͡ гім ^йекенін // →мына жарат^ылысты / ^уонсегізмың͡ ғаламды / таныдым ↓/// ↑кеңсайға ͡б̊арып түнедім // → кеңсайға͡ ғондым ↓/// ↑^уол жазушылар ^уодағы дегем͡ бір / ғажаб̊͡ жер͡ ғой ↓/// ↑мен / кеудемдегі // → ішімдегі маралтаймен мына ^уөмір шыңдап͡ петтескең͡ гезде // → мен ^уөмірден / жең^іліп͡ ғалдым // → ^уөмірдің шыңдығынан жең^іліп ͡ ғалдым ↓/// ↑мен / көк̊сөгөн /→ мен іздеген ағалар //→ мен іздеген арман-мұраттар //→ мүлдө / басқа ^йекен^іне ͡гөжжөткөң͡ гезде //→ мен / сағым сынып қалды ↓/// ↑міне солгезде алматыны тастап // →^уөлілердің мекеніне / →кеңсайға шығып ͡ геттім ↓///	↑ал мен сөйтө͡ жүрүп // сол͡ гезде → / ^уөмүрдө͡ гімнің͡ гім ^йекенін // →мына жарат^ылысты / ^уонсегізмың͡ ғаламды / таныдым ↓/// ↑кеңсайға ͡ б̊арып түнөдүм // → кеңсайға͡ ғондұм ↓/// ↑^уол жазұушұлар ^уодағы дегем͡ бір / ғажаб̊͡ жер͡ ғой ↓/// ↑мен / кеудөмдөгү // → ішімдегі маралтаймен мына ^уөмүр шыңдап͡ петтескең͡ гезде // → мен ^уөмүрдөн / жең^іліб̊ ғалдым // → ^уөмүрдүң шыңдығынан жең^іліб̊ ͡ ғалдым ↓/// ↑мең / көк̊сөгөн /→ мең іздеген ағалар //→ мең іздеген арман-мұраттар //→ мүлдө / б̊асқа ^йекен^іне ͡гөжжөткөң͡ гезде //→ мен / сағым сыныб̊ ͡ ғалды ↓/// ↑міне сол͡ гезде алматыны тастап̊ // →^уөлүлөрдүң мекеніне / →кеңсайға шығыб̊ ͡ геттім ↓///	Ал мен сүйте жүріп сол кезде өмірде кімнің кім екені, мына жаратылысты, он сегіз мың ғаламды таныдым. Кеңсайға барып түнедім, Кеңсайға қондым. Ол Жазушылар одағы деген бір ғажап жер ғой. Мен кеудемдегі, ішімдегі Маралтаймен мына өмір шындап беттескен кезде, мен өмірден жеңіліп қалдым, өмірдің шындығынан жеңіліп қалдым. Мен көксеген, мен іздеген ағалар, мен іздеген арман-мұраттар мүлде басқа екеніне көз жеткен кезде, мен сағым сынып қалды. Міне сол кезде Алматыны тастап, өлілердің мекеніне, Кеңсайға шығып кеттім.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уол жақта ͡ да сол ағаларымыздың бас^ына неб̊ір жазуларды / жад^ымызға тоқ'дық // → ^уоқ'дық // → тоқ'дық ↓/// ↑бір ағамыздың басында жазулы тұр ↓// ↑тірлікте жүрдім төменде ↓// ↑ жаңғам͡ жоғ ͡ жалған жарқырап ↓// ↑жатырмын бүгүм ͡ бійікте ↓// ↑ажалдан ^уорын тартып ͡ ап ↓/// ↑әрійне сұуұқ͡ ғайғы / →сұуұқ͡ ғайғы ↓// көң'лін халқың бірақ̊ ͡ сұуұтпайды↓/// ↑^йегер ͡ де халығ ͡ ^уөзін ұмытпаса ↓// ↑бақұл ͡ б̊ол // халқың сені → ұмытпайды ↓/// ↑бір ͡гүлермін ғарышшаққа͡ гетерде ↓// ↑көп кешшеге͡ ғай ͡ бетіммең͡ гектенем ↓//	↑^уол жақта ͡ да сол ағаларымыздың бас^ына неб̊ір жазұуларды / жад^ымызға тоқұдұқ // → ^уоқұдұқ // → тоқұдұқ ↓/// ↑бір ағамыздың басында жазұулұ тұр ↓// ↑тірлікте жүрдүм төмөндө ↓// ↑ жаңғам͡ жоғ ͡ жалған жарқырап ↓// ↑жатырмын бүгүм ͡ бійікте ↓// ↑ажалдан ^уорұн тартып ͡ ап ↓/// ↑әрійне сұуұқ͡ ғайғы / →сұуұқ͡ ғайғы ↓// көңүлүн халқың бірақ̊ ͡ сұуұтпайды↓/// ↑^йегер ͡ де халығ ͡ ^уөзүн ұмұтпаса ↓// ↑бақұл ͡ б̊ол // халқың сені → ұмұтпайды ↓/// ↑бір ͡гүлөрмүн ғарышшаққа͡ гетерде ↓// ↑көп кешшеге͡ ғай ͡ бетіммең͡ гектенем ↓//	Ол жақта да, сол ағаларымыздың басына небір жазуларды жадымызға тоқыдық, оқыдық. Бір ағамыздың басында жазулы тұр: Тірлікте жүрдім төменде, Жанғам жоқ жалған жарқырап. Жатырмын бүгін биікте, Ажалдан орын тартып ап. Әрине суық қайғы, суық қайғы, Көңілін халқың бірақ суытпайды. Егер де халық өзін ұмытпаса, Бақұл бол, халқың сені ұмытпайды. Бір күлермін ғарыш жаққа кетерде, Көп кещеге қай бетіммен кектенем.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑бізге ͡б̊ақтың͡ ғолұ ͡ б̊үгін жетерме ↓// ↑мұқағали / төлегеңге жетпеген ↓/// ↑^уосұндай / жаңағ'ағаларымыздың басындағы эпитафиалар //→ солар мені ͡б̊ір саб̊ама түсірген сыйақты ͡б̊олды // → бір ͡б̊айламғ'әкелген / менде мына ^йетекте жүрген адамдардан ^йешшерім артығ ͡ ^йемес// → ^йешшерім͡ гем ͡ ^йемес ^йекенін сезіңгең͡ гезде // → жәйлап / сол / сезімдерімнің барын арқаға салып / → басым ій^іліп // → мына ^уоралдым // → миллионнан астам ͡ ғалқы ͡б̊ар //→ алматының ішіне ͡ ғайтадаң͡ геліп̊ ͡ сіңістім // → сол жерде ^уөмір сүруге // → тура͡ гелді↓///	↑бізге ͡б̊ақтың͡ ғолұ ͡ б̊үгүн жетерме ↓// ↑мұқағалый / төлөгөңгө жетпеген ↓/// ↑^уосұндай / жаңағ'ағаларымыздың басындағы эпыйтафыйалар //→ солар мені ͡б̊ір саб̊ама түсүргөң сыйақты ͡б̊олды // → бір ͡б̊айламғ'әкелген / менде мына ^йетекте жүргөң адамдардан ^йешшерім артығ ͡ ^йемес// → ^йешшерім͡ гем ͡ ^йемес ^йекенін сезіңгең͡ гезде // → жәйлап / сол / сезімдерімнің барын арқаға салып / → басым ій^іліп // → мына ^уоралдым // → мыйллыйоннан астам ͡ ғалқы ͡б̊ар //→ алматының ішіне ͡ ғайтадаң͡ геліп̊ ͡ сіңістім // → сол жерде ^уөмүр сүрүугө // → тұура͡ гелді↓///	Бізге бақтың қолы бүгін жетер ме, Мұқағали, Төлегенге жетпеген. Осындай жаңағы ағаларымыздың басындағы эпитафиялар, солар мені бір сабама түсірген сияқты болды. Бір байламға әкелген, мен де мынау етекте жүрген адамдардан еш жерім артық емес, еш жерім кем емес екенін сезінген кезде жайлап, сол сезімдерімнің барын арқаға салып, басым иіліп, мына оралдым миллионнан астам халқы бар Алматының ішіне, қайтадан келіп сіңістім, сол жерде өмір сүруге тура келді.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑қасымда деб̊ ͡айтуға ͡б̊олады // → қасымда деп ↓/// ↑мен / жалпы / адам ͡ баласын жоғалтуды ^уөтө ͡ ғыйың ͡ ғаб̊ылдайтын адаммын ↓/// ↑сондықтан͡ да мен мүмкіндігінше // → бір адам ͡ болса͡ да // → ^уол менің дұшпаным // → жауұм ͡ болса͡ да // → мен ^уоны жоғалтпауға / → көз͡ алдымда жүргенің ͡ ғалаймын ↓///	↑қасымда деб̊ ͡айтұуға ͡б̊олады // → қасымда деп ↓/// ↑мен / жалпы / адам ͡ баласын жоғалтұуды ^уөтө ͡ ғыйың ͡ ғаб̊ылдайтын адаммын ↓/// ↑сондұқтан͡ да мен мүмкүндүгүнше // → бір адам ͡ болса͡ да // → ^уол менің дұшпаным // → жауұм ͡ болса͡ да // → мен ^уонұ жоғалтпауұуға / → көз͡ алдымда жүргөнүң ͡ ғалаймын ↓///	Қасымда деп айтуға болады, қасымда деп. Мен жалпы адам баласын жоғалтуды өте қиын қабылдайтын адаммын. Сондықтан да мен мүмкіндігінше бір адам болса да, ол менің дұшпаным, жауым болса да, мен оны жоғалтпауға, көз алдымда жүргенін қалаймын.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^йең басты нәрсе // → мына / ^уонсегізмың ͡ ғалам // → алла͡ тағаланың бір адамның ақылы жетпес // қыйалынан жаратылғаң ͡ гөр'нісі ͡ ғой // → сол әлемге ͡б̊із ͡ ғылаудай бір͡ гіршік / түсүрүб̊ ͡алмасақ ^йекен деб̊ ^у͡ойлаймын // → бірінші ↓/// ↑^йекінші / ^уөзіміздің әлеміміз // → мына жершары // → біжжерана дейміз͡ ғой // → адам / анасының бетіне түкірмейді ғой // → біз͡ гейде ͡гөшеде / → ^йештеңені͡ ғамсыз / ^уойсыз / былш ^йеткізіп түк'ріп ͡ гетіп ͡ паражатқан адамдарды көргенде// → менің жүрөгүм ауұрады ↓///	↑^йең басты нәрсе // → мына / ^уонсегізмың ͡ ғалам // → алла͡ тағаланың бір адамның ақылы жетпес // қыйалынан жаратылғаң ͡ гөрүнүсү ͡ ғой // → сол әлемге ͡б̊із ͡ ғылауұдай бір͡ гіршік / түсүрүб̊ ͡алмасақ ^йекен деб̊ ^у͡ойлаймын // → бірінші ↓/// ↑^йекінші / ^уөзүмүздүң әлеміміз // → мына жершары // → біжжерана дейміз͡ ғой // → адам / анасының бетіне түкүрмөйдү͡ ғой // → біз͡ гейде ͡гөшөдө / → ^йештеңені͡ ғамсыз / ^уойсұз / былш ^йеткізіп түкүрүп ͡ кетіп ͡ паражатқан адамдарды көргөндө// → менің жүрөгүм ауұрады ↓///	Ең басты нәрсе, мынау 18 мың ғалам Алла тағаланың бір адамның ақылы жетпес қиялынан жаратылған көрінісі ғой. Сол әлемге біз қылаудай бір кіршік түсіріп алмасақ екен деп ойлаймын, бірінші. Екінші, өзіміздің әлеміміз, мына жер шары, біз жер-ана дейміз ғой. Адам анасының бетіне түкірмейді ғой, біз кейде көшеде ештеңені қамсыз, ойсыз былш еткізіп түкіріп кетіп бара жатқан адамдарды көргенде, менің жүрегім ауырады.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уодаң͡ гейіңгі нәрсе ͡геудедегі жүрегіміз // → жүрек тұс'ның тазалығы // жүректің тазалығы // → жершарының тазалығы // → алла жаратқан ^уонсегізмың͡ ғалам // → ^уосы тұтастығы / ^уосы үш әлем // → кәдімгі ^уөзінен / ^уос^інен тайып ͡ гетпесе'кен деп тілеймін ↓/// ↑бүкүл ͡ гөктөн түскен төрт͡ кітаб̊тың айтатыны // → ^уодаң͡ гейін неб̊ір ғұлама данышпан шәугүмбастардың айтатын нәрсесі //→ айналып гелгенде //→ ^уосы үш ͡ ақ нәрсеге тіреледі // → ізгі ^уой ^уойлау // → ізгі сөссөйлеу// → ізгі ͡ іс тындр'у ↓/// ↑жаңағы ͡б̊із айтқан үш қағыйдат͡ та // → ^уос'ның айналасына топтасады деб̊ ͡^уойлаймын // аға ↓///	↑^уодаң͡ гейіңгі нәрсе ͡геудөдөгү жүрөгүмүз // → жүрөк тұсұнұң тазалығы // жүрөктүң тазалығы // → жершарының тазалығы // → алла жаратқан ^уонсегізмың͡ ғалам // → ^уосұ тұтастығы / ^уосұ үш әлем // → кәдімгі ^уөзүнөн / ^уос^інен тайып ͡ кетпесе ^й екен деп тілеймін ↓/// ↑бүкүл ͡ гөктөн түскөн төрт͡ кітаб̊тың айтатыны // → ^уодаң͡ гейін неб̊ір ғұлама данышпан шәугүмбастардың айтатын нәрсесі //→ айналып келгенде //→ ^уосұ үш ͡ ақ нәрсеге тіреледі // → ізгі ^уой ^уойлау // → ізгі сөссөйлөу// → ізгі ͡ іс тындырұу ↓/// ↑жаңағы ͡б̊із айтқан үш қағыйдат͡ та // → ^уосұнұң айналасына топтасады деб̊ ^у͡ойлаймын // аға ↓///	Одан кейінгі нәрсе кеудедегі жүрегіміз, жүрек тұсының тазалығы, жүректің тазалығы - жер шарының тазалығы. Алла жаратқан 18 мың ғалам, осы тұтастығы, осы үш әлем кәдімгі өзінің осінен тайып кетпесе екен деп тілеймін. Бүкіл көктен түскен төрт кітаптың айтатыны, одан кейін небір ғұлама данышпан шәугімбастардың айтатын нәрсесі айналып келгенде осы үш-ақ нәрсеге тіреледі. Ізгі ой ойлау, ізгі сөз сөйлеу, ізгі іс тындыру. Жаңағы біз айтқан үш қағидат та осының айналасына топтасады деп ойлаймын, аға.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑бұл ^йенді ͡ғоғамдағы͡ ше / →кезгелген нәрсе // → аға / біздің жүрегіміз арқылы ^уөтеді ͡ ғой // → бұдам ͡ бұрұңғұ данышпандар айтқан // →жер͡ б̊ет^іне сызат түсетім ͡ бо'са // → ақынның жүрегінің үстімен ^уөтеді деген ↓/// ↑аға / мен мысал үшүн / → көшеде аб̊айсызда / ^уөтүппара͡ жатып // → жаңағы / құмұрсқаны ͡б̊асып ͡ гетčем͡ де // → мен жүрегім ауұратын адаммын ↓///	↑бұл ^йенді ͡ғоғамдағы͡ ше / →кезгелген нәрсе // → аға / біздің жүрөгүмүз арқылы ^уөтөдү ͡ ғой // → бұдам ͡ бұрұңғұ данышпандар айтқан // →жер͡ б̊ет^іне сызат түсөтүм ͡ болса // → ақынның жүрөгүнүң үстүмөн ^уөтөдү деген ↓/// ↑аға / мен мысал үшүн / → көшөде аб̊айсызда / ^уөтүппара͡ жатып // → жаңағы / құмұрсқаны ͡б̊асып ͡ кетčем͡ де // → мен жүрөгүм ауұратын адаммын ↓///	Бұл енді қоғамдағы ше, кез келген нәрсе, аға, біздің жүрегіміз арқылы өтеді ғой. Бұдан бұрынғы данышпандар айтқан "жер бетіне сызат түсетін болса, ақынның жүрегінің үстімен өтеді" деген. Аға, мен мысал үшін, көшеде абайсызда өтіп бара жатып, жаңағы құмырсқаны басып кетсем де мен жүрегім ауыратын адаммын.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑сондұқтам ͡ біз ͡ ғоғамда ͡ б̊олұб̊ жатқаң͡ ғайб̊ір жақ̊сы нәрселер // → қайб̊ір ͡гөлөңкелі нәрселер // → барлығы менің жанымд'ауұртады // →мен ақым ͡ болмасам͡ да // → мен ^уоған солай жаным ауұрғам ͡ болар ^йеді // →күйзелгем болар ^йем // → күйгем болар ^йем // → ал ͡ ғоғамда не ͡б̊оп жатқанының бәрін → ^йенді біз / кішкентайғана сөздүң айасына салып // ^уоны ͡гәдімгі азғантай сөзб̊ен / айтыпперүуү мүмкүн ^йемес ͡ теп ^уойлаймын ↓/// ↑^уоны ͡гөзүғырақты ^йел // → жүрегі ͡б̊ар адамдардың бәрі ͡гөріп ͡ піліб̊ ͡^уотыр ↓/// ↑және әргімнің ^уөз түйсігі ͡б̊ар ↓///	↑сондұқтам ͡ біз ͡ ғоғамда ͡ б̊олұб̊ жатқаң͡ ғайб̊ір жақ̊сы нәрселер // → қайб̊ір ͡гөлөңкелі нәрселер // → барлығы менің жанымд'ауұртады // →мен ақым ͡ болмасам͡ да // → мен ^уоған солай жаным ауұрғам ͡ болар ^йеді // →күйзөлгөм болар ^йем // → күйгөм болар ^йем // → ал ͡ ғоғамда не ͡б̊оп жатқанының бәрін → ^йенді біз / кішкентайғана сөздүң айасына салып // ^уонұ ͡гәдімгі азғантай сөзб̊өн / айтыпперүуү мүмкүн ^йемес ͡ теп ^уойлаймын ↓/// ↑^уонұ ͡гөзүғырақты ^йел // → жүрөгү ͡б̊ар адамдардың бәрі ͡гөрүп ͡ піліб̊ ͡^уотұр ↓/// ↑және әргімнің ^уөз түйсүгү ͡б̊ар ↓///	Сондықтан біз қоғамда болып жатқан қайбір жақсы нәрселер, қайбір көлеңкелі нәрселер, барлығы менің жанымды ауыртады. Мен ақын болмасам да, мен оған солай жаным ауырған болар еді, күйзелген болар едім, күйген болар едім, ал қоғамда не болып жатқанының бәрін енді біз кішкентай ғана сөздің аясына салып, оны кәдімгі азғантай сөзбен айтып беру мүмкін емес деп ойлаймын. Оны көзіқарақты ел, жүрегі бар адамдардың бәрі көріп-біліп отыр.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑түп̊сіз дүн^үйө / түб̊ің толса мен ^йертең // ↑келмешшаққа жан сәулесін жөнелтем ↓/// ↑ай толғанда ͡гүрсініпқап көк'рек // ↑сүріңгенде / күрең түсті ͡ гөлеңкем ↓/// ↑ мен тірі͡ жан / ^уол тірі͡ жан / тәні͡ гүл // ↑таб̊'сып͡ ^йек / сәтčіз ͡б̊олды бәріб̊ір ↓/// ↑^уөз ͡б̊асымдай ͡ гөрүуш'ем͡ ғой мен ^уоны // ↑көжжасымдай тамып ͡ геткен сары ͡ нұр ↓/// ↑ай толғанда / басым ͡ байлап ͡ пәлеге // ↑жан ауырып / жалғыз͡ ғалдым және͡ де //	↑түп̊сүз дүн^үйө / түб̊үң толса мен ^йертең // ↑келмешшаққа жан сәулөсүн жөнөлтөм ↓/// ↑ай толғанда ͡гүрсүнүпқап көкүрөк // ↑сүрүңгөндө / күрөң түстү ͡ гөлөңкем ↓/// ↑ мен тірі͡ жан / ^уол тірі͡ жан / тәні͡ гүл // ↑таб̊ысып͡ ^йек / сәтčіз ͡б̊олды бәріб̊ір ↓/// ↑^уөз ͡б̊асымдай ͡ гөрүушү͡ ^йем͡ ғой мен ^уонұ // ↑көжжасымдай тамып ͡ кеткен сары ͡ нұр ↓/// ↑ай толғанда / басым ͡ байлап ͡ пәлеге // ↑жан ауұрұп / жалғыз͡ ғалдым және͡ де //	Түпсіз дүние, түбің толса мен ертең Келмес жаққа жан сәулесін жөнелтем. Ай толғанда күрсініп қап көкірек, Сүрінгенде, күрең түсті көлеңкем. Мен тірі жан, ол тірі жан, тәні гүл, Табысып ек, сәтсіз болды бәрібір. Өз басымдай көруші ем ғой мен оны, Көз жасымдай тамып кеткен сары нұр. Ай толғанда басым байлап бәлеге, Жан ауырып, жалғыз қалдым және де.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑толған айдың толқынынаң ͡ гөрдүң͡ ғой // ↑менің демім / ^уөрт ͡ ш̆арпып тұр әуеге ↓/// ↑мен сезб̊еген / ішінде ͡б̊ір ͡гүнә͡ ғап // ↑мазаңд'алса / пәг ͡ махаб̊ат кінәлап // ↑басымдағы / айға тійгіз ^йерніңді // ↑көктөг'айға мінәжат͡ қып / мінәжат! ↑/// ↑түн ^уортасы / түннүң түрүп түндүгүн/ // ↑жұлдұз͡ ақты / анау жұлдұз͡ гімдікі // ↑түптүң түб̊ү / біжжолұғар нүктөмүз // ↑көктөг'ай мен жердег'айдың ͡гіндігі ↓///	↑толған айдың толқұнұнаң ͡ гөрдүң͡ ғой // ↑менің демім / ^уөрт ͡ ш̆арпып тұр әуөгө ↓/// ↑мен сезб̊еген / ішінде ͡б̊ір ͡гүнә͡ ғап // ↑мазаңд'алса / пәг ͡ махаб̊ат кінәлап // ↑басымдағы / айға тійгіз ^йерніңді // ↑көктөг'айға мінәжат͡ қып / мінәжат! ↑/// ↑түн ^уортасы / түннүң түрүп түндүгүн/ // ↑жұлдұз͡ ақты / анау жұлдұз͡ гімдікі // ↑түптүң түб̊ү / біжжолұғар нүктөмүз // ↑көктөг'ай мен жердег'айдың ͡гіндігі ↓///	Толған айдың толқынынан көрдің ғой, Менің демім өрт шарпып тұр әуеге. Мен сезбеген ішінде бір күнә қап, Мазаңды алса пәк махаббат кінәлап. Басымдағы айға тигіз ерніңді, Көктегі айға мінәжат қып, мінәжат! Түн ортасы, түннің түріп түндігін. Жұлдыз ақты, анау жұлдыз кімдікі. Түптің түбі, біз жолығар нүктеміз - Көктегі ай мен жердегі айдың кіндігі.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑той͡ да ͡б̊олды // →^уой͡ да ͡б̊олды ↓/// ↑^уолай болатын себ̊еб̊і //→ бұл жерде / несіппек дәуіпаеп ағамыз айтты // →^уосы мынау / құс кер'еніндей //→ іркес͡ тіркес / ^уосындай ͡ ғазақтың үлкен аптал азаматтары͡ геліп͡ жүрғой //→ бірағ ͡дәл / мынау ͡ғұстұң ͡ гөшүндей боп ͡ парлығы тійегім ͡ бұзб̊ай // →тоб̊'мең͡ гелгені ͡б̊ірінші͡ рет деді ↓ ///↑ мын'әкім // →^уоб̊'лыс әкімі / асқар исаб̊екұлы қаб̊ылдады → // бір͡ жарым сағат ^ұуақытың͡ ғыйды // →	↑той͡ да ͡б̊олдұ // →^уой͡ да ͡б̊олдұ ↓/// ↑^уолай болатын себ̊еб̊і //→ бұл жерде / несіппек дәуүтаеп ағамыз айтты // →^уосұ мынау / құс керүуөнүндөй //→ іркес͡ тіркес / ^уосұндай ͡ ғазақтың үлкөн аптал азаматтары͡ геліп͡ жүрғой //→ бірағ ͡дәл / мынау ͡ғұстұң ͡ гөшүндөй боп ͡ парлығы тійегім ͡ бұзб̊ай // →тоб̊ұмең͡ гелгені ͡б̊ірінші͡ рет деді ↓ ///↑ мын'әкім // →^уоб̊ұлұс әкімі / асқар ыйсаб̊екұлұ қаб̊ылдады → // бір͡ жарым сағат ^ұуақытың͡ ғыйды // →	Той да болды, ой да болды. Олай болатын себебі, бұл жерде Несіпбек Дәуітаев ағамыз айтты. Осы мынау құс керуеніндей, іркес-тіркес осындай қазақтың үлкен аптал азаматтары келіп жүр ғой. Бірақ дәл мынау құстың көшіндей боп барлығы тиегін бұзбай, тобымен келгені бірінші рет деді. Мынау әкім, облыс әкімі Асқар Исабекұлы қабылдады. Бір жарым сағат уақытын қиды.
Маралтай Райымбекұлы	▶	^уос'азаматтарға // сол жерд'елдің / жердің ^уосы / қазаққалқының // жаңағы / әлеуметтік / басқа͡ да мәдени / жағдайлары сөз ^йетілді //→ ^уодаң͡ гейін жаңағы / ақкөкөмүз //→ асауб̊ай ағамыз // сізді соншалықты ͡ ғатты͡ гүттү // →жағдайдың ͡ ғандай ^йекенім ͡ біле͡ тұра// →сізге дегең ͡ ғүрмөтү ͡б̊өлөк // → ілтійпаты ͡б̊өлөкқой // →қайгезде͡ де ↓/// ↑сол / ^уодаң ͡ гейін жаңағы / сағат ͡ песте / ^уоб̊л'ыстық драма театрда геш͡ ^уөттү // →екіжарым сағат ↓/// ↑^уол жерде͡ де / →мен айтұуұға тійістімін // →^уоб̊'лыс әк^імі / асқар исаб̊екұлы → сол жерде ͡гәдімгі / бас^ынан айағына ͡ шейің ͡ ғатысыб̊ ^уотырды ↓/// ↑бәрекелді ↓///	^уос'азаматтарға // сол жерд'елдің / жердің ^уосұ / қазаққалқының // жаңағы / әлеуүмөттүк / басқа͡ да мәденій / жағдайлары сөз ^йетілді //→ ^уодаң͡ гейін жаңағы / ақкөкөмүз //→ асауб̊ай ағамыз // сізді соншалықты ͡ ғатты͡ гүттү // →жағдайдың ͡ ғандай ^йекенім ͡ біле͡ тұра// →сізге дегең ͡ ғүрмөтү ͡б̊өлөк // → ілтійпаты ͡б̊өлөкқой // →қайгезде͡ де ↓/// ↑сол / ^уодаң ͡ гейін жаңағы / сағат ͡ песте / ^уоб̊ұлұстұқ драма театрда геш͡ ^уөттү // →екіжарым сағат ↓/// ↑^уол жерде͡ де / →мен айтұуұға тійістімін // →^уоб̊ұлұс әк^імі / асқар ыйсаб̊екұлұ → сол жерде ͡гәдімгі / бас^ынан айағына ͡ шейің ͡ ғатысыб̊ ^уотұрдұ ↓/// ↑бәрекелді ↓///	Осы азаматтарға сол жерде елдің, жердің осы қазақ халқының, жаңағы, әлеуметтік басқа да мәдени жағдайлары сөз етілді. Одан кейін, жаңағы, ақ көкеміз, Асаубай ағамыз. Сізді соншалықты қатты күтті жағдайдың қандай екенін біле тұра, сізге деген құрметі бөлек, ілтипаты бөлек қой, қай кезде де. Сол одан кейін жаңағы, сағат бесте облыстық драма театрда кеш өтті. Екі жарым сағат. Ол жерде де мен айтуға тиістімін, облыс әкімі Асқар Исабекұлы сол жерде кәдімгі басынан аяғына шейін қатысып отырды.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уон'айтатын себ̊еб̊ім неде // →бұл ͡ б̊асқа͡ да ͡ ^уоб̊'лұс әкімдеріне / үлгү болұуға тійісті нәрсе болғандықтан / мен айтыб̊ ͡^уотырмын ↓///	↑^уон'айтатын себ̊еб̊ім неде // →бұл ͡ б̊асқа͡ да ͡ ^уоб̊ұлұс әкімдеріне / үлгү болұуға тійісті нәрсе болғандықтан / мен айтыб̊ ͡^уотұрмұн ↓///	Оны айтатын себебім неде, бұл басқа да облыс әкімдеріне үлгі болуға тиісті нәрсе болғандықтан мен айтып отырмын.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уол ͡ гіс^інің ^уөзі / қазақы͡ гісі // →сөздің жөнүм ͡ біледі // →қазақы жолжораның жөнүм ͡ біледі ↓///	↑^уол ͡ гіс^інің ^уөзү / қазақы͡ гісі // →сөздүң жөнүм ͡ біледі // →қазақы жолжораның жөнүм ͡ біледі ↓///	Ол кісінің өзі қазақы кісі, сөздің жөнін біледі, қазақы жол-жораның жөнін біледі.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑қырымб̊ег ͡ ағамыз ͡б̊ар // →^йералы тоғжаноп ағаларымыз ͡б̊ар // → мысал үшүн ↓/// ↑шын мәнінде͡ де ͡б̊ұл/ үлкен мәселе ↓///	↑қырымб̊ег ͡ ағамыз ͡б̊ар // →^йералы тоғжаноп ағаларымыз ͡б̊ар // → мысал үшүн ↓/// ↑шын мәнінде͡ де ͡б̊ұл/ үлкөн мәселе ↓///	Қырымбек ағамыз бар, Ералы Тоғжанов ағаларымыз бар, мысал үшін. Шын мәнінде де бұл үлкен мәселе.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑қуанышты нәрсе //→ бұл ^йенді мәденій ғұб̊ұлұс ͡ теб̊ ͡ айтуға ͡б̊олад ↓/// ↑ақ^ыны / әкіміне ͡ ғараған // →әк^імі / ақ^ынына ͡ ғараған ^йел // →қайгезде͡ де ұзаққа барғаң ͡ ғой ↓//→ мысалүшүн ↓/// ↑қазақтың ͡ ғайгезде///	↑құуанышты нәрсе //→ бұл ^йенді мәденій ғұб̊ұлұс ͡ теб̊ ͡ айтұуұға ͡б̊олады ↓/// ↑ақ^ыны / әкіміне ͡ ғараған // →әк^імі / ақ^ынына ͡ ғараған ^йел // →қайгезде͡ де ұзаққа барғаң ͡ ғой ↓//→ мысалүшүн ↓/// ↑қазақтың ͡ ғайгезд///	Қуанышты нәрсе, бұл енді мәдени құбылыс деп айтуға болады. Ақыны әкіміне қараған, әкімі ақынына қараған ел қай кезде де ұзаққа барған ғой мысал үшін. Қазақтың қай кезде
Маралтай Райымбекұлы	▶	ійә / сол ^йенді мен анау / әргезде жыйын жасағаң͡ гезде //→ кешшасағаң͡ гезде // →бір͡ б̊өлектеу порматта жасағым ͡геледі //→ кейб̊ір шаруаларды ^уөзіңізб̊ен ақылдасыб̊ ͡ жүрем // →аға / сіз ͡б̊өлек̊ше ^уойлайсыз ͡ ғой // →мынаны ͡ ғалай͡ ғылсақ ͡полад // →былай ͡ ғылсақ / қалай болад деп ↓/// ↑бұл жолы ͡ да сол / шақ^ырылған ағаларымның // →бір͡ бір әдемі портреттерін //→ әрғайсысы͡ б̊ір ͡ ғаралығ ͡ деб̊ ͡ айтуға ͡ б̊олад //→ салдырыб̊ ͡алыппардым ↓/// ↑сөйтүп / сол ^йелдің алдында таб̊ыс ^йеттім // →^уөз атымнан ↓/// ↑әрійне / ^йелдің / жұрттың ^уөзн'ің сый-сыйапаты͡ б̊олып ͡ жатыр͡ ғой //→ ^уодам ͡ бөлег ^уөзім сыйладым ↓///	ійә / сол ^йенді мен анау / әргезде жыйын жасағаң͡ гезде //→ кешшасағаң͡ гезде // →бір͡ б̊өлөктөу порматта жасағым ͡геледі //→ кейб̊ір шарұуаларды ^уөзүңүзб̊өн ақылдасыб̊ ͡ жүрөмін // →аға / сіз ͡б̊өлөк̊ше ^уойлайсыз ͡ ғой // →мынаны ͡ ғалай͡ ғылсақ ͡полады // →былай ͡ ғылсақ / қалай болады деп ↓/// ↑бұл жолұ ͡ да сол / шақ^ырылған ағаларымның // →бір͡ бір әдемі портреттерін //→ әрғайсысы͡ б̊ір ͡ ғаралығ ͡ деб̊ ͡ айтұуұға ͡ б̊олады //→ салдырыб̊ ͡алыппардым ↓/// ↑сөйтүп / сол ^йелдің алдында таб̊ыс ^йеттім // →^уөз атымнан ↓/// ↑әрійне / ^йелдің / жұрттұң ^уөзүнүң сый-сыйапаты͡ б̊олып ͡ жатыр͡ ғой //→ ^уодам ͡ бөлөг ^уөзүм сыйладым ↓///	Иә, сол енді мен анау әр кезде, жиын жасаған кезде, кеш жасаған кезде, бір бөлектеу форматта жасағым келеді. Кейбір шаруаларды өзіңізбен ақылдасып жүремін, аға, сіз бөлекше ойлайсыз ғой. Мынаны қалай қылсақ болады, былай қылсақ қалай болады деп. Бұл жолы да сол, шақырылған ағаларымның бір-бір әдемі портреттерін, әрқайсысы бір қаралық деп айтуға болады, салдырып алып бардым. Сөйтіп сол елдің алдында табыс еттім өз атымнан. Әрине, елдің, жұрттың өзінің сый-сияпаты болып жатыр ғой, одан бөлек өзім сыйладым.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уөйткөнү ͡ б̊ұл неге ͡б̊ұлай дегең͡ гезде //→ менің ағаларым ^уосы //→ мен анау ^уонжеті жасымда сіздердің алақандарыңыздам ͡ бозторғайдың балапанындай пыр ^йетіб̊ ͡ ұшұп ͡ кетіб̊ ͡ ^йем // → ^йелу деген жасқа ͡ гелдім // → не͡ б̊ерем // → кәдімгі ͡ғыйын жағдай басымнан ^уөтті // → ^уөліп ͡ қалатым ͡ бір сәттер ͡б̊олды //→ неб̊ір жағдайлар ͡б̊олды // → соның бәр^інен аман-есең͡ геліп // → міне ͡ ғайтадан алақандарыңызға ͡ ғонұб̊ ͡ жатырмын // → сол жерден мен ^уосындай ағаларды таптым дейтін ↓/// ↑^уос'ағаларымды алға салыппардым // → ағаларымд'алға салып̊ ͡ сөйледім // → мен сол үшүн ^ырахметімд'айттым ↓/// ↑солгезде͡ де / аға / мына тар ^йекен // → сіздің де портретіңіз ͡б̊арды // → ^уөзіңіз͡ б̊армайтыныңызды ͡ б̊іле тұрұп мен алыппардым ↓/// ↑сөйтүб̊ ^йелдің алдында ͡гөрсеттім // → сізді ^йелдің бәрі / әрійне таныйды͡ ғой ↓ ///	↑^уөйткөнү ͡ б̊ұл неге ͡б̊ұлай дегең͡ гезде //→ менің ағаларым ^уосұ //→ мен анау ^уонжеті жасымда сіздердің алақандарыңыздам ͡ бозторғайдың балапанындай пыр ^йетіб̊ ͡ ұшұп ͡ кетіб̊ ͡ ^йедім // → ^йелүу деген жасқа ͡ гелдім // → не͡ б̊еремін // → кәдімгі ͡ғыйын жағдай басымнан ^уөттү // → ^уөлүп ͡ қалатым ͡ бір сәттер ͡б̊олдұ //→ неб̊ір жағдайлар ͡б̊олдұ // → сонұң бәр^інен аман-есең͡ геліп // → міне ͡ ғайтадан алақандарыңызға ͡ ғонұб̊ ͡ жатырмын // → сол жерден мен ^уосұндай ағаларды таптым дейтін ↓/// ↑^уос'ағаларымды алға салыппардым // → ағаларымд'алға салып̊ ͡ сөйлөдүм // → мен сол үшүн ^ырахметімд'айттым ↓/// ↑солгезде͡ де / аға / мына тар ^йекен // → сіздің де портретіңіз ͡б̊арды // → ^уөзүңүз͡ б̊армайтыныңызды ͡ б̊іле тұрұп мен алыппардым ↓/// ↑сөйтүб̊ ^йелдің алдында ͡гөрсөттүм // → сізді ^йелдің бәрі / әрійне таныйды͡ ғой ↓ ///	Өйткені бұл неге бұлай деген кезде, менің ағаларым осы мен анау 17 жасымда сіздердің алақандарыңыздан бозторғайдың балапанындай пыр етіп ұшып кетіп едім, елу деген жасқа келдім, не берем, кәдімгі қиын жағдай басымнан өтті. Өліп қалатын бір сәттер болды. Небір жағдайлар болды. Соның бәрінен аман-есен келіп, міне қайтадан алақандарыңызға қонып жатырмын. Сол жерден мен осындай ағаларды таптым дейтін. Осы ағаларымды алға салып бардым, ағаларымды алға салып сөйледім, мен сол үшін рахметімді айттым. Сол кезде де аға, мына ... тар екен, сіздің де портретіңіз барды. Өзіңіз бармайтыныңызды біле тұрып мен алып бардым. Сөйтіп елдің алдында көрсеттім, сізді елдің бәрі, әрине, таниды ғой.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑бұл͡ да аға мен інінің арасындағы ͡б̊ір ілтійпат // → айтуға тійіс нәрсе деб̊ ^уойлайм ↓/// бұл текқана сіз хаб̊ар жүргүссеңіз // → мең ͡ гейіпкер деген нәрс'емес // → бұл біздің ұзақтаң ͡ геле͡ жатқан сый ͡ ғұрметіміз ↓/// ↑біз͡ ғаршадайымыздан сізді ͡гөрүб̊ ^уөстік // → сізді идеал тұттық // → қай͡ жолұ / айтқаныңыз бар ^йедіғой // → қазаққалқында / сол азаматтықтың / мынау жігіттіктің / түр-сыйпаттың бір символы ͡б̊арғой // → джентел'мен / қазақтың джентел'мені нұртүлеу ыймаңғалый көкөғой деб̊ ͡айтқамб̊ыз ↓/// ↑бұл нег^ізі / аға / → айтылып тұрұуға тійісті сөз деб̊ ͡^уойлайм / → нег^ізі ↓///	↑бұл͡ да аға мен інінің арасындағы ͡б̊ір ілтійпат // → айтұуұға тійіс нәрсе деб̊ ^уойлаймын ↓/// бұл текқана сіз хаб̊ар жүргүссөңүз // → мең ͡ гейіпкер деген нәрс'емес // → бұл біздің ұзақтаң ͡ геле͡ жатқан сый ͡ ғұрмөтүмүз ↓/// ↑біз͡ ғаршадайымыздан сізді ͡гөрүб̊ ^уөстүк // → сізді ійдеал тұттұқ // → қай͡ жолұ / айтқаныңыз бар ^йедіғой // → қазаққалқында / сол азаматтықтың / мынау жігіттіктің / түр-сыйпаттың бір сыймволы ͡б̊арғой // → джентел'мен / қазақтың джентел'мені нұртүлеу ыймаңғалый көкөғой деб̊ ͡айтқамб̊ыз ↓/// ↑бұл нег^ізі / аға / → айтылып тұрұуға тійісті сөз деб̊ ͡^уойлаймын / → нег^ізі ↓///	Бұл да аға мен інінің арасындағы бір ілтипат, айтуға тиіс нәрсе деп ойлаймын. Бұл тек қана сіз хабар жүргізсеңіз, мен кейіпкер деген нәрсе емес, бұл біздің ұзақтан келе жатқан сый-құрметіміз. Біз қаршадайымыздан сізді көріп өстік, сізді идеал тұттық. Қай жолы айтқаныңыз бар еді ғой, қазақ халқында сол азаматтықтың, мынау жігіттіктің, түр-сипаттың бір символы бар ғой, джентельмен, қазақтың джентельмені Нұртілеу Иманғали көке ғой деп айтқанбыз. Бұл негізі, аға, айтылып тұруға тиісті сөз деп ойлаймын, негізі.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑қазақтың ұранын'айналып ̊͡ геттіғой ͡ б̊ұл ↓///	↑қазақтың ұранын'айналып ̊͡ геттіғой ͡ б̊ұл ↓///	Қазақтың ұранына айналып кетті ғой бұл.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^ырахмет / аға ↓/// ↑мынау ͡б̊ір ғажап нәрсе'кен ↓//	↑^ырахмет / аға ↓/// ↑мынау ͡б̊ір ғажап нәрсе'кен ↓//	Рахмет, аға. Мынау бір ғажап нәрсе екен.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑әрійне / аха / ^уосының бәрі мынау жасаған ^уосы /→ адамның да сол ^уосы нәрсеге әб̊ден ақыл-ойұ сеп̊ ͡ геліп тұр// → және ^уоны сіссондай / сол деңгейде ғаб̊ылдап // → маған ұс'нып тұрғаныңызға // аға / ^ырахмет ↓/// ↑мәнді мағ'налы дүн^үйе ^йекен ↓/// ↑мен ^уөзім бұл саладаң ͡ ғашығ ^йемеспін // → сондықтан түс'нем бұл саланы // → ^ырахмет / аға ↓///	↑әрійне / аха / ^уосұнұң бәрі мынау жасаған ^уосұ /→ адамның да сол ^уосұ нәрсеге әб̊ден ақыл-ойұ сеп̊ ͡ келіп тұр// → және ^уонұ сіссондай / сол деңгейде қаб̊ылдап // → маған ұсұнұп тұрғаныңызға // аға / ^ырахмет ↓/// ↑мәнді мағыналы дүн^үйө ^йекен ↓/// ↑мен ^уөзүм бұл саладаң ͡ ғашығ ^йемеспін // → сондұқтан түсүнөм бұл саланы // → ^ырахмет / аға ↓///	Әрине, аха, осының бәрі мынау жасаған осы адамның да сол осы нәрсеге әбден ақыл-ойы сеп келіп тұр және оны сіз сондай, сол деңгейде қабылдап, маған ұсынып тұрғаныңызға, аға, рахмет. Мәнді, мағыналы дүние екен. Мен өзім бұл саладан қашық емеспін, сондықтан түсінем бұл саланы, рахмет, аға.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^ұуа / әдійлә / мына ͡ғалың͡ ғорұмға // ↑бір ͡б̊ас^ыма / қос͡ ай ͡ ғадап кіріб̊ ͡ ^йем // ↑сірі деммен серт тайысқаң͡ гүнү / мен ↓/// ↑алғашқ̊ысы / ар^ұуақтар / соңғысы // ↑жасыл ^уөңді / ғасыл͡ ғарақ тіріден ↓/// ↑көң'лім͡ ғап / маралтай мең ͡ ғұдайға // ↑маңдайымда͡ ғара сызық / күн͡ айға ↓/// ↑ ^йей / қара ͡б̊аққып / сез^імімді таптатпа // ↑деп мінәжат ^йетпепп'ем ұмайға↑/// ↑сау ͡ ғанатым͡ ғалмаған соң͡ гүймеген // ↑ ^ұрұуұхұмдұ қан мен сүтк'ійлеп ͡ ^йем ↓/// ↑саған жаным ашыйтыны тағы ^ырас // ↑^йемшегіңе ^йеркек ^йерні тіймеген ↓/// ↑^ұуа / әдійлә / айналайын / әдійлә /// ↑қапелімде / шыға͡ геліб̊͡ нұрдан сіз //	↑^ұуа / әдійлә / мына ͡ғалың͡ ғорұмға // ↑бір ͡б̊ас^ыма / қос͡ ай ͡ ғадап кіріб̊ ͡ ^йем // ↑сірі деммен серт тайысқаң͡ гүнү / мен ↓/// ↑алғашқ̊ысы / ар^ұуақтар / соңғұсұ // ↑жасыл ^уөңдү / ғасыл͡ ғарақ тіріден ↓/// ↑көңүлүм͡ ғап / маралтай мең ͡ ғұдайға // ↑маңдайымда͡ ғара сызық / күн͡ айға ↓/// ↑ ^йей / қара ͡б̊аққып / сез^імімді таптатпа // ↑деп мінәжат ^йетпепп'едім ұмайға↑/// ↑сау ͡ ғанатым͡ ғалмаған соң͡ гүймөгөн // ↑ ^ұрұуұхұмдұ қан мен сүтк'ійлеп ͡ ^йем ↓/// ↑саған жаным ашыйтыны тағы ^ырас // ↑^йемшегіңе ^йеркек ^йерні тіймеген ↓/// ↑^ұуа / әдійлә / айналайын / әдійлә /// ↑қапелімде / шыға͡ геліб̊͡ нұрдан сіз //	Уа, Әдила, мына қалың қорымға Бір басыма қос ай қадап кіріп ем Сірі деммен серт тайысқан күні мен. Алғашқысы аруақтар, соңғысы Жасыл өңді ғасыл ғарақ тіріден. Көңілім қап Маралтай мен Құдайға, Маңдайымда қара сызық, күн, айға. Ей, қара бақ қып сезімімді таптатпа Деп мінәжат етпеп пе едім Ұмайға? Сау қанатым қалмаған соң күймеген Рухымды қан мен сүтке илеп ем. Саған жаным ашитыны тағы рас, Емшегіңе еркек ерні тимеген. Уа, Әдила, айналайын, Әдила! Қапелімде шыға келіп нұрдан сіз
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑мұңдан'алмас мыйсыздарды мұңдаңғыз// ↑ қара түстү қалампырды құшақтап// ↑құлпұтаста͡ гүлүп͡ қарап тұрғаң͡ ғыз ↓/// ↑ менікі ^уолай ^йемес // → ^уөте сійрег͡ жазамын мен ↓/// ↑ мен жазамын // → жазғым͡ гелгең ͡ гезде / → жағдай таңдамаймын ↓/// ↑ бұл ^уөте ғыйын / → бұл сұраққа жауапперүу ^уөте ͡ ғыйын // → ананың ақ̊сүтүн / → әкенің үмітін ақтау // → дейтін / мүмкүн ^йемес нәрсе ↓///	↑құлпұтаста͡ гүлүп͡ қарап тұрғаң͡ ғыз ↓/// ↑ менікі ^уолай ^йемес // → ^уөтө сійрег͡ жазамын мен ↓/// ↑ мен жазамын // → жазғым͡ гелгең ͡ гезде / → жағдай таңдамаймын ↓/// ↑ бұл ^уөтө͡ ғыйын / → бұл сұраққа жауапперүу ^уөтө ͡ ғыйын // → ананың ақ̊сүтүн / → әкенің үмүтүн ақтау // → дейтін / мүмкүн ^йемес нәрсе ↓///	Мұңдана алмас мисыздарды мұңданғыз, Қара түсті қалампырды құшақтап, Құлпытаста күліп қарап тұрған қыз. Менікі олай емес, өте сирек жазам мен. Мен жазам, жазғым келген кезде жағдай таңдамаймын. Бұл өте қиын. Бұл сұраққа жауап беру өте қиын. Ананың ақ сүтін, әкенің үмітін ақтау дейтін мүмкін емес нәрсе.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ төмеңгі деңгейде ↓/// ↑ әлі / ұлт ͡ по'п / біз ұйұс'алмай ^уотырмыз // → әлі ↓/// ↑ ал біздің сол әлеуүмөттүг ͡ желілердегі ^уой ͡ пікірлеріміз // де → сол / ^уодан͡ да төмөн деңгейде тұр ↓/// ↑ біз͡ ғай͡ гезде ͡гөтерілеміз // → ^уөреміз / → ^уой͡ санамыздың бәрі͡ б̊ійіктейді // → ^уоны ͡ б̊ір деңгейлесіп көтөріледі ͡ ғой //→ әлеуметтіг ͡ желі деген нәрсе ↓/// ↑ ^йегер / аб̊айдың деңгейіндегідей болса // → жоғары деңгейде ͡гөмектеседі // → ал бір ^уөк'ніштісі / сол әлеуметтіг ͡ желіде ^уотырған данышпандардың бәрі // аб̊айды ^уоқм'айд ↓///	↑ төмөңгү деңгейде ↓/// ↑ әлі / ұлт ͡ полұп / біз ұйұс'алмай ^уотұрмұз // → әлі ↓/// ↑ ал біздің сол әлеуүмөттүг ͡ желілердегі ^уой ͡ пікірлеріміз // де → сол / ^уодан͡ да төмөн деңгейде тұр ↓/// ↑ біз͡ ғай͡ гезде ͡гөтөрүлөмүз // → ^уөрөмүз / → ^уой͡ санамыздың бәрі͡ б̊ійіктейді // → ^уонұ ͡ б̊ір деңгейлесіп көтөрүлөдү ͡ ғой //→ әлеуүмөттүг ͡ желі деген нәрсе ↓/// ↑ ^йегер / аб̊айдың деңгейіндегідей болса // → жоғары деңгейде ͡гөмөктөсөді // → ал бір ^уөкүнүштүсү / сол әлеуүмөттүг ͡ желіде ^уотұрған данышпандардың бәрі // аб̊айды ^уоқұмайды ↓///	Төменгі деңгейде. Әлі ұлт болып біз ұйыса алмай жатырмыз әлі. Ал біздің сол әлеуметтік желілердегі ой-пікірлеріміз де сол одан да төмен деңгейде тұр. Біз қай кезде көтерілеміз? Өреміз, ой-санамыздың бәрі биіктейді, оны бір деңгейлесіп көтеріледі ғой, әлеуметтік желі деген нәрсе. Егер Абайдың деңгейіндегідей болса, жоғары деңгейде көмектеседі. Ал бір өкініштісі, сол әлеуметтік желіде отырған данышпандардың бәрі Абайды оқымайды.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ мем ͡ бір жыйында / сол жыйында ͡ғазақтың біраз зыйалылары ͡б̊олады //→ сонда ͡б̊ір ағамыз // құран ^уоқыды // → құран ^уоқығаңгезде / ар^ұуақтарға дұға ͡б̊ерді // → сол жерде мен / қол шапалақтадым ↓/// ↑ асанәл'ағам ^уотыр͡ ^йед // → мені жақтырмады // → ^йей жын ұрып ͡ гетті͡ ма // → дегендей ↓/// ↑ сосын айттым // → ^уөнер деңгейінешейің͡ гөтеріліпті // дедім / → ^уөйткені / ана дауұста сондай бір әуез ͡б̊ар // → сәм ͡ бар // → салтанат ͡ пар // → мен тәттімб̊еттің͡ гүйін тыңдағандай ͡ б̊олдым ↓///	↑ мем ͡ бір жыйында / сол жыйында ͡ғазақтың біраз зыйалылары ͡б̊олады //→ сонда ͡б̊ір ағамыз // құран ^уоқұдұ // → құран ^уоқұғаңгезде / ар^ұуақтарға дұға ͡б̊ерді // → сол жерде мен / қол шапалақтадым ↓/// ↑ асанәл'ағам ^уотұр͡ ^йеді // → мені жақтырмады // → ^йей жын ұрұп ͡ кетті͡ ма // → дегендей ↓/// ↑ сосұн айттым // → ^уөнөр деңгейінешейің͡ гөтөрүлүптү // дедім / → ^уөйткөнү / ана дауұста сондай бір әуөз ͡б̊ар // → сәм ͡ бар // → салтанат ͡ пар // → мен тәттімб̊еттің͡ гүйүн тыңдағандай ͡ б̊олдұм ↓///	Мен бір жиында, сол жиында қазақтың біраз зиялылары болды. Сонда бір ағамыз Құран оқыды, Құран оқыған кезде аруақтарға дұға берді. Сол жерде мен қол шапалақтадым (қол шапалақтайды). Асанәлі ағам отыр еді, ей, жын ұрып кетті ма дегендей. Сосын айттым, өнер деңгейіне шейін көтеріліпті дедім. Өйткені ана дауыста сондай бір әуез бар, сән бар, салтанат бар, мен Тәттімбеттің күйін тыңдағандай болдым.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ аға / бізде / құдаймең ͡ ғорқытады // → қәзір / құдаймең͡ ғорқытпау͡ герек // → құдайға деген / біздегі махаб̊ат^ымызд'ашу ͡ герек ↓/// ↑ ^уол͡ да ͡б̊ір қәс^ійет͡ полу͡ герек деб̊͡ ^уойлайм // → иманның ^уөзі ↓/// ↑ анау / біздің аталарымыздың бәрі // → адамның͡ ғұн^ұның бағасын имаммен ^уөлшеген ↓/// ↑имансыз деген сөзд'естігеннен асқаң͡ ғорлық // → сұмдық ͡полмаған ↓///	↑ аға / бізде / құдаймең ͡ ғорқұтады // → қәзір / құдаймең͡ ғорқұтпау͡ герек // → құдайға деген / біздегі махаб̊ат^ымызд'ашұу ͡ герек ↓/// ↑ ^уол͡ да ͡б̊ір қәс^ійет͡ полұу͡ герек деб̊͡ ^уойлаймын // → ыйманның ^уөзү ↓/// ↑ анау / біздің аталарымыздың бәрі // → адамның͡ ғұн^ұнұң бағасын ыймаммен ^уөлшөгөн ↓/// ↑ыймансыз деген сөзд'естігеннен асқаң͡ ғорлұқ // → сұмдұқ ͡полмаған ↓///	Аға, бізде Құдаймен қорқытады қазір. Құдаймен қорқытпау керек, Құдайға деген біздегі махаббатымызды ашу керек. Ол да бір қасиет болу керек деп ойлаймын, иманның өзі. Анау біздің аталарымыздың бәрі адамның құнының бағасын иманмен өлшеген, "имансыз" деген сөзді естігеннен асқан қорлық, сұмдық болмаған
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ ^уоған айтатын нәлет͡ čөзі ͡б̊ір͡ ақ̊ ͡ сөз // → имансыз деген сөзді ^йесту //→ болд↓/// ↑ ійә / нүкте ғойылды деген сөз ↓/// ↑ сонымен ^уөлшегем біздің аталарымыз // → мысалүшүн / сондықтан͡ да / сол иманың ͡ гөздүң͡ ғарашығындай //→ жүрегінің нұрұндай алақаңға͡ салыб̊͡ ^уөту // → әрб̊ір͡ ғазақ ͡паласының арманы ͡б̊о'ған // → басқа ^йелді айтпай͡ ақ͡ қойайын // → мен / мысалүшүн ↓/// ↑ біздегі таным // → біздегі дүн^үйетаным // → солай болатын / → атадаң͡ ғалған ↓///	↑ ^уоған айтатын нәлет͡ čөзү ͡б̊ір͡ ақ̊ ͡ сөз // → ыймансыз деген сөздү ^йестүу //→ болдұ↓/// ↑ ійә / нүктө͡ ғойұлдұ деген сөз ↓/// ↑ сонұмен ^уөлшөгөм біздің аталарымыз // → мысалүшүн / сондұқтан͡ да / сол ыйманың ͡ гөздүң͡ ғарашығындай //→ жүрөгүнүң нұрұндай алақаңға͡ салыб̊͡ ^уөтүу // → әрб̊ір͡ ғазақ ͡паласының арманы ͡б̊олған // → басқа ^йелді айтпай͡ ақ͡ қойайын // → мен / мысалүшүн ↓/// ↑ біздегі таным // → біздегі дүн^үйөтаным // → солай болатын / → атадаң͡ ғалған ↓///	Оған айтатын нәлет сөзі бір-ақ сөз, "имансыз" деген сөзді есту болды. Иә, нүкте қойылды деген сөз. Сонымен өлшеген біздің аталарымыз. Сондықтан да сол иманын көздің қарашығындай, жүрегінің нұрындай алақанға салып өту ол әрбір қазақ баласының арманы болған. Басқа елді айтпай-ақ қояйын мен. Мысал үшін біздегі таным, біздегі дүниетаным солай болатын атадан қалған.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ жоқ → ^уол / былай ͡ ғой // → шартты түрд'айтылатын нәрсе͡ де ↓/// ↑ ^уөзіңд'өзің ^уоқу ͡ дейтін // → ^уөзіңд'өзің ͡ таны // → ^уөзіңд'өзің ͡ жетілдір ͡ дейтін мағ^ынада айтылатын нәрсе ͡ ғой // → мысалүшүн ↓/// ↑ мем ͡ бәрін ^уоқыймын // → менем ͡ бұрұңғылардың бәрін ^уоқыймын // → менең͡ гейің͡ геле жатқан ͡ балалардың͡ ғаншасын ͡ біз маңдайынан сыйпадық // арқасынаң͡͡ ғақтық //→ жеткіздік / жетілдірдік ↓/// ↑ мем ͡ байағыда / алматыда ^уөзім әрең жүріп // → ^йесімді жыйа ͡ б̊астап // → ^уоб̊'лыс ^уоб̊'лыстарда ͡ ғаншам'ақындарды //→ жас ақындарды шақ^ырыб̊ ͡алып //→ ^уос'алматыда // → жазушылар ^уодағында // → ғалымдар үйінде // → кештер ^уөткіздім ↓/// ↑ ^уөйткені / мен ^уөзім͡ де сол ағалардың сондай жақ̊сылықтарды // → сыйпаттарды͡ гөрдім // → мысалүшүн /	↑ жоқ → ^уол / былай ͡ ғой // → шартты түрд'айтылатын нәрсе͡ де ↓/// ↑ ^уөзүңд'өзүң ^уоқұу ͡ дейтін // → ^уөзүңд'өзүң ͡ таны // → ^уөзүңд'өзүң ͡ жетілдір ͡ дейтін мағ^ынада айтылатын нәрсе ͡ ғой // → мысалүшүн ↓/// ↑ мем ͡ бәрін ^уоқыймын // → менем ͡ бұрұңғұлардың бәрін ^уоқыймын // → менең͡ гейің͡ геле жатқам ͡ балалардың͡ ғаншасым ͡ біз маңдайынан сыйпадық // арқасынаң͡͡ ғақтық //→ жеткіздік / жетілдірдік ↓/// ↑ мем ͡ байағыда / алматыда ^уөзүм әрең жүрүп // → ^йесімді жыйа ͡ б̊астап // → ^уоб̊ұлұс ^уоб̊ұлұстарда ͡ ғаншам'ақындарды //→ жас ақындарды шақ^ырыб̊ ͡алып //→ ^уос'алматыда // → жазұушұлар ^уодағында // → ғалымдар үйүндө // → кештер ^уөткүздүм ↓/// ↑ ^уөйткөнү / мен ^уөзүм͡ де сол ағалардың сондай жақ̊сылықтарды // → сыйпаттарды͡ гөрдүм // → мысалүшүн /	Жоқ, ол былай ғой, шартты түрде айтылатын нәрсе. Өзіңді оқы дейтін өзіңді өзің таны, өзіңді өзің жетілдір дейтін мағынада айтылатын нәрсе ғой мысал үшін. Мен бәрін оқимын, менен бұрынғылардың бәрін оқимын, менен кейін келе жатқан балалардың қаншамасын біз маңдайынан сипадық, арқасынан қақтық, жеткіздік, жетілдірдік. Мен баяғыда Алматыда өзім әрең жүріп есімді жия бастап, облыс-облыстарда қаншама ақындарды, жас ақындарды шақырып алып, осы Алматыда Жазушылар одағында, Ғалымдар үйінде кештер өткіздім, өйткені мен өзім де сол ағалардың сондай жақсылықтарды, сипаттарды көрдім.
Маралтай Райымбекұлы	▶	адам͡ гөргенін жасайды͡ ғой // → қайгезде ͡ гөргенін жасайд // → ана ͡б̊өлтірік / → бөрінің артынан ақылдылығынан ^йермейд ͡дейд ↓/// ↑ ^уол ͡ да ͡б̊ір тылсым͡͡ гүш // → әйтеуүр ͡б̊іреуд'артыңа ^йертіб̊ жүресің //→ ^уол біреу ^йемес ͡ қой //→ әрійне / белгілі ͡б̊ір тұлғалардың артынан ^йересің //→ бірағ ^уоны / ақылға салмайсыз //→ ^йерік̊сіз ^йересің // → мысалүшүн↓///	адам͡ гөргөнүн жасайды͡ ғой // → қайгезде ͡ гөргөнүн жасайды // → ана ͡б̊өлтүрүк / → бөрүнүң артынан ақылдылығынан ^йермейді ͡дейді ↓/// ↑ ^уол ͡ да ͡б̊ір тылсым͡͡ гүш // → әйтеуүр ͡б̊іреуд'артыңа ^йертіб̊ жүрөсүң //→ ^уол біреу ^йемес ͡ қой //→ әрійне / белгілі ͡б̊ір тұлғалардың артынан ^йересің //→ бірағ ^уонұ / ақылға салмайсыз //→ ^йерік̊сіз ^йересің // → мысалүшүн↓/// ↑сондай ^уоларда харыйзма ͡б̊олады //→ адамды ^йерт'алатын //→ сондай ағаларымыздың артынан ^йердік //→ солардың әр ісінен // әр сөзүнөн не'стеу͡ герек //→ не'стемеу͡ герек //→ ^уолар ͡б̊ылай істе / былай істеме деб̊ ͡айтқан жоқ // → /	Адам көргенін жасайды ғой, қай кезде көргенін жасайды. Ана бөлтірік бөрінің артынан ақылдылығынан ермейді дейді. Ол да бір тылсым күш, әйтеуір біреуді артыңа ертіп жүресің, ол біреу емес қой, әрине, белгілі бір тұлғалардың артынан ересің, бірақ оны ақылға салмайсыз, еріксіз ересің, мысал үшін. Сондай оларда харизма болады, адамды ерте алатын, сондай ағаларымыздың артынан ердік. Солардың әр ісінен, әр сөзінен не істеу керек, не істемеу керек, олар былай істе, былай істеме деп айтқан жоқ.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑сондай ^уоларда харыйзма ͡б̊олад //→ адамды ^йерт'алатын //→ сондай ағаларымыздың артынан ^йердік //→ солардың әр ісінен // әр сөз'нен не'стеу͡ герек //→ не'стемеу͡ герек //→ ^уолар ͡б̊ылай істе / былай істеме деб̊ ͡айтқан жоқ // → / ^уолардың жүріс͡ тұрыс'нан ͡ біз не'стеуге ͡ б̊олад // → не'стеуге ͡б̊о'майт'нын сезіндім //→ мен ^уөз ͡б̊асым ↓/// ↑ ^йе / былай ұйат ͡ полад'екен͡ ғой // → былай болса ͡б̊олмайд'екен //→ мынау дұрыс͡ ^йекен// → деген нәрселерді / уже санамен таразыладым ↓/// ↑ мен ^уөзім әке-шешемнен ^уоналты͡ ^уонжеті ͡ жасымда͡ ғалған адаммын //→ мысалүшүн ↓/// ↑ содаң͡ гейіңгі / мен / тәрб̊ійемді ^уосы ^уөнердег'ақын ағаларым ͡ берді тәрб̊ійемді ↓///	^уолардың жүрүс͡ тұрұсұнам ͡ біз не'стеугө ͡ б̊олады // → не'стеугө ͡б̊олмайтынын сезіндім //→ мен ^уөз ͡б̊асым ↓/// ↑ ^йе / былай ұйат ͡ полад'екен͡ ғой // → былай болса ͡б̊олмайд'екен //→ мынау дұрұс͡ ^йекен// → деген нәрселерді / үужө санамен таразыладым ↓/// ↑ мен ^уөзүм әке-шешемнен ^уоналты͡ ^уонжеті ͡ жасымда͡ ғалған адаммын //→ мысалүшүн ↓/// ↑ содаң͡ гейіңгі / мен / тәрб̊ійемді ^уосұ ^уөнөрдөг'ақын ағаларым ͡ берді тәрб̊ійемді ↓///	Олардың жүріс-тұрысынан біз не істеуге болады, не істеуге болмайтынын сезіндім мен өз басым. Е, былай ұят болады екен ғой, былай болса болмайды екен, мынау дұрыс екен деген нәрселерді уже санамен таразыладым. Мен өзім әке-шешемнен 16-17 жасымда қалған адаммын мысал үшін. Содан кейінгі мен тәрбиемді осы өнердегі ақын ағаларым берді тәрбиемді.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ ^уосы ͡гүңгешейін сол ағаларымыздың тәрб̊ійесімең͡ гележатырмын ↓/// ↑ так дейтін жерінде тұрамыз // → жүр деген жерінде жүреміз // → мысалүшүн ↓/// ↑ біз ^уодаң͡ гем ͡ болған жоқпыз //→ ал баукөңш'айтқанда / тәртіпке ͡б̊ас͡ ійгең͡ ғұл ^йемес ͡ тейд //→ бұл біздің ^уөзіміздің ^уөнердің ішінде // әдеб̊ійеттің ішіндегі ͡б̊ір тәртіп // → аға сыйлау дейтің // → гөрегенділік дейтін нәрсе ͡ б̊ар //	↑ ^уосұ ͡гүңгөшейін сол ағаларымыздың тәрб̊ійесімең͡ гележатырмын ↓/// ↑ так дейтін жерінде тұрамұз // → жүр деген жерінде жүрөмүз // → мысалүшүн ↓/// ↑ біз ^уодаң͡ гем ͡ болған жоқпұз //→ ал баукөңш'айтқанда / тәртіпке ͡б̊ас͡ ійгең͡ ғұл ^йемес ͡ тейді //→ бұл біздің ^уөзүмүздүң ^уөнөрдүң ішінде // әдеб̊ійеттің ішіндегі ͡б̊ір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көрөгөндүлүк дейтін нәрсе ͡ б̊ар //	Осы күнге шейін сол ағаларымыздың тәрбиесімен келе жатырмын. Так дейтін жерінде тұрамыз, жүр деген жерінде жүреміз мысал үшін. Біз одан кем болған жоқпыз, ал Баукеңше айтқанда, тәртіпке бас иген құл емес дейді. Бұл біздің өзіміздің, өнердің ішінде, әдебиеттің ішіндегі бір тәртіп, аға сыйлау дейтін, көргенділік дейтін нәрсе.
Маралтай Райымбекұлы	▶	^уол жалғасын таұуұп ͡ геле жатыр //→ біздің артымызда / інілеріміз ілесіп ͡ келе жатыр //→ ^уолар͡ да ͡б̊іздің͡ ғаб̊ағымызға͡ ғарайды // → біз ͡ де ^уоларды ͡ гейде айтып ͡ қойамыз // → біздең͡ гейін ақындар жоғ ͡деб̊ ͡айтып ͡ қойамыз //→ бірақ / бар ͡ ^йекенін ͡ біліп тұрамыз //→ ішіміжжылып тұрады ↓/// ↑ бізге ͡ де ағаларымыз сөйтүб̊ ͡айтты //→ қайралсын дедік кішкене //→ сондай ͡ нәрсе ↓///	^уол жалғасын таұуұп ͡ кележатыр //→ біздің артымызда / інілеріміз ілесіп ͡ кележатыр //→ ^уолар͡ да ͡б̊іздің͡ ғаб̊ағымызға͡ ғарайды // → біз ͡ де ^уоларды ͡ гейде айтып ͡ қойамыз // → біздең͡ гейін ақындар жоғ ͡деб̊ ͡айтып ͡ қойамыз //→ бірақ / бар ͡ ^йекенім ͡ біліп тұрамұз //→ ішіміжжылып тұрады ↓/// ↑ бізге ͡ де ағаларымыз сөйтүб̊ ͡айтты //→ қайралсын дедік кішкене //→ сондай ͡ нәрсе ↓///	Бар, ол жалғасын тауып келе жатыр. Біздің артымызда інілеріміз ілесіп келе жатыр. Олар да біздің қабағымызға қарайды, біз де оларды кейде айтып қоямыз, бізден кейін ақындар жоқ деп айтып қоямыз. Бірақ бар екенін біліп тұрамыз, ішіміз жылып тұрады. Бізге де ағаларымыз сөйтіп айтты, қайралсын дедік кішкене сондай нәрсе.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ ақыйқый шындық //→ ^йең жоғарғы шындығ ͡дейді ͡ ғой ↓/// ↑ адамның / ^уөмірге ͡ гелгені͡ ғандай ақыйқат ͡ полса // → ^уөмірден / мына / қайтатыны сондай ақыйқат ͡ қой↓/// ↑ сондағ'адамның мынандай / ғажап // → құдай͡ гешірсін // → ^йенді ͡б̊ір тоғ'зыншы / сегіжжәннәт ͡ пар͡ ма // → мынау тоғ'зыншы жәннәт ͡ čыйақты ͡ ғой // → жердің беті ↓/// ↑ қәд ^ірін ͡ білген адамзат ͡ паласына / → көкпөңбөк͡ қыб̊ ͡аспанды жаратты //→ нұрұң͡ ғұйұп күндү жаратты // → құстар'ұшұп жүр // → жапжасыл ^уорман // → сұуұң сарқыраб̊ ͡ағыб̊ жатыр //→ ^йенді ͡б̊ұдан артық не ͡б̊олұуұ мүмкүн ↓/// ↑ сол нәрсені ͡ де адам ͡ ғыйып кетеді ͡ ғой ↓///	↑ ақыйқый шындық //→ ^йең жоғарғы шындығ ͡дейді ͡ ғой ↓/// ↑ адамның / ^уөмүргө ͡ гелгені͡ ғандай ақыйқат ͡ полса // → ^уөмүрдөн / мына / қайтатыны сондай ақыйқат ͡ қой↓/// ↑ сондағ'адамның мынандай / ғажап // → құдай͡ гешірсін // → ^йенді ͡б̊ір тоғұзұншұ / сегіжжәннәт ͡ пар͡ ма // → мынау тоғұзұншұ жәннәт ͡ čыйақты ͡ ғой // → жердің беті ↓/// ↑ қәд ^ірім ͡ білген адамзат ͡ паласына / → көкпөңбөк͡ қыб̊ ͡аспанды жаратты //→ нұрұң͡ ғұйұп күндү жаратты // → құстар'ұшұп жүр // → жапжасыл ^уорман // → сұуұң сарқыраб̊ ͡ағыб̊ жатыр //→ ^йенді ͡б̊ұдан артық не ͡б̊олұуұ мүмкүн ↓/// ↑ сол нәрсені ͡ де адам ͡ ғыйып кетеді ͡ ғой ↓///	Ақиқи шындық - ең жоғарғы шындық дейді ғой. Адамның өмірге келгені қандай ақиқат болса, өмірден мына қайтатыны сондай ақиқат қой. Сондағы адамның мынандай ғажап, Құдай кешірсін, енді бір тоғызыншы, сегіз жаннат бар ма? Мынау тоғызыншы жаннат сияқты ғой жердің беті. Қадірін білген адамзат баласына көкпеңбек қып аспанды жаратты, нұрын құйып күнді жаратты. Құстары ұшып жүр, жап-жасыл орман, суың сарқырап ағып жатыр, енді бұдан артық не болуы мүмкін. Сол нәрсені де адам қиып кетеді ғой.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑^уөмірде / адамның соңғы ͡ сәттері // → сол ͡ б̊ір сәттерде мем ͡ бір / көркем дүн^үйемен // → қазақтың бір мәйекті сөзімен // → адам теб̊^іренетіндей // → мын'өмірдің бағасын ͡ білетіндей ^уоқыған адам // → бір͡ б̊ірін маңайындағы ͡ адамдарды сыйлайтындай // → сондай бір ͡б̊ійіг ͡ ^уойларға жетектейтін дүн^үйе жазғым ͡гелед ↓/// ↑ ^уосы нәрсе менің͡ гөкейімде жүр ↓///	↑^уөмүрде / адамның соңғұ ͡ сәттері // → сол ͡ б̊ір сәттерде мем ͡ бір / көркөм дүн^үйөмен // → қазақтың бір мәйекті сөзүмөн // → адам теб̊^іренетіндей // → мын'өмүрдүң бағасым ͡ білетіндей ^уоқұған адам // → бір͡ б̊ірін маңайындағы ͡ адамдарды сыйлайтындай // → сондай бір ͡б̊ійіг ͡ ^уойларға жетектейтін дүн^үйө жазғым ͡геледі ↓/// ↑ ^уосұ нәрсе менің͡ гөкөйүмдө жүр ↓///	Өмірде адамның соңғы сәттері, сол бір сәттерде мен бір көркем дүниемен, қазақтың бір мәйекті сөзімен адам тебіренетіндей, мына өмірдің бағасын білетіндей, оқыған адам бір-бірін, маңайындағы адамдарды сыйлайтындай, сондай бір биік ойларға жетектейтін дүние жазғым келеді. Осы нәрсе менің көкейімде жүр.
Маралтай Райымбекұлы	▶	↑ жоб̊алап / маңайында жүрген // шыйырлаб̊ жүрген нәрселер ͡б̊олұу͡ герек↓/// ↑ ^йенді ͡ғапыйада ͡ғайс'сын сұуұрұб̊ ͡айтайын // ↑қарсы тұру қыйын // ^ырас құдайға // ↑дегемменен жасау͡͡ герек бір айла ↓/// ↑ бұ дүн^үйені менше сүйші жандар ͡ ау // ↑ не'стеу͡ герег ͡ мұндайда ↓/// ^уос'лай басталатын ͡ бір ^уөлең бар // → қәзір ͡ ғапыйада / таб̊анастында / ұмұтұп тұрм ↓/// ↑ мен ͡ де ͡ айтар сөздерімнің біразы / ішімде ͡ ғалды деб ͡ ^уойлайм // дейтұрғаммен ↓///	↑ жоб̊алап / маңайында жүргөн // шыйырлаб̊ жүргөн нәрселер ͡б̊олұу͡ герек↓/// ↑ ^йенді ͡ғапыйада ͡ғайсысын сұуұрұб̊ ͡айтайын // ↑қарсы тұрұу қыйын // ^ырас құдайға // ↑дегемменен жасау͡͡ герек бір айла ↓/// ↑ бұ дүн^үйөнү менше сүйшү жандар ͡ ау // ↑ не'стеу͡ герег ͡ мұндайда ↓/// ^уосұлай басталатым ͡ бір ^уөлөң бар // → қәзір ͡ ғапыйада / таб̊анастында / ұмұтұп тұрмұн ↓/// ↑ мен ͡ де ͡ айтар сөздөрүмнүң біразы / ішімде ͡ ғалды деб ͡ ^уойлаймын // дейтұрғаммен ↓///	Жобалап маңайында жүрген, шиырлап жүрген нәрселер болу керек. Енді қапияда қайсысын суырып айтайын. Қарсы тұру қиын рас, Құдайға Дегенменен жасау керек бір айла. Бұ дүниені менше сүйші, жандар-ау, Не істеу керек мұндайда? Осылай басталатын бір өлең бар, қазір қапияда, табан астында ұмытып тұрмын. Мен де айтар сөздерімнің біразы ішімде қалды деп ойлаймын, дей тұрғанмен.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Ж: Марғұлан аға, сіз кайдзенді күнделікті өмірде қолданасыз. Оны біз өте жақсы білеміз. Енді мына кйдзен ілімін дүниеге сыйлаған жапон ұлтын алатын болсақ, жапон ұлты ол процедураларды өте қатты құрметтейтін халық. Бұл - мәдениетінің бір мызғымас бөлшегі. Өкінішке қарай, бізде ондай қасиет, ондай қабілет жаңағы процедураларға берік болу деген қанымызға онша сіңбеген. Енді тіптен бүгін біздің бірінші кездесуімізді алатын болсақ, жетіде дедік. Жетіде бастадық. Бір минутта кешікпедік. Бұның өзі де жақсы процедура. Ал енді дұрыс процедура, дұрыс нәтиже береді деп айтасыз, әрдайым. Біз баршамыз процедура мәселесін өзіміздің күнделікі әдетімізге қалай айналдырсақ болады?
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Жақында ғана мағаносыған ұқсас бір сұрақ қойды. Мен айтамын, жалпы жетістікке жету тәсілдерін айтайын. Кез келген жетістік ол менің ережем, мысалы, кез келген жетістікке жету үшін бизнес салсында болсы, саясси саласында, мәдениет саласында болсын, қай жерде болсын жетістікке жету үшін 3 нәрсе қажет. 3 нәрсе қажет. Бірінші ол - мүмкіндік. Екінші - дайындық. Үшінші - критикалық мұқтаждық. Мен критическая необхадимость деп айтамын. Дұрыс айттым ба? Критикалық мұқтаждық. Осы 3 нәрсесі бар адам жетістікке 100 пайыз жетеді. 100 пайыз.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Міне қараңызшы, бірақ бұл жерде көптеген тылсымдар бар. Әшәнде сиқыр бар. Бірінші адамдардың 80 пайызы жаңа мүмкіндік іздеп жүгіріп жүреді, шауып жүреді. Мүмкіндік іздейді. Мүмкіндік іздеп қажеті жоқ. Мүмкіндік деген күнде-күнде өмір деген, өмір сияқты анау өзен сияқты жаныңыздан өтіп жатады. Мүмкіндік күнде келіп жатыр, кетіп жатыр. Міне, бүгінгі жиынның өзі мүмкіндік. Мүмкін сендер қазір біреумен танысасыңдар да, ол сендердің тағдырыңды өзгертетін мүмкіндік болуы мүмкін. Мәселе, мүмкіндікте емес. Мүмкіндіктер тола. Жетеді, іздемеңдер мүмкіндікті. адамның 80 пайызы мүмкіндік іздеп шауып жүреді. Сонымен әлек. Адамдардың 19 пайызы өзін дайындайды. Бұл - дұрыс жол.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Өйткені адам өз-өзін дайындаған сайын жаңа деңгейге көтеріледі де, оған жаңа мүмкіндіктер ашылады. Және де ашылған мүмкіндіктердің көптеген мөлшерін ол өзінің пайдасына тигізе алады. Өзінің пайдасына айналдыра алады. Сондықтан адам өз қолындағы нәрсемен айналысуы керек. Өзінің дайындығымен айналысуы керек. Дайындық деген не? Ол - білім. Ол, жаңағы, спорт болсын, бет әлпеттерің болсын. Кейде, мысалы, менің тағы бір нем бар. Кейін айтамын. Адамдардың форасы бар бұл өмірде. Бір адам несі, артықтығы бар. Сол дайындықпен айналу керек. Ал дайындық тау сияқты. Шыққан сайын көбірек мүмкіндік көріп отырасыңдар.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Көбірек мүмкіндіктерді өздеріңінің пайдаларыңа айналдыра аласыңдар. Үшінші +- ол критикалық мұқтаждық дейді. Мен, мысалы, білемін кейбір адамдар дайындығы бар, мүмкіндігі де бар. Ештеңе істемейді. "Ей, неге істемейсіңдер" десем, бізге жетеді дейді. Мұқтаждық жоқ. Олар неге, жетістікке жетпейді. Тек қана мұқтаждық болған күнде ғана адам жетістікке жете алады. Мысалы, мына Кортес деген қолбасшы мына Оңтүстік Америкаға түскенде, конкискадор артындағы кемелерді жағып жіберді. Не үшін жақты? Критикалық мұқтаждық жасау үшін. Бітті. Кеме жоқ. Біз не жеңеміз, не өлеміз. Басқа амал жоқ. Мына ганибальныйдан өткенде Рубикаоннан Ганимал ма?
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Ж: Альпі. Цезар өтті. Қ: Артындағы нелерін. Иә, бір қолбасшы артындағы көпірлерін жағып жіберді. Бітті, не жеңеміз, не өлеміз. Бітті. Сонда ғана мына критикалық мұқтаждық бар. Олардың дайындығы бар.Алдында жаттығып үйренді ғой. И міне алдында ұрған жер жатыр. Ол - мүмкіндік. Олар жаулап алды. Сондықтан критикалық мұқтаждық бұның осы астың ішіндегі ең маңызды қосымшасы. Ал енді критикалық мұқтаждықты, критикалық мұқтаждығы бар адам, критикалық мұқтаждығы жоқ адамнан қалай айыруға болады.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Мен, мысалы, қазір өзім сондай ережеге келдім. Мен жетістікке нақты жете алатын адамды қазірден бастап көре алатын болдым. Өйткені күнделікті өмірде сендер ереже қолданасыңдар ғой. Ертенен бастап, дүйсенбіден бастап спортпен айналысамын дейді біреулер. Жүгіремін дейді. Жарайды, жүгір. Сосын бір күні ауырып қалдым дейді. Жүгірмейді. Тағы бір күні іс-сапарға кетіп қалдым дейді. Командировкада қандай жүгіріс? Мүмкіндік жоқ қой. Сосын бір күні тағы бірдеңе болып қалды. Сылтау. Сонда критикалық мұқтаждығы бар адамның ең бірінші ережесі ешқандай ерекшелік жасамайды өзінің ережелеріне. Орысша айтұанда, никаких исключений. Исключение болмау керек.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Егер сен бес отызда, не жетіде таңертең тұруға бел байладың ба? Өзіңе, өміріңе сондай ереже енгіздің ба, ауырсаң да, іс-сапарда жүрсең да, балық аулап жүрсең да, мынау аңда жүрсең да, үйде жатсаң да, өліп бара жатсаң да сол жетіде тұруың керек. Ешқандай ерекшелік болмауы керек. Оның бір сиқырлығы егер ерекшелігің болмаса, тұру оңай болады. Өйткені сен білесің бе, өз-өзіңе сен ешқандай нетпейсің, ерекшелік бермейсің. Ж: Өзіңді аямауың керек қой Қ: Еркіндік бермейсің. Иә, бұл өмірде жалпы өз-өзін аяған адам ешқашан да жетістікке жетпейді. Ешқашан жетпейді. Өз-өзін аяған адам, ол міндет і түрде біреуді кінәлады. өзін кінәламайды. Біреуді кінәлайды. Ондай адам ешқашан жетістікке жетпейді. Сондықтан критикалық мұқтаждығы бар адамның ерекшелігі ол өзінің ережесінде ешқандай ерекшелік бермейді, исключение бермейді. Ол - бір. Енді мына критикалық мұқтаждықты қалай тудыруға болады? Ол бірінші адам, әбден мынау өмірдің түбіне жетіп, уже мынандай қатты жерді сезгенде уже ары қарай құлауға болмйтынын түсінген кезде сонда нақты мұқтаждық пайда болады. Мысалы бұл ненің сипаттамасы өзіңіз юайқасаңыз ауылдың балалары көбінесе үлкен жетістіктерге жетеді. Мен өзім ауылдың баласымын. Кезінде қазақ мектебін бітіргенмін., екі жыл қой баққан адаммын. Сол қой баққан адамнан не сұрайсың? Міне, көтерілдік қой, жеттік Алматыға. Сондықтан ауылдың балалары көбінесе мына бизнесмендердің арасында менің байқап жүргенім көбісі бір қайдағы жоқ ит өлген ауыл дейді ғой. Ит өлген ауылдан келген жігіттер. Өйткені мұқтаждық болды.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Екінші мұқтаждық, әсіресе, жастардың арасында болады. Біреуге ғашық болып қалғанда. Өлердей өзіне мақсат қойса, өлтіріп істейді ғой. Өйткені біреуге ғашық, біреудің алдында тез арықтау керек, не тез жетістікке жету керек, не өзінің керемет екенін көрсету керек сондай, сондай. Үшінші, ол саналы түрде сіздер өздеріңе ереже қойып, оның шқандай ерекшелік болмайтынына өздерің көздеріңді жеткізіп, өздеріңді аямай сол ережелеріңді сақтауларың керек. Ондай ережелерді ешқандай күдіксіз сақтау үшін, ол үшін сендер кайдзен қолданып, кайдзенің ең бірінші қағидасы өзгеріс жасағанда кішкентай ғана адым жасау керек.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Әйтпесе, көп міндет алсаңдар, міндет і түрде сендер сынасыңдар. Сондықтан кішкентай-кішкентай ғана адыммен алға басу керек. Кішкентай адыммен. Бір адым жасадыңдар ма, соны әбден даңдыға айналдырғанша келесі өзгеріс жасамауларың керек. Бір өздеріңді сындырып аласыңдар. Сосын тағы бір өзгеріс, оны дағдыға айналдыру керек. Сосын тағы бір өзгеріс. Сөйтіп-сөйтіп бірте-бірте бір ереже, екі ереже. үш ереже, сөйтіп менің жасыма келгенде өмірлерің толған ереже болып кетеді.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Ж: Рақмет, тез жүру деген, яғни баяу жүру бірақ үздіксіз жүру деген сөз ғой. Қ: Иә, кайдзеннің бір қағидасы ол тез деген, тез дегеніміз ол - баяу бірақ тоқтаусыз. Ж: Аға, сіздің мынадай бір сөзіңіз бар. "Өмірде жетістікке талпынбау керек" дейсіз. Бақытты болуға талпыну керек деген ұстанымыңызды білеміз.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Енді қараңыз. Мынандай бір парадокс байқалады. Бақытты өмір сүруді миссияңыздың қатарында көрсетесіз. Барлық лекцияңызда, барлық айтқан жерлеріңізде осы мәселені көтересіз. Сонымен қатар, сіз кітапты көп оқисыз. Кітап - білім бұлағы деп алатын болсақ, Сүлеймен патшаның айтқан нәрсесі еске түседі. "Білімін арттырған қайғысын да арттырады" дейді. Кітап оқып біліміңіз артқан сайын бақытты қолда ұстап тұру қиындай түспей ме? Қ: Менде бір дәрісімнің аты "бақытқа жету жолы ма, жжетістікке жету жолы ма" деген сондай бір дәрісім бар. Екінші "артық білімнің зияндығы"деген дәрісім тағы бар.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Мәселе неде жатыр? Егер сіз білімді алып оны өміріңе қолданбасаңыз, ол білімнен ешқандай пайда шығара алмасаңыз, онда ол ббілім сендердің жаңағы нелеррді, печаль? Қайғыларыңды одан ары қарай көбейтеді. Қайғыларыңды көбейтеді. Қолданбаған білім қайғыларыңды көбейтеді. Сондықтан білімді, артық білімді алмау керек. Тек қана керек білімді алу керек. Қандай нәрсеге білім, қандай нәрсеге білім әсер ету керек. Бірінші, білім арқылы сендер өздеріңнің проблемаларыңды шеше алатын болуларың керек. Сол білімнің бір мақсаты ол сендердің проблемаларыңды шешу.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Екінші, білім сендердің елестету қабілеттеріңді көтеру керек. Вооброжение дейді. Воображение, елестету қабілеті. Үшінші, білім сіздің ой-өрістеріңізді жаңағы кеңейту керек. Ол тек қана ақша әкелу ғана емес. Тек қана көбірек жетістікке жету нәрсесі емес,нәтиже табу емес. Ол өзіңізді дамыту үшін пайдалы білім болу керек.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Егер соның бәрін сіздің миыңызды, не жан дүниеңізді, не рухыңызды, не күнделікті проблемаңызға әсер етпессе ондай білім тек қана, жаңағы қайғыны көбейтетін білім. Ал егер ол алып жатқан біліміңіз не рухыңды көтерсе, не жан дүниеңізді ары қарай жетілдірсе, нмесе миыңызды одан сайын жетілдірсе, одан неменеге қайғы болады? Ешқандай қайғы болмайды. Тек қана қуаныш болады. Керек білім қуаныш әкеледі, керексіз нәрсе қайғы әкеледі. Жалпы ол тек қана білімнің қасиеті емес, кез келген нәрсе, кез келген артық нәрсенің бір қасиеті ол қайғы әкеледі.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Артық мүлік қайғы әкеледі, артық дүние қайғы әкеледі. Артық тамақ қайғы әкеледі. Артықтың бәрі не қазақта айтады ғой, семіздікді қой ғана көтереді. Ана көтіңмен баса алмаған нәрсені тек қана қайғы әкеледі деп, сол сияқты көтің бас алмайтын нәрсе, одан артық нәрселердің барлығы қайғы әкеледі. Сондықтан бұл тек қана білім емес. Кез келген нәрсе. Өзіңе керекті заттардың бәрі тек қана қуаныш әкеледі. Сондықтан ол жағынан, соны нақты айыра білу керек.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Ал енді мынау сұрақтың басында жаңа Сүлейман туралы айтып кетті. Бақыт пен жетістік. Мен мысалы мынау дүйсенбі, бейсенбі күнде біз саябақта серуендейміз. Алты отыздан бастап, сегіз қырық беске дейін серуендеп мен көптеген жас кәсіпкерлердің сұрақтарына жауап беремін. Сонда менің айтатыным, менен сұрайды ғой көбі немен айналысуға болады аға, не істеу керек? Мен айтамын, жігіттер сендер мүмкіндік қуып жүрген адамдарсыңдар. Мүмкіндік қусаңдар олар ешқашан сендерге жеткізбейді.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Сендер өздеріңді біріншіден жетілдірулерің керек. Сосын кез келген мүмкіндікті алып оны қолданар алдында кейбір мүмкіндіктер жылтырақ, жылтырап ана шыршаның ойыншықтары сияқты жылтырайды. Сені алдайды арнайы. Сен сол мүмкіндікті қуып кетсең, онда бұрыс жолға кетіп қаласың. Сондықтан кез келген әрекет жасар алдында, бизнес жасар алдында сен өзіңе сұрақ қойып,жауап алуың керек. Сен бақыт жолын қуасың ба, жоқ жетістік жолын қуасың ба? Осы сұрақ ең күрделі, ең бірінші сұрақ жатардың алдында тұратын. Сендер бірінші өздеріңе жауап берулерің керек. Өйткені көптеген адамдар жетістік жолын қуады.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Ал енді жетістік жолын қуған адамның қасиетін мен айта кетейін. Жетістік жолын қуған адамның ешқашан да уақыты аз, уақыты жетпейді. Ылғи аяғып, уақыты жетпейді. Уақыт аз. Ондай адамдар менен сқрайтын сұрақтары: аға, сіз тайм менеджментті қалай қолданасыз дейді. Сонда олардың нақты мақсаты: ол бір мөлшер уақыттың ішінде неғұрлым көп жұмыс істесем деген мақсатпен сұрайды. Мен айтамын, жігіттер ол бұрыс жол. Сендер қазір бір сағатта бес жұмыс істесеңдер. Ертең он жұмыс істеу керек болады. он бір жыл, он екі арғы жағында стресспен бітесіңдер сендер. Күйіп кетесіңдер. Ол - бір.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Жетістік жолында жүрген адам ылғм асығып жүреді. Оған уақыт жетіспейді. Оған ылғи ақша жетіспейді. Оған ылғи дүние жетіспейді. Оған ылғи барлық адамдар, қоғам - бәрі қарсы болып тұрады. Бәсекелестер, тұынушылар, бәрі қарсы болып тұрады. Бәрі жау. Өйткені ол асығыста, ол жаңағы жетістік жолын қуып жүр. А, ондай адамдар көп. Ол жетістік тек қана оған керек емес.Басқа адамдарға да керек. Сондықта бәсекелестік туындайды, сондай көптеген нәрселер бар. Оның қасиеттері көп, айта берсең. Бақыт жолын қуған адам. А, жаңағы жетістікті жеткізейін. Адам сол жетістікті қуалап жүрген адам, түбінде жетістікке жетсе ол жетістіктің қуанышы қашып кетеді. Оның бірнеше себптері бар.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Біріншіден, ол өйткені жаңағы жеткен жетістіктің бағасын біледі. Қанша адамды алдап кеткенін біледі, қанша адамды лақтырып кеткенін біледі, немесе моральдық кейбір нәрселерді дұрыс істемгенін біледі. Немесе өзінің шаршап-шалдығып келгенде, көп адамдар таудың басына шыққанда біледі, сонда көтерілгенім осы үшін ба де. Сөйтіп көтеріледі. сондай өкініш пайда болады.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Сондықтан олардың жеткен жетістіктері оларға қуаныш әкелмейді. Қуаныш әкелмейді. Сосын не істейді; осындай адамдар? Қуаныш әкелмегеннн кейін автоматикалық түрде келесі мақсатты қояды. Одан да жоғары. И соны қуа бастайды. Сондаоның, олардың барлығының ойы былай: мынаны істеп алайын, сосын пәтер аламын. Мынаны істеп алайыншы сосын мәшине аламын. Мынаны істеп алайыншы, сосын тағы бірдеңені аламын. Әйеліне айтады, мен мынаны бітіріп алаыншы сосын балдармен айналысамын деп.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Ондай адамның өмірі ылғи да, ертеңде, келешекте. Ол адам тек қана келешекте өмір сүреді. Ондай адамдармен сен былай бетпе-бет кездескенде ол өзінің қиялында, келешекте отырады. Және де сенің бүгін онымен,мысалы біреудің туған күнінде, кеште отырғанда қарасаң онымен сөйлесіп отырсаң, оның несі, ойы бәрі сол пландарында келешекте, ертеңде, келешекте, келесі жылда. Ол сенімен бетпе-бет отырып, өзі ана жақта ойымен.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Сонда айталық ондай адам айтты бір ай өтті дейік. Не бір жыл өтті. Ол адам жетістікке жету мүмкіндігі өте төмен, жетпеуі мүмкін. Бірақ ол адамнан есіңде ме, алдында отырып едік қой деп сұрасаң, есінде жоқ. Неге оның жадында жоқ? Өйткені ол сенімен сөйлесіп отырғанда. Ол келешекте болатын. Ал сен жадыңда сақтап қалу үшін, сен қазіргі істеп жатқан нәрсеңді дәл осы сәтте бәрін өзің да, оойың да, жаның да, денең да осы сәтте болуы керек. Келешекте емес, осы сәтте. Сонда бәрі есте жақсы қалады. Сонда егер адам өмір бақи келешекте өмір сүріп жатса, ол адамның келешекте жетістікке жету мүмкіндігі төмен. Бір. Екінші, ол адамның қазіргі шаты ма, настаящее время, өазіргі сәті жоқ. ол адамның өткен сәті жоқ. Прошлого нету. Настоящего, прошлого нету. Ондай ол өлі адаммен не бір ғой. Ал енді бақы қуған адамның қасиетін қарайық.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Бақыт қуағн адамға бәрі жеткілікті. Уақыт жеткілікті, ешқайда асықпайды. Адам, жаңағы жұмыскерлер жеткілікті. Инвестиция жеткілікті. Ақша жеткілікті. Өйткені қанағат. Бәрімен қанағат. Өйткені оның қуып жүргені жетістік емес, бақыт. Бақыт деген ол ішкі сезім. Ол адамның мынау қаражат деңгейіне қарамайды. Ол ешқайда асықпайды. Оның, мысалы, тайм менеджмент. Менің тайм менеджментім сондай мысалы. Менен тайм менеджмент сұрағанда, мен айтамын.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Тайм менеджментімнің басты мақсаты: маған неғұрлым көп бос уақыт тауып беру. Менің мына күнде жопарлап, пландап отыратын жұмыстарымның басты мақсаты: мағат көбірек бос уақыт тауып беру. Сонда сендерде сондай мақсат болғанда, сендер қалай жоспарлайсыңдар? Сендер былай жоспарлайсыңдар. Так мынаны істеу керек. Сосын ойлайсыңдар мынаны істесем, бір сағат уақытым кетеді. Міне, өзім істеуім керек па, жоқ біреуге тапсыруым керек па? И бәреуге тапсыра салғаным дұрыс шығар.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Сосын тағы бір жұмысты жазасың. Вообще мен мынаны істеуім керек па, істеу кере емес па? Маңызды жұмыс емес. Бұл жұмыс маған не береді? Бақыт бере ма, не береді? Бермейді. Өшіріп тастайсың. Сөйтіп, сөйтіп сен керексіз жұмыстарды не біреуге тапсырасың, не өшіріп тастайсың, мүлдем істемейсің. Сонда сөйтіп келгенде сен өзіңнің күнделігіңде тек қана ең маңызды жұмыстарды ғана қалдырасың. Өйткені саған бос уақыт керек қой. Сонда сен тек қана маңзды жұмысармен айналысқанда кайдзеннің мынандай ережесі бар.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Маңызды жұмыстар ешқашан асығыс болмайды. Асығыс жұмыстар ешқашан маңызды болмайды. Соны жадтарыңа сақтаңдар. Маңызды жұмыстар ешқашан асығыс болмайды. Сондықтан сендер асығып бірдеңені істеу керек болып жатса, ол жұмыс маңызды емес деген сөз. Ал енді асығыс жұмыстар ешқашан маңызды болмайды. Міне, бақытты адамның тайм менеджменті сол. Ол бір.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	М: Бақытты адамға ресурс керек жоқ. Ол бәрі жеткілікті. Ол екі. Бақытты адам барлық істеген нәрсені қазіргі сәтте істеп отырады. Қазіргі сәтте. Міне, қазір біз әңгімелесіп жатырмыз ба? Міне, мен осындамын, түгел. Жаным да, басым да, денем де, бәрі осында. Ондай адам, әрбір өмір сүрген сәтінен ләззат алады, әрбір сәтінен. Әрбір сәтін басқа бір өмірге, не келешекке айырбастамайды. Ондай адам күнде айтатын сөзі, күнде бастайтын күнді бастайтын сөзі ол "әлхамдулилла". Күнде әлхамдулилла ол Аллаға мың да бір рақмет. Өмір сүріп жатқаныма, оянғаныма, мына күн шыққанына рақмет, бәріне рақмет. Міне, ондай адам ешқашан стресске ұшырамайды. Депрессияға ұшырамайды. Сондай адамның ешқашан көңілі түспейді, сондай-сондай.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	М: Ал енді сиқыры неде? Сен өзіңе ұнайтын, сүйетін жұмысыңмен айналысқанда, ол жұмыс сенің бақытыңды одан сайын ұлғайтады, көбейтеді. Ал енді сен өзіңнің сүйетін жұмысыңмен айналысқанда, өзіңді бақытты сезінгенде саған табандылық деген сөз керек жоқ. Егер мына бизнесте сен проблемаларыңмен кездессең, сен ол проблемаларды қуана шешесің. Өйткені сен бқл сенің сүйікті ісіңнің бір бөлігі.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Мысалы, сен кәсіпкер-боксшы боламын десең, сосын жұдырықпен біреуден алсаң жақсылап тұрып. Сен боксты сүймесең, ойлайсың, ие мынау менің жұмысым емес, құрысың мен тастаймын. Мынау, мынау сұмдық нәрсе екен деп. Ал егер боксты жақсы көретін болсаң, сен оны оңан елеңдемесің, елеңдемейсің ғой. Ж: Төзесің бәріне.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қ: Ие, болды ғой. Бұл, бұл өйткені сенің сүйікті жұмысыңның бөлігі. Сондықтан бақытты түрде сүйікті жұмысыңмен айналысқанда сен проблемаларға назар аудармайсың. Проблемаларды оңай шешесің. Сенде төзімділік, табандылық, тағат пайда болады. Сабыр пайда болады. Үшінші, халық, тұтынушылар сенің ол істі сүйгеніңді көріп отырады да, сенен алғысы келеді өнімді. Өйткені энергия бар ғой, берілетін тағы да. Сондықтан бақыт қуған адам, сонда маған ана жігіттер айтады. "Аға, сонда бақыт-бақыт деп кеттіңіз, жетістік қумаңдар деп кеттіңіз. Сонда біз не, жаспыз, семья асырау керек.
Марғұлан Сейсенбай	▶	–	–	Қалай? Біз істеуіміз керек?" Сонда мен айтамын: сиқырлық неде? Сендер бақыт қуып, өздерің сүйетін жұмыстарыңмен айналыссаңдар, сендердің жетістікке жету мүмкіндіктерің 99 пайыз жоғары. Өйткені жетістікке бақыт арқылы келу керек. Жастардың бәрі жетістікке тіке ұмтылады. Жетістікке тіке ұмтылмау керек. Өйткені, жетістікке жетсең ол саған бақыт алып келмейді. Мен мысалы, жетістікке жеткен, дәулетті көп адамдарды білемін. Бақытсыз. Өйткені олар жетістік қуып жүрді, ылғи. Жетістікке тіке ұмтылуға болмайды. Жетістікке тек қана бақыт арқылы қмтылу керек. Бірінші бақытты болуың керек,, сүйетін жұмысыңды тауып алуың керек. Сосын барып сен жетістікке жету мүмкіндігің әлдеқайда көп болады да. Сен жетістікке былай жетесің. Болды.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Ж: Ассалаумағалейкум, әлеумет! Эфирде "Қышқыл мысқыл" бағдарламасы! Бүгін бізде қонақта айтыскер-ақын, "Дарын" сыйлығының лауреаты, Мәдениет саласының үздігі, талай халықаралық, республикалық айтыстардың бас жүлдегері, қызылордалық Мейірбек Сұлтанхан ініміз қонақта. Қош келдің! Қ: Қош көрдік! Рақмет! Ал, Жаңа жыл құтты болсын келе жатқан! Тек жағымды жаңалықтарымен келсін! Ақтауға сапарымыздың әрқайсысы естен кетпес естелік ретінде қалады. "Таудан түскен адамның екпіні қатты" дегендей, бірден сіздің бағдарламаға келіп тұрмыз. Енді, бұл бағдарламаның ерекшелігі анекдот-әзілдер емес, нағыз ауылдан шыққан адамдардың "деген екендері" ғой. Сондықтан мен де бір топ осы Қызылорда облысы, Шиелі ауданындағы айтқыштардың "деген екендерін" жинастырып әкеліп отырмын.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Ж: Бәрекелді! Бастасақ! Қ: Біздің Еңбекші деген Қаратаудың етегінде ел бар, ауыл бар. Талай мықты перзенттер шыққан. "Социолистік еңбек ерлері" Нұртөре Жүсіп ағамыз, қарымды қаламгер Ержан Байтілес ағамыз - барлығы сол ауылдан шыққан. Сол Еңбекшіде өзі Тарақты деген бір ғана ру тұрады. Байдүйсен Оразов деген "социолистік еңбек ері", қасында Сұлтанхан деген көкеміз бар сол ауылдағы, бір топ ауылдың ақсақалдары, жаңадан құрылып жатқан ауыл бейітті өлшейік дейді ғой енді. Мал басып кетпесін, қорламайық, соны барып ақылдасып қайтайық деп. Барады ауылдың сыртына, сүйтіп Сұлтанхан деген атамызды жібереді ғой ары қарай өлшеп кел деп. Сүйтіп Сұлтекең кетіп бара жатыр, кетіп бара жатыр. Адымы да ұзақ, жүрісі де қатты. Сонда Байдүйсен ақсақал айқайлады дейді "Тарақтының бәрін қырам демесең, тоқта осы жерден!"
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Содан кейін сол Байекең үй салатын болып. Өзі тау тиіп тұр ауылда. Ниеттенеді ғой енді. Сүйтіп таудан екі камаз тас түсіріпті да, бәйбішесіне айтады дейді: "Бір бөтелкені әкел, үйдің бітпеген несі қалды?", - деп айтады дейді. Одан кейін сол Еңбекшінің бір қасиеті - мынау Ақшымырау, Қызан деген секілді барлығы бір айтқыш адамдар. Сол Еңбекшіде аңқау Үсен деген кісі болыпты. Атының өзі де аңқау деген сөздің жалғануы тегіннен тегін емес қой. Сол Үсен бір кран айдайды екен. Таңертен Шиеліге ауылдан шығып келе жатса, ауылдың автобусы жүрмей қалған ба, бүкіл адамдар остановкада күтіп тұр дейді. Сосын барлығын, әйтеуір, бірін кабина, бірін артына жапсырып алып, 15-20 адамды мінгестіріп алып кетіп бара жатса, трассада ГАИ тоқтатыпты дейді. "Қайда отырасың, қайда отырасың?" деп өтіп кеткен ғой. Артынан машинасымен қуып келіп, алдына тоқтап, "Көке, мынауыңыз не?" десе, "Өздеріңнің машиналарың ба, неменеге тоқтатып жатсың?" депті.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сосын Жәли деген ақсақал болған. "Жәлидің әзілдері" деген әлі күнге елдің аузында айтылып жүреді. Сол Жәли деген көкеміз енді Жұмабай деген көрші ауылда Еңбекшінің қасында зоотехник. Үлкен, нән денелі деп айтайыншы осы жақша, кісі болыпты анау. Нұрхан ақын Таңатар балуанды сипаттайды ғой өлеңінде: "Төрт адам қатар келіп төсек салса, Кең сиып, кеудесіне ұйықтаған" деп. Сол секілді Жұмабай деген үлкен денелі кісі болыпты. Сүйтіп бір отырыста жаңағы Жұмабай зоотехник жайлап қыздырыңқырап, "Сәби болғым келедіні" шырқайды ғой олай да бұлай. Сүйтіп ана отырысқа Жәли кіріп келіп, "арамыздан біреумізді Индияға жіберейік" дейді ғой. "Не болды?" десе, "мына Жұмабай сәби болғым келеді деп жатыр, пілдің сүйегінен шүмек дайындау керек болды ғой" депті.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сосын Жәкең, Жәли ақсақалдың Алланың сынағы дейік, өмірде болған жағдай ғой. Бір көзінде кемістік бар екен шамалы. Сүйтіп бір әкіммен бірге дастархандас болып қалады. Әкімнің қызметі үлкен, бірақ жол Жәлидікі. Сонда да басты әкім алып, өзі миды алып, бастайды ғой. Жәкеңе бас келген кезде көзін ойып алып, "әркім жетпейтін жерін жесін" депті. Сосын сол Жәли ақсақал ұлды болып, "баламның атын Жабай қоям" деп айтыпты. Сүйтсе ағайындар "Жабайдан гөрі Абай деп қойғаның дұрыс емес па?" десе, "бір көзі көрмейтіннің бәрінен Абай туа береді дейсіңдер ме?" депті. Ж: Жәли дейсің.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Еңбекші деген ауылдағы айтқыштар ғой бір парасы. Дайыр деген кісі болған екен. Ол Дайырдың да әңгімелері көп. Сүйтіп бір үйдің шатырын қағатын болды дейді, шифр қағатын. Өзі бір ебі еңбекке келе бермейтін болса керек. Ал жұмысшылары келмей қалған уақытылы. Сүйтіп ағасы ақыл айтады ғой бұл Дайырға: "Дайыр, өзіңнің қолыңнан келеді ғой, балға мен шегені ал да, шегені түкіріктеп аласың да, қағасың. Сол кезде нақ кіреді". Олай қағады, бұлай қағады, бұл да шаршай бастаған. "Аға, түкірігім таусылып қалды, болды ма?" деп айтты дейді ғой. Сосын Дайыр деген кісінің мектепте алғашқы қоңырауда қоңырау соғатын болыпты. Содан кейін "жарайды" деп келіседі қуана-қуана. Ал одан кейін басталады ғой құрдастарына бір жуу, көршілеріне бір жуу, мектептің мұғалімдеріне бір жуу, қой сою керек. Бәрінен шаршап, баласына келіп айтыпты: "Тыныш тұрған қоңырауда нең бар еді?".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Бір ауылдың ішіндегі айтқыштардың өзі осынша әңгімеге арқау болған. Ж: Мекен Демесін деген менің бір нағашым бар, ағам. Мұнайлы ауданы тәуелсіздік алғалы алғашқы ашылған аудан ғой. Сол Батыр ауылының он жылдығында айтыс болып, ат жарыс болып, соны көруге барып тұрмыз. Содан тай шауып бара жатты да, шеңберден шығып кетіп, милициялар тұрған жаққа қарай шапты ғой. Тұрған топ милиция машиналарына қарай қашып еді. Сонда Мекен деген нағашым айтады: "Митингіге мінетін тай екен!". Қ: Одан кейін айтатын болсақ, бізде Кенжебай мен Құдекеңнің әзілдерінің өзі. Ж: Кенжебай аға мен Құрманбек деген ағамыз бар, құрдас деп. Қ: Өте құрдастық әзілдері, бұл ортада, бұл студияда айтуға келмейтін әзілдері бар. Бірақ бір-бірімен соншалықты қалжыңдасып, бірақ соншалықты кешірімді болу - ол үлкен дәстүрдің сақталғаны құрдастық қалжыңның. Құдекең мен Кенжекеңнің ар жағында Махамбетқали деген Тұрсанов, Қызылорда облысының бас ақыны болды, ол кісі қайым айтыстың шебері тұғын. Қайым айтыстарының өзі әзілдің маңайында. Сол Елена апамызбен айтысады Махамбетқали Тұрсанов. Махаңның 60-тан асып кеткен кезі, Елена апамыздың енді жаңа айтысқа шығып жүрген кезі. Сонда Елена апамыз айтты дейді: "Бұл Махаң айтыс десе тартынбаған, Жасыңыз бар алпысты алқымдаған. Қай жерде айтыс болса сен қалмайсың, Жаман шапан секілді жалпылдаған". Сонда Махаң айтты дейді: "Сен мені шапан деме жалпылдаған, Бұл Махаң айтыс десе тартынбаған. Сол шапанның ішінде, Еленажан, Сендей қыздың талайы салқындаған".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Содан кейін бізде Ортақшыл деген ауыл бар. Сонда бір ақынжанды ағамыз болыпты. Бір топ өлеңдерін газетке алып келеді ғой өлеңдерін жариялайын деп. Сүйтіп газетке әкелсе, өзіне айыппұл төлетіп жіберіпті сол өлеңдері арқылы. Сүйтсе ішінде бір өлеңі бар екен. "Өрт қойдым Қаракөлдің қамысына, Қызықтап қарап тұрдым жанысына. Бұл да бір еріккеннің ермегі екен, Бір шошқа атып шықты жан ұшыра" деп. "Сен неге тұрған көлге өрт қоясың, жануарларды неге қорлайсың?" деп сол кезде, Кеңестің заманында. Тәртіптік кеңеске салып, айыппұл төлетіп жіберіпті өлеңі шықпақ түгілі.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сосын Кенже ағамыз автоклуб деген болды ғой. Ж: Автоклубтың меңгерушісі. Қ: Иә, тауларға барып концерт беретін. Құдекең екеуі бірге концерт береді. Ж: Мал ауылдарға барады. Қ: Өзі Құдекең малшы ауылдан шыққан. Қойшы ауылдың балдары жастайынан еңбекке бейім болады ғой. Соларға көмектесіп, құдықтан су әперіп, жанашыр болып жүреді дейді ана балдарға. Ана балалар қасынан қалмайды дейді. Сүйтсе Кенжекең айтып қойыпты: "Мынау Құрманбекті абайлаңдар, қолының сұғанағы бар. Қамшы, жүген деген көрсе, бірден ұрлайды" деген ғой."Бәсе, жатсам да, қасымнан шықпайды деп айтады дейді.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сосын Кенже ағам мынау театрда. Аудандық театр болды, Әмина апамыз деген, марқұм қайтыс болып кетті, сол кісі талай қойылымдар қойды Шиеліде. Сол Еңлік-Кебекті қояды. Сүйтіп Еңлік-Кебекте Кенжебай ағамыз Кеңгірбайды ойнайды. Екі рудың үлкен дауы. Оған әртістер, енді, ауданда қайдан жете берсін? Досбол деген бір ауылдағы бір ағамыз бар еді. Өзі качегар болып істейді сол мәдениет үйінде. Массовкаға керек қой енді. Кеңгірбайға дауласып жатқан кезде "Сырттағы ел шешіміңізге наразы болып жатыр" деген бір сөзді айтуы керек. Сүйтіп кәдімгідей көрермен жиюлы, сахнада болып жатыр. Барлығы ойдағыдай. Екі жақтың дауының қызыл кеңірдек болып ушығып тұрған кезі. Кеңгірбай биге жаңағы келеді ғой. "Сіздің шешіміңізге халық наразы болып жатыр" деген сөзді айтқанда "Отыныңды дұрыс жаға алмай жүріп, менің билігіме кесім айтатын сен кімсің?" деп айтты дейді ғой Кенже аға. Екі жақ әзілге не күлерін я ойнарын білмей, дал болыпты.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сол секілді ауылда Әбіш деген асаба ағамыз бар. Енді қазір жастар көбейіп кетті асабалар. Неше түрлі шоумендер шықты. Бұрынғыдай, жаңағы, күнде думан, күнде той жоқ, азайған. Бір күні беташар түседі ғой ағамызға. Сүйтіп Әбіш ағамыз тойдың егесімен келісуі керек, сосын кездесіп айтады: "Беташарды алам". Бізде табақты алады ғой. Ж: Беташардың ақшасын өзін алам дейді ғой. Қ: "Беташарды алам, қалғанының бәрі соның ішіне кіргіземіз, аппарат, музыка дегендерді. Уайымдамаңыз" деп. Өзі де бір қуанып, жаздың қайнаған бір күні. Бастайды. Енді қайын ағаларға келіп, ақша жәйлап түсіп жатқан кезде, күн ыстықта өзі, беташар созылған, келін талып құлайды ғой енді. Ана жерде бәрі, ағайын, абыр-сабыр болып жатса, микрофон естіліп тұр дейді: "Ей, өйстесіңдер ғой енді" деп. Ж: Айда, жылда бір келетін беташар. Өйстесіңдер ғой енді.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Қазыбек деген тоже ағамыз бар ауылда. Асаба, мұғалім бір жағынан. Сол вулканизацияға барған ғой жақын маңдағы. Сүйтіп төрт дөңгелегін үрлетейін деп, төрт аяғын деп айтайын, иә. Ж: Дөңгелек деп те, аяқ деп де. Маңғыстауда машинаның аяғы дейді. Қалған жерде Қазақстанның бәрінде дөңгелек дейді ғой. Қ: Сол төрт дөңгелегін үрлетейін деп барса, "қанша" дейді ғой. Төрт жүз теңге десе, "ей, өткенде ғана екі жүз теңге еді ғой" деп. "Ей, Қазыбек, сен жыламаш осы. Әр күнің той, ауадан ақша жасап жүрген асаба емессің ба?" десе, "ауаның өзін төрт жүз теңгеге сатып алып тұрм ғой" депті.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Ауылдың бірсыпырасы, әңгімелері осы. Сосын менің өз Сұлтанхан атамның туған жалғыз інісі бар, Жантұрсын деген көкеміз болған. Өзі қойшы болған. Әжеміз Алма деген. Ұлты неміс, бірақ қазаққа сіңісіп кеткен әжеміз болды. Бәріміз сол әжемізді көріп өстік қой. Жантұрсын атамыз қойшы болды өзі. Бірақ анау есепке келген кезде қойдың санын сұрауға келсе, "Алма біледі" деп қайтарып жібереді екен барлығын. "Менен сұрамаңдар, Алма біледі". Сонда ауылдың шалдары айтады дейді: "Жұрттың шалы Алла біледі десе, біздің Жантұрсын Алма біледі" деп.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Енді, одан кейін Жүрсін ағамыздың "деген екендерін" айтпай кетпесек, болмас. Осы студияда да қаншасы айтылған шығар. Ж: Айтылмағаны қаншама. Қ: Айтылмағаны қаншама. Есіме түскені - көзімше болған оқиға, енді. Жүрсін ағамыз. бір айтыстың арасында ақын ағамыз өзі ң-ға тілі келмейді. Н деп айтатын-ды. Ағамыз өлең оқып сахнада, шыққаннан кейін "Жүке, өленім қалай екен?" деген. "Өлең жақсы, өлең деген сөзі дұрыстап айта алсаң, одан да жақсы". Ж: Сен өлең жазу үшін, әуелі өлең деген сөзді дұрыстап айтып ал деп естігем. Құлпырып, түрлене береді ғой енді. Мынау, енді, Жүрсін ағаны өткенде Алматыға барып, үйіне барып, амандасып кеттік 2-3 бала болып. "Келің, айналайындар!" деп. Бақытжамал апамыз шай қойып, Жүкең отыр: "Мыналар біртіндеп көбейіп бара жатыр" деп. Сосын Бақытжамал апамыз айтады: "Олай айтпа сен, қонақ ырысымен келеді. Мен "әр қазақ - менің жалғызым" деп айтып жүрем қашанна бері" дейді. Сүйтсе Жүрсін аға айтады: "Өкінішке орай, сенен бұрын Сабыр Адай айтып қойған".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Жүрсін ағамыз алдында "Парасат" орденін алғанда елдің бәрі сүйінші сұрап, билікте отырған ағасы құттықтапты. "Аға, құтты болсын "парасатыңыз"!" деп. "Парасат" таққанда жақсы болғанмен, айтқанда біртүрлі екен" деп айтты дейді. "Пара сат" деп бөліп айтқаны ғой. Жанарбек Әшімжан деген ағамыз бар. Өзі қазір Мәжілістің депутаты, поэзияның, көсемсөздің шебері. Айтыстың талайында қазылықта болды ағамыз. Ол кезде "Жазушылар одағының" орынбасары еді ғой, төрағаның орынбасары болып тұрған кезі. Сүйтіп, еленбей, аты атанбай жүрген бір жазушы қайтыс болып, "Жазушылар одағынан" шығарған кезде жаназасын, Жанарбек ағамыз сөйлейді ғой. Қаралы жиынды бастап тұрып, бұл кісінің еңбектерін, барлық әдебиетке сіңірген үлесін, классиктердің маңайына апарып тұрып. Сүйтсе, Жүрсін ағамыз айтты дейді Жұмабай Шаштайұлына қарап тұрып: "Әй, Жұмабай, мынау Жанарбек жаназаның өзін жандырады екен. Одақта осы тұрған кезде бәріміз өліп үлгерейік" деп.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Жүрсін аға бір жылдары айтысты Францияға апарды ғой. Сонда бір әнші ағамыз Құранмен барыпты. Бірақ ол жақта серілік құрып аздап, концертке қатыса алмай қалады ғой. Сүйтіп келесі бір айтыс болды Алматыда. Сонда Жүрсін ағамыз сол ағамызды хабарлап жатыр. "Шетелге шыққанда түрлі-түрлі өнер көрсететін әнші балаларыңыз". Сүйтіп ағамыз әнді тамаша, жер-жеріне жеткізіп айтып, көрермен қол соғып, риза болып жатса, Жүрсін ағамыз "Тамаша! Бүйтіп Францияда да айтқан жоқ еді" депті.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Ақтауға табаным тиген кезде өзі, бірінші, ақындармен, Астанада да оқуда жанымда Маңғыстаудың жігіттері жанымда болды. Сондықтан, осы жақтың тілі, осы жақтың салт-дәстүрі Қызылордамен келеді ғой бір жағы. Өзіміздің екінші туған жеріміз секілді болып кетті. Әр келген сайын жаңаша әзілдерді естіп тұрам бұл жақтан да. Анау, баяғы, осы студияда да айтылды ғой "жүзе алмасаң, ішесің ғой" дейтін. Сол секілді оқиғалар әр кездескенде келіп тұрады. Екі жыл бұрын Оңдыға бардым. Сүйтіп Нұргелді деген ағамыз құрақ ұшып күтіп алып жүр енді. Шамалы қызыңқырап қалған. Соған өзі іштей ыңғайсызданған. Бір кезде айтты ғой: "Жігіттер, сендер маған ренжімеңдер! Мен өзі ауырып жүрм. Дәрігер айтты маған. Күніне аздаған бір спиртной ішіп тұру керек. Денсаулығың тез түзеледі екен. Мен, қасқа, сол, тез жазылып кету үшін көп ішіп жүрм ғой".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Одан кейін, Алтынбек, өзіңіздің нағашыңыз, менің группаласым, төрт жыл бойы бір нанды бөлісіп жедік. Көбін Алтынбек жеді, көрініп тұратын шығар. Сол Алтынбекпен, ең бірінші, мен айтыста машина ұтып алған кез. Өзбек машина Нексиа деген. Студентпіз, ауылға барып, желігі басылмаған, шапқылып жүрміз. Бір ауылдағы жігіттер жолығып қалды, сыныптастар, тағы басқа. Бәрі "құтты болсын!" айтып жатыр. Бір жігіт тұрып, "іші тар екен, иә, мәшиненің" дейді, Алтынбек айтады: "мәшиненің ішінен гөрі сенің ішің тар болып тұр ғой".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Сосын, университетте баяғыда сабақ болып жатыр. Тақырып - Шоқан Уәлиханов, Шоқан Уәлихановтың еңбек жолы. Ағайымыз да отыздан асып қалған ағай еді. Көңілі толмайтын әдеті ғой үлкен буынның жастарға. Алтынбек Шоқан Уәлихановты айтып жатыр. "Кадет корпусын бітірді, Қашғарияға сапар шекті, "Манас" жырын жазды" деп жатыр. "Сен нешедесің?" деді. "Жиырмадамын". "Көрдің ба, Шоқан сенің жасыңда қандай жұмыстар атқарған, сенің жүрісің мынау" деді. "Ағай, сіздің жасыңызда Шоқан өліп қалған ғой, керек болса" деген. Ағай да сөзге тоқтады-ау, үндеген жоқ әрі қарай. Осындай-осындай есте қалатын дүниелер кездесіп тұрады енді.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Ж: Енді қонақтарымызда жақсы әңгіме болса? Зал: Бізде Есеновте, отыз бірдегі әлде жиырма төртте ме екен, акт залда айтыс болып жатыр екен. Тие берсін, марқұм Нұрлан Қосымбаев ағамыздың тірі кезі. Сүйтіп, жаңағы, айтыс болып жатыр. Көрермендер отыратын жерде Шабаз Иманалиевтің қасына келіп, Нұрлан Қосымбаев отырып жатады ғой. "Нұрланжан, айтыс болып жатыр. Қатыспайсың ба, айтыс десе, өлермен едің ғой", сүйтсе, Нұрекең айтып жатыр екен: "Бұрын өлермен едік, қазір көрерменбіз ғой". Сондай бір әңгімелері бар. Сосын, бізде Жетібайда ірілеу бір жігіт бар. Жүрген жерінде, қанықызу жігіт та енді, бірге бір сұрайды тек. "Бірге бір кім шығады, бірге бір кім шығады?" деп. Қатты бір дерзкий жігіт кездесіп қалып, "жақсы, екіге бір бір кім шығады?" деген екен дейді.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Ауылда бір үлкен кісі шаруақор адам екен. Бүкіл үйдің тірлігінен, шаруасынан шықпайды. Өзі жастайынан бейнетке үйренген адам. Құр жатқан өліммен тең ғой. Сүйтіп, мал қора тазалайды, отын шабады. Баласы кейіген ғой, енді,"әке, қойсаңызшы, біз бармыз. Немерелеріңіздің өзі жұмысқа жарап жатыр. Сіздікі не тыраштану енді? Денсаулығыңызды күтсеңізші. Алланың аманаты ғой" деп. Сүйтсе, айтыпты: "Алланың аманатын сілікпесін шығарып тұрып, тапсырайын деп едім ғой".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Жүрсін ағамыздың тағы бір "деген екені" есіме түсіп жатыр. Бір інісі Жүрсін ағадан: "Жүрсін аға, темекі бар ма?" деген ғой. Беріпті дейді. "Жүрсін аға, зажигалка бар ма?" деп қайттан айналып келіпті дейді. "Енді ерін керегі жоқ па?" депті. Қазыбек деген ағамыздың тағы әңгімесі есіме түсіп тұр. Қазекең мәшинесін мініп алып, жаңағы имам "ана жаққа барып қайтайық, мына жаққа барып қайтайық, талай дағуат айтамыз" деп жол жоқ ауылдарға барып, шопырдың да, машинаның да сілікпесін шығарады ғой енді. Ж: Жаңағы тапсыратын жан құсатып. Қ: Сүйтіп келе жатып айтады ғой: "Ин ша Аллах, жәннатқа кіретін қадам жасап келе жатырмыз". Қазыбек айтты дейді: "Менен бұрын мәшинем жәннатқа кіріп кетіп, егесі кім деп сұрап тұрмаса жарар еді". Ж: Иесі мен, иесі мен деп.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Асанәлі Әшімов ағамыз, бәрі айтысқа баратын болып, әуежайда отырады ғой. Сүйтіп бір поэзиядағы ақын інісі Асанәлі ағамыздан сұрапты: "Асеке, поэзия деген не? Проза деген не? Соны қалай түсінесіз?". Асанәлі ағамыз да кемеңгерлікпен жауап беріпті дейді: "Анау тұрған самолет орнынан қозғалған кезде проза, ұшқан кезде поэзия". Жүрсін аға айтады дейді: "Құласа, трагедия деп қосып қойсаңызшы!".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Ж: Бақытжан Тегісбаев деген нағашым, Ақшымыраудікі, бір жиында отырады ғой дастарханның басында. Той ма, садақа ма. Қасында біреу түртіп, "Бақытжан, ана алмадан ауыз ти. Алма витамин ғой" дейді ғой. Сүйтсе, Бақытжан нағашым айтады дейді: "Той-садақадан жеген бір алма витамин бола ма?". Күнде жемеген соң.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Биыл "Алтын домбыра" деген үлкен сайыс өтті. Үлкен жоба. Дулат Тастекеев деген ағамыз жасаған жобасы болды. Сол, бір айтыстың іріктеуі оразамен тұспа-тұс келіп қалды. Ақындардың бәрі, көбісі, енді, ораза. Бірақ енді бәрі сапарға шыққан. Айтыста шай ішкісі келеді, сапарда жүрміз ғой енді. Сүйтіп, Жүрсін ағамыз Дулат ағамызға звондап жатыр дейді: "Ей, ана ораза дегенмен, барлық ақындар жолдан келіп жатыр. Ол сахнаға шыққанна кейін шөлдейді. Шай ішкісі келеді. Сол, дастархан жаяйық. Тамағын сен көтер, күнәсін мен көтерейін!".
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Иранғайып ағамыз бар ғой. Ж: Күзембаев, менің құрдасым. Қ: Иә, сіздің құрдасыңыз, біздің Шиеліден ағамыз. Жүрсін ағамыздың інісі ғой, жақсы көретін інісі, қайда жүрсе, қасында жүреді. Астанаға келсе, күтіп алады. Жүкең де балакөңіл ғой, енді, кейде інілеріне ренжіп қалады, өкпелеп қалады, арасы сәл суып қалады. Сондай бір уақытта Жүрсін ағамыз бір жерге барса, достарымен жолығуға, сұрайды ғой: "Жүке, Иранғайып балаңыз қайда қазір?". "Иранғайыппен арамыз Иран мен Ақш сияқты" деп айтты дейді ғой.
Мейірбек Сұлтанхан	▶	–	–	Қ: Еске түскендері осы болды. Ж: Бәрекелді! Біздің де уақытымыз таяп қалған сияқты. Бір ауыз лебізіңді айтсаң! Қ: Рақмет! Бұл "Қышқыл мысқыл" бағдарламасы тың серпіліс берді деп ойлаймын. Неше түрлі шоу бағдарламалар бар ғой. Көбісінде автордың аты аталмай, есімдері елеусіз қалып, тек бір монолог ретінде кетіп қалады, тыңдаушының атынан кетіп қалады. Мен білдім бағдарлама арқылы егесі бар екенін, елдің атын, рудың атын біліп жатырмыз. Сондықтан жалғасын таба берсін әрі қарай да! Меймандарыңыз көп болсын! Аман болайық! Ең бастысы, осылай қалжыңымыз жарасып жүре берейік! Қалжың түсінетін қазақ көп болсын! Жаңа жыл құтты болсын тағы да! Ж: Бәрекелді! Рақмет! Мейірбекжан, бір ауыз сөзімізді жерге тастамай, келіп, әдемі ауылдың әңгімелерін айтып жатырсың. Бек ризамыз! Жаңағы атын атып, кейіпкерлердің атын атап, авторларын айтқан жақсы. Әйтпесе, анекдотқа айналып кетеді, біреудің сөзі біреуге телініп кетеді. Алтын уақытыңды бөліп келіп жатқаныңа рақмет! Шығармашылық табыс тілейміз! Айтыстарда маңдайың жарқырап, "Алтын домбыра" иегері атануыңа шын жүректен тілектеспіз! Қ: Әумин! Ж: Құрметті көрермендер, "Қышқыл мысқыл" бағдарламасының келесі санында кездескенше аман болыңыздар!
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	бәрін айтамыз. Кейіпкердің өміріне бойлайтын, көрерменнің де көңілін Арам ардықты көрермен. Хабар арнасында алғашқыда, алғашқының ойлайтын алғашқы жобасының қымбатты қонағы Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, қазақтың Мейрамбегі әнші Мейрамбек Бесбаев. Ассалаумағалейкум. Ал қош келдіңіз. Қош көрдік. Ассалаумағалейкум. Амансызба, барсызба, есенсізбе? Шүкір шүкір аман есенбіз.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Мейрамбек мырза алдымызда тұрған әр түрлі есіктер,есіктердің түсін таңдаймыз, тақырыппен танысамыз. Ар жағындағы құпиялар мен сырларды ақтарамыз.;;Көрейік.Қай түстен бастаймыз?Сары түстен бастайық.Жақсы, айтпақшы, ескертіп өтейін бағдарлама соңында сіз бен біз бқрын соңды Мейрамбек Бесбаев істемеген бір алғашқы қадамды істейміз. Дайынсызғой?;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Дайынмын. Келістік. Ендеше сарыдан бастаймыз. Ісің шала, шала, шала. Шала. Бала бала бала. Алтынбек Қоразбаев ағам айтушы едіғой. Есіңізге қандай оқиға оралып отыр? Ісің шала шала шала дегенге ма? Иә. Қай шалалықты айьып отырғаныңды енді білмейм. Көрейік. Есікті ашайық, сары есіктің сыры не? Ааа, аха. Бұл сахналық костюм сізге таныспа?
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Таныс иә, Алтынбек Қоразбаев көкем екеумізде бірдей болатын. Бұл шапанмен талай талай гәстрөлдерде жүрдік, өзіме ұнайтын.;;Мейрамбек Беспаевтың алғашқы сахналық костюмы.;;Алғашқылардың бірі жалпы иә осы.;;Жақсы. Ендеше сары есікке арнайы әзірленген бейнематериалды көріп алайық. Әңгімемізді жалғастырамыз.;;;(Видеодан үзінді);;;Рахмет.Ұстаздан жолы болған жігітпін деп айта аласызба?Ой әрине, мен сияқты талантты бала... не көп бала көпкой қазақта.Осы ретте ұстаздарға жеке жеке тоқталайықшы. Әр ұстаздан бір нәрсе үйренуге болады. Шәкірт бола білген адамға.;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Несіпкүл әпкеміз бізге кішкентай кезімізден қазақ тілі әдебиеттен сабақ берген бізге. Біздің алғашқы, Абайды бізге түсіндірген кісілерғой. Абайдың кім екенін. Енді, Алтынбек Қоразбаев енді өнердеде өмірдеде қыр сырын кәдімгі өмірді қалай сүру керек екенін былай айтқанда, Үлкен сабақ алдымғой көкемнен. Ел жұртты араладым қаншама. Асылхан Шүңіреевпен енді, ол кісі алғашқы ұстазым енді, ең алғашқы домбыраны үйретіп біздің үйде әкеммен әлі күнге дейін досқо. Анда сандай үйге келген кезде, мына баладан бірдеме шығады деп, домбыраны үйретіп кететін. Жалпы мен бақытты баламын деп есептеймін өзімді. Енді төртінші класстан қателеспесем былай айтқанда гәстрөлді елді аралап жүріп өнер қуып кеткеннен кейін мен аса қатты бұзушылыққа да жаман неге түспедім. Осы өнердің ішінде жүрдім. Соның бәрі осы ұстаздарымның арқасы деп ойлаймын. Өйткені қызықтыра білді мені, мені басқа бір жолға түсіп кетпеуіме былай айтқанда өте ықпалын тигізді.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Ұстаздан жолыңыз болды. Шәкірттен жолыңыз болды ма? Шәкірт деп айтуға келе ме екен, енді бір бауырымды кішкене қамқорлығыма алып,соған тәрбиелеп жүрмін. Осы, Таразда жүрген кезде бір көріп қалдымда, Алматыға келгісі келіп жүр екен. Алматыға келіп одан кейін бір тарту деген бір үш домбырашыдан күйшілерден құралған бір топ құрағым келіп жүрген. Оған әншісі болсын деп Райм Уайс деген бір баланы әкеп қосып, қасымда әлі күнге дейін жүр. Енді, шәкірт деуге келмейтін шығар. Көбінесе бауырлығыма келеді.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Мхм. Әлі бізден ұстаз шыға қоймас деп ойлаймын. Яғни уақыты келгенде... Уақытта керек иә, Кішкентай кезінен баулыса тіптен жақсы болдаы деп ойлаймын. Мхм. Алтынбек Қоразбаев кішкентай күнімнен жетектеп әлі күнге дейін қасында жүрмізғой. Бірақ енді Райм Уайсты өзім, өзі ұстазып деп қояды әйтеуір. Соған қарағанда сөйтіп ұстаз шәкірт болып жалғастыра беретін шығармыз енді өнерімізді.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Жақсы, мен осы сары есікті толықтырғым келеді. Кәзір.;;Хахаха...Мына костюмдардың барлығы сізге таныс.Таныс иә, анау жаңағы 2001 жылы киген, ұмытпасам иә, алғашқы менің жекен концертім болған.Иә.Сомен шыққам..Жеке концерт қай жылы қай жерде болды?2001 жылы Республика сарайында болған.Республика сарайында.;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Нау Музартпен бір Максат Сәкен үшеумізге осылай тіккенбіз. Осындай костюм болған. Жаңа жылға арнаппа... жаңа жылға арнап тіктікқой деймін егер ұмытпасам. Бір жаңа жылдық концертке. Содан бастап киіп кеттік. Ана костюм есімде. Жоқ енді бірақ бала кезде киген сияқтымынғой мына кішкентай балаға қарағанда.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Қымбатты көрермен, алдарыңызда Мейрамбек мырзаның сахналық костюмдары. Ескі күннің естеліктеріғой. Арқайсысының өзіндік құпиялары сыры бар.;;Анама рахмет айтам осы кезде тағы бір айтып кетейін, баланың ісі шала деген сияқты жүре бердіккой енді, әлі күнге дейін қай затымыз қай жақта қалғанын білмейміз. Шешем бәрін тастамай осының бәрін жинап қойғанына рахмет айтам. Аман болсын;;;;Анаңыздың сізге деген құрметі ұқыптылығы. Сіздің тыңдармандарыңызға деген жауапкершілігі, осының бәрін сары майдай сақтап отырған анамызға рахмет айтамыз. Келесі есік.Келесі қызыл есікті ашайық иә.;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Анама рахмет айтам осы кезде тағы бір айтып кетейін, баланың ісі шала деген сияқты жүре бердіккой енді, әлі күнге дейін қай затымыз қай жақта қалғанын білмейміз. Шешем бәрін тастамай осының бәрін жинап қойғанына рахмет айтам. Аман болсын.;;Анаңыздың сізге деген құрметі ұқыптылығы. Сіздің тыңдармандарыңызға деген жауапкершілігі, осының бәрін сары майдай сақтап отырған анамызға рахмет айтамыз. Келесі есік.Келесі қызыл есікті ашайық иә.Қайтарылмаған қарыз.;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Бар меніңде біраз қарызым. Бірақ мағанда қарыз адамдар бар енді, бірақ мен қинамаймын. Мені де, мені де қинап жатқан жоқ ешкім.;;Беретінімді біледі ғой әйтеуір түбі.Мейрамбек көп қарызба жоқ әлде Мейрамбекке ел көп қарыз ба?Білмейді екем мен соны.Соны ашып білейікта.Ашып анықтайықпа? Ашсақ ашайық. Алдырайық. Аш десеңіз ашайық.Ашайық.Қосқанда 3500 АҚШ доллары. Алғашқы қарыз Алғашқы деп аталатын бағдарлама. Үш жарым мың АҚШ доллары.Мен қарыз болыппынба 3500 доллар. Или маған ұарызба?;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Бейнематериалды көрсек.(Бейнежазбадан үзінді);;;Үш жарыммың доллар түсінікті болды ғой? Алғашқы көліктің бағасы.Ааа, иәиә.;;;;Ешкімге қарыз емессіз уайымдамаңыз.;;;Тез байый қойайықшы деп кафе де ашып көрдік. Енді ол жерзе убыткаға түсіп, құрсын әрең құтылғанбыз ол кафеден. Әрең жауып. Енді жаңағы ол машинені тауып алыптығой. Е ол машине уже жоқ шығар деп жүргем. Қайдан тауып алғанын.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Дегенменде ол алғашқының жөні де жолы да бөлек болад.Білмейм сол кезде әдеміі көрінетін дизайны шы. Қазір қарасаң...Қазыр оншамес екенғой деңізші.Ол кездерде сұмдық едіғой.Алғашқы пәтердің өз оқиғасы бар.;;;Ол кезде ойымызда түі жоқ. Тоқтар екеумізпәтер жалдап тұрамыз. Шығыңдар деді күндіз келем деді. Күндізбе екен. Түс ауа. Есімнен кетпид 22 наурыз еді. Көкем мә деп кілт берді, сол бқрышқа келгеннен кейін. Гагарина Басеновада бұл не дедім. Ашшайш сосын түсінесіің деді. Аштым. Бір жарым бөлмелі полторка деуші едіғо...
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Иә?;;Кішкентай кухнясы бар. Бүгіннен бастап сен енді ана пәтерді жалдап жүрмейсің, өзіңнің үйің деп берген сол кезде.Ол Мейрамбектің Алматыдағы алғашқы баспанасы. Алғашқы паспанам. Бірақ тұрғындар өте көп болған секілді.;;;Тұрғын... ол енді ол өзіміздің достарғо. Есігі жабылмайтын шыныменде. Мен кейде бір ертесінде тұрамғо мысалға бір иа, немесе гәстрөлден кесем танымаймын да біреулерді мынау кім мынау кім деп сөйтіп сұрап жатам. Біреу біреумен ілесіп келеді біреулер. Сөйтіп сөйтіп жүре беретін едікко. Кімнің үйі бар сояқа кете беретін заман едіғо. Кәз де сондай шығар деп ойлайм енді, студенттер.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Бөлме тар болғанымен көңіл кең.Иә сондайғо.Жақсы, келесі есік.Көк дейік иә.Жақсы, көкті көрейік.;;; Бір жауым менің болмас егер, көп досын барын білмесем. Жауым бар деп есептемеймін. Шама келсе егер бұл бір ақ рет берілетін өмірді біреумен жауласып өйтіп өткізгім келмейді. Қандай адам болсын қай қазақ болсын, қай салад болсын дос болып кетуге тырысамын мен.
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Араласпай алыстап сағынып жүрген досыңыз барма? Сағынып жүрген достарым көп. Мен бала күннен бірге өскен досымды көп сағынамын. Есікті ашайық, көк есіктің жасырғаны не? Кішкентай қозығо мынау. Қозы. Мынау маған байланыстыма? Міндетті түрде сізге байланысты. Бағдарламаның бәрі сізге арналып жатыр. Жоқ ауылда енді,қозы болса енді, кішкентай кезімде енді ақтабан деген бір жүйрік бар еді. Ол бейшара ойнақтап жүріп өліп кетті. Қозы. Қай қозыны айтып тұр екен. Бір сүзетін бір қозы бар еді.;;Сүзетін емес бір сүп сүйкімді қозы. Жақсы сізді көп ойға батырмайық. Арнайы әзірленген бейнематериалды көріңіз.(Видеодан үзінді.)Риза болып отырмын сіздерге ерінбей ауылға барып, бала күнгі достарымды тауып.;;;
Мейрамбек Бесбаев	▶	–	–	Қара қозының тарихы түсініктіғой.Иә, енді түсіндім. Бірақ үйдеде бір сүзетін қозы бар еді сомен сүзісіп ойнайтынмын бала кезде сол ма деп қоям. Оның қайдай қатысы бар мына жаққа деймін.Жаңа ғана сағынып отырған достарыңыз. Бала кезден бірге өскен. Қазір енді өкінішке орай аз барамыз ауылға. Барсам да бір баяғы ақсақалдар жоқ мен білетін, апам жоқ мені аялап өсірген. Оның үстіне мынау індеттен сол қара шаңарақта отырған ағам да кетті. Папамның бірінен соң бірі сол папамның 2-3 інілері туған ағаларым біразы кетіп қалды. Ауылдан кішкене үлкен қариалар мен білетін кісілердің бәрі кеткеннен кейін, кішкене сән кеткен сияқты. Бірақ бәрібір, жүрегіңе жылу ұялап тұрады. Ана жерлерді көрген кезде сағынышың басылады.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑жақында бір / →әжеге қонақ болдым↓ /// ↑^уол ^іреспубликамыздағы /↑ ^йелге танымал→ //үлкө:н бір / биік қайраткер тұлғаның→ // анасы ^ймед↓ /// ↑ асыл арна телеарнасынан →// сол кісі жайында →// сұхбат алмахшы болып / келістік↓ /// ↑сағат^уонда / →үйіне шақырды^уол кісі↓ /// ↑ ^уонда үйүне шақырды да↑// біз тоғұздан / →^уотұз бес кеткенде ↑// барып қойдық үйүне ↓ /// ↑сәл ^йенді / кептелістен қорқұңқырап↑ // ^йерте шығып қойсақ керек↓ /// ↑қақпасын ашты ↓/// ↑әже ғайда деп ^йек↑ // ^йесіктің алдында→ / шағын бір қосалқы үй бар ^йекен↓ // ↑сонда ^уотыр деді ↓/// ↑соменен бардық↓ /// ↑біз үйге гіріп /үлкен бөлмеде^уотырмыз ↓ /// ↑әжеміз артымыздан→ кіргендей болды ↓ /// ↑сомен әжемізді бір ^уон ^уомбес минут күтүп қалдық↓///	↑жақында ͡ б̊ір / →әжеге ͡ ғонақ͡ полдұм↓ /// ↑^уол ^іреспұуб̊ілійкамыздағы /↑ ^йелге танымал→ //үлкөм ͡ бір / бійік қайраткер тұлғаның ͡ анасы ^йеді↓ /// ↑ асыл арна телеарнасынан →// солгісі жайында →// сұқпат алмақ̊шы ͡ б̊олұп / келістік↓ /// ↑сағат ^уонда / →үйүнө шақырды ^уолгісі↓ /// ↑ ^уонда / үйүнө шақырды ͡ да↑// біз тоғұздан / →^уотұз ͡ б̊ес кеткенде ↑// барып қойдұғ ͡ үйүнө ↓ /// ↑сәл ^йенді / кептелістең ͡ ғорқұңқұрап↑ // ^йерте шығып қойсақ керек↓ /// ↑қақпасын ашты ↓/// ↑әже ͡ ғайда деп ^йедік↑ // ^йесіктің алдында→ / шағым ͡ бір / қосалқ'үй ͡ б̊ар ^йекен↓ // ↑сонда ^уотұр ͡ деді ↓/// ↑сонұмем ͡ бардық↓ /// ↑біз үйгө ͡ гіріп /үлкөм ͡ бөлмөдө ^уотұрмұз ↓ /// ↑әжеміз артымыздаң ͡ гіргендей ͡ б̊олдұ ↓ /// ↑сонұмен / әжемізді ͡ б̊ір / ^уономбес мійнұут күтүп қалдық↓///	Жақында бір әжеге қонақ болдым. Ол Республикамыздағы үлкен бір елге танымал, биік тұлғаның анасы еді. Асыл арна телеарнасынан сол кісі жайлы сұхбат алмақшы болып келістік. Сағат 10-да үйіне шақырды ол кісі . 10-да үйіне шақырды да, біз 9:35 те барып қойдық үйіне. Сәл енді кептелістен қорқыңқырап ерте шығып қойсақ керек. Қақпасын ашты. Әже қайда деп ек есіктің алдында шағын бір қосалқы үй бар екен сонда отыр деді. Соменен бардық. Біз үйге кіріп үлкен бөлмеде отырмыз. Әжеміз артымыздан кіргендей болды. Сомен әжемізді бір 10-15 минут күтіп қалдық.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑әжеміз келді бір ^ұуақта ↓ /// ↑сөйтті де // айналайындар // кешіріңдерші ^йенді →// ыңғайсыз болып қалды ^йенді ↑// айып ^йетпеңдер» деп ↑// кешірім сұрапатыр↓ /// ↑не болды әже деп →// ↑сөйтс̆ек әжеміз айтад / бір жас қыз құсап→ / қысылып ↑// төмен қарап ^уотырды↓/// ↑жаңа сендер гегенде →// айағыма шулкійімді / кимеген ^йедім» дейд↓ /// ↑сійрағым сидиып^уотырған ^йедім↓ /// ↑^йер азаматс̆ыңдарғой →// менің баламдай баласыңдар→ // сендердің алдарыңда ↑// сійрағым сійдійіп ↑//кайтіп жүрем // ұйат ^йемес па↑/// ↑сол / сендер / →алдымда кіріп кетс̆ін деп↑ // сендерді алдыға салып ^йедім →// дид↓///	↑әжеміз ͡ гелді ͡ б̊ір ^ұуақытта ↓ /// ↑сөйттү ͡ де // «айналайындар / кеш^іріңдерші ^йенді →// ыңғайсыз ͡ б̊олұп қалды / ^йенді ↑// айып ^йетпеңдер» деп ↑// кеш^ірім сұраб̊ ͡ жатыр↓ /// ↑не ͡ б̊олд'әже деп →// ↑сөйтčөг ͡ әжеміз айтады / бір жас қызға ͡ ұқ̊сап→ / қыс^ылып ↑// төмөң ͡ ғарап ^ұотұрдұ↓/// ↑жаңа сендер ͡ гелгенде →// айағыма шөлкүйімді / кіймеген ^йедім дейді↓ /// ↑сыйрағым сыйдыйып ^уотұрған ͡ ^йедім↓ /// ↑^йер азаматčыңдарғой →// менім ͡ баламдай ͡ б̊аласыңдар→ // сендердің алдарыңда ↑// сыйрағым сыйдыйып ↑//қәйтіп ͡ жүрөм // ұйат ^йемес ͡ пе↑/// ↑сол / сендер / →алдымда͡ гіріп кетčін деп↑ // сендерді / алдыға салыб̊ ͡ едім →// дейді↓///	Әжеміз келді бір уақта. Сөйтті да «Айналайындар кешіріңдерші енді ыңғайсыз болып қалды енді. Айып етпеңдер» деп кешірім сұрады. Не болды әже деп сөйтсек әжеміз айтады: (бір жас қыз құсап қысылып төмен қарап отырда) «Жаңа сендер келгенде аяғыма шулкиімді кимеген едім» дейді. Сирағым сидиып отырған едім. Ер азаматсыңдарғой менің балам дайсыңдарғой сендердің алдарыңда сирағым сдидып, қайтіп жүрем. Ұят емес па? Сол сендер алдымда кіріп кетсін деп сендерді алдыға салып едім.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑әженің сійрағына↑ / қарайын деп ^уотырған→ // ішкім жоқ ^йед↓/// ↑бірақ / ұйат деген нәрсе →// ^уөзін-^уөзі бағалау деген нәрсе→ // ^уөзгөнің көзғарасын бағалау деген нәрсе →// ^уөзгөнің жан дүнүйөсін бағалау / деген нәрсе →// біздің асыл әжелеріміздің бойында //→ ^уосындай қасиеттер арқылы↑ // көрініс беред та↑/// ↑мен сол гезде түсіндім↓ // ^уоның баласы неге текті ↑// неге ^йелдің қамын ^уойлайтындай↑// неге ұйаты бар↑// үлкөн тұлға болып / қалыптасқанын →// алып анадан туад↓ /// ↑мен шешесінің →/ сол бір қылығына ғарап↑// ана ағамызды / жақ̊сы гөріп кеттім↓ /// ↑бағана сөзімнің басында↑/ айттымғой →// «қасиет -/ қарапайым қағидаларда жатад»↓ /// ↑^уол бір / үлкөн кітаптарда ^йемес кейде →// үлкен бір фил'мдерде ^йемес↑ // сағаттап айтылған лекційаларда ^йемес↑// сол бір әженің / балаларым сендердің алдыларыңа түспей↑// сійрағым сійдиып ↑// сендер алдыда жүрүңдер / →деген бір ауыз сөзі→ // маған кейде↑/ бір кітап ^уоқып шықаннан→ // бір фил'м көріп шықаннан // артық әсер берд↓ ///	↑әженің сыйрағына↑ / қарайын ͡ деп ͡^уотұрған→ // ^йешкім ͡ жоғ ^йеді↓/// ↑бірақ / ұйат деген нәрсе →// ^уөзүн-өзү ͡ б̊ағалау деген нәрсе→ // ^уөзгөнүң ͡ гөзғарасын ͡ бағалау деген нәрсе →// ^уөзгөнүң / жан дүнүйөсүн ͡ бағалау / деген нәрсе →// біздің асыл әжелеріміздің бойұнда //→ ^уосұндай ͡ ғәс^ійеттер арқылы↑ // көрүнүс ͡ переді ͡ де↑/// ↑мен сол ͡ гезде түсүндүм↓ // ^уонұң баласы неге текті ↑// неге ^йелдің ͡ ғамын ^уойлайтындай↑// неге / ұйаты ͡ б̊ар↑// үлкөн тұлға ͡ б̊олұп / қалыптасқанын →// алыб̊ ͡ анадан тұуады↓ /// ↑мен шешесінің →/ сол бір ͡ ғылығына ͡ ғарап↑// ан'ағамызды / жақ̊сы ͡ гөрүп кеттім↓ /// ↑бағана сөзүмнүң басында↑/ айттымғой →// қәсійет / қарапайым ͡ ғағыйдаларда жатады↓ /// ↑ ^уол ͡ б̊ір / үлкөң ͡ гітаптарда ^йемес кейде →// үлкөм ͡ бір фійлімдерде ^йемес↑ // сағаттаб̊ ͡ айтылған ^ілек̊сійаларда ^йемес↑// сол ͡ б̊ір әженің / балаларым сендердің алдарыңа түспөй↑// сыйрағым сыйдыйып ↑// сендер алда жүрүңдөр / →дегем ͡ бірауұс сөзү→ // мағаң ͡ гейде↑/ бір ͡ гітап ^уоқұп̊ ͡ шықаннан→ // бір фійлім ͡ гөрүп̊ ͡ шыққаннан // артығ ͡ әсер ͡ б̊ерді↓///	Әженің сирағына қарайын деп отырған ішкім жоқ еді. Бірақ ұят деген нәрсе, өзін-өзі бағалау деген нәрсе, өзгенің көзқарасын бағалау деген нәрсе, өзгенің жан дүниесін бағалау деген нәрсе біздің асыл әжелеріміздің бойында осындай қасиеттер көрініс береді. Мен сол кезде түсіндім оның баласы неге текті, неге елдің қамын ойлайтындай, неге ұяты бар үлкен тұлға болып қалыптасқанын. Алып анадан туады мен шешесінің сол бір қылығына қарап ана ағамызыды жақсы көріп кеттім. Бағана сөзімнің басында айттымғой: «Қасиет - қарапайым қағидаларда жатады». Ол бір үлкөн кітаптарда емес дейді. Үлкен бір фильмдерде емес. Сағаттап айтылған лекцияларда емес. Сол бір әженің балаларым сендердің алдыларыңа түспей сирағым сидиып. Сендер алдыда жүріңдер деген бір ауыз сөзі маған кейде бір кітап оқып шықаннан, бір фильм көріп шықаннан артық әсер берді.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑келесі бір әжеміздің // әңгімесін айтайын↓ /// ↑^уол да / ^уөте жақын араласатын↑ // ұрпақтары жұртқа үлгілі // ^уөзінің қасиетіменен↑ / халықты баураған әжеміз ^йед↓/// ↑сол кісі мынандай әңгіме айтты ↓ /// ↑соғыстан кейінгі жылдар дейт↓ /// ↑^йелдің ^йеңсесі дүзеліп ↑// жұрттың қарны / тойа бастаған ^ұуақыт →// той-томалаққа барамыс↓ // әртүрлі жиынға барамыс↓// менің күйөуім^йерте тірлікке араласып↑// ^йел басқарып кетті дейт↓/// ↑сосын көп жерге шақырат ↓/ көп адамдармен жекжат болып →/ араласамыз дейт ↓ /// ↑содан жиынға / барғаң гезде де↑// жаңағы тойға кіретін жерде↑// немесе бір шақырған үйдің / ^йесігінен / ^йеңген гезде↑// күйеуімді /→ бір ^уон метрдей алдыға жіберіп↑ // ^уөзүм артынан гіремін дейт↓ ///	↑келесі ͡ б̊ір әжеміздің // әңгімесін айтайын↓ /// ↑^уол ͡ да / ^уөтө жақын араласатын↑ // ұрпақтары жұртқ'үлгүлү // ^уөзүнүң ͡ ғәс^ійетіменен↑ / халықты ͡ б̊аураған әжеміз ^йеді↓/// ↑сол ͡ кісі мынандай әңгім'айтты ↓ /// ↑соғұстаң ͡ гейіңгі жылдар дейді↓ /// ↑^йелдің ^йеңсесі түзөлүп ↑// жұрттұң ͡ ғарны / тойа ͡ б̊астаған ^ұуақыт →// той-томалаққа ͡ б̊арамыз↓ // әртүрлү жыйыңға ͡ б̊арамыз↓// менің ͡ гүйөуүм / ^йерте тірлікк'араласып ↑// ^йел ͡ б̊асқарып кетті дейді↓/// ↑сосұн ͡ гөб̊ ͡ жерге / шақ^ырады ↓/ көб̊͡ адамдармен жегжат ͡ полұп →/ араласамыз дейді ↓ /// ↑содан жыйыңға / барғаң ͡ гезде ͡ де↑// жаңағы тойға͡ гіретін жерде↑// немесе͡ б̊ір шақырған үйдүң / ^йесігінен / ^йеңген ͡ гезде↑// күйөуүмдү /→ бір ^уон метірдей алға ͡ жіб̊еріп↑ // ^уөзүм артынаң ͡ гіремін дейді↓ ///	Келесі бір әжеміздің әңгімесін айтайын. Ол да өте жақын араласатын ұрпақтары жұртқа үлгілі, өзінің қасиетіменен халықты баураған әжеміз еді. Сол кісі мынандай әңгіме айтты. Соғыстан кейінгі жылдар дейді. Елдің еңсесі дүзеліп, жұрттың қарны тоя бастаған уақыттар дейді. Той-томалаққа барамыз, әртүрлі жиынға барамыз. Менің күйеуім ерте тірлікке араласып, ел басқарып кетті дейді.Сосын көп жерге шақырады. Көп адамдармен жекжат болып араласамыз дейді. Содан жиынға барған кезеде. Жаңағы тойға кіретін жерде. Немесе бір шақырған үйдің есігінен енген кезде күйеуімді бір 10 метрдей алдыға жіберіп. Өзім артынан кіремін дейді.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑сосын ^йенді мен / автоматты түрде /→ ^уойлап жатырмын да↑// жаңағы күйөуін^йерекше сыйлап↑ // сол әйел боп кішірейіп жатыр // ^йекенғой деген ^уой / гелді маған↓ /// ↑сосын сұрадым // әже неге деп ↓/// ↑^уой балам / ^уол былай деді↓/// ↑соғыстаң гейін→ / көп әйелдердің күйөулері ↑// майданда қайтыс боған ^йет↓/// ↑жесір әйел гөп // көңүлі жарым адам гөп // ана тойға барғаң гезде // сондай кісілер жиналат↓ /// солгезде мен / күйөуіммен қол ұстасып↑// қайқайып / бақыттан басы айналған / →адам ғұсап // көрдіңдер ме↑ / біз қандай бақыттымыз↑// менің қасымда күйөуім бар→ // мен қандай / ^уосындай / арқа сүйер адамыммен→ // шалқып жүргөн / әйелмін деп↑ // кіруге / ұйалатын ^йем дейт да↓// ана көңілі жарым әйелдердің /жүрөгін→ //ауыртқым гелмейтін ^уед дейт↓ /// ↑солардың көзүне / шұқығандай↑// көкүрегіне саусағымды / тақағандай боп→ // қыйнағым келмейтін ^йед дейт↓ // ↑менде жүргүм келет дейт↓ / күйөуіммен / қол ұстасып↑// кіргім келеді↓ // жарасып / жұрттұң қарап тұрғанын / көңүлім қалайд дейт↓/// ↑бірақ менің / ^уөмүрімді → // ^уол бақытқа / құдай толтырдығой↓ ///	↑сосұн ^йенді мен / автоматты түрдө /→ ^уойлаб̊ жатырмын ͡ да↑// жаңағы ͡ гүйөуүн ^йерек̊ше сыйлап↑ // сол әйел ͡ б̊оп кіш^ірейіб̊ ͡ жатыр // ^йекең ͡ ғой деген ^уой ͡ гелді маған↓ /// ↑сосұн сұрадым // әже неге деп ↓/// ↑^уой ͡ б̊алам / ^уол ͡ б̊ылай деді↓/// ↑соғұстаң ͡гейін→ / көб̊ ͡ әйелдердің ͡ гүйөулөрү ↑// майданда / қайтыс ͡ полған ^йеді↓/// ↑жесір ͡ әйел ͡ гөп // көңүл жарым адам ͡ гөп // ана тойға ͡ б̊арғаң ͡ гезде // сондай ͡ гіс^ілер жыйналады↓ /// солгезде / мең ͡ гүйөуүммөң ͡ ғол ұстасып↑// қайқайып / бақыттам ͡ бас'айналған / →адам ͡ ғұсап // көрдүңдөр ͡ ме↑ / біз ͡ ғандай ͡ бақыттымыз↑// менің ͡ ғасымда ͡ гүйөуүм ͡ бар→ // мең ͡ ғандай / ^уосұндай / арқасүйөр адамыммен→ // шалқыб̊ ͡ жүргөн / әйелмін деп↑ // кірүугө ͡ ұйалатын ^йем дейді ͡ де↓// ана / көңүлү ͡ жарым әйелдердің / жүрөгүн→ //ауұртқұм ͡ гелмейтін ^йеді ͡ дейді↓ /// ↑солардың͡ гөзүнө ͡ шұқұғандай↑// көкүрөгүне саусағымды / тақағандай ͡ боп→ // қыйнағым ͡ гелмейтін ^йеді дейді↓ // ↑менде жүргүм ͡ геледі дейді↓ / күйөуүммөң ͡ ғол ͡ ұстасып↑// кіргім ͡ геледі↓ // жарасып / жұрттұң ͡ ғарап тұрғанын / көңүлүм ͡ ғалайды дейді↓/// ↑бірақ / менің / ^уөмүрүмдү → // ^уол ͡ б̊ақытқа / құдай толтұрдұғой↓ ///	Сосын енді мен автоматты түрде ойлап жатырмын да жаңағы күйеуін ерекше силап. Сол әйел боп кішірейіп жатыр екенғой деген ой келді. Сосын сұрадым әже неге деп. Ой балам, ол былай деді: «Соғыстан кейін көп әйелдердің күйеулері майданда қайтыс болған деді. Жесір әйел көп, көңілі жарым адам көп, ана тойға барған кезде сондай кісілер жиналады. Сол кезде мен күйеуіммен қол ұстасып, қайқайып, бақыттан басы айналған адам құсап. Көрдіңдер ма біз қандай бақыттымыз, менің қасымда күйеуім бар. Мен қандай осындай арқа сүйер адамыммен шалқып жүрген әйелмін деп. Кіруге ұялатын ем дейді да. ана көңілі жарым әйелдердің жүрегін ауыртқым келмитін еді. Соладың көзіне шұқығандай, көкірегіне саусағымды тақағандай болып, қинағым келмитін еді дейді. Менде жүргім келетін еді дейді күйеуіммен қол ұстасып кіргім келеді. Жарасып жұрттың қарап тұрғанын көңілім қалайды. Бірақ менің өмірімді ол бақытқа құдай толтырдығой.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑ал / ^уол бақыттың дәмін / көрө алмай жүргөн →// қаншалаған адамдардың мен / жүрөгін ауыртып↑ // ішін саздыртып // ↑неге ^уоны қыйнауымгерек дейт та↓ /// ↑сонда қарасақ↑// ^уосы әжелеріміздің қасиеті →// неде жатыр ^йеді↑ /// ↑кісінің көңүліне ͡ ғарау // ^уонұ жүрөгін ауыртпау // немесе біреуге / көре алмастықтың дәнін ^йекпеу→ // немесе біреудің / іштарлығына себеп бомау // →қазір көп жағдайда // керісінше↑ / жақ̊сы киім кійсек↑// соны суретке шығарып↑// міні / мен ^уосындай тойда ^уотұрмын ↓// ^уосындай жерде шалқып жүрмін деп↑ // кейде ^йекісуретті / қатар салуға / ұйалмаймыз↓ /// ↑тіптен / бар бақытымызды ^йеме:с // →бақытс̆ыздығымыздың ^уөзін↑// бақытты ^йетіп көрсетуге тырысамыз↓ /// ↑жұрттардың жүрөгін ауыртудан↑ // ^уөзге адамның / көңүлін қалдырудан↑ / қымсынбайтын// жағдайға →/басып бара жатырмыс↓ ///	↑ал / ^уол ͡ б̊ақыттың дәмін / көрө ͡ алмай жүргөн →// қаншалаған адамдардың / мен / жүрөгүн ауұртұп↑ // ішін саздыртып // ↑неге ^уонұ / қыйнауұм ͡ гөрөк / дейді ͡ де↓ /// ↑сонда ͡ ғарасақ↑// ^уос'әжелеріміздің қәс^ійеті →// неде ͡ жатыр ^йеді↑ /// ↑кісінің͡ гөңүлүнө ͡ ғарау // ^уонұң жүрөгүн ͡ ауұртпау // немесе ͡ б̊іреугө / көр'алмастықтың дәнін ͡ екпеу→ // немесе ͡ б̊іреудүң ͡ іштарлығына себ̊еп ͡ полмау // →қәзір / гөб̊ ͡ жағдайда // керісінше↑ / жақ̊сы ͡ гійім͡ гійсек↑// сонұ / сүурөткө шығарып↑// міне / мен ^уосұндай тойда ^уотұрмұн ↓// ^уосұндай жерде / шалқыб̊ ͡ жүрмүн ͡ деп↑ // кейде ^йекі сүурөттү / қатар салұуға / ұйалмаймыз↓ /// ↑тіптен / бар ͡ б̊ақытымызды ^йемес // →бақытčыздығымыздың ^уөзүн↑// бақытты ^йетіп көрсөтүугө ͡ тырысамыз↓ /// ↑жұрттардың жүрөгүн ауұртұудан↑ // ^уөзг'адамның / көңүлүң ͡ ғалдырұудан↑ / қымсымбайтын// жағдайға →/басыппара ͡ жатырмыз↓ ///	Ал ол бақыттың дәмін көре алмай жүрген қаншалаған адамдардың жүрегін ауыртып, ішін саздыртып неге мен оны қинауым керек дейді. Сонда қараса осы әжелеріміздің қасиеті неде жатыр еді. Кісінің көңіліне қарау. Оның жүрегін ауыртпау немесе біреуге көреалмастықтың дәнін екпеу немесе біреудің іштарлығына себеп бомау. Қазір көп жағдайда керісінші жақсы киім кисе, соны суретке шығарып Міні мен осындай тойда отырмын. Осындай жерде шалқып жүрмін деп кейде екісуретті қатар салуға ұялмаймыз. Тіптен бар бақытымызды емес, бақытсыздығымыздың өзін бақытты етіп көрсетуге тырысамыз. Жұрттардың жүрегін ауыртудан, өзге адамның көңілін қалдырудан қымсынбайтын жағдайға басып бара жатырмыз.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑^йенді / қасиет қоңған →/ тағы бір әжеміздің // әңгімесі ^йесіме түсет↓/// ↑^уокісі айтад/// ↑мен ^уөзүмнің ^йенемді білетін ^йем дейт↓// сол ^йенеммен біргүнү келе жатқаң ͡ гезде↑ / мен келінмін // ^йенем ^йекеуміз бір→ / тойдан шығып↑// келе жатыр ^йек / дейді↓ // ↑алдымыздан /→ көршү көшөде тұратын↑// мен сыйақты / бір келін / кездесіп ͡ қалды ͡ дейді// ↑алдымыздан ұшырасты дейді↓ /// ↑ сөйтті ͡ де / жаңағы кісі↑ // әлгі келіншек айағы ауұр ^йекен↓// айы-гүні жетіп ↑// әні-міні босанайын деп ^уотырған әйел ^йекен дейді↓ // ↑^уол алдымыздан^уөтүп // әже / ^уөтіңіз деп ^йеді // жоқ / жоқ айналайын // сен ^уөт деп / айтты дейді↓ ///	↑^йенді / қәс^ійет ͡ қоңған →/ тағы ͡ б̊ір әжеміздің әңгімесі ^йес^іме түсөдү↓/// ↑ ^уолгіс'айтады /// ↑мен ^уөзүмнүң ^йенемді ͡ б̊ілетін ^йем ͡ дейді↓// сол ^йенеммем біргүнү келе ͡ жатқаңгезде↑ / мен / келіммін // ^йенем ^йекеуүмүз͡ б̊ір→ / тойдан шығып↑// кележатыр ^йедік / дейді↓/// ↑алдымыздан /→ көршү ͡ гөшөдө тұратын↑// мен сыйақты ͡ б̊ір / келін / кездесіп қалды дейді // ↑алдымыздан ұш^ұрасты дейді↓ /// ↑ сөйттү ͡ де жаңағы͡ гісі↑ // әлгі ͡ геліншек / айағ'ауұр ^йекен↓// айыгүнү жетіп ↑// әні-міні ͡ б̊осанайын деп ^уотұрған әйел ^йекен дейді↓ // ↑ ^уол алдымыздан ^уөтүп // әже / ^уөтүңүз деп ^йеді // жоғ / жоғ ͡ айналайын // сен ^уөт деп ͡ айтты ͡ дейді↓ ///	Енді қасиет қонған тағы бір әжеміздің әңгімесі есіме түседі... Ол кісі айтады: Мен өзімнің енемді білетін ем дейді. Сол енеммен бір күні келе жатқан кезде. Мен келінімін. Енем екеумәз бір тойдан шығып. Келе жатыр ек дейді. алдымыздан көрші көшеде тұратын мен сияқты бір келін кездесіп қалды. Алдымыздан ұшырасты дейді. Сөйтті да жаңағы кісі. Әлгі келіншек аяғы ауыр екен. Айы-күні жетіп әні-міні босанайын деп отырған әйел екен дейді. Ол алдымыздан өтіп. Әже өтіңіз деп еді жоқ-жоқ айналайын сен өт деп айтты дейді.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑мен таңғалдым дейт // ^уол да / мен сыйақты келін→ //^уоған неменеге / жол беріп жатыр деп↓// ↑жоқ әже / ^уөтіңіз деп ^йет // жоқ айналайын // сен ^уөтеғой / ^уөтеғой деп→ / ^уоны ^уөткізіп жіберді дейт↓ /// ↑сомен әжеден сұрадым дейт↓// ^йенесінен / әже ^йенді / мен сыйақты келінғой →// ↑^уоған неге жол бердіңіз деп →// сонда әжеміз айтты дейт // ^уол айы-гүні жетіп ^уотырған →// айағы ауұр әйелғой↓ /// ↑Мүмкін ^уоның ішіндебір ↑// ^йер азамат жатқан шығар→ // ^йертең ^йелге тұтқа болатын →// ^йелдің көшүн алға сүйрейтін →// азамат жатқан шығар / деп сыйлап↑// құрметтеп ^уөткіздім / деген ^йекен да↓ // ↑үлкөн адамға ^уорын берүу //→ проблема болып жатқан заманда //	↑мен таңғалдым дейді // ^уол ͡ да / мен ͡ сыйақты ͡ гелін→ // ^уоған неменеге / жол ͡ б̊еріб̊ ͡ жатыр деп↓// ↑жоғ ͡ әже / ^уөтүңүз деп ^йеді // жоғ ͡ айналайын // сен ^уөтөғой / ^уөтөғой деп→ / ^уонұ ^уөткүзүб̊ ͡ жіб̊ерді дейді↓ /// ↑сонұмен әжеден сұрадым дейді↓// ^йенесінен / әже ^йенді мен ͡ сыйақты ͡ геліңғой →// ↑ ^уоған неге жол ͡ б̊ердіңіз деп →// сонд'әжеміз айтты ͡ дейді // ^уол айыгүнү жетіп ^уотұрған →// айағ'ауұр әйелғой↓ /// ↑мүмкүн / ^уонұң ішіндеб̊ір ↑// ^йер ͡ азамат ͡ ш̆атқан ͡ шығар→ // ^йертең / ^йелге тұтқа ͡ б̊олатын →// ^йелдің ͡ гөшүн алға сүйрөйтүн →// азамат ͡ ш̆атқан ͡ шығар деп / сыйлап↑// құрмөттөп / ^уөткүздүм / деген ^йекен ͡ де↓ // ↑үлкөн адамға ^уорұм ͡ берүу //→ п^ыроблема ͡ б̊олұб̊ жатқан заманда //	Мен таңғалдым ол да мен сияқты келіншек оған неменеге жол беріп жатыр деп. Жоқ әже өтіңіз деп еді. Жоқ айналайын сен өтағой өт деп оны өткізіп жіберді дейді. Сомен әжеден сұрадым дейді енесінен әже енді мен сияқты келінғой оған немнесіне жол бердіңіз деп. Сонда әжеміз айтты дейді ол айы-күні жетіп отырған, аяғы ауыр әйелғой. Мүмкін оның ішінде бір ер азамат жатқан шығар. Ертең елге тұтқа болатын. Елдің көшін алға сүйрейтін азамат жатқан шығар деп сыйлап, құрметтеп өткіздім деген екен. Үлкен адамға орын беру проблема болып жатқан заманда.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑қазіргі ^ұуақытта // біз / қандай↑/ ^уосындай ұлттық витаминдерге мұқтаж →// біздің ^уорганійзіміміз // біздің санамыз→ // біздің жан-дүниеміз ↓ // ↑ал ^уол әжелеріміз↑ // үлкөнге ^уорұм ͡ берүу →// сыйлы адамды құрметтеу→ // қадірлі адамның қадірін / құрметін ͡ білүу ^йемес↑ // айағы ауыр жас келіншектің↑// ішінде жатқан баладан→ / үмүт ^йетіп↑// ^уоған дұға ͡ ғылып↑ // мүмкін ^уоның ішінде бір //→ ^йел ағасы жатқан шығар // ^йелдің тұтқасы болатын / азамат жатқан шығар деп↑ // сондай бір / үлкен құрмет көрсететін↓ /// ↑міні нійет //↑ міні жақ̊сылықтың қадірін білүу // ↑міні болашаққа істимул // ↑міні адамға деген / үлкө:н / үміт артатындай↑// үлгілі істі көрсету↓//↑айналайын қарындастарым // міні сіздер↑ / ^уосындай әже болұуларыңыз герек ^йертең ↓ /// ↑міні сіздер/ ^уосындай ^йелдің құты болатын →// жұртқа тұғұр болатын→ // ^уосындай аналарға айналуұңыз герек ↓///	↑қәзірг'ұуақытта // біз ͡ ғандай↑/ ^уосұндай ұлттұқ війтамійндерге мұқтаж →// біздің ^уорганійзіміміз // біздің санамыз→ // біздің жан-дүн^үйөмүз ↓ // ↑ал ^уол әжелеріміз↑ // үлкөңгө ^уорұм ͡ берүу →// сыйл'адамды ͡ құрмөттөу→ // қәдірл'адамның қәдірін / құрмөтүм ͡ білүу ^йемес↑ // айағ'ауұр жас келіншектің↑// ішінде жатқам ͡ баладан→ / үмүт ͡ ^йетіп↑// ^уоған дұға ͡ ғылып↑ // мүмкүн ^уонұң ішінде͡ б̊ір //→ ^йел ͡ ағасы жатқаншығар // ^йелдің тұтқасы͡ б̊олатын / азамат͡ шатқаншығар деп↑ // сондайбір үлкөң ͡ ғұрмөт ͡ көрсөтөтін↓ /// ↑міне нійет //↑ міне жақ̊сылықтың ͡ ғәд^ірін ͡ білүу // ↑міне ͡ б̊олашаққ'істіймұул // ↑мін'адамға деген / үлкө:н / үмүт ͡ артатындай↑// үлгүл'істі͡ гөрсөтүу↓//↑айналайың ͡ ғарындастарым // міне сіздер↑ / ^уосұндай әже ͡ б̊олұуларыңыз ͡ герек ^йертең ↓ /// ↑міне сіздер/ ^уосұндай ^йелдің ͡ ғұтұ͡ б̊олатын →// жұртқа тұғұр ͡ б̊олатын→ // ^уосұндай аналарғ'айналұуұңұз ͡ герек ↓///	Қазіргі уақытта біз қандай осындай ұлттық витаминдерге мұқтаж біздің организіміміз, біздің санамыз, біздің жан-дүниеміз. Ал ол әжелеріміз үлкенге орын беру, сыйлы адамды құрметтеу, қадірлі адамның қадірін құрметін білу емес. Аяғы ауыр жас келіншектің ішінде жатқан баладан үміт етіп, оған дұға қылып, мүмкін оның ішінде бір ел ағасы жатқан шығар. Елдің тұтқасы болатын азамат жатқан шығар деп сондай бір үлкен құрмет көрсететін. Міні ниет, міні жақсылықтың қадірін білу. Міні болашаққа стимул. Міні адамға деген үлкен үміт артатындай үлгілі істі көрсету. Айналайын қарындастарым міні сіздер осындай әже болуларыңыз керек. Міні сіздер осындай елдің құты болатын, жұртқа тұғыр болатын, осындай аналарға айналуыңыз керек.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑жақ̊сы әйел / жақ̊сы ана боған адам→ // ^уол кез-гелген кәсіпте де↑ // ^уөзүнің берекесін дарыта алат ↓ // ↑тіптен біздің ұрудың атын ↑// тайпаның атын атаған // берекелі бәйбішелер боған ↓ // ↑бірақ / ^уол ^уоның атын ұруға ↑// ^уоның атын тайпаға // берерден алдын↑ // ^уол ^уөзүнің адамгершілігіменен ↑// кісіні сыйлап / құрметтеуіменен // тектілігіменен↑ // берекелі бәйбіше болуұменен→ // бір ^уоттұң құты ↑// бір ^уоттұң ізгілігі болуұменен →/ бірінші дәлелдеген ↓ /// ↑сондықтан қыз баланың //→ әйел адамның / жақ̊сылығы →// берекесі↑^уоның жақ̊сы жар бола білуінде↓ // ^уоның /↑ алтын құрсақ →// ана бола білуінде ↓ /// ↑жақ̊сы / алтын құрсақ →// ана боған әйел ↑// жақ̊сы / берекелі →// құттыжар бола білген әйел ↑// тіптен бір кәсіпті істесе де↑ // немесе бір іс жасаса да ↑//^уоның аты да ↑// даңқы да ^уөлмейді ^йекен ↓///	↑жақ̊с'әйел / жақ̊с'ана болған адам→ // ^уол ͡ гезгелгең ͡ гәсіпте ͡ де↑ // ^уөзүнүң берекесін дарыт'алады ↓ // ↑тіптем ͡ біздің ұрұудұң атын ↑// тайпаның атын ͡ атаған // берекелі͡ б̊әйб̊ішелер ͡ б̊олған ↓ // ↑бірақ / ^уол ^уонұң атын ұрұуға ↑// ^уонұң атын тайпаға // берерден алдын↑ // ^уол ^уөзүнүң адамгершілігіменен ↑// кіс^іні сыйлап /қүрмөттөуүмөнөн // тектілігіменен↑ // берекелі͡ б̊әйб̊іше ͡ б̊олұуұменен→ // бір ^уоттұң ͡ ғұтұ ↑// бір ^уоттұң ізгілігі ͡ б̊олұуұменен →/ бірінші дәлелдеген ↓ /// ↑сондұқтаң ͡ ғызб̊аланың //→ әйел адамның / жақ̊сылығы →// берекесі↑ ^уонұң жақ̊сы жар ͡ б̊ола ͡ б̊ілүуүндө↓ // ^уонұң /↑ алтыңғұрсақ →// ана ͡ б̊ола ͡ б̊ілүуүндө ↓ /// ↑жақ̊сы / алтыңғұрсақ →// ана ͡ б̊олған әйел ↑// жақ̊сы / берекелі →// құттұжар ͡ б̊ола ͡ б̊ілген әйел ↑// тіптем ͡ бір ͡ гәсіпт' істесе ͡ де↑ // немесе ͡ б̊ір ішшасаса ͡ да ↑// ^уонұң аты ͡ да ↑// даңқы ͡ да ^уөлмөйдү ^йекен ↓///	Жақсы әйел – жақсы ана болған адам ол кез-келген кәсіпте де өзінің берекесін дарыта алады. Тіптен біздің рудың атын, тайпаның атын атаған берекелі бәйбішелер болған. Бірақ ол оның атын руға, оның атын тайпаға, берерден алдын ол өзінің адамгершілігіменен, кісіні сыйлау-құрметтеуіменен, тектілігіменен, берекелі бәйбіше болуыменен бір оттың құты, бір оттың ізгілігі болуыменен бірініші дәлелдейді. Сондықтан қыз баланың әйел адамның жақсылығы, берекесі оның жақсы жар бола білуінде. Оның алтын құрсақ ана бола білуін де. Жақсы алтын құрсақ ана болған әйел жақсы, берекелі, құтты жар бола білген әйел тіптен бір кәсіпті істесе де немесе бір іс істесе де оның аты да, даңқы да өлмейді екен.
Мұхамеджан Тазабек	▶	↑ал ^йенді / жар болуды ысыра тұрып ↑// бала сүйуді қойа тұрұп↑ // мен бірінші / қоғамдағы тіршіліктің бәрін ↑/ бітірейін десеңіз ↑// ^уонда негізгі құндылықтардың // →әлі қадірін білмеген ұрпақ боп ↑// қалады ^йекембіз ↓// ↑сондықтан / қыз бала білімді болуы герек →// қыз бала саналы болуы герек →// қыз бала қоғамға араласуы герек →// ↑бірақ / маман болудың алдында →// мама болу деген // үлкен бір →/ ұлы тұғыр бар ^йекен↓ // соны да ^йешуақытта→ // қаперімізден / шығармауымыз керек ^йекен↓ //	↑ал ^йенді / жар ͡ б̊олұудұ / ыс^ыра тұрұп ↑// бала сүйүудү қойа тұрұп↑ // мем ͡ бірінші / қоғамдағы тіршіліктің бәрін ↑/ біт^ірейін десеңіз ↑// ^уонда негізгі ͡ ғұндұлұқтардың // →әлі͡ ғәд^ірім ͡ білмеген / ұрпақ ͡ поп ↑// қалады ^йекембіз ↓// ↑сондұқтан / қыз ͡ б̊ала / білімді ͡ болұуұ ͡ герек →// қыз ͡ б̊ала / саналы ͡ болұуұ ͡ герек →// қыз͡ б̊ала / қоғамға ͡ араласұуұ ͡ герек →// ↑бірақ / мамам ͡ болұудұң алдында →// мама ͡ б̊олұу деген // үлкөмбір →/ ұлұ тұғұр ͡ б̊ар ^йекен↓ // сонұ ͡ да ^йеш^ұуақытта→ // қаперімізден / шығармауұмұз ͡ герек ^йекен↓ //	Ал енді жар болуды ысыра тұрып, бала сүйуді қоя тұрып. Мен бірініші қоғамдағы тіршіліктің бәрін бітірейін десеңіз. Онда негізгі құндылықтардың әлі қадірін білмеген ұрпақ болып қалады екенбіз. Сондықтан қыз бала білімді болуы керек. Қыз бала саналы болуы керек. Қыз бала қоғамға араласуы керек. Бірақ маман болудың алдында мама болу деген үлкен бір тұғыр бар екен соны да еш уақытта қаперімізден шығармау керек екен.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Қызылордалық Мамыр Байдәулетов ағамыз жылқы сатып, аптасына бір-бір жылқыдан. Өтпей қалған жіліктің бәрін Мұхтар Ниязов деген шәкіртінің үйіне апарып береді екен. Ақшасын кейін де берерсің деп. Бір рет апарады, екі рет апарады, үш рет апарады. Енді алмаймын десе, ұстазы, ағасы сөзін жыға алмайды. Алайын десе, ертең ақшасын қайтару керек.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Содан бір күні отырыста отырса, бір екі-үш кісі мақтап жатыр дейді «Мамыр Байдәулетовтің сатып жүрген жылқысы семіз екен, қазысы екелі, қазысы екелі, еті тәтті» деп. Сонда Мұхтар Ниязов айтыпты «Мамыр ағаның жылқысының қазысы екелі болғанымен, біздің маңдайдың соры беселі болып тұр» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ассалаумағалейкүм, әлеумет! Эфирде қышқыл мысқыл бағдарламасы. Бүгін біздің эфирде сол әңгіменің авторы, алтын домбыраның үш дүркін иегері-Мұхтар Ниязов. Қош келдіңіз! Қадамыңыз құтты болсын! Қ: Қош келдік ал! Ж: Ал, қысқаша өмірбаяның туралы айтып өтсең бірінші.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Енді Нұреке, бұрын енді Маңғыстаудың түрлі теңіз бар деп бренд деп айтатын едік. Жаңағы тауларды айтатын едік Шерқала сияқты. Тап сондай сияқты Сабыр Светқали ағаларымыздың жазған жырларын оқитын едік. Қазір соңғы уақыттарда «қышқыл мысқыл» деген Маңғыстау телеарнасынан бүкіл Қазақстанға бренд боп тұрған бағдарлама.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Өзіңіздің келуіңізбен бұл үлкен ашылды және қазір көрерменін дөп уақытынды тапты. Бұның бір себебі, енді адамдардың қазір көңіл-күйі түсіп жүрген кезі онсызда, экономикалық қысымдар бар, мынау, жаңағы пандемияның жағдайы бар. Сондай кезде, қазаның үстінде де қалжың айтып күлдіретін қазақтың бірі… салт-дәстүр бар ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол сияқты осындай бір қиын кезде, өзі қиналып жатқан халықтың одан сайын үстіне тас бастырмай, қалжың сөзбен көңілін көтеріп, өйткені, медицинада дәлелденген. Егер адам жүйкесі тыныш болып, көп нәрсені көңілі көтеріңкі болып өтіп кетсе, кейбір ауруларды тіпті иммунитетпен де жеңіп кететіні дәлелденген. Сондықтан осы уақатта, дер уақытында ашылғаны хабарларыңыз құтты болсын!
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қадамы ұзақ болсын, көрермені көп болсын! Біз енді мынау Қызылорда облысы, Жалағаш ауданы, бұрыңғы Ақарық қазіргі Есет батырда өмірге келдік. Сол… сол жерде мектеп табалдырығын аттадық. Он жылдық мектепті бітірдік. Кейін университетке Қызылорда…
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің филология факультетінде төрт жыл оқыдық. Сол салада сосын жайлап жұмыс істеп, кейін, он жылдан кейін Еуразия ұлттық университетінің магистратурасын бітірдік. Әйелім бар, бес-алты балам бар. Бұрын сотталмағанмын…
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Бәрекелді! Қ: Ата-анам бар, халқым, елім бар. Ж: Бәрекелді! Жалпы жыр елі, сыр елі дейді. Жалпы ол жерде де айтыстар өткен. Содан бір сыр шертіп, әңгіме қозғап отырсаңыз.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Мысалы, бір ауылдың өзінен жүздеген жырау деген әншейін, екінің бір жағы «еркем-ай» деп тартып жүретін адамдар емес. Олар кәдімгі тарихтан білетін, ары-беріден қорғай алатын, таңы таңға жырлайтын, өте үлкен сападағы шығармашылық иелері. Сол бір ауылдан сондай адамдардың шыққан жер болса, ол жерде енді сөз қонбауы мүмкін емес. Кетеге сөз қонған, шөмекейге түсте енген деп руларға қатысты әзілдеп айтады.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Бірақ осы сөздің астарында шындық бар сияқты. Сол Сыр бойы деген кезде, мысалы, Семейді айтқан кезде, жалпы Абайды еске түскен сияқты. Сыр бойын айтқанда Тұрмағамбет бабамыз, атамыз еске түседі. Тұрекеңнің жүгіртпе қалжыңдарының өзінде алдына қамшы салдырмаған, қара салдырмаған жүйрік екенін барлығы біледі. Бір күні бір бәйге болып жатса, Тәуекеңнен барлығы сұрайды дейді «мына талай ат көрдіңіз, талай сейстік жолда болдыңыз, талай бәйге көрдіңіз. Мына тұрған аттардың қайсысы алдымен келеді Тұреке» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сосын Тұреке айтыпты «өзің айтқандай талай бәйге көрдім, талай сейстік жолда болдым, талай отты көрдік. Өмірімде артымен келе жатқан атты көрген жоқпын. Осы аттардың бәрі бірінші алдымен келетін шығар» деп айтады. Сол Тұрекең домбыра тартпайтын кісі болған. Қанша жерден термелері болғанымен, сонда, жаңағы әңгіме бар ғой, кетеге түстенген, ай, кетеге қонған, шөмекейге түсте енген дейді. «Ау, Тұреке неге сіз бір терме айтпайсыз?» десе, жаңағы «сол қонып жатқан күні мен ауылда жоқ едім, сонан мен кейін кеп қалдым».
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Қазіргі айтыстың ортасында жүрсің ғой. Бір жақсы әңгімелер… Қ: Иә, енді әңгімені бастап отырмыз. Енді осы деген екен дегендердің өзі бір қысқа-қысқа бір, әрқайсысында бір өмір тұратын, астында бір үлкен дүниелер ғой. Мысалы, Ахметажан Өзбеков деген ағамыздан көптеген сөздер қалған. Соның бірі, бір айтыстан шығып кетіп, барлығы кетіп, ақындар кетіп бара жатқан кезде… енді кейде ақындар арасында бір-бірімен байланыспай қалатын жерлер болады.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сондай айтқан ғой жаңағы «ал, жігіттер жақсы, бір-бірімізге пайдамз тимесе де, зиянымыз тимесін. Өстіп аман-есен жүре берейік, хабарласып тұрайық» десе, Ахметжан аға айтады дейді «бір-бірімізге пайдамыздың тимегенінің өзі, сол зиянымыздың тигені емес па» деп айтады дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Ол енді Ахметжан… Ахметжан Өзбеков ағамыз кештеу үйленді ғой. Қ: Иә. Ж: Ол кезде біз інісіміз қасында жүреміз еріп. «Ахметжан аға үйленбейсіз ба?» десе, «үйлену керек еді» дейді. «Қызыңыз бар ма?» десе, «қыз табу керек еді» дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Жаңағы Шөкеңе айтқан ғой «ей, осы сен неге ұзақ жүріп қалдың Шорабек Айдаров” десе, Ахаң айтады дейді «сол ниетке байланысты ғой, осы, әне-мәне осы отбасын келін түсіріп, бетін Әзімбек ағамызға ашып бер бер деп айтайын десем, ол кісі өмірден өтіп кетіпті. Содан Ораз деген досым ғой, Оразға аштырайын деп жүр едім, сол енді Ораз кетіп қалды. Шөке бір бет ашып берсеңізші» деп айтады дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ақыры Ахаң бір өзінің, жаңағы үйлен дегеніне ыңғайсызданып қалыпты. Сол Ахаң өткенде бір сөзінде айтады «адамдар неге шаршап қалады десем, орны толмайтын армандарды алып алып, сонымен өздерінің миы ашып жүреді екен. Менің армандарымның бәрі орындалды. Бірақ мен сол орындалады-ау деген ұсақ-ұсақ армандарды армандадым. Сол… сол армандардың жиынтығы үлкен армандарға ұласады екен» дейді да. Ал, ол жүйкеге… жұмыстан қалып өмірі орындалмайтын армандарды адам армандаса, соңында өздері қиналып, ақыр аяғында сол қиналып қалады” деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ахаң жалпы әзіл-қалжыңның жай, жай өмірде жүргеннің өзінде де әзіл-қалжыңның үлкен қорымен жүреді. Жүрген жерін базар қылып жүретін. Меніңше, ақындардың тек сахнада айтқыштығынан басқа, осы отырған ортасын келген жерін керуен, барған жерін базар қыдып жүретін үлкен айтқыштарға пайдасы тие ма деп ойлаймын.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Мысалы, енді, жаңағы Ақтөбе өңірінде көптеген ағаларымыздың қалжыңдары ара-жігі бізге жетіп жатады. Мынау Талғат Тілеулесов пен Орал ағамыздың арасында… өткенде де айтып жатырмыз сол. Талғат ағамыз барса дастархан сәл енді, ойдағыдай шықпай қалған ғой. Барып қалғанда Орекеңдер. Сөйтсе Тәкең келіп алып кетіп жатыр дейді, жаңағы «қанша әкелетіндеріңді анық білмеген соң, толық дайындала алмай қалдық сіздерге» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Сол Орал ағамыздың үйіне Талғат Тілеулесов ағамыз кіріп келіпті дейді шақырусыз. «О, Ассалаумағалейкүм, осы үй қонақ шақырмағанда не жейді екен» деп. Қ: Иә, осындай-осындай, сосын ең, енді барлық ақындардың атасы ғой енді, қазір Жүрсін ағаның қалжыңдары жаңағы бүкіл талаптарға сай келеді. Кейде мысалы, қалжыңның өзі бір, біреуді күлдірем деп, екі адамды ренжітіп алатын кездер болады. Кейді тіпті ол ондыққа тимей жатады. Солардың ішінде, тіпті Жүрсін ағаның айтқандары аузы мылтық болып кеткен. Былай келіп ақыл араласпайтын секілді боп көрінеді маған сол. Ауыз, тіл, езу бәрі реттеліп өзі…
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Икемденіп. Қ: Қалжыңның цехна айналып кеткен сияқты да. Бір күні бір аэропортта отырмыз. Сөйтіп Жүрсін аға… бейтаныстау жігіт отыр. Олда енді жасыратыны жоқ. Біз алыстау отырмыз. Олар шамалы жаңағы неден алыңқырап отыр енді… Ж: Лениннің суынан.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Лениннің суынан. Содан жаңағы жігіт қызық болды ма ағамыздың аты мен фамилиясын шатастыра бастады. Алтынбек Қоразбаев отыр, Жүкең отыр, ана кісі отыр. Бір кезде анау отырып-отырып «Ереке» деп кетті Жүкеңді. «Ереке сіз қазақ айтысына сіңген еңбегіңіз өте көп, Ереке. Үйдегілердің бәрі сізді құрметтейді…» "Ж: Ереке… Қ: «Ереке» деп отқан. Сөйтсе Ерекең, ой Жүкең Қоразбаевқа қарап айтады ғой «е, мына Ереке деп қоймай отыр ғой. Қореке не қыламыз, алып қоямыз ба?» "
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Мынау былай қарапайым адам ғой. Атырау… Атырау облысында Исатай ауданында Тұщықұдық деген ауылда Маңғыбаев Мұрат деген кісі бар екен. Өзі жүрген жері сондай әдемі, тауып айтатын әзілдері бар. Өзі тракторменен жаңағы су тасиды екен әр үйге. Содан бір кісі су құйдыруға келіпті де «Мұрекең қайда?» деудің орнына, жаңағы Маңғыбаев ғой фамилиясы.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	«Мәкең ағамыз қайда? Мәкең ағамыз қайда? Маңғыбай ағамыз қайда?» депті. Сонан бір қулау шопыр “әне тұр” деп көрсетіп жіберіпті. Атын Мұрат деп түзетпеген. Әне Маңғыбай ағаң деп. «Ассалаумағалейкүм, Маңғыбай аға. Үйле су бітіп таусылып еді. Су құйып беріңізші» деген ғой. Сөйтсе Маңғыбай деген кісі айтады дейді «құйсам құйып берейін. Әңгімені әріден бастадың ғой» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол Мұрат деген баласы… сол Тұрар деген баласы көшеден төбелесіп келіп, көзі көгереді ғой енді. Содан енді үйге көрсетпеу керек. Содан қалаға қарай қашып кетеді ғой. Екі-үш күн көзінің көгі… жарақаты кеткенше жүре тұрайын. Содан не керек, шығып бара жатқанда шешесі көріп қалады ғой. Беті-аузы бұзылып келгенін, таяқ жеп келгенін. Содан екі-үш күннен кейін ақша бітеді, ұялы телефонының қуаты бітеді. Содан бір таксист досын жібереді ғой үйіне «біздің үйге барып, телефонымның зарядкасын алып кел» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Содан барып амандасып, сөйтсе әкесі отыр дейді. Шешесінен естіп алған ғой, енді баласының… әйелінен естіп алған ғой баласының таяқ жеп келгенін. Одан таксист бала амандасқаннан кейін айтыпты «ана бала кім екен? Менің баламды ұрып жүрген» деп. Енді бір жағы таяқ жеп келген, көңілі толмаған. Бір жағы екі-үш күн үйде қонбаған ол қосылып кеткен. «кім екен ұрып жүрген. Соны маған тауып берші, бір үйге шақырып шәй беріп жіберейін» деп, айтты деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Бізде мына Ерсін ағамыздың енді әзілдері күн сайын ғой. Мен кейде ойлаймын қасына бір адам жіберіп соны күнделікті жазып отсырса, соның өзі бір үлкен мұра, фольклорлық бір, ауыз-екі әңгіменің бір жақсы жиынтығы бола ма деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Бір күні апамыз үйде ет асыпты. Әртүрлі төрт түліктің малы болады ғой ол үйде. Жаңағы еті болады. Соны салса, қаттырақ қайнап кеткен ғой енді. Ол ет қатты болып кеткен. Соны жасырайын енді апамыз бір қойды… алдында айтқан ғой «сиырдың етінен де салдым, тайдың етінен де салдым, қойдың етінен де салдым» деп, ағамыз қойдың бір несін ұстап отырып, “мынау кәрілеу қой екен, кішкене қатты болып қалыпты» десе, Жүкең айтады дейді «бәрі жасты ме екен салғанның». Ж: Құрдас па екен? Қ: Иә, бәрі құрдас па екен?
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол мынау Ақылбай деген ағамыз бар елде. Енді аға елдің алдында жүргенімен, атағы алты алашта жүретін. Баяғыда бір ақындар айтатын еді ғой «өзім бармаған жерге, сөзім бұрын жететін» деп. Сол Ақаң табиғи айтқыш. Оған негізі өзі айтса тіпті эмоциясы қосылады. Анау форма, қошымы қосылған кезде бұл әңгіме екі есе. Бірақ сол айтқыштардың көбісі айтқыш болайын демейді ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Табиғи түрде шыққаннан. Сол Ақаң айтады «бұрында Мұхтаржан осы шешелеріміз күйеулерінің атын айтпайтын» дейді, «оттың басы, балаларымның әкесі-ау, әртүрлі нәрсе айтатын еді. Қазір мына жеңгелерің азанда тұрып, құлағыңа айқайлағанда, атымды қойып жатыр ма деп ойлайсың» дейді. Екі құлағыңда тұрып сенің атың Ақылбай үш реттен айқайлап жатқан сияқты бір. Жаңағы, сол бір күні не аштық дейді, жаңағы, магазин аштық дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	«Үйде енді магазин ашса рахат болған екен. Әйтеуір, ішіп-жемі тегін дейді сол дүкен ашқан кісілердің» десе, «ой, Мұхтаржан, тегін дейтін түгі де жоқ, бұл дүкен ашпаған кезіміздегі дастарханымыз жақсы еді. Бұл дүкен ашқан адам өмірі бүтін кәмпит, бүтін печенье дегенді жемейді екен бұлар. Жақсысын сатады екен да, жаманын қалып қоймасын деп, сол үйдегі бүкіл, жаңағы сынып қалған кәмпит, сынып қалған печенье, жарылайын деп тұрған био-с, ағып кеткен мороженое деген сияқты нәрсені бәрі қорегіміз сол болды қазір. Обал болмасын деп, сауын сиыр сияқты менің алдыма әкеліп тастайды бәрін. Сонда маған обал болмай ма?» дейді ғой. Ол ағамыз… енді оның бір-екі ауыз сөзінің өзінде бір күні айтады «бір үш таласып отыр екен» дейді, «дүниеде не жылдам?» деген сұрақпен. Содан «бірінші шал айтыпты:
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	—Дүниеде жарық жылдам ғой. Жарықтың жылдамдығын жолда қалдырамын деп ақындар осы өлең жазады ғой. Екіншісі айтыпты: —Жарық емес, дыбыс жылдам. Сен оны… жарықты жағамын дегенше, айтып үлгересің. Үшіншісі айтады дейді:
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	—Дүниедегі ең жылдам нәрсе понос, іш өту. Одан жылдам нәрсе жоқ. Алдыңғы түнде ішім өтіп кетіп, жарықты жағып та, айқайлап та үлгере алмай қалдым» дейді ғой. Осы Ақылбек ағамыздың оригинал әңгімелер өзіне ғана жарасады.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Енді Сейітнәби Мұқашев деген кісу болған біз жақта. Енді ауыз-екі, партияның адамы. Енді менің нағашым болып келеді өзі. Сол кісінің бір әзілі есіме түседі жаңағы, әр кезде, енді ол кезде басшылар жаңағы Қырымға, негк жол жүреді ғой. Сосын ауылдың жаңағы директорлары, совхоздың директорлары, ферманың бастықтары солар келіп, жаңағы не қылады екен. «Енді кетіп бара жатсыз ғой», әйтеуір ауданның басшысы ғой сол, қазіргі тілмен айтқанда аудан әкімі ғой. «Жолыңыз болсын енді, көйлек көншегіміз мындай», андай-мындай деп. Сол бір күні бастық аздау беріп қалған ғой енді, қалыптағыдан. Кішкентай ғана болмашы ақшасын беріп, «бұл жолы енді аз болып қалды енді, айып етпейсіз» десе, ана кісі айтады дейді «аз-аз боп тұрса ештеңе қылмайды, жиі-жиі болып тұрса» дейді. Сол сияқты өзі қалжыңның да әдеті аз-аздан айтсақ та, жиі-жиі айтып тұрса елдің… елдің ел екенін, есіне түсіп тұрады ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Біздің ауылда Жаңбырбаев Батыр деген әкеміз болды. Иманды болсын! Қайтыс болды. Бір екі жыл, төрт жыл, алты жыл құдайы қонатын. Түн ішінде кетіп бара жатыр ғой, сол Батыр әкеміз. Біреу «кімсің?» деп айқайласа, «Жаңбырбаев Батырмын, қара қолдың үйіне бара жатырмын» деп айтты дейді ғой. Сол сияқты Маңғыстау келе жатырмын дегесін, мына қонақтарымыз Мамыр ағамыз бар, Нұрмат ініміз бар. Бұл кісілердің де бір-екі ауыз әңгімелері бар шығар. Кезек бере отырайық.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	1 К: Негізі Маңғыстау әзілдері деген ол өз алдына қалыптасқан. Бұрыннанауыз екі тілде келе жатқан дәстүр бар ғой. Соны жалғастырып кейінгі жас толқынның алып кеткеніне, иә, біз ырзамыз. Енді заманауиланып кетпей, қазір тілдің өзі жойылып кетіп бара жатқанда, мына ұлттық ауыз әдебиетін сақтап қалу деген өте жақсы. Енді әр ауылдың өзінің айтқыштары болады, бір оқиғалары болады. Ойдан шығарылмаған табиғи оқиғалары болады. Біздің ауылда Қызылорда облысы, Сырдария ауданы, Ақжарма деген ауыл. Үлкен ауыл ғой үш мыңдай халық бар.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Аттас адамдар көп, мына Серік деген ат көп тараған. Енді біздің ауылда әр Серіктің өзінің бір қоспа аты бар, қосалқы. «Тас Серік» дейді, «Лапша Серік» дейді, «Ауылнай Серік» дейді, «Петр Серік» дейді. Содан өмірден өтіп кетті Петр Серікбай деген кісі бар тұғын. Сонан енді кішкентайымыздан, кішкентай балалар соны көз ашқалы «Петр Серікбай» деп естігесін, аты толық сондай екен ғой деп ойлаған ғой. Сосын мектеп бітірген Ұзақ деген баланы көмекші қылып жаңағы тракторист Петр Серікбайға жіберген ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сөйтсе, қырық бес градус ыссы трактор бұзылып, трактордың астында ремонттап жатса, көмекші барып, жаңағы күннің астында шаршап, күннің астында трактормен алысып жатқан Сәкеңе барып “ассалаумағалейкүм, Петеке» деген ғой. Сонан «саған Петекені көрсетейін» деп атып тұрып қуған ғой. Сөйтсе, ұзақ қашып жүр дейді тракторды айналып «ойбай, Петеке, мен не қылдым Петеке» деп айтады дейді. Жаңағы, осындай оқиғалар болған енді. Мына қазақ хандығын түсірді ғой, кім, Рүстем… Ж: Әбдірашов.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	1 К: Рүстем Әбдіраш. Сол әкесі Жарасқан Әбдіраш алты алашқа белгілі ақын кісі ғой. Жазда… кезінде баяғыда Алматыда тұратын, тірі кезінде. Жазда кезекті демалысын алады екен да, ол кісі Аралдың кісісі ғой. Сол Қызылордаға, Аралға өзінің туған жеріне қонаққа келеді екен. Бір ай демалып отпускіге барса, сол Алматыдағы сол кезде, жаңағы, жазуышылардың ортасында, әдеби өкілдердің, алашқа белгілі мықты кісілердің арасында әйтеуір біреу қайтыс болады екен. Сондай бір оқиға болып қалады екен да. Бір жыл отпускі алып келеді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Барса Алматыда сондай бір үлкен кісі қайтыс болады. Сонда қайталанып кеткен ғой бір үш-төрт жылда. Бір күні бір дастарханда отырғанда біреу айтыпты дейді «Жарасқан сен байқайсың ба сен осы отпуск алып еліңе кетсең осы әдебиет өкілдерінен біреуі қайтыс болады осы» деп, сөйтсе қарап отырып айтады дейді «Қызылорлаға бір жола көшіп кетіп, бәрін қырып салайын ба?» деп айтады дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	2 К: Ақылбай ағадан бір-екі әңгіме қосып кетейін, енді ағамыз ғой. Әңгіме осы әзіл-қалжың сағынғанда қасынан табыламыз. Аздап ақындығы да бар, ол кісінің. Бірақ ол енді шығармайды. Содан айтады «менің ақындығым… аға, өлең оқысаңшы» десек, «менің ақындығым мынадай ғой» дейді, «мен бір өлең жаздым. Ағаңнан өлең деген ағып жатыр, Әркімге өз керегін алып жатыр, Ойланып отыратын уақытым жоқ, Шесть секундта жазамын патр-патр».
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол… бір күні, жаңағы мешіттен шығып тұрсақ, қасындағы астан ағамыз бен жеңгеміз шығып тұр екен. Содан амандасып жатырмыз ғой. Сөйтсек, жеңгемізге айтады «е, мына балаларға сәлем бер сен, жасың үлкен болғанымен әкең кіші бұлардан. Бұл-халықтың балалары ғой, бұл» деп айтып отыр да. Сосын жеңгеміз де сәлем беріп «иә,иә» деп не қып, әрірек барып тұрған. Сөйтсек айтады «қазір көлікке мінген соң, миымды жейді жеңгелерің «жұрттың алдында неменеге менің қатемді шығара бересің, осындайды қайдан білесің, менен бұрын қатын боп көрдің ба, немене бәлесің, сәлем беретін жерді қайдан білесің осы сен» деп миымды жейді» деп айтады дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Айтпайын десең, көз жеп барады. 2 К: Айтпайын десең, көз жеп барады дейді. Мына Жұмабай Шерниязов деген ағамыз бар. Қазір мәдениет саласында қызмет істейді. Мына мәдениет саласында сенбілік деген, сенбіде сенбілікке шығу деген бар ғой. Қ: Шөп шабатын.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	2 К: Енді өнерпаз адамдар сенбіде той алып қояды, жексенбіде. Келмеудің бүкіл амалын жасайды енді. Содан енді ол келмеуіне қоймай тексереді, не қылады. Соған келеді. Келсе жаңағы, көңіл-күйі не қылып жүреді. Содан бір күні «ағай енді тексереді ғой, жарты сағат, бір сағат жүрсеңізші» дейміз ғой енді. Содан жүріп айтады бір күні, шөпке қарап қыжынып жатыр да «осы шөп атаңа нәлеттің», шөп шабамыз енді, мәдениет үйінің алдында «осы шөп атаңа нәлеттің маған бір тиындық пайдасы тисе, менің жолымда кездеспесе».
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Жүрген жерім шөп шықпайды еді. Осы жолы бір шығып қалыпты. 2 К: Сөйтеді да, айтады сосын бұрылып «осы неге сендер бір жолына шөп шықпайтын жерге адам алмайсыңдар, субботник те, сенбілік те болмайды. Жүре бересіңдер жақсы» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Осы Жұмабай ағамыз Қызылордада пойыз жолдың етегінде тұрады. Дәл бір жиырма метр жерде пойыз өтіп жатыр. Содан бір күні Мұхтар сұраған ғой «аға осы азаннан кешке дейін тарсыл-гүрсіл пойыз өтіп жатады. Үйде ұйықтай аласыздар ма?» деп. Сөйтсе Жұмабай айтады дейді «өй, Мұхтаржан-ау, пойыздың ішінде де ұйықтай береміз ғой енді. Оның… оның қасында үй ғой». Қ: Пойыздың ішінде де ұйықтап жүрміз ғой дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	2 К: Жұмабай ағамыздан әңгіме көп енді. Соңғы бір несімен түйіндей салайық. Бізге күлкілі енді, кімге қалай. Ана әйелінің қасында жүреді, постоянно, әрдайым да. Сол жаңағы, бір күні әйеліне звондады біздің көзімізше, «ей,қайдасың, қалайсың, жағдайың жақсы ма? Нұрсұлтан үйленіп жатыр ғой, келмейсің бе?! Тез келші, жиырма минутта мәдениеттің алдына». Жеңгеміз сол жиырма-отыз минутқа жеткізген жоқ, әдемі көйлегін киіп, шашын жасап деген сияқты, не қылып, әдемі болып, таксигеден түсіп жатыр да. Сөйтсе жеңгемізге қарап айтады да «Нұрсұлтан деген кім? Ол бізге қандай туыс? Кімнің баласы?-деп сұрамайсың ба сен?». Қ: Бесікте жатқан бала ғой. 2 К: Не апарамыз оған деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Біздің ауылда Нұрқазым деген кісі бар. Асқар Әкпебаев ағаларымызбен қатар шыққан. Сол бір күні, ауылда енді, жаңағы әжетханаларда аса қатты бір күй болмайды ғой. Әйелдер мен ерлердің әжетханасы бір-біріне қарап тұр. Орталары тесік-тесік екен да. Сөйтіп бір жайғасып отырғанда, ар жағынан да бір апай келіп отырады ғой енді. Сөйтіп тесіктен қараса көзі түсіп кетеді. Сосын «сәлеметсіз бе» дейді ғой. Сөйтсе, анау ар жақтан айқайлап жатыр дейді «қазіргі еркектер оңбаған, қайда тұрмын, қалай тұрмын демейді, нені білмейді» десе, сосын ана кісі айтады дейді «енді көрші отырмыз, көріп отырмыз, амандастық қой, енді не деп айтамыз» дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Шаһризада Кәрімов деген ағамыз бар. Оның енді ақындығынан бір өлең айтқыштығы сұмдық енді. Сол бір күні бір сыйлы өте ағасына звондап тұр. Сол күні туған күні екен, ұмытып кетіпті оны. Шаруасына жіберіп тұрса, «әй, Шаһризада сен бір қателестің ғой. Бүгін менің туған күнім еді. Жылда құттықтайтының бар еді. Ұмытып кеттің ба?» десе, Шәкең айтады дейді «ойбай, аға, сізде тудыңыз ба? Мен сізді жаратылған шығар деп жүрсем» деп айтады дейді. Анау одан сайын көтеріп жібереді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Мынау Орынбасар Әлжігіт деген ағамыз бар елде. Әрі сатирик, әрі ақын, басшылықта да болды. Сақтапберген Әлжігіт деген ағасы болды мықты. Сол бір күні әкесі қатты қиналып жатса ауырып, ол өзі де, әкесі де айтқыш адам болған, кетем дегенше. Сонан бір сейиді, бір суиды, уф-уф деп жаңағы қиналып жатса, жаңағы, балалары айтқан ғой “скорый шақырайық па? Молда шақырайық па? Не істейік?» десе, әкесі айтады дейді «енді не милиция шақырайын деп пе едің» деп айтады дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол бір күні жаңағы, тұрақты баспасөз басылымдарын жаңағы, дүңгіршектерін алып оқып тұрады ғой. Содан бір күні, неге барып, соға салайын десе, сасып тұрған қызда қыршаңқы, бұл да қыршаңқы. Екі жақтан кездесіп қалған ғой енді. Содан бұл айтыпты «қарындасым, Қазақстан әйелдерінің бір санын беріп жіберші» деген ғой, бірінші санын, содан айтыпты «Қазақстан әйелдерінің екі саны болады ғой» депті, ана кісі. Содан сасып қалыпты ана кісі. Қаршадай қыз аяқ асты… андай болса да айттым дейді сосын «айналайын, маған екі санның керегі жоқ, сол ортасындағы материалды қарайын деп едім».
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сондай енді… кейде әлбетте әзілге жығып айта береміз. Қазақтың бір «әзілің жарасса, атаңмен ойна» деп келетін жерлері сол, меніңше сол, қалжыңға сүйеп айтатын жерлері ғой деп ойлаймын. Енді бұл айта берсе, әңгіме өте көп. Жаңағы Ақылбай аға айтады «осы қазір жай күнде батырсынып жүретін адамдардан қорқамын шынымды айтсам» дейді. «Баяғыда менің әкем үш қой баққан адам, өмір бойы. Сол бір ауылға, сол жылдары бір, жаңағы қойға… қасқырға қой бермейтін ит деген бір үлкен бір рекламасы қатты жүріп тұрды» дейді бір иттің.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	«Сөйтіп үш ит бір-бір дөнен қойға, қойшылардың арасына жарнамаға алып бара жатқаннан кейін, жаңағы үшеуі бір, бір-бір дөнен қойға үш ит сатып әкеліпті» дейді. Сөйтіп сатып әкеліп, енді қырда отырғаннан кейін, қасқыр шабады қойға. Олар өсті дейді баспақтай болып үшеуіде. Содан бір күн дегендей, мынаны сынайтын… бұны сынайтын күніміз қашан деп жүргенде, іздегенге сұраған болып, ауылға үйірлі қасқыр шапты» дейді. Сөйтсе ит жоқ дейді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: А? Қ: Сөйтсе ит жоқ дейді. Өмір бойы жоқ… ел жаңағы күтіп отқан. Содан аллаху акбар. «Сөйтіп екі күннен кейін екі ит, бір, екі жақтан келді» дейді. «Қай жақтан келгенін, оның жаңағы, қасқырдың… қасқыр алатын итте қасқырдың терісінің үстінде өсіреді екен ғой. Иісі келсе жоламай-жоламай кетеді екен ғой, әйтпесе, қорқады екен ғой. Сөйтіп екі ит келді. Үшінші, әкемнің иті жоқ. Менің әкемнің енді аңызды жіберді» дейді енді.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	«Әй, сендердікі шала… шалалау болған ғой енді. Ортада кетеді ғой, ит болғасын. Адамның ішінде де бір аласы болады». Ана іздерді не қылады дейді да, қардан кетіп бара жатқан. «Сұр қарды қарасаң, мына біздің иттің ізін көрмейсің ба? Қасқырлармен…үйірлі қасқырлармен араласып кетіп бара жатыр ғой мінеки. Былай шығып бір-екеуін алады, сосын мойны үзіліп өледі да, қашанғы жалғыз өзі енді қашанғы қай жерге… жақсы ит өлігін көрсетпейді дейді. Сөйтіп, соңғы адал жұмысын істеп кетті ғой ол ит. Мінеки, менің алған, дөнем қойыма алған итім адал боп шықты. Сендердікі мына барып-келіп жүрген иттер ғой. Енді ештеңе жоқ» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сөйтіп бір күні «әңгімені ертерек айтып жіберіпті» дейді менің әкем. Мына қарабұрақ деген отындар болады, түйенің үстінде тұрып тастай береді ғой, сексеуілді, нені. Сонан шешеміз отынды үстінен бастап алады-алады. Бір күні бір нені тартып қалса, астынан «қаңқ» еткен дыбыс шығады дейді. Сөйтіп, бейтіп ашса, өзі күшік симайтын кішкентай бір астында не, жаңағы не қалып қойған ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Жатақ? Қ: Сол әуелі қасқыр шапқан күні біздің ит, жаңағы разгромнан кіріп кетіп, артынан шыға алмай жатыр екен. Батыр итіміз сөйтіп отынның астынан шығады. Сол сияқты мына… мына ел жоқ кезде, жау шықырып, өзін батырсынып жүретін адамдарға мен аса қатты сене бермеймін. Ж: Дейді ғой.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Иә, ана Көпен ағамыз айтады ғой бір күні «мына, ел басына тұрып беру, жалпы мемлекетке тұрып беру деген нәрсе әр адам ауызбен айтады. Амалмен істеуі екі талай» дейді. Оны ондай сынаққа бізді түсірмесін.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Баяғыда Рим папасы мына бір жүрек керек боп, «кім жүрек береді?» десе, елдің бәрі «менің жүрегімді алсын, менің жүрегімді алсын» деп, «мен жүрегімді берейін, бір адам үшін, елдің басы ғой енді» деп. Сосын ол кісі де айтыпты енді «бәрі жүректерін бергісі келіп тұр, шын жүректен. Менде жүрегім елжіреп тұр. Мынаған не қыла алмаймын. Қазір мен бір қауырсынды тастайын, сол қауырсын кімнің үстіне барып қонса, соның жүрегін алайын енді, беремін деп тұр ғой қалғандары». Сөйтіп қаурсын келе жатса, барлығы «уф» деп үрлеп жібереді екен. Содан тастай салған қауырсын екі сағат бойы қалықтап жүріпті дейді да, ешкімнің үстіне қонбайды дейді. Сол сияқты айтқан кезде бәріміз айтамыз.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол Көпеннің Төпен деген інісі бар. Ол енді Көпеннен де айтқыш деп айтады. Сол бір күні балыққа барғанда бәрі айтып жатыр дейді жаңағы, «алдыңғы күні алпыс-жетпіс сантиметрлі балық алдым. Одан кейін елу екі сантиметрден балық алдық. Кейін шыдап жіберсек, үлкен-үлкен тоқсан екі-тоқсан бес сантиметрлі балықтар түсті. Сөйтіп қанжығамыз айланып жүр» деп бір жігіт соғып жатса, Көпен … Төпен айтады дейді жаңағы, «е, осы сендер балыққа қармақпен барасыңдар ма? Сызғышпен барасыңдар ма?»
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Бейбіт Сарыбай деген менің досым бар. Қазақ әдебиетінің қазіргі мықты жазушысы. Сол Гүлнәр Салықбаеваның өлеңдері бар ғой «Кешіріңдер өмірге келгенімді» дейтін. Соны фейсбукқа, неге жазып қойса, сол астына соны жазып қойып, астына Бейбіт жазып қойыпты «жарайды, енді қайталанбасын» деп.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Ж: Алтын уақытыңды бөліп келгеніңе рақмет! Қайтарда жолың болсын! Қ: Әумин! Ж: Кешегі үшінші рет алған алтын домбыраң құтты болсын! Енді мына көрермендерге қызық болады ғой сол. Соны алдың ба? Аласың ба? Алғанда үйіңе әкеліп береді ме? Музейге алып әкеп береді ма? Соны айтып кетсеңіз.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қ: Баяғыда біреу, жаңағы кедей ғой енді. Екі миллион ақша ұтқан ғой бір неден, ұтыстан. Сол «бұл ақшаны не істейсің?» десе, «қарызыма беремін» деген ғой. «Қалғанына не істейсің?» десе, «қалғандары күте тұрады» деп айтады.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Сол сияқты, жаңағы бай адам атқа мінсе, құтты болсын дейді. Кедей адам атқа мінсе, қайда алдың деп сұрайды дегендей. Бұл алланың берген үлкен нығметі деп ойлаймын және мен арқалаған Сыр бойы қашаннан жыршылықтың дәстүрі, домбыраның символы болған жер. Сол жерге домбырасын алдындап беріп, эстафетаны тапсырған сияқты жер. Енді министрлік өтірік айтпайтын шығар деп ойлаймын.
Мұхтар Ниязов	▶	–	–	Қаншама адамның көзін… он жеті миллион халықтың көзін куәгер қылып, үш рет алса қатарынан деген нені біз алып тастадық. Өйткені ол мүмкін де емес нәрсе. Сондықтан осы домбыра түбегейлі түрде Мұхтардың атына жазылады. Одан кейін ол елге барғаннан кейін, міндетті түрде менің үйімнің байлығы емес қой. Ол ортақ елдің байлығы. Сондықтан ол мұражайда тұратын болады. Жеке маған беріледі, құдай қаласа. Ж: Бәрекелді! Рақмет! Өнерде өрге жүзе бер! Алла жар болсын! Құрметті көрермендер, қышқыл мысқыл бағларламасының кезекті санында кездескенше, аман-сау болыңыздар!
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Журналист: Үй-ішіңіз аман ба? Күйлі- қуаттысыз Ба? Мұхтар Шаханов:Құдайға шүкір... Журналист: Халықпен бөлісетін жаңалықтарыңыз бар біраз... Жуырда бір ұстаным жарияладыңыз. Сол туралы айтып бастасаңыз. Мұхтар Шаханов: Иә. Жуырда мен// «Шындық шыңына бұрылу туралы ұстаным» немесе «Ырбикүлдер мен Жырбибайлар» деген ұстаным жарияладым. / Бұл ұстанымның жариялауымның себебі мынадай: Бүгінгі кезеңде адамдардың көп мәселеге түсінігі өзгерді. Мынау материалдық байлықтың/ сонан кейін спорттың, жеңіл әндердің бірінші қатарға шығуына орай/ жұрттардың бірін-бірі бағалауы өзгерді, / түсінігі өзгерді. Журналист: Механизмі өзгерді дейсіз ғой...
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Ең құрметті адамдар ол кезде – ең қалталы адамдар. Ал, // ия осыған байланысты біраз проблемалар туындап отыр. Мысалы, /мынау Қазақстан Жазушылар одағының 800-ден астам мүшесі бар екен. Сол 800 мүшенің елдік, ұлттық мүдде күресінде, шындық күресінде немесе тіл төңірегіндегі күрестерде бізбенен бар болғаны пікірлес 10 шақты адам ғана бар. Журналист: Пікірлес
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Пікірлес. Пікірлес енді, бізбен араласатын. Қол ұшын беретін. Ал, қалғанының барлығы өлеңдерінде жазады, мақалаларында жазады, «ұлтты сақтауымыз керек, тілді сақтауымыз керек, рухани құндылықтарымызды сақтауымыз керек, сол үшін күресуіміз керек», - деп. Ал, іске келгенде бәрі бұрылып кетеді немесе үстелдің астына жасынып қалады. Сондықтан сөзі басқа ісі басқа адамдар көбейді. Сондықтан мен мынандай ұстаным жарияладым. Кім шындығын жоғалтып алса, кім ақты ақ, қараны қара деп айта алмаса, сөзі басқа, ісі басқа болса және елдік, ұлттық мүддеге терең тамыр жіберуден қалса, // ол адам – өз ұлтының толыққанды перзенті емес. Журналист: Мейлі қай салада болмасын.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Ия. Міне, осыған байланысты// менің шығарған ұстанымды көптеген мемлекеттер қолдады. // Мәселен осы кейінгі осы бір жарым айдың ішінде мен үш мемлекетте болдым. Оның бірі – Қытай. Қытайда... Қытай кезінде мынау/ Шыңғыс Айтматов екеуміз жазған кітапты баспақшы болған. Бірақ соның ішінде Мао Цзэдун байланысты жерлер бар еді соған соны үркіп баспай қойған. Бірақ соны// мынау Журналист: мына кітап қой, иә?
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Иә, иә. Ғайша деген аудармасы осы кітапты қытай тіліне аударған. Сонан кейін Қытайдың бір үлкен журналына жариялапты. Ал, енді соны Қытайдың қазіргі басшыларының біреуі оқып шығыпты да, енді керемет деп өздері басқа баспаларға тапсырма беріпті басыңдар деп. Ал, енді сол Шанхайда болдым. // Шанхайда жақсы кездесулер болды. Сонан кейін // 29 мемлекеттің ақындары жиналған екен. Солардың солармен кездесу болды. Сонда менің басты-басты мәселелерді айттым. Мынау менің дедім мынау «бөдене таланттар мен қажымұқандар» деген өлеңім бар. «Бөдене талант» деп кімді айтамыз? Бөдененің салмағы 70, 80, 100 грамм ғана болады.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Ал одан кейін оның асып бара жатқан даусы жоқ. Анда-санда ғана бір сайрайды. Сондықтан біз майда таланттарды, ұсақ таланттарды «бөдене таланттар» деп айтамыз дедім. Ал, «қажымұқан таланттар» ол анда-санда бір ғана жүз жылда, екі жүз жылда, үш жүз жылда дүниеге бір-ақ келетін дара тұлғалар. Мәселен «Қажымұқан» 49 әлемнің 49 сыйлығын алған, көптеген елдердің құрметіне бөленген, бір рет жамбасы жерге тимеген. Ал, соны нағыз таланттарды «Қажымұқан талант» деп атаймыз. Журналист: Қытайдағы кездесуде айттыңыз ғой?
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Дедім, соны айттым. Сөйтіп, сонда онан кейін қазіргі кезеңдегі әдебиеттің құнсызданып кетіп бара жатқандығы// туралы мәселе көздедім. Өлеңдерімді оқыдым. Сонда анау 29 мемлекеттен 33-ақ қатысты. Соның сонда жаңағы бірде-біреуіне тұрған жоқ, жаңағы, ақындар өлең оқығанда маған ғана бүкіл ел сол тұрып қол соқты. Сөйтіп бәрі қолдарын битеді екен. Содан содан Қытайдың 12 телеарнасы кезекке тұрып менен сұхбат алды. Тіптен бір телеарнасы, бір жарым сағат бойы сұхбат алды. Міне содан жаңағы қытайдың бүкіл ғаламторлары менің төңірегімде әңгіме қозғады. Өйткені мен басты-басты мәселелерді айттым. Қытайдың өзіне де өте кейбір мәселелер қажет екен.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Журналист: Онан кейін шыққан кітаптарыңыз мына «Шәмшінің ғұмырлық геометриясы» екен ия? Былтыр шықты ма? Осы туралы айтып өтсеңіз... Мұхтар Шаханов: Енді Шәмші... Журналист: Мұнда өзіңіздің өлеңдеріңіздің жинақтаған әндері. Мұхтар Шаханов: Иә. Шәмші екеуміз ағалы-інідей болғанбыз. Ол тіпті біздің үйде он жылға жуық тұрды. Біздің үйде... Ал, сонан кейін менің// анамды өзінің анасындай қадірледі. Ана, осының ішінде бар, мына кітапта// Шәмші де, Төлеген Айбергенов та менің анамды ерекше қадірледі. Менің анамнан «Неше балаңыз бар?» деп сұраса менің анам айтатын «Үш балам бар: үлкені – Шәмші Қалдаяқов, ортаншысы – Төлеген Айбергенов, кішісі мына – Мұхтар Шаханов.» - дейтін.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Журналист: Қосып айтатын. Мұхтар Шаханов:Иә. Үйткен себебі менің анам он үш баланы дүниеге әкелген адам еді. Сол он үштен мен ғана аман қалыппын. Қалғанының барлығы о дүниелік боп кеткен. Бұл ана үшін өте ауыр қайғы ғой. Бірақ анам сондай бір ер көңілді адам еді. Екеуміз енді көп қаншама әндерді бірге жаздық. Екеуміздің арамызда әр түрлі, жұрт білмейтін мәселелер бар. Әр түрлі оқиғалар бар. Соның бәрін кіргіздім мына кітапқа. Сонан кейін кейін Отырарға бір барып қалғанымда сол Шәмшімен жолығып қалдым. Мынандай боп кетіпті. Кішкентай ғана, алғашында танымай қала жаздадым алыстан қарап, сөйтсем «ойбай мынауың қалай?» дедім.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Сөйтсем «Шәуілдірдің ауруханасында жатырмын» дейді. «Есі дұрыс адам Шәуілдірдің ауруханасында жата ма?» ол кезде. Сонда оны мынау Сыр жазулар Одағының мүшелері, композиторлар одағының мүшелерінің барлығы мынау министрлер кеңесінің ауруханасында қарады. Ал, енді Шәмші/ Шәмшіні композиторлар одағының мүшесі етіп қабылдамады. Соның мүшесі болмай, о дүниеге аттанып кетті. Ал, соны пендешілік жасады көп ағаларымыз. Соның басында тұрған ағамыз. Журналист:Қазіргі дәуір ақындарын оқисыз ба? Кешегі Абай, Мағжаннан бері қалыптасқан ақындықтың жалпы мына поззияның мәртебесі қалай бүгінігі?
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Мынау поэзия дегеніміз – бұл өте күрделі жанр. Мысалы «ана тұрған бидайды, комбайнмен жинайды» деп кез келген адам жаза береді, кез келген адам ұйқастыра береді. // Ал, поэзия дегеніміз – ол мүлде басқа дүние. Ешкім айтпаған ойларды айту. Поэзия, әрбір өлең жаңалық болу керек. Ал, / кезінде мен «Өркениеттің адасуы» деген өлең мен роман жаздым. Бұл романды одан кейін «Жазагер жады космоформуласы» деген роман жаздым. Екеуі де өлеңмен жазылған. Ал енді соны ЮНЕСКО екі рет қарады. ЮНЕСКО өзінің арғы-бергі тарихында бірде-бір тірі ақынды қарамаған екен.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мені ғана екі рет қарады. Сөйтіп менің поэзиямды әлемдік поэзияның осы замандық биігі деп таныды. Міне сол неде мысалы «Өркениеттің адасуында» мысалы отызға жуық романдардың оқиғасы беріледі, сығымдалып. Сондықтан поэзия ол өзі оның табиғаты бөлек болуы керек, // әйтпесе енді осы күнде мынау қаншама ақындардың өлеңдерін оқып жүрмін, жасыратыны жоқ, // «бәрекелді» дейтін ... Журналист: Ешкімді кезіктірмедім дейсіз ғой.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Бірең-сараң ғана өлеңдер жолығады анда-санда. Мынау бір ақын бар. Соның мынандай өлеңі бар «Қазақ қазір Кенесары, кеудесі бар, басы жоқ». Халқымыздың қазіргі жағдайы. Сол сияқты кейінгі жылдары сондай бір бірнеше ғана өлең оқыдым. Ал сондықтан нағыз өлең жазу бұл – қиынның қиыны. Абайдың өзіндік өрнегі бар. Ал, бірақ мен қазір ақындардың, ақындыққа басқаша көзбен қараймын. Жанағы айттып кеттім ғой. Сондықтан мен мынандай өлең жаздым.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Өлең құрау – ақындықтың көп қырының бір түрі. Тек сол үшін оны ардақтау, жөнсіздеу һәм күлкілі. Дәуірі мен билігіне саналғанмен алымды, Ұлтын сатқан ақындар бар, бірақ жыры дарынды... Ерлігі жоқ, елдігі жоқ, аузы ғана белсенер, Сөзден ісі алшақ жатса, оған қалай ел сенер? Неге бүгін ұлт мүддесі науқас жандай теңселер?.. Мұндай шақта ақындық күш тек шындықпен өлшенер. Нағыз ақын әр кезеңде өзін қағып үлестен, Рухани мүдде шыңы – шындық үшін күрескен. Шындық кәусар ақындыққа болу керек асыл ән, Шындықты айтып ер Махамбет айырылған басынан.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	«Ақындар аз сын сағатта сөзден ісі зорайған», Десек-тағы «Абай қашан жол іздепті оңайдан?» Ел, ұлт жайлы сырларымен, Жыры биік тұрғанымен, Ісі үшін мен Махамбетті биік қоям Абайдан! Бұл ақындық ұстанымым қалыптасқан талайдан... ...Шындығы жоқ пенделерді басар уақыт көшкіні. Даңққа мойын созғанымен, Том-том өлең жазғанымен, Шындығы өлген ақындардың ақын емес ешбірі! Шындығы өлген мінезсіздік болмақ кімнің мақтаны? Қазір барлық салаларды мінезсіздер қаптады. Басшыларға жағымпаздық бұл кезеңде дара күш, Содан ақынсымақтардың көбі «туфли жалағыш»...міне сондықтан ақындықтың өз жолы, өз бағыты болу керек. Сөзі басқа, ісі басқа болмау керек. Сондай ақындар, сондай жазушылар, сондай ғалымдар қазір өкінішке орай қаптап кетті.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Журналист: Мына мемлекеттік сыйлықты алатындар да, оған лайықсыз деп жатырсыз. Мен олармен бірге қатар жүргім келмейді деген пікірлер айттыңыз. «халық қаһарманы» деген аттан да бас тарттыныз, абыроайдан. Мұның барлығы менсінбеушілік емес пе? Мұхтар Шаханов: -Жоқ. Енді менің ұстанымым бар. Отан біздің ең үлкен анамыз. Әркім өз анасына сіңірген еңбегі үшін құрметтен өтпеу керек. Бірақ отан да, өзінің дараланған ұлдарын марапаттап отыруы шарт. // Бірақ ол өте әділетті болуы керек. Ал қазір өкінішке орай кез-келген ұрының, түрмеде шіруге тиісті ұрының ең кем дегенде екі орден, үш медалі бар, солардың қатарында жүргім келмейді. Менің ұстанымым осы. Сондықтан мен мынау өзіміздің «Халық қаһарманы» сыйлығынан бас тарттым.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	«Халық қаһарманы» алмағаннан кейін, қалған сыйлықтарды не қыламын? Бірақ шетелдің сыйлықтарын аламын. Мына өткен де соны санадық. Мен 50-ге жуық мемлекеттерден, мемлекеттердің сыйлығын алған екенмін. Ал содан кейін мынау 22 шет мемлекет университеттерінің, академияларының құрметті докторы кім? Құрметті профессоры кім? Ал енді сол сыйлықтардың бәрін санағанымызда 120-дан асып кетті. Және мен, менің есімім Біріккен Ұлттар ұйымының алтын кітабына жазылған. Ал енді осы сыйлықтардың бәрін тағатын болсам, мынау кеудем былай тұрсын, мынау арқам былай тұрсын, шалбарымда да орын қалмайды екен. Бірақ мен құдайға шүкір атақ-даңққа қызықпайтын адаммын.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Кезінде Гитлерден сұраған, мына Шығыстағы жаулап алған елдерге қандай саясат қолданамыз деп. Сонда Гитлер айтқан. Оларға ертеден кешке дейін музыканы бере беру керек деп. Ойлануға, кітап оқуға мүмкіндік бермеу керек. Өйткені адам неғұрлым рухани жағынан саяз болса, соғұрлым өзің бақытсыз сезінеді деген. Міне сол қазір өкінішке орай Гитлердің идеясы бүкіл әлемде қанат жайып жатыр. Ал тіптен Пелопенес аралының манында сол Гитлердің сөзін, ұсынысын сынаған. Сонда, мынау жеңіл әндерді соларды қойған кезде делфиндердің барлығы бірінің үстінен бірі секіріп билеп, өздерін жағалауға лақтырып жіберген. Міне сондықтан қазіргі адам түгіл хайуанды да арнасынан шығарып жіберуге болады екен.
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Сондықтан қазір бүкіл әлемде жеңіл әндер. Мысалы осыған байланысты үлкен-үлкен әңгімелер болып жатыр. Мен көтеріп жатырмын. Мысалы, Қытайда болған кезімде де осы мәслелерді айттым. Мынау/// қазіргі кезеңде біз мына жеңіл әндерді бірінші қатарға шығардық. Сол қалай ол кезінде, мынау көркемдік кеңес деген болатын, барлық телеарналарда, радиоаларда көркемдік кеңес болатын. Бір әнді беру керек болса, көркемдік кеңестен өткізетін. Соның сөзін қарайтын, музыкасын қарайтын, ұрланған емес пе, артық-кем жері бар ма соның юәрін қарап шығатын. Ал енді қазір кім ақша береді соның әні эфирге шығады. Журналист: Қашан да шындықтың туын биікке көтеріп жүресіз? Бетін бар ма, жүзін бар ма демей тура айтасыз. Бұл сіздің мінезініз бе? Әлде шындықтың өзінің талабы ма?
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Енді, // мен мынандай бір өлеңім бар. «Шындық кейде қалың арпа ішіндегі бір бидай, Неге әділдік күресінде жұрттың көбі «Тымпибай?» Рухсыздыққа кім шын мінез көрсетпесе қырғидай, Ондайлардың бүгінгі аты «Ырбикүл» мен «Жырбибай!». Өкінішке орай қазір сол Ырбикүлдер мен Жырбикүлдер алға шықты. Журналист: Шындықты сіз сияқты ашық түрде айту қаншалықты ұтымды? Шындық парасаттылықты ұнатады деп ойламайсыз ба?
Мұхтар Шаханов	▶	–	–	Мұхтар Шаханов: Жоқ енді, шындықсыз өмір болмау керек. Бірақ қоғам әр кезде басқа жаққа бұрылып тұрды. Мысалы кезінде мен мынау «Желтоқсан шындығын» көтердім. Ол кезде мен желтоқсанды айтатынымды біліп, Колбин кедергі жасады. Мәскеуде Кремльде ескертіп қойды. Шахановқа сөз бермендер деп. Сөйтіп маған 16 күн бойы сьезд енді ұзақ күн бойы жүрді ғой, айға жуық. Менен кейін 10 күннен кейін, 15 күннен кейін жазылған адамдар екі реттен сөйлеп үлгерді. Ал содан кейін мен Горбачевты алдауға кірістім.// Мына бір хатты дайындап оны Шахановқа Арал қасіретін айтуға 3-5 минут сөз беруін сұраймыз деп соған он тоғыз Қазақстандыққа қол қойдырдым. Сөйтіп Горбачевка бардым, Горбачев Рычковпен әңгімелесіп тұр екен. Сол кездегі министрлер кеңесінің төреағасы. Сәл көңілділеу екен, байқамай маған сөз беріп қойды. Мынау жиналысты басқарып отыр,ан адамға айтты, Шахановқа 3 минут сөз беріндер деп. Сонда мен Арал туралы бір ауыз сөз айтқан жоқпын, Желтоқсан шындығын жайып салдым. Барлық кезде, әр кезеңнің өзіне сай шындығы бар. Ал оны айтпасақ біздің кім болғанымыз? Журналист: Рақмет! Студияға келгенінізге көп рақмет! Денінізге саулық, шығармашылығынызға табыс тілейміз. Қадірлі көрермендер бүгінгі студиямызда қонақта болған, халық жазушысы, белгілі ақын Мұхтар Шаханов.
Мырзатай Жолдасбеков	▶	–	–	Егер ол тек өлеңді, поэзияны жағалап қуып кеткенде, онда да өзі ыыы-ыыы үлкен ақын болатын еді. Бірақ прозаны таңдады, сонысы жақсы болды. Әбіштің прозасы, Әбіштің романдары, Әбіштің «Үркері», «Елең-алаң» осы дилогия бұл енді, мәселен, Әуезовтің, ыыы Ғабит Мүсіреповтің ыыы... романдарынан кейін осы қазақ әдебиетіне олжа салған асыл мұралары еді деп ойлаймын мен. Оның шағын хикаялары да, хикаяттары да, әңгімелері, басқа ыыы... терең болатын.
Мырзатай Жолдасбеков	▶	–	–	Әбіш өзін домбырашымын деп есептемейтін, бірақ кейде домбыраны қолға алған кезде, құданың құдіреті қанында болады екен ғой, «Адайша» сапыратын еді, сол, ерекше сондай бір қасиеті менің көз алдымда. Әбіш жақсы дос, айнымас, Әбіш әдепті. (44:32).., Әбіш бұл қазақ халқына жететін ақылмандардың бірі болатын. Сондықтан енді Әбіш 80-ге келді деп жатырмыз ғой, әттең, шіркін, Әбіштің өзі болғанда, ортамыз қандай толып отырар еді. Бәрібір заман өтер, уақыт өтер, жылдар өтер, бірақ алысты аңсаймын, біздің Әбіштің келбеті кескінденіп, тұлғаланып үлкейе береді. Өзінің өсіп-өнген Алатауының биік шыңдары сияқты Әбіш шоқыланып, қоғамдық қызметте болсын, саясатта болсын, әдебиетте болсын, ол әдебиеттің тарихында болсын, сынында болсын, Әбіш биіктей береді, халқымен бірге жасайды ол.
Мырзатай Жолдасбеков	▶	–	–	Әбіш жетпіске келген жылы Елбасы, Тәңір жарылқасын, Еңбек Ері атағын беріп, кеудесіне жұлдыз тағып еді. Әбіш абыз еді. Әбіш данышпан еді. Әбіш кемеңгер еді. Әбіш ғұлама еді. Әбіш бұл тұңғиық терең ой-сана еді. Бұл қазақтан ерекше жаратыла қалған бір аса бір мақтанышымыз еді.
Нәжімедин Аманқосов	▶	Н Аманқосов: мен біріншіден / ^уосы маңқыстау ^уоблысы →// қарағай ауданы →// бұрыңғы қарақұдық сабқозы / кәзір бостан ауылында / дүнүйеге гелдім // бірмыңтоғызжүз / жетпістоғызыншы жылы ↓/// иә / кәзіргі таңда / ^уөзен мұнай газ мекемесінде / жұмыс атқарып атырмын // бжб мекемесінде↓/// ы-ы ^уосы / қышқыл мышқыл бағдарламасына шақырғаныңызға / көп-көп рахмет↓///	Н Аманқосов: мен / біріншіден / ^уосұ / маңғыстау ^уоблұсұ →// қарағай ауданы →// бұрұңғұ / қарақұдұқ̊ ͡ сабқозұ / қәзір / б̊остан ͡ ауұлұнда / дүн^үйөгө ͡ гелдім↓/// бірмың ͡ тоғұжжүз /жетпістоғұзұншы ͡ жылы // ійә / қәзіргі таңда / ^уөзөн мұнайгаз мекемесінде / жұмұс атқарыб̊ ͡ жатырмын // бжб̊ мекемесінде↓/// ы-ы ^уосұ қышқ̊ыл ͡ мышқ̊ыл бағдарламасына шақырғаныңызға / көп-көп ^ырахмет↓///	Н. Аманқосов: Мен біріншіден осы Маңғыстау облысы, Қарағай ауданы, бұрынғы Қарақұдық совхозы қазіргі Бостан ауылында дүниеге келдім. 1979 жылы кәзіргі таңда каз мұнай газ мекемесінде жұмыс атқарып жатырмын. БЖБ мекемесінде. Осы қышқыл мысқыл бағдарламасына шақырғаныңызға көп-көп рахмет.
Нәжімедин Аманқосов	▶	бұл бағдарламаны / көріп тұрам арасында↓/// жиі қарап тұратын бағдарламам↓/// бұл ^йенді / бағдарламаның ^йенді бағыты / жалпы / шалдардың тауып айтқан әңгімелеріғо↓/// иә / сосын ^уөзіміз кішкене / ауылда ^уөскесін / ^уоның үстіне / мына шалдардың әңгімесін тыңдап ^уөскесін // ^уосындай сөздерді / көп қарап тұрамыс↓/// қызығып / ^йелге айтып жүреміс иә↓/// Ж: ^йенді / жақсы әңгімелеріңізден / бастай ^уотырсаңыз↓///	бұл бағдарламаны / көрүп ͡ тұрамын / арасында↓/// жійі ͡ ғарап ͡ тұратым ͡ бағдарламам↓/// бұл ^йенді / бағдарламаның ^йенді ͡ б̊ағыты / жалпы / шалдардың тауұб̊ ͡ айтқан әңгімелеріғой↓/// ійә / сосұн / ^уөзүмүз ͡ гішкене / ауұлда ͡ өскөсүн / ^уонұң ͡ үстүнө / мына шалдардың әңгімесін тыңдап ^уөскөсүн // ^уосұндай сөздөрдү / көп қарап тұрамыз↓/// қызығып / ^йелг'айтып жүрөмүз/ ійә↓/// ж: ^йенді / жақ̊с'әңгімелеріңізден / бастай ͡ отұрсаңыз↓///	Бұл бағдарламаны көріп тұрамын арасында. Жиі қарап тұратын бағдарламам. Бұл енді бағдарламаның бағыты жалпы шалдардың тауып айтқан әңгімелеріғо. Сосын өзіміз кішкене ауылда өскесін оның үстіне мына шалдардың әңгімесін тыңдап өскесін осындай сөздерді көп қарап тұрамыз. Қызығып елге айтып жүреміз иә. Ж: Енді жақсы.
Нәжімедин Аманқосов	▶	Н.Аманқосов: рақмет / сөз бергеніңізге↓/// бірінші нұреке / сенің бір ^уөзіңнің / әңгімеңнен бастайын деп ^уотырмын↓/// ы / иә / ^уосы ^йекіміңбесінші жылдардың жобасында / ^уосы қасымыздағы / жолдас жігіттер бәрі білет↓/// біздің ауылда / кешшіжар ^уөттібай деген шалдың баласы үйлент // бүркіт деген↓/// менің жиенім↑ сенің ағаң↓/// соның тойында / катай дейтін / ағасының үйінде ^уотырық↓/// соомен↑ / жұма дейтін // немере інім бар // бір адамның ана бір / жасына денесі сай болмайтын↑ // кез боладығо↓/// ана жігіт сондай кез ^йед↓/// ірі толық келген↓///	н.амаңқосов: ^ырақмет / сөз ͡ б̊ергеніңізге↓/// бірінші нұреке / сенің бір ^уөзүңнүң / әңгімеңнем ͡ бастайын ͡ деп ͡ отұрмұн↓///ы / ійә / ^уосұ / ^йекімыңбесінші жылдардың ͡ жоб̊асында / ^уосұ қасымыздағы / жолдаш ͡ шігіттер ͡ б̊әрі ͡ б̊іледі↓/// біздің ͡ ауұлда / кешшіжар ^уөттүб̊ай деген шалдың балас'үйлөнөдү // бүркүт ͡ деген↓/// менің жійенім↑ сенің ағаң↓/// сонұң тойұнда / катай дейтін / ағасының ͡ үйүндө ^уотұрмұз↓/// сонұмен↑ / жұма дейтін // немер'інім бар // бір адамның ана ͡ б̊ір / жасына денесі / сай болмайтын↑ // кез ͡ б̊олады ͡ ғой↓/// ана жігіт / сондай ͡ гез ͡ еді↓/// ірі / толұқ келген↓///	Н. Аманқосов: Рахмет сөз бергеніңізге. Бірінші Нұреке сенің бір өзіңнің әңгімеңнен бастайын деп отырмын. Иә осы 2005 жылдардың жобасында осы қасымыздағы жолдас жігіттер бәрі біледі. Біздің ауылда Кешшіжар Өттібайдың баласы үйленді Бүркіт деген. Менің жиенім. Сенің ағаң. Соның тойында катай дейтін ағасының үйінде отырық. Сонымен жұма дейтін немере інім бар бір адамның ана бір жасына денесі сай болмайтын кез боладығо. Ана жігіт сондай кез еді. Ірі толық келген.
Нәжімедин Аманқосов	▶	соны / нұрлан ^уотырып сұрады // ^йенді ана / ^уойлағанғо // мына балдардың арасында // үлкен жігіт неғып жүр ^йекен деп↓/// ^уойлап қалған шығар // аға сіз / қай жылғысың деп ^йет / жетпістоғыз дейт↓/// кішкене / ^уотырып-отырып / мыңсегіжжүз ба деп сұрадығо↓/// жоқ / мыңтоғыжжүз деп / күлді ана жігіт↓/// мыңсегүжжіз дегенде / не дер ^йедің деп ^йет ↑// исатай мен махамбеттің кластасы ^йемессіңба деп // айтайын деп жатыр ͡ едім депті↓///	сонұ / нұрлан ^уотұрұп̊ ͡ сұрады // ^йенді / ана / ^уойлағаң ͡ ғой // мына ͡ б̊алалардың арасында // үлкөн жігіт неғыб̊ ͡ жүр ͡ екен деп / ^уойлап ͡ қалған ͡ шығар ↓/// аға сіз / қай жылғысың деп ͡ еді // шетпістоғұз дейді↓/// кішкене / ^уотұрұп/ ^уотұрұп / мыңсегіжжүз ͡ б̊е ͡ деп / сұрады ͡ ғой↓/// жоқ / мыңтоғұжжүз ͡ деп ͡ күлдү / ана жігіт↓/// мыңсегүжжүз дегенде / не дер ^йедің ͡ деп ͡ еді ↑// ійсатай мен махамбеттің ͡ гластасы ^йемессің ͡ бе ͡ деп // айтайын деп / жатыр ͡ едім депті↓///	Соны Нұрлан отырып сұрады енді ана ойлағанғо мына балдардың арасында үлкен жігіт неғып жүр екен деп. Ойлап қалған шығар аға сіз қай жылғысың деп еді 79 дейді. Кішкене отырып отырып 1800 ба деп сұрадығо. Жоқ 1900 деп күлді ана жігіт. 1800 дегенде не дер едің деп еді Исатай мен Махамбеттің класстасы емессіңба деп айтайын деп жатыр едім депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	осы нұрланның / ^уөзінің әңгімесінен / бастап ͡ отырмын↓/// иә / мынау ^йенді / жаңағы / қадыр мырзалиіп ағамыздың бір / сөзі барғо↓/// періште / пенде періштелер туралы айтып жатқан жоқпын // пенделер туралы айтамыс / иә↓/// ^уоған ͡ енді ішкім ^йенді ренжімес / иә↓/// байағы бір / ауылда бір / тамада алпысбай дейтін ағамыз болт↓///	^уосұ нұрланның / ^уөзүнүң әңгімесінен / бастап ͡ отұрмұн↓/// ійә / мынау ͡ енді / жаңағы / қәдір мырзалыйіб̊ ͡ ағамыздың бір / сөзү ͡ б̊арғой↓/// періште / пенде періштелер тұуралы / айтыб̊ ͡ жатқан ͡ жоқпұн // пенделер тұуралы / айтамыз / ійә↓/// ^уоған ^йенді / ^йешкім ^йенді ^іренжімес / ійә↓/// байағы ͡ б̊ір / ауұлда ͡ б̊ір / тамада / алпысбай дейтін ағамыз ͡ б̊олдұ↓///	Осы Нұранның өзінің әңгімесінен бастап отырмын. Мынау енді жаңағы Қадір мырза келіп ағамыздың бір сөзі барғо. Періште пенде періштелер туралы айтып жатқан жоқпын пенделер туралы айтамыз иә. Оны ешкім енді ренжімес. Баяғыда бір ауылда бір тамада Алпысбай дейтін ағамыз бар.
Нәжімедин Аманқосов	▶	Ж: дәулеталы ма↑ Н.Аманқосов: ы-ы дәулеталы / со бір жерде / абайламай қалып / әңгіме айтыпты↓/// мына абайламай сөйлеген атылмай↓/// Ж: ауырмай↓///	ж:дәулөталы ма↑ н.амаңқосов: ы-ы дәулөталы / сол ͡ б̊ір ͡ жерде / аб̊айламай ͡ ғалып / әңгім'айтыпты ↓/// мына / аб̊айламай ͡ сөйлөгөн / атылмай / ж: ауұрмай↓///	Ж: Дәулеталы? Н. Аманқосов: Дәулеталы сол бір жерде абайламай қалып әңгіме айтыпты. Мына абайламай сөйлеген атылмай. Ж: Ауырмай.
Нәжімедин Аманқосов	▶	Н. Аманқосов: ауырмай ^уөлет деген // бір тойды басқарып тұрғанда // ақтаудан келген аштар // жетібайдан келген жындылардан тайақ жеп қапты↓/// содан / тайақ жеп қалмайық ^йенді // абайлап ^уотырайық↓/// абайлап сөйлеп ^уотырайық↓/// мен ^йенді / маңқыстауда / белгілі матайшаріп дейтін кісінің / немересімін↓/// Ж: білеміз иә↓	н. амаңқосов: ауұрмай ^уөлөдү ͡ деген ↓/// бір тойдұ ͡ б̊асқарып ͡ тұрғанда // ақтаудаң ͡ гелген ͡ аштар // жетіб̊айдаң ͡ гелген жындылардан тайағ ͡ жеп ͡ қалыпты↓/// содан / тайағ ͡ жеп қалмайық ^йенді // аб̊айлап ^уотұрайық↓/// аб̊айлап̊ ͡ сөйлөп ^уотұрайық↓/// мен ^йенді / маңғыстауда / белгілі матайшаріп дейтің ͡ гісінің / немересімін↓/// ж: білеміз ійә↓	Н. Аманқосов: Ауырмай өледі деген бір тойды басқарып тұрғанда Ақтаудан келген аштар Жетібайдан келген жындылардан таяқ жейді. Содан таяқ жеп қалмайық енді абайлап отырайық. Абайлап сөйлеп отырайық. Мен енді Маңғыстауда белгілі Матайшаріп дейтін кісінің немересі. Ж: Білеміз иә?
Нәжімедин Аманқосов	▶	Қ:^уосы маңқыстаудың / байырғы қалқы // жалпы жақсы танит↓/// жаңағы ^уонымен замандас болған адамдар бар↓///^уоның әңгімесін / ^йестіген адамдар бар↓/// соны бір / ^уөзімнің әкемнің бір / әңгімелерінен бастайын↓/// біргүні / мен ^йенді / мына шаруа ^уотпасында дүниеге гелдім↓/// әкем қойшы болт / ^уөмір бақи // кеңес дейтін кісі↓/// сол / біздің ауылға / бір гездері сапқоздың кезі // мына шаруаны қарауға / шоқмақыр дейтін кісі болт // байағы ауыл шаруашылығына↓/// мына дәрігерлердің бастығы↓/// шоқмақырдың / жаңадан келген кезі көрінет↓///	қ: ^уосұ маңғыстаудұң / байырғы ͡ ғалқы // жалпы / жақ̊сы таныйды↓/// жаңағы / ^уонұмен замандас ͡ полған адамдар ͡ б̊ар↓/// ^уонұң әңгімесін / ^йестіген адамдар ͡ б̊ар↓/// сонұ ͡ б̊ір / ^уөзүмнүң әкемнің бір / әңгімелерінем ͡ бастайын↓/// біргүнү / мен ^йенді / мына шарұу'отпасында дүнүйөгө ͡ гелдім↓/// әкем қойшұ ͡ б̊олдұ / ^уөмүрб̊ақый // кеңес ͡ тейтің ͡ гісі↓/// сол / біздің ауұлға / біргездері сапқоздұң ͡ гезі // мына шарұуаны қарауға / шоқмақыр дейтің гісі ͡ б̊олдұ // байағы / ауұлшарұуашылығына↓/// мына дәрігерлердің бастығы↓/// шоқмақырдың / жаңадаң ͡ гелгең ͡ гезі ͡ гөрүнөдү↓///	Қ: Маңғыстаудың байырғы халқы жалпы жақсы таниды. Жаңағы бұрынғы замандас болған адамдар бар. Оның әңгімесін естіген адамдар бар. Соны бір өзімнің әкемнің бір әңгімелерінен бастайын. Бір күні мен енді шаруа отбасында дүниеге келдім. Әкем қойшы болды өмір бақи Кеңес дейтін кісі. Сол біздің ауылға бір кездері совхоздың кезі мына шаруаны қарауға Шоқмақыр дейтін кісі болды баяғыда ауыл шаруашылығында. Дәрігерлердің бастығы. Шоқмақырдың жаңадан келген кезі көрінеді.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сонымен ауылға шоқмақыр келт // соны ^йенді / сапқоздың басшылары бар↓/// әкем шоқмақырды / таныстырып атыр дейт ^йенді ↓/// аралап болғаннан кейін ↑// мынау ^уорыс ұлтұнұң ^уөкілі / михаил шоқмақыр дейтін кісі дейт↓/// сонда / біздің шал айтат дейт // жаағы шәкең ^уорыста / парикмахер дегенді ^йестіп ^йедім // шоқмақыр дегенді бірінші рет ^йестіп тұрм↓/// сонда шоқмақыр айтыптығо // ай шайтан шал / бәрін біліп тұр деп / айтат дейт↓///	сонұмен / ауұлға шоқмақыр ͡ гелді // сонұ ^йенді / сапқоздұң башшылары ͡ б̊ар↓/// әкем / шоқмақырды / таныстырыб̊ ͡ жатыр ͡ дейді ͡ енді ↓/// аралап полғаннаң ͡ гейін ↑// мынау / ^уорұс ͡ ұлтұнұң ͡ өкүлү / мійхайыл шоқмақыр дейтің ͡ гісі дейді↓/// сонда / біздің шал айтады дейді // жаңағы шәкең ^уорұста / парійкмахер дегенді / ^йестіб̊ ͡ едім // шоқмақыр дегенді / бірінші ^ірет / ^йестіп ͡ тұрмын↓/// сонда / шоқмақыр айтыпты ͡ ғой // ай / шайтаншал / бәрім ͡ біліп тұр / деп // айтады ͡ дейді↓///	Ауылға Шоқмақыр келеді соны енді совхоздың басшылары бар. Әкем Шоқмақырды таныстырып жатыр дейді енді аралап болғаннан кейін. Мынау орыс ұлтының өкілі Михаил Шоқмақыр дейтін кісі. Сонда біздің шал айтады дейді жаңағы Шәкең орыста парикмахер дегенді естіп едім Шоқмақыр. Сонда Шоқмақыр айтыптығой ай шайтан шал бәрін біліп тұр деп айтады дейді.
Нәжімедин Аманқосов	▶	біз ^йенді мына / қарақұдұқ →// синек / біз сол айналада ^уөсіп-өнгесін // сол ^йенді / сол жердің шалдарының әңгімелерінен айтып ^уотырайық иә↓/// мына біздің ауылда / байбоз атандай дейтін // шал бар синекте↓/// ^уол шал да / былай / көп сөйлемейт →// сөйлесе / қатты сөйлейтін шал↓/// содан / біргүні // бір түйесін сойып →// бөлік таратыпты↓/// бөлік барғо // бередіғой↓/// ауыл көршілерге береді↓/// Ж:^уон ^йекі жілік↓///	біз ^йенді мына / қарақұдұқ →// сійнек / біз / сол айналада ^уөсүп-өңгөсүн // сол ^йенді / сол жердің шалдарының әңгімелерінен айтып ^уотұрайық / ійә↓/// мына / б̊іздің ͡ ауұлда / байб̊оз атантай дейтін // шал бар сійнекте↓/// ^уол шал ͡ да / былай / көп̊ ͡ сөйлөмөйдү →// сөйлөсө / қатты ͡ сөйлөйтүн ͡ шал↓/// содан / біргүнү // бір түйөсүн ͡ сойұп →// бөлүк ͡ таратыпты↓/// бөлүк барғой // береді ͡ ғой↓/// ауұл / көршүлөрге ͡ б̊ереді↓/// ж: ^уонекі жілік↓///	Біз енді мына Қарақұдық, Синек біз сол айналада өсіп-өнгесін енді сол жердің шалдарының әңгімелерінен айтып отырайық. Мына біздің ауылда байбоз Атандай дейтін шал бар Синекте. Ол шалда былай көп сөйлемейді, сөйлесе қатты сөйлейтін шал. Содан бір күні бір түйесін сойып, бөлік таратыпты. Бөлік барғо бередіғой. Ауыл көршілерге береді. Ж: Он екі жілік.
Нәжімедин Аманқосов	▶	Қ: иә / ^уонекі жілік↓/// ^уонекі жілігін / ^уонекі үйге бөліп берет↓/// ^уонекі жілігін бөліп бергеннен гейін // бір ауылдың шалы / атын айтпайақ қойайық↓/// иә негізі / ^уо шалдыңда негізі атын білеміс↓/// жәйләп / бір ай ^уөтет↓/// бөліктің ақшасы келмейт↓/// ^йек'ай ^уөтет // келмейт↓/// бір жылға кетіп қалт // бөліктің ақшасы↓///	қ: ійә ^уонекі жілік↓/// ^уонекі жілігін / ^уонек'үйгө / бөлүп ͡ переді↓/// ^уонекі жілігін / бөлүп ͡ пергеннең ͡ гейін // бір ауұлдұң шалы / атын айтпайақ ͡ қойайық↓/// ійә / негізі / ^уо шалдың ͡ да негізі / атын білеміз↓/// жәйлап / бірай ^уөтөдү↓/// бөлүктүң ͡ ақ̊шасы ͡ гелмейді↓/// ^йек'ай ͡ өтөдү // келмейді↓/// бір жылға ͡ гетіп қалды // бөлүктүң ͡ ақ̊шасы↓///	Қ: Иә он екі жілік. Он екі жілігін он екі үйге бөліп береді. Он екі жілігін бөліп бергеннен кейін бір ауылдың шалы атын айтпая қойайық. Иә негізі ол шалдыңда атын білеміз. Жайлап бір ай өтеді. Бөліктің ақшасы келмейді. Екі ай өтеді келмейді. Бір жылға кетіп қалды бөліктің ақшасы.
Нәжімедин Аманқосов	▶	содан / бір жылдаң гейін ^йенді / қарыз адам / қанша дегенмен жүре алмайдығо↓/// атекең^уосы / бұл жолы / сұрамайтын болдығо // не де болса↓/// ^уөзім барайыншы деп // үйіне барып →// атеке / мынау / байағы бөліктің ақшасы деп // беріп жатса →// неге асықтың // қойшеке неге асықтың // дептіғо↓/// неге асықтың / қойшеке дейт та ↑// жүре тұрмадыңба дегендей қылғанғо↓///	содан / бір жылдаң ͡ гейін / ^йенді / қарыз адам / қанша ͡ дегеммен / жүр'алмайды ͡ ғой ↓/// атекең ^уосұ / бұл жолұ / сұрамайтым ͡ болдұ ͡ ғой // не ͡ де ͡ б̊олса↓/// ^уөзүм барайыншы деп // үйүнө ͡ б̊арып →// атеке / мынау / байағы ͡ б̊өлүктүң ͡ ақ̊шасы деп // беріб̊ ͡ жатčа →// нег'асықтың / қойшеке / нег'асықтың // дептіғо↓/// нег'асықтың / қойшеке дейді ͡ да ↑// жүрө тұрмадың ͡ ба / дегендей ͡ ғылғаң ͡ ғой↓///	Содан бір жылдан кейін енді қарыз адам қанша дегенмен жүре алмайдығой. Атекең осы бұл жолы сұрамайтын болдығой не де болса. Өзім барайыншы деп үйіне барып, Атеке мынау баяғы бөліктің ақшасы деп беріп жатса, неге асықтың Қойшеке неге асықтың дептіғо. Неге асықтың Қойшеке жүре тұрмадыңба дегендей қылғанғо.
Нәжімедин Аманқосов	▶	енді / содан жәәгі / сол бір ат'екеңнің бір / әңгімесі ғо // ^уосы ^ұуақытта ^йесімде қалған↓/// ^уодан гейін бір / нитон дейтін бір жігіт бар // синектің басында / ^ұруы тоқабай / шоңайдың жиені↓/// бұл жігіт те сөйлесе / қатты сөйлейтін жігіт↓/// тілі ^ұудай →// бірақ ^йенді / ^уол жігіттер былай / жәәгі / бір көпшіліктің ішіне кіріп // не болмаса бір жерде бір қатты сөйлемейт↓/// сөйлесе / бірақ әйтеуір	^йенді / содан жаңағы / сол бір ат'екеңнің бір / әңгімесі ғой // ^уосұ ͡ уақытта / ^йесімде ͡ ғалған↓/// ^уодан ͡ гейім ͡ бір / нұйтон дейтім ͡ бір / жігіт ͡ пар // сійнектің басында / ^ұрұуұ тоқаб̊ай / шоңайдың жійені↓/// бұл жігіт ͡ те сөйлөсө / қатты сөйлөйтүн жігіт↓/// тілі ͡ ұудай →// бірақ ^йенді / ^уол жігіттер ͡ б̊ылай / жаңағы / бір ͡ гөп̊шүлүктің ішіне ͡ гіріп // не ͡ б̊олмаса / б̊іржерде ͡ б̊ір / қатты ͡ сөйлөмөйді↓/// сөйлөсө / б̊ірағ ͡ әйтеуүр	Енді содан жаңағы сол бір Атаекеңнің бір әңгімесі осы уақытта есімде қалған. Одан кейін Нитон дейтін бір жігіт бар Сикектің баласыда руы тоқабай Шоңайдың жиені. Бұл жігітте сөйлесе қатты сөйлейтін жігіт. Тілі удай, бірақ енді ол жігіттер жаңағы бір көпшіліктің ішіне кіріп не болмаса бір жерде бір қатты сөйлемейді. Сөйлесе бірақ
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж:^уөзінің ^уортасы бар↓/// қ: ^уөзінің ^уортасында / ^уөзінікін жібермейт↓/// содан / синектің басында / жетпісүш / жетпістөрттің жігіттері // әңгіме айтып атқанғо↓/// әрмійә туралы →// әрмійадан келіп атқан / кездері гөрінет↓/// би деп айтып атыр дейт // мен әрмійада / анада болдым →// мынада болдым↓///	ж: ^уөзүнүң ^уортасы ͡ ͡ б̊ар↓/// қ: ^уөзүнүң ͡ ортасында / ^уөзүнүкін ͡ жіб̊ермейді↓/// содан / сійнектің басында / жетпісүш / жетпістөрттүң жігіттері // әңгім'айтып жатқаң ͡ ғой↓/// әрмійә тұуралы →// әрмійадаң ͡ геліб̊ ͡ жатқаң ͡ гездері / көрүнөдү↓/// былай ͡ деп / айтыб̊ ͡ жатыр ͡ дейді // мен әрмійада / анада ͡ болдұм →// мынада ͡ б̊олдұм↓///	Ж: Өзінің ортасы бар. Қ: Өзінің ортасында өзінікін жібермейді. Сол Синектің басында 73-74тің жігіттері әңгіме айтып жатқанғо. Армия туралы, армиядан келіп жатқан кездері болуы керек. Битіп айтқанғо мен армияда анада болдым, мынада болдым.
Нәжімедин Аманқосов	▶	әрмійада биттік →// сүйттік деп / мақтана бередіғо // адам болғасын / жерде↓/// содан / қарап тұрып →// пәленше / сен әрмійада қайда болдың / деп сұрапты // жаңағы нитон бір жігіттен↓/// ^уоның атын да білем // ^уол жігіттің атын / айтпайақ қойайын↓/// атырауда деп айтат дейт // жаңағы жігіт та↓/// ^уо біздің / қарамайаның ^уөрісінде болған ^йекенсіңғо // деп айтат дейт↓///	әрмійәда ͡ б̊ійттік →// сүйттүк ͡ деп / мақтана ͡ б̊ереді ͡ ғой // адам болғасын / жерде↓/// содан / қарап ͡ тұрұп →// пәленше / сен әрмійәда ͡ ғайда ͡ б̊олдұң / деп̊ ͡ сұрапты // жаңағы нұйтон / бір жігіттен↓/// ^уонұң атын ͡ да ͡ б̊ілемін // ^уол жігіттің атын / айтпай ͡ ақ ͡ қойайын↓/// атырауда / деб̊ ͡ айтад ͡ дейді // жаңағы жігіт ͡ те↓/// ^уо / б̊іздің / қарамайаның ^уөрүсүнде ͡ б̊олған ͡ екенсің ͡ ғой // деб̊ ͡ айтат ͡ дейді↓///	Армияда биттік, сөйттік мақтана бередіғо адам болғаннан кейін. Содан қарап тұрып, бірінші сен армияда қайда болдың деп сұрапты жаңағы Нитон бір жігіттен. Оныңда атын білемін ол жігіттің атын айтпая қояайын. Атырауда деп айтады дейдіда жаңағы жігітта. О мына біздің қарам маяның өрісінде болған екенсіңғо деп айтады дейді.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: атырау ^йенді / тиіп тұрған жерғо↓/// қ: тиіп тұрған жерғо / соны айтып жатқандағысы ғо↓/// сосын / мына / тастемір жары / біздің ауылда жақында / қайтыс боп кетті↓/// төлесін дейтін / шал бар↓/// сол / төлесін дейтін шал // ^уол да бір / қатты сөйлейтін →// сөйлегір / мына адайдың тарихын / жахсы меңгерген адам↓///	ж: атырау ^йенді / тійіп ͡ тұрған / жер ͡ ғой↓/// қ: тійіп ͡ тұрған / жер ͡ ғой / сон'айтып жатқандағысы ͡ ғой↓/// сосұн / мына / тастемір жары / біздің ауұлда жақында / қайтыс ͡ поп ͡ кетті↓/// төлөсүн дейтін / шал ͡ бар↓/// сол / төлөсүн дейтін шал // ^уол ͡ да ͡ б̊ір / қатты сөйлөйтүн →// сөйлөгүр / мына / адайдың тарійхын / жақ̊сы меңгерген адам↓///	Ж: Атырау енді тиіп тұрған жерғо. Қ: Тиіп тұрған жерғо соны айтып жатқандағысы. Сосын мына Тастемір жары біздің ауылда жақында қайтыс болып кетті. Төлесін дейтін шал бар. Сол Төлесін дейтін шал олда бір қатты сөйлейтін, сөйлегір мына адайдың тарихын жақсы меңгерген адам.
Нәжімедин Аманқосов	▶	жаттап алған // кейбір жерлерде ^уосы / йутуб каналдардан // бір жерлерде бір / ^уосы адайдың тариқын айтып жатқан жерлерде айтасыңғо // төке / мынау мынандай жерде / бірдеңе деп айтты →// мен сол шалды көп тыңдап / тыңдадым →// кеше / ^уөлгенше тыңдап кеттімғо шалды↓/// қайтқанда намазында бәрінде →// күзетінде болдық иә↓///	жаттаб̊ ͡ алған // кейб̊ір жерлерде ^уосұ / ютұуб̊ ͡ каналдардан // бір жерлерде ͡ б̊ір / ^уос'адайдың тарійхын айтыб̊ ͡ жатқан жерлерді / айтасың ͡ ғой // төкө / мынау мынандай жерде / бірдеңе деб̊ ͡ айтты →// мен сол шалды ͡ гөп ͡ тыңдап / тыңдадым →// кеше / ^уөлгөншө тыңдап кеттім ͡ ғой ͡ шалды↓/// қайтқанда / намазында ͡ б̊әрінде →// күзөтүнде ͡ б̊олдұқ / ійә↓///	Баптап алған кейбір жерлерде осы ютуб каналдарда бір осы адайдың тарихын айтып жатқан жерлерде айтасыңғо Төке мынау мынандай жерде бірдеңе деп айтты, мен сол шалды көп тыңдап өс тыңдадым, өлгенше өлгенше тыңдап кеттімғо шалды. Қайтқанда намазында бәрінде, күзетінде болдым.
Нәжімедин Аманқосов	▶	со шалдардың әңгімесін / мен ^йенді / жахсы меңгерген адаммын↓/// со шалдың бір / әңгімелерінен айтып кетейін // иә бір аунап қалсын // ^уол шал да↓/// төкең / бір гүні бір / балдызы / әйел адам / төкеңді / бір мәшиненің ішінде ^уотқан кезде // арығарай битіп / иығымен итеріпті↓/// мына шалды ^уөлтіріп тыстайын // не де болса да / деп та →// ар жағынан↓///	сол ͡ шалдардың ͡ әңгімесін / мен ^йенді / жақ̊сы меңгерген адаммын↓/// сол шалдың бір / әңгімелерінен айтып кетейін // ійә / б̊ір ͡ аунап ͡ қалсын // ^уол шал ͡ да↓/// төкөң / біргүнү / б̊ір балдызы / әйел адам / төкөңдү / бір мәшійненің ͡ ішінде / ^уотырғаң ͡ гезде // арығарай бүйтүп / ыйығымен ійтеріпті↓/// мына шалды / ^уөлтүрүп ͡ тастайын // неде ͡ б̊олса ͡ да / деп ͡ те →// ар жағынан↓///	Сол шалдардың әңгімесімен енді жақсы меңгерген адаммын. Сол шалдың әңгімелерінен айтып кетейін иә бір аунап қалсын ол шалда. Төкең бір күні бір балдызы әйел адам Төкеңді бір мәшиненің ішінде отырған кезде арықарай иығымен итеріпті. Мына шалды итеріп тастайын неде болса да, ар жағынан.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: әзілдеп↓/// қ: әзілдеп → // сонда / төкең айтады дейт↓/// биенің тепкенінен айғыр / ^уөлмейдіғо деп↓/// биенің тепкенінен айғыр / ^уөлмейдіғо деп↓/// ^йенді мына / мәтжан биден / айтпай кетпей болмас↓/// мәтжанның әңгімелерін / айтып ^уотырайық↓/// негізгі / жалпы мен ^уөзім ^уойлайм↓///	ж: әзілдеп↓/// қ: әзілдеп →// сонда / төкөң ͡ айтады ͡ дейді↓/// бійенің тепкенінен / айғыр / ^уөлмөйдү ͡ ғой ͡ деп↓/// бійенің тепкенінен / айғыр / ^уөлмөйдү ͡ ғой ͡ деп↓/// ^йенді мына / мәтжш̆ам ͡ бійден / айтпай ͡ гетпей / болмас↓/// мәтжш̆анның әңгімелерін / айтып ͡ отұрайық↓/// негізгі / жалпы мен / ^уөзүм ͡ ойлаймын↓///	Ж: Әзілдеп. Қ: Әзілдеп, сонда Төкең айтады дейді. Мені тепкен айғыр өлмейдіғой деп. Мені тепкен айғыр өлмейдіғой деп. Енді мына Батжан биден айтпай кетсек болмас. Батжанның әңгімелерін айтып отырадығой. Негізгі мен жалпы өзім ойлаймын.
Нәжімедин Аманқосов	▶	мында / негізгі сол мәтжан / кешегі бибаймәмбет /^йесет / ^йермамбеттер сійақты тапқырлар / кәзір бар шығар →// бірақ / мүмкін көрінбей жүрген шығар / деп ^уойлаймын да↓/// бірақ ^йенді / ^уолардың айтқан сөздерін / тыңдап ^уотсаң →// ^уолар ^йенді / астарлы айтады ғо / сөздерін↓///	мұнда / негізгі / сол мәтжш̆ан / кешегі / б̊ійб̊ай ͡ мәмбет / ^йесет ͡ ермамбеттер сыйақты тапқырлар/ қәзір / б̊ар ͡ шығар →// бірақ / мүмкүн / көрүмбөй ͡ жүргөн ͡ шығар деп / ^уойлаймын ͡ да↓/// бірақ ^йенді / ^уолардың айтқан сөздөрүн / тыңдап ͡ отырсаң →// ^уолар ^йенді / астарл'айтады ғой / сөздөрүн↓///	Мында негізгі сол Батжан кешегі Бибаймамбет Бейбембеттер сияқты тапқырлар кәзір бар шығар, бірақ мүмкін көрінбей жүрген шығар деп ойлаймында. Бірақ енді олардың айтқан сөздерін тыңдап отырсаң, олар енді астарлы айтадығой сөздерін.
Нәжімедин Аманқосов	▶	бадекеңнің / бір сөзінен айтайық↓/// бадекеңнің / алуадин дейтін баласы бопты↓/// мына / төкең дейтін шалдың айтатынығой жаңағы↓/// сол алуадин жүдөулөу көрінет →// арықтау / келіншек алып беріпті алуадиге↓/// келіншек алып бергеннең гейін / алуадин / ^уодан сайын жүдеп кетіпті →// сосын / бәйбішесін шақырып алып →// әй / бәйбіше алуадин келіншегі жақпай жүрау деймін ^уосыған↓///	бадекеңнің / бір сөзүнөн айтайық↓/// бадекеңнің / ал^ұуадыйн дейтін / баласы ͡ б̊олұптұ↓/// мына / төкөң ͡ дейтін / шалдың айтатыны ͡ ғой жаңағы↓/// сол ал^ұуадыйн / жүдөулөу ͡ гөрүнөдү →// арықтау / келіншек алып ͡ періпті / ал^ұуадыйнге ↓/// келіншек / алыппергеннең ͡ гейін / ал^ұуадыйн / ^уодан сайын жүдөп кетіпті →// сосұн / бәйб̊ішесін шақырыб̊ ͡ алып →// әй / бәйб̊іше / ал^ұуадійнге келіншегі / жақпай жүр ͡ ау деймін ↓///	Бадекеңнің бір сөзінен айтайық. Бадекеңнің Алуади дейтін баласы болыпты. Мына Төкең дейтін шалдың айтатынығой. Сол Алуади жүдеудеу көрінеді, арықтау келіншек алып келіпті Алуадиге. Келіншек алып келгеннен кейін Алуади одан сайын жүдеп кетіп, сосын бәйбішесін шақырып алып, ай бәйбіше Алуадидің келіншегі жақпай жүрау деймін.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сол нағашысының қолына апарып бір / демалтып келш →// ^уосыны / бір ^уоншақты күн депті ↓/// жақсы деп / алуадиді түйені қомдап // бұл заманда мәшине жоққо↓/// жәйләп кетет // сосын үш-төрт күн ^уөткеннен кейін / қойшысы қойдың шетінен / бір қошқар тоқтыны әкеліп →// атқа ^уөңгөріп әкеліп →// үйдің алдына / тастап атыр дейт↓/// ^уой мәтеке / мына қошқар-тоқты / далада ^уөліп қалғаннан гөрі / үйдің қасына көміп // қамқорлық көрсетіп // мүмкін мал болып кетер деп / әкеліп атырмын↓///	^уосұған / сол нағашысының / қолұн'апарып бір / демалтып келші →// ^уосұнұ бір / ^уоншақтыгүн депті ↓/// жақ̊сы ͡ деп / ал^ұуадійнді / түйөнү ͡ қомдап // бұл заманда мәшійне жоқ ͡ қой↓/// жәйләп кетеді // сосұн үш-төрт күн ^уөткөннөң ͡ гейін / қойшұсұ / қойдұң шетінен / бір / қошқ̊ар ͡ тоқтұнұ / әкеліп →// атқа ^уөңгөрүб̊ ͡ әкеліп →// үйдүң алдына / тастаб̊ ͡ жатыр дейді↓/// ^уой мәтеке / мына ͡ ғошқ̊ар-тоқтұ / далада ^уөлүп қалғаннаң ͡ гөрү / үйдүң ͡ ғасына ͡ гөмүп // қамқорлұқ көрсөтүп // мүмкүн / мал ͡ болұп / кетер деп / әкеліб̊ ͡ жатырмын↓///	Осы нағашысының орнына апарып демалтып келейікші, осыны бір оншақты күн. Жақсы деп Алуадиді түйені қомдап бұл заманда мәшине жоққо. Жайлап кетеді сосын үш-төрт күн өткеннен кейін қойшысы қойдың шетінен бір қошқар тоқтыны алып, атқа өңгеріп әкеліп, үйдің алдына тастап жатыр дейді. Ой Мәтеке мына қошқар-тоқты далада өліп қалғаннан көрі үйдің қасына көріп қамқор болып мүмкін мал болып кетер деп әкеліп жатырмын.
Нәжімедин Аманқосов	▶	еніне қарасам // сіздікі ^йекен деген сійақты қылып / айтып атқан көрінет↓/// со мәтекең үйден шығып айқайлапты // жаңағы мәтжан / ^уо үйде кім бар / шығың // мына қошқар тоқтыға қамқорлық көрсетіңіссейш →// жем-шөп салың↓/// десе ↑/ үйінен келін шығыпты // келін шығып / битіп айтады дейт / қасқа мынаның нағашысы жоқпа ^йекен // ауылына барып / демалтып алатын иә↓///	^йеніне қарасам // сіздік'екен деген сыйақты қылып / айтыб̊ ͡ жатқаң ͡ гөрүнөдү↓/// сол мәтекең / үйдөн шығып / айқайлапты // жаңағы мәтжш̆ан / ол үйдө / кім бар / шығың // мына ͡ ғошқ̊ар / тоқтұға / қамқорлұқ ͡ көрсөтүңүссейш →// жем-шөп̊ ͡ салың↓/// десе ↑/ үйүнөн / келін шығыпты // келін шығып / бійтіб̊ ͡ айтады ͡ дейді / қасқа / мынаның нағашысы жоқ ͡ пе'кен // ауұлұна ͡ б̊арып демалтыб̊ ͡ алатын ійә↓///	Еніне қарасам сіздікі екен деген сияқты қылып айтып жатқанғо. Со Мәтекең үйден шығып айқайлапты жаңағы Мәтжан о үйде кім бар шығың мын қошқар тоқтыға қамқорлық көрсетсейші, жем-шөп салың. Үйінен келін шығыпты келін шығып битіп айтады дейді қасқа мынаның нағашысы жоқпа екен ауылына барып демалтып алатын.
Нәжімедин Аманқосов	▶	көрермен: мынау ^йенді / кеше ^уосы ійаққа барамыз деп / жан-жаққа қарап →// кішкене ауылда / бір ағаларымыздан сұраймызғо // ^уосы ауылда кім бар / әзіл айтатын деп / сонда мұхтар деген ағам айтып ^йед // мына медина дейтін нағашың бар // сенің иманды болсын↓/// сол кісі де< sup>уөте қатты сөйлейтін кісі↓///	көрөрмөн: мынау ^йенді / кеше ^уосұ ͡ жаққа барамыз деп / жан-жаққа ͡ ғарап →// кішкене / ауұлда / бір ағаларымыздан сұраймыз ͡ ғой // ^уос'ауұлда кім бар / әзіл айтатын деп / сонда мұхтар деген ағам айтып ͡ еді // мына медійна дейтін нағашың бар сенің // ыйманды ͡ б̊олсұн↓/// солгісі ͡ де / ^уөтө қатты сөйлөйтүң ͡ гісі↓///	Көрермен: Мынау енді кеше осы жаққа барамыз деп жан-жаққа қарап, ауылда ағаларымыздан сұраймызғой кім бар ауылда әзіл айтатын Мұхтар деген ағам айтып еді Медина дейтін нағашың бар сенің иманды болсын. Сол кісіде өте қатты сөйлейтін кісі.
Нәжімедин Аманқосов	▶	соның бір / әңгімесін айтып берген // ^уортаға айтайын↓/// жаңағы мәкең / балдарына айқайлап атыр дейт →// ай мына малды неге қарамайсыңдар →// малды неге дұрыс бақпайсыңдар // мынау қарамаған адамға / мал бітетін бет деп↓/// сөйтсе / ішінде бір баласы айтады дейт // папа қойш / құдай берсе →// порточкіден береді / деген бар ^йедіғой деп↓/// сөйтсе айтыптығо // түпкі үйге бар да / порточканы ашып жап →// айтқандай беріп қалса →// көрмей қаларсың // деп жаңағы↓/// мынау жәңағы ^йенді / тағыда жалғастырып ^уотырайық мынау ^йенді↓///	сонұң бір / әңгімесін айтыпперген // ^уортағ'айтайын ↓/// жаңағы мәкең / балаларын'айқайлап жатыр дейді →// ай / мына малды / неге қарамайсыңдар →// малды неге дұрұс ͡ пақпайсыңдар // мынау / қарамаған адамға / мал бітетім ͡ б'еді ͡ деп↓/// сөйтčө / ішінде / б̊ір ͡ б̊аласы / айтады ͡ дейді // папа ͡ қойшы / құдай берсе →// порточкідем ͡ береді / дегем ͡ бар ^йедіғой ͡ деп↓/// сөйтč'айтыпты ͡ ғой // түпк'үйгө бар да / порточканы / ашып жап →// айтқандай / беріп ͡ қалса →// көрмөй ͡ ғаларсың // деб̊ ͡ жаңағы↓/// мынау ͡ жаңағы ^йенді / тағы ͡ да жалғастырып ^уотұрайық // мынау ^йенді↓///	Соның бір әңгімесін айтып берген ортаға айтайын. Жаңағы Мәкең балдарына айқайлап алад дейді, ей мына малды неге қарамайсыңдар, малды неге дұрыс бақпайсыңдар мына қарамаған адамға мал бітетінба еді деп. Сөйтсе ішінде бір баласы айтады дейді папа қойшы Құдай берсе, порточкадан береді деген бар едіғой деп. Сөйтсе айтыптығой түпкі үйге барда порточканы ашып жат, айтқандай беріп қалса, көрмей қаларсың деп жаңағы. Мынау жаңағы тағыда жалғастырып отырайық.
Нәжімедин Аманқосов	▶	қаламқас / кійно ^уорнында / жұмыс жасап жүрдім →// согезде азды-көпті / жұмыстан кейін // дивидимен кино қараймыс↓///^йекімың ^уонекі деген кійноның / шығып атқан кезі↓/// сөйтіп қосайын деп атсақ →// жаңағы қасымдағы / жас бала ^йенді / бектай дейтін сексен үшінші жылғы // ^уой ^уол кійноны мен көріп тыстадым дейт↓/// ^йей / ^уол / шығып үлгергені жаңа // сен< sup>уоны қайдан көрдің дейдіғой / біреу↓/// көрдім деп / жеңсік бермейт жаңағы / ^йенді не болады ^йекен десе / жаңағы айтат / кәмераға істеп жүрген жігіттер қалат / қалғанының бәрі / ^уөліп қалады ^йекен деп↓///	қаламқас / кійно ^уорнұнда / жұмұшшасаб̊ ͡ жүрдүм →// солгезде / азды -гөптү / жұмұстаң ͡ гейін // дивидимен / кійно ͡ ғараймыз↓/// ^йекімың / ^уонекі дегең ͡ кійноның / шығыб̊ ͡ жатқаң ͡ гезі↓/// сөйтүп / қосайын деб̊ ͡ жатčақ →// жаңағы қасымдағы / жаспала ^йенді / бектай дейтін / сек̊сен үшүншү ͡ жылғы // ^уой / ^уол кійноны / мең ͡ гөрүп ͡ тыстадым ͡ дейді↓/// ^йей / ^уол / шығыб̊ ͡ үлгөргөні жаңа // сен ^уонұ / қайдаң ͡ гөрдүң ͡ дейді ͡ ғой / біреу↓/// көрдүм ͡ деп / жеңсік ͡ бермейді / жаңағы / ^йенді / не ͡ б̊олады ^йекен ͡ десе / жаңағы / айтады / кәмераға / істеп ͡ жүргөн ͡ жігіттер ͡ ғалады / қалғанының ͡ бәрі / ^уөлүп ͡ қалады ͡ екен ͡ деп↓///	Қаламқас кино орнында жұмыс жасап жүрдім, сол кезде азды-көпті жұмыстан кейін двдмен кино қараймыз. Екі мың он екі деген киноның шығып жатқан кезі. Сөйтіп қосайын деп жатса, жаңағы қасымдағы жас бала енді Бектай дейтін сексен үшінші жылғы ой ол киноны мен көріп тастадым дейді. Ей шығып үлгерген жоқ сен қайдан көрдің дейдіғой біреулер. Көрдім деп жеңіліс бермейді жаңағы не болады екен жаңағы айтады камераға істеп жүрген жігіттер қалады қалғанының бәрі өліп қалады екен деп.
Нәжімедин Аманқосов	▶	жаағы тағы да бір ^йенді / әңгіме бар // ^уөзінің / жиен нағашы дейтін / ауылда / қалжыңды ауылығо // шын аты / ^уозғанбай // ләкө дейтін жиенім бар бір↓/// ^уол да қатты сөйлейт ^йенді↓/// сол жаағы / менің әкем айағын сындырып алған бұрын // сөйтіп бір жаңағы / мал сойамын деп жүріп / тағыда бір / ^уоқыс қимылдап // айағын сындырып алып // сөерден сынып қалыпты жаңағы↓/// ләкө сұрайтын көрінет // нағашымның жағдайы қалай деп →// қай айағы сыныпты деп // сол байағы /^уоң айақтың жамбас жағы / сынып қалыпты десе →// жиен айтат дейт пәйкіден кеткен / болып тұрғо ^уонда деп↓///	жаңағы / тағыда ͡ б̊ір ^йенді / әңгіме ͡ б̊ар // ^уөзүнүң / жійен ͡ нағашы дейтін / ауұлда / қалжыңды / ауұлұ ͡ ғой // шын аты / ^уозғамбай // іләкө ͡ дейтін жійенім бар ͡ б̊ір↓/// ^уол ͡ да / қатты ͡ сөйлөйдү ͡ енді↓/// сол жаңағы / менің әкем / айағын сындырыб̊ ͡ алғам ͡ бұрұн // сөйтүп ͡ пір жаңағы / мал сойамын деб̊ ͡ жүрүп / тағыда ͡ б̊ір / ^уоқұс қыймылдап // айағын сындырыб̊ ͡ алып // сол ͡ жерден сынып қалыпты / жаңағы↓/// ләкө сұрайтың ͡ гөрүнөдү // нағашымның жағдайы / қалай ͡ деп →// қай айағы / сыныпты ͡ деп // сол байағы / ^уоң айақтың жамбашшағы / сынып ͡ қалыпты ͡ десе →// жійені / айтат ͡ дейді // пәйкідең ͡ геткен / болұп ͡ тұр ͡ ғой ^уонда деп↓///	Жаңағы тағыда бір әңгіме бар жиен нағашы дейтін ауылда қалжыңның ауылығо шын аты Озғанбай Ләкө дейтін жиенім бар. Олда қатты сөйлейді енді. Сол жаңағы менің әкем аяғын сындырып алғанғой сөйтіп бір жаңағы мал соямын деп жүріп тағыда бір оқыс қимылдап аяғын сындырып алып сол жерде сынып қалыпты жаңағы. Ләкө сұрайтынғо нағашымның жағдайы қалай деп, қай аяғы сыныпты деп сол баяғы оң аяқтың жамбас жағы сынып қалыпты десе, жиен айтады дейді пәйкіден кеткен болып тұрғо деп.
Нәжімедин Аманқосов	▶	қ: біздің қарақұдық жерінде // ^уөтеулі руы / ар жағы төленби дейтін / кісі болған // ^уөтеулінің ішінде // мына адайда / көп білет // көлен білет / қала берді / төлен білет дейтін сөз бар ғой↓/// кешегі мына / үшшүз жаугершіліктің кезінде // қол бастаған / сондай адам / батыр →// би адам болған // соның тұқымы / түзелбай дейтін кәкем ^уөмірден ^уөтті↓/// жақында ^уосы / бір жылдық үстіне / шығып кетті↓/// ^уол да ^уөте қатты сөйлейтін адам // түзелбай дейтін кісі↓///	қ: біздің / қарақұдұғ ͡ жерінде // ^уөтөулү / ^ұрұуұ / ар жағы төлөмбүй дейтін / кісі ͡ б̊олған // ^уөтөулүнүң ішінде // мына / адай ͡ да / көп ͡ піледі // көлөм ͡ біледі / қала ͡ б̊ерді /төлөм ͡ біледі дейтін сөз ͡ б̊ар ͡ ғой↓/// кешегі мына / үшшүз / жаугөршүлүктің ͡ гезінде // қол бастаған / сондай адам / батыр →// бій адам болған // сонұң ͡ тұқұмұ / түзөлб̊ай дейтің ͡ гәкем / ^уөмүрдөн ͡ өттү↓/// жақында ^уосұ / бір жылдық үстүнө / шығып кетті↓/// ^уол ͡ да / ^уөтө қатты сөйлөйтүн адам // түзөлб̊ай дейтің ͡ гісі↓///	Қ: Біздің Қарақұдық жерінде өтеулі руы ар жағы Төленбей дейтін кісі болған өтеулінің ішінде мына адайда көп біледі көлен біледі қала біледі Төлен біледі дейтін сөз бар. Кешегі мына ......... жаугершіліктің кезінде қол бастаған сондай адам батыр, би адам болған соның тұқымы Түзелбай дейтін Кәкем өмірден өтті. Жақында осы бір жылдық үстіне шығып кетті. Олда өте қатты сөйлейтін адам Түзелбай дейтін кісі.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сол түзекең / иә / сексен ^йекі →// сексен үш →// сексен төртінші жылдардың жобалары ау дейм↓/// нешінші жыл ^йекені / со жобаларда / жамаңғой дейтін болт /^уо кездерде →// байағы савхоздың гезінде↓/// изәләтір қой деп айтат // соны бағат↓/// әр ауылдан келген / жаман жаутігін / жиырма-отыздан бөліп-бөліп та / түзекеңнің ауылына әкеліп тастайт↓/// сосын ^уол жерде / жем-шөпті мол қылып қойадығо // жәңағы бағыты / мына жамаңғойды семіртіп →// қайтадан сапқоздың қойына / қосу мақсатындағо↓///	сол түзөкөң / ійә / сек̊сен ^йекі →// сек̊сен үш →// сек̊сен төртүншү жылдардың / жоб̊алар ͡ ау деймін↓/// нешінші жыл ^йекені / сол ͡ жоб̊аларда / жамаң ͡ ғой дейтім ͡ болдұ / ^уо кездерде →// байағы совхоздұң ͡ гезінде↓/// изолійатор ғой деб̊ ͡ айтады // сонұ ͡ б̊ағады↓/// әр ауұлдаң ͡ гелген / жаман-жәутігін / жыйырма-отұздам ͡ бөлүп-пөлүп ͡ те / түзөкөңнің ауұлұн'әкеліп ͡ тастайды↓/// сосұн ^уол жерде / жем-шөптү / мол ͡ ғылып / қойады ͡ ғой // жаңағы ͡ б̊ағыты / мына жамаңғойдұ ͡ семіртіп →// қайтадан / совхоздұң ͡ ғойұна / қосұу ͡ мақ̊сатында ͡ ғой↓///	Сол Түзекең иә сексен екі, сексен үш, сексен төртінші жылдардың жобалары ау деймін. Нешінші жыл екені со жобаларда Жаманқой дейтін болды о кездерде, совхоз кезінде. Изалятор қой деп айтады соны бағады. Әр ауылдан келген жаман жаутігін жиырма-отыздан бөліп-бөліпта Түзекеңнің ауылына әкеліп тастайды. Сосын ол жерде жем-шөпті мол қылып қоядығо жаңағы бағыты жаман қойды семіртіп, қайтадан совхоздың қойына қосу мақсатындағо.
Нәжімедин Аманқосов	▶	соны ^йенді / түзекең / кішкене қайдан білейік ^йенді // ^уорашолақтау ма ^уо кезде // аздап лениннің суынан // ұрып аладау дейм↓/// сосын / қойға ^йенді / шөп жем де салмайтын шығар // ^йенді жамаңғой / ^уоның үстіне ^уөлет // сосын совхоздан бастықтар келіп / түзекені ұрсып атыр дейт біргүні↓/// жем мол →// шөп мол // мына қой неге ^уөлет деп↓/// сонда түзекең айтыптығо // жылы үй →// иә / қасында дәрігері бар →// алдында тамағы бар брежніп те ^уөліп қалған жоқпа / деп айтыпты↓/// мына жетібайдан / бері ғарай шыққанда // қарағійаның үстінде / байбоз әлжігіт дейтін кісінің / жатқан жері бар↓///	сонұ ^йенді / түзөкөң / кішкене / қайдам ͡ білейік ͡ енді // ^уорашолақтау ͡ ма ^уолгезде // аздап / ленійннің сұуұнан // ұрұб̊ ͡ аладау ͡ деймін↓/// сосұн / қойға ^йенді шөп / жем ͡ де салмайтын шығар // ^йенді жамаңғой / ^уонұң ͡ үстүнө ͡ өлөдү // сосұн совхоздан / бастықтар ͡ геліп / түзөкөңө / ұрсұп ͡ жатыр ͡ дейді / біргүнү↓/// жем мол →// шөп мол // мына ͡ ғой / неге ͡ өлөдү ͡ деп↓/// сонда түзөкөң айтыпты ͡ ғой // жыл'үй →// ійә / қасында дәрігері ͡ б̊ар →// алдында тамағы ͡ б̊ар брежнів ͡ те / ^уөлүп қалған жоқ ͡ па / деб̊ ͡ айтыпты↓/// мына жетіб̊айдам ͡ бері ͡ ғарай шыққанда // қарағыйаның үстүндө / байб̊оз әлжігіт дейтің ͡ гісінің / жатқан ͡ жері ͡ б̊ар↓///	Соны енді Түзекең кішкене қайдан білейік енді оразшылықтау кезде аздап лениннің суынан ұрып аладыау деймін. Сосын қойға енді шөп жемде салмайтын шығар енді жаман қой оның үстіне ойлайды сосын совхоздан бастықтар келіп Түзекені ұрсып жатыр дейді бір күні. Жем мол, шөп мол мына қой неге өледі деп. Сонда Түзекең айтыптығо жылда үй, иә қасында дәрігері бар, алдында тамағы бар ......... болған жоқпа деп айтыпты. Мына Жетібайдан бері қарай шыққанда Қарақияның үстінде Байбоз Әлжігіт дейтін кісі болыпты жатқан жері бар.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сол әлекеңнің заманында / бір байлау шал болыпты // содан / қойының шетінен қабар алайын деп / келатқанда бір қойының ішінде // сүзетін қошқар бар ^йекен // сол қошқар / қойдан бөлініп шығып // жаңағы / атты адам түзетілгенде / содан қойшы шығып →// хозәинді сүзүп кетер деп // ұстаған ^йекен↓/// шал неге ұстап тұрсың депті →// қой сүзет деген ^йекен // жібер депті↓///	сол әлекеңнің заманында / бір / б̊айлау шал болұптұ // содан / қойұнұң шетінен / хаб̊ар алайын деп / келе ͡ жатқанда / б̊ір ͡ ғойұнұң ͡ ішінде // сүзөтүн / қошқ̊ар ͡ б̊ар ͡ екен // сол ͡ ғошқ̊ар / қойдам ͡ бөлүнүп̊ ͡ шығып // жаңағы / атт'адам / түзөтүлгенде / содан / қойшұ ͡ шығып →// хозайынды / сүзүп ͡ кетер ͡ деп // ұстаған ^йекен↓/// шал / нег'ұстап / тұрсұң ͡ депті →// қой ͡ сүзөдү / деген ͡ екен // жіб̊ер ͡ депті↓///	Сол Әлекеңнің заманында бір байлау шал болыпты содан қойының шетінен ..... ұрлайын деп келе жатқанда бір қойының ішінде сүзетін қошқар бар екен сол қошқар қойдан бөлініп шығып жаңағы атты адам түзетілгенде содан қойшы шығып, хозяин түсіп кетер деп ұстаған екен. Шал неге ұстап тұрсың депті, қой сүзеді дегеннен кейін жібер депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сүзісем депті // мына қошқармен↓/// содан / шал аттан түсет↓/// ана қошқар тұр // андай жерден қарап // ^йенді қошқарлардың сүзісетін кезде әдетіғой // заднийге кетіп / қайттан беретін↓/// содан қошқар задний кеткен ^йекен →// әлекең де задний жіберіпті // кейін ғарай↓/// соған ^йекеуі / былай геліп соғысқанғо↓/// әлекең / талыпты да ғалыпты↓/// қойшы шошып кетіп →// қошқарды бауыздап тастапты↓/// соны ^уон бес →// жиырма минуттан кейін / ^йесін жиіп тұрса →// қошқар ^уөліп атыр↓/// қойшыдан сұрапты ғо // не болт деп↓///	сүзүсөм ͡ депті // мына ͡ ғошқ̊армен↓/// содан / шал аттан ͡ түсөдү↓/// ана ͡ ғошқ̊ар тұр // ана ͡ жердең ͡ ғарап // ^йенді / қошқ̊арлардың сүзүсөтің ͡ гезде / әдеті ͡ ғой // заднійге ͡ гетіп / қайттам ͡ беретін↓/// содан қошқ̊ар / задный ͡ геткен ͡ екен →// әлекең ͡ де задный ͡ жіб̊еріпті // кейің ͡ ғарай↓/// соған ^йекеуү / былай ͡ геліп̊ / соғұсқаң ͡ ғой↓/// әлекең / талыпты ͡ да ͡ ғалыпты↓/// қойшұ / шошұп кетіп →// қошқ̊арды ͡ б̊ауұздап тастапты↓/// сонұ ^уомбес →// жыйырма мійнүуттаң ͡ гейін / ^йесін жыйып / тұрса →// қошқ̊ар ^уөлүб̊ ͡ жатыр↓/// қойшұдан сұрапты ғой // не ͡ б̊олдұ ͡ деп↓///	Сүзісем депті мына қошқармен. Содан шал аттан түседі. Ана қошқар тұр андай жерден қарап енді қошқарлардың сүзісетін кезде әдетіғой заднийге кетіп қайтадан беретін. Содан қошқар задний кетіп, Әлекеңде задний жіберіпті кейін қарай. Соған екеуі былай келіп соғысқанғо. Әлекең талыптыда қалыпты. Қойшы шошып кетіп, қошқарды бауыздап тастапты. Соны он бес, жиырма минуттан кейін есін жиып тұрса, қошқар өліп жатыр. Қойшыдан сұраптығо не болды деп.
Нәжімедин Аманқосов	▶	хорошо что / сіз талып қалдыңыз // қошқардың жаны шығып кетті // ^уой бәсе / солай болу герек деп айтат дейт↓/// бір мына / бізде мына / мұнай саласында істеймізғо // ^йесентай дейтін шал болт // құнан ^уорыс↓/// біздің бжб да поровоз айдап // пенсійаға шығып кетті↓/// аздап лениннің суын / ^йенді ^уол шал да ұрып жүретін↓/// ^уо заманда гай жоқ па / білмеймін ^йенді↓/// кәзіргі адамдар ішетін боса →// гай ұстайдығо↓/// содан / ^уолар мас болып →// қисаңдап бірдеңе бүлдірмейт / бірақ →// перегар абезателні болат↓///	хорошо что / сіз талып қалдыңыз // қошқ̊ардың жаны шығып кетті // ^уой / бәсе / солай болұу ͡ герек / деб̊ ͡ айтат ͡ дейді↓/// бір мына / бізде мына / мұнай саласында / істейміз ͡ ғой // ^йесентай дейтін шал болдұ // құнан ^уорұс↓/// біздің бжб̊ ͡ да поровоз айдап // пенсійәға шығып кетті↓/// аздап ленійннің сұуұн / ^йенді ^уол шал ͡ да / ұрұп жүрөтүн↓/// ^уо заманда гай жоқ ͡ па / білмеймін ^йенді↓/// қәзірг'адамдар / ішетім ͡ болса →// гай ұстайды ͡ ғой↓/// содан / ^уолар мас ͡ полұп →// қыйсаңдап / бірдеңе ͡ б̊үлдүрмөйдү / бірақ →// перегар об̊езателні ͡ б̊олады↓///	Хорошо что сіз талып қалдыңыз қошқардың жаны шығып кетті ой бәсе солай болу керек деп айтады дейді. Бір мына біз мынау мұнай саласында істеймізғо Есентай дейтін шал бар Құнан орыс. Біздің БЖБда .......айдап пенсияға шығып кетті. Аздап лениннің суын енді ол шалда ұрып жүретін. О заманда гаи жоқпа білмеймін енді. Қазіргі адамдар ішетін болса, гаи ұстайдығо. Содан олар мас болып, қисаңдап бірдеңе бүлдірмейді бірақ, перегар обязательно болады.
Нәжімедин Аманқосов	▶	со бір күні / ^уосы бір бжб мекемесі / ашылып жатқан кезде →// диспешерскийге / жаңағы миличко дейтін болады ғо // ^уотыратын / соның алдына келсе →/ миличко иісін сезіп қалғанғо↓/// аға / қызарып кетіпсізғо / деген ^йекен↓/// біз хамелеонбыз депті↓/// қәзір сенің алдыңа келгенде / қызарамыз депті↓/// бастықтарды көрсек / көгереміз деп айтад дейт →// далаға шықсақ / ағарамыз / біз хамелеон депті↓///	сол ͡ б̊ір ͡ гүнү / ^уосұ ͡ б̊ір бжб̊ мекемесі / ашылыб̊ ͡ жатқаң ͡ гезде →// дійспешерскійге / жаңағы мыйлыйчко дейтім ͡ болады ͡ ғой // ^уотұратын / сонұң алдына ͡ гелсе →/ мыйлыйчко / ійісін сезіп қалғаң ͡ ғой↓/// аға / қызарып кетіп̊сіз ͡ ғой / деген ^йекен↓/// біз / хамелеомбұз депті↓/// қәзір / сенің алдыңа ͡ гелгенде / қызарамыз депті↓/// бастықтарды ͡ гөрсөк / көгөрөміз деб̊ ͡ айтад ͡ дейді →// далаға ͡ шық̊сақ / ағарамыз / біз хамелеон депті↓///	Со бір күні осы бір БЖБ мекемесі ашылып жатырған кезде, диспетчерскийге жаңағы ........ дейтін болдығо отыратын соның алдына келсе, ....... иісін сезіп қалғанғо. Аға қызарып кетіпсізғой деген екен. Біз хамелеонбыз депті. Қазір сенің алдыңа келгенде қызарамыз депті. Бастықтарды көрсем көгереміз деп айтад дейді, далаға шықсақ ағарамыз хамелеон депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	содан / бір ^уол ^йенді / таза болған ^уоқиға // байағы сабқоз / тарап кетіп →// сөйтіп атқан кезде / бір жігіт / қалаға көшіп кетіпті →// қалаға көшіп келіп // сосын ^йенді / ^уөзі сірә ^уоқу бітірмеген // қойдан басқа ^йенді / дым бақпаған // келіншегі де дәл ^уөзі сійақты↓/// ^йекеуі де ^уөндіріске жұмысқа кіріп кетіпті↓///	содан / бір ^уол / ^йенді / таза / б̊олған ͡ оқыйға // байағы сабқоз тарап кетіп →// сөйтүб̊ ͡ жатқаң ͡ гезде / біржігіт / қалаға ͡ гөшүп кетіпті →// қалаға ͡ гөшүп келіп // сосұн ^йенді / ^уөзү сірә ^уоқұу ͡ б̊ітірмеген // қойдам ͡ басқа ^йенді / дым бақпаған // келіншегі ͡ де дәл ^уөзү ͡ сыйақты↓/// ^йекеуү ͡ де ^уөндүрүске жұмұсқа ͡ гіріп ͡ кетіпті↓///	Содан бір ол енді таза болған оқиға баяғы совхоз тарап кетіп, сөйтіп жатқан кезде бір жігіт қалаға көшіп кетіпті, қалаға көшіп келіп сосын енді өзі сірә оқу бітірмеген қойдан басқа енді дым бақпаған келіншегіде дәл өзі сияқты. Екеуіде өндіріске жұмысқа кіріп кетіпті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	енді / таныс бірдеңе тапқан шығар →//^уол кезде / таныстың да / керегі шамалы ^уөндіріске↓/// келіншегі ... жұмысқа кіріп кетіпті↓/// содан жаңағы ^йелдер айтатын көрінет ↓/// жаңағы .... / балалар / апа сіз ^уосы жерде / шәйді қойып / телефонға жауап беріңіз // иә қалған затты / ^уобходты ^уөзіміз қатырамыз депті↓///	^йенді / таныс ͡ пірдеңе тапқан шығар →// ^уолгезде / таныстың ͡ да / керегі шамалы ^уөндүрүске↓/// келіншегі ... жұмұсқа ͡ гіріп кетіпті↓/// содан жаңағы ^йелдер / айтатың ͡ гөрүнөдү ↓/// жаңағы .... / балалар / апа сіз ^уосұ ͡ жерде / шәйді ͡ ғойұп / телефоңға жауап ͡ періңіз // ійә / қалған затты / ^уобходты ^уөзүмүз ͡ ғатырамыз ͡ депті↓///	Енді таныс бірдеңе тапқан шығар, ол кезде таныстың керегі шамалы өндіріске. Келіншегі ........ жұмысқа кіріп кетіпті. Содан жаңағы кісілер айтатын көрінеді ......... балалар апа сіз осы жердегі шәйді қойып телефонға жауап беріңіз қалған затты обходты өзіміз қатырамыз депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	содан / бұгісі іште қалат // бір күні ішке бір / аа^уорталықтан звондапты↓/// беларусь барат // қайтарып жібер деп →// жақсы депті // сөйтіп жатқанша болмаған / бір кісі / кіріп келіпті ішке // ассалаумағалейкум алейксалам амандасат↓///	содан / бұлгісі / іште ͡ қалады // біргүнү / ішке бір / аа ^уорталықтан звондапты↓/// беларұусь барады / қайтарыб̊ ͡ жіб̊ер ͡ деп →// жақ̊сы ͡ депті // сөйтүб̊ ͡ жатқанша ͡ б̊олмаған / біргісі ͡ гіріп ͡ келіпті / ішке // ассалаумағалейкүум алейксалам амандасады↓///	Содан бұл кісі іште қалады бір күні ішке бір орталықтан звондапты. Беларусь барады қайтарып жібер деп, жақсы депті сөйтіп жатқанша болмаған бір кіс кіріп келіпті ішке ассалаумағалейкум алейксалам амандасады.
Нәжімедин Аманқосов	▶	байағы ауылда ^уөскен адам // кел / жоғары шық дейт // шәй іш дейт // шәйін берет // бір сағаттың үстінде ^ұуақыт ^уөтет↓///^уорталықтан қайттан звонок келет↓/// беларусь барды ма деп // жаңағы апай / айтат дейт // жоқ келген деп↓/// телефонды қойып тастап →// жаңағы кісі ^уотұрып // апа беларусь менғо десе →// қасқа мен сені / қазақ шығар деп ^уотсам // деп айтады дейт↓/// ^уол беларусь деген / ұлт деп ^уойлағанғо↓/// анау / беларусь тракторды айтқан ^уорталық↓///	байағы / ауұлд'өскөн адам // кел / жоғары шық ͡ дейді // шәй ͡ іш ͡ дейді // шәйім ͡ береді // бір сағаттың үстүндө / ^ұуақыт ͡ өтөдү↓/// ^уорталықтаң ͡ ғайттан / звонок келеді↓/// беларұусь барды ͡ ма ͡ деп // жаңағ'апай айтады ͡ дейді // жоқ / келген ͡ деп↓/// телефондұ қойұп ͡ тастап →// жаңағы ͡ гісі ^уотұрұп // апа / б̊еларұусь / мең ͡ ғой ͡ десе →// қасқа / мен сені / қазақ̊ ͡ шығар / деп ͡ отырсам // деб̊ ͡ айтады ͡ дейді↓/// ^уол беларұусь деген / ұлт деп ^уойлағаң ͡ ғой↓/// анау / беларұусь тракторды ͡ айтқан / ^уорталық↓///	Баяғы ауылда өскен адам кел жоғары шық дейді шәй іш дейді шәйін береді бір сағаттың үстінде уақыт өтеді. Орталықтан қайтадан звонок келеді. Беларусь бардыма деп жаңағы апай айтады дейді жоқ келген деп. Телефонды қойып тастап, жаңағы кісі тұрып апа Беларусь менғо десе, қасқа мен сені қазақ шығар деп отсам деп айтады дейді. Ол Беларусь деген ұлт деп ойлағанғой. Анау Беларусь тракторды айтқан орталық.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: маңқыстау әзілдерін жинақтаушы / ^йерекең қорабаев деген / ағамыз барғо↓/// сол бір депутат / жақында ^уосы / телефон шал / соққан // соған амандасып ^уосы / ^йереке сен ^уосы / әлеуметтік желіден түспейсің // жазасыңда жатасың →// жазасыңда жатасың депті↓///	ж: маңғыстау ͡ әзілдерін ͡ жыйнақтаушұ / ^йерекең ͡ ғораб̊аев деген / ағамыз ͡ б̊ар ͡ ғой↓/// сол бір депутат / жақында ^уосұ / телефон ͡ соққан // соған амандасып ^уосұ / ^йереке сен ^уосұ/ әлеумөттүг ͡ желіден ͡ түспөйсүң // жазасың ͡ да ͡ жатасың →// жазасың ͡ да ͡ жатасың ͡ депті↓///	Ж: Маңғыстау әзілдерін жинақтаушы Ерекең Қорабаев деген ағамыз барғо. Сол бір депутат жақында осы телефон шал соққан соған амандасып осы Ерекең сен осы әлеуметтік желіден түспейсің жазасыңда жатасың, жазасыңда жатасың депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сіз соны / қарап ^уотырасызба // күнде дегенғо →// қарап ^уотырасыз ба / иә / күнде қарап ^уотырамын десе →// ^уонда сіздің де / шаруаңыз шамалы ^йекен // деп айтты дейт↓/// сосын мына / қызылорда ^уоблысы →// шиелі ауданының тумасы // ^йеренғайып күзенбаев деген / менің айтыскер ақын құрдасым бар↓///	сіз / сонұ / қарап ^уотұрасыз ͡ б̊а // күндө / дегең ͡ ғой →// қарап ^уотұрасыз ͡ б̊а / ійә / күндө ͡ қарап ^уотұрамын ͡ десе →// ^уонда сіздің ͡ де / шарұуаңыз / шамалы ͡ екен // деб̊ ͡ айтты дейді↓/// сосұн мына / қызылорда ^уоблұсұ →// шійел'ауданының тұумасы // ^йереңғайып күзөмбаев деген / менің айтыскер ақың ͡ ғұрдасым ͡ бар↓///	Сіз соны қарап отырасызба күнде дегенғо, қарап отырасызба иә күнде қарап отырамын десе, онда сіздіңде шараңыз шамалы екен деп айтты дейді. Сосын мына Қызылорда облысы, Шиелі ауданының тумасы Еренғайып Күзенбаев деген менің айтыскер ақын құрдасым бар.
Нәжімедин Аманқосов	▶	қ: иә ^йестуіміз бар↓/// ж: соған / сол жүрсін ағамыздан сұрапты // жүрсін аға / айтыс жиырма ^йекісі / жиырма үші болама деп↓/// жүрсін ағамыз айтат // сен үшін жиырма ^йекісіғой деп↓/// қ: сіз барлығыңыз танитын шығарсыз // мына ^уосы жерде / арғын деген ағам барғо жаңағы↓/// келіп атқан / сол / арекеңнің әкесі / бисен дейтін кісі // ^уөте қатты сөйлейтін адам ^йет↓/// тие берсін →// сөзіміз ауыр болмасын↓/// иә иә	қ: ійә ^йестүуүмүз ͡ б̊ар↓/// ж: соған / сол жүрсүн / ағамыздан сұрапты // жүрсүн аға / айтыс / жыйырм'екісі / жыйырм'үшү бола ͡ ма ͡ деп↓/// жүрсүн ағамыз айтады // сен үшүн жыйырм'екісі ͡ ғой деп↓/// қ: сіз ͡ б̊арлығыңыз / таныйтын шығарсыз // мына ^уосұ жерде / арғын деген ағам бар ͡ ғой жаңағы↓/// келіб̊ ͡ жатқан / сол / арекеңнің әкесі / бійсен дейтің ͡ гісі // ^уөтө қатты сөйлөйтүн адам ^йеді↓/// тійе ͡ б̊ерсін →// сөзүмүз ауұр ͡ б̊олмасын↓/// ійә / ійә	Қ: Иә естуіміз бар. Ж: Соған сол Жүрсін ағамыздан сұрапты Жүрсін аға айтыс жиырма екісі жиырма үші болама депті. Жүрсін ағамыз айтады дейді сен үшін жиырма екісіғой деп. Қ: Сіз барлығыңыз танитын шығарсыздар мына осы жерде Арғын деген ағам барғо жаңағы. Келіп жатқан сол Арекеңнің әкесі Бисен деген өте қатты сөйлейтін адам еді. Тие берсін, сөзіміз ауыр болмасын. Иә иә
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: жыршы арғын бисенов ағамыз↓/// қ: жыршы арғын бисен↓/// бисен дейтін шал / қатты сөйлейтін ^йет↓/// сапқоздың қарауыттың басында / бір кісі ауырып қалып / сондай сырқаттанып қалт // әпераційадан келт / дегесін әбедке жақын / көңілін сұрап кетейінші деп / барыпты↓///	ж: жыршы / арғын бійсенов ағамыз↓/// қ: жыршы / арғын бійсен↓/// бійсен дейтін шал / қатты сөйлөйтүн ͡ еді↓/// сапқоздұң / қарауұттұң басында / біргісі / ауұрұп ͡ қалып / сондай / сырқаттанып қалды // операсыйадаң ͡ гелді дегесін / об̊едке жақын / көңүлүн сұрап кетейінші ͡ деп / барыпты↓///	Ж: Жыршыл Арғын Бисенов ағамыз. Қ: Жыршыл Арғын Бисен. Бисен дейтін шал қатты сөйлейтін шал еді. Совхоздың Қарауыттың басында бір кісі ауырып қалыпты сондай сырқаттанып қалды операциядан келді дегенсін обедке жақын көңілін сұрап кетейінші деп барыпты.
Нәжімедин Аманқосов	▶	сол / көңілін сұрап кетейін деп / барған ^йекен // ^йенді қапелімде жаңағы / үйінде / ^йенді ^йет / ^йештеңе жоқ →// жаңағындай мәнній кашы ма // бірдеңелерді нетіп жатқан көрінет↓/// со жаңағы кісі ^йенді / бір жағынан ақталып жатырма / әлде действительно диета ма / ^йенді ^уоны білмейм↓/// солай солай ^уөткенде / ауырып қалдым →// сөйттім →// сөйттім ^уөтімді алдырып тастадым депті↓/// содан ^уосы / диета ^уосындай тамақтарды жеймін деп↓/// а болат / болат деп // шәйін ішіп кетіп қалыпты↓///	сол / көңүлүн ͡ сұрап / кетейін ͡ деп / барған ͡ екен // ^йенді / қәпелімде жаңағы / үйүндө / ^йенді ^йет / ^йештеңе жоқ →// жаңағындай / манный ͡ кашы ͡ ма // бірдеңелерді / нетіб̊ ͡ жатқаң ͡ гөрүнөдү↓/// сол / жаңағы ͡ гісі ^йенді / бір жағынан ақталыб̊ ͡ жатыр ͡ ма / әлде действійтельно дійета ͡ ма / ^йенді ^уонұ / б̊ілмеймін↓/// солай / солай ^уөткөндө / ауұрұп қалдым →// сөйттүм →// сөйттүм ^уөтүмдү / алдырып тастадым депті↓/// содан ^уосұ / дійета ^уосұндай тамақтарды жеймін деп↓/// а болады / болады ͡ деп / шәйін ͡ ішіп кетіп қалыпты↓///	Сол көңілін сұрап кетейін деп барған екен енді қапелінде жаңағы үйінде енді ет ештеңе жоқ, жаңағындай манная кашама бірдеңелерді етіп жатырған көрінеді. Со жаңағы кісі енді бір жағынан ақталып жатырма әлде действительно диетадама енді оны білмеймін. Солай солай өткенде ауырып қалып, сөйттім, сөйттім өтімді алдырып тастадым деп. Содан осы диета осындай тамақтарды жеймін деп. А бопты бопты деп шәйін ішіп кетіп қалыпты.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: ^йекі мың бесте / ауылға бара жаттым да // жолда бензинім таусылып қалт↓/// газ да құймағам көлікке →// содан / қол көтердім // бір мәшине келіп тұра қалт // ішінен ақшымыраудың атақты айтқыры ақбуда жемей дәриссалам деген бөлем ^йекен ^йенді↓/// былай қарағанда әкеміздей болат↓/// әкемізден үлкен↓/// амандасып / сосын бензин таусылып қалт дедім↓/// шелегің бар ма дет // жоқ дедім↓/// шіләңгің барма дет // жоқ дедім↓/// сөйтсем дәкең айтат // сенде ауыздан басқа / дым жоқ ^йекенғо деп↓///	ж: ^йекімың бесте / ауұлға ͡ б̊ара жаттым ͡ да // жолда ͡ б̊ензійнім / таусұлұп ͡ қалды↓/// газ ͡ да / құймағам ͡ гөлүккө →// содан / қол ͡ гөтөрдүм // бір мәшійне ͡ геліп / тұра ͡ ғалды // ішінен / ақ̊шымыраудұң атақты ͡ айтқыры / ақбұуда жемей дәрійссалам деген / бөлөм ͡ екен ^йенді↓/// былай ͡ ғарағанда / әкеміздей ͡ болады↓/// әкемізден үлкөн↓/// амандасып / сосұн / бензійн таусұлұп ͡ қалды ͡ дедім↓/// шелегің бар ͡ ма ͡ деді // жоғ ͡ дедім↓/// шіләңгің бар ͡ ма деді // жоғ ͡ дедім↓/// сөйтčөм / дәкең ͡ айтады // сенде / ауұздан басқа / дым жоқ ^йекең ͡ ғой ͡ деп↓///	Ж: Екі мың бесте ауылға бара жаттымда жолда бензинім таусылып қалды. Газда құймағам көлікке, содан қол көтердім бір мәшине келіп тұра қалды ішінен Ақшымыраудың атақты айтқыры Ақбуда Жемей ........... деген бөлем екен енді. Былай қарағанда әкеміздей болады. Әкемізден үлкен. Амандасып сосын бензин таусылып қалды дедім. Шелегің барма деді жоқ дедім. Шлангаң барма деді жоқ дедім. Сөйтсем Дәкең айтады сенде ауыздан басқа дым жоқ екенғо деп.
Нәжімедин Аманқосов	▶	қ: жәәғы мұнайшы болғасын // мұнай саласынан / кішкене әңгіме айтайық↓/// мына / біздің мекемеде // руы байбоз ^йегеубай дейтін кісі бар↓/// ж: ^йегеубай↓///	қ: жаңағы / мұнайшы ͡ б̊олғасын // мұнай саласынан / кішкене / әңгіме айтайық↓/// мына / біздің мекемеде // ^ұрұуұ / б̊айб̊оз ^йегеуб̊ай дейтің ͡ гісі ͡ б̊ар↓/// ж: ^йегеуб̊ай↓///	Қ: Жаңағы мұнайшы болғасын мұнай саласынан кішкене әңгіме айтайық. Мына біздің мекемеде руы байбоз Егубай дейтін кісі бар. Ж: Егубай.
Нәжімедин Аманқосов	▶	қ: ^йегеубай↓/// бұл кісі де / былай жәңәгі / тілі ұудай // қатты сөйлейт да бірақ / ^йенді көп күліп ^йештеңеге / ^йешкімге бір / былай бесеубет / әңгіме айтпайтын адам↓/// содан ана бізде ана ^уойы жоғары дейтін / ^йекке бөлінеді ғо // сол бір ^уөзеннің ^уойында ...^йекі менен төрт / жоғарыда бір мен үш↓///	қ: ^йегеуб̊ай↓/// бұл / кісі ͡ де / былай жаңағы / тіл'ұудай // қатты сөйлөйт ͡ те / б̊ірақ / ^йенді ͡ гөп ͡ күлүп / ^йештеңеге / ^йешкімге ͡ б̊ір / былай бейсауат / әңгім'айтпайтын адам↓/// содан / ана / бізді / ана ^уойұ жоғары дейтін / ^йекіге ͡ б̊өлүнөді ͡ ғой // солбір ^уөзөннүң ^уойұнда ... ^йекі менен төрт / жоғарыда / бір мен үш↓///	Қ: Егубай. Бұл кісіде былай жаңағы тілі удай қатты сөйлейдіда бірақ енді көп күліп ештеңеге ешкімге бір былай бесеубет әңгіме айтпайтын адам. Содан ана бізде ана ой жоғары дейтін екіге бөлінедіғой сол бір өзеннің ойында ....... екі менен төрт жоғарыда бір мен үш.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ана шопырлардың бәрі / жоғарыда жүргенді жақсы көрет↓/// жері тегіс кішкене →// ана ^уойға көп түскісі келмейт↓/// ыссының кезінде / ^уой ыссы болат деп↓/// соны ^йерекең / бұрын сабқозда істеген // андай қулықты көп білмейт →// ^уөндірістің шопырлары сійақты ^йемес↓/// содан келет та жаңағы / тіп-тікке кантордың алдына қойып қойадығо / мәшинені әкелет та↓/// сол шыққан адам / шығат та // ^уойға бірдеңеге / ^уо / ^йереке дейт та / кете берет↓/// соның қасында ^уөзінің бір / ағайын / дәкең дейтін ағасы бар↓///	ана шопырлардың бәрі / жоғарыда жүргөндү / жақ̊сы ͡ гөрөдү↓/// жері тегіс кішкене →// ана ^уойға / көп түскүсү ͡ келмейді↓/// ыссының ͡ гезінде / ^уой ыссы ͡ б̊олады ͡ деп↓/// сонұ ^йерекең / бұрұн собхозд'істеген // андай ͡ ғұулұқтұ / көп пілмейді →// ^уөндүрүстің шопұрлары сыйақты ^йемес↓/// содаң ͡ гелет ͡ те жаңағы / тіп-тіке / контордұң алдына / қойұп ͡ қойады ͡ ғой / мәшійнені / әкеледі ͡ де↓/// сол шыққан адам шығады ͡ да // ^уойға / б̊ірдеңеге / ^уо ^йереке дейді де / кете ͡ б̊ереді↓/// сонұң ͡ ғасында ^уөзүнүң бір / ағайын / дәкең дейтін ағасы ͡ б̊ар↓///	Ана шопырлардың бәрі жоғарыда жүргенді жақсы көреді. Жері тегіс кішкене, ана ойға көп түскісі келмейді. Ыссының кезінде ой ыссы болады деп. Соны Ерекең бұрын совхозда істеген андай қулықты көп білмейді, өндірістің шопырлары сияқты. Содан келедіда жаңағы тіп-тікке кантордың алдына қойып қойадығо мәшинені әкеледіда. Сол шыққан адам шығадыда ойға бірдеңеге о Ереке дейдіда кете береді. Соның қасында бір өзінің ағайын Дәкең дейтін ағасы бар.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ол шал кішкене / қулау // кантордың артына қойып қойып // постойанно жәйләп / жәйләп жұмыс шыққан кезде / қала берет↓/// сонан / бір барат →// ^йекі барат →// үш барат / байағы ағайын шал / тырп ^йетпейт↓/// ^йекі ^йерекең / салдырлап кетіп баратыр↓/// со бір күні айтыптығо // дәке депті // иә ^йегубайжан не болт деген ^йекен // мені шешем / ^уойда туған жоқ депті↓///	^уол шал / кішкене ͡ құулау // контордың артына ͡ ғойұп қойұп // постойанно жайлап / жайлап / жұмұшшыққаң ͡ гезде / қала ͡ б̊ереді↓/// сонан / бір ͡ б̊арады →// ^йекі ͡ б̊арады →// үш барады / байағы / ағайын шал / тырп ͡ етпейді↓/// ^йекі ^йерекең / салдырлап кетіп ͡ пара ͡ жатыр↓/// сол ͡ бір ͡ гүнү / айтыпты ͡ ғой // дәке депті // ійә ^йегүуб̊айжан не ͡ б̊олдұ деген ͡ екен // мені шешем / ^уойда тұуған жоқ / депті↓///	Ол шал кішкене қулау кантордың артына қойып қойып постоянно жайлап жұмыс шыққан кезде қала береді. Сонан бір барады, екі барады, үш барады баяғы ағайын шал тырп етпейді. Екі Ерекең салдырлап кетіп барады. Со бір күні айтыптығой Дәке депті иә Егубайжан не болды деген екен мені шешем ойда туған жоқ депті.
Нәжімедин Аманқосов	▶	^уол ^йенді / түсінген адамға / дұрыс әңгімеғо↓/// бірде / ^йертеректе жаңағы / ^уөзімнің жаңағы қара әкем / шәріп дейтін кісінің / сөзін айтып кетейін↓/// қарақұттың басында / жетпіс сегіз →// жетпіс тоғызыншы жылдардың жобалары // қарақұдық құрылған кез↓/// садақа болат // ^уо кездегі шалдар / жиналып жаңағы / садақаға барат↓///	^уол ^йенді / түсүңгөн ͡ адамға / дұрұс әңгіме ͡ ғой↓/// бірде / ^йертеректе жаңағы / ^уөзүмнүң жаңағы қара / әкем / шәріп дейтің ͡ гісінің / сөзүн айтып кетейін↓/// қарақұттұң басында / жетпіс сегіз →// жетпіс тоғұзұншы жылдардың жоб̊алары // қарақұдұқ құрұлғаң ͡ гез↓/// садақа ͡ б̊олады // ^уо кездегі шалдар / жыйналыб̊ ͡ жаңағы / садақаға ͡ б̊арады↓///	Ол енді түсінген адамға дұрыс әңгімеғо. Бірде ертеректе жаңағы өзімнің жаңағы қара әкем Шәріп дейтін кісінің сөзін айтып кетіп еді. Қарақұттың басында жетпіс сегіз, жетпіс тоғызыншы жылдардың жобалары арақұдық құрылған кез. Садақа болады ол кездегі жиналып жаңағы садақаға барады.
Нәжімедин Аманқосов	▶	садақаға барғаннан гейін / кәзір ^йенді / ^уондай шалдарды көп кездеспейт↓/// садақаға баратын ^йекі-үш шал болат↓/// ^йекі-үш шал болса да / жаңағы карта ^уойнағанын айтып →// не болмаса түйесінің қай ^йерде көргенін айтат↓/// ал ^уол кездегі шалдар / бір-бірін дінмен сынап ^уотырады ^йекен↓/// себебі / ар жағында кішкене / бұлар ^йенді мына / неден арабша сауат алған адамдарғо↓///	садақаға ͡ б̊арғаннаң ͡ гейін / қәзір ^йенді / ^уондай шалдарды ͡ гөп кездеспейді↓/// садақаға ͡ б̊аратын ^йек'үш- шал болады↓/// ^йек'үш- шал болса ͡ да / жаңағы / карт'ойнағанын ͡ айтып →// не ͡ б̊олмаса түйөсүнің / қай жерде ͡ гөргөнүн айтады↓/// ал / ^уолгездегі шалдар / бір-͡ б̊ірін діннен сынап ^уотұрад'екен↓/// себ̊еб̊і / ар жағында кішкене / бұлар ^йенді мына / неден арабша сауат алған адамдар ͡ ғой↓///	Садақаға барғаннан кейін кәзір енді ондай шалдарды көп кездеспейді. Садақаға баратын екі-үш шал болады. Екі-үш шал болсада жаңағы карта ойнағанын айтып, не болмаса түйесінің қай жерде көргенін айтады. Ал ол кездегі шалдар бір-бірін діннен сынап отырады екен. Себебі ар жағында кішкене бұлар енді мына неден арабша сауат алған адамдарғо.
Нәжімедин Аманқосов	▶	содан / біздің жерге бір шал / көшіп келіпті↓/// ^уол шал да сауатты шал көрінет↓/// садақаның үстінде / көпшіліктің ішінде / біздің жаңағы шалдардан / ананы мынаны сұрап →// қайта-қайта / шәке мынау недеген / анау недеген деп сұрап ^уотса →// көкем ^йенді / деңгейінің келгенінше жаңағы / жауап беріпті // жаңағы менің қара әкем↓/// сол / біруақытта айтыпты // ^йенді ^уол кісілердің деңгейі жоғары болған↓/// сен пәленше / мен саған / ^уөзіңе бір сұрақ қойайыншы↓///	содан / біздің жерге ͡ б̊ір шал / көшүп келіпті↓/// ^уол шал ͡ да сауатты шал гөрүнөдү↓/// садақаның ͡ үстүндө / көп̊шүлүктің ͡ ішінде / біздің жаңағы шалдардан / ананы мынаны сұрап →// қайта-ғайта / шәке мынау не ͡ деген / анау не ͡ деген деп / сұрап ^уотырса →// кәкәм ^йенді / деңгейінің ͡ гелгенінше жаңағы / жауап періпті // жаңағы менің қар'әкем ↓/// сол / бір^ұуақытт'айтыпты // ^йенді ^уолгісілердің деңгейі жоғары ͡ б̊олған↓/// сен / пәленше / мен саған / ^уөзүңө ͡ б̊ір сұрақ қойайыншы↓///	Содан біздің жерге бір шал көшіп келіпті. Ол шалыңда сауатты шал көрінеді. Садақаның үстінде көпшіліктің ішінде біздің жаңағы шалдар ананы мынаны сұрап, қайта-қайта Шәке мынау недеген анау недеген деп сұрап отырса, көкем енді деңгейінің келгенінше жаңағы жауап беріпті қара әкем. Сол бір уақытта айтыпты енді ол кісілердің деңгейі жоғары болған. Сен пәленше мен өзіңе бір сұрақ қойайыншы.
Нәжімедин Аманқосов	▶	соған сен / жауап бере алсаң деп↓/// үйбай шәке қойыңыз депті↓/// арабша / үш-төрт ауыз әңгіме айтыпты ^йенді↓/// не деп айтқанын / біз де білмейміс↓/// ана жаңағы / сұрақ қойған адамның / ^уөзі де білмейтін көрінет // ^уойбай шәке ^уоқымаған жерімнен соқтың дептіғо↓/// сонда би деп айтыпты↓/// ^уөзіңнен жасы үлкен →// сауатты адам ^уотырғанда // артыңды қысып ^уотыр / деген сөз депті↓/// қазақша сүй деген сөз ^йекең ғо↓///	соған / сен / жауап пер'алсаң деп↓/// үйб̊ай шәке қойұңұз депті↓/// арабша / үш-төрт ауұз әңгім'айтыпты ^йенді↓/// не деб̊ ͡ айтқанын / біз ͡ де ͡ б̊ілмейміз↓/// ана жаңағы / сұрақ қойған адамның / ^уөзү де ͡ б̊ілмейтің ͡ гөрүнөдү // ^уойб̊ай шәке ^уоқұмаған жерімнен соқтұң / депті ͡ ғой↓/// сонда / былай деб̊ ͡ айтыпты↓/// ^уөзүңнөн жас'үлкөн →// сауатт'адам ^уотұрғанда // артыңды қысып ^уотұр / деген сөз депті↓/// қазақ̊ша / солай деген сөз ^йекең ͡ ғой↓///	Соған сен жауап бере алсаң деп. Үйбай Шәке қойыңыз депті. Арабша үш-төрт ауыз әңгіме айтып беріпті. Недеп айтқанын бізде білмейміз. Ана жаңағы сұрақ қойылған адамның өзіде білмейтін болуы керек ойбай Шәке оқымаған жерімнен соқтың дептіғо. Сонда битіп айтыпты. Өзіңнен жасы үлкен, сауатты адам отырғанда артыңды қысып отыр деген сөз депті. Қазақша ........
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: нәжімедин аға // ^ұуақыт келіп қалған сійақты↓/// ^уөзіңіз / бір-екі ауыз әңгімеңізді айтсаңыз↓/// қ: ^йенді / ^ұуақыт келіп қалған болса →// иә мына / негізі айтылатын әңгіме көп ^йенді →// бірақ мына эфир / жетпей қалып атырғо↓///	ж: нәжімедійн аға // ^ұуақыт келіп қалған сыйақты↓/// ^уөзүңүз / бір-ек'ауұз әңгімеңізд'айтčаңыз ↓/// қ: ^йенді / ^ұуақыт келіп қалғам ͡ болса →// ійә мына / негіз'айтылатын әңгіме ͡ гөп ^йенді →// бірақ / мына / эфир жетпей ғалыб̊ ͡ жатыр ͡ ғой↓///	Ж: Нәжімедин аға уақыт келіп қалған сияқты. Өзіңіз бір-екі ауыз әңгімеңізді айтсаңыз. Қ: Енді уақыт келіп қалған болса, иә мына негізі айтылатын әңгіме көп екенда, бірақ мына эфир жетпей қалып жатырғо.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: нәжімедин аға // ^ұуақыт келіп қалған сійақты↓/// ^уөзіңіз / бір-екі ауыз әңгімеңізді айтсаңыз↓/// қ: ^йенді / ^ұуақыт келіп қалған болса →// иә мына / негізі айтылатын әңгіме көп ^йенді →// бірақ мына эфир / жетпей қалып атырғо↓///	біздер негізі / біргүн / ^йекігүн жырлаб̊ ͡ жүргөн // адамдармыз ͡ ғой↓/// бұндай әңгімелерді↓/// қышқ̊ыл мышқ̊ыл бағдарламасы // ^уөркөндөй бірсін →// ^уөсө ͡ б̊ерсін↓/// ійә / ^уосұ ͡ б̊іздің ͡ ғазақтың →// адайдың шалдарының айтылған →// тауұб̊ ͡ айтылған сөздөрү таусұлмасын↓/// ійә ^уөзүң ͡ де ^уөсө ͡ б̊ер →// ^уөркөндөй бер↓/// бала-шағаңның ͡ ғызығың ͡ гөр↓/// шақырғаныңа ͡ гөп-көп ^ырахмет↓/// басымыз аман →// деніміз / сау →// бауұрұмұз ͡ б̊үтүн / ійә ^йеліміз ^уөркөндөп →// нанымыз гөп ͡ полсұн↓///	Біздер негізі бір күн екі күн жырлап жүрген адамдармызғо. Бұндай әңгімелерді. Қышқыл мысқыл бағдарламасы өркендей бірсін, өсе берсін. Осы біздің қазақтың, адайдың шалдарының айтылған, тауып айтылған сөздері таусылмасын. Иә өзіңде өсе бер, өркендей бер. Бала-шағаңның қызығын көр. Шақырғаныңа көп-көп рахмет. Басымыз аман, деніміз сау, бауырымыз бүтін иә еліміз өркендеп, нанымыз көп болсын.
Нәжімедин Аманқосов	▶	ж: рахмет сізгеде →// үлкен алғыс айтамыз↓/// біздің / бірауыз сөзімізді / жерге тастамай →// бүгін ^йефирімізге келіп →// шалдардың →// замандастарыңыздың →// достарыңыздың әдемі әңгімесін / айтып жатқаныңызға↓/// басыңыз аман →// бауырыңыз бүтін болсын↓/// қашанда аманшылықта →// алла денсаулықпен / жақсылықта жолықтырғай деген тілектеміз↓/// құрметті көрермендер / қышқыл мысқыл бағдарламасының / келесі түсірілімінде кездескенше →// аман-сау болыңыздар↓///	ж: ^ырахмет / сізге ͡ де →// үлкөн алғыс айтамыз↓/// біздің / бірауұс сөзүмүзді / жерге тастамай →// бүгүн ^йефійрімізге ͡ геліп →// шалдардың →// замандастарыңыздың →// достарыңыздың әдем'әңгімесін / айтыб̊ ͡ жатқаныңызға↓/// басыңыз аман →// бауұрұңұз / бүтүм ͡ болсұн↓/// қашанда / аманшылықта →// алла денсаулұқпөн / жақ̊сылықта жолұқтұрғай деген тілектеміз↓/// құрметті ͡ гөрөрмөндер / қышқ̊ыл мысқыл бағдарламасының / келесі түсүрүлімінде ͡ гездескенше →// аман-сау ͡ б̊олұңұздар↓///	Ж: Рахмет сізгеде, үлкен алғыс айтамыз. Біздің бір ауыз сөзімізді жерге тастамай, бүгін ефирімізге келіп, салдардың, замандастарыңыздың, достарыңыздың әдемі әңгімесін айтып жатқаныңызға. Басыңыз аман, бауырыңыз бүтін болсын. Қашанда аманшылықта, Алла денсаулықпен жақсылықта жолықтырғай деген тілектеміз. Құрметті көрермендер қышқыл мысқыл бағдарламасының келесі түсірілімінде кездескенше, аман-сау болыңыздар.
Нұрділдә Ораз	▶	ы:ы рахмет→/ сұрағыңызға→/ жалпы бұл жол картасы және ішк'істер органдардағы реформаны бастамас бұрұн→/ бұнұң шығу тегін →// ^уоның жалпы→/ ы: қазір қаншалықты заңды→/ ы:және жүйөлі жұмыс жасап жатқанын айтагетейік ↓ /// ↑ ы: мәселен→/ қазақстан ^й елі ы: быйыл ^уотұз жылдық тәуелсіздігін тойлайын деп отұр→/ бұйырса ↓ /// ↑ сіздер білесіздер→ бұдан ͡ да бұрұн ішк'істер ^уоргандары саласы болсын→/ құқұқ қорғау ^уоргандары саласы болсын→/ реформалар жүргүзілген/ және бұл сол реформалардың заңды жалғасы ͡ деп ͡ қабылдау ͡ керек ↓ /// ↑ бұл→/ бір↓ ///	↑^ырахмет͡ čұрағыңызға → // жалпы͡ б̊ұл жолгартасы / және ішк'істер ^уоргандардағы ^іреформаны͡ б̊астамас͡ пұрұн →// бұнұң шығұу тегіне → // ^уонұң жалпы → / қәзір͡ ғаншалықты заңды → // және жүйөлү жұмұшшасаб̊͡ жатқанын → // айта͡ гетейік ↓ /// ↑ мәселен → / қазағыстан ^йелі → / быйыл ^уотұжжылдық тәуөлсүздүгін / тойлайын деб̊͡ отұр → // бұйұрса ↓ /// ↑ сіздер͡ б̊ілесіздер → / бұдан ͡ да͡ б̊ұрұн // ішк'істер ^уоргандары саласы͡ б̊олсұн → // құқұқ ͡ қорғау ^уоргандары саласы͡ б̊олсұн → // ^іреформалар жүргүзүлгөн → // және͡ б̊ұл сол ^іреформалардың заңды ͡ жалғасы ͡ деп → // қаб̊ылдау͡ герек ↓ /// ↑ бұл / бір ↓ ///	Рахмет сұрағыңызға, жалпы бұл жол картасы және ішкі істер органдарындағы реформаны бастамас бұрын бұның шығу тегіне, оның жалпы қазір қаншалықты заңды және жүйелі жұмыс жасап жатқанын айта кетейік. Мәселен, Қазақстан елі биыл 30 жылдық тәуелсіздігін тойлайын деп отыр, бұйырса. Сіздер білесіздер, бұдан да бұрын ішкі істер органдары саласы болсын, құқық қорғау органдары саласы болсын реформалар жүргізілген және бұл сол реформалардың заңды жалғасы деп қабылдау керек. Бұл бір.
Нұрділдә Ораз	▶	екіншіден ы:→/ кез-келген азамат ым: →/ ^уөзүнүң хұқұғын және бостандығын→// төрдө тұрғанын қалайт ы: және мемлекет ^уосыған барынша күш салуы керек ↓ /// ↑ себебі→/ азаматтардың хұқұқтары мен бостандықтары төрде тұрмайтын болса→/ ^уонда экономикалық даму ͡ да→/ бизнестік даму ͡ да→/ болмаса түрлү→/ жаңағы→/ а: инвестицыйаның да келуі ^йекіталай /// ы: міне→/ ^уосы бағытта ішк'істер ^уоргандарына артылған үлкөн жүктердің бірі→/ ^уол азаматтардың расымен ͡ де→// ы: хұқұқтары мен бостандықтарын сақтай ^уотырып→/ ^й елімізде қылмыстың болмауұн→/ және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ^йету арқылы→/ мемлекеттің жалпы қауүпсіздігін үлкөн деңгейде қамтамасыз ^й ету→/ бұл үлкөн жүк↓ ///	↑ ^йекіншіден / кезгелген азамат → / ^уөзүнүң͡ ғұқұғұн және͡ б̊остандығын → // төрдө тұрғаның ͡ ғалайды // және мем^ілекет ^уосұғам͡ барынша гүш ͡ салұуұ ͡ герек ↓ /// ↑ себ̊еб̊і / азаматтардың͡ ғұқұқтары мем͡ бостандықтары төрдө тұрмайтым͡ болса → // ^уонда ^йекономыйкалық дамұу ͡ да → // бійзнестік дамұу͡ да → // болмаса түрлү / жаңағы / ійнвестійсійаның͡ да͡ гелүуү ^йекіталай ↓ /// ↑ міне / ^уосұ ͡ б̊ағытта ішк'істер ^уоргандарына артылған үлкөн жүктөрдүң бірі → // ^уол азаматтардың ^ырас^ымен ͡ де → // құқұқтары мем ͡ бостандықтарын сақтай ^уот^ұрұп → // ^йел^імізде ͡ ғылмыстың болмауұн → // және ͡ ғоғамдық қәуүп̊сүздүкті ͡ ғамтамасыз ^йетүу арқылы → // мем^ілекеттің жалпы қәуүп̊сүздүгін үлкөн деңгейде қамтамасыз ^йетүу → // бұл үлкөн жүк ↓ ///	Екіншіден, кез-келген азамат өзінің құқығын және бостандығын төрде тұрғанын қалайды және мемлекет осыған барынша күш салуы керек. Себебі азаматтардың құқықтары мен бостандықтары төрде тұрмайтын болса, онда экономикалық даму да, бизнестік даму да, болмаса, түрлі жаңағы инвестицияның да келуі екіталай. Міне осы бағытта ішкі істер органдарына артылған үлкен жүктердің бірі ол - азаматтардың расымен де, құқықтары мен бостандықтарын сақтай отырып елімізде қылмыстың болмауын және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету арқылы мемлекеттің жалпы қауіпсіздігін үлкен деңгейде қамтамасыз ету. Бұл - үлкен жүк.
Нұрділдә Ораз	▶	ал ^йенді мынау→/ ішк'істер ^уоргандарын реформасына байланысты соған ^уоралайық→/ ^йекімың ^уон тоғұзұншы жылы бұл/ ым... ^й елбасы→/ көшбашшымыз→/ нұрсұлтан әбішұлы назарбаевтың бастамасымен→/ алғашқы ^уосұ жол картасы қабылданған болатын↓ /// ↑ бұл жол картасында үлкөн тоғұз тараудан және/ түрлү жүзелуге жуұқ→// ы:, ы: баптардан→/ бағыттардан→/ айдарлардан тұрат деп айтсақ болады. ^уөйткөнү ^уоның ^уөзүнүң жай ғана бір→/ кішкентай ы: бабының ^уөзі үлкөн бір шара→/ ^уоған қаншама қаржы талап ^й етілет→// ^уоның ы: кейбір қаржы талап ^й етілмейтін жерлерде ұйұмдастырушылық ы... және коммуникативтік сұрақтар→/ ы: міне→/ ^уосындай үлкөн→/ былай айтқанда→/ құжат ↓ /// ↑ бұл үш жылға арналған→// быйыл →/міне→/ желтоқ̊сан айында айақталат↓ /// ↑ ^й енді Ым:→// жол картасы бойынша→/ ым... нақты шараларға келетін болсақ→/ сіздер білесіздер→/ ішк'істер ^уоргандары ^й ең алдымен→/ ы: халықтың тарапынан бір сынға ілініп жүргені→/ ы... →/	↑ал ^йенді мынау / ішк'істер ^уоргандарын ^іреформасына ͡ б̊айланысты / соған ^уоралайық → // ^йекі мың ^уон тоғұзұншы жылы ͡ б̊ұл → // ^йелб̊асы / көшпашшымыз / нұрсұлтан әб̊ішұлұ назарб̊аевтың бастамасымен → // алғашқы ^уосұ жолгартасы қаб̊ылдаңғам ͡ болатын ↓ /// ↑ бұл жолгартасы үлкөн тоғұз тараудан → // және түрлү жүз ^йелүугө жұуұқ баптардан / бағыттардан / айдарлардан тұрады деб̊ ͡ айтčақ ͡ полады ↓ /// ↑ ^уөйткөні → / ^уонұң ^уөзүнүң жәйғана͡ б̊ір → // кішкентай баб̊^ының ^уөзү үлкөм ͡ бір шара // ^уоғаңғаншама ͡ ғаржы талаб̊ ͡ ет^іледі → // ^уонұңгейб̊ір → / қаржы талаб̊ ͡ етілмейтін жерлерде // ұйұмдастырұушұлұқ → / және / комұуныйкатыйвтік̊ ͡ сұрақтар // міне / ^уосұндай үлкөн / былай айтқанда / құжат ↓ /// ↑ бұл үшшылға арналған → // быйыл /міне/ желтоқ̊сан айында айақталады ↓ /// ↑ ^йенді // жолгартасы ͡б̊ойұнша / нақты шараларға ͡ гелетім ͡ болсақ → // сіздер ͡ б̊ілесіздер /// ішк'істер ^уоргандары ^йең алдымен → // халықтың тарапынам ͡ бір сыңға іл^ініп жүргөнү //	Ал енді мынау, ішкі істер органдарын реформасына байланысты соған оралайық. 2019 жылы бұл Елбасы, көшбасшымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бастамасымен алғашқы осы жол картасы қабылданған болатын. Бұл жол картасында үлкен 9 тараудан және түрлі 150-ге жуық баптардан, бағыттардан, айдарлардан тұрады деп айтсақ болады. Өйткені оның өзінің жай ғана бір кішкентай бабының өзі үлкен бір шара. Оған қаншама қаржы талап етіледі. Оның кейбір қаржы талап етпейтін жерлерінде коммуникативтік сұрақтар, міне осындай бір үлкен, былай айтқанда, құжат. Бұл үш жылға арналған, биыл желтоқсан айында аяқталады. Енді жол картасы бойынша нақты шараларға келетін болсақ. Сіздер білесіздер, ішкі істер органдары ең алдымен халықтың тарапынан бір сынға ілініп жүргені.
Нұрділдә Ораз	▶	ішк'істер ^уоргандарының саны көб→/ сапасыз жұмұс істейт→/ болмаса→/ ы ... жаңағы→/ адам басына шаққан гезде→/ ы... қызметкерлердің қарасы көб деген сыйақты әңгімелер жиі айтылатын ↓ /// ↑ ^уосыған байланысты біз ^й ең алдымен→/ мына жол картасында ^уосыған ^уорай/ ы... ішк'істер ^уоргандарының жалпы санын 11 пайызға қысқарттық↓ /// ↑ ы... қылмыстық атқару жүйөсі →/ ^уон пайызға қысқарды ↓ /// ↑ ы... мың біржүссексен лауазымдық башшылық құрамы қысқарды ↓ /// ↑ ым: бірақ бұл жерде бір ғана нәрсені айта ͡ гету керек→/ ^й енді полицейлерде бұрұн/ вакансыйа деп айтамызғой→/ бос ^уорұн тұратын→/ қызметтер→/ ы... сол қызметтер көп болатын→/ міне сол лауазымдар қысқарып/ ақыр соңында→/ былай айтқанда→/ нақты ұйұмдастырушылық штаттық жұмұс жасалып/ ы... сөйтүп біз→// ы... «ауада» тұратын вакансыйалардан→/ ада болдық ↓ /// ↑ ы... қазіргі гүні жүзмың адамға шаққанда→/ ы: төртжүж ͡ жетпіспір үшшүс ͡ тоқ̊санүшке дейін қысқарып ^уотұр→/ қызметкерлердің саны. йағный бұрын төртжүж ͡ жетпіспір болса→/ жүзмың адамға шаққанда→/ қазір үшшүс ͡ тоқ̊санүш полицыйа қызметкері→ //	ішк'істер ^уоргандарының саны ͡ гөб̊ → // сапасыжжұмұс істейді → // болмаса / жаңағы / адам бас^ына шаққаңгезде→ // қызметкерлердің ͡ ғарасы͡ гөб̊ деген сыйақты әңгімелер жійі айтылатын ↓ /// ↑ ^уосұғам ͡ байланысты / біз ^йең алдымен → // мына жолгартасында / ^уосұған ^уорай → // ішк'істер ^уоргандарының жалпы санын / ^уомбір пайызға ͡ ғысқарттық ↓ /// ↑ қылмыстығ ͡ атқарұу ͡ жүйөсү → // ^уон пайызға͡ ғысқарды ↓ /// ↑ мыңбір ͡ жүссексен ^ылауазымдық ͡ пашшылық құрамы ͡ ғысқарды ↓ /// ↑ бірақ / бұл ͡ жерде / бірғана нәрсені / айта ͡ гетүу ͡ герек → // ^йенді палійцейлерде ͡ б̊ұрұн/ вакансыйа ͡ деб̊ ͡ айтамыз ͡ ғой → // бос ^уорұн тұратын → // қызметтер / сол ͡ ғызметтер ͡ гөп ͡ полатын → // міне сол ^ылауазымдар ͡ ғысқарып / ақыр ͡ соңұнда / былай͡ айтқанда / нақт'ұйұмдастырұушұлұқ / штаттығ ͡ жұмұшшасалып → // сөйтүп ͡ піз / ауада тұратын вакансыйалардан → // ада ͡ б̊олдұқ ↓ /// ↑ қәзіргі ͡ гүнү / жүз мың адамға шаққанда→ // төрт жүжжетпіспірден / үшшүз тоқ̊сан үшкө дейің ͡ ғысқарыб̊ ͡ отұр →// қызметкерлердің саны йәғ^іній →// бұрұн төрт жүжжетпіспір болса → // жүз мың адамға шаққанда → // қәзір үшшүз тоқ̊сан үш палійцыйа ͡ ғызметкері ↓ ///	Ішкі істер органдарының саны көбі сапасыз жұмыс істейді, болмаса жаңағы адам басына шаққан кезде қызметкерлердің қарасы көп деген сияқты әңгімелер жиі айтылатын. Осыған байланысты біз ең алдымен, мына жол картасында осыған орай, ішкі істер органдарының жалпы санын 11 пайызға қысқарттық. Қылмыстық атқару жүйесі 10 пайызға қысқарды. 1180 лауазымдық басшылық құрамы қысқарды. Бірақ бұл жерде бір ғана нәрсені айта кету керек. Енді полицейлерде бұрын вакансия деп айтамыз ғой, бос орын тұратын қызметтер сол қызметтер көп болатын. Міне сол лауазымдар қысқарып, ақыр соңында былай айтқанда, нақты ұйымдастырушылық штаттық жұмыс жасалып, сөйтіп біз «ауада» тұратын вакансиялардан ада болдық. Қазіргі күні 100 мың адамға шаққанда 471-ден 393-ке дейін қысқарып отыр қызметкерлерінің саны. Яғни бұрын 471 болса 100 мың адамға шаққанда қазір 393 полиция қызметкері.
Нұрділдә Ораз	▶	бұл ^йедәуір→// ы: ^йегер салыстырмалы түрдө қарайтын болсақ→// ым... мынау әлемдік тәжірибеде→/ мысалы англійа бар→/ венгрійа бар→/ міне ^уос→/ англійада мәселен ы... →// ^уосы үшшүз ͡ алпыспес адам басына шаққан гезде→/ францыйада мәселен→/ адам жүзмың адамға шаққанда→/ үшшүс ͡ тоқ̊сан →// Ы: қызметкерден келет ↓/// сол сыйақты біз ы... әлемдік деңгеймен теңестірілдік ↓ /// ↑ бұл→/ бір→/ ал ^йекіншіден біз→/ ы: қызметкерлердің→// ы: былай →/ жалпы ішк'істер ^уоргандарының технологыйаны көптөп тарту мәселесіне маңыздырақ→/ үлкен рол'→/ жаңағы→// ым: мән беріп ^уотырмыз ↓ /// ↑ Қазіргі гүннүң ^уөзүндө→/ мәселен→/ біздің ^уосы хұқұқ қорғау ^уоргандарының қызметінен бөлек→// ы... технологыйа дамыған заман ғой→/	↑бұл ^йедәуүр → // ^йегер салыстырмалы түрдө қарайтым ͡ болсақ // мына әлемдік тәж^ірійб̊еде →// мысалы аңглыйа б̊ар / веңгрійә ͡ б̊ар / міне ^уосұ / аңглыйада мәселен → // ^уосұ үшшүз алпыс ͡ пес адам бас^ына шаққаңгезде→// франсыйада мәселен →// адам жүз мың адамға шаққанда // үшшүз тоқ̊сан қызметкердең ͡ геледі → // сол сыйақты ͡ б̊із / әлемдік деңгеймен теңестірілдік ↓ /// ↑ бұл / бір / ал ^йекіншіден / біз ͡ ғызметкерлердің былай / жалпы / ішк'істер ^уоргандарының / технологұйаны ͡ гөптөп ͡ тартұу мәселесіне маңыздырақ →// үлкөн ^үрөл / жаңағы / мәм ͡ беріб̊ ͡ отұрмұз ↓ /// ↑ қәзіргі ͡ гүннүң ͡ өзүндө →// мәселен / біздің ^уосұ ͡ ғұқұқ ͡ қорғау органдарының / қызметінем ͡ бөлөк →// технологұйа дамыған замаңғой →//	Бұл едәуір, егер салыстырмалы түрде қарайтын болсақ, мынау әлемдік тәжірибеде, мысалы Англия бар, Венгрия бар, міне осы Англияда мәселен, осы 365 адам басына шаққан кезде, Францияда мәселен адам 100 мың адамға шаққанда 390 қызметкерден келеді. Сол сияқты біз әлемдік деңгеймен теңестірілдік. Бұл бір, ал екіншіден, біз қызметкерлердің, жалпы ішкі істер органдарының технологияны көптеп тарту мәселесіне маңыздырақ үлкен роль, жаңағы мән беріп отырмыз. Қазіргі күннің өзінде мәселен, біздің осы құқық қорғау органдарының қызметінен бөлек технологияның дамыған заманы ғой.
Нұрділдә Ораз	▶	кез гелген қылмыстың барлығы→/ мынау→// қалтарыста болат→/ ^уөздеріңіз білесіздер→/ көшеде болады→/ аулада болады→/ бақтарда болат ↓ /// ↑ сондықтан біз→/ бейнекамералардың үлөсін көбейттік ↓ /// ↑ текқана→// нұр-сұлтан қаласының ^уөзін алсақ→/ мысалы қазір/ жыйырматөрт мың камера жұмұс істейт↓ /// ↑ әрине/ ^уоның→// мың жарым камерасы ғана→// ы... былай біздің→// ы... ^уорталықтан басқарыла алатын→// басқармаға тиесілі/ бірақ қалғанның барлығы мына жекеменшік секторларды қостық қой біз→/ ^уол жерде жаңағы→/ білім беру ұйұмдары бар/^уонаң ͡ ғалды бизнес ^уорталықтары бар→/	кезгелгең ͡ ғылмыстың барлығы →// мынау / қалтарыста ͡ б̊олады →// ^уөздөрүңүз ͡ б̊ілесіздер / көшөдө ͡ б̊олады → / аулада ͡ б̊олады → / бақтарда ͡ б̊олады ↓ /// ↑ сондұқтам͡ біз / бейнекамералардың үлөсүң ͡ гөб̊өйттүк ↓ /// ↑ текқана / нұр-сұлтаң ͡ ғаласының ^уөзүн алсақ → // мысалы қәзір / жыйырматөртмың ͡ гамера жұмұс ͡ істейді → // әрійне / ^уонұң мыңжарым͡ гамерасы͡ ғана → // былай біздің → // ^уорталықтам ͡ басқарыл'алатын / басқармаға тійесілі → // бірақ қалғанным ͡ барлығы мына жекеменшік̊ ͡ секторларды қостұққой біз→ // ^уол жерде жаңағы / білім ͡ берүу ұйұмдары ͡ б̊ар →// ^уонаңғалды ͡ б̊ійзнес ^уорталықтары ͡ б̊ар→ //	Кез келген қылмыстың барлығы мынау қалтарыста болады. Өздеріңіз білесіздер, көшеде болады, аулада болады, бақтарда болады, сондықтан біз бейнекамералардың үлесін көбейттік. Тек қана Нұр-Сұлтан қаласының өзін алсақ мысалы қазір 24 мың камера жұмыс істейді. Әрине оның мың жарым камерасы ғана былай, біздің орталықтан басқарыла алатын басқармаға тиесілі. Бірақ қалғанының барлығы, мына жекеменшік секторларды қостық қой біз, ол жерде жаңағы білім беру ұйымдары бар, одан қалды бизнес орталықтары бар,
Нұрділдә Ораз	▶	онаңғалды→/ қазақтелеком ͡ бар→/ ^уоның ішінде мына жеке→/ қазір ^уөздеріңіз білесіздер→/ сергек» камералары бар→/ көшелерде ↓ /// ↑ ^уосұның бәрін қосқаңгезде→/ ^уосының бәрін бірізді ғылып→/ қазір→// мынау цоу деп айтамыз централ'ное ^уоперативное управление →/ Жедел басқару ^уорталыққа қосып жатырмыз ↓ /// ↑ Бұл не үшін герек→/ бұл кезгелген қылмыс→// ы...ертеңгі ͡ гүнү жазалаусұз қалмау ͡ герек ↓ /// ↑ сондықтан ͡ да ^уол жерде→/ қалтадан ұрлұққа түсө мө→/ болмаса→/ көлүкпен адам қаға ͡ ма/ болмаса/ ^йесірткі тастай ͡ ма→/ міне ^уосының барлығын барынша→/ қызметкерлерден бөлөк ^уосы технологійаның ͡ да күшүмен міне/ ^уосы мәселеде→// бір→ / былай айтқанда→/ қазір ͡ гүні нәтижелі салалардың бірі болып ^уотыр ↓ /// ↑ Ы... ^йенді→/ айта беретін болсам→/ тоғыз бағыт бар→/ ^уол бағыттардың барлығы→/ әрқайсына сұрақтарыңыз болатын болса/ мен жауап беруге дайынмын.	онаңғалды қазақтелеком͡ бар →// ^уонұң ішінде мына жеке →// қәзір ^уөздөрүңүз ͡ б̊ілесіздер→ // сергек камералары ͡ б̊ар көшөлөрде ↓ /// ↑ ^уосұнұң бәрің ͡ ғосқаңгезде →// ^уос^ұнұң бәрім ͡ бірізді ͡ ғылып →// қәзір / мынау тоо деб̊ ͡ айтамыз→ // центральное оперативное ^ұуправление / жедел басқарұу ^уорталыққа қосұб̊ ͡ жатырмыз ↓ /// ↑ бұл не'шүң ͡ герек ↑ // бұл ͡ гезгелгең ͡ ғылмыс →// ^йертеңгі ͡ гүнү жазалаусұз ͡ ғалмау ͡ герек ↓ /// ↑ сондұқтан ͡ да ^уол жерде →// қалтадан ұрлұққа түсө͡ мө // болмаса / көлүкпөн адам ͡ ғаға͡ ма/ болмаса →// ^йесірткі тастай͡ ма → // міне ^уос^ұнұң͡ барлығым ͡ барынша →// қызметкерлердем ͡ бөлөк / ^уосұ технологұйаның͡ да ͡ гүшүмөн → // міне / ^уосұ мәселеде / бір / былай айтқанда / қәзір ͡ гүнү нәтійжелі салалардың бірі ͡ б̊олұб̊ ͡ отұр ↓ /// ↑ ^йенді / айта ͡ б̊еретім ͡ болсам // тоғұз ͡ б̊ағыт ͡ пар →// ^уол бағыттардың барлығы →// әрқайсына / сұрақтарыңыз ͡ б̊олатым ͡ болса // мен жауапперүуге дайыммын ↓ ///	одан қалды Қазақтелеком бар, оның ішінде мына жеке қазіргі өздеріңіз білесіздер, «Сергек» камералары бар көшелердегі. Осының бәрін қосқан кезде осының бәрін бірізді қылып қазір мынау ТОО деп айтамыз центральное оперативное управление, Жедел басқару орталығына қосып жатырмыз. Бұл не үшін керек, бұл кез келген қылмыс ертеңгі күні жазалаусыз қалмау керек. Сондықтан да ол жерде қаладан ұрлыққа түсе ме, болмаса көлікпен адам қаға ма, болмаса есірткі тастай ма, міне осының барлығын барынша қызметкерлерден бөлек осы технологияның да күшімен. Міне осы мәселеде бір, былай айтқанда, қазіргі күні нәтижелі салалардың бірі болып отыр. Енді айта беретін болсам тоғыз бағыт бар, ол бағыттардың барлығы әрқайсысына сұрақтарыңыз болатын болса, мен жауап беруге дайынмын.
Нұрділдә Ораз	▶	дұрұс/ сұрағыңыз ^уөтө ^уорұндұ →/ және қазіргі уақытта→ / ^уөтө ^уөзекті мәселе. ^уоғам ͡ біз бет бұруымыздың да→/ ы... жаңағы кездейсоқтық ^йемес ↓ /// ↑ ы... жаңа мен сөз басында айтып кеткендей→/ азаматтардың бостандығы→/ азаматтардың хұқұғұ→/ бұл кез гелген мемлекет үшүн→/ ым... былай айтқанда→/ темірғазық болуы тиіс ↓ /// ↑ міне→/ ^уосыны ^йескерген→/ ы... президент→/ ^йел президенті→/ қасым-жомарт кемелұлы→/ ^уөзүнүң жолдауында ͡ да→// ым... азаматтардың хұқұғы тапталмауы қажеттігін және қылмыстық процестердің ^уөздерінде→// а... азаматтардың хұқұқтары қорғалуға қажеттігін→/ бірнеше мәрте айтқан болатын ↓ /// ↑ міне→/ ^уосыған байланысты ішк'істер министрі→/ барлық ^уөзінің ведамствалық басқармаларына/ тапсырма беріп→/ қазіргі гүні сервистік мадел'ге ^уөту мәселесін→/ сервистік мадел' дегеніміз не ↓ ///	↑ дұрұс / сұрағыңыз ^уөт'орұндұ→ // және қәзіргі ^ұуақытта / ^уөтө / ^уөзөктү ͡ мәселе ↓ /// ↑^уоғам ͡ біз / бет ͡ пұрұуұмұздұң ͡ да→// жаңағы ͡ гездейсоқтұғ ͡ емес↓ /// ↑ жаңа мен сөз ͡ б̊асынд'айтып ͡ кеткендей →// азаматтардың бостандығы →// азаматтардың͡ ғұқұғұ →// бұл / кезгелген мем^ілекет үшүн→ // былай айтқанда / темірғазық ͡ полұуұ ͡ тійіс ↓ /// ↑ міне / ^уос^ұн'ескерген / презійдент / ^йел презійденті / қасым-жомарт кемелұлұ / ^уөзүнүң жолдауұнда͡ да →// азаматтардың ͡ ғұқұғұ͡ тапталмауұ ͡ ғажеттігін / және ͡ ғылмыстық просестердің ^уөздөрүнде →// азаматтардың ͡ ғұқұқтары ͡ ғорғалұуға͡ ғажеттігін→ // бірнеше мәрте айтқам ͡ болатын ↓ /// ↑ міне / ^уосұғам ͡ байланысты / ішк'істер мійнійстрі →// барлығ ͡ өз^үнүң ведомствалық ͡ пасқармаларына / тап̊сырма ͡ б̊еріп →// қәзіргі ͡ гүнү сервійстіг ͡ моделге ^уөтүу мәселесін →// сервійстіг ͡ модел дегеніміз не ↑ ///	Дұрыс, сұрағыңыз өте орынды және қазіргі уақытта өте өзекті мәселе. Оған біз бет бұруымыздың да, жаңағы кездейсоқтық емес. Жаңа мен сөз басында айтып кеткендей, азаматтардың бостандығы, азаматтардың құқығы. Бұл кез келген мемлекет үшін былай айтқанда, темірқазық болуы тиіс. Міне осыны ескерген Президент, ел президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы, өзінің Жолдауында да, азаматтардың құқығы тапталмауы қажеттігін және қылмыстық процестердің өздерінде азаматтардың құқықтары қорғалуға қажеттігін бірнеше мәрте айтқан болатын. Міне осыған байланысты Ішкі істер министрі барлық өзінің ведомстволық басқармаларына тапсырма беріп, қазіргі күні сервистік моделге өту мәселесін, сервистік модель дегеніміз не?
Нұрділдә Ораз	▶	сервис деген ^уөздеріңіз білесіздер→/ былай айтқанда→/ қызмет қылу ↓ /// ↑ Йағный→/ бұл жерде біз азаматтарға қызмет қылу→/ деген мағынада→/ ^уосы сервистік мадел'ді ^йенгізіп жатырмыз ↓ /// ↑ ал ^йенді→/ қәзір сіздер қарайтын болсаңыздар→/ ішк'істер ^уоргандарының ^йең басты мақсаты→/ және міндеті не деген сұраққа келетін болсақ→/ ^уол қылмыспен күресу және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ^йету ↓ /// ↑ а... ал мынау сервистік мадел' дегеніміз→/ бұл азаматтарға көмектесу болып табылат ↓ /// ↑ йағный→/ қыйналған→/ ы... қандай ͡ да бір төтөнше жағдайға тап болған→/ барар жер→/ басар тауы қалмаған азаматтардың жанынан табылу→/ ішк'істер ^уоргандарының→/ бірінші міндеті деген министр тапсырма ғойды ↓ /// ↑ ә:р кез ͡ гелген аппараттық кеңестер болсын→/ ы... жаңағы→/ афицерлік жыйындар болсын→// бізде ы... ^уосұ мәселе→/ ^уөңүр-өңүрде башшыларға тікелей таратылып ^уотырат ↓ /// ↑ сол үшүн ^йең бірінші не істедік→/ біз ↓ /// ↑ Әлеуметтік желілерде ә: рбір басшылардың аккаунттарын аштық ↓ ///	↑ сервійстеген ^уөздөрүңіз ͡ б̊ілесіздер →// былай айтқанда / қызмет ͡ қылұу ↓ /// ↑ йәғ^іній / бұл жерде ͡ б̊із азаматтарға ͡ ғызмет͡ қылұу →// деген мағ^ынада // ^уосұ сервійстіг ͡ моделді ^йеңгізіп жатырмыз ↓ /// ↑ ал ^йенді / қәзір сіздер ͡ ғарайтым ͡ болсаңыздар →// ішк'істер ^уоргандарының / ^йең басты мақ̊саты →// және міндеті ͡ не ͡ деген сұраққа ͡ гелетім ͡ болсақ →// ^уол ͡ ғылмыспең ͡ гүрөсүу және ͡ ғоғамдық қәуүп̊сүздікті ͡ ғамтамасыз͡ етүу ↓ /// ↑ ал мынау сервійстіг ͡ модел дегеніміз→ // бұл азаматтарға ͡ гөмөктөсүу ͡ б̊олұп ͡ таб̊^ылады ↓ /// ↑ йәғ^іній / қыйналған / қандайда ͡ б̊ір төтөншө жағдайға тапполған→ // барар жер / басар тауұ ͡ ғалмаған азаматтардың / жанынан таб̊ылұу→ // ішк'істер ^уоргандарының / бірінші міндеті деген мійнійстр / тап̊сырма͡ ғойдұ ↓ /// ↑ әрі / кезгелген аппараттық кеңестер ͡ б̊олсұн →// жаңағы / ^уофыйсерліг ͡ жыйындар ͡ б̊олсұн→ // бізде ^уосұ мәселе →// ^уөңүр-^уөңүрдө ͡ б̊ашшыларға тікелей таратылыб̊ ͡ от^ұрады ↓ /// ↑ сол үшүн ^йең бірінші не'стедік →// біз ↓ /// ↑ әлеуметтіг ͡ жел^ілерде әрб̊ір ͡ б̊ашшылардың аккаунттарын аштық ↓ ///	Сервис деген өздеріңіз білесіздер, былай айтқанда, қызмет қылу. Яғни бұл жерде біз азаматтарға қызмет қылу деген мағынада осы сервистік модельді енгізіп жатырмыз. Ал енді қазір сіздер қарайтын болсаңыздар, ішкі істер органдарының ең басты мақсаты және міндеті не деген сұраққа келетін болсақ. Ол - қылмыспен күресу және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Ал мынау сервистік модель дегеніміз бұл азаматтарға көмектесу болып табылады. Яғни қиналған, қандай да бір төтенше жағдайға тап болған, барар жер, басар тауы қалмаған азаматтардың жанынан табылу ішкі істер органдарының бірінші міндеті деген министр тапсырма қойды. Әр кез келген аппараттық кеңесте болсын, жаңағы офицерлік жиындар болсын, бізде осы мәселе өңір-өңірдегі басшыларға түгел таратылып отыр. Сол үшін ең бірінші не істедік біз? Әлеуметтік желілерде әрбір басшылардың аккаунттарын аштық.
Нұрділдә Ораз	▶	↑ қәзір қарасаңыз→/ бүкіл жаңағы→// ы... департамент басшыларының аккаунттері және комитет төрағаларының аккаунттары facebook-те тіркелген→/ және ͡ де→/ кез ͡ гелген сұраққа→/ халықтың→/ тікелей жауап беруге ^уолар→// сондай тапсырма берілген ↓ /// ↑ ^йекіншіден→/ мынау→/ қәзір→/ бұқаралық ақпарат құралдарында→/ ^уөрттен кім құтқарды→/ судан кім аман алып қалды→/ ы... болмаса→/ секірейін деп тұрған жерінен кім→/ демеп қалды міне→/ ^уосының бәрінде палицыйа қызметкері жүргөнүн білесіздер→/ ^уол бірнеше→/ бір ^йемес→/ бірнеше мысалдар қәзір бұқаралық ақпарат құралдарында бар→/ ^уол адамды да құтқарып жатыр→/ былай айтқанда→/ ^уөзүнің→// жаңағы→/ аумағында болып жатқан құқұқбұзушылық пен қылмыстан бөлек→/ ^уосындай ы... →// адам→/ жаңағы→/ қажет болған жерінде→// демеп жіберу→/ жаңағы→/ қағыйдасы→/ міне ^уосы министрліктің тарапынан→/ министрдің тарапынан қойылғаннаңгейін→/ қазір ^уоны барлық жерд→/ ^уосы мәселе іске асып жатыр↓ ///	↑ қәзір ͡ ғарасаңыз / бүкүл жаңағы / департамент ͡ пашшыларының аккаунттары және / комұйтет төрағаларының аккаунттары facebook-те тіркелген →// және͡ де ͡ гезгелген сұраққа →// халықтың тікелей жауапперүуге ^уолар →// сондай тап̊сырма ͡ б̊ерілген ↓ /// ↑ ^йекіншіден / мынау / қәзір / бұқаралығ ͡ ақпарат құралдарында →// ^уөрттөң ͡ гім құтқарды →// сұудаң ͡ гім аман алып ͡ қалды→ // болмаса / сек^ірейін деп тұрған жер^інең ͡ гім демеп ͡ қалды →// міне / ^уос^ұнұң бәрінде палійцыйа ͡ ғызметкері жүргөнүм ͡ білесіздер→ // ^уол бірнеше / бір ^йемес // бірнеше мысалдар / қәзір б̊ұқаралығ ͡ ақпарат ͡ құралдарында б̊ар→ // ^уол адамды͡ да / құтқарыб̊ ͡ жатыр →// былай айтқанда / ^уөзүнүң жаңағы / аумағында ͡ б̊олұб̊ ͡ жатқан / құқұқбұзұушұлұқ пең ͡ ғылмыстам ͡ бөлөк →// ^уосұндай адам / жаңағы / қажет͡ полған͡ жерінде→ // демеб̊͡ жіб̊ерүу→ // жаңағы͡ ғағыйдасы →// міне ^уосұ мійнійстрліктің͡ тарапынан →// мійнійстрдің тарапынаң ͡ ғойұлғаннаңгейін→ // қәзір ^уонұ ͡ б̊арлығ ͡ жерде→ // ^уосұ͡ мәселе іск'асыб̊ ͡ жатыр ↓ ///	Қазір қарасаңыз бүкіл жаңағы департамент басшыларының аккануттары және комитет төрағаларының аккаунттары Facebook-те тіркелген және де кез-келген сұраққа халықтың тікелей жауап беруге олар сондай тапсырма берілген. Екіншіден, мынау қазір бұқаралық ақпарат құралдарында өрттен кім құтқарды, судан кім аман алып қалды, болмаса секірейін деп тұрған жерінен кім демеп қалды. Міне осының бәрінде полиция қызметкері жүргенін білесіздер. Ол бірнеше, бір емес бірнеше мысалдар қазір бұқаралық ақпарат құралдарында бар. Ол адамды да құтқарып жатыр. Былай айтқанда, өзінің жаңағы аумағында болып жатқан құқықбұзушылық пен қылмыстан бөлек. Осындай адам жаңағы қажет болған жерінде демеп жіберу, жаңағы қағидасы міне, осы министрліктің тарапынан, министрдің тарапынан қойылғаннан кейін қазір оны барлық жерде осы мәселе іске асып жатыр.
Нұрділдә Ораз	▶	↑ ^йенді сервистік мадел'дің→/ жаңағы→/ нақтылай кетейік→/ бұл мәселені біз→/ бірнеше→/ ы... жаңағы→// ^уөзүнің қағыйдалары бар ішінде ↓ /// ↑ Біріншіден→/ бұл→/ йағный→/ ішк'істер ^у органдары жалғыз ^йемесқой→/ ^уол денсаулық сақтау министрлігі бар→/ басқа да→/ сондықтан→/ жергілікті барлық мемлекеттік ^уоргандардың басын қосқан алдымен→/ кеңсе ашылды ↓ /// ↑ бұл мәселен қарағантта→/ нұр-сұлтан қаласында қазіргі гүні жүзеге асып жатыр ↓ /// ↑ нұр-сұлтанда жақында мінекей→/ іске қосылды ↓ /// ↑ қарағанттағы→/ ы... нәтиже бойынша→/ қазірдің ^уөзүнде мәселен→/ азаматтардың бірінші біз талап-тілегін білу үшүн анкета жасадық→/ қандай жағдайда→/ ы... және ͡ де қандай сәтте→/ ішк'істер ^у ^уоргандары→/ ы... қалай қызмет ^й етуү ͡ герек→/ ^уолардың көмегі сіздерге қаншалықты қажетті деген міне→/ ^уосы анкеталардың барысында→/ біз деген→/ ы.. жаңағы→/ ^уолардың талап-тілегіне сай болатындай әрекет→/ гез-келген мәселен→/ арыз тіркелді ͡ ма→/ ^уоны дем арада→/ сол →/ешқандай ͡ да жаңағы→/ созбалаңға салмай→/ архивке жібермей→/ болмаса пракурорлармен біріге ^уотырып тешшешім қабылдап→/ ^уоны сотқа жіберіп ^уотырдық ↓ ///	↑ ^{й<→/small>}енді сервійстіг ͡ модел'дің →/ жаңағы →/ нақтылай ͡ гетейік →// бұл мәселені біз →/ бірнеше →/ жаңағы →// ^уөзүнүң ͡ ғағыйдалары ͡ б̊ар ішінде ↓ /// ↑ біріншіден →/ бұл →/ йәғ^іній →/ ішк'істер ^уоргандары / жалғыз ^йемесқой →// ^уол денсаулұқ̊ ͡ сақтау͡ мійнійстрлігі ͡ б̊ар / басқа͡ да →// сондұқтан →/ жергілікті барлығ ͡ мем^ілекеттіг ͡ органдардың басыңғосқан→ / алдымен →// кеңсе͡ ашылды ↓ /// ↑ бұл мәселен →/ қарағанды͡ да→ // нұр-сұлтаң ͡ ғаласында \ қәзіргі ͡ гүнү→/ жүзөг'асып жатыр ↓ /// ↑ нұр-сұлтанда жақында →/ мінекей→ // іске ͡ ғосұлдұ ↓ /// ↑ қарағандыдағы →/ нәтійже ͡ б̊ойұнша →// қәзірдің͡ өзүндө мәселен →// азаматтардың бірінші ͡ б̊із / талап-тілегім ͡ білүу'шүн аңкета жасадық →// қандай жағдайда→/ және͡ де қандай сәтте →// ішк'істер ^уоргандары→/ қалай ͡ ғызмет ^йетүуү ͡ герек→ // ^уолардың ͡ гөмөгү сіздерге ͡ ғаншалықты ͡ ғажетті деген ↓ /// ↑ міне→ / ^уос'аңкеталардың барысында →// біз деген →/ жаңағы→/ ^уолардың талап-тілегіне сай болатындай әрекет →// кезгелген мәселен→ / арыз тіркелді͡ ма→/ ^уонұ демарада→/ сол→/ ^йешқ̊андайда жаңағы→ / созб̊алаңға салмай →// архыйвке жіб̊ермей →// болмаса пракұурорлармем ͡ біріге ^уотұрұп→/ тешшешім ͡ ғаб̊ылдап→ // ^уонұ сотқа жіб̊еріб̊ ͡ отұрдұқ ↓ ///	Енді сервистік модельдің жаңағы нақтылай кетейік. Бұл мәселені біз бірнеше жаңағы, өзінің қағидалары бар ішінде. Біріншіден, бұл яғни ішкі істер органдары жалғыз емес қой. Ол Денсаулық сақтау министрлігі бар, басқа да. Сондықтан жергілікті барлық мемлекеттік органдардың басын қосқан алдымен кеңсе ашылды. Бұл мәселен Қарағандыда, Нұр-Сұлтан қаласында қазіргі күні жүзеге асып жатыр. Нұр-Сұлтанда жақында мінекей іске қосылды. Қарағандыдағы нәтиже бойынша қазірдің өзінде мәселен, азаматтардың бірінші, біз талап-тілектерін білу үшін анкета жасадық. Қандай жағдайда және де қандай сәтте ішкі істер органдары қалай қызмет етуі керек. Олардың көмегі сіздерге қаншалықты қажетті деген. Міне, осы анкеталардың барысында біз деген жаңағы олардың талап-тілегіне сай болатындай әрекет, кез-келген, мәселен, арыз тіркелді ма, оны дем арада, сол ешқандай да жаңағы созбалаңға салмай, архивке жібермей, болмаса прокурорлармен біріге отырып тез шешім қабылдап, оны сотқа жіберіп отырдық.
Нұрділдә Ораз	▶	↑үйткені кез гелген мәселеде мысалы→/ қарапайым түрде айтатын болсақ→/ біреудің мәшинесі жоғалған гүндө де→/ ^уоны→// тіркейсің→// ^уодан бөлек→/ жаңағы→/ пракурормен келісесің→/ ^уоған байланысты қылмыстық іс қозғалат→/ ^уодан кейін барып күдүктілерді→/ жаңағы→/ іздеу басталат дегендей ↓ /// ↑ ал мына жерде→/ сервистік мадел'де→ / ^уол тіркелет→/ камералар қаралат→/ дереуарада күдүкті анықталат→/ пракурормен сол заматта ^уонлайн келісілет ͡ те→/ ^уоны→/ жаңағы→/ қылмысты ашқан бойда сотқа жіберіліп отырат ↓ /// ↑ көрдүңіз ͡ бе →/ міне ^уосындай→/ адамдардың уақытын алмау мәселесі→/ ^уоларға барынша ыңғайлы болу мәселесі→/ сервистік деген ^уосы ұғұмнан пайда болған ↓ /// ↑ Және де быйылдан бастап→/ ^уосұ жылдың соңына дейін→/ бұл пилоттық жобаны барлық ^уөңүрлерге енгізу мәселесі тұр ↓ /// ↑	↑ үйткөнү →/ кезгелген мәселеде мысалы →// қарапайым түрд'айтатын болсақ →// біреудүң мәшійнесі жоғалғаң ͡ гүндөдө →// ^уонұ тіркейсің→ // ^уодам ͡ бөлөк →/ жаңағы→ / прок^ұурормең ͡ гелісесің →// ^уоғам ͡ байланысты қылмыстығ ͡ іс қозғалады →// ^уодаңгейім ͡ барып→ / күдүктүлөрді→ / жаңағы→ / іздеу ͡ б̊асталады дегендей ↓ /// ↑ ал мына ͡ жерде→ / сервійстіг ͡ модел'де ^уол тіркеледі→ // камералар ͡ ғаралады →// дереуарада күдүкт'анықталады→ // прак^ұурормен сол заматта ^уонлайн келісіледі ͡ де →// ^уонұ →/ жаңағы →/ қылмыст'ашқ̊ам ͡ бойда →/ сотқа жіб̊еріліб̊ ͡ от^ұрады ↓ /// ↑ көрдүңүзб̊е →/ міне ^уосұндай→ / адамдардың ^ұуақытын ͡ алмау мәселесі→ // ^уоларға ͡ б̊арынш'ыңғайлы ͡ б̊олұу мәселесі →// сервійстік деген ^уос'ұғұмнан пайда ͡ б̊олған /// ↑ және͡ де ͡ б̊ыйылдам ͡ бастап →// ^уосұ жылдың соң^ұна дейін →// бұл пұйлоттұғ ͡ жоб̊аны / б̊арлығ ͡ өңүрлөрге ͡ еңгізүу мәселесі тұр↓ ///	Өйткені кез келген мәселеде мысалы, қарапайым түрде айтатын болсақ, біреудің мәшинесі жоғалған күнде де оны тіркейсің. Одан бөлек жаңағы прокурормен келісесің. Оған байланысты қылмыстық іс қозғалады, одан кейін барып күдіктілерді жаңағы іздеу басталады дегендей. Ал мына жерде сервистік модельде ол тіркеледі. Камералар қаралады, дереу арада күдікті анықталады. Прокурормен сол заматта онлайн келісіледі де, оны жаңағы қылмысты ашқан бойда сотқа жіберіп отырады, көрдіңіз ба. Міне осындай адамдардың уақытын алмау мәселесі, оларға барша ыңғайлы болу мәселесі сервистік деген осы ұғымнан пайда болған және де биылдан бастап осы жылдың соңына дейін бұл пилоттық жобаны барлық өңірлерге енгізу мәселесі тұр.
Нұрділдә Ораз	▶	қолға алынат→/ барлық жерде ↓ /// ↑ сосұн соңында→/ бұнұң қорытындысы бойынша→/ үлкен тұжырымдама жасалат↓ /// ↑ йағный→/ сервистік мадел'ге көшу тұжұрұмдамасы/ ^уол жерде ^уөзүнің нақты→// параметрлері болат→/ сол бойынша барлық ішк'істер ^уоргандары→/ ^уосы сервистік мадел'→// қағыйдатымен жұмұс істейтін болат↓ /// ↑	↑ қолғ'ал^ынады барлығ ͡ жерде ↓ /// ↑ сосұн соңұнда / бұнұң ͡ ғорұтұндысы ͡ б̊ойұнша→ // үлкөн тұж^ұрұмдама жасалады ↓ /// ↑ йәғ^іній / сервійстіг ͡ модел'ге ͡ гөшүу тұжұрұмдамасы →// ^уол жерде →/ ^уөзүнүң нақты параметрлері ͡ б̊олады →// сол бойұнша / барлығ ͡ ішк'істер ͡ органдары →// осұ сервійстіг͡ модел' ͡ ғағыйдатымен жұмұс істейтім ͡ болады ↓ ///	Қолға алынады барлық жерде. Сосын соңында бұның қорытындысы бойынша үлкен тұжырымдама жасалады. Яғни сервистік модельге көшу тұжырымдамасы ол жерде өзінің нақты параметрлері болады, сол бойынша барлық ішкі істер органдары осы сервистік модель қағидатымен жұмыс істейтін болады.
Нұрділдә Ораз	▶	енді мынау→/ ^йесірткі→// қылмысы→/ бұл расымен де заманның нәубеті деп айтсақ та болат ↓ /// ↑ себебі→/ қазіргі гүні→/ бұрұнғұ→// ым... замандағыдай→/ жаңағы→/ ^йесірткіні→/ көлікпен→/ болмаса→/ қалтаға→/ болмаса→/ қапқа салып ^уөтетін жағдай ^йемес/ қәзір ^уөздеріңіз білесіздер→/ ақпараттық техналогыйа дамыған заман→/ ақпараттық техналогыйа дамыған сайын→/ мынау ^йесірткі ͡ де түрлү→/ айлакерлерм→/ әлеуметтік желі арқылы→:/ ақпараттық интернеттік сайттар арқылы→/ саудалауға көштүм/ және ^уоның ішінде мына синтетикалық ^й ескірткі→/ ы... бұнұң зобалаңы ^уөтө көп болып тұр ↓ /// ↑ қазіргі гүні бұнұңм/ бірден бір залалы мынау→/ ^уөсүп келе жатқан ұрпаққа жаман боп тұр ↓ /// ↑	↑^йенді мынау→ / ^йесірткі қылмысы→ / бұл ^ырас^ымен ͡ де заманның нәуб̊өтү деб̊ ͡ айтčақ ͡ та ͡ б̊олады ↓ /// ↑ себ̊еб̊і →/ қәзіргі ͡ гүнү→ / бұрұңғұ замандағыдай→ / жаңағы→ / ^йесірткіні ͡ гөлүкпөн / болмаса ͡ ғалтаға→ / болмаса ͡ ғапқа салыб̊͡ өтөтүн жағдай ^йемес →// қәзір ^уөздөрүңіз ͡ б̊ілесіздер→ // ақпараттық техналогұйа дамыған заман →// ақпараттық техналогұйа дамыған сайын →// мына есірткіде түрлү͡ айлакерлер →// әлеумөттүг ͡ жел'арқылы →// ақпараттығ ͡ ійнтернеттік̊ ͡ сайттар арқылы →// саудалауға ͡ гөштү / және ^уонұң ішінде мына сійнтетійкалығ ͡ ^йескірткі →// бұнұң зоб̊алаңы ^уөтө ͡ гөпполұп тұр /// ↑ қәзіргі ͡ гүнү ͡ б̊ұнұң →// бірдем ͡ бір залалы мынау →// ^уөсүп кележатқан ұрпаққа жамам ͡ боп тұр ↓ ///	Енді мынау есірткі қылмысы. Бұл расымен де заманның нәубеті деп айтсақ та болады. Себебі қазіргі күні бұрынғы замандағыдай жаңағы есірткіні көлікпен, болмаса қалтаға, болмаса қапқа салып өтетін жағдай емес Қазір өздеріңіз білесіздер ақпараттық технология дамыған заман. Ақпараттық технология дамыған сайын мынау есірткі де түрлі айлакерлер әлеуметтік желілер арқылы, ақпараттық интернеттік сайттар арқылы саудалауға көшті және оның ішінде мына синтетикалық ескірткі, бұның зобалаңы өте көп болып тұр. Қазіргі күні бұның бірден бір залалы мынау өсіп келе жатқан ұрпаққа жаман болып тұр.
Нұрділдә Ораз	▶	қәзір байқасаңыздар→/ түрлү мынау әлеуметтік желілер болсын→/ бейнелер болсынм→/ видеолар тараған→/ сол жерлерде заклатка деп айтат→/ мынау интернет сайттарға→/ гараждардың беттеріне→/ телеграм каналдардың адрестерін жазып кетіп→//ым... ^уоның соңында ^уол балалар соны теру арқылы сол жерде жаңағы→/ синтетикалық ^йесірткілер бар ^йекенін→/ және ^уол→/ түрлү мынау→/ шетелден келіп→/ почта арқылы ы... ^уоныңм/ біз тіпті→// беті→/ қабығы→/ барлығы қоршалып тұрғаннан кейін→/ түрлү енді почталар келеді ғой→/ ^уоның барлығын бізге анықтау ^уөте қыйынм/ бірақ дегенмен→/ ішк'істер органдары саласында→/ ым... министрдің тапсырмасымен→/ қазіргі гүнү ^уосы→/ ^йең бірінші ^йескірткі:мен күрес→/ қызметкерлерінің қатарына іt-технологтарды ^йенгізу мәселесі тапсырма берілет→/ қәзір біздің ішк'істер министрлігінің тарапында ^уосы іt мамандар қызмет ^йетет ↓ /// ↑	↑ қәзір ͡б̊айқасаңыздар→ / түрлү мына→ / әлеумөттүк жел^ілер ͡ б̊олсұн →// бейнелер ͡ б̊олсұн→ // війдеолар тараған →// сол жерлерде заклатка деб̊ ͡ айтады→ // мына ійнтернет сайттарға →// гараждардың беттеріне →// телеграм ͡ ганалдардың адрестерін жазып кетіп →// ^уонұң соңұнда ^уол балалар сонұ терүу арқылы→ / сол жерде жаңағы →// сійнтетійкалығ ͡ есірткілер ͡ б̊ар ^йекенін →// және ^уол түрлү мынау шетелдеңгеліп →// почт'арқылы ^уонұң→ / біз тіпті →// беті→ / қаб̊ығы→ / барлығы ͡ ғоршалып тұрғаннаңгейін→ / түрлі ^йенді почталар ͡ геледіғой →// ^уонұң барлығым ͡ бізге→ / анықтау ^уөтө ͡ ғыйын→// бірағ ͡ дегеммен →// ішк'істер ^уоргандары саласында →// мійнійстрдің тап̊сырмасымен →// қәзіргі ͡ гүнү ^уосұ →// ^йең бірінші ^йескірткімең ͡ гүрөс →// қызметкерлерінің ͡ ғатарына іт-технологтарды еңгізүу мәселесі тап̊сырма ͡ б̊ер^іледі →// қәзір біздің ішк'істер мійнійстрлігінің тарапында// ^уосұ іт мамандар ͡ ғызмет ^йетеді →//	Қазір байқасаңыздар, түрлі мынау әлеуметтік желілер болсын, бейнелер болсын видеолар тараған. Сол жерлерде закладка деп айтады. Мынау интернет сайттарға гараждардың беттеріне телеграм каналдардың адрестерін жазып кетіп. Оның соңында ол балалар соны теру арқылы сол жерде жаңағы синтетикалық есірткілер бар екенін және ол түрлі мынау шетелден келіп почта арқылы, оның біз тіпті, беті, қабығы барлығы қоршалып тұрғаннан кейін түрлі енді почталар келеді ғой. Оның барлығын бізге анықтау өте қиын. Бірақ дегенмен ішкі істер органдары саласында министрдің тапсырмасымен қазіргі күні осы ең бірінші ескірткімен күрес қызметкерлерінің қатарына ІТ-технологтарды енгізу мәселесі тапсырма беріліп, қазір біздің Ішкі істер министрлігінің тарапында осы ІТ мамандар қызмет етеді.
Нұрділдә Ораз	▶	бұлар ^йең бірінші ^уосы сайттарды бақылап/ ^уоның үстіне бізде киберқадағалау ^уоргандарымен бірге ↓ /// ↑ сол жерде ^йенді→/ парнаграфыйалық сайттардан бөлек→/ ^йесірткі сайттар да қадағаланып ^уотырат↓ /// ↑ сол арқылы сол жерден іt-технолог мамандар→//ы... жаңағы/ есірткімен айналысатын сайттарды бұғаттайт→/ біріншіден↓ /// ↑ сосұн ^йекіншіден→/ мынау түрлү аулаларда→/ гараждарда адрес қалдырып кеткен→/ соларды біз анау белсенді топтармен бірге→/ қызметкерлеріміз жүрүп→/ ^уоларды ^уөшірет→/ сосын/ барынша мынау→//ы... барлық→/ жастарды салауаттылыққа үндөу үшүн→/ түрлү мынау→/ спорттық шаралар ұйымдастырамыз ↓ /// ↑ ^йЕнді ^йең бастысы→/ бұл жерде мен→/ ата-аналарға салғым келіп тұр→/ салмақты ↓ /// ↑ негізі→/ қоғам болғаннаңгейін→//ы... ^уосындай нәубет→/ ^уосындай залал болғаннан гейін бұнұмен күрөсу→/ тек ішк'істер ^уоргандары→/ ^уолар текқана қылмыспен айналысатын болса→ / баланың тәрбиесімен ата-ана айналысады ғой ↓ /// ↑	↑бұлар ^йең бірінші →//^уосұ сайттарды ͡ б̊ақ^ылап →// ^уонұң ͡ үстүнө ͡ б̊ізде→ / кійб̊ерқадағалау жүйөсү ͡ б̊ар →/// ↑ бұл ұлттұқ қауүп̊сүздүг͡ органдары → // және басқа͡ да→ / құқұқ қорғау органдарымем ͡ бірге /// ↑ сол жерд'енді→ / парнографыйалық̊ ͡ сайттардам ͡ бөлөк →// ^йесірткі сайттар ͡ да→ / қадағаланыб̊ ͡ от^ұрады ↓ /// ↑ сол арқылы →/ сол жерден іт-технолог мамандар →// жаңағы→/ ^йесірткімен айналысатын сайттарды ͡ б̊ұғаттайды →// біріншіден ↓ /// ↑ сосұн ^йекіншіден мынау→/ түрлі аулаларда→ / гараждарда→ /адрес қалдырып ͡ кеткен →// соларды ͡ б̊із / анау белсенді топтармем ͡ бірге →// қызметкерлеріміж ͡ жүрүп →/ ^уоларды ^уөш^үрөдү →/ сосұн→ / барынша мынау →// барлығ ͡ жастарды салауаттылыққа үндөу үшүн →// түрлү мынау→ / спорттұқ̊ ͡ шаралар ұйұмдастырамыз ↓ /// ↑ ^йенді ^йең бастысы→ / бұл жерде мен→ / ат'аналарға салғым ͡ геліп тұр салмақты ↓ /// ↑ нег^ізі→ / қоғам ͡ болғаннаңгейін →// ^уосұндай нәуб̊өт →/ ^уосұндай залал болғаннаңгейін→ / бұнұмең ͡ гүрөсүу →// тек / ішк'істер ^уоргандары →// ^уолар текқана / қылмыспен айналысатым ͡ болса →// баланың тәрб̊ійесімен ат'ана айналысадығой →//	Олар ең бірінші осы сайттарды бақылап оның үстіне бізде киберқадағалау жүйесі бар. Бұл ұлттық қауіпсіздік органдары және басқа да құқық қорғау органдарымен бірге жұмыс істейді. Сол жерде ол енді порнографиялық сайттардан бөлек, есірткі сайттар да қадағаланып отырады. Сол арқылы сол жерден ІТ-технолог мамандар жаңағы есірткімен айналысатын сайттарды бұғаттайды, біріншіден. Сосын, екіншіден, мынау түрлі аулаларда, гараждарда адрес қалдырып кеткен, соларды біз анау белсенді топтармен бірге қызметкерлеріміз жүріп оларды өшіреді. Сосын барынша мынау барлық жастарды салауаттылыққа үндеу үшін түрлі мынау спорттық шаралар ұйымдастырамыз. Енді ең бастысы бұл жерде мен ата-аналарға салғым келіп тұр салмақты. Негізі қоғам болғаннан кейін, осындай нәубет осындай залал болғаннан кейін, бұнымен күресу тек ішкі істер органдары, олар тек қана қылмыспен айналысатын болса, баланың тәрбиесімен ата-ана айналысады ғой.
Нұрділдә Ораз	▶	сондұқтан ата-аналар барынша ^уөздері→/ балаларының бос уақытында қайда жүргенін қадағаласа→// ы... спорттық→/ жаңағы→/ үйүрмөлерге берсе→/ болмаса ы...→ / телефондарындағы дүниелерді ^уөздерінің→/ жаңағы кантроліна алса деген→/ ^уосындай ұсұнұс-тілегіміз бар ↓ /// ↑ сондұқтан→// мына ^йесірткімен күрес саласы арықарай ͡ да жалғасатын болат↓ /// ↑ қазірдің ^уөзүнде→/ енді статистикаға мән беретін болсақ→/ бір жылдың ішінде →/ мың жарымға жуық мысалы→/ қылмыс тіркеліп→/ ^уоның→/ жеттіжүз жүз елуі/ тең жартысы көбүсі синтетикалық елуі →/ тең жартысы көбүсі синтетикалық ^йесірткілер бізде ↓ /// ↑ ^уолардың ішінде ^уөзү→/ алматыдағы ^уөздеріңізге белгілі→// жаңағы→/ белгілі әншілер де бар ^уол жерде→/ жас→/ міне→/ ^уосындай ы...→// жұмұстар жалғасат міндетті түрде ↓ /// ↑ сондұқтан ^йесірткімен күрөс бұл текқана→/ ішк'істер ^уоргандары емес→/ қоғам бірге→/ бірлесіп күресетін бір салалардың бірі	сондұқтан ат'аналар барынша ^уөздөрү →// балаларының бос ^ұуақытында / қайда жүргөнүң ͡ ғадағаласа →// спорттұқ→ / жаңағы →/ үйүрмөлөргө ͡ б̊ерсе / болмаса / телефондарындағы дүнүйөлөрдү ^уөздөрүнің / жаңағы ͡ гантроліне͡ алса деген→ / ^уосұндай ұсұнұс-тілегіміз ͡ б̊ар ↓ /// ↑ сондұқтан→ / мына→ /есірткімең ͡ гүрөс саласы→ / арығарай ͡ да жалғасатым ͡ болады ↓ /// ↑ қәзірдің ^уөзүндө →// ^йенді статыйстыйкаға мәм ͡ беретім ͡ болсақ→ / бір жылдың ішінде / мың жарымға жұуұқ мысалы / қылмыс тіркеліп →// ^уонұң жетіжүз ^йелүуү →/ тең жартысы→ / көб̊үсү сійнтетійкалығ ͡ есірткілер ͡ б̊ізде /// ↑ ^уолардың ішінде ^уөзү →/ алматыдағы ^уөздөрүңізге ͡ б̊елгілі →// жаңағы→ / белгіл'әншілерде ͡ б̊ар ^уол жерде→ / жас →/ міне →/ ^уосұндай →// жұмұстар жалғасады міндетті түрдө /// ↑ сондұқтан есірткімең ͡ гүрөс →/ бұл текқана→ / ішк'істер ^уоргандар'емес→ / қоғам бірге→/ бірлесіп күрөсөтім ͡ бір салалардың бірі ↓ ///	Сондықтан ата-аналар барынша өздері балаларының бос уақытында қайда жүргенін қадағаласа, спорттық жаңағы үйірмелерге берсе, болмаса телефондарындағы дүниелерді өздерінің жаңағы контролына алса деген осындай ұсыныс-тілегіміз бар. Сондықтан мына есірткімен күрес саласы ары қарай да жалғасатын болады. Қазірдің өзінде енді статистикаға мән беретін болсақ, бір жылдың ішінде мың жарымға жуық мысалы қылмыс тіркеліп, оның 750-і тең жартысы көбісі синтетикалық есірткілер бізде. Олардың ішінде өзі Алматыдағы өздеріңізге белгілі жаңағы, белгілі әншілер де бар ол жерде жас, міне осындай жұмыстар жалғасады міндетті түрде. Сондықтан есірткімен күрес - бұл тек қана ішкі істер органдары емес қоғам бірге бірлесіп күресетін бір салалардың бірі.
Нұрділдә Ораз	▶	а... бұл жерде қате болат шығар→// ы... мынау бұл уәжбен келіспепті деген ↓ /// ↑ себебі ^уоны→/ мен жақсы білем→/ бұл мәселе бойынша→// а... депутаттар бастама көтеріп→/ арнайы бап ^йенгізу мәселесін қарастырды ↓ /// ↑ бізде заңдық працесте→/ мәселен→/ кес ͡ келген қорлау→/ зорлау→/ жаңағы→// сыртынан ғайбаттау→/ қысым көрсету→/ ^уосы мәселелер бойынша→/ бөлөк-бөлөк баптар ͡ бар ↓ /// ↑ сондықтан ͡ да мүмкүн→/ ішк'істер органдарының→/ бір ұсұнұс ретінде→/ бұл бапты бөлек шығармай→/ мүмкүн→/ ^уосы баппен шектелеміз→/ дегеңғана→/ бірақ бұнұң ^уөзі→/ кәзіргі деңгейде әлі талқылау процесінде→/ йағный біз қоғаммен→/ депутаттармен →/ мемлекеттік мүдделі ^уоргандар бар ^уоның ішінде→/ барлығымыз талқылап жатырмыз ↓ /// ↑ ал ^йенді жалпы→/ балалардың хұқына келетін болсақ→/ балалардың хұқұғұ→/ расымен ͡ де бұл→// мемлекетіміз үшүн→/ маңызды мәселеледің бірі ↓ /// ↑ себебі кез ͡ гелген бала→/ ^уоған қысым көрсетілу→/ зорлыққа тап полу→/ бұл былай айтқанда→/ төтөнше жағдай боп қарастырылу керек ͡ те→/ ал ^уол мәселеге барынша келес шолы сондай→/ қылмыстың→/ болмаса құқұқ бұзушының болмауына біз барынша күшімізді салуымыз керек ↓ ///	↑ бұл жерде қате болатын шығар →// мынау →/ бұл ^үуәжб̊ең ͡ геліспепті деген /// себ̊еб̊і ^уонұ →/ мен жақ̊сы ͡б̊ілемін→ / бұл мәселе ͡б̊ойұнша деп^ұутаттар ͡ б̊астама ͡ гөтөрүп →// арнайы ͡ б̊аб̊ ͡ еңгізүу мәселесің ͡ ғарастырды ↓ /// ↑ бізде заңдық просесте →// мәселен/ кезгелгең ͡ ғорлау / зорлау / жаңағы / сыртынан ғайб̊аттау →// қысым ͡ гөрсөтүу →// ^уосұ мәселелер ͡б̊ойұнша →// бөлөк-пөлөк / баптар ͡ б̊ар ↓ /// ↑ сондұқтан ͡ да мүмкүн / ішк'істер ^уоргандарының →// бір ұсұнұс ^іретінде →// бұл бапты бөлөк̊ ͡ шығармай →// мүмкүн / ^уосұ ͡ б̊аппен шектелеміз →// дегеңғана / бірақ ͡ пұнұң ^уөзү →// кәзіргі деңгейде / әлі талқылау просесінде →// йәғ^іній біз / қоғаммен / деп^ұутаттармен→ / мемлекеттіг ͡ мүддөл'органдар ͡ б̊ар ^уонұң ішінде →// барлығымыз талқылаб̊ жатырмыз ↓ /// ↑ ал ^йенді жалпы→ / балалардың ғұқ^ұна ͡ гелетім ͡ болсақ →// балалардың ͡ ғұқұғұ →// ^ырас^ыменде ͡ б̊ұл →// мем^ілекетіміз үшүн →// маңызды мәселелердің бірі ↓ /// ↑ себ̊еб̊і / кезгелгем ͡ бала →// ^уоғаңғысым ͡ гөрсөтүлүу →// зорлұққа тапполұу →// бұл былай айтқанда →// төтөншө жағдай ͡ б̊оп қарастырылұу ͡ герек ͡ те →// ал ^уол мәселеге→ / барынша→ / келешшолұ сондай ͡ ғылмыстың →// болмаса / құқұқ ͡ пұз^ұушұнұң болмауұна / біз ͡ б̊арынша / күш^үмүзді салұуұмұз ͡ герек ↓ ///	Бұл жерде қате болатын шығар, мынау бұл уәжбен келіспепті деген. Себебі оны мен жақсы білем, бұл мәселе бойынша депутаттар бастама көтеріп, арнайы бап енгізу мәселесін қарастырды. Бізде заңдық процесте мәселен, кез келген қорлау, зорлау жаңағы сыртынан ғайбаттау, қысым көрсету осы мәселелер бойынша бөлек-бөлек баптар бар. Сондықтан да мүмкін ішкі істер органдарының бір ұсынысы ретінде бұл бапты бөлек шығармай, мүмкін осы баппен шектелеміз деген ғана, бірақ бұның өзі қазіргі деңгейде әлі талқылау процесінде, яғни біз қоғаммен, депутаттармен, мемлекеттік мүдделі органдар бар, оның ішінде барлығымыз талқылап жатырмыз. Ал енді жалпы балалардың құқына келетін болсақ, балалардың құқығы расымен де бұл мемлекетіміз үшін маңызды мәселеледің бірі. Себебі кез келген бала оған қысым көрсетілуі, зорлыққа тап болуы бұл былай айтқанда, төтенше жағдай боп қарастырылуы керек те, ал ол мәселеге барынша келесі жолы сондай қылмыстың, болмаса құқық бұзушылықтың болмауына біз барынша күшімізді салуымыз керек.
Нұрділдә Ораз	▶	қазір статистиканың ^уөзіне көз жүгіртетін болсақ→// мысалы→/ балалардың→// ы... балаларға қатысты жасалатын→/ қылмыстар→/ жыл сайын төмендеп келе жатыр ↓ /// ↑ балалардың қатысуымен жасалатын қылмыстардың ^уөзү→/ мысалы→/ ы... сегіжжыл бұрұн→/ сегіжжылда ^йелуалты пайызға кемісе→/ соңғы бір жылда→/ мысалы→/ отыс ͡ пайызға кеміп ^уотыр ↓ /// ↑ бірақ мәселе бұл жерде→/ ^йенді ^уосы балалардың қаншалықты ^уосы қылмыстарға тартылуы→/ соларға қатысты жасалатын қылмыстар→// ы... тіркелген қылмыстардың жартысынан көбү→/ бұл жыныстық сыйпаттағы қылмыстар ↓ /// ↑ йағный ^уол жерде→/ зорлауы бар→/ баланы жыныстық қатынасқа итермелеу бар→/ алдап соғу бар→/ ^й енді ^уосындай бір бес-алты стат'йа бар→/ ^уосұ арқылы→/ы... кәзір кішкене ^уөсүмдер байқалады соңғы уақытта ↓ /// ↑ ^уОл ^йенді бірнеше ы...→// жаңағы бірнеше фактырмен→/ себеппен түсіндірілет↓ /// ↑ Біріншіден ^уол→/ біз ^йенді пандемійа жағдайында ^уөткен жылдары→/ және быйылғы жылдары үйде ^уотырдық→/ қамалып ^уотырдық ↓ ///	↑ ^йенді ͡ ғазір статыйстыйканың ^уөз^үнө көжжүгүртөтім͡ болсақ →// мысалы→/ балалардың →// балаларға ͡ ғатысты жасалатын қылмыстар/ жылсайын төмөндөп келе͡ жатыр ↓ /// ↑ балалардың͡ ғатысұуұмөн жасалатын / қылмыстардың͡ өзү →// мысалы→ / сегіжжыл бұрұн →// сегіжжылда ^йелүуалты пайызға ͡ гемісе →// соңғұ →/ бір жылда →// мысалы / ^уотұз пайызға →/ кеміб̊ ͡ отұр /// ↑ бірақ→ / мәселе бұлжерде →// ^йенді ^уосұ ͡ б̊алалардың ͡ ғаншалықты ^уосұ ͡ ғылмыстарға тартылұуұ →// соларға ͡ ғатысты жасалатың ͡ ғылмыстар →// тіркелгең ͡ ғылмыстардың жартысынаң ͡ гөб̊ү →// бұл жыныстық̊ ͡ сыйпаттағы қылмыстар /// ↑ йәғ^іній ^уол жерде →// зорлауұ͡ б̊ар/ баланы жыныстық ͡ қат^ынасқа ійтермелеу ͡ б̊ар →// алдап̊ ͡ соғұу ͡ б̊ар →// ^йенді ^уосұндай ͡ б̊ір бес-алты стат'й'а ͡ б̊ар →// ^уос'арқылы→ / қәзір→ / кішкене ^уөсүмдөр байқалады соңғұ ^ұуақытта ↓ /// ↑ ^уол ^йенді ͡ б̊ірнеше →// жаңағы ͡ б̊ірнеше фактормен →// себ̊еппен түсүндүріледі ↓ /// ↑ біріншіден ^уол →// біз ^йенді пандемійа жағдайынд'өткөн жылдары →// және→ / быйылғы жылдары→ / үйдө ͡ отұрдұқ →// қамалыб̊ ͡ отұрдұқ ↓ ///	Енді қазір статистиканың өзіне көз жүгіртетін болсақ, мысалы балалардың балаларға қатысты жасалатын қылмыстар жыл сайын төмендеп келе жатыр. Балалардың қатысуымен жасалатын қылмыстардың өзі мысалы 8 жыл бұрын 8 жылда 56 пайызға кемісе, соңғы 1 жылда мысалы 30 пайызға кеміп отыр. Бірақ мәселе бұл жерде енді осы балалардың қаншалықты осы қылмыстарға тартылуы, соларға қатысты жасалатын қылмыстар тіркелген қылмыстардың жартысынан көбі бұл жыныстық сипаттағы қылмыстар. Яғни ол жерде зорлауы бар, баланы жыныстық қатынасқа итермелеу бар, алдап соғу бар, енді осындай бір 5-6 статья бар, осы арқылы қазір кішкене өсімдер байқалады соңғы уақытта. Ол енді бірнеше, жаңағы бірнеше фактормен, себеппен түсіндіріледі. Біріншіден, ол біз енді пандемия жағдайында өткен жылдары және биылғы жылдары үйде отырдық, қамалып отырдық.
Нұрділдә Ораз	▶	↑көптеген қылмыстар үйде жасалды→/ және ^йекіншіден→/ өткен жылдың қылмыстарының статистикасы биылғы жылға процессуалдық немен ^йенеді ↓ /// ↑ соған байланысты кішкене ^уөсім байқалат↓ /// ↑ дегенмен→/ мем ͡ бұл жерде айтайын деп ^уотырғаным→/ балаларға жасалатын қылмыстардың кез келгені→/ қатаң жазалануы керек ↓ /// ↑ біз бірінші не істедік→/ бірінші біз→ / заңды күшейттік ↓ /// ↑ қазір гүні→/ ^уосы балаларға қатысты жасалатын қылмыс бойынша→/ тіпті→/ оны айтпай қалған адамның ^уөзі→/ көріп тұрып→/ алты жылға бас бостандығынан айырылады ↓ /// ↑ бұл бұрын болмаған→/ мысалы бап→/ және де→// ^уосы→// ы... балаларға жасалған ^уосы→/ жыныстық қылмыстар бар→/ ^уолардан кейін біз әкімшілік қадағалауға аламызғой→/ міне/ әкімшілік қадағалау бұрын бешшыл болса→/ кәс ͡ сегіжжылға дейін созылды ↓ ///	↑ көптөгөң ͡ ғылмыстар үйдө жасалды →// және →/ екіншіден→ / ^уөткөн жылдың ͡ ғылмыстарының статыйстыйкасы / быйылғы жылға просессүуалдық немен ^йенеді ↓ /// ↑ соғам ͡ байланысты→ / кішкене ͡ өсүм байқалады /// ↑ дегеммен / мен / бұл жерде / айтайын деб̊ ͡ отұрғаным →// балаларға жасалатың ͡ ғылмыстардың ͡ гезгелгені →// қатаң жазаланұуұ ͡ герек →// біз ͡ б̊ірінші не'стедік →// бірінші ͡ б̊із→ / заңды ͡ гүшөйттүк ↓ /// ↑ қәзір ͡ гүнү→ / ^уосұ ͡ б̊алаларға ͡ ғатысты / жасалатың ͡ ғылмыс ͡ пойұнша →// тіпті →/ ^уонұ айтпай қалған адамның ^уөзү ͡ гөрүп тұрұп →// алты жылға ͡ б̊аспостандығынан ай^ырылады ↓ /// ↑ бұл бұрұм ͡ болмаған →// мысалы ͡ б̊ап→ / жәнеде ^уосұ →// балаларға жасалған ^уосұ →// жыныстық қылмыстар ͡ б̊ар →// ^уолардаңгейім ͡ біз әкімшілік қадағалауғ'аламызғой →// міне→ / әкімшілік қадағалау→ / бұрұн бешшыл болса →// қәзір сегіжжылға ͡ дейін созұлдұ↓ ///	Көптеген қылмыстар үйде жасалды және екіншіден, өткен жылдың қылмыстарының статистикасы биылғы жылға процессуалдық немен енеді. Соған байланысты кішкене өсім байқалады. Дегенмен мен бұл жерде айтайын деп отырғаным, балаларға жасалатын қылмыстардың кез келгені қатаң жазалануы керек. Біз бірінші не істедік, бірінші, біз заңды күшейттік. Қазіргі күні осы балаларға қатысты жасалатын қылмыс бойынша, тіпті оны айтпай қалған адамның өзі көріп тұрып, 6 жылға бас бостандығынан айырылады. Бұл бұрын болмаған мысалы бап және де осы балаларға жасалған осы жыныстық қылмыстар бар, олардан кейін біз әкімшілік қадағалауға аламыз ғой, міне әкімшілік қадағалау бұрын 5 жыл болса, қазір 8 жылға дейін созылды.
Нұрділдә Ораз	▶	↑йағный→/ ^уол балаға қатысты жасалған қылмысқа қатысы бар→/ адам ^уол мемлекеттің бақылауында тұрақты болат деген сөз ↓ /// ↑ ^йЕртеңгі гүні ^уол қайтадан қылмыс жасамауы керек→/ сондықтан біз→/ әрбір учаскелік инспекторға ^уосы материалдарды түсіреміз де→/ сол арқылы ^уол ^йертең қадағалауда ұстайт ↓ /// ↑ міне→// ы... ^йенді→// кибербуллинг→/ буллинг мәселесіне ауысайық→/ жалпы мен ^уөзім қолдаймын→/ буллинг→/ кибербуллинг деген қазір ^йенді→/ заңый тұрғыда қалай бекітеміз деген мәселе талқыланып жатқаны болмаса→/ бұл мәселені→/ англійа→/ францыйа ^йелдері бұрыннан да→/ ы... заңдарына ^йенгізген жоқ→/ бірақ қолданыста бар ↓ /// ↑ мысалы англійада→/ ы... мұғалімдер ^уөздері→/ жаңағы→/ ^уосы→/ кибербуллинг→/ буллингке ұшыраған→// ы... жағдайларға→/ болдырмау үшін соларды→/ соларды бұғаттау үшін арнайы ^уоқудан ^уоқыйды→// мұғалімдер ↓ ///	↑ йәғ^іній →// ^уол балаға ͡ ғатысты жасалғаң ͡ ғылмысқа ͡ ғатысы ͡ б̊ар →// адам ^уол мем^ілекеттің бақ^ылауұнда тұрақты ͡ б̊олады деген сөз ↓ /// ↑ ^йертеңгігүнү ^уол ͡ ғайтадаң ͡ ғылмышшасамауұ ͡ герек →// сондұқтам ͡ біз →// әрб̊ір ұучаскеліг ͡ ійнспекторға →/ осұ матерійалдарды түс^үрөміз ͡ де →// сол арқылы ^уол ^йертең ͡ ғадағалауд'ұстайды ↓ /// ↑ міне→ / ^йенді→ / кійб̊ерб̊үуллійңг→ / бұуллиңг мәселесіне ауұсайық →// жалпы мен ^уөзүм ͡ ғолдаймын →// бұулиңг→ / кійб̊ерб̊үуллійңг дегең ͡ ғазір енді→ / заңый тұрғұда→ / қалай бекітеміз деген мәселе талқыланыб̊ жатқаны ͡ б̊олмаса →/ бұл мәселені→ / аңглыйа →/ франсыйа ^йелдері бұрұннанда→ / заңдарына еңгізген жоқ/ бірақ қолданыста ͡ б̊ар ↓ /// ↑ мысалы аңглыйада→ / мұғәлімдер ^уөздөрү→/ жаңағы ^уосұ→/ кійб̊ерб̊үуллійңг→/ бүуллійңгке ұш^ұраған →// жағдайларға →/ болдұрмау үшүн соларды →/ соларды ͡ б̊ұғаттау үшүн арнайы ^уоқ^ұудан ^уоқұйдұ →// мұғәлімдер ///	Яғни ол балаға қатысты жасалған қылмысқа қатысы бар адам ол мемлекеттің бақылауында тұрақты болады деген сөз. Ертеңгі күні ол қайтадан қылмыс жасамауы керек, сондықтан біз әрбір учаскелік инспекторға осы материалдарды түсіреміз де сол арқылы ол ертең қадағалауда ұстайды. Міне енді кибербуллинг, буллинг мәселесіне ауысайық, жалпы мен өзім қолдаймын, буллинг, кибербуллинг деген қазір енді заңды тұрғыда қалай бекітеміз деген мәселе талқыланып жатқаны болмаса, бұл мәселені Англия, Франция елдері бұрыннан да заңдарына енгізген жоқ, бірақ қолданыста бар. Мысалы Англияда мұғалімдер өздері жаңағы осы кибербуллинг, буллингке ұшыраған жағдайларға болдырмау үшін, соларды, соларды бұғаттау үшін арнайы оқудан оқиды мұғалімдер.
Нұрділдә Ораз	▶	↑ал францыйада мәселен→/ мұғалімдер→/ ы... жаңағы→/ балалардың түрлі әлеуметтік желідегі блогтарына→/ соларға ^йеніп→/ соларды қадағалап→/ йағный→/ кибербуллингтің болмауұн қадағалап ^уотырат ↓ /// ↑ Міне ^уосы сыйақты→/ бізде ^йенді кибербуллинг→/ буллинг саласы бойынша тек қана израил'де қабылдаған ^йекен заң→/ арнайы бап боп ↓ /// ↑ ^йенді ^уоны қазір→/ біз→/ заң барысында міндетті түрдө талқылайтын боламыз бұны→/ міндетті түрдө↓ /// ↑ ы... жаңағы→// қоғамға да→// ы... мемлекеттік ^уоргандарға да тиімді жағы ↓ /// ↑ Үйткені айттымғой мен жаңағы→/ ^уол балалардың хұқығы→/ бұл/ хұқықтардың төрөсі→/ былайша айтқанда ↓ /// ↑ сондықтан→/ мемлекеттің маңызды шаруасы болғаннан кейін→/ бұл мәселеде біз→/ барынша ы ... ертеңгі гүні балалардың қылмысын болдырмау үшүн→// ы... заңи тұрғыда барлық күшүмүзді салатын боламыз.	↑ ал франсыйада мәселен→/ мұғәлімдер→ / жаңағы→ / балалардың түрлү әлеумөттүк желідегі блогтарына / соларға ^йеніп →/ соларды ͡ ғадағалап→/ йәғ^іній→/ кійб̊ерб̊үуллійңгтің болмауұң ͡ ғадағалаб̊ ͡ от^ұрады ↓ /// ↑ міне ^уосұ сыйақты→ / бізді ^йенді кійб̊ерб̊үуллійңг →/ бұуллиңг саласы ͡ б̊ойұнша текқана ыйзраил'де ͡ ғаб̊ылдаған ^йекен заң →// арнайы ͡ б̊апполұп ↓ /// ↑ енді ^уонұ ͡ ғәзір→ / біз→ / заң барысында міндетті түрдө талқылайтым ͡ боламыз ͡ б̊ұнұ →// міндетті түрдө →// жаңағы →/ қоғамғада →// мем^ілекеттіг ͡ органдарғада тійімді жағы ↓ /// ↑ өйткөнү айттымғой мен жаңағы →// ^уол балалардың ͡ ғұқұғұ→ / бұл ͡ ғұқұқтардың төрөсү →// былайш'айтқанда ↓ /// ↑ сондұқтан→ / мем^ілекеттің маңызды шарұуасы ͡б̊олғаннаңгейін →// бұл мәселеде→ / біз →// барынша ^йертеңгі гүнү ͡ б̊алалардың ͡ ғылмысым ͡ болдұрмау үшүн →// заңый тұрғұда →/ барлық күшүмүздү салатым ͡ боламыз ///	Ал Францияда мәселен мұғалімдер жаңағы балалардың түрлі әлеуметтік желідегі блогтарына соларға еніп, соларды қадағалап, яғни кибербуллингтің болмауын қадағалап отырады. Міне осы сияқты бізде енді кибербуллинг, буллинг саласы бойынша тек қана Израильде қабылдаған екен заң арнайы бап боп. Енді оны қазір біз заң барысында міндетті түрде талқылайтын боламыз бұны міндетті түрде. Жаңағы қоғамға да, мемлекеттік органдарға да тиімді жағы. Өйткені айттым ғой мен жаңағы, ол балалардың құқығы - бұл құқықтардың төресі, былай айтқанда. Сондықтан мемлекеттің маңызды шаруасы болғаннан кейін, бұл мәселеде біз барынша ертеңгі күні балалардың қылмысын болдырмау үшін заңи тұрғыда барлық күшімізді салатын боламыз.
Нұрділдә Ораз	▶	иә→/ бұл дұрұс→/ ^уорұндұ сұрақ→// а... үйткені→/ сіздер білесіздер→// кес келген қылмыс жасаған адам→/ бұл салада тағы да→/ ^йекінші мәрте барған сәттерді де біз→/ бұқаралық ақпарат құралдарынан ^йестіп→/ біліп ^уотырдық ↓ ///	↑ ійә→ / бұл дұрұс→/ ^уорұндұ сұрақ →// өйткөнү / сіздер ͡ б̊ілесіздер →// кезгелгең ͡ ғылмышшасаған адам →// бұл салада тағыда →// ^йекінші мәрте ͡ б̊арған сәттерді ͡ де ͡ б̊із →// бұқаралығ ͡ ақпарат құралдарынан ^йестіппіліб̊ ͡ отұрдұқ ↓ ///	Иә бұл дұрыс орынды сұрақ. Өйткені сіздер білесіздер, кез келген қылмыс жасаған адам бұл салада тағы да, екінші мәрте барған сәттерді де біз бұқаралық ақпарат құралдарынан естіп біліп отырдық.
Нұрділдә Ораз	▶	↑сондықтан→/ бұл жерде→/ біз жәйғана мемлекеттік мүдделі ^уоргандар ғана ^йемес→/ бұл жерде біз адам құқұқтары жөнүндегі ұйұмдардың→/ мүшөлерін→/ сосын→/ белсенділерді→/ қоғамдық ^уөкілдерді→// барлығын тартып→/ біз ^уосы заңды→// ы...талқылаған болатынбыз→/ және де→/ бұл заң қабылданған гезде→/ біз→// ^йең алдымен ^уосы балалардың ^йертеңгүнү қылмысы→// ^йекінші рет болмау'үшүн→/ барынша→/ ^уосындай баптар ^йенгізген болатымбыз ↓ /// ↑ Ал ^йенді сіздің нақты сұрағыңызға келетім ͡ болсақ→/ бұл біріншіден→/ ы... бұл ауұр қылмыс→/ сондұқтам ͡ бұл рақымшылыққа жатпайды ↓ /// ↑ ал ^йекіншіден→/ ^уол→/ ^йегер→/ ^уөзүнің→/ ым... жазасын ^уөтөу мерзімі айақталған гүнде де→/ ^уол әкімшілік қадағалауда болады ↓ /// ↑ Жаңа мен айтып кеттім ^уоны сізге→/ дұрұс түсүндіріп→/ йағный бізде учаскелік инспектырлар бар ↓ ///	↑ сондұқтан→ / бұл жерде→ / біжжәйғана мем^ілекеттіг ͡ мүддөлү ^уоргандарғана ^йемес →// бұл жерде ͡ б̊із адам ͡ ғұқұқтары жөнүндөгі ұйұмдардың мүшөлөрүн →// сосұн / белсенділерді / қоғамдығ ͡ өкүлдөрді →// барлығын тартып →// біз ^уосұ заңды →// талқылағам ͡ болатымбыз →// жәнеде→ / бұл заң ͡ ғаб̊ылдаңғаңгезде→ / біз→ / ^йең алдымен ^уосұ ͡ б̊алалардың ^йертеңгүнү ͡ ғылмысы →// ^йекінші ^ірет ͡ полмау үшүн / барынша →// ^уосұндай баптар ^йеңгізгем ͡ болатымбыз ↓ /// ↑ ал ^йенді сіздің нақты сұрағыңызға ͡ гелетім ͡ болсақ →// бұл біріншіден / бұл ауұр ͡ ғылмыс →// сондұқтам ͡ бұл ^ырақымшылыққа жатпайды ↓ /// ↑ ал ^йекіншіден / ^уол→ / ^йегер ^уөзүнүң жазасын ^уөтөу мерзімі айақталғаң гүндө ͡ дө →// ^уол әкімшілік қадағалауда ͡ б̊олады ↓ /// ↑ жаңа мен айтып кеттім ^уонұ сізге →// дұрұс түсүндүрүп→ / йәғ^іній бізде ұучаскелік ійнспектырлар ͡ б̊ар ↓ ///	Сондықтан бұл жерде біз жай ғана мемлекеттік мүдделі органдар ғана емес бұл жерде біз адам құқықтары жөніндегі ұйымдардың мүшелерін, сосын белсенділерді, қоғамдық өкілдерді барлығын тартып, біз осы заңды талқылаған болатынбыз және де бұл заң қабылданған кезде біз ең алдымен, осы балалардың ертеңгі күні қылмысы екінші рет болмауы үшін барынша осындай баптар енгізген болатынбыз. Ал енді сіздің нақты сұрағыңызға келетін болсақ, бұл біріншіден, бұл ауыр қылмыс сондықтан бұл рақымшылыққа жатпайды. Ал екіншіден, ол егер өзінің жазасын өтеу мерзімі аяқталған күнде де ол әкімшілік қадағалауда болады. Жаңа мен айтып кеттім оны сізге дұрыс түсіндіріп, яғни бізде учаскелік инспекторлар бар.
Нұрділдә Ораз	▶	↑қазір біз учаскелік инспектырлардың→// статусын заңнамалық тұрғыда бекітіп жатырмыз→/ ^уөзіңізге мәлім→/ учаскелік инспектырлардың құзұреттерін кеңейтіп жатырмыз→/ ^уоның ^йенгіздік ↓ /// ↑ міне ^уосының арқасында→/ енді ^уолардың материалдық тұрғыда/ жаңағы→// ы... қамтамасыз ^йетілуі→/ ^уол бөлөк әңгіме ↓ /// ↑ ^уоның ^уөзі де кәзір nur оtan-ның сайлауалды бешшылға арналған бағдарламасының ^уөзүнде→// ы... мынау→/ учаскелік инспектырларға↓ /// ↑ ым... учаскелік пункттер→/ үйлөрүмен қосылған→/ сондай салу мәселесі тұр кәзір→/ жыл сайын жетпіссегіз сондай пункт салынатын болат ^йеліміз бойынша→/ быйылдың ^уөзінде жыйырм'алтысы салынды→/ мінекей ↓ /// ↑ ы... йағный біз ^уосы учаскелік инспектырларға лауазымдарын→/ құзұреттерін кеңейте отырып→/ мінекей→ / ^уосындай→// жаңағы→/ жауапкершіліктерді жүктөп ^уотырмыс ↓ /// ↑ ^йертеңгі гүнү олар мысалы/ әкімшілік қадағалауды→// және ... және ͡ де→/ ^уолардың ^йекінші мәрте→/ қандай ͡ да бір қылмысқа бармауұн→/ қамтамасыз ^йететін болат ↓ ///	↑ қәзір ͡ б̊із ұучаскеліг ͡ ійнспектырлардың стат^ұусұн заңнамалық тұрғұда ͡ б̊екітіб̊ ͡ жатырмыз →// ^уөз^үңүзге мәлім→ / ұучаскеліг ійнспектырлардың ͡ ғұзұреттерің ͡ геңейтіб̊ ͡ жатырмыз →// ^уонұң үстүнө →/ біз заңды тұрғұда ұучаскеліг ͡ ійнспектырлардың ͡ гөмөк̊шүлері деген ^ылауазымды ^йеңгіздік ↓ /// ↑ міне ^уос^ұнұң арқасында →// ^йенді ^уолардың матерійалдық тұрғұда →// жаңағы →/ қамтамасыз͡ етілүуү →/ ^уол бөлөг ͡ әңгіме ↓ /// ↑ ^уонұң ^уөзүдө ͡гәзір nur otan-ның сайлауалды бешшылға арналған бағдарламасының ^уөзүндө →// мынау→ / ұучаскеліг ͡ ійнспектырларға ↓ /// ↑ ұучаскелік пүуңкттөр →/ үйлөрүмөң ͡ ғосұлған →/ сондай салұу мәселесі тұр ͡ гәзір →// жылсайын жетпіссегіз сондай пұуңкт ͡ čал^ынатым ͡ болады ^йел^іміз ͡б̊ойұнша →// быйылдың ^уөзүндө жыйырм'алтысы салынды/ мінекей ↓ /// ↑ йәғ^іній біз ^уосұ ұучаскеліг ͡ ійнспектырларға ^ылауазымдарын →/ құзұреттерің ͡ геңейте ^уот^ұрұп →// мінекей ^уосұндай →// жаңағы→ / жауапкершіліктерді жүктөб̊ ͡ отұрмұс ↓ /// ↑ ^йертеңгі ͡ гүнү ^уолар мысалы →// әкімшілік қадағалаудұ →// және ... жәнеде ^уолардың ^йекінші мәрте →// қандайда ͡б̊ір ͡ ғылмысқа ͡ б̊армауұн →// қамтамасыз ^йететім ͡ болады ↓ ///	Қазір біз учаскелік инспекторлардың статусын заңнамалық тұрғыда бекітіп жатырмыз. Өзіңізге мәлім, учаскелік инспекторлардың құзіреттерін кеңейтіп жатырмыз, оның үстіне біз заңды тұрғыда учаскелік инспекторлардың көмекшілері деген лауазымды енгіздік. Міне осының арқасында, енді олардың материалдық тұрғыда жаңағы, қамтамасыз етілуі, ол бөлек әңгіме. Оның өзі де қазір "Нұр Отанның" сайлауалды 5 жылға арналған бағдарламасының өзінде мынау учаскелік инспекторларға учаскелік пункттер үйлермен қосылған сондай салу мәселесі тұр қазір. Жыл сайын 78 сондай пункт салынатын болады, еліміз бойынша биылдың өзінде 26-сы салынды мінекей. Яғни біз осы учаскелік инспекторларға лауазымдарын, құзыреттерін кеңейте отырып осындай жаңағы жауапкершіліктерді жүктеп отырмыз. Ертеңгі күні олар мысалы әкімшілік қадағалауды және де олардың екінші мәрте қандай да бір қылмысқа бармауын қамтамасыз ететін болады.
Нұрділдә Ораз	▶	↑ійә→/ ійә→/ учаскелік инспектырлардың құзіретіндегі мәселеғой ↓ /// ↑ ^йенді детал'но айтатын болсақ→/ мәселен→/ ^уолар әрбір→/ жаңағы→/ күдүктүлердің→// мерзімінен→/ жазасын ^уөтейтін жерден босап шыққандарды/ біріншіден→/ ^йесепке алат→/ ^уолардың жаңағы→// ы.. ^уөздөрінің белгілі бір уақытта келіп→/ айтып жөндөрін→/ тіркеліп кетуү міндеттелген ↓ /// ↑ ^уоның үстіне→/ үй-жәйларына барып ^уол жердің көршүлердің барлығына→/ жаңағы→/ қандай да бір талап-арыздары бар ͡ ма→/ солардың бәрі тексерілетін болат ↓ /// ↑ сол арқылы→/ ійағный әкімшілік қадағалауда тұратын болат ↓ /// ↑ сосын ^уоларға→/ мысалы→/ жаңағы→/ балаларға/ балалардың жанына бару→/ заңды ^уөкілінсіз→/ ата-анасыз жүрген балалардың жанына баруға тыйым салынады→/ міне ^уосындай пункттар бар→/ кәдімгідей ↓ ///	↑ ійә →/ ійә →/ ^ұучаскеліг ͡ ійнспектырлардың ͡ ғұз^іретіндегі мәселеғой ↓ /// ↑ енді детал'но айтатын болсақ →// мәселен→ / ^уолар әрб̊ір жаңағы →// күдүктүлөрдүң мерзімінен жазасын ^уөтөйтүн жердем ͡ босап̊ шыққандарды →// біріншіден / ^йесепке алады / ^уолардың жаңағы →// ^уөздөрүнүң белгілі ͡ б̊ір ^ұуақытта ͡ геліп →// айтыб̊ жөндөрүн / тіркеліп кетүуү міндеттелген ↓ /// ↑ ^уонұң үстүнө үй-жәйларына ͡ б̊арып →// ^уол жердің ͡ гөршүлөрдүң барлығына →// жаңағы / қандайда ͡ б̊ір талаб̊ ͡ арыздары ͡б̊арма →// солардың бәрі тек̊серілетім ͡ болады ↓ /// ↑ сол арқылы / йәғ^іній әкімшілік қадағалауда тұратым ͡ болады ↓/// ↑ сосұн ^уоларға / мысалы / жаңағы/ балаларға / балалардың жан^ына ͡ б̊арұу →// заңды ^уөк^үлүнсіз / ат'анасыз жүргөм ͡ балалардың жан^ына ͡б̊ар^ұуға тыйым сал^ынады →// міне ^уосұндай пұуңкттар ͡ б̊ар →// кәдімгідей ↓ ///	Иә, иә, учаскелік инспекторлардың құзіретіндегі мәселе ғой. Енді детально айтатын болсақ, мәселен олар әрбір жаңағы күдіктілердің мерзімінен жазасын өтейтін жерден босап шыққандарды біріншіден, есепке алады, олардың жаңағы өздерінің белгілі бір уақытта келіп айтып жөндерін тіркеліп кетуі міндеттелген. Оның үстіне үй-жайларына барып, ол жердің көршілердің барлығына жаңағы қандай да бір талап-арыздары бар ма солардың бәрі тексерілетін болады. Сол арқылы яғни әкімшілік қадағалауда тұратын болады. Сосын оларға мысалы, жаңағы, балаларға, балалардың жанына бару, заңды өкілінсіз, ата-анасыз жүрген балалардың жанына баруға тыйым салынады, міне осындай пункттар бар кәдімгідей.
Нұрділдә Ораз	▶	↑бұл ^уөзөкті мәселелердің бірі ↓ /// ↑ ішк'істер ^уоргандарында→/ ы ... жалпы→/ мына→/ халықтың ^уөзү→/ хұқұқ қорғау ^уоргандарына→/ болмаса сот ^уоргандарына→/ және ͡ де→/ ы ... ^уоның ішінде ішк'істер ^уоргандарына→/ сенімсіздікпен қарайтын да→/ ^уосы бір пар'алу мәселесінің→// ы... былай айтқанда→/ ^уосы күреспен айшықталатын шығар деп ^уойлаймын ↓ /// ↑ себебі→/ біз қаншалықты→/ бұл мәселемен күресеміз→/ сол мәселені бұғаттаймыз→/ ^йертеңгі ͡ гүні тұншұқтырамыз→/ соған байланысты халықтың да беті бері ғарап/ сенімі де күшейеді деп ^йесептеймін→/ мен ^уөзім ↓ /// ↑ ал ^йенді мынау→/ Ішк'істер министрі→/ бұл мәселені ^уөте қатты қадағалап ^уотыр→/ және ͡ де кез келген афицерлік жиындар мен аппараттық ^уотрыстарда→/ қандай да бір пара алу мәселесі шыққан бойдан→/ ^уол бүкүл ^уөңүрлүк органдарға жіберіліп→/ үлгү ретінде→/ ^уол ^уоқылат	↑ бұл ^уөзөктү мәселелердің бірі ↓ /// ↑ ішк'істер ^уоргандарында →/ жалпы →/ мына / халықтың ^уөзү ͡ ғұқұқ қорғау ^уоргандарына →// болмаса сот ^уоргандарына→ / және ͡ де →/ ^уонұң ішінде ішк'істер ^уоргандарына →// сенімсіздікпең ͡ ғарайтында →// ^уосұ ͡б̊ір пар'алұу мәселесінің былай айтқанда →// ^уосұ ͡ гүрөспөн айшықталатын шығар деб̊ ͡ойлаймын ↓ /// ↑ себ̊еб̊і→ / бізғаншалықты→ / бұл мәселемең ͡ гүрөсөміз →/ сол мәселені ͡ б̊ұғаттаймыз →// ^йертеңгі ͡ гүнү тұншұқтұрамыз →// соғам байланысты халықтың ͡ да ͡ б̊еті ͡ б̊ері ͡ ғарап →// сен^імі ͡ де ͡ гүшөйөді деб̊ ͡есептеймін →// мен ^уөзүм↓ /// ↑ ал ^йенді мынау→ / ішк'істер мійнійстрі →// бұл мәселені ^уөтө ͡ ғатты қадағалаб̊ ͡ отұр →// және ͡ де ͡ гезгелген офыйсерліг ͡ жыйындар мен аппараттық ^уотұрұстарда →// қандайда ͡ б̊ір пар'алұу мәселесі шыққам ͡ бойдан →// ^уол бүкүл ^уөңүрлүг ͡ органдарға жіб̊еріліп →// үлгү ^іретінде →/ ^уол оқ^ұлады	Бұл өзекті мәселелердің бірі. Ішкі істер органдарында, жалпы мына халықтың өзі құқық қорғау органдарына, болмаса сот органдарына және де оның ішінде ішкі істер органдарына сенімсіздікпен қарайтын да осы бір пара алу мәселесінің былай айтқанда, осы күреспен айшықталатын шығар деп ойлаймын. Себебі біз қаншалықты бұл мәселемен күресеміз, сол мәселені бұғаттаймыз, ертеңгі күні тұншықтырамыз соған байланысты халықтың да беті бері қарап, сенімі де күшейеді деп есептеймін мен өзім. Ал енді мынау Ішкі істер министрі бұл мәселені өте қатты қадағалап отыр және де кез келген офицерлік жиындар мен аппараттық отырыстарда қандай да бір пара алу мәселесі шыққан бойдан ол бүкіл өңірлік органдарға жіберіледі үлгі ретінде, ол оқылады.
Нұрділдә Ораз	▶	біріншіден→/ сосын ^уосындай пара→/ алғаны жөнүнде→/ және оны былай айтқанда→/ ^йертеңгі гүнү ^уол қорқынышты затқой ^уөзү/ пара алғанда да адам деген→/ бір нәрсені түсүну керек→/ ^уол ^йертеңгі гүнү→/ ы...сен пара алған адам ͡ да→/ пара берген адам да ^уол→/ кінәлі азаматтар ↓ /// ↑ ^уол сен балаңның алдында да/ ^уотбасыңның алдында ͡ да→/ мысалы→/ былай айтқанда→/ бетің жоқ деген сөз ↓ /// ↑ сондұқтан→/ ^уосы мәселеде→/ ы... барынша біз→/ біріншіден тәрбиелік мәні бар→// ы... семинар-тренинктер ^уөткіземіз→/ ^уөзүмүздің ішімізде ↓ /// ↑ Йағни мұндай мәселеге баруға болмайт де:п ↓ /// ↑ сосұн ^йенді ^йекінші мәселе→// ы ... жаңағы/ біздің ^уосы→// ішк'істер ^уоргандарындағы→/ фактілерге →/ жетпіспес пайызын→/ ^у ^уөзіміздің ^уӨзіндік қауіпсіздік басқармасы / әшкерелеп ^уотыр ↓ /// ↑ йағный→ / ішк'істер ^уоргандарда текқана ішк'істер ^уоргандары емесқой→/ ^уөзіңіз білесіз→/ басқа ͡ да мүддөлі мемлекеттік ^уоргандар айналысадығой ↓ /// ↑ бірақ біз→/ сол тіркелген қылмыстардың жетпіспес пайызынан астамын біз ^уөзіміз ашып ^уотырмыз→/ йағный біз мүдделіміз →/ тазаруға мүдделіміз ↓ ///	біріншіден →/ сосұн ^уосұндай пара алғаны жөнүндө →// жән'онұ былай айтқанда →// ^йертеңгі ͡ гүнү ^уол қорқұнұшты затқой ^уөзү →// пар'алғанда ͡ да адам дегем ͡ бірнәрсені түсүнүу ͡ герек →// ^уол ^йертеңгігүнү / сен пар'алған адам ͡ да / пара ͡ б̊ерген адам ͡ да ^уол ͡ гінәлі азаматтар↓ /// ↑ ^уол сем ͡ балаңның алдында ͡ да →// ^уотпасыңның алдында ͡ да →// мысалы / былай айтқанда / бетің жоғ ͡деген сөз ↓ /// ↑ сондұқтан / ^уосұ мәселеде / барынша ͡ б̊із / біріншіден тәрб̊ійеліг ͡ мәні ͡ б̊ар семійнар-тренійңктер ^уөткүзөміз →// ^уөзүмүздүң іш^імізде ↓ /// ↑ йәғ^іній мұндай мәселеге ͡ б̊ар^ұуға ͡ б̊олмайды деп ↓ /// ↑ сосұн ^йенд'екінші мәселе →// жаңағы / біздің ^уосұ ішк'істер ^уоргандарындағы / фактілерге / жетпіспес пай^ызын / ^уөз^үмүздің ^уөзүндүк қауүп̊сүздүк басқармасы / әшкерелеб̊ ͡отұр ↓ /// ↑ йәғ^іній →/ ішк'істер ^уоргандарда текқана ішк'істер ^уоргандары ^йемесқой →// ^уөз^үңүз ͡б̊ілесіз / басқа ͡ да мүддөлү мемлекеттіг ͡ органдар айналысадығой ↓ /// ↑ бірақ ͡ піз / сол тіркелгең ғылмыстардың жетпіспес пай^ызынан астамым ͡ біз ^уөз^үмүз ашыб̊ ͡ отұрмұз / йәғ^іній біз мүддөлүміз →// тазарұуға мүддөлүміз ↓ ///	Біріншіден, сосын осындай пара алғаны жөнінде және оны былай айтқанда, ертеңгі күні ол қорқынышты зат қой өзі, ол пара алғанда да адам деген бір нәрсені түсіну керек, ол ертеңгі күні сен пара алған адам да, пара берген адам да, ол - кінәлі азаматтар. Ол сен балаңның алдында да, отбасыңның алдында да, мысалы былай айтқанда, бетің жоқ деген сөз. Сондықтан осы мәселеде барынша біз біріншіден, тәрбиелік мәні бар семинар-тренингтер өткіземіз өзіміздің ішімізде, яғни мұндай мәселеге баруға болмайды деп. Сосын енді екінші мәселе, жаңағы біздің осы ішкі істер органдарындағы фактілерге 75 пайызын өзіміздің Өзіндік қауіпсіздік басқармасы әшкерелеп отыр. Яғни ішкі істер органдарда, тек қана ішкі істер органдары емес қой, өзіңіз білесіз, басқа да мүдделі мемлекеттік органдар айналысады ғой. Бірақ біз сол тіркелген қылмыстардың 75 пайызынан астамын біз өзіміз ашып отырмыз, яғни біз мүдделіміз, тазаруға мүдделіміз.
Нұрділдә Ораз	▶	↑ «бір→/ құмалақ бір қарын майды шірітеді» деп→ / біз арамызда ертеңгі гүнү парақорлардың пагон тағып жүргенін қаламаймыз→/ сондықтан да Ішк'істер министрі бұл бағытта→/ ^уөзі қатаң тапсырма беріп→/ әрбір қызметкерге→/ жаңағы→/ параға жоламайтындай ↓ /// ↑ ал енді статистикаға мән беретін болсақ/ жыл сайын қазір кеміп кележатыр→/ статистикамыз быйылдың ^уөзінде→/ мысалы→/ жүжжыйырматоғұз→ // тіпті башшысы қызметінен кетті→/ сіздер білесіздер кәзір→/ жаңа заң енген→/ заң бойынша мысалы→/ ^уөзінің қол астындағы қызметкер парамен ұсталатын болса→/ басшысы міндетті түрдө қызметтен кетеді ↓ /// ↑ міне→/ жүжжыйырматоғұз башшының ішінде→// жыйырмадан астамы қызметінен босатылды→/ және бұл науқан әріғарай қадағалауда болады→/ және парақорлықпен күрес мәселесі жылдан жылға күшейіп→/ жалғаса берет↓ ///	↑ бір ͡ ғұмалақ ͡ пір ͡ ғарын майды шірітеді» деп →// біз арамызды ^йертеңгі ͡ гүнү парақорлардың пагон тағыб̊ ͡ жүргөнүң ͡ ғаламаймыз →// сондұқтан ͡ да ішк'істер мійнійстрі ͡ б̊ұл бағытта →// ^уөзү қатаң тап̊сырма ͡ б̊еріп →// әрб̊ір ͡ ғызметкерге / жаңағы / параға жоламайтындай ↓ /// ↑ ал ^йенді статыйстыйкаға мәм ͡ беретім ͡ болсақ →// жыл сайың ͡ ғазір ͡ геміп кележатыр →// статыйстыйкамыз ͡б̊ыйылдың ^уөзүндө →// мысалы жүжжыйырма тоғұз →// тіпті ͡ б̊ашшысы қызметінең ͡ гетті →// сіздер ͡ б̊ілесіздер / қәзір жаңа заң ^йеңген →// заң бойұнша / мысалы ^уөз^үнүң / қол ͡ астындағы ͡ ғызметкер парамен ұсталатым ͡ болса →// башшысы міндетті түрдө қызметтең ͡ гетеді ↓ /// ↑ міне / жүжжыйырма тоғұз башшының ішінде →// жыйырмадан астамы қызметінем ͡ босатылды →// және / бұл науқан әріғарай / қадағалауда ͡ б̊олады →// және парақорлұқпең ͡ гүрөс мәселесі жылдан жылға ͡ гүшөйүп / жалғаса ͡ б̊ереді ↓ ///	«Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді» деп біз арамызда ертеңгі күні парақорлардың погон тағып жүргенін қаламаймыз, сондықтан да Ішкі істер министрі бұл бағытта өзі қатаң тапсырма беріп әрбір қызметкерге, жаңағы параға жоламайтындай. Ал енді статистикаға мән беретін болсақ жыл сайын қазір кеміп келе жатыр, статистикамыз биылдың өзінде, мысалы 129, тіпті басшысы қызметінен кетті. Сіздер білесіздер, қазір жаңа заң енген, заң бойынша мысалы өзінің қол астындағы қызметкер парамен ұсталатын болса, басшысы міндетті түрде қызметтен кетеді. Міне 129 басшының ішінде 20-дан астамы қызметінен босатылды және бұл науқан әрі қарай қадағалауда болады және парақорлықпен күрес мәселесі жылдан жылға күшейіп жалғаса береді.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Ж: сұрақ ^уөте гөп → //^йенді мен кәзір /сұрақтардың барлығын қойып шықсам↓// иә↑/// айнұр сұрап ^уотыр↓ //жанұйада әйелі /^уөзінің табысын күйеуіне айтпай→// бауырына беру дұрыспа↑ // ұстаз/ →дейді↓///Қ: әйел ^уөзі шешед↓/// әйел ^уөзі табысы болса↑// күйеуіне айтама/ айтпайма / ^уөзі шешед↓/// менің бір айтып жүрген сөзім бар↑/// әйелдің табысы қалтада→// күйеудікі ^уортада↓/// ↑ұнасада ^йеркектерге // ұнамасада солай↓/// ↑бірақ/ әйел адам күйеуін құрметтеп айтса↑// менің тапқаным бар ^йеді ағама→// бауырыма берсем десе болад↓/// ↑бұл құрметі артад↓// бірақ айтпайда↑ / әйел ^уөз табысын беруіне болад↓/// текқана күйеудің берген табысын / шетінен сындырып-сындырып/ сындырып жинап→// былай беріп жіберсе↑// күнә болат↓/// ^уолай істемей// айтып беру герек↓///	Ж: сұрақ / көп →// ^йенді мен / қәзір / сұрақтардың барлығың ͡ ғойұп̊ ͡ шық̊сам↓// ійә↑/// айнұр сұраб̊͡ отұр↓ //жанұйада / әйелі /^уөзүнүң таб̊ысын / күйөуүн'айтпай →// бауұрұна ͡ б̊ерүу / дұрұс͡ па↑ // ұстаз/ →дейді↓/// Қ: әйел / ^уөзү шешеді↓/// әйел / ^уөз таб̊ысы͡ б̊олса↑// күйөуүн'айта͡ ма / айтпай͡ ма / ^уөзү шешеді↓/// менің бір айтыб̊ ͡ жүргөн сөзүм бар↑/// әйелдің таб̊ысы қалтада→// күйөудүкү / ^уортада ↓/// ↑ұнасада / ^йеркектерге // ұнамасада солай↓/// ↑бірақ / әйел адам / күйөуүң ͡ ғұрметтеб̊ ͡ айтčа↑// менің / тапқаным бар ^йеді // ағама →// бауұрұма ͡ б̊ерсем десе /б̊олады↓/// ↑бұл / қүрмөт'артады ↓// бірақ / айтпай͡ да↑ / әйел ^уөз таб̊ысын / берүуүнө͡ б̊олады↓/// текқана / күйөудүң͡ берген таб̊ысын / шетінен сындырып̊-сындырып/ сындырыб̊ ͡ жыйнап→// былай беріб̊ ͡ жіб̊ерсе↑// күнә͡ б̊олады↓/// ^уолай істемей// айтып͡ перүу ͡ герек↓///	Қ: Әйел өзі шешеді. Әйел өзі табысы болса, күйеуіне айтама айтпайма өзі шешеді. Менің бір айтып жүрген сөзім бар. Әйелдің табысы қалтада, күйеудікі ортада. Ұнасада еркектерге ұнамасада солай. Бірақ, әйел адам күйеуін құрметтеп айтса, менің тапқаным бар еді ағама, бауырыма берсем десе болады. Бұл құрмет. Бірақ айтпайда әйел өз табысын беруіне болады. Тек қана күйеудің берген табысын шетінен сындырып-сындырып, сындырып жинап, былай беріп жіберсе күнә болады. Олай істеуге болмайды, айтып беру керек.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Ж: келесі сұрақ↓/// қыз баланың ұзаққа дейін→ // тұрмыс құрмай /жалғыз жүрсе↑// қасында қызғанатын ^йекі періште жүретіні распа↑/// соның кесірінен / жігітпен таныса алмайды→// деп те ^йестіп ^йедім↓/// иағни /сондай /аңыз әңгімеде бар дейд↓/// Қ: ^йенді / ^уөз жауабын ^уөзі беріп тұрғо/ қарындасым↓/// аңызғо ^уол// анекдот↓/// Ж: иағни / ^уондай ^йемес иә↑/// Қ: шығу керек// құдайдан бақыт тілеп↓/// Ж: иә// самоотценка көтеру тәкаппарлыққа жатпайма дейді↓/// нұрсұлу сұрап ^уотыр↓/// Қ: жоқ// жатпайды↓/// ^йегер біреуді түсірмесең↓/// самоотценканың деңгейінде біреуді төмен түсірмей↑// ^уөзіңізді көтерсеңіз →// ^уода тұрған ^йештеңке жоқ↓/// адамды көтеріп беру керек↓/// шеңбер↓///	Ж: келесі сұрақ↓/// қыз͡ б̊аланың ұзаққа дейін→ // тұрмұс құрмай /жалғыж ͡ жүрсө↑// қасында қызғанатын / ^йекі͡ періште ͡ жүрөтүні / ^ырас͡ па↑/// сонұң ͡ гесірінен / жігітпен / таныс'алмайды →// деп ͡ те / ^йестіп ͡ ^йедім↓/// йәғ^іній /сондай /аңыз әңгімеде ͡ б̊ар дейді↓/// Қ: ^йенді / ^уөж ͡ жауаб̊ын / ^уөзү ͡ б̊еріп͡ тұрғой / қарындасым↓/// аңызғой / ^уол // анекдот↓/// Ж: йәғ^іній / ^уондай ^йемес ійә↑/// Қ: шығұу͡ герек// құдайдам ͡ бақыт͡ тілеп↓///ж: ійә// самоотсеңка ͡ гөтөрүу // тәкаппәрлыққа жатпай͡ ма ͡ дейді↓/// нұрсұлұу сұраб̊ ͡ отұр↓/// Қ: жоқ// жатпайды↓/// ^йегер ͡ б̊іреудү түсүрмөсең↓/// самоотсеңканың деңгейінде / б̊іреудү төмөн ͡ түсүрмей↑// ^уөзүңүздү / көтөрсөңүз →// ^уонда тұрған ^йештеңке жоқ↓/// адамды / көтөрүп ͡ перүу͡ герек↓/// шеңбер↓///	Ж: Келесі сұрақ. Қыз баланың ұзаққа дейін тұрмыс құрмай жалғыз жүрсе, қасында қызғанатын екі періште жүретіні распа? Соның кесірінен жігітпен таныса алмайды деп естіп едім. Яғни сондай аңыз әңгімеде бар дейді. Қ: Енді өз жауабын өзі беріп тұрғо қарындасым. Аңызғо, анекдот. Ж: Яғни ондай емес иә. Қ: Шығу керек, құдайдан бақыт тілеп. Ж: Иә, самоотценка көтеру тәкаппарлыққа жатпайма дейді. Нұрсұлу сұрап отыр. Қ: Жоқ, жатпайды. Егер біреуді түсірмесең. Самоотценканың деңгейінде біреуді төмен түсірмей, өзіңізді көтерсеңіз ода тұрған ештеңке жоқ. Адамды көтеріп беру керек. Шеңбер.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Ж: ↑енесі / айағы ауыр келінін →/ қарғап сілесе /дейд // ^уоразкүл↓///^уойбай алла↑/// Қ: ^уол /алдына келед↓/// Ж: ау↓/// Қ: ^уол ^йенесінің алдына гелет↓/// ^йенесінің баласына гелет// немересіне гелет↓/// ^уөзіне айналып келет↓/// қарғыстың ^йекі ұшы болат↓/// мынау айтылған адамнан шықса↑// қайтып ^уөзіне геліп айналып келет↓/// мынаған барат↓// сіз ^уоған лайықты болмасаңыз / қайтып ^уөзіне барад↓/// ^уоның/ ^йененің шекесі шылқымайд→// сен жаман болғаннан↓// қарғағаны / даже сіздің басыңызға келсе де↑// ^уөзінің басын қарғап ^уотырғанын→/ біліп алсын / әрбір ата-ана↓/// ал ^уоның // айағы ауыр болмаса да↓///	Ж ↑ ^йенесі / айағ'ауұр келінін →/ қарғап̊ ͡ сілесе / дейді // ^уоразкүл↓/// ^уойб̊ай алла↑/// Қ: ^уол /алдына͡ геледі↓/// ж: ау↓/// Қ: ^уол / ^йенесінің алдына ͡ геледі↓/// ^йенесінің баласына ͡ геледі // немересіне ͡ геледі↓/// ^уөзүне / айналып͡ келеді↓/// қарғыстың / ^йек'ұшұ͡ болады↓/// мын'айтылған адамнан шық̊са↑// қайтыб̊ / ^уөзүнө͡ геліб̊ / айналып келеді↓/// мынағам ͡ барады↓// сіз ^уоған ^ылайықты͡ б̊олмасаңыз / қайтыб̊ ͡ ^уөзүнө ͡ б̊арады↓/// ^уонұң/ ^йененің шекесі шылқымайды→// сен жамам ͡ болғаннан↓// қарғағаны / даже сіздің/ басыңызға͡ гелсе ͡ де↑// ^уөзүнүң басын / қарғаб̊ ͡ отұрғанын→/ біліб̊ ͡ алсың / әрб̊ір ат'ана-↓/// ал ^уонұң // айағ'ауұр болмаса͡ да↓///	Ж: Енесі аяғы ауыр келінін қарғап сілесе дейді Оразгүл. Ойбай Алла. Қ: Ол алдына келеді. Ж: Ау. Қ: Енесінің алдына келеді. Енесінің баласына келеді, немересіне келеді. Өзіне айналып келеді. Қарғыстың екі ұшы болады. Мынау айтылған адамнан шықса, қайтып өзіне келіп айналып келеді. Мынаған барады, сіз оған лайықты болмасаңыз қайтып өзіне барады. Оның, ененің шекесі шылқымайды сен жаман болғаннан. Қарғағаны даже сіздің басыңызға келсе де, өзінің басын қарғап отырғанын біліп алсын әрбір ата-анана. Ауыр, аяғы ауыр болмаса да.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Ж: ↑мына сұрақты кішкене түсінбедім↓/// мативациа қалай бере а/ күйеуіме ^йекен ғой→ // кешірім сұрайм↓/// күйеуіме мативациа / қалай /бере аламын↓/// дым настраениесі жоқ /жұмыс жасауға дейд↓/// ^уосы быр /^уөте ^уөзекті сұрақ↓/// қыздарда мен көп байқаймын↓// жалпы /әйелдің күйеуге мативациа беруі / иағни→// мүмкін ^уол күйеуі жалқау шығар↓// мүмкін ^уол жұмыс істегісі келмейтін шығар↓/// ^йегер ^уол сондай жалқау болса↑// әйел ^уөмір бақи / мотивациа беріп ^уөту керекпа↑/// мативациасыз жұмыс жасай алмайма→ // сонда ^йеркек↑/// Қ: біз / мативациасыз жүрмей қалдыққо→// бәрі↓///	Ж: ↑мына сұрақты / кішкене түсүмбөдім↓/// мотійвасійа / қалай бере а/ күйөуүм'екен ғой→ // кешірім сұраймын↓/// күйөуүмө / мотійвасійа / қалай /бер'аламын ↓/// дым настраенійесі жоқ /жұмұш͡ шасауға дейді↓/// ^уосұ / б̊ір / ^уөте / ^уөзөктү сұрақ↓/// қыздарда / мең ͡ гөп ͡ пайқаймын↓// жалпы /әйелдің күйөугө / мотійвасійа ͡ б̊ерүуү / йәғ^іній→// мүмкүн / ^уол /күйөуү / жалқау шығар↓// мүмкүн ^уол / жұмұс істегісі͡ гелмейтін͡ шығар↓/// ^йегер ^уол / сондай жалқау͡ б̊олса↑// әйел ^уөмүрб̊ақый / мотійвасійа / б̊еріб̊͡ өтүу ͡ герек͡ па↑/// мотійвасійасыж͡ жұмұш͡ шасай / алмай͡ ма→ // сонда / ^йеркек ↑/// қ: біз / мотійвасійасыж͡ жүрмөй ͡ ғалдыққой→// бәрі↓///	Ж: Мына сұрақты кішкене түсінбедім. Мотивация қалай бере а күйеуіме екен ғой кешірім сұраймын. Күйеуіме мотивация қалай бере аламын. Дым настроениесі жоқ жұмыс жасауға дейді. Осы бір өте өзекті сұрақ. Қыздарда мен көп байқаймын жалпы әйелдің күйеуге мотивация беруі яғни, мүмкін ол күйеуі жалқау шығар, мүмкін ол жұмыс істегісі келмейтін шығар. Егер ол сондай жалқау болса, әйел өмір бақи мотивация беріп өту керекпа. Мотивациясыз жұмыс жасай алмайма сонда еркек. Қ: Біз мотивациясыз жүрмей қалдыққо бәрі
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Қ: жоқ↓// мұхаммед пайғамбар →//бірінші рет пайғамбар болған кезінде→// алладан хабар алып // үйге келген кезінде↑// мативацианы сол кезде/ ^йең бірінші хадиша анамыз берген↓/// замилони/ замилони деп келед// мен тоңдым/ тоңдым // үстімді жапшы дегенде↓/// ^уосындай гөрдім→// маған қорқынышты бірнәрсе келді ↓/деп айтқаңгезде →// ^уоқы деп айтты дегеңгезде↓/// сіз жамандық жасамайсыз↓// сіз ^йелдің аманатшысыл// сіз ^уөте керемет адамсыз// біреудің қианат баспайсыз↓// сондықтан / бұл айтқаңгезде→// әйел адамды тыңдап тұрып↑ // ^уөзін успокойт ^йетед↓/// бұл мативациа / сол жерден / керек десем// ^уолгезде де↓/// әйел адам мативациа беру керек↓///	Қ: жоқ↓// мұхаммед пайғамбар →//бірінші ^ірет пайғамбар͡ б̊олғаң ͡ гезінде→// алладан хаб̊ар алып // үйгө келгең͡ гезінде↑// мотійвасійаны солгезде/ ^йең бірінші / хәдійш'анамыз берген↓/// замыйлоный/ замыйлоный деп ͡ келеді// мен тоңдұм/ тоңдұм // үстүмдү ͡ жап̊шы͡ дегенде↓/// ^уосұндай ͡ гөрдүм→// мағаң ͡ ғорқұнұшты ͡/ б̊ірнәрсе ͡ гелді ↓/деб̊ ͡ айтқаң͡ гезде →// ^уоқұ ͡ деп / айтты дегең͡ гезде↓/// сіз / жамандығ͡ жасамайсыз↓// сіз ^йелдің аманатш̆ысыл // сіз / ^уөтө керемет адамсыз // біреудүң / қыйанат ͡ паспайсыз↓// сондұқтан / бұл айтқаң͡ гезде→// әйел адамды тыңдап тұрұп↑ // ^уөзүн / успокойыт ^йетеді↓/// бұл мотійвасійа / сол жерден / керек десем// ^уолгезде ͡ де↓/// әйел адам мотійвасійа б̊ерүу͡ герек↓///	Қ: Жоқ, Мұхаммед пайғамбар бірінші рет пайғамбар болған кезде, Алладан хабар алып үйге келген кезде мотивацияны сол кезде ең бірінші Хадиша анамыз берген. Замилони, замилони деп келеді мен тоңдым, тоңдым үстімді жапшы дегенде. Осындай көрдім, маған қорқынышты бірнәрсе келді деп айтқан кезде оқы деп айтты деген кезде. Сіз жамандық жасамайсыз, сіз елдің аманатшысысыз, сіз өте керемет адамсыз, біреудің қиянат баспайсыз, сондықтан бұл айтқан кезде әйел адамды тыңдап тұрып өзін успокойть етеді. Бұл мотивация сол жерден керек десем, ол кезде де. Әйел адам мотивация беру керек.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	^йеркек /мативациаға мұқтаж↓/// үйткені неге ↑казіргі ^йеркектер↓/// ^йеркек бағана мен /сөзімнің басында айттым↓/// көп ^йеркектер/ барлығы десем →// казір барлығы ашуланып қалар↓/// көп ^йеркектер / ^уөзінің ^уорнын жоғалтып алған↓/// содан кейін→// бұл әйелдік деңгейге түсет↓/// әйелдің аржақ бержағында↓/// ^уоған әрдайым тұр/ жат→// жата берме/ бар/ бар деп →// әбден айта беру герек↓/// мативациа бере беру герек→// шұқи беру керек↓/// үйде жатқан ақылдыдан→// көшеде жүрген ақымақ артық дейт қазақта↓/// көрдіңізба мотивациа ғандай↓/// үйде жатқызба деген↓/// атамыз қазақ ^йескі сөзі бұл↓/// үйде жатқан ақылдыдан↑// көшеде жүрген ақымақ артық↓// ^уо кезде интернет жоқ↓/// неге ^уөйткені көшеге шығады ^йекенда→// бәрін көреді ^йекен↓/// тәлім алад→// тәрбие алад↓///	^йеркек /мотійвасійаға мұқтаж↓/// ^уөйткөнү / неге ↑қәзірг'еркектер ↓/// ^йеркек / бағана мен /сөзүмнүң басынд'айттым ↓/// көб̊͡ еркектер/ барлығы десем →// қәзір / б̊арлығы / ашұуланып қалар↓/// көб̊ ͡ еркектер / ^уөзүнүң ^уорнұн жоғалтыб̊͡ алған↓/// содаңгейін→// бұл / әйелдік деңгейге түсөдү↓/// әйелдің / аржақ ͡ пержағында↓/// ^уоған әрдайым тұр/ жат→// жата ͡ б̊ерме/ бар/ бар деп →// әб̊ден айта͡ б̊ерүу͡ герек↓/// мотійвасійа ͡ б̊ере ͡ б̊ерүу ͡ герек→// шұқұй / берүу͡ герек↓/// үйдө жатқан ақылдыдан→// көшөдө жүргөн / ақымағ ͡ артығ͡ дейді / қазақта↓/// көрдүңүз͡ б̊а мотійвасійа ͡ ғандай↓/// үйдө жатқызб̊а деген↓/// атамыз͡ ғазақ / ^йескі сөзү ͡ б̊ұл↓/// үйдө ͡ жатқан ақылдыдан↑// көшөдө͡ жүргөн / ақымағ͡ артық↓// ^уо кезде /ійнтернет жоқ↓/// неге / ^уөйткөнү көшөгө шығад'екен͡ да →// бәрің͡ гөрөд'екен ↓/// тәлім алады→// тәрб̊ій'алады ↓///	Еркек мотивацияға мұқтаж. Өйткені неге қазіргі еркектер. Еркек бағана мен сөзімнің басында айттым. Көп еркектер барлығы десем қазір барлығы ашуланып қалар. Көп еркектер өзінің орнын жоғалтып алған. Содан кейін, бұл әйелдік деңгейге түседі. Әйелдің аржақ бержағында. Оған әрдайым тұр, жат, жата берме, бар, бар деп әбден айта беру керек. Мотивация беру керек, шұқи беру керек. Үйде жатқан ақылдыдан, көшеде жүрген ақымақ артық дейді қазақта. Көрдіңізба мотивация қандай. Үйде жатқызба деген. Атамыз қазақтың ескі сөзі бұл. Үйде жатқан ақылдыдан, көшеде жүрген ақымақ артық, О кезде интернет жоқ. Неге өйткені көшеге шығады екенда, бәрін көреді екен. Тәлім алады, тәрбие алады.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	↑е мынау ^уотын түсіріпті↓// ^йе мынау ворота қойыпты деп→// ^йелді көріп→// сөйтіп талпыныс бір болугерек↓/// ^йеркекке де казіргі заманның→// әйелдеріне білмеймін →// мотивациасыз ^уөмір сүрмей қалдық біз↓/// бірақ↑// ^йеркекке керек / кәзіргі заманда↓/// жүз пайыз керек↓/// ажырасуға ^йеркек пен әйел келед↓/// ^йеркек/ бірінші әйел тыңдалад↓// шариғат бойынша→/// не үшін→// не себеппен /ажырасып жатсың дейд↓/// сонда әйел айта бастаса↑// күйеуім жата беред↓/ жұмыс істемейт десе↑ //мына ^йеркек баж/баж/ баж ^йетіп →//әйелімен жағаласат↓/// мен айттым /→/ сіз тоқтаңыз↓// бірінші әйелді тыңдайм→// ^уодан кейін сізді тыңдайм↓/// ↑сізгеде /жарты сағат уақытым бар↓/// ↑жоқ / мынау сөйлеген сайын // аузын жабад↓/// сосын әйелге айттым↓// сен ^уөзі ажырасқаның дұрыс болыпты→// бұдан құтылғаның↓/// ↑неге дейт	↑е мынау / ^уотұн түсүрүптү↓// ^йе мынау ворота͡ ғойұптұ ͡ деп→// ^йелді͡ гөрүп→// сөйтүп / талпыныс ͡ пір͡ б̊олұу͡ герек↓/// ^йеркекке ͡ де / қәзіргі заманның→// әйелдеріне / б̊ілмеймін →// мотійвасійасыз ^уөмүр ͡ сүрмөй ͡ ғалдық ͡ піз↓/// бірақ↑// ^йеркекке ͡ герек / қәзіргі заманда↓/// жүспайыз ͡ герек↓/// ажырасұуға / ^йеркек пен әйел ͡ геледі↓/// ^йеркек/ бірінші / әйел тыңдалады↓// шарыйғат ͡ пойұнша→/// н'үшүн →// не себ̊еппен /ажырасыб̊ ͡ жатčың дейді↓/// сонда / әйел айта ͡ б̊астаса↑// күйөуүм жата ͡ б̊ереді↓/ жұмұс͡ істемейді десе↑// мын'еркек баж / баж / баж ͡ етіп →//әйелімен жағаласады↓/// мен айттым /→/ сіз тоқтаңыз↓// бірінші / әйелді тыңдаймын→// ^уодаң ͡ гейін / сізді тыңдаймын↓/// ↑сізге͡ де /жарты сағат ^ұуақытым бар↓/// ↑жоқ / мынау сөйлөгөн ͡ сайын // аузұн͡ жаб̊ады↓/// сосұн / әйелг'айттым ↓// сен ^уөзү / ажырасқаның дұрұс ͡ полұптұ→// бұдаң ͡ ғұтұлғаның↓/// ↑неге дейді	Е мынау отын түсіріпті, е мынау ворота қойыпты деп, елді көріп, сөйтіп талпыныс бір болу керек. Еркекке де қазіргі заманда, әйелдеріне білмеймін мотивациясыз өмір сүрмей қалдық. Бірақ, еркекке керек кәзіргі заманда. Жүз пайыз керек. Ажырасуға еркек пен әйел келеді. Еркек, бірінші әйел тыңдалады шариғат бойынша. Не үшін, не себеппен ажырасып жатсың дейді. Сонда әйел айта бастаса, күйеуім жата береді жұмыс істемейді десе мына еркек баж-баж, баж етіп әйелімен жағаласады. Мен айттым сіз тоқтаңыз, бірінші әйелді тыңдаймын, одан кейін сізді тыңдаймын. Сізгеде жарты сағат уақытым бар. Жоқ мынау сөйлеген сайын аузын жабады. Сосын әйелге айттым, сен өзі ажырасқаның дұрыс болыпты, бұдан құтылғаның. Неге дейді.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	ана ^йеркек↓/// әйел / еркекпен тұрғысы келет→// ///ал сен / әйел сиақты шап-шап→// шап-шап ^йекеуің таласып↓/// ^уол ^йеркек көрмейт↓/// үйге келет// ^йеркек көрмейт↓/// сен а десең мә дид→// мә десең а дид сағаласып→// ^уо қазан-ошаққа→// кухниаға барып↓// артынан барып↓// сабшение жазған ^йеркектер бар әйелдеріне↓/// сондайды көрген адам→// қандай әйел→// қандай ^йеркекті алғысы келет↓/// ↑кезінде ^уомардың алдына /бір әйел геліп↑// күйеуіммен ажырасам дегенде→// маған қарамайт деп айтқан ^йекен↓/// ↑көңіл бөлмейт дегенде →//^уомар ^йеркекті шақырса↑// ^йертеден-кешке дейін сақалын ^уөсіріп→// мешіттен шықпаған біреу ^йекен↓///	ана ^йеркек↓/// // әйел / ^йеркекпен тұрғұсұ ͡ геледі↓/// сен /әйел сыйақты шап̊-шап→// шап̊-шап / ^йекеуүң таласып↓/// ^уол / ^йеркек көрмейді↓/// үйгө ͡ геледі//еркек көрмейді↓/// сен / а десең / мә дейді→// мә десең / а дейді салғыласып→// ^уо қазан-ошаққа→// күухнійаға ͡ б̊арып↓// артынам͡ барып↓// собшенійе ͡ жазған ^йеркектер͡ б̊ар әйелдеріне↓/// сондайды / гөргөн͡ адам→// қандай әйел→// қандай ^йеркект'алғысы келеді↓/// ↑кезінде / ^уомардың алдына /бір әйел ͡ геліп↑// күйөуүммөн ажырасам дегенде→// мағаң͡ ғарамайды // деб̊ ͡ айтқан ͡ ^йекен↓/// ↑көңүл͡ бөлмөйді / дегенде →//омар ^йеркекті шақырса↑// ^йертедең-гешке дейін сақалын ^уөсүрүп→// мешіттен шықпағам ͡ біреу ͡ ^йекен ↓///	Еркек әйел әйелмен тұрғысы келеді еркекпен тұрғысы келеді. Сен әйел сияқты шап-шап, шап-шап екеуің таласып. Ол еркек көрмейді. Үйге келеді еркек көрмейді. Сен а десең мә диді, мә десең а диді сағаласып, о қазан-ошаққа, кухняға барып, артынан барып, сообщения жазған еркектер бар әйелдеріне. Сондайды көрген адам, қандай әйел, қандай еркекті алғысы келеді. Кезінде Омардың алдына бір әйел келіа күйеуіммен ажырасамын дегенде, маған қарамайды деп айтқан екен. Көңіл бөлмейді дегенде Омар еркекті шақырса, ертеден-кешке дейін сақалын өсіріп, мешіттен шықпаған біреу екен.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	↑сонан айтыпты// мынаны салонға апарып↑// кішкене сақалын алып↑// дұрыстап адам кейіпке келтіріңдер депті↓/// патша↑/// содан кейін / барып келтіргеннен кейін→// әйелі ^уөтіп→// мынау сенің күйеуің ба десе↑// әйелінің ^уөзі таңғалып қалыпты↓/// көрдіңізба↑// сондықтан / ^йер ^уосындаймен ^йенді ажырасасыңба десе↑// жоқ ажыраспаймын деген ^йекен↓/// біздің ^йеркектерді менің айтуым→// төмен түсіруім ^йемес↓/// алла адам баласын көтерген↓/// ^йегер ^йеркек ^уөзін төмен ұратын болса↑// әйеліменен салғыласатын болса↑// әйеліменен ^йесептейтін болса↑/// бір ^йеркек айтыпты →//әйел деген айақкиім сійақты// ауыстыра берем↓///	↑сонан айтыпты// мынаны салоңғ'апарып ↑// кішкене сақалын алып↑// дұрұстаб̊͡ адам͡ гейіпке ͡ гелтіріңдер депті↓/// патш̆а↑// содаң ͡ гейін / барып келтіргеннең ͡ гейін→// әйелі / ^уөтүп →// мынау сенің ͡ гүйөуүң бе десе↑// әйелінің ^уөзү / таңғалып қалыпты↓/// көрдүңүз͡ б̊е↑// сондұқтан / ^йер ^уосұндаймен ^йенді / ажырасасың͡ ба десе↑// жоқ / ажыраспаймын деген ^йекен↓/// біздің ^йеркектерді / менің айтұуұм→// төмөн түсүрүуүм ^йемес↓/// алла / адам баласың ͡ гөтөргөн↓/// ^йегер ^йеркек / ^уөзүн төмөн ұратым ͡ болса↑// әйеліменен салғыласатым ͡ болса↑// әйеліменен ^йесептейтім ͡ болса↑/// бір ^йеркег͡ айтыпты →//әйел деген айақкійім сыйақты// ауұстұра ͡ б̊еремін↓///	Сосын мынаны салонға апарып, кішкене сақалын алып дұрыстап адам кейіпке келтіріңдер депті. Патша. Содан кейін барып келтіргеннен кейін, әйелі өтіп, мынау сенің күйеуің ба десе, әйелінің өзі таңғалып қалыпты. Көрдіңізба, сондықтан ер осындаймен енді ажырасасыңба десе, жоқ ажыраспаймын деген екен. Біздің еркектерді менің айтуым, төмен түсіруім емес. Алла адам баласын көтерген. Егер еркек өзін төмен ұратын болса, әйеліменен салғыласатын болса, әйеліменен есептейтін болса. Бір еркек айтыпты әйел деген аяқкиім сияқты, ауыстыра беремін.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	қазақтың бұрыннан келатқан // бір қате сөзі бар↓/// қатын жолда↑// бала белде деген↓/// ↑^уол нағыз// нағыз қате сөздің бірі↓/// ^уол біреуін тастада↑ // біреуін кете бер↓// біреуін алда кете бер↓/// баланы белде деп→// бүкүл қазақстандағылардың бәрін / бала қылмақпа сонда сен↓/// жүжжерма әйел алып↑// бұл недеген масқара сөз↓/// бұл дұрыс сөз ^йемес↓/// бұл қанша жерден ата-ананың үкімін→// таған-туысын жоғары қойса да→// бұл сөзді қаруға ұстауға болмайт↓///	қазақтың бұрұннаң ͡ геле͡ жатқан // бір / қате сөзү ͡ б̊ар↓/// қатын ͡ жолда↑// бала͡ б̊елде ͡ деген↓/// ↑^уол нағыз/ нағыз / қате͡ сөздүң͡ бірі↓/// ^уол біреуүн таста͡ да↑ // біреуүң͡ гете ͡ б̊ер↓// біреуүн ал͡ да / гете ͡ б̊ер↓/// баланы͡ б̊елде͡ деп→// бүкүл / қазақ̊стандағылардың бәрін / бала͡ ғылмақ͡ па / сонда сен↓/// жүжжыйырма / әйел алып↑// бұл недеген / масқара сөз↓/// бұл дұрұс сөз ^йемес↓/// бұл / қанша жерден ат'ананың- үкүмүн→// таған-тұуұсұн / жоғары қойса ͡ да→// бұл сөздү / қарұуға / ұстауға болмайды↓///	Қазақтың бұрыннан келе жатқан бір қате сөзі бар. Қатын жолда, бала белде деген. Ол нағыз, нағыз қате сөздің бірі. Ол біреуін тастада біреуін кете бер, біреуін алда кете бер. Баланы белде деп, бүкіл қазақстандардың бәрін бала қылмақпа сонда сен. 120 әйел алып, бұл недеген масқара сөз. Бұл дұрыс сөз емес. Бұл қанша жерден ата-ананың үкімін, таған-туысын жоғары қойса да, бұл сөзді қаруға ұстауға болмайды.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	↑бізде /айтып ^уотырмынғой↓// бір жағына ғана /жығыламызда↑ // битіп мына/ салыстырып→ // қаздауысты қазыбек би атамыз айтпақшы→// салыстырып көру жоқ бізде↓/// салып көру↓/// бізде тек қана кесу↑// шабу↑// сындыру↑// құрту болад↓/// жоқ// ^уол дұрыс ^йемес↓/// салып көру керек↓// ^йей дұрыспа↑/ дұрыс ^йемеспа менікі↓/// қоғаммен келісу керек↓/// сол үшін/ ^йеркек адам /әйелменен қалай боғанда да /ортаға гелуі↓/// сол бағанағы ^йеркектер дұрыс болатын болса↑// ^уонда әйелге // ^йегер ^йеркек көріп тұрұп↑// ^йеркек тұрмайд↓/// мативацианың түр-түрі / сөзбен ^йемес↑// біздікілер әйелдер→// қарындастар ^уойлап қалмасын→// текқана ауызбен беру керек↓/// жоқ/ салатпен де беруге болат↓/// үстүңізге жақсы әтір себуменде болад/ мативациа↓/// соның ^уөзү ^йеркекке мативациа↓/// мына әйелімнің түрі жақсы→// ^уосыған әдемі битіп киінген үстіне→// ^уосыған бір тамақ алып келейін →// ^уосыған бір көңіл аударайын // деген сійақты / сөз герек↓/// ^уодаңгейін неге біз// бізде анау / не бар / шегара бар↓ // текқана біз графикпен айтамыс↓/// бүгүн түске дейін айтамыз// түстен кейін ұрысуым герек деген сиақты↓/// жылы сөз / жақсы сөз /тоқтамау герек↓/// ^уол / ^уөмір бойына жалғасатын нәрсе↓///	↑бізде /айтыб̊ ͡ отұрмыңғой↓// біржағына ͡ ғана /жығыламызда↑ // бүйтүп мына/ салыстырып→ // қаздауұстұ͡ қазыб̊ек͡ бій атамыз айтпақ̊шы→// салыстырып͡ көрүу / жоқ͡ пізде↓/// салып ͡ көрүу↓/// бізде текқана / кесүу↑/ шаб̊ұу↑/ сындырұу↑/ құртұу ͡ б̊олады↓/// жоқ// ^уол дұрұс ^йемес↓/// салып көрүу ͡ герек↓// ^йей дұрұс͡ па↑/ дұрұс ^йемес͡ пе менікі↓/// қоғаммең ͡ гелісүу ͡ герек↓/// солүшүн/ ^йеркег ͡ адам /әйелменен / қалай болғанда͡ да /ортаға͡ гелүуү↓/// сол / бағанағ'еркектер / дұрұс͡ полатым ͡ болса↑// ^уонда / әйелге / ^йегер ^йеркек көрүп тұрұп↑// ^йеркек тұрмайды↓/// мотійвасійаның түр-түрү / сөзб̊өн ^йемес↑// біздікілер әйелдер→// қарындастар ^уойлап қалмасын→// текқана / ауұзб̊ен/ берүу͡ герек↓/// жоқ/ салатпен ͡ де / б̊ерүугө͡ б̊олады↓/// үстүңүзгө / жақ̊с'әтір / себ̊үумөндө͡ б̊олады/ мотійвасійа↓/// сонұң ^уөзү / ^йеркекке мотійвасійа↓/// мын'әйелімнің түрү͡ жақ̊сы→// ^уосұған әдемі / б̊ійтіп кійіңген үстүнө→// ^уосұғам ͡ бір / тамағ͡ алып ͡ келейін →// ^уосұғам ͡ бір / көңүл ͡ аударайын // деген сыйақты / сөз ͡ герек↓/// ^уодаң͡ гейін / неге ͡ б̊із/ бізде / анау / не ͡ б̊ар / шегара͡ б̊ар↓ // текқана͡ б̊із графійкпен айтамыз↓/// бүгүн / түскө͡ дейін айтамыз// түстөң ͡ гейін / ұрұсұуұм ͡ герек деген сыйақты↓/// жылы сөз / жақ̊сы сөз /тоқтамау ͡ герек↓/// ^уол ^уөмүрб̊ойұна жалғасатын нәрсе↓///	Бізде айтып отырмынғой, бір жағына ғана жығыламызда битіп салыстырып Қаз дауысты Қазыбек би атамыз айтпақшы салыстырып көру жоқ бізде. Салып көру. Бізде тек қана кесу, шабу, сындыру, құрту болады. Жоқ, ол дұрыс емес. Салып көру керек, ей дұрыспа дұрыс емеспа менікі. Қоғаммен келісу керек. Сол үшін еркек адам әйелменен қалай болғанда да ортаға келу керек. Сол бағанағы еркектер дұрыс болса, онда әйелге егер еркек көріп тұр, еркек тұрмайды. Мотивация түр-түрі сөзбен емес, біздікілер әйелдер, қарындастар ойлап қалмасын тек қана ауызбен беру керек. Жоқ, салақпен де беруге болады. Үстіңізге жақсы әтір себуменде болады мотивация. Соның өзі еркекке мотивация. Мына әйелімнің түрі жақсы, осыған әдемі битіп киінген үстіне, осыған бір тамақ алып келейін осыған бір көңіл аударайын деген сияқты сөз керек. Одан кейін неге біз, бізде анау не бар шегара бар тек қана біз графикпен айтамыз. Бүгін түске дейін айтамыз, түстен кейін ұрысуым керек деген сияқты. Жылы сөз жақсы сөз тоқтамау керек. Ол өмір бойына жалғасатын нәрсе.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	↑^уөмүр// мұхаммед пайғамбарымыз ^уөліп баратқанда↑ //жерде мешітте ^уөлген жоқ↓/// айша анамыздың ^уомырауында жанберді↓/// битіп /^уомырауын басына қойт та →// ^уосы көкірегіне басын қойт та↑// сол жерде жан берт↓/// бұл неден↑// нені түсіндірет↓/// сол сәтке дейін↑// ^йең соңғы сәтке дейін→// қасынан айрылмады→// бір-біріне серік болды↓/// көңіл күйін көтерді→// тапты↓///→ал бізде ше↑// бір рет айтад↓// ^йекі рет айтад↓// содаңгейін ана мативациасы ^уөтпесе↑// ұрысуға ^уөтед↓/// ұрысуға ^уөтед↓/// кішкене шыдамдық / әр нәрсеге бір/ кішкене тақырыптылық керек болатын шығар↓/// согезде ғана мен ^уөзім ^уойлаймын↓/// ^йеркекті түрту / әйелдің қолында ғана көп нәрсе бар↓/// біздің қарындастарымыз / ^уөз деңгейін ^уөздері бағаламай жүр↓/// әйелдерде көп нәрсе бар→// әйелдердің қолында↓/// ^йеркекті төргеде сүйрейтін әйел деп / топшылап қазақ жинақтаған↓/// көргеде сүйрейтін сол бір әйел деген↓/// бір әйел↓/// ^уол көрге сүйрейтін әйел↓// төргеде сүйрейтін әйел↓/// сол үшін соның праблемаларын /	↑^уөмүр// мұхаммед пайғамбарымыз ^уөлүп͡ паратқанда↑ //жерде / мешітте / ^уөлгөн жоқ↓/// айш'анамыздың/ ^уомұрауұнда жам͡ берді↓/// бүйтүп /омұрауұн / басына ͡ ғойды ͡ да →// ^уосұ͡ гөкүрөгіне / б̊асың ͡ ғойды ͡ да↑// сол жерде / жам ͡ берді↓/// бұл неден↑// нені түсүндүрөдү↓/// сол сәтке дейін↑// ^йең соңғұ сәтке дейін→// қасынан айрылмады→// бір-͡б̊іріне серік болдұ↓/// көңүл ͡ гүйүң͡ гөтөрдү→// тапты↓/// →ал бізде ше↑// бір ^ірет айтады↓// ^йекі ^ірет айтады↓// содаңгейін ана мотійвасійасы / ^уөтпөсө ↑// ұрұсұуғ'өтөдү ↓/// ұрұсұуғ'өтөдү ↓/// кішкене шыдамдық / әр нәрсеге͡ б̊ір/ кішкене тақырыптылық керек болатын шығар↓/// солгезде ͡ ғана мен ^уөзүм ^уойлаймын↓/// ^йеркекті ͡ түртүу / әйелдің / қолұнда͡ ғана/ көп нәрсе ͡ б̊ар↓/// біздің͡ ғарындастарымыз / ^уөз деңгейін / ^уөздөрү͡ б̊ағаламай͡ жүр↓/// әйелдерде / көп͡ нәрсе͡ б̊ар→// әйелдердің͡ ғолұнда↓/// ^йеркекті / төргө͡ дө ͡ сүйрөйтүн әйел деп / топ̊шұлап / қазағ ͡ жыйнақтаған↓/// көргө͡ дө͡ сүйрөйтүн / сол ͡ бір / әйел ͡ деген↓/// бір әйел↓/// ^уол / көргө͡ сүйрөйтүн͡ әйел↓// төргөдө ͡ сүйрөйтүн͡ әйел↓/// солүшүн / сонұң проблемаларын /	Өмір, Мұхаммед пайғамбарымыз өліп баратқанда жерде мешітте өлген жоқ. Айша анамыздың омырауында жантайды. Битіп омырауын басына қойды да осы көкірегіне басын қойды да, сол жерде жан берді. Бұл неден кейін не түсіндіреді. Сол сәтке дейін, ең соңғы сәтке дейін қасынан айтылмай, бір-біріне серік болды. Көңіл күйін көтерді, тапты. Ал бізде ше, бір рет айтады екі рет айтады содан кейін ана мотивациясы өтпесе ұрысуға өтеді. Ұрысуға өтеді. Кішкене шыдамдық әр нәрсеге кішкене тақырыптылық керек болатын шығар. Сол кезде ғана мен өзім ойлаймын. Еркекті түрту әйелдің қолында ғана көп нәрсе бар. Біздің қарындастарымыз өз деңгейін өздері бағаламай жүр. Әйелдерде көп нәрсе бар, әйелдердің қолында. Еркекті төргеде сүйрейтін әйел деп қазақта жинақтаған. Көргеде сүйрейтін сол бір әйел деген. Бір әйел. Ол көрге сүйрейтін әйел, төргеде сүйрейтін әйел. Сол үшін соның проблемаларын .
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Ж: ^уосыны тарқатып айтыңызшы↑// көп адам біледі/ бұл мақалды→ // бәрі біледі↓/// көрге сүйреген→// төрге сүйреу / сонда төрге сүйреу үшін әйел нестеу керек↑/// Қ: ^уөте жахсы! Ж: қазір тағыда жауапкершілікті /біз кәзір әйелге↓/// ^йегер күйеуінің шынында да / бизнеске ^йеш ықпалы→// үйренем дейтін// қаржылық сауаттылығын арттырғысы келетін→// білгім келет↓// ^уоқығым келет↓// танығым келет деген/ ^уөзінің ынта-ниеті болмаса↓// соған қарамай ↑// әйел ^уоны сүйреугерек төрге тағыда↓/// әй// ^йегер /^уөзі ^уоны қаламаса↑ // ^уол әйел қашанға ^уоны сүйрейді↓///	Ж: ^уосұнұ / тарқатыб̊ ͡ айтыңышшы↑// көб̊ ͡ адам біледі/ бұл мақалды→ // бәрі ͡ б̊іледі↓/// көргө ͡ сүйрөгөн→// төргө ͡ сүйрөу / сонда / төргө ͡ сүйрөу͡ үшүн / әйел не'стеу͡ герек↑/// Қ: ^уөтө ͡ жақ̊сы! Ж: қәзір / тағы͡ да жауапкершілікті /біз / қәзір әйелге↓/// ^йегер / күйөуүнүң шынында͡ да / бійзнеске / ^йеш ықпалы→// үйрөнөм дейтін// қаржылық̊͡ сауаттылығын / арттырғысы͡ гелетін→// білгім͡ геледі↓// ^уоқұғұм͡ геледі↓// танығым͡ геледі деген/ ^уөзүнүң / ынта-нійеті͡ б̊олмаса↓// соғаң͡ ғарамай ↑// әйел ^уонұ / сүйрөу͡ герек / төргө тағы͡ да↓/// әй// ^йегер /^уөзү / ^уонұ қаламаса↑ // ^уол әйел / қашаңғ'онұ сүйрөйдү↓///	Ж: Осыны тарқатып айтыңызшы, көп адам біледі, бұл мақалды бәрі біледі. Көрге сүйреген, төрге сүйреген сонда төрге сүйреу үшін әйел нестеу керек. Қ: Өте жақсы! Ж: Қазір тағыда жауапкершілікті біз кәзір әйелге. Егер күйеуінің шынында да бизгеске еш ықпалы, үйренем дейтін, қаржылық сауаттылығын арттырғысы келетін, білгім келеді, оқығым келеді, танығым келеді деген өзінің ынта-ниеті болмаса, соған қарамай әйел оны сүйреу керек төрге тағыда. Әй, егер өзі оны қаламаса ол әйел қашанға оны сүйрейді.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	Қ: бұл жерде↑ //сүйреу деген ^уол іс ^йемес↓/// әр/ әр ^йеркек // әр тұлға↓/// аллах тағала инб әл сәғ и умнәшәттә // әрғайсының әртүрлі / әртүрлі мінезі бар↓/// ^йелдің бәрін→// ^йеркектің бәрін сүйреу керек жоқ↓/// мен бағана/ әртүрлі туралы бекер айтқан жоқпын↓/// кейбір ^йеркекке /әшейін әтірлеп/ жақсы киініп шыққаның ^уөзі жеткілікті болат↓/// салат істеп берудің ^уөзі/ мативациа болып түрткі болуы мүмкін→// көңілін табу үшін↓/// үстіңізге жақсы киініп жүру↓ // балаларды жақсы тәлім-тәрбиелеу↓// ^йеркекке дұғашы болудың ^уөзі жеткілікті↓///	Қ: бұл ͡ жерде↑ //сүйрөу деген / ^уол іс ^йемес↓/// әр / әр ^йеркек // әр тұлға↓/// аллах тағала /имб әл сәғ и үумнәшәттә // әрғайсының әртүрлү / әртүрлү мінезі ͡ б̊ар↓/// ^йелдің бәрін→// ^йеркектің бәрін сүйрөу / керег͡ жоқ↓/// мем ͡ бағана/ әртүрлү / тұуралы / б̊екер͡ айтқан ͡ жоқпұн↓/// кейб̊ір ^йеркекке /әшейін әтірлеп/ жақ̊сы͡ гійініп̊ шыққаның ͡ өзү / жеткілікті ͡ б̊олады↓/// салат ͡ істеп ͡ перүудүң ͡ өзү/ мотійвасійа ͡ б̊олұп / түрткү ͡ б̊олұуұ ͡ мүмкүн→// көңүлүн таб̊ұу͡ үшүн ↓/// үстүңүзге / жақ̊сы͡ гійініб̊ ͡ жүрүу↓ // балаларды / жақ̊сы тәлім-тәрб̊ійелеу↓// ^йеркекке дұғашы͡ б̊олұудұң ͡ өзү жеткілікті↓///	Қ: Бұл жерде сүйреу деген ол іс емес. Әр, әр еркек әр тұлға. Аллах Тағала инб әл сәғ и умнәшәттә әрқайсының әртүрлі әртүрлі мінезі бар. Елдің бәрі, еркектің бәрін сүйреу керек жоқ. Мен бағана әртүрлі туралы бекер айтқан жоқпын. Кейбір еркекке әшейін әтірлеп жақсы киініп шыққаның өзі жеткілікті. Салат істеп берудің өзі мотивация болып түрткі болуы мүмкін көңілін табу үшін. Үстіңізге жақсы киініп жүру, балаларды жақсы тәлім-тәрбиелеу, еркекке дұғашы болудың өзі жеткілікті.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	^йесіктен шығарып салғанда↑ // қашан көріп ^йедіңіз→// ^уоу үйленгеңгезде басында болатын шығар↓/// әйелі күйеуін шығарып салу жұмысқа↓/// мен ау сөзімді бастағаңгезде↑// наташаға бармасын деп айт деген / қалжың түбінде жан бар сол↓/// шығарып салып / жолың болсын жарым↓/// кезінде / иусуф пайғамбарды // тамаққа / жұмысқа шығарып салған рахима анамыз →// босағаның алдында тұрып→// күйеуіне дұға қылады ^йекен↓/// жарым аман-есен/ ^уол пайғамбар↓/// пайғамбарға дұға қылған ^йекен әйелі↓/// аман-есен келсін / мені бағам деп жүрген↓/// қайжерде көріп ^йедіңіз↓/// біз а келдіңба// а кеттіңба болдығо бізде↓///	^йесіктен шығарып̊ ͡ салғанда↑ // қашаң͡ гөрүб̊ ͡ едіңіз→// ^уол / үйлөңгөң͡ гезде / басында / б̊олатын͡ шығар↓/// әйелі ͡ гүйөуүн / шығарып̊ ͡ салұу ͡ жұмұсқа↓/// мен / ау сөзүмдү / б̊астағаң͡ гезде↑// наташаға͡ б̊армасын деб̊͡ айт деген / қалжың түб̊үндө / жам͡ бар сол↓/// шығарып̊͡ салып / жолұң ͡ болсұн жарым↓/// кезінде / иусұуф пайғамбарды // тамаққа / жұмұсқа шығарып̊ ͡ салған ^ырахыйм'анамыз →// босағаның алдында тұрұп→// күйөуүнө дұға ͡ ғылад'екен ↓/// жарым аман-есен/ ^уол пайғамбар↓/// пайғамбарға дұға͡ ғылған ^йекен әйелі↓/// аман-есең ͡ гелсін / мені / б̊ағам ͡ деб̊ ͡ жүргөн↓/// қайжерде ͡ гөрүб̊ ͡ едіңіз↓/// біз а келдің͡ бе// а кеттің͡ бе / б̊олдұ͡ ғой ͡ б̊ізде↓///	Есіктен шығарып салғанда қашан көріп едіңіз, оу үйленген кезде басында болатын шығар. Әйелі күйеуін шығарып салу жұмысқа. Мен ау сөзімді бастаған кезде Наташаға бармасын деп айт деген қалжың түбінде жан бар сол. Шығарып салып жолың болсын жарым. Кезінде Юсуф пайғамбарды тамаққа жұмысқа шығарып салағ Рахима анамыз босағаның алдында тұрып, күйеуіне дұға қылады екен. Жарым аман-есен ол пайғамбар. Пайғамбарға дұға қылған екен әйелі. Аман-есен келсін мені бағам деп жүрген. Қайжерде көріп едіңіз. Біз а келдіңба, а кеттіңба болдығо бізде.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	сосын ^йеркек / сөйтіп суымайма→// ^йеркек содаңгейін жұмыстегісі келмей→// кімге көңілін табам дейд↓/// кімнің→// мынаума ↑ әйелінің түрі мынау↓/// жаңағы ^уөз-өзінің деңгейін жаңағы // самаценкасын әбден төмен ұрып қойған↓/// мен ^уол самоотценка деген // менсінбей кету ^йемес↓/// соның көңілін таба білуде→// әр адам тұлға↓/// біреуге жылы сөз герек→// біреуге салаттарды жаңа айтқан→// біреуге жақсы сөз→// біреуге↑ ата-анасы туғандарымен айналысу герек↓/// айналып келгенде / әйел адамға кішкене бүгінде пысықтық керек деп ^уойлайт әр адам↓/// сәл пысық боса↑ / әйел адам таза→// дастарханы таза→// үсті таза↓///	сосұн / ^йеркек / сөйтүп̊ сұуұмай͡ ма→// ^йеркек̊ / содаң͡ гейін / жұмұс͡ істегісі ͡ гелмей→// кімге / көңүлүн͡ таб̊амын ͡ дейді↓/// кімнің→// мынау͡ ма ↑ әйелінің /түрү мынау↓/// жаңағы / ^уөз -өзүнүң деңгейін жаңағы // самоотсеңкасын / әб̊ден төмөн ұрұп қойған↓/// мен ^уол самоотсеңка деген // менсімбей ͡ гетүу ͡ емес ↓/// сонұң͡ гөңүлүн / таб̊а ͡ б̊ілүудө→// әр адам тұлға↓/// біреугө жылы сөз герек→// біреугө салаттарды / жаң'айтқан →// біреугө / жақ̊сы сөз→// біреугө↑ ат'анасы- тұуғандарымен айналысұу ͡ герек↓/// айналып келгенде / әйел адамға/ кішкене ͡ б̊үгүндө / пысықтық керек деб̊ ͡ ойлайды әр адам↓/// сәл пысық ͡ полса↑ / әйел адам таза→// дастарқаны таза→// үстү таза↓///	Сосын еркек сөйтіп суымайма, еркек содан кейін жұмыстегісі келмей кімге көңілін табам дейді. Кімнің, мынаума әйелінің түрі мынау. Жаңағы өз-өзінің деңгейін жаңағы самоотценкасын әбден төмен ұрып қойған. Мен ол самоотценка деген менсінбей кету емес. Соның көңілін таба білу де, әр адам тұлға. Біреуге жылы сөз керек, біреуге салаттарды жаңа айтқан, біреуге жақсы сөз, біреуге ата-анасы туғандарымен айналысу керек. Айналып келгенде әйел адамға кішкене бүгінде пысықтық керек деп ойлайды әр адам. Сәл пысық болса әйел адам таза, дастарханы таза, үсті таза.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	мен мына / ^уөзіңіз көрдіңіз ↓/// құра кімменен / құралай қалиева ханым / психологпен сөйлескеңгезде/ мен айтам→// әйелді ^йеркектің барлығы / әдемі киінген→// жақсы үсті бренд киген→// сөзді жақсы әдеби сөйлейтін адамды / бәрі жақсы көрет↓/// бәріне ұнайт↓/// үйде / туф кім жақсы көред ^уоны↓/// айтыңышшы↓/// соны көргісі келмейт те ^йеркек →//содаңгейін істейтіні мынаума ^уосы→ // бір күн ^уөтед дейт те жата берет↓/// әйел ^йеркекке үлкен нұр берет→// қуат берет↓/// негізіне / бұл терісінен болу керек ^йед↓/// әйел ^йеркек беру керек ^йед→// ^йеркек алу керек ^йед бұл нәрсені↓///	мен мына / ^уөзүңүз ͡ гөрдүңүз ↓/// құра.. / гімменен / құралай ғалыйева ханым / пісійхологпен сөйлөскөң͡ гезде/ мен айтамын→// әйелді / ^йеркектің барлығы / әдемі ͡ гійіңген→// жақ̊сы / үстү біренд кійген→// сөздү жақ̊сы / әдеб̊ій сөйлөйтүн адамды / бәрі жақ̊сы ͡ гөрөдү↓/// бәріне ͡ ұнайды ↓/// үйдө / тұуф / кім жақ̊сы ͡ гөрөдү ^уонұ↓/// айтыңышшы↓/// сонұ͡ гөргүсү келмейді / ^йеркек →//содаң͡ гейін істейтіні мынау͡ ма / ^уосұ → // біргүн ^уөтөдү/ дейді͡ де/ жата͡ б̊ереді↓/// әйел ^йеркекке / үлкөн нұр ͡ б̊ереді→// құуат ͡ переді↓/// негізіне / бұл терісінем ͡ болұу / керег ͡ еді↓/// әйел / ^йеркек берүу ͡ герег ͡ еді→// ^йеркег алұу ͡ герег ͡ еді/ бұл нәрсені↓///	Мен мына өзіңіз көрдіңіз құра кімменен Құралай Қалиева ханым психологпен сөйлескен кезде мен айтамын әйел еркектің барлығы әдемі киінген, жақсы үсті бренд киген, сөзді жақсы әдеби сөйлейтін адамды бәрі жақсы көреді. Бәріне ұнайды. Үйде туф кім жақсы көреді ондайды. Айтыңызшы. Соны көргісі келмейді де еркек содан кейін істейтіні мынандай бір күн өтеді дейді де жата береді. Әйел еркекке үлкен нұр береді, қуат береді. Негізіне бұл терісінен болу керек еді. Еркек беру керек еді еркек алу керек еді бұл нәрсені.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	бірақ ^уөкінішке ^уорай→// бұндай болмағаннан кейін →//бұндай болмағаннаңгейін // әйел ^уосыны қиналад↓/// жалпы бұл нәрсе /әйелдердің ^йемес →// ^йеркектердің қателігі↓/// ^йеркек ^уөзіне↑ /жанұйасына ^йең біріншісі //^уол рухы→// ^уол жүрегі→// ^уол ^уоның жаны→// ^уол ^уоның пікірі→// ^уол ^уоның келешегі→// ^уол ^уоның ^ұуайымға түссе↑ // ^ұуайымнан шығару↓/// тіпті ^йеркек жаңағы айтқан →// депрессиаға түссе ↑// сол депрессиадан алып шығатын ^йеркек болат→ // әйелді↓/// бірақ бізде / ^уорындары ауысып кеткен деп айттымғо↓/// ^уорындары ауысып кеткен↓///	бірақ / ^уөкүнүшк'орай →// бұндай болмағаннаң ͡ гейін →//бұндай болмағаннаң͡ гейін // әйел ^уосұнұ қыйналады↓/// жалпы / б̊ұл͡ нәрсе /әйелдердің͡ емес →// ^йеркектердің ͡ ғателігі↓/// ^йеркек / өзүнө↑ /жанұйасын / ^йең біріншісі //ол ^ұрұухұ→// ^уол жүрөгү→// ^уол / ^у онұң жаны→// ^уол / / ^уонұң / пікірі→// ^уол / ^уонұң / келешегі→// ^уол ^уонұң ^ұуайымға түссө↑ // ^ұуайымнан шығарұу↓/// тіпті / ^йеркек жаңағ'айтқан →// депрессійаға түссө ↑// сол депрессійадан алып̊ ͡ шығатын / ^йеркек болады→ // әйелді↓/// бірақ / бізде / ^уорұндары / ауұсұп кеткен деб̊ ͡ айттым͡ ғой↓/// ^уорұндар'ауұсұп кеткен↓///	Бірақ өкінішке орай, бұндай болмағаннан кейін бұндай болмағаннан кейін әйел осыны қиналады. Бұл нәрсе әйелдердің емес еркектердің қателігі. Еркек өзіне жанұясына ең біріншісі-ол рухы, ол жүрегі, ол оның жаны, ол оның пікірі, ол оның келешегі, ол оның уайымға түссе уайымнан шығару. Тіпті еркек жаңағы айтқан депрессияға түссе сол депрессиядан алып шығатын еркек болады әйелді. Бірақ бізде орындары ауысып кеткем деп айттымғой. Орындары ауысып кеткен.
Нұрлан Байжігітұлы	▶	бізде жаңағы депрессійаға / әйел түспейд // ^йеркек түсет↓/// содаңгейін ^уөзімен бірге бәрін // алып кетед↓/// бала-шағада кетед / ^уоның ішінде→// сасед /құда-құдағи бәрі кіріп кетед↓/// жоқ дұрыс ^йемес↓/// ^йеркек алып шығуы керек семианы↓/// уәйім әйелдің бетіне / күлкі алып келген→// басына тәж болған →// ^уол ^йеркек болугерек↓/// сол үшін ^йеркектер соған лайықтыма деген сөз болат ↓/// лайықты ма↓/// біздің ^йер азаматтар / соған лайықты болсын→ // жанұйасындағы дәрежесі зор болса↑// алланың алдында да дәрежесі / зор болад↓///	бізде жаңағы депрессійәға / әйел түспөйдү // ^йеркек түсөдү↓/// содаңгейін / ^уөзүмөм ͡ бірге / б̊әрін алып ͡ кетеді↓/// бала-шағада͡ гетеді / ^уонұң ͡ ішінде→// сасед /құда͡ ғұдағый бәрі / кіріп͡ кетеді↓/// жоқ / дұрұс ^йемес↓/// ^йеркек / алып̊ ͡ шығұуұ͡ герек̊ / семійаны↓/// ^ұуайым әйелдің бетіне / күлк'алып келген→// басына тәж болған →// ^уол ^йеркек болұу͡ герек↓/// сол үшүн ^йеркектер / соған ^ылайықты͡ ма / деген / сөз͡ б̊олады ↓/// ^ылайықты ͡ ма↓/// біздің ^йер азаматтар / соған ^ылайықты ͡ б̊олсұн→ // жанұйасындағы дәрежесі / зор ͡ б̊олса↑// алланың алдында͡ да / дәрежесі / зор ͡ б̊олады↓///	Бізде жаңағы депрессияға әйел түспейді, еркек түседі. Содан кейін өзімен бірге бәрін алып кетеді. Бала-шағада кетеді оның ішінде, құда-құдағи бәрі кіріп кетеді. Жоқ дұрыс емес. Еркек алып шығуы керек семияны. Уәйім әйелдің бетіне күлкі алып келген, басына тәж болған ол еркек болуы керек. Сол үшін еркектер соған лайықтыма деген сөз. Лайықты ма. Біздің ер азаматтар соған лайықты болсын жанұясындағы дәрежесі зор болса, Алланың алдында да дәрежесі зор болады.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Ассалаумағалейкум, жақсыларым, амансыздар ма? Айта-айта Алтайды, Жамал апам қартайды демекші, бұл тақырып бойынша талай әңгіме айтылды, жазатын жерде жазылды, көрсететін жерде көрсетілді. Мысал келтіретін болсақ, батыр бабамыз Бауыржан Момышұлының келіні Зейнеп Ахметова анамыз да бұл жайлы жақсылап түсінетін қазаққа айтып берген болатын. Бірақ әлі де білмейтін қазақтар бар екен. Сондықтан біз де бір видео қосып қойсақ, еш артықшылығы болмас деп осыны түсіріп отырмыз, сіздер қабыл алыңыздар.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Жақында Теміртау қаласында бір қыз ұзату тойы болды. Мен сол тойдың асаба болып, тізгінін ұстадым. Қызды алып кетуге Шымкент қаласынан бір топ құрметті құдалар келді. Қонақжай халық құдаларды төрге шығарған соң салт-дәстүріміз бойынша бас тартылды, бірақ қойдың басының тісін қағуды ұмытып кетіпті. Сонда құдалар біраз ренжіді. Кейін сұрастырсақ, бұл мейрамхана аспазының жіберген қателігі екен. Ол аспаз шала қазақ, «мен оны жудым ғой, онда тұрған не бар» деп ақталды. Ал енді неге тіс қағу керек туралы қысқа-нұсқа айта кетейік. Ислам дінінің Ханафи мәсхабы бойынша, біздің бабаларымыз ұстанған жол бойынша тісін қақпай бас беру бұл махрух, яғни арам емес, бірақ адал да емес. Құрметтті қонағыңызға асыңызды адалдап беру үшін ол дін бойынша тісін қағып берген дұрыс.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Ал енді этика, эстетика бойынша бұл әдепсіздік, ал енді қазақылық жолымыз бойынша бұл көргенсіздік. Неге? Өйткені тісін қақпай беру арқылы келіп отырған мейманыңызға «мен бір күн емес, бір күні сенен кек аламын. Саған тісімді қайрап жүрмін. Бір күні емес, бір күні саған тісімді батырамын. Сен соған дайын жүр» деген ниетіңізді білдіру болып саналады. Егер құрметті қонағыңызға ондай ниетіңіз болмаса, онда тісін қақпай ешқашан бас тартуға болмайды. Бұл бірінші, екінші, қойдың басын қазір көп тойларда даяшылар алып шығып жатады, жап-жас қыздар алып шығып жатады, жап-жас балалар алып шығып жатады, тіпті кейде әйел кісілер алып шығып жатады. Негізі үйдің иесі бар болса, үйдің басшысы сол ер азамат болса, сол үйдің басшысы құрметті қонаққа басты өзі алып келген дұрыс.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Үйдің басшысы бар кезде әйел кісіге, балаға бас тартқызбаған абзал. Бұл екінші. Үшінші, қойдың басын қалай болса солай емес, тек құрметті қонағыңызға осылай алдымен алып келген дұрыс. Неге? Өйткені ол қонағыңызға ісіңіз алға бассын деген тілегіңізді білдіру. Сонымен бірге өзі есі дұрыс қой артымен жайылмайды, алдымен жүреді. Сіз осы ишара арқылы қонағыңызға ісіңіз алға бассын деген тілегіңізді білдіресіз. Бұл үшінші. Төртінші, маңдайын қасқалап алып келу керек екі жаққа. Бұл қонағыңызға төрт құбылаңыз тең болсын, қайда барсаңыз да жолыңыз болсын деген тілегіңізді білдіру болып саналады. Және қойдың басын біздің қазақта әкесі бар бала ешқашан мұжымаған, әкесі бар бала бас ұстамаған. Неге? Өйткені әкесі бар жерде әлі билік баласына тиген жоқ. Бұл әулеттің басшысы менмін деп әкесі тірі тұрғанда білдірмеу үшін әкесі тірі азаматқа қойдың басын ұсынбаған біздің қазақ және кейбір өңірлерде бұл жасалынады, кейбір өңірлерде жасалынбайды.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Қойдың бір құлағын кесіп алып, сол үйдің кенже баласына асату немесе қонаққа тартпас бұрын қойдың бір құлағын кесіп алып, үйдің баласына жегізу. Енді бұл туралы қазақ даласында мынандай бір аңыз әңгіме бар. Келген қонағы дастарқанына қойған табағына да, қонақжай қабағына да риза болып кететін Сырлыбек деген қазақ даласында жомарт бай өткен екен. Бір күні сол Сырылыбектің үйіне ойламаған жерден құдайы қонақ келіп қалады. Қонақжай қалпымен аттан өзі қонақты түсіріп алып, төріне шығарып, мал сойып, қазан көтертіп, қонақжайлығы мен әдеті бойынша құдайы қонағын күтеді. Ал енді келіп отырған қонағы ол жай кісі емес, аң-құстың тілін түсінетін әулие кісі екен. Әңгіме-дүкені қызып, әңгімесі айтылып жатып, тамақ піскен соң ас тартылып, құрметті қонағына жамбас ұсынады.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Осы етті енді алып жейін деп отырғанда алыстан қасқыр ұлиды ауылдың сыртынан келіп, оған босағада жатқан ит үрейді. Ал енді бұл жерде ит пен қасқырдың әңгімесін құрметті қонақтан басқа ешкім түсініп отырған жоқ. Ал енді қасқыр мен иттің әңгімесі былай жалғасқан екен. Қасқыр ұлып итке былай деп жатыр екен: «Ау, ит, нәсілімізде бір туыспыз ғой. Алла менің несібемнің жетеуін желден, біреуін елден берген. Бүгін не жел жоқ, еліңе келіп тұрып, қораңа түсіп бір қой тартайын. Егер туыс болғаның рас болса, маған рұқсат бер» дейді. Ит үріп оған жауап қайтарып жатыр: «Сенің несібеңді Алла жетеуін желден, біреуін елден берген болса, менің несібемді қожайынымнан берген. Егер қораға сені түсіргізіп, рұқсат беріп, қойын тартқызып жатсам, менің күнім не болады? Ренжіме, туыс, мен саған рұқсат бере алмаймын» деп ит үреді.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Бұл әңгіме құдайы қонаққа, әулие кісіге түсінікті болып отыр. Одан кейін қасқыр тағы да ұлиды. Ол жерде итке айтып жатқан әңгімесі: «Онда үйіңе келген қонағыңның атын жарайын, сен соған рұқсат бер» дейді. Ит қайтадан үреді, қасқырға беріп жатқан жауабы: «Онда қазір қонақтың өзінен байқап көрейік. Мен қазір босағадан басымды кіргізіп бір қарайын. Егер жомарт болып бір сүйек лақтырса, онда менің оның жылқысын қорғау міндетім болады. Егер сараңдық білдіріп, маған ештеңе асатпай жатса, ештеңе бермей жатса, тіпті өзінен қалған сүйекті де тастамай жатса, онда ниетінен көрсін, жылқысын тарта бер» дейді. Бұның барлығын түсініп отырған құдайы қонақ мүжіп отырған жамбасын, тұмсығын үйге сұққан итке қарай лақтырады. Енді, үйдің иелері енді қаламай қалады, құрметті қонақ деп беріп отырған жамбасымызды итке лақтырғаны қалай болды деп іштен ренжиді.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Сонымен асты жеп болып, құрметті қонағы жатады. Таңертең ерте у-шудан оянады. Сыртқа шығып қараса, ел у-шу, Сырлыбек, үйдің иесі, ренжіп жүр екен. «Құтты қонақ келсе қойың егіз табады, құтсыз қонақ келсе, қораңдағы қойыңа қасқыр шабады» деуші еді бабаларымыз, ниеті дұрыс емес қонақ екен» деп келген қонағына ренжіп жүр екен. Қонақ қораға барып қараса, қорадан қой шығып кеткен, бірақ қойдың ізі шығысқа қарай кеткен, ал басқа із батысқа қарай кеткен. Содан қонақ айтады: «Әй, үйдің иесі, құрметті қожайын, сабыр қыл. Сенің қойыңа қасқыр шапқан жоқ, бірақ ауылыңа қасқыр келгені рас. Сенің итің қасқырды қуып кетті, мынау соның ізі. Егер сөзіме сенбесең, онда барып көрейік, бірақ сен итіңнің ізімен барма. Ол итің қазір ием келді ғой деп саған қарағанда, қасқыр итіңді алып тастайды. Сен қасқырдың артынан бар. Бұлар түнімен бір бірін ала алмай ырылдасып тұрған болар» деп көндіреді.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Сөйтіп қонақ айтқандай қасқырдың артынан барады. Артынан келген адамның иісін сезіп, қасқыр бұрылғанда шап беріп иті қасқырды алып тастайды. Бұл бір айтқаны рас болып, енді қойға барады. Қойға барса, барлығы аман, барлығы түгел, арасында бір қой егіз қозы тауып тұр екен. Содан кешірім сұрайды: «Сіз шынымен де құтты қонақ екенсіз, тегін қонақ емес екенсіз. Менің тілім тиіп кетті-ау, мені кешіріңіз. Айыбым болсын, тағы бір күн мейманым болыңыз» деп. Сөйтіп қонақ келіседі, тағы бір күн мейман болады. Сөйтіп ертесіне рұқсат сұрап, атқа қонып кетейін деп жатқанда үйдің иесі «бұйымтайыңыз болса айтыңыз, қонақ қалауыңыз болса сұраңыз» дейді. «Менің қалауым егер берсең, мына итіңді алып кетсем» дейді.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Енді кеше ғана қасқырды алып жатқан ит, бергісі келмейді. «Мал сұрасаңыз сұраңыз, бірақ итімізді сұрамаңызшы» дейді. «Жоқ, менің таңдауым осы болып тұр, қалауым осы болып тұр, беріңіз» деген соң, амал жоқ, қарғыбауын ұстатып, итін беріп жатады. Сөйтіп жатқанда иті киіз үйдің жанында өсіп тұрған бір топ шиге дәрет сындырады. Содан қонақ айтыпты «қожайын, айыпқа бұйырмаңыз, біреудің иті маған үйренем дегенше біраз уақыт кетер. Оның үстіне оны жетектеп алып жүру де біраз әбігер ғой. Шығарда кемпірім айтып еді, жол-жөнекей ши кездессе орып алып келші, тоқыма тоқимын ғой, соған керек болар деп, рұқсат болса мына үйің алдындағы шидің біразын орып алайын» деп рұқсат сұрайды.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Енді иті қалып, азғантай ши болған соң үйдің иесі де қуанып «алыңыз, алыңыз» дейді. Сөйтіп өсіп тұрған шиді орып жатқанда бір қозы келіп сол шиге жайылады. Содан жаңағы қонақ тағы да ойын өзгертіп, «айдың аманында қырық құбылды ғой» деп айып етпеңіз. Мен тағы да ойымды өзгертейін. Ши ғой жолдан тағы да табылар. Бұны арқалап, алыс жол жүрмей-ақ қояйын. Рұқсат болса, мен тағы да азғантай аялдайын. Мына қозыңызға көңілім кетіп тұр. Осыны сойып берсеңіз, бір өтінішім, басына ешкім қол тигізбесе, өзім ғана мүжісем, бұл менің көңілім еді» деп, «осыған ойым кетіп отыр еді» деп сұраған соң, үйдің үйге сен де амал жоқ, құрметті қонағына тағы да қонақжайлық көрсетіп, қозыны сойып, қазан көтереді
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Әп-сәтте қозының еті пісіп, алдына бас тартылса, қараса бір құлағы жоқ. Сосын енді ренжіпті «мен сізге өтініп едім ғой, басын ешкім қол тигізбесін деп едім ғой, мынаның бір құлағы жоқ қой» деп. Сонда үйдің иесі айтқан екен «Сіз айып етпеңіз, айыбына ат мінгізіп, шапан жабайын. Бірақ баланың аты бала ғой, жаңа сүзіп алып, суысын деп қойғанда, үйдегі ана кішкентай жүгірмек бір құлағын кесіп жеп қойыпты» деп. Сонда жаңа қонақ күліпті: «Әй, сенің тепкілесең кетпейтін құдай берген құтың бар екен. Мен үйіңе келгенде байқадым, сенің құтыңды Алла итіңе берген екен. Сол итіңді алып кететін сыңай танытып едім, итің қулық қылып, құтын өзінің дәретімен бірге үйдің қасында өсіп тұрған шиге тастады.
Нұрмаханов Нұрхан	▶	–	–	Сол шимен бірге құтыңды орып алып кетейін деп едім, оны қозы жеп, құтың қозының басына шығып, одан кейін бір құлағына жайғасқанына көзім көріп, соны мүжіп, құты алып кетсем деп едім, оны енді өзінің балаң жеп қойған екен. Сенің шаңырағыңа бата бергеннен басқа енді амалым жоқ. Осы қонақжайлылығыңнан тайма» деп батасын берген екен. Бәлкім, осыдан кейін шығар, үйге келген қонаққа бас тартпас бұрын бір құлағын кесіп алып, үйдің кенже баласына немесе үйдің иесі өзіне алып қалады екен. Бұны да бір біліп жүрген жөн ғой деп айтып отырмыз. Ұнаған болса, тағы да білсін деген туыстарыңыз болса, жақындарыңыз болса, бөлісе отырыңыздар, таратып отырыңыздар. Ол сіз үшін түкке тұрмайтын іс, біз үшін ол шабыт беретін шаруа. Ассалаумалейкум, назар аударғандарыңызға рақмет.
Нұртөре Жүсіп	▶	↑^уөмүр деген ^уөзү бір → // мұқағалидың айтатыны бар ғой →бір күндүк жарық сәуле деп → // шын мәнінде мына көптеген ^уойшылдардың жазбасын ^уоқысаңыз → // әсіресе қазір батыс → // мына ^уой ағымын зерттейтін психолог мамандар → // философтардың ^йеңбектеріне қараған кезде → // сол ^уөмүрдің мәні туралы жазады ↓ /// ↑сондағылардың айтатыны → // ^уөткен күн – ^уөткен күн→ келер күннің келетінін-келмесін құдай біледі → // ал бүгүнгі күнмен ^уөмүр сүр деп айтады↓///	↑^уөмүр деген ^уөзү ͡б̊ір → // мұқағалыйдың айтатыны ͡б̊ар⁀ғой → // бір ͡гүндүг жарық̊ сәулө деп → // шын мәнінде мына ͡гөптөгөн ^уойшұлдардың жазб̊асын ^уоқұсаңыз → // әсіресе қазір ͡б̊атыс → // мын'ой ағымын зерттейтім псұйхолог мамандар → // фұйлософтардың ^йеңбектеріне қарағаң⁀гезде → // сол ^уөмүрдүң мәні тұуралы жазады↓/// ↑сондағылардың айтатыны → // ^уөткөң⁀гүн – ^уөткөң⁀гүн → // келер ͡гүннүң ͡гелетінің-гелмесің ғұдай біледі → // ал бүгүңгү⁀гүммөн ^уөмүр сүр деб̊ ͡айтады↓///	Өмір деген өзі бір, Мұқағалидың айтатыны бар ғой, «бір күндік жарық сәуле» деп, шын мәнінде мына көптеген ойшылдардың жазбасын оқысаңыз, әсіресе қазір батыс, мына, ой ағымын зерттейтін психолог мамандар, философтардың еңбектеріне қараған кезде, сол өмірдің мәні туралы жазады. Сондағылардың айтатыны: өткен күн – өткен күн, келер күннің келетінін-келмесін құдай біледі, ал бүгінгі күнмен өмір сүр деп айтады.
Нұртөре Жүсіп	▶	↑сөздің ішіне қазақ → // бәрін сыйғызған↓/// ↑кейде мен ^уойлаймын → // ^уосы → // мысалы біздің ата-бабаларымыздың нақылдары → // мақал-мәтелдерін әрбір көше → // үлкен мысалға батыс қытай-батыс ^йевропа деп қазір үлкен жол салды ғой соның әлгі указательдері болады ғой → // жолды → // ^йелдімекендерді көрсететін →// сондай тұстарына ма → // жоқ ^уортасына бір электронды жарық жанып тұратын жерлеріне ма → // жаңағы қазақтың мақал-мәтелдерін жазып қоя берсе → // іліп қоя берсе → // соның ^уөзі бізге тәртіп → // соның ^уөзі бізге тәрбие↓///	↑сөздүң ішіне қазақ → // бәрін сыйғызған↓/// ↑кейде мен ^уойлаймын ^уосұ → // мысалы ͡б̊іздің ата-͡б̊аб̊аларымыздың нақылдары → // мақал-мәтелдерін әрб̊ір ͡гөшө → // үлкөн мысалға ͡б̊атыс қытай-батыс ^йевропа деп қазір үлкөн жол салды⁀ғой сонұң әлг'ұуказательдері болады⁀ғой → // жолдұ → // ^йелдімекендерді ͡гөрсөтөтін → // сондай тұстарына⁀ма → // жоғ ^уортасына ͡б̊ір электрондұ жарығы жанып тұратын жерлеріне⁀ма → // жаңағы қазақтың мақал-мәтелдерін жазып қойа ͡б̊ерсе → // іліп қойа ͡б̊ерсе → // сонұң ^уөзү ͡б̊ізге тәртіп → // сонұң ^уөзү ͡б̊ізге тәрб̊ійе↓///	Сөздің ішіне қазақ бәрін сыйғызған. Кейде мен ойлаймын: осы, мысалы, біздің ата-бабаларымыздың нақылдары, мақал-мәтелдерін әрбір көше, үлкен, мысалға Батыс Қытай-Батыс Европа деп қазір үлкен жол салды ғой, соның әлгі указательдері болады ғой, жолды, елді мекендерді көрсететін, сондай тұстарына ма, жоқ ортасына бір электронды жарық жанып тұратын жерлеріне ма, жаңағы қазақтың мақал-мәтелдерін жазып қоя берсе, іліп қоя берсе, соның өзі бізге - тәртіп, соның өзі бізге - тәрбие.
Нұртөре Жүсіп	▶	↑ал / қазір біз / шетелден танылатын → // көршү ^йелдерден танылатын алпауыт мемлекеттердің / ақпараттарының / астында тұрған ^йелміз↓/// ↑сондай жағдайда / қалай ^уөмүр сүреді халқымыз → // қалай біздің жастарымыз мықты болады↓/// ↑әрине → // тек білім білімнің алдында тәрбие↓/// ↑тәрбие ^уол / ұлттұқ тәрбие → // ұлттұқ құндылықтар → // йағни жаңағы мен айтып ^уотырған ата-бабамыздан қалған нақыл → // мақал-мәтел сөздер болатын болса → // соның бәрі біздің жастарымыздың бойына сіңірілуі керек↓///	↑ал⁀ғазір ͡б̊іш шетелден танылатын → // көрш'елдерден танылатын алпауұт мемлекеттердің ақпараттарының астында тұрған ^йелміз↓/// ↑сондай жағдайда ͡ғалай ^уөмүр сүрөдү халқымыз → // қалай біздің жастарымыз мықты ͡б̊олады↓/// ↑әрійне → // тек білім білімнің алдында тәрб̊ійе↓/// ↑тәрб̊ій'ол – ұлттұқ тәрб̊ійе → // ұлттұқ құндұлұқтар → // йағни жаңағы мен айтыб̊ ͡отұрған ата-͡б̊аб̊амыздаң ғалған нақыл → // мақал-мәтел сөздөр ͡б̊олатым болса → // сонұң бәрі ͡б̊іздің жастарымыздың бойұна сіңірілүуү керек↓///	Ал қазір біз шетелден танылатын, көрші елдерден танылатын алпауыт мемлекеттердің ақпараттарының астында тұрған елміз. Сондай жағдайда қалай өмір сүреді халқымыз, қалай біздің жастарымыз мықты болады?! Әрине, тек білім, білімнің алдында тәрбие. Тәрбие ол – ұлттық тәрбие, ұлттық құндылықтар, яғни жаңағы мен айтып отырған ата-бабамыздан қалған нақыл, мақал-мәтел сөздер болатын болса, соның бәрі біздің жастарымыздың бойына сіңірілуі керек.
Нұртөре Жүсіп	▶	↑^уол кішкентайдан құлағына ^йестіп ^уөсуі керек → ^уолар құлағына құйып ^уөсуі керек↓/// ↑ал ^йенді үйдегі тәрбиеде біз күнделікті бала-шағамызға сондай сөз айтамыз ба↑ ↑қазақтың мақал-мәтелдерінің мәйегін жеткізіп → // болмаса ^йертегісін → аңызын → // әпсанасын біз ұрпақтарымызға айтып ^уотырмыз ба↑	↑^уол⁀гішкентайдаң ғұлағын'естіп ^уөсүуү керек → // ^уолар ғұлағына ͡ғұйұб̊ ͡^уөсүуү керек↓/// ↑ал ^йенд'үйдөгү тәрб̊ійеде ͡б̊із⁀гүндөлүкті ͡б̊ала-шағамызға сондай сөз айтамыз⁀͡б̊а↑ ↑қазақтың мақал-мәтелдерінің мәйегін жеткізіп → // болмас'ертегісін → // аңызын → // әп̊санасым біз ұрпақтарымызғ'айтып ^уотұрмұз⁀б̊а↑	Ол кішкентайдан құлағына естіп өсуі керек, олар құлағына құйып өсуі керек. Ал енді үйдегі тәрбиеде біз күнделікті бала-шағамызға сондай сөз айтамыз ба? Қазақтың мақал-мәтелдерінің мәйегін жеткізіп, болмаса ертегісін, аңызын, әпсанасын біз ұрпақтарымызға айтып отырмыз ба?
Нұртөре Жүсіп	▶	↑бабалар сөзі деген жүз томдық кітап шықты↓/// ↑мәдени мұра деген бағдарлама қабылданды⁀ғой → // сол бағдарлама ^уөте жақсы болды және соның шеңберінде қазақ ^уөзүнің арғы-бергі жинаған дүниесінің бәрін бір үлкен кітап → // кәдімгі жүз томдық кітап-қазына қып жинап → // сақтап қойды↓/// ↑бірақ ^уол сақталып тұр да → // ^уол кітаптың сөрелөрүнде ғана тұр → // кітапханаларда⁀ғана тұр↓/// ↑соның бетін барып ашып жатқан біздің жастарымыздың саны қанша↑ ↑^уойланып қаласың↓///	↑баб̊алар сөзү деген жүз томдұқ кітап̊ шықты↓/// ↑мәденій мұра дегем бағдарлама ͡ғаб̊ылданды⁀ғой → // сол бағдарлам'өтө жақ̊сы ͡б̊олдұ және сонұң шеңберінде қазағ ^уөзүнүң арғы-͡б̊ергі жыйнаған дүнүйөсүнің бәрім бір үлкөң⁀гітап → // кәдімгі жүз томдұқ кітап-қазына ͡ғыб̊ жыйнап → // сақтап қойдұ↓/// ↑бірағ ^уол сақталып тұр⁀да → // ^уол гітаптың сөрөлөрүндө⁀ғана тұр → // кітапқаналарда⁀ғана тұр↓/// ↑сонұң бетім барыб̊ ͡ашыб̊ жатқам біздің жастарымыздың саны қанша↑ ↑^уойланып қаласың↓///	«Бабалар сөзі» деген жүз томдық кітап шықты. Мәдени мұра деген бағдарлама қабылданды ғой, сол бағдарлама өте жақсы болды және соның шеңберінде қазақ өзінің арғы-бергі жинаған дүниесінің бәрін бір үлкен кітап, кәдімгі жүз томдық кітап-қазына қып жинап, сақтап қойды. Бірақ ол сақталып тұр да, ол кітаптың сөрөлерінде ғана тұр, кітапханаларда ғана тұр. Соның бетін барып ашып жатқан біздің жастарымыздың саны қанша? Ойланып қаласың...
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Құрметті көрермендер! Құрметті көрермендер! Біздің бүгінгі телевизия сауығымызда ғалым ағамыз Нығмет Мыңжани да арамызда отыр. Қанекей үлкен кісі осы бір қуанышты шақта, мынау отырған жұртшылыққа нендей лебіз білдіресіз? Құрметті жолдастар, бүгін ұлы Жоңқа Халық Республикасының құрылғандығының қырық жылдығын, Ұлыстың ұлы күнін тойлап, салтанатты сауық кешін өткізіп отырмыз. Сауық кештің аты – «Шұғылалы қырық жыл». Шынында да, біздің басып өткен қырық жылымыз, шұғылалы да, мерейлі қырық жыл болды. Осыдан қырық жыл бұрын Жоңқа Халық Республикасы құрылып, азаттықтың таңы арайлап атқанда, қуанышы көкірегіне сыймаған халқымыз осы азаттық таңында туылған ақжолтай ұрпақтарыңа Азат, Бақыт, Арай, Мерей деп аттар қойған екен. Міне бүгін, сол ақжолтай ұрпақтарымыздың алды қырықтың қырқасына шықты. Олардың ұрпақтары да, енді кейінгі міне жаңа ашылып тұрған гүлдей бөбектеріміз дағы социализмнің бақытты құшағында ержетіп отыр. Біздің мәдәниятымыз гүлденіп, халқымыз еліміздегі барлық ұлттардың қатарында, ортақ гүлденудің жолына түсіп отыр.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Осы қырық жылдың қырқасынан қарасақ, біздің басып өткен жолдарымыз, таңғажайып тамаша бір дастан сияқты. Тарихи дамудың бел-белестерін басып өтіп, міне, бір жүңгіше социализм құрудың даңғыл жолында, мықтап қарыштап алға басып бара жатырмыз. Әсіресе, партия он бірінші кезекті Орталық комитеттің үшінші жалпы мәжілісінен кейінгі, он жылда негізгі төрт принципті табанды болу есік ашу, реформа жасау сияқты ұлы істер жүргізген он жылдағы табыстарымыз тіпті де бірегей болды, тіпті де бірегей болды.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Барлық ұлттардың қатарында біздің қазақ халқының дағы оқу-ағартуы, мәдәнияты, экономикасы гүлденді. Әсіресе, бұрын бізде өте кемшіл болып келген ғылыми-зерттеу саласы, бұл өте қарыштап дамыды. Қазақ тілін, қазақ әдебиетін, қазақ тарихын, қазақ этнографиясын, қазақ мәдәниятын зерттеу істерінде кесек-кесек еңбектер жазылып, оқырмандармен бет көрісті. Ал әдебиет, көркем өнеріміз тіпті қарыштап өсті. Бұрын өзі руман дегенді ғасыр аралап туыла тұғын бір сондай кесек нәрсе деуші едік.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Осы он жылдың ішінде отыз-қырық руман туып, қаншалаған повестер менен дастандар туып, өзі соны барлығын оқып шығуға үлгере алмай да жүрміз. Бұл табыстардың барлығы – атап өтуге тиісті табыстар. Енді бір ерекше атап өте тұғын нәрсе біздің халқымыздың ғасырлар бойы жасаған көп мәдәният мұралары бар еді. Бірақ өткен замандарда осылар ұқыпты жиналмағандықтан, көбі ел есінен көтеріліп, ұмыт болып өшіп бара жатқан еді. Жөңгө коммунистік партиясы мен халық өкіметі халықтың ғасырлар бойы жаратқан мәдәният мұрасын осы қазыналарды құтқарып қалуға, осыны жинап, реттеп шығаруға аса көп күш жұмсады.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Осы он жылдың ішінде халықтың таңғажайып аңыз-ертегілері, тапқыр мақал-мәтелдері, батырлар жыры, ғашықтық жыры, қисса-дастандар, осы сияқты мол қазыналар кең көлемде жиналды, кең көлемде жиналды. Ұмытылып бара жатқандары құтқарылды, зерттелді, реттелді, баспа ретінде жарияланып отырды. Біз қазірдің өзінде, осы қазақтың басқасын былай қойып, бұл әлгі дастандарын, қисса-дастандарын есеп қылсақ, осының өзінен он том, не.. он томдық кітап шықты, он томдық кітап шықты. Ал ғашықтар жыры дегеніміз – төрт том. Оның сыртында ертегі дейсіз ба, аңыз дейсіз ба, бұл – өзі алдына бір дүние. Ал халқымыздың ғасырлар бойы жасаған ән-күй мәдәнияты деген, шалқып жатқан телегей теңіз еді. Бірақ бұлар бұрын ұқыптап жиналмай келген.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Осы он жылдың ішінде халықтың телегей теңіз ән-күйлері жиналды, олар ноталарымен басылып шықты, біздің радиомызда, телевизиямызда, театрда, түрлі концерттердің барлығында осы халықтың мұралары халқымыздың жаңа кәдесіне жарап, социалистік-рухани мәдәният құрылысына үлкен үлесін қосып отыр, үлкен үлесін қосып отыр. Әсіресе, біздің ән-күй мәдәниятымызда мақтаныш етерлік бір нәрсе өзіміздің халқымыздың бұрыннан жасап келген, ұлттық ән-күй дәстүрлерімізді пайдаланып, соны дамытып, соған мұрагерлік ете отырып, заманға лайық, (ііі) өзіміздің қазіргі жағдайымызға лайық жаңа әндер, жаңа күйлер жасадық.
Нығмет Мыңжани	▶	–	–	Демек бұрынғы өзіміздің ұлттық мұрамызбенен жаңа заман мұрасын бірлестірдік. Қазіргі біздің осы өткізіп отырған сауық кештерімізде байырғы халық әндері де бар. Партияны, Ұлы Отанды, социализмді жырлаған үлкен саяси қызғындыққа толы тамаша ән-күйлеріміз бар. Сонымен бірге, жаңа заманның жағдайына сай, бүкіл дүниенің дамуына ілескен адамды тербелтіп отыратұғын тамаша әндеріміз де бар. Міне, осылардың барлығы – біздің партияның басшылығында, социализм жолында осы қырық жыл, шұғылалы қырық жылда қол жеткен табыстарымыз. Әрине, бұл табыстарымыз бұдан былай қарай да дами бермек. Бұдан былай қарай да өркендей бермек. (Әәә), Жоңқа Халық Республикасының құрылған шұғылалы қырық жылы құтты болсын! Сауық кешіміз сәтті болсын сіздерге!
Райнгольд Бауэр	▶	–	–	Сәлеметсіздер ме, қадірлі қазақ халқы, құрметті жерлестер, сәлем, жора- жолдастар. Менің аты-жөнім - Райнгольд Бауэр, мен Семей облысы, Абай ауданы, Сарыжал ауылында туып-өскен жігітпін. Сол жерде тәрбиемді көрдім, сол жерде орта мектебімді бітіргем. Өзім 1995 жылы қазан айында Германияға келдік. Денеміз кетсе де, жүрегіміз үзіліп Қазақстанда қалды. Мен бүкіл кеткен немістердің атынан айтып тұрмын. Ана, кетерде бір жігіттер айтады маған: «Райнгольд, дұрыс істейсің, отаныңа кетіп барасың» деп.
Райнгольд Бауэр	▶	–	–	Мен айттым: «Жоқ, дұрыс емес, менің Отаным - кіндігімнің қаны тамған жер, менің үйім - төсегім тұрған жер. Төсекті көшіруге болады, Отанды көшіруге болмайды». Тарихымыз былай. Кейбіреулер сұрайды «Райнгольд, сендер Қазақстанға қалай келіп жүрсіңдер?». Енді ол әңгіменің қысқасын айтып берейін. Менің ата-анам Кавказда туған. Сосын ана шайтан соғыс басталған кезде қырық бірінші жылы аударып жіберді ғой. Кейбіреулерін Ресейге, кейбіреулерін Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстанға айдап жіберді. Менің ата-аналарым Қазақстанға келген. Сонда апамның әңгімесінен білемін, Белағаш деген станция бар, соған әкеп тоқтапты.
Райнгольд Бауэр	▶	–	–	Сонда Сарыжалдың ауыл советтері атарба жіберген, атарбалар, бірнеше атарбалар, ана немістерді алып келдіңдер деп. Сонда мен таң қалатыным, соғыс болып жатса да, енді біреудің әкесі, біреудің балалары, біреудің інісі, бауырлары, күйеулері ана немістермен соғысып жатса, мына қазақтар атарбамен келіп, бос қолмен келген жоқ, құрт, май, сүт, нан ала келген. Немістерді отырғызып, Сарыжалға апарған. Сонда үй-үйге таратып, ақырғы нанмен бөлісіп, орын беріп, төсек салып қарсы алған. Сол үшін бүкіл қазақ халқына иіліп рахмет айтамын.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: Армысыздар, ағайын Абай арнасы, сарасөз хабары Абай атамыз ыыы мына жиырмасыншы ғасырдағы қазақтың баласы қандай болу керек дегенде білімді, сауатты, көзі ашық, надандықтан қашық адам болсын деген екен. Бүгінгі мейманымыз Рауан Кенжеханұлы осы Ұлттық аударма бюросында. Мінекей, жүз кітапты қолға алып шығарып жатсыздар. Абай армандаған ұрпақсыздар. Абай аманат еткен ыыы мынау білімді игеру, білімді болу, көзі ашық болу деген жолда қызмет етіп келе жатырсың,Рауан. Енді әңгіме Абай атамыздың ыыы, мына даналығы, даралығы да сондай шығар. Осы қазақтың баласы сауатты болсын, білімді болсын, қарымды болсын деген нәрсеге ол кісі өте үлкен мән беріп кетті. Әңгімені осыдан бастайық. Абай біраз мұрасына біз адалмыз ба?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: ыыы менің ойымша, ыыы Абайдың айтқан биігі ұлт үшін, әрбір адам үшін, әрбір қазақ үшін ол бір, біз і өмір бақи соған ұмтылып өтетін биік секілді. Қазіргі менеджментте миссия деген ұғым бар. Ол өзі адам жетіп кетпейтін биік болу керек дейді. Сол менің түсінігімде Абай бізге сондай бір биікті көрсетіп берді. Ол қазақ ұлтының бір сондай болашақтағы бір кемел келбеті. Біз көз ашқаннан сол Абайдың біз туралы аңсаған бір келбетін елестетумен бастаймыз. Мектептен бастап сол өмір бақи сол елесті қуып өтеміз. Ол жақсы да. Өйткені бізге әрқашан ұмтылатын бір биік бар. Және оны оқыған сайын ақтарған сайын биіктей беруге беретін сияқтыЖ: ұмтылыс болып тұр.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Ұмтылыс одан да биіктей береді. Өйткені қазір енді біз бәріміз Абайды оқып жатырмыз. Қайта оқып жатырмыз. Жарысып оқып жатырмыз. Сондықтан биыл мен Абай жолында Абайдың өзінде қайтадан оқып шықтым.Ж:Сонда Абайдың кітаптарын оқығанда, Абай жолын қайта оқығанда нені зерделеп, неге басымдық беруге болатынын көрдің,Рауан сен? Қ: Біз енді мына кәсібіміздің бағыты бойынша білім беру саласында жүрміз. Бәріміз қазір бүкіл әлемді зерттеп, Азияда не істеді? Америкада не істеді? Ағылшында не істеп жатыр деп, білім беру саласындағы бір жаңалықтарды қопарып қарап, Қазақстанға алып келіп жатырмыз. ыыы Осыны ы ойда ұстай отырып, ы Абай тағы да бір оқыған кезде сонда тұр ғой деген бір ойға келдік. Мысалы, мына жаңағы толық адам деген ұғым соның ішінде келеді де, алып келіп, барлығын ы ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек деген формулаға күйіндіп, соның формуласын әкеліп қойып тұр.Ж:Ана толық адамның ы, философиясы да. Иә, барлық несі осы үш сөздің ішінде қалай істейді?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Мазмұны да, мақсаты бәрі соның ішінде. Енді келіп қарасақ, біздің бүгінгі іздеп жүрген мынау өмір дағдылары дейміз. Эмоционалды интеллект деп жатырмыз. Жаңағы түрлі ғылымдарды зерттеу керек деп. Соның бәрі соның ішінде тұр ғой. Енді нұрлы жылы жүрек дегеніміз ол жаңағы осы сезім, эмоционалды интеллект сезуің керек адамды білуің керек дейді. Нұрлы ақыл деген ол енді білім төңіректі дұрыс зерделей білу. Ыстық қайрат деген енді қазіргі біздің мынау өмірлік дағдылар деп жүргеніміз қайратты болу, жаңағы жасқанбау, ұмтылу. Осының бәрі ішінде сыйып тұр. Осы тұрғыдан келген кезде біз мысалы, өзіміздің мына ұлттық мектеп қандай болуы керек? Бір жағынан әлемге де ашық әлеммен таныс, екінші жағынан әлемге кетіп қалмайтын, Қазақстанға өзінің тамырын білетін, осы елге еңбек ететін азамат болып өсіп шығу үшін білімді қалай беруіміз керек? Деген сұраққа жауап іздеп жатырмыз. Барлығымыз мына жақтан Кембридж, Оксфорд бар. Бәрін зерттеп алып келіп жатырмыз. Бірақ бір жағынан қарасақ қорқынышты. Себебі бүкіл әлемдегі алдыңғы қатарлы оқу орындары, не болмаса жаңағы айтып жүрген Пиза секілді тестілердің мақсаты дамушы елдердегі ең қабілетті балаларды өздеріне тарту,
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: Ақыл ойды алу ғойҚ:Қ:Ақыл-ойды алу. Бүкіл әлем өзі таласып жатқан екі-ақ нәрсе. Капитал және талант. Капитал үшін біз таласамыз, тартқымыз келеді. Ал олар бізден талант тартқысы келеді. Өйткені оларға жаңалықтың, ғылымның жаңағы қуатты күші болып, эпицентр болып қала беруі үшін қабілетті адамдар керек. Ал енді біз ол адамдарымызды қалай алып қаламыз? Ол сол білім беру саласында қалыптасады екен. Ол да ыыы. Егер тек ы математика, физика, химия, биология, ағылшын тілі, информатиканы бере берсек, ол балалардың барлығы жақсы маман болып шығады. Қабілеттері бар ғой бәрінің де. Бірақ ол қабілеттермен, ол біліммен ол әлемнің кез келген нүктесінен қазір өзіне орын таба алады кез келген жерінен. Ж: Ал бірақ Қазақстанда ол тамыр жая ала ма? Қ: Сол, сол үлкен қиындық. Бізз енді өзіміз де сыртта оқыдық.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Шынын айтқанда, сыртта жүргенде көп пікірлесеміз. Жігіттермен жиі естиміз. Барғанда жақсы. Мен Отанымды сүйемін барғанда бірақ маған орын жоқ қой дейді. Мына алған мына алған білімімді мен қайда жұмсаймын, не істеймін? Дейді. ыыы. Сондай кезде қалай болғанда да мен баруым керек. Менің тамырым сонда деген нәрсені шығаратын бір өзек керек болып тұр. Ол өзекті қалыптастыратын осы ы өз тілінде. ыыы өзінің ата-бабаларының сөзімен бойыңа дарыған ыыы күймен, ыыы әнмен, қазақ мазмұнымен келген бір ыыы жаңағы нәр ыыы. Ол осы Абайда жатқан сияқты маған.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:ну, енді Абай даярлаған шәкірттер жиырмасыншы ғасырдың бас кезінде қазақ оқығандары деген болды. Ол енді ұзын саны көп болса бір үш мың адам шығар. ыыы, Арысы барғаны Санкт Петербург, Мәскеу, одан қазан, Уфа ыыы, Новосібір. Мысалы, енді Омбы-томбы осындай ы неге ғана барып, аяғы жеткен жері. А бүгінгі қазақ баласы. Қазір жаңа өзіңіз айтып отырған окфортыңызды да оқып отыр. Кембриджіңіздің де де кітабын кеміріп отыр. ыыы Қай жағынан болса да, аяғы да ы барлығы жетіп тұр қазір.Парасат, білім жағынан ы талантты қазақтың балалары. Құдайға шүкір, жоқ емес. Бірақ енді осыларға ы Абай айтады. Мына қазақты қазақ қылып тұрған екі қасиет біреуі үлкеннің ел ағасы, солардың сөзін тыңдау, соған тоқтау жөнге тоқтау. Екінші мінез ол намыс қойлығы. Намыс, намысқа тырысуы, намысқа келгенде барлығын салуы, депті. Жаңа өзіңіз айтып отырған мына толық адамның бір кепілінің ішінде де ол осы намыс. Намысқойлық намысқа тырысу, мына адамның жігерін жану деген нәрсенің бәрі соның ішінде тұр ғой. Енді намыс Отаныңды сүю, жеріңді сүю, еліңді сүю дегенде, ол да намыстың бір бөлшегі болу керек. Осы жағына келгенде кем болып Қалыватыр жастарымыз.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Рас. ыыы Жаңағы италқының кезінде мен де ойланатынмын. Не айтсам екен? Осы жігіттерге. Жоқ. Қалай болғанда да елге бару керек қой, деп ыыы тағы сол ыыы Абайды оқыған кезде сол ойға келесің. ы. Адам болғаннан кейін, азамат болғаннан кейін сен өміріңді тек не ішіп жеймін, не киемін, қайда барамын деген нәрсеге ғана арнай алмайсың. Ж:Иә.Қ:ол онымен ғана жүретін болсаң, өмірің бос мағына жоқ. Ал ы мағынаның биігі ол еліңе қызмет ету, ы ортаңа пайдалы болу ы ата- анаңа, ы, туған -туысқандарыңа, еліңе, жұртыңа, досыңа деген секілдіЖ:Иә, алған білімің сол қызметте қалса, халқыңа содан артық қандай мұрат керек?Қ: Әрине, әрине, иә, алған білімің, жинаған қабілетің тәжірибеңмен соларға бір кішкентай жақсылық жасай алсаң, аяғында мен не істедім деген кезде бір жауабың болады ғой. Мен осыған жұмсадым өмірімді дейтіндей оның бәрі осында тұр ғой.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:Иә, мына ы тағы бір сөз орайы мына ы Белгердің ы жазбасында бір кез кез кезіктірдім. Абайды аудару туралы. Иә, жалпы дейді. Мына төлтума ұлттық ақындар. Мысалы, Абай, Мұқағали. Иә, бұларды аудару өте қиын дейді. Иә, өйткені мысалы, бұлардың ана тілдік ыыы, қоры, бейнесі ана сөзбен салған суретті басқа тілге жеткізу өте қиын дейді. Осы менің білуімше, енді сіздер Абайды қазір бірнеше қанша шет тілге ыыы аударылып жатырсыздар?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Осы биыл Абайдың бір жүз жетпіс жылдығын атап өтеміз деген әңгіме басталған кезде ы. Мемлекет басшысы ы өзі бастамашы болып, ы Біріккен Ұлттар Ұйымының алты тілі ғана емес, тағы қосымша қасына төрт тілді қосып жазып, он тіл деп айтты. Оның ішінде ағылшын, араб, испан, итальян, жапон, неміс ыыы түрік, ы, орыс, француз тілдері. Осы. Міне, он тілге қазір Абай алғаш рет мемлекеттік деңгейде ы арнайы көңіл бөлініп, ыыы осындай үлкен жобамен аударылып жатыр. Жалпы Абайдың аударылуы басталғанына жүз жылдан асып кетті. ы қалай Алғашқы жинақтары шыға бастады. Солай алдымен орыс тіліне аударылды. Иә кезек-кезек аударыла бастады. Орыс тіліне шыққан басылымдар көп-ақ. Жекелеген өлеңдер Жеті-сегіз нұсқасы бар. Әсіресе, мысалы жаз, анау қыз.Ж: Иә табиғаты төрт мезгіліне арналған өлеңдер бар.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Сосын иә, сосын мынау махаббат лирикасындағы кейбір өлеңдердің осындай көп нұсқалары бар. Тіпті бір аудармашы бір емес, бірнеше нұсқасын жасаған. Бірақ сіз жаңа өзіңіз бастап жақсы айттыңыз.Кез келген аударма әсіресе көркем аудармаол жаңа бір туынды сияқты болып шығады.Аудармашының өмірі, танымы, сезімі бәрібір кіреді.Ж: Қазақтың ұғымы, қазақтың танымы әсіресе ана төрттүлік малға қатысты, мына төрт табиғаттың құбылысына қатысты енді ағылшынға аударылғанда, французға аударылғанда әр тілдің қалыбы бар,әл елдің қалыбы бар. Соған шақталу керек қой енді? Қ:Соған енді амал жоқ бейімделеді.Ж: Өзгерістерге түседі ғой,иә?Қ: Өзгерістерге түседі ,иә.Сол айна қатесіз аудару өте қиын. Абайдың өзі Пушкинды аударған кезде, Гетены аударған кезде қазаққа бейімдеп берді ғой.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:Енді анау Крыловтың «Мен көрдім дүние деген иттің көтін» деген Крыловта жоқ ондай нәрсе. Абай оны қазақтың қалыбына салып берді.Дұрыс па? Болмаса анау «Онегин мен Татянаның қырдағы әні», «Татянаның несі, тәңір қосқан жар едің сен, Жар ете алмай кетіп ең. Ол кезімде бала едім мен,Аямасқа бекіп ем». Пушкин қайда қалды?Абай мүлдем мынандай қазақы реңк берім жіберіп тұр ғой,сипатын беріп тұр ұлттың.Ұлттық мінезді әкеп отыр аудармаға қарасаңыз. Жеке туынды сияқты.Қ: Сондықтан енді оны ескермесе тағы болмайды.Ж: Мынау он тілге аударылған кезде енді жалпы Абайдың ұлылығы жалпыға жетсе болды,солай емес пе?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Мақсат енді Абайдың ұлылығын жеткізу, мазмұнын жеткізу, бірақ сонымен бірге құрылымын да сақтауға тырысып жатырмыз.Өйткені немістер де айтты, ағылшындар да айтты: «Біз енді ұйқас деген нәрседен кеттік. Бізге қара өлең жанағы мағына,идея жетсе болды»-дейді.Бірақ дегенмен де осы ссол қажет мамандарды тапқандай болдық. Сол ұйқасын да, өлеңнің құрылымын да сақтауға тырысып жатырмыз. Әуезі қалу керек деп. Бірақ олардың айтатыны біз де толықтай бейімдеп бермейміз, себебі біздің оқырманға қызығы сол басқа шығыстың бір иісі, нәрі болу керек. Ж: Экзотикалық нәр ретінде қарайды ғой.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Иә,иә. Сондықтан осындай күрделі процесс жүріп жатыр. Жалпы болып қалдық. Қазір енді он тілде де нұсқалары жинақталып шығып қалды. Соның ішінде әсіресе қиыны және өте көп осыған дейін аударылғаны, қаралғаны ол әрине орыс тілі. Бұнда енді мұқият қарап жатырмыз. Қара сөздер осыған дейін төрт рет аударылған.Біз енді бұған дейінгі аудармалардың ешқайсысын жоққа шығармыз. Бұл шығармашылық болғаннан кейін әр нұсқаның өз орны бар. Ж: иә,жетістігі,кемшілігі бар.Қ: Жетістігі де бар. Ыыы бірінші рет Абай өзге тілдердің көпшілігіне тікелей қазақ тілінен аударылып жатыр. Ағылшын тіліне,араб тіліне, неміс тіліне, түрік тіліне, жапон тіліне...Ж: Бұл ,бұл бізде болған жоқ мұндай нәрсе. Біз тек орыс тілі арқылы шықтық басқа жаққа шықсақ. Дұрыс па?Қ: Иә, иә. Қазір мына он тілдің ішінде орыс тілі арқылы жол салып тапқан тіл ол үшеу. Ол италян, испан және француз. Ж:мм, міне ал қалған ағылшынға тіл тура,иә?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Ағылшынға тура. Өйткені енді ағылшынға бізді жалпы енді тіл білетін мамандар қалыптасып қалды. Жастардың ішінен де, ересектер де бар. Тарихшылар да бар, этногрофтар да бар тіл білетін. Сондықтан қазір тіпті ара тілге, аралық тілге ағылшын тілі арқылы түсетін жағдайға кеп қалдық. Менің ойымша бұл үкен жетістік. Болашақ бағдарламасының бергені. Ыыы ондан кейін мына сыртқа барып жұмыс істеп, әріптестеріміздің қалыптасып қалғандығының көрінісі. Жапон тіліне өте бір қызық тәжірибе болды.Кезінде Қазақстанды зерттеп, қазақ әдебиетін зерттеген екі-үш маман табылып жатыр.Өткенде жаңалықтарға шығып жатыр Такай Сан деген жас мамандар. Ыыы олардың кейбіреуі орта Азия соның ішінде қазақтың мәдениетін зерттеп жүрген азаматтар болып шықты. «Қансонарда бүркітші шығады аңға, Тастан түлкі табылар аңдығанға» дегенді жанағы жапон айтып жатыр: «Мен бұны жасап көргем, мен Монғолиядағы қазақтармен бірге саятшылық жасағам дейді. Сондықтан мен бұны оқыған кезде бәрі бірден көз алдыма келе қалды.Сондықтан мен бұны жасадым» дейді. Ляззат алып отыр.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: аа, жақсы.Қ: Қызық енді мынау ағылшынның Шона Брайен деген осы жобаға тартылған редактор аудармашысы «Болыс болдым мінеки, Бар малымды шығындап. Түйеде қом, атта жал Қалмады елге тығындап » дегенді оқып қарқылдап күледі. «Мынау тура біздің мысқыл поэзия екен Содан кейін мына бір қазіргі кездегі ағылшын мен Американың арасындағы саяси жағдайға келіп тұр» дейді.Сөйтіп кәдімгі ляззаттанып қарап аударып жатыр, рахаттанып.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:Бұл енді творческий процесс дейміз ғой, үрдіс дейміз ба мысалы. Осы тегін нәрсе емес. Абай арқылы он елген қазақ деген ұлттың жанын аударып беру, танымын, түсінігін аударып беріп отырғаан сияқты ұлағатты іс қой. Бәрекелді деп айтамыз бұған. Енді бір нәрсе мынау орыста захолустье деген сөз бар. Бір алыс түкпір да, ешкімнің аяғы баспаған.Жобамен алсаңыз Абай туған өңір Қасқабұлақ,Жидебай, ана заманда. Техника жоқ, көлік жоқ, мына жол байланыс қатынас жоқ. Осындай кеңістік қазіргідей ақпарат алмасу заманы жоқ кезде ұйығып жатқан алыс ауылдағы, бір түкпірдегі ауылда жатып қазақтың бір қара шалы әлемдік ойдың биігіне көтеріліп кетіп тұр да. Мынау сіздер аударып жатқан қазіргі жүз оқулық, қазіргі ыы әлемдегі ақыл-ой көщінің алдында жүрген жүз кітап деп алайықшы. Соларды аудара бастадыңыздар, да? Соның қалыбы, соның ішінде көп нәрселер мынау философияға, дүниедегіні тануға , өмірді білуге қатысты өкп нәрсеге келген кезде сол анааау түкпірде жатқан Абайменен мына данышшпан, оқымыстыларддың ойларында да үндестік болады.Бағытында жанағы сәйкестіктер болады. Сонда бар жоғы ғана медресені бітіріп енді...
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Таң қаласың.Ж: иә, сондай биіктікке көтеріліп кеткеніне қайран қалмасқа... Ж: иә, сондай биіктікке көтеріліп кеткеніне қайран қалмасқа... Қ: Сөзсіз бұл бір құбылыс. Бұл феномен. Енді ана Абай жолында да неше түрлі қылып Әуезов келтіреді ғой. Ыыы жанағы неше түрлі адамдармен тілдескендегі айтқандары. Әйтпесе кейін табылып жатқан әңгімелері. Жанағы сұрақ қояды ғой анау «Индукция не, дедукция не?» деп...Ж: иә, ііі Сократтан бастап ойбай ау,құдай ау данышпандарды ойландырған қаншама философиялық әр нәрселерді алға тартады. Қ:Осындай жерде жанағы біз бастаған әңгімеміз,ыыы біз енді сырттағы ғалымдарға, сырттағы мықтыларға көп қараймыз. Әрине қазіргі заманның өзінің ырғағы сондай Голливуд насихаттайды оларды.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:Иә, иә.Қ:Бірақ жаңағыдей қазақтың баласы өзі қор санамай, өзінен өзі безінбей, сыртқа ұмтылмас үшін Шекспирдей бізде ұлы ғұлама бар...Ж: ыыы міне міне.Қ: Сократтай бізде де ойшыл бар ыыы тең тұратын.Ж:иә...Қ: ыыы соны жәй ғана сөз күйінде емес, мысалдармен нақты міне былай айтқан, былай айтқан ... үндестік бар. Ж:иә, иә. Қ: Бәрінің айтатыны бір. Әділетті болу, не жақсы, не жаман...иә...Ж: Адами құндылықтар ғой.Қ: Иә, Шыншылдық. Адам шыншыл, әділет жолы. Соның бәрінде бір үндестік анық бар. Бірақ біз оны ыыы бала тәрбиелеу, білім беру ісіне кіргізе алмай жатымыз. Ана жаққа кішкене ойысып кеттік.Өзіміздікін сәл ұмытыңқырадық. Ж: иә,иә
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Өзіміздегі бар маржанды, алтынды , керемет құбылысты соның ішіне кіргізе алмай жатқан сияқтымыз. Сондықтан егер осы қатар тұрса әлемді де білеміз. Бірақ біз ешкімнен кем емеспіз. Біз де бар.Ж: бізде де бар,иә.Қ:Симфонияның қасында күй тұру керек.Иә, Шэкспирдің қасына Абай тұру керек. Сонда ыыы адам өзін қор санамайды,кем санамайды. Керісінші...Ж: Тең санайды.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Тең санайды.Содан кейін мына мемлекет басшысының айтып жүргені бәсекеге қабілеттік, сыртқа шығып жанағы олармен тең дәрежеде сөйлесуге қабілеттік деген сөз тек қана алу емес, беруге де дайын болу. Біз сол бір өзінше ерек мәдениеттің ыы тіпті өркениеттің мұрагерлері ретінде әлемге біздің де береріміз бар. Сондықтан мына Абайдың аударылып жатқаны менің ойымша осы жағынан келгенде сол біздің әлемге беріп жатқанымыз. Осы жобаға араласып жатқан елу шақты он тілдегі ең мықты деген әдебиетшілер, ғалымдар,аудармашылар. Барлығы да енді қазақ әдебиетінің, қазақ мәдениетінің елшілері болып шықты.Өйткені білді, оқыды, көрді...Ж: Қазақты түсінеді ғой, бұл не халық.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Ол елу адам он адмға айтса ар жағында бес жүз адам шығып тұр. Ж:Кейде мен өзім айтам мына біздің қазақ тілінің қуатын көрсеткен жоба болды деп ылғи айтып жүремін.Өйткені қазақ тілі ештеңеге жарамайды дегенді де естідік, техникаға келмейді дегенді де естідік. Мына заманның қалыбына оны мына сыйғызуға да қиын деген нәрсені естідік.Жоқ, құдайға шүкір ғой қазір. Өзіңіз бас болып қолға алған мынау енді жанағы жүз оқулық болсын, жалпы мына осындай жасалып жатқан мына осындай жобалар. Осының бәрі жаңа біз сөз ортасында айттық қой біздің намысымзды жанитын, жігерімізді жанитын...Қ: Үміт береді.Ж:Үміт беретін... ертеңгі ұрпақ бізден биік болу керек. Дұрыс па?Біз мына толқын... толқыннан кейін толқын ...Абайдың өзінің айтатыны бар. Тура сол сияқты мына жас толқын алдыңғы толқыннан озық болуға ұмытылып отыру керек қой.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Мен шынымды айтсам осыны нақты болу үшін кейде өзімнің балама қарап айтам. Бізден кейін міне келесі буын келе жатыр. Қазір 13-14те.Ол ағылшынша сөйлейді, түсінікті, орысшаны да біледі,үйде қазақша сөйлейді. Бәрін оқып-қарап отыр, бәрін салыстырып отыр. Әрине түрлі-түрлі сұрақтар қояды: «Біз кімбіз?Не боламыз?Қайда барамыз?» деген сияқты. Сонда мен дайын болуым керек. Бізде де барлығы бар.Қазақша оқимын десең тұр міне барлығы: Абайдай атаң бар,осындай ой айтқан ... иә,міне домбыраң бар, міне күйің бар.Ешкімнен ешқандай қор емессің ...иә, кез келген жерге барасың, кез келген жерде адам болуға шамаң жетеді. Бірақ адам азамат болғаннан кейін сен өзіңді бір нәрсеге арнауың керек. Сен бөтен жерде ондай нәрсеге қол жеткізе аласың ба жоқ па ол үлкен күмән. Ал мына жерде міне...Ж: Қол жеткізген күннің өзінде ол жерге қаншалықты қадірлі, қаншалықты оның... енді бәрібір мына топырақ деген бар ғой...шыққан орта деген бар, туған жер деген бар, қасиет деген бар.Мін осыны біз жастардың санасына құя бермесек қаз шетел асқан жас көбейіпті.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Рас. Ал енді мына жанағы аударма не болмаса қазақ тіліндегі қазіргі өмірге қажетті мазмұн, ғылым, білім өздігенен топ етіп жерге түспейді. Оны аударатын адамдар өздігенен пайда бола салмайды. Кейде сынап жатады... аударма мектебі қайда, термин қайда, ұғымдар қайда деген сияқты. Оның барлығы болу үшін осындай жобалар, жұмыстар жасалуы тиіс. Кейде сынап жатады, мемлекет осынша қаражат шығарып жатып осыны не үшін жасады деп? Оны мен өзім айтып отырған жоқпын. Басқа біреу жасасын, бірақ жасалуы тиіс. Мемлекет жасамаса оны ешкім жасамайды. Егер «қазақ» деген сөзден басталатын мемлекет құрып отырсақ, Қазақстан деп аталатын. Ондағы қазіргі білім беру жүйесінің 70% қазақ тілінде жұмыс істеп жатса, онда балалар саналы түрде мектептен кейінгі оқу орындарын 70-80% қазақ тілінде оқимын деп таңдап алып жатса, біз ел ретінде оларға сол тілде дұрыстап білім алуға жағдай жасауға міндеттіміз. Сондықтан әрқайсымыз осыған шамасы жететін аударма арқылы, мазмұн арқылы , басқа арқылы мазмұнды беру керекпіз деп ойлаймын.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Сырттан келіп бізге қызығатын елге, адамдарға «Сендер кімсіңдер?» дегенде қолына ұстатын міне біз кімбіз деп беретін болу керек...иә ол Абайдың сыртқа аударылып жатқандығы. Тағы кімің бар десе,міне антологиялар 60 авторымыз аударылды. Өлең десе өлең, проза десе проза.Ешқайсысы ешкімнен кем емес. Бүкіл сол ,бүкіл әлем айтып отырған сол адам туралы, өмір туралы, өлім турады,біздің еркіндікке , азаттыққа ұмтылғандығымыз туралы. Оған жетіп енді міне ел болып , өсіп, жетіліп жатқандығымыз туралы. Оның барлығы адамдарға түсінікті, тартымды... оқып қарағандардың барлығы айтып жатыр:жаңа, түсінікті, біз бұл білмейтіндей ештеңе жоқ деген секілді. Мысалы сол бір ағылшындар оқып, өткенде бір хат келіп жатыр: Сағаттың шықылдағы ермек емес,өлсе табиғат өледі,адам өлмес деген секілді нәрселерді айтады бұлар мен жазатын өлең ғой дейді ақын, жанағы ағылшын. Мынау фәлсафа ғой дейді, мынау өмір туралы ғой дейді.Енді ортақ қой барлығы...
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: Адамзатқа ортақ нәрсе ғой Абайдың айтқаны.Қ: XVIII ғасырда қазақтың даланың түкпірінде жатқан ақын осы тақырыптарды көтеріп, қазір XXI ғасырдағы мен жазғым келетін өлең ғой деп отыр мынау. Сол кезде мынау... намыс дегенге келеді, күшейіп қаласың...иә, үміт...Ж: Арқаланасың.Қ: Арқаланасың,иә, үмітің кәдімгідей жанады алаулап. Біз елміз, біздің ертеңіміз бар, біздің мақтанатын дүниеміз бар деген .Сондықтан бұл тек қана менің сөзім, менің пікірім емес , осы жұмыстың төңірегінде жүрген қазір жүздеген әріптестерім.Аға буын сіздер сеніп тапсырдыңыздар жасаңдар дедіңіздер. Біз енді барымызды салып жатырмыз.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж:Дұрыс. Мынау енді білімді бір мұхит дейтін болсақ, мұхиттың астында жанағы маржан тастар жатады ғой , лағыл тастар, неше түрлі асыл тастар. Оны тереңге сүңгіп барып, демі жеткен адам алады астына барып. Сол секілді білімді де және қажетті білімді, ұлтымызға қажетті білімді өзіне сенген адам, өзінің намысы бар адам, жанағы қазақтық қаны бар адамдар алып соны елдің игілігіне жарататын болса бұдан өткен мұрат жоқ шығар деп ойлаймын. Сондықтан да мына біздің ауаннан бір байқап отырған нәрсе кей кезде мұңға батамыз:Олардың дүниетанымы қалай болады? Деп, сол өздерінің мына әңгімелерін тыңдаған кезде менің де мына кеудемде бір ай құдайға шүкір дейік. Келер, толқын келер, жаңа лек келер, олар елім деп, жерім деп келер деген бір сондай үміттің от ұшқындайды. ы. Ол лауласын ы осы тұрғыдан алғанда енді мына бір сүйінші ме, көзайым ба? Бір дүниені алып келіп жатқан сияқтысың, Рауан?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Бір жағынан ақылдасу аға.Иә, мүмкін мына көрермендерден де бір пікір келер. Иә ыыы мазмұн жаңа айттық қалай аударылып жатыр? Дүние жүзіндегі ең беделді деген баспалар кірісіп жатыр. Олардың таңдап міне деп ортаға салған ең тәжірибелі деген ғалымдар, аудармашылар кірісіп жатыр. Бірақ сонымен бірге жаңағы пішінде бар ғой. Ж:Иә,
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:ертең сөреде тұрған кезде кітап тартымды болу тиіс. Бетіне қараған кезде бұл не болды екен? Ар жағында тұрған мазмұннан бір кішкене иісі де аңқып тұру керек ғой деп ұзақ ойландық. Мұқаба қандай болады? Абайдың бетіндегі портрет қандай болу керек дегендей. Сонымен енді әзірше мынау бір нұсқа мынау енді ағылшыншасы жасалғаны мынау. Орыс тіліндегі нұсқасы бәрін бірдей қылып жасамақшы деп ойладық. Мынау атақты Әбілхан Қастеев, немересі Дәурен Қастеев деген суретші бар,Графист. Сол жігіттің жасаған бір формасы. Иә, бір жағынан әлі мінез болса деп ойладық. Екінші жағынан бір ұлылықтың лебі, іріліктің белгісі болса деп ойладық.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: Жақсы, өте сәтті.Қ:Иә, бір енді қараңғылықтағы жарық шашып тұрған адамның бейнесі тұр ғой. Иә, иә, осындай болып жасалып жатыр. Мүмкін бір пікірлер келер. Енді сізге ұнаған сияқты, аға?Ж: Жоқ, жақсы, ұнады.Шынын айтайын енді ы Абайдың бір қатты мына назарға алған нәрсесі надандық, надандықпен күрес өзі де айтады ғой. «Мыңмен жалғыз алыстым. Кінә қоймайды». Айналасының бәрі жаңағы оның сөзін ұғар адам түсінер адам да аз болды. Иә, енді осы небережство, надандық деген әлі мына тобырлық сана ол кетпей тұр. Бар өршіп те жатады. Кей жағдайда, әсіресе жас толқын әлі ештеңенің байыбына бармаған толқын. Сол тобырлық ыыы, жаңағы лектің ағынының ы иіріміне батып кете жаздайды. Осыдан құтқаратын білім. Сосын тағы не деп айтамыз?
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:Білім,білім және білім дер едім. Ж: Білім және не? Қ: Білім және білім. үш мәрте үш мәрте...Ж: Оқы, оқы және оқы деп Ленин айту деп жүрсек, ол өзіміздің құрамнан шыққан нәрсе екен ғой. Қ:Енді қараңызшы, өткенде білім және білім және білім. Өйткені ыыы Абай енді міне, ы ғасырлар тоғысында бір ғасыр бұрын он сегізінші ғасыр аяқталып, жиырмасыншы ғасырдың басында өмір сүріп жатыр. Ана ыыы батыстан келген қолғамаларды оқып, орысты оқып отырып, ол кісінің сол кездегі үлкен өзгерістерді сезбеу мүмкін емес. Индустриализация келе жатыр. Ж:Иә, заманның танысын.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ: Иә, көшпелі мәдениет тоқтайтындығы біздің бүкіл ғасырлар бойы қалыптасқан өмір дағдымыздың қазіргі заманға жарамайтындығы. Бүкіл біздің мәдениетіміз, тілдесуіміз, қарымқатынасымыз өмірғаға, мына заманға келмейтіндігін көріп отыр. Сезіп отыр. Соған қорқып, іштей бір жаңағы үлкен алаңдау бар. Мына ұлт қала ма? Жер бетінде әлде қазір мына келе жатқан үлкен толқын шайып кете ма? Сондықтан сол тұрғыдан келіп халыққа дайындалыңдар. Басқа мінез керек, білім керек Ең бастысы. Мына артық нәрсенің бәрін тастау керек. Бізге бұның барлығы кедергі. Байлау аяғымызға деген нәрсені жалғыз өзі айтып щырылдады. Бірақ оны естісе де түсіне алмаймын. Ж:Иә
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Қ:түйсіне алмай жатыр. Халық біз қазір тура сондай бір жағдайда тұрған сияқтымыз. Тағыда ы, тағы да үлкен алапат өзгерістер келе жатыр. ы Дәл қазір біз оған қаншалықты дайынбыз? ы Мемлекет болып, сол халыққа мынау қазіргі жайымыз жарамайды. Басқа мінез керек, басқа білім керек. Одан да жоғары көтерілуіміз керек. Әрине, біз Абайдың заманындағы қазақ емеспіз. Қазір көш ілгеріп, сөзсіз басқа ұлтпыз, басқа халықпыз. Бірақ заман да, басқа, талап та өзгеріп кетті. ыыы. Бірақ Абайдың айтқан сөзі тура сол басқа мінездеге отырғаны еңбекқорлық, білімге құштарлық. Бәрі білінген. Жаңағы сіз айтып отырған жаңағы ыстық қайратты, нұрлы, ақылды, жылы жүректі аяғында кімге билетеді? Ғылымға билетеді ғой, ғылымнан сұрайды ғой, билікті айтшы дейді. Қайсымыз артықпыз дейді. Сол кезде ғылымның айтқаны барлығың да маңыздысыңдар. Барлығы да қажет. Бірақ жүрек... жүрекке билетуге билетін және оның билігін айтып отырған төрелігін ғылым деп отыр.
Рауан Кенжеханұлы	▶	–	–	Ж: Ал, Рауан енді бір әңгімеміздің қайырмасын қояйық. ыыы АБай атамыздың адам баласы, ақыл, ғылым, ар, мінез осы төрт нәрсемен озады. Қалған нәрсесінің барлығы да ақымақтық деген сөз бар. Сондықтан да біздің жастарымыз ақылды һәм ғылымды, білімді меңгерген, арлы және мінезді болсын. Абай болайық, аман болайық. Жақсылықта жолығайық.
Рахымжан Отарбаев	▶	↑маңғыстау мен алатау →//^йенші бөліспеген жұрт↑// бүтүн көңіліндей ^йеншісін бөліспеген↓// бір ͡ ^йел↓/// атырау ^йелі↑ алашта асып туған→// асып туған / әбішінен айырылып→// қайғырып жатыр↓/// қызыл тілі↑/ таңдайын күйдірген / шешені→// әбіш ағадан айырылып→// атырау жұрты→// аза тұтып жатыр↓/// атырау ^уоблысының әкімі ↑// бақтығожа салахатдинұлы бастаған // үлкен делегациа ^уосында қатысып ^уотыр↓/// айналайын ^йел-жұрт↑// қалың ғазақ↑// қабырғамыз қайысып→// алдымен→// сіздерге көңіл айтамыс↓///	↑маңғыстау мен алатау →//^йенші ͡ б̊өлүспөген жұрт↑// бүтүң͡ гөңүлүндей ^йеншісім ͡ бөлүспөген↓// бір ͡ ел↓/// ат^ырау͡ елі ↑ алашта / асып тұуған→// асып тұуған / әб̊ішінен ͡ ай^ырылып→// қайғырыб̊ ͡ жатыр↓/// қызыл тілі↑/ таңдайың ͡ гүйдүргөн / шешені→// әб̊іш ағадан ай^ырылып→// ат^ырау жұртұ→// аза тұтұб̊ ͡ жатыр↓/// ат^ырау ͡ об̊л^ұсұның әкімі ↑// бақтығожа салахатдійнұлұ ͡ б̊астаған // үлкөн͡ делегасійа /^уосұнда / қатысыб̊ ͡ отұр↓/// айналайын ^йел-жұрт↑// қалың ͡ ғазақ↑// қаб̊ырғамыз ͡ ғайысып→// алдымен→// сіздерге ͡ гөңүл ͡ айтамыз↓///	Маңғыстау мен Алатау - енші бөліспеген жұрт, бүтін көңіліндей еншісін бөліспеген, білесіздер. Атырау елі алашта асып туған, асыл туған Әбішінен айырылып, қайғырып жатыр. Қызыл тілі таңдайын күйдірген шешені - Әбіш ағадан айырылып, Атырау жұрты аза тұтып жатыр. Атырау облысының әкімі Бақтығожа Салахатдинұлы бастаған үлкен делегация осында қатысып отыр. Айналайын ел-жұрт, қалың қазақ, қабырғамыз қайысып, алдымен, Сіздерге көңіл айтамыз.
Рахымжан Отарбаев	▶	мына↑/ алып / анадан деп жатамыз ғой→// кішкәнтайымыздан алматта ағаны гөріп→// мәлике жүзін көріп ағаның→// айсәуледей анамыздың→ // қолынан дәм таттық↓/// бірінде түсте гелсем→// аға да гелген ^йекен→// қолында кітап→// айсәуле әже / алдымыздан шықты↓/// ^йесік алдында →/ ағам айақ киімін шешіп жатып →// германиадан ^йекі томдық кітабым шықты→ // деп сөй деді↓/// ↑ сонса айсәуле әже/ айналайын/ неміс әкеңді ^уөлтіргеммен→// ^уөзіңді биікке көтерді ғой→// дет↓/// анамыздың жүзінде бір мұң → // бір / ризашылық қонып/ ұшұп тұрдұ↓/// тоқсанышшылы / неміс баспасөзі жазып ^йеді→// германиада ұлұ жазушылар көп→// ғажайып экономистер көп→// керемет филосыптар көп→// бірақ /бізде →// әбіш кекілбаев жоқ қой деп↓///	мына↑/ алып / анадан деб̊ ͡ жатамыз ͡ ғой→// кішкентайымыздан алматыда / ағаны ͡ гөрүп→// мәлійке жүзүң͡ гөрүб̊ ͡ ағаның→// айсәуледей ͡ анамыздың→ // қолұнан дәм͡ таттық↓/// бірінде / түстө͡ гелсем→// аға ͡ да / келген ͡ екен →// қолұнда / кітап→// айсәул'әже / алдымыздан шықты↓// /^йесіг ͡ алдында →/ ағам айақкійімін шешіб̊͡ жатып →// германыйадан / ^йекітомдұқ кітаб̊ым ͡ шықты→ // деп̊ ͡ сөй ͡ деді↓/// ↑ сонда / айсәулө ͡ әже/ айналайын/ неміс әкеңд'өлтүргөммен →//^уөзүңдү ͡ б̊ійікке ͡ гөтөрдү ͡ ғой→// деді↓/// анамыздың жүзүндө ͡ б̊ір мұң → // бір / ^ырыйзашылық қонұп / ұшұп тұрдұ↓/// тоқ̊саныншы͡ жылы / неміс ͡ паспасөзү / жазыб̊ ͡ еді→// германыйада / ұлұ жазұушұлар ͡ гөп→// ғажайыб̊ ͡ экономыйстер ͡ гөп→// керемет фійлосыптар ͡ гөп→// бірақ /бізде →// әб̊іш ͡ кекілб̊аев / жоқ ͡ қой͡ деп↓///	Мына, «алып - анадан» деп жатамыз ғой, кішкентайымыздан Алматыда ағаны көріп, мәлике жүзін көріп ағаның, Айсәуледей анамыздың қолынан дәм таттық. Бірде түсте келсем, аға да келген екен, қолында кітап, Айсәуле әже алдымыздан шықты. Есік алдында ағам аяқ киімін шешіп жатып: - Германиядан екі томдық кітабым шықты,- деп сөй деді. Сонда Айсәуле әже: - Айналайын, неміс әкеңді өлтіргенмен, өзіңді биікке көтерді ғой,- деді. Анамыздың жүзінде бір мұң, бір ризашылық қонып-ұшып тұрды. 90-шы жылы неміс баспасөзі жазып еді "Германияда ұлы жазушылар көп, ғажайып экономистер көп, керемет философтар көп, бірақ бізде Әбіш Кекілбаев жоқ қой" деп.
Рахымжан Отарбаев	▶	анау↑ манастың мың жылдық тойы →// қырғыз даласында ^уөтіп→// тохсамбесінші жылы /алматта жалғасты↓/// айтматов бастаған→// үлкен делегациә гелд↓/// әбіш аға сонда /^йестеріңізде шығар→// төгіліп байандама жасап ^йеді ғой↓/// бішкекке ғайтып келген →// шыңғыс төреғұлұлы //^уой қоқи:: / әбіш↓ // жа… қой↓/// сол бізге / манасты/ қырғыздарға кері танытқандай болды ғой→// танып қайттық қой →// манас пен әбішті қайтадан/ деп↓/// ↑мына біздің /^йегемен қазахстан сиақты ↑// қырғыздың / қырғыз туысы гәзеті↑ // сол / әбіш ағаның байандамасын / қырғыз тіліне аударып басамыз деп →// бір апта бойы әуреленді↓// ішінде ^уөзім де бармын↓// бір апта аудара алмай ғойдық→ // әбіш ағаның / ғажайып байандамасын↓///	анау↑ манастың / мыңжылдық ͡ тойұ →// қырғыз даласынд'өтүп →// тоқ̊самбесінші͡ жылы /алматыда жалғасты↓/// айтматов бастаған→// үлкөн делегасыйә͡ гелді↓/// әб̊ішаға сонда /^йестеріңізде шығар→// төгүлүп / байандама жасаб̊ ͡ еді ͡ ғой↓/// бішкекке/ қайтып ͡ келген →// шыңғыс төрөғұлұлұ //^уой ғоқұй:: / әб̊іш↓ // жа… қой↓/// сол бізге / манасты/ қырғыздарға / кері ͡ танытқандай / болдұ ͡ ғой→// танып ͡ қайттық ͡ қой →// манас пен әб̊ішті͡ ғайтадан/ деп↓/// ↑мына ͡ б̊іздің / ^йегемең ͡ ғазағстан сыйақты ↑// қырғыздың / қырғыз тұуұсұ͡ гәзеті↑ // сол / әб̊іш ағаның байандамасын / қырғыз тілін'аударып / басамыз деп →// бір апта ͡ б̊ойұ / әурөлөндү ↓// ішінде / ^уөзүм͡ де ͡ б̊армын↓// бір апта / аудара͡ алмай ͡ ғойдұқ→ // әб̊іш ағаның / ғажайып͡ пайандамасын↓///	Анау Манастың мың жылдық тойы қырғыз даласында өтіп, 95-жылы Алматыда жалғасты. Айтматов бастаған үлкен делегация келді. Әбіш аға сонда естеріңізде шығар, төгіліп баяндама жасап еді ғой. Бішкекке қайтып келген Шыңғыс Төреқұлұлы: Ой, қоқи, Әбіш... қой... сол бізге Манасты қырғыздарға кері танытқандай болды ғой, танып қайттық қой Манас пен Әбішті қайтадан,- деп. Мына біздің «Егемен Қазақстан» сияқты қырғыздың «Қырғыз туысы» газеті сол Әбіш ағаның баяндамасын қырғыз тіліне аударып басамыз деп бір апта бойы әуреленді, ішінде өзім де бармын, бір апта аудара алмай қойдық Әбіш ағаның ғажайып баяндамасын.
Рахымжан Отарбаев	▶	міне↓/ сондай ^йеді ғой/ әбіш аға↓/// әбіш аға ↑ /көңіліміздің қай жыртығына / жамау болмады↓/// әбіш аға жазушыларды→// қалам ұстағандарды→ / қолда бар қай биігіне көтермеді↓/// әбіш аға / қоғам үшүн→// ^йел-жұрт үшүн→// ^уотан үшүн→// қандай ^уот пен суға түспет десеңішші↓/// ұлы аб̊ай / қәдірлі басым/ қайратты жасым / айқаймен гетті/ амал жоқ десе→// ^уосы сөз / әбіш ағаға да тән ^йед↓/// әбіш ағаның тегі/ бүгүн ^йемес қой→// аспаннан ішкім түскен жоқ→// жерден ішкім ұшқан жоқ→// анау↑ // атақты↑// тайағының ұшына ырыс іліңген→// қожаназардың тұқымы ^йеді ғой→ // әбіш аға↓/// ақ киізді тоғайдың бойына→// жемнің бойына →// мың қаралы үй тігіп / ас берілетін→// сол уызына ғараған / тұқым ^йеді ғой әбіш аға→// ал нағашы жұрты↑// біреу білер↑// біреу білмес→// бүкіл жоңғарианың→// қалмақтың ханы айукенің / ^уоң тізесін басқан // қарабұқаның / туғаны ^йеді ғой→// нағашы жұрты сол ^йеді ғой / әбіш ағаның↓///	міне↓/ сондай ^йеді ғой/ әб̊ішаға↓/// әб̊ішаға ↑ /көңүлүміздің / қай жыртығына / жамау͡ б̊олмады↓/// әб̊ішаға жазұушұларды→// қалам ұстағандарды→ / қолда ͡ б̊ар / қай бійігіне ͡ гөтөрмөді↓/// әб̊іш аға / қоғам ͡ үшүн→//^йел-жұрт ͡ үшүн→//^уотан͡ үшүн→// қандай ^уот пен сұуға түспөдү десеңішші↓/// ұл'аб̊ ̊ай / қәдірлі ͡ б̊асым/ қайратты жасым / айқаймен ͡ гетті/ амал жоқ / десе→// ^уосұ͡ сөз / әб̊ішағаға ͡ да тән ^йеді↓/// әб̊ішағаның тегі/ бүгүн ^йемес қой→// аспаннан /^йешкім ͡ түскөн͡ жоқ→// жерден /^йешкім ͡ ұшқ̊ан ͡ жоқ→// анау↑ // атақты↑// тайағының ͡ ұшұна / ырыс ͡ іліңген→// қожаназардың тұқұм'еді ғой→ // әб̊ішаға↓/// ақкійізді тоғайдың бойұна→// жемнің бойұна →// мың ͡ ғарал'үй тігіп / ас ͡ перілетін→// сол ұуұзұна ͡ ғараған / тұқұм ^йеді ͡ ғой ͡ әб̊ішаға→// ал нағашы жұртұ↑// біреу͡ б̊ілер↑// біреу ͡ б̊ілмес→// бүкүл жоңғарыйаның→// қалмақтың ханы / айұукөнүң /^уоңтізесім ͡ басқан // қараб̊ұқаның / тұуған'еді͡ ғой→// нағашы жұртұ сол ^йеді ғой / әб̊ішағаның↓///	Міне, сондай еді ғой Әбіш аға. Әбіш аға көңіліміздің қай жыртығына жамау болмады. Әбіш аға жазушыларды, қалам ұстағандарды қолда бар қай биігіне көтермеді. Әбіш аға қоғам үшін, ел-жұрт үшін, отан үшін, қандай от пен суға түспеді десеңізші. Ұлы Абай «Қадірлі басым, қайратты жасым айқаймен кетті, амал жоқ» десе, осы сөз Әбіш ағаға да тән еді. Әбіш ағаның тегі бүгін емес қой, аспаннан ешкім түскен, жерден ешкім ұшқан жоқ, анау атақты, таяғының ұшына ырыс ілінген Қожанасырдың тұқымы еді ғой Әбіш аға. Ақ киізді тоғайдың бойына, Жемнің бойына мың қаралы үй тігіп ас берілетін сол уызына жарыған тұқым еді ғой Әбіш аға, ал нағашы жұрты, біреу білер, біреу білмес, бүкіл Жоңғарияның, қалмақтың ханы Аюкенің оң тізесін басқан Қарабұқаның ... туған еді ғой, нағашы жұрты сол еді ғой Әбіш ағаның.
Рахымжан Отарбаев	▶	сондай тектіден→/ әбіш ағадай ↑/абыз қайдан тумасын →// сондай ғажайыптан / әбіш ағадай ақылман қайдан тумасын↓/// ↑әрине// ^уөкініш те жоқ ^йемес→// мем^ілекеттің мем^ілекеттігін жасаймын деп →//^йегемен ^йелдің іргесін бекітемін деп жүргенде→// қаншама шығармалары/ қаншама ғажайып туындылары / жазылмай ғалды↓/// ↑үркер/ ^йелең-алаң бастаған→// жеті том жассам деп / қаншама армандады→// қаншама ұлы тұлғаларды →/ мынау / театр сахнасына алып келсем деп / армандады↓/// әттең дейсіз→//^йегер кекілбаев шетелде туатын боса↑// дамыған / кекілбаевты→ // бүкіл мем^ілекет болып →// сол ^йел / қорғар ^йеді ғой→// қоршар ^йеді ғой↓/// дәрігері/ қорғаушысы/ әдеби агенті /жан жақтан бірдей қаумалап→// сақтар ^йеді ғой→// атын әуездетер ^йеді ғой↓///	сондай тектіден→/ әб̊ішағадай ↑/ аб̊ыз / қайдан тұумасын →// сондай ғажайыптан / әб̊ішағадай ақылмаң ͡ ғайдан тұумасын↓/// ↑әрійне// ^уөкүнүш͡ те / жоғ͡ ^йемес→// мем^ілекеттің / мем^ілекеттігін жасаймын деп→// ^йегемен ^йелдің іргесім ͡ бекітемін деб̊ ͡ жүргөндө→// қаншама шығармалары/ қаншама ғажайып тұуұндұлары / жазылмай ͡ ғалды↓/// ↑үркөр/ ^йелең-алаң бастаған→// жетітом жассам ͡ деп / қаншама /армандады →// қаншама /ұлұ ͡ тұлғаларды →/ мынау / театр ͡ сахнасына / алып ͡ келсем ͡ деп / армандады↓/// әттең дейсіз→// ^йегер / кекілб̊аев / шетелде тұуатым͡ болса↑// дамыған / кекілб̊аевты→ // бүкүл / мем^ілекет ͡ полұп →// сол ^йел / қорғар ͡ ^йеді ͡ ғой→// қоршар ͡ еді͡ ғой↓/// дәрігері/ қорғаушұсұ / әдеб̊ій͡ агенті /жан ͡ жақтам ͡ бірдей͡ ғаумалап→// сақтар ͡ еді ғой→// атын / әуөздөтөр ͡ еді ͡ ғой↓///	Сондай тектіден Әбіш ағадай абыз қайдан тумасын, сондай ғажайыптан Әбіш ағадай ақылман қайдан тумасын. Әрине, өкініш те жоқ емес, мемлекеттің мемлекеттігін жасаймын деп, егемен елдің іргесін бекітемін деп жүргенде қаншама шығармалары, қаншама ғажайып туындылары жазылмай қалды. «Үркер», «Елең-алаң» бастаған жеті том жазсам деп қаншама армандады, қаншама ұлы тұлғаларды мынау театр сахнасына алып келсем деп армандады. Әттең дейсіз, егер Кекілбаев шетелде туатын болса дамыған, Кекілбаевты бүкіл мемлекет болып сол елдің қорғар еді ғой, қоршар еді ғой. Дәрігері, қорғаушысы, әдеби агенті жан жақтан бірдей қаумалап сақтар еді ғой, атын әуездетер еді ғой.
Рахымжан Отарбаев	▶	әттең↑/ кейде ^уойлайсың→// біздің қоғам ↑/^уосындай ұлұ тұлғаларды→// ұлұ дарындарды сатпайтын→// сатылмайтын мем^ілекеттік байлықтың ^йесебіне / қоспай-ақ қойды ғой↓/// қосатын болатын боса→// кекілбаеп/ жалғыз қазақтың ^йемес→// жалғыз қалықтың ^йемес→// бүкүл әлемдік руханиаттың бірі ^йемес→// бірегейі ^йеді ғой↓/// әбіш ағаның / пейіште нұры шалқығай↓/// қара шаңырағы қалды артында→// қабырғасы қайысып / қара ^уорман қалқы қалды→// шүкірлік дейтін де бар ^йекен↓/// әбіш аға→// қоғамнан/ ^уортадан/ мына біз сиақты /пәнде-пақырдан геткен қателік боса→// аруағыңыз кешіргей↓// жүрегіңіз кең ^йеді ғой↓/// пейіште нұрыңыз шалқығай↓///	әттең↑/ кейд'ойлайсың →// біздің ͡ ғоғам ↑/^уосұндай ұлұ тұлғаларды→// ұлұ дарындарды сатпайтын→// сатылмайтын мем^ілекеттік байлықтың ^йесеб̊іне / қоспай-ақ ͡ қойдұ͡ ғой↓/// қосатым͡ болатым ͡ болса→// кекілб̊аеп / жалғыз ͡ ғазақтың ͡ емес→// жалғыз ͡ ғалықтың ͡ емес→// бүкүл әлемдік ^ұрұуханыйаттың бір'емес →// бірегей'еді ғой↓/// әб̊іш ағаның / пейіште нұрұ шалқығай↓/// қара шаңырағы / қалд' артында →// қаб̊ырғасы қайысып / қар'орман / халқы ͡ қалды→// шүкүрлүк дейтін ͡ де͡ б̊ар͡ екен↓/// әб̊ішаға→// қоғамнан / ^уортадан/ мына ͡ б̊іс ͡ сыйақты /пенде-пақырдаң ͡ геткең͡ ғателік ͡ болса→// арұуағыңыз ͡ гешіргей↓// жүрөгүңүз / кең͡ еді ͡ ғой↓/// пейіште ͡ нұрұңұш͡ шалқығай↓///	Әттең, кейде ойлайсың, біздің қоғам осындай ұлы тұлғаларды, ұлы дарындарды сатпайтын, сатылмайтын мемлекеттік байлықтың есебіне қоспай-ақ қойды ғой. Қосатын болатын болса, Кекілбаев жалғыз қазақтың емес, жалғыз халықтың емес, бүкіл әлемдік руханияттың бірі емес бірегейі еді ғой. Әбіш ағаның пейіште нұры шалқығай. Қара шаңырағы қалды артында, қабырғасы қайысып қара орман халқы қалды, шүкірлік дейтін де бар екен. Әбіш аға, қоғамнан, ортадан, мына біз сияқты пенде-пақырдан кеткен қателік болса, аруағыңыз кешіргей, жүрегіңіз кең еді ғой. Пейіште нұрыңыз шалқығай.
Роза Мұқанова	▶	–	–	-Мен бірінші көргенде сізге бірден айтқан едім ғой есіңізде ме? Сіз сондай қылықты келіншексіз, сондай қылықты әйелсіз білмейм өміріңіз өте қызық көп адамдарға. Немен айналысады, бос уақытта немен айналысады? Өзіңізге ұнай ма жұмыс орныныз? Нені өзгерткініз келеді? Не жетіспейді деп ойлайсыз? Егер жұмыстан бастасақ егер...
Роза Мұқанова	▶	–	–	-Мен ұстаздың қызымын ғой мұғалім. Сонда мен мемлекеттік қызметте жүрген кезде әкем айтатын сен мына мемлекеттік қызметтен кеткенін дұрыс болады балам сен неге ұстаз болмайсың мынә мұғалімдік деген керемет қой шәкірттерін болады. Ал сен білесің бе шәкірт тәрбиелеу деген қандай керемет!
Роза Мұқанова	▶	–	–	Шәкірт саған шәкірт болған адам саған ол өмірбақи ұстаз ретінде қарайды да сен оған өмірбақи шәкірт ретінде қарайсың. Шәкіртін болу, ұстаз болу ұстаздың шәкірті болу ол өзінше керемет бақыт балам дегенде ойлайтынын мен педагогикаға менің қатысым жоқ ешқашан да ұстаз болмайтын шығармын деп ойлайтынмын.
Роза Мұқанова	▶	–	–	Бірақ мемлекеттік қызметте жүрген кезде әкім-аға маған бір ұсыныс айтты. Балалар мына олимпиадаларға баратын болды да, оларды шығарып салу керек күтіп алу керек. Ал сен мемлекеттік қызметте таңертеңнен кешке дейін боласың түннің бір уағында келесін. Отбасын өзімен өзі мемлекеттік қызметтің саған өкпесі жоқ шығар. -Жиырма жыл. -Иә жиырма жыл істедім. Осы мен істеп жүрген университетке келсең// сен мықты ұстаз болар едің деді маған. Содан мен біртіндеп университеттен ұсыныс болған соң өзімнің мамандығым бойынша, шәкірттер тәрбиелейін деп келдім.
Роза Мұқанова	▶	–	–	Маған осы университетке келгенім өте жақсы болды. Себебі, мен мемлекеттік қызметте жүрген кезде жазудан алыстап кеттім. Шығармашылықтан алыстап кеткен едім. Осында келгелі мен шығармашылықпен қайта табыстым. Балаларды тәрбиелеп жүріп, мен өзімді де тәрбиелеп қайтадан өзінің ескі ауылыма келген, төркініме қайтып келген қыз сияқты мен әдебиет әлеміне қайта келдім.
Роза Мұқанова	▶	–	–	-Білуімше, иә Президентіміз Қасым Жомарт Кемелұлымен жұмыс жасадыңыз? -Иә, ол енді мен үшін өмірбаянымдағы бір ерекше тағдырдың бір маған сәтті салған жолы болды ол кісімен бірге қызметтес болу. Ол кісіге өте дайындықпен баруым керекпін деп, ол кісінің кез келген сұрағына жауап бере алатындай болуым керек. Ол кісі әдебиет туралы, кино туралы өнер туралы мен білмейтін сұрақтарды қойып қалса, мен соған жауап бере алмай қалсам ұят болады деген менде бір жауапкершілік болды.
Роза Мұқанова	▶	–	–	Өйткені, иә ол кісі жан жақты білімді адам білесіз ба? Ол кісі әдебиетті қандай керемет біледі. Ол кісі әлем тарихын қандай керемет біледі. Әлем әдебиетін қалай керемет біледі, біздің ұлттық әдебиетті қалай өте біледі. Сондықтан, ол кісі біліп тұрған нәрсені мен сол саланың адамы бола тұра білмей қалсам, маған енді ол сын ғой. Сондықтан ол кісіге мен дайындықпен баратынмын. Ол кісінің өте көп оқитынына таңғалатынмын. Себебі, қай кезде кірсен жұмыс столының үстінде біз әлі оқымаған, көрмеген кітаптар тұрады.
Роза Мұқанова	▶	–	–	-Сіздің бір сұхбатыныздан көрдім "Мәңгілік бала бейне"-ден кейін менің көп шығармаларым танымал болмады мәңгілік бала бейне жолымды жапқандай болды. -иә енді жалпы мына шығармашылық адамдарда үнемі ұшар шыңның басында тұрасын бір шығарман шыққаннан кейін болды сен керемет боласын сол төбеден түспей қоясын деген түсінік жоқ. Шығармашылықтың өзі бірде сен төмендеп жүресін, шығарма тудырасын, биіктігінді аласың, кейде биіктеп жүресін. Шығарма дүниеге әкеле алмасаң төменге түсесің. Мен ойлайм, ол барлық жазушылардың басында болады басынан өткен ол.
Роза Мұқанова	▶	–	–	Мысалы, Бердібек Соқпақбаевтың қандай керемет басқа дүниелері бар. Бірақ, "Менің атым Қожа". Бердібек Соқпақбаев десе халық "Менің атым Қожа". Осылай ол шығарма жазушыны сонысымен танытады да, сондықтан, "Мәңгілік бала бейне" мені үлкен әдебиетке алып келді. Мынадан жазушы болады деген паспорт менде болмаған, менің куәлігім сияқты. -иә.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Арма, құрметті көрермен, эфирде «Сара сөз» бағдарламасы. Студиямыздың бүгінгі қонағы - Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ақын, журналист, Қазақстан Республикасы Мәдениет саласының үздігі Роза Сейілхан. Роза ханым, қош келдіңіз біздің студиямызға. Сіздің ұғымыңызда, ақын деген кім?
Роза Сейілхан	▶	–	–	Жалпы, ақын бір Алла Тағаладан келетін бір, сондай бір талант иесі деп ойлаймын. Тылсым ғой, бір тылсым күш. Сен соған бағынасың, еріксіз соның жетегінде жүресің. Талант иесімін деп өзіңді сондай бір жауапкершілік алатын болсаң, мен ойлаймын, өлеңге бір адалдықпен қарау керек қой деп, өнерге. Өйткені ол өнер ғой. Сондықтан бір Алладан келетін бір құбылыс сияқты. Жалпы, мына ақын адамдар мұңға көбірек жақын деп ойлаймын. Үлкен бір уақиғаларға байланысты бір толғаныс болған кезде, керемет өлеңдер шығады ғой енді. Ол да белгілі, бекер айтылмаған болар, өлеңнің атасы - нұр, анасы - мұң деп.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Айтады ғой енді, ақындық жол қиын деген сияқты. Мен өзімнің ақын болып туғаныма шынымды айтсам, кейде бір өзімді бақытты сезінетін кездерім болады. Оған ешқашан өкінген емеспін. Себебі мен ішкі дүниемді, өзімнің ішкі арпалысымды дейік, өзімнің ішкі мұңымды мен қағазға түсіремін. -Жеңілдеп қаласыз. -Сол кезде өзім бір рахаттанып, жеңілдеп қаламын. -Ақындарға жалпы психолог керек емес, негізі. -Ақындарға психолог керек емес, дұрыс айтасыз.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Мынау өлеңді өлшейтін, я болмаса ақындықты бағамдайтын не нәрсе? -Мен ойлаймын, ақындықты өлшейтін, бағамдайтын нәрсе ол - уақыт. Мысалы, уақыт бәрін өз орнына қояды. Уақыттан ұлы ештеңе жоқ қой. Ол мәңгілік, уақыт деген мәңгі дүние ғой. Ол мәңгі. Біз мысалы кетеміз, уақыт қалады. Сондықтан да барлығын елеп-екшейтін уақыт деп ойлаймын. Фальш дүниелер де бар, мысалы, соның барлығын елеп-екшейтін, ертең таразыға салатын сол уақыт. Сондықтан өлеңді өлшейтін дүниені мен уақыт деп айтар едім. -Бүгінгі күні қазақ поэзиясының жағдайы қандай? Негізі, бізде өзі мықты ақындар көп қой. Оны мен білетінім, тіпті мынау Мемлекеттік сыйлыққа ұсынылып жатады ғой, бірінен бірі өтеді енді ақындар.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Қазіргі поэзияның жағдайы қалай дегенде, мен айтар едім, қазіргі поэзияның жағдайы өте жақсы деп жауап беретін едім. Өйткені осы қаншама ақындар келді. Мысалы, біздің кезімізде бір санаулы сияқты болып көрінетін. Мысалы, Фариза Оңғарсынова, Ақұштап Бақтыгереева деген сияқты, бір Мұқағали Мақатаев деп бір санап-санап алып айтатын. Бірақ олар бір-бір өткен мықты, өз кезеңінің ақындары болды. Олар өз уақытының ақындары болды. Олар өзінің кезеңін жырлаған, өз дәуірін жырлаған және мықты жырлады деп айтуға болады. Ал, бірақ кейін қарап отырсаң, өлеңге бір лек келді. Бір жастар өте көп келді. Біз енді қазір орта буын болдық. Біз сол кісілерден кейін келдік деп есептеймін енді өзіміз, өзімді, біз де бір жаңалық алып келдік деп ойлаймын. Өйткені мынау өлеңге жаңа форма келді, жаңа стиль келді. Кәдімгі өлеңді киіндіреді ғой, бір адам киінеді ғой, сол сияқты өлеңді киіндірдік деп айтсам, мен қателеспейтін шығармын деп ойлаймын. Өлеңге бір, жаңаша бір заманына, өзінің уақытына сай бір форма бердік.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Бүгінгі күннің ақындары, одан кейінгі келген лек жалаң ғана сөз, ұйқас пайдаланбайды. Әр сөзінде үлкен бір мән-мағына деп те айтпас едім, мынау беру тәсілінде сөйлемнің құрамы, сөздің құрамы өте қатты күрделенді. -Күрделенді. -Әрине, олар оқиды ғой, бір-бірімен кездеседі, жарысады. Бүгінгі күні жалпы ақындар кездескен кезде, бір бұрын біздің әке-шешеміз енді жасырақ болған кезде ақындар өлеңдерді оқып, бір отырыста отырғанда да бір-біріне оқушы еді ғой. Қазір сондай нәрсе бар ма, жоқ па, көп байқамаймын мен өзім. -Бұрынғыдай емес қазір, тіпті сол үрдіс жоғалып бара жатқан сияқты көрінеді маған. Өйткені, тіпті өлең оқи оқып берейін деп айтуға қазір бір өзіңді ыңғайсыз сезінесің. Себебі бәрі әлеуметтік желіден оқып алады сенің жазған дүниеңді. Мысалы, мен өз басым өлеңді жазған кезде бірден әлеуметтік желіге жазатын бір әдет пайда болды.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Дұрыс қой енді, сіз заманның ағымымен келе жатырсыз. Өте дұрыс. -Оны бірінші қағазға түсіріп алып немесе компьютерге түсіріп алып барып, одан кейін оны өңдеп бір беру жоқ. Бір шедевр жазып отырған сияқтысың, бірден жаңағы әлеуметтік желіге саласың. -Ол енді керемет қой. Сіз өзіңізге өзіңіз демек, өте сенімдісіз. -Бір жағынан өлеңнің құдіреті де сол. Мысалы, өзім журналиспін мен. Бізге, жаңағы, айтатын еді баяғыда редакторлар «сен мақалаңды берген кезде оны оқы, қайта-қайта оқы. Оқыған сайын оның кемшілігі шығады. Оны сен жөндейсің» деп. «Сол кезде ол жаңағы керемет мақала болып шығады. Сендер оқымайсыңдар, тек бәрің бір данышпан сияқтысыңдар. Жаза саласыңдар да бере саласыңдар газетке, олай болмайды» деп айтатын. Сол сияқты. Енді өлеңге оның аса қажеттілігі жоқ сияқты. Себебі ол өлең өзі солай туады. Мен ойлаймын, шын ақындарда өлең өзі құйылып түседі. Кәдімгі қалыпқа түскен сияқты. Түсе қалыпты.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Сіздің бір өлеңіңізді оқып бергім келеді. Өмір сүріп жүрміз ғой жалғаншылап, Қайран төзім бәріне алған шыдап. Үйге жетем кешқұрым жұмыстан соң Тыныштықты шын тілеп, талмаусырап. -Қандай керемет. Сіз осы өлең арқылы әйелдің тағдырын көрсетіп отырсыз. Ал енді мынау шығармашыл адам ретінде адам үнемі бір оған жаңа идея, болмаса жаңа тақырып болмаса, ақынның өзінде де бір қозғаушы күш болу керек қой ішінде өлең жазу үшін, иә. Үнемі ондай күш, иә болмаса ондай құдірет бола бермейді. Мен міне, бүгін жазамын, себебі бүгін жазғым келіп тұр десең, ол өлең келмеуі мүмкін. Кей кездері ақындар да жазушылар сияқты көп ізденісте жүреді. Мына бүгінгі тілмен айтқанда, мына күйіп кету, орысша айтқанда, «выгорание» дейді ғой енді, сөйтіп мына ішің бос болып қалады. Соны қалай толтырасыз? Ондай кездер бола ма? -Ондай кездер болып тұрады, өте көп болып тұрады, бір құлазып. Жалпы мына ақын адамдар тез құлазығыш, күйрегіш келеміз ғой енді. Жүрегіміз нәзік, сондай көп анандай бір дүниелерді, бір, соны жүрекке бірден қабылдау, сол жағынан енді қиналасың. Шын мәнінде, кәдімгідей жүрекке салмақ оның барлығы, енді оны өзің ғана түсінесің.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Ондай кездері не істейсіз үндемей, мүлдем жоламай, қаламды қолға алмай, сөйтіп қаласыз ба? -Ондай кезде, керісінше, өлең жазуға тырысамын. Сол эмоциямды, сол ішкі энергиямды шығарғым келеді. -Менің есімде жоқ, біздің қай мықты жазушымыздың айтқанын, осы ұмытпасам, Мұхтар Мағауин ғой деймін айтқаны. Мына жазушы үстеліне отырып келіп жазған кезде, күнделікті жазғысы келсе де, келмесе де, жұмыс үстеліне отырған кезде, бұл кәдімгі әншілер өзінің мына тамақтағы желбезектерін, жаңағы, ретке келтірген сияқты, иә болмаса, үлкен бір спортшылар күнделікті жаттығуға шыққан сияқты, солай болған кезде жазушылығың әрі қарай дами береді. Ал ақындарда, ол қажет пе ақындарға, жоқ па? Мысалы, күнделікті үстел, жұмыс үстеліне отырып, қолға қаламды алып, қағазға жазу? -Күнделікті отырып жазатын болсам, шынайы дүниелер көп шығады деп айта алмаймын. Ол өзі бір келген кезде, жаңағы, қысады ғой, шабыт деп айтады ғой енді. Бір өзің бір жазғың келеді, ұйқың келмейді. Басыңа сан түрлі ойлар келеді, тіпті жаңағы шумақтар кетеді кәдімгідей. Сол кезде қой, мынаны тұрып түсіру керек деген ой келеді. Содан тұрасың. Әсіресе ақындардың көбісі мына түнде жазады ғой өлеңді. -Таң ата. -Өйткені «Маған осы түн тыныштығы ұнайды» деген өлеңім бар. Сонда, шын мәнінде, ештеңеге мән бермейсің. Тыныштық, түн, бәрі ұйқыда. Сен ғана, сосын өлең ғана.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Мынау әлем әдебиетіндегі, әсіресе менің түсінігімде, психологиялық тұрғыдағы түрлі адам жанының иірімдері бүгінгі күні, адам қазір өзіне үңілетін болды ғой, қатты үңіледі ғой. Заман сондай болып кетті ғой. Сосын оны әлеммен, космоспен байланыстырып, қарапайым өмірді қабылдау көзқарасы өзгерді бүгінгі күні. Сондықтан ақындардың, бүгінгі күні жазушыларымыздың да шығармаларында мына космос, әлем, сана деген бір жаңа бір белең алып, басқа бір сатыға көтеріліп жатқандай болады маған.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Дұрыс айтасыз. Жалпы оның бір кемшілік тұстары да бар. Марқұм Аманхан Әлім ағамыз сол айтатын, сен қайда бір аспани дүниелерге кетіп қалды қазір жастар деп айтады да, космосқа кетіп қалды деп. Өлең деген түсінікті болу керек оқырманға дейді, анық болу керек, таза жазылу керек, мөлдіреп тұру керек деп. Сол кісінің айтқаны бар, сондықтан да мен де ойлаймын, кейде бір бар ғой, бір артық дүние жасаймын деп, артық қыламын деп тыртық қылып жатқан да жағдайлар бар. Оны да айту керек. Тіпті сондай ақындар көбейіп те кетті. Бір ол еліктеушілік пе деп те ойлаймын.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Жалпы мынау өнеркәсіп, техника, бизнес саласында көп ауыс-түйістер болып жатады, неше түрлі форумдар өтіп жатады. Ал енді мәдениет, қолөнер шебері, әдебиет, музыка саласындағы адамдардың бір ауыс-түйісін көрмейміз. Бізге осындай нәрсе керек сияқты. Себебі ортақ идея, тақырыптар біріне бірі бір күш беретіндей, ықпал ететіндей тұстары болады ғой. Бөлек-бөлек болып кеткен сияқты. Бір өзі бір, бір бес-алты адам өздері жиналады, бір он шақты адам өздері жиналады деген, бір ортақ дүние жоқ сияқты болып қалды. Жаңағы сіз айтып отырғандай дүние, неге екенін білмеймін, соған өзім де таңғаламын. Бұрын мысалы, барлығы да ашық айтылатын, кештер болатын жаңағы айтып отырғандай. Мысалы, Жазушылар одағында кештер де, бір адамдардың бәрі қазір асығыс қой. Ешкім бір-бірімен бір уақытын, артық уақытын өткізгісі келмейтін сияқты көрінеді.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Мынау бізге руханият саласында бір үлкен ортақ бір идея керек. Ол идея мүмкін енді мемлекеттің туын ұстап жүру ғана емес, мынау шығармашылықта жүрген адамдардың біріне бірі. жаңағы, жақсы көңілі, тыңдаған шығармасы, оқыған дүниесі, сонымен бір-бірімен алмасып жатса, сол ғанибет қой. Мен соны айтқым келеді. Енді өзіңіз жақсы білесіз ғой, шетелде, әсіресе ХІХ, ХҮІІІ ғасырларда Еуропада, Ресейде мықты салондар болатын, ақындар жиналатын, мысалы, бір-біріне шығармаларын оқитын. Сол өзі үлкен бір салондар болды ғой.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Ол бір өзінше бір дәстүр болған деп мен естимін. Нәзікен Алпамысқызы деген біздің бір апайымыз, ақын кісі, өзі мүлде мамандығы бөлек адам. Ол кісі техника ғылымдарының докторы. Сол кісі айтатын, Москвада оқыды ол кісі, мынау Москвада дейді, бір жаңағындай кафеге, шағын бір сондай жерде жиналып, жаңа өлеңдерін оқып, сөйтіп бір-бірімен араласатын ақындар дейді. Шығармашылық адамдары бір бірін қолдайтын, қолпаштайтын дейді. Сосын поэзияны айғайлап оқисыңдар, біздің қазақтар айғайлап оқиды дейді де, олар ақырын, негізі поэзия нәзік дүние ғой, оны ақырын дауыспен, ақырын ырғақпен оқу керек деп айтатын еді. Сол есіме түсіп отыр. Иә, бізге сол нәрсе бізге керек деп ойлаймын енді бәрібір. Шын мәнінде, ақын ақынды іздейді. Баяғыда кім жазған ғой, Қадыр Мырзалиев ағамыз, «Ақын ақынды түсінбесе, сол қайғы» деп. Ақын бір-бірін іздемесе, ақынды кім іздейді. Ақын бір ішіндегі ішкі дүниесін бір-біріне айтпаса, басқа адам, мен ойлаймын, мысалы, басқа адам сені түсінуі қиын. Түсінетін де шығар, түсінуге тырысатын да шығар, бірақ дәл жаңағы ақын сияқты сені түсіне алмайды ғой.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Төлеген Айбергеновтың «Ақын болып өмір кешу оңай деймісің, қарағым, Аузында болу бұл өзі сыздаған барлық жараның. Көкірегіңе құйып ап әлемнің асқақ бар әнін Қосудың арпалысы бұл тоғыспас жолдар торабын»,- деген өлең жолдары ойға келеді. Сізді, өзіңізді, ақын ретінде не мазалайды? -Мазалайтын дүниелер өте көп. Қазіргі қымбатшылық, халықтың жағдайы, мысалы, рухани дүниеден алшақ болып кеткен де қазір халық, соның барлығы ойландырады. Рухани дүние болғанда, баяғыда біздің әке-шешелеріміз газет оқитын, жұмысын да істеп келетін. Газетті де оқиды, кітап, кітабын да оқитын, жалпы сусындап отыратын еді ғой рухани дүниелермен. Қазір ондай бір, барлығы бір күнкөрістің соңында кеткен сияқты ма деп сондай бір ойға келесің. Енді бәріне, көпке топырақ шашуға болмайды, әрине, бар ғой.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Сананы тұрмыс билейді демекші... -Сананы тұрмыс билейді демекші, иә, бірақ өте талантты, өте жаңағы, білімді жастар бар, өсіп келе жатыр, соған қуанасың. -Мынау, Роза, нағыз ақын өлеңді жазбайды, жіберілгенін қағазға түсіреді деген бір пікір бар. Осы қаншалықты дұрыс? Осы оймен келісесіз бе? -Өте келісемін. Өйткені өлеңді жасайтындар бар, білемін оны. Өлеңді жасайды, ұйқаспен ойнайды. Аха, ал нағыз өлең бір өзі бір түсе қалған кезде, соны бір әлеуметтік желіге, өзіңе ұнап кетеді де бір, сол кезде білесің ғой енді не жазып отырғаныңды, сол бір тез туа салған өлең, құйылып келе салған өлеңді әлеуметтік желіге жариялап жіберген кезде, жақсы дүние жинайды, жаңағы, пікір. Сол кезде енді, ол жұрттың бәрі өлеңді түсінбейді ғой. Соның арасында мамандар отыр, сол өлеңді бүге-шігесіне дейін бәрін білетін мамандар отыр. Мысалы, әдебиетшілер отыр, әдебиет сыншылары отыр. Солар жай ғана бір саусақтарын шошайтқан смайлик жіберсе, соның өзі кәдімгідей дем беріп, қуат береді. Өйткені сен дұрыс нәрсе жазып отыр екенмін ғой мен деген сияқты.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Әлгі адамды өсіретін де, өшіретін де бір ауыз сөз демекші ғой енді. Әр өлең ол бір тағдыр деп айтар едім мен. Иә, мысалы, әсіресе әйел адамдар, соның ішінде өзіңіз, әрине, махаббат тақырыбы қозғалады. Оны әйел адам қозғамау мүмкін емес. Жалпы қырыққа дейін махаббат тақырыбын айтып алу керек деп айтатын да пікір бар ғой. Жазып алу керек сол өлеңдерді деп. -Енді махаббат тақырыбы ол енді өлмейтін тақырып қой. Бұл енді анаға махаббат деп айтамыз, бірақ жалпы махаббат сезімі туралы айтқан кезде мен ойлаймын, енді ер адамдарға жарасатын шығар қай кезде де жаза берген махаббат тақырыбын, енді әйелдерге ыңғайсыз ба деп ойлаймын. -Ал өзіңіз қалай ойлайсыз, әйел адамның музасы бола ма? -Болады ғой, болады.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Мынау махаббат тақырыбы туралы жазған кезде жаңағындай, өзі ойдан шығарып алған бейнелер де болады ғой. Иә болмаса жиынтық бейнелер болатын шығар. - Ойдан шығарып алған, бұл, бұл мүмкін, бірақ мен өз басымда ондай болған емес ойдан шығару деген, кәдімгі шын өмірде болған дүниелер. Махаббат тақырыбындағы өлеңдер жылдам жазылады, тез келеді. Солай бір, білмеймін, енді өз басым, бірақ менің бір қызығы соған қарай қарама-қайшы, менің махаббат туралы өлеңдерім аз екен. Мен көбінесе өмір туралы жырлайды екенмін. Өмір туралы, сосын өзімнің көңіл, көңіл күйім туралы көбірек беремін де өлеңді, өлеңге, соны көп ақтарады екенмін.
Роза Сейілхан	▶	–	–	Қоғамда болып жатқан өзгеріс пен зиялы қауымның арасында кей кездері қарасаң бір байланыс бар сияқты. Ол әсіресе науқан болған кезде сол байланыс болады. Ал содан кейін мына қоғам мен ақын-жазушылардың арасындағы байланыс бір үзіліп қалатындай болып көрінеді маған. Сол байланыс, қалай орнату керек оны? - Осының барлығы негізі мына гаджеттердің дейді ғой, қазір телефондардың әсері сияқты. Өйткені қазір үлкен адамдардың өздері телефонға үйреніп алған. Мен таңғаламын, жаңағы үлкен адамдардың ойын ойнап отырғанын көріп таң қалғаным бар менің. Сонда білетін болып тұр ғой жаңа телефонды, түсінетін болып тұр. Мен ойлаймын да, сол телефондардың, жаңағы интернеттің барлығы тіпті жастарға ғана емес, үлкендерге де әсер етіп жатқан сияқты көрінеді. Соның несі, салқыны бір-бірін, адамдардың бір-бірімен араласуына кері әсерін тигізіп жатқан сияқты.
Роза Сейілхан	▶	–	–	-Сіз өзіңіз және біраз өлеңдердің сөзінің авторысыз. Кімдер сіздің сөзіңізге жазылған әндерді айтып жүр? -«Ән салшы, Роза» деген әннің, «Бағаламадың» деген махаббат туралы ән, одан кейін «Жеңеше» деген әндердің сөзін жаздым. Роза Әлқожа деген белгілі әншілеріміз орындайды, бірақ енді қазір де жазылып жатыр ақырындап енді. Осы жуырда тағы бір «Елігім-ай» деген ән шықты, лирикалық вальс, осы бір жас жігіт орындап жүр Есболат деген. -Роза, бүгін уақыт тауып, тамаша әңгімеңізді айтып, ағынан жарылғаныңыз үшін көптен көп рахмет. Өзіңізге толағай табыс тілейміз. Бүгін «Сара сөзде» қонақта болған - Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ақын, журналист, Қазақстан Республикасының Мәдениет саласының үздігі Роза Сейілхан. Эфирде келесі жүздескенше, қадірлі көрермен.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Қызметкер: ↑Бұрын, бұрын, бұрын. ↑Мен қыз болған кезде. Хм. ↑Ойнап айтам. ↑Бұрын еңбек етсең ерінбей… Көрермендер: ↑Тояды қарның тіленбей. Қызметкер: ↑Кім айтты?↑ ↑Абай айтты, сен емес. ↑Абайдың айтқанын сен жаттап алып айтып отырсың. ↑Қазір 25 мың теңге болса... ↑Қайда?↑ Көрермендер: ↑Спаға. Қызметкер: ↑А? Көрермендер:↑ Спаға. Қызметкер: ↑Спаға. ↑Не үшін?↑ Көрермендер: ↑Чистка и пилинг. Қызметкер: ↑А? Көрермендер: ↑Чистка и пилинг лица. Қызметкер: ↑Чистка и пилинг лица?↑ Көрермендер: ↑Да.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Бірінші қыз: ↑Ой қыздааар. ↑Не знаю, не знаю. ↑Вот біздің елдегі СПА мне ваще не нравится бар ғой. ↑Вот біз Дубайда болдық. ↑Вот сонда мен СПАда болдым, вот там клааасно было, если честно.Екінші қыз: ↑Ой білмейм Дубайда Сабира. ↑Негізі СПАның көкесі Турцияда ғой. ↑Турцияның СПАсын әлем мойындаған ғой. Бірінші қыз: ↑Да, да, да, да. Үшінші қыз: ↑Білмейм әйтеуір биыл туалет, ванны кіргізіп үйге күшті боп қалдық өзіміз ше. ↑Күндеее шомыламыз ше. ↑Рахат екен ғо туалет ванның болса иа, оляяя. Екінші қыз: ↑Ой қыздар. ↑Шомыламыз демекші, жыыылда дым көрмегендей Турцияға баратынбыз ғой. ↑Биыл деген Кариб аралдарына барып ек мамааа. ↑Шомылудың көкесі сол жақта болды. Үшінші қыз: ↑Қойшы. Екінші қыз: ↑Шын. Бірінші қыз: ↑Мәәә күштііі айтасың сен. ↑Бізді тоже Дубайдан шаршааап кеттік та Мальдив аралдарына барып демалып келдік қой. Үшінші қыз: ↑Біз де Шымкенттен шаршааап кеттік қой ше. ↑Сүйтіп Аралға бардым ғой мен, қыздар. Бірінші қыз: ↑Какой арал?
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Үшінші қыз: ↑Қызылордадағы да өзіміздің. Бірінші қыз: ↑Ааа. Екінші қыз: ↑Демалуға ма?↑ Үшінші қыз: ↑Ой қаяқтан, демалу арман ғой бізге. ↑Келін алғанбыз сояқтан хабаршы боп барғанбыз. ↑Аузымыз кеуіп қайттық қой. ↑Болмайды екен. Бірінші қыз: ↑Ну ладно қыздар. ↑Демалыс, демалыс деп жатырмыз да. ↑Мен сендерге қызық айтып берейінш. ↑Вот Мальдивта жүргенбіз ғой демалып и менің басыма представляете мынааандай кокос құлайды ғой. ↑Представляете, сондай қызық болған. ↑Оказывается басыңа кокос құласа это классно, бәрі сені мақтайды екен, кокос құлады деп. Үшінші қыз: ↑Кокос құласа мақтаймекен?↑ Бірінші қыз: ↑Иааа. Үшінші қыз: ↑Биыл менің басыма пескоблок құлап кетті ғой ше. ↑Кокос құласа мақтай ма?↑ ↑Пескоблок басыңа құласа боқтайды екен ше адамды ше. Бірінші қыз: ↑Ой, ой, ой. Үшінші қыз: ↑Мына жерім әлі ауырад.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Екінші қыз: ↑Сабира, анау қыз біртүрлі болып қалған. ↑Әңгімесі, әңгімесі де өз-өзімен айта беретін болған ба?↑ Бірінші қыз: ↑Сонайтам. Екінші қыз: ↑Қартайып кеткен ба↑. ↑Мұнда сен ғой дыыым өзгермейтін. ↑Сол қалпы ғой фигура. Бірінші қыз: ↑Қойшы а, Дариға. ↑Ваще негізі дұрыс айтып атсын. ↑Қалайсың ваще жалпы нормалносың ба?↑ ↑өзі бәрі дұрыс па?↑ ↑Амансың ба қалай?↑ Үшінші қыз: ↑Қыздар, сендерге ваще мен таң қалам бар ғой ше, ваще қыздар. ↑Кейде ренжіп те қалам ғой. ↑Мен сендердің сынып жетекші апайларыңмын ғой қыздар. Бірінші қыз: ↑Мәәә. Үшінші қыз: ↑Класта екі ақ қыз болғаннан кейін мені подружқа қылып өздерің қосып алдыңдар ғой.. Бірінші қыз: ↑Ұмытып кетеее береміз. ↑Ренжімеңіз енді. Үшінші қыз: ↑Ұмытып кете бересіңдер. ↑Күшті сыйлайсыңдар ғой адамды. ↑Күшті екен мына СПА деген ваще күшті. ↑Классно, әдемі. Екінші қыз: ↑Шәй ішесіз ба?↑
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Үшінші қыз: ↑Ау?↑ Екінші қыз: ↑Шәй. Үшінші қыз: ↑Бірдеңе ішейікші. ↑Шәй ма бірдеңе ішсек ішейікші бірдеңе. Бірінші қыз: ↑О, как раз өзі де келятыр. Қызметкер: ↑Қыздар, қалайсыздар?↑ ↑Жақсысыздар ма?↑ ↑Демалыс қалай болып жатыр?↑ Екінші қыз: ↑Керемет. Бірінші қыз: ↑Күшті рақмет Қызметкер: ↑Туй, екеуі оншамес сен күштікенсің. Бірінші қыз: ↑Мәәә, рақмет! Екінші қыз: ↑Сен, нең бар, бізді постоянный клиенттеріңа сүйтіп айтып?↑ Қызметкер: ↑Ой, енді комплимент қой. Екінші қыз: ↑Сен енді ішіп алдың не, сенннен енді қалай ішем?↑ Қызметкер: ↑Ал мен клиенттермен достар ұқсап араласам. Екінші қыз: (таң қалып жатыр). Қызметкер: ↑Қалайсыздар?↑ Үшінші қыз: ↑Бітіресамайсыздар ма сразу. Екінші қыз: ↑Сабира ішеғойшы мә. ↑Сен, сені мақтады ғой.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Бірінші қыз: ↑Соны айтам. Қызметкер: ↑Не ма массажға қалай қарайсыздар?↑ ↑Бізде массаждар бар. ↑Турецкий массаж бар, тайский массаж бар. Үшінші қыз: ↑Сонда оның айырмашылығы не?↑ ↑Турецкий, тайский дегеннің?↑ Қызметкер: ↑Эй Турецкий массаж ол сериал сияқты ұзааақ болад. Хаха. ↑Арасында Мехмет шығад сосын. ↑Жоқ, жалпы тайский массаждан кейін денең мясо по тайски болад. ↑Андай ылбырааап, былжырааап. Екінші қыз: ↑Қайсын жасатайық?↑ Үшінші қыз: ↑Айналайын. Тайский, майскийыңды қойш. ↑Жетысайский жоқпааа?↑ Қызметкер: ↑Ой бар ғой жетысайский. Үшінші қыз: ↑Ол қалай істейді оны?↑ Қызметкер: ↑Оны сіз маған істеп бересіз хахаха Үшінші қыз: ↑Е, каз басыңа пескоблок жіберемін мен сенің е. ↑Не айтып атсың?↑ Қызметкер: ↑Әзіл, әзіл. ↑Кешіріңіздер. ↑Кім бірінші кіред?↑ ↑Сіз ба?↑ Бірінші қыз: ↑Жо жоқ, қоя тұрыңыз.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Үшінші қыз: ↑Мен кіріп көринші. ↑Өмірімде кірмегем мен массаж дегенге, қыздар.;;;;;;;;;;;;;;;;;Екінші қыз: ↑Бірақ енді, массажисттар да біртүрлі, миын ара шаққан ба, бірбәле бұл да.;;;;;;;; Қызметкер: ↑Уайымдамаңыздар. ↑Апайларыңызды кәдімгідей жұмсартып берем. ↑Қатып қапсыз ғой апай.;;;;;;;; Бірінші қыз: ↑Давайте, давайте, давайте.;;;;;;;; Екінші қыз: ↑Сабира байқұс апайымыз жақсы иә. ↑Көзі бақырайыыып байқұс нестерін білмейді ғой.;;;;;;;; Үшінші қыз: ↑Эй қойшы. ↑Жынды ма мынау няғып битед. ↑Няғып шалға недоступный жерлерді ұстап атқаны несі. ↑Жындысың ба?↑ ↑Қойыңдаршы айналайын. ↑Жасатпаяқойш. ↑Мен массаж жасатпайм.;;;;;;;; Екінші қызметкер: ↑Че ұнамады ма не апай?↑;;;;;;;; Үшінші қыз: ↑Керек емес. ↑Кірмим мен.;;;;;;;; Бірінші қыз: ↑Дариға, ты же староста у нас. ↑Давай, ты давай, иди.;;;;;;;; Екінші қыз: ↑Мен бірақ мына массажист дым ұнамайд ше маған. ↑Мейлі, көрейін енді.;;;;;;;;
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Қызметкер: ↑Неге ұнамайд?↑ ↑Ибааай мен каз массаж істеген кезде маған күйеуге шыққың келіп кетеді. ↑Жүрсеңіздерші. Бірінші қыз: ↑Давай, Дариға, давай. Үшінші қыз: ↑Мә жынды ма мын шымшып ағаның нес. Бірінші қыз: ↑Апай, сіз оны айтасыз ше Дариға дыыым өзгермеген ғой. Үшінші қыз: ↑Дариға ма?↑ Бірінші қыз: ↑Иа какая была мақтаншақ, такой осталась бар ғой. ↑Вапще. Үшінші қыз: ↑Қойш?↑ ↑Қояберш ол бала кезінен мектеп кезінде сондай едіғой. ↑Сондай мінезі ғой. ↑Қояберш. Бірінші қыз: ↑Ой не знаю. ↑А еще ол өтірікші, ол өтірікші, да. ↑Ол маған айтып қояд, жаңа не ед, Кариб аралдарына барам деп қояд. ↑Карантинда какой Кариб аралдары, все закрыто было. Үшінші қыз: ↑Иа. Бірінші қыз: ↑А еще айтып қояд, мен бай жігітке тұрмысқа шықтым деп қояд. ↑Өтірік айтад. ↑Это я их познакомила вообще то да. Үшінші қыз: ↑Кім оның байы, ваще кім?↑ Бірінші қыз: ↑И анау параллельный класста оқитын ше Жомарт, двоишник, двоишник.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Үшінші қыз: ↑Серікбаев па?↑ Бірінші қыз: ↑Иа. Үшінші қыз: ↑Уэ, двоишник еді ғой соған тиіп кетті ма не?↑ Бірінші қыз: ↑Иа оой апай, двоишник дейсіз каз двоишниктардың бәрі бай ғой шіріген. Үшінші қыз: ↑Қойш?↑ Бірінші қыз: ↑Дааа. Үшінші қыз: ↑Мәә двоишниктардың бәрі байып кететінінде бәріңе 2 қойып тастатынемғо мен баяғыда. Екінші қыз: ↑Ой Сабира сен бармасаң болмайд енді. Бірінші қыз: ↑Дааа?↑ Екінші қыз: ↑Барсашы. Бірінші қыз: ↑Ойбай, я пошла. Екінші қыз: ↑Массажист біртүрлі болса да, қолы жұмсааақ екен. Бірінші қыз: ↑Я пошла, все. Үшінші қыз: ↑Қалай?↑ ↑Нестеді?↑ Екінші қыз: ↑Көрдің ба, мен жасаған массажистке де барад, бишарааа мынау ше маған еліктейді ғой. ↑Мені ксерокс, ксерокс қылады ғой бұл кәдімгідей. Үшінші қыз: ↑Көшіре ма сенен?↑
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Екінші қыз: ↑Мені көшіргенде апай мен сізге айтамайм. ↑Үйі де мен сияқты, кафелі да үйінің, клемі де, мынандайларына дейін менікіндей ғой. Үшінші қыз: ↑Қойш?↑ Екінші қыз: ↑Мен баяғыда білесіз ба мектепте математиканы менен көшіретін ғой, сүйтіп баға алатын ғой. Үшінші қыз: ↑Байқайтынмын ғой соны, менен де біраз нәрсе көшіріп кететін еді ғой ол хаха. Екінші қыз: ↑Ой, даже бұның күйеуі менікіндей бай, ақшасы көп. ↑Жақында менің күйеуімдікіндей машина алды еще. Үшінші қыз: ↑Мәссаған, күшті екен да. ↑Фигурасы да менікі сияқты деп қателесіп қалмадың ба хахахаха. Екінші қыз: ↑Жоқ, енді фигурасын білмейм енді заттары тура менікіндей. Үшінші қыз: ↑Енді былай да енді кейде ренжіп те қалам. ↑Дарикош, андай да сенің құрдасың емеспін, класстасым емессің сен менің, бірақ фигурласымсың ғой. Екінші қыз: ↑Иа хахаха апай, иа. Үшінші қыз: ↑Жақынырақпын ғой мен саған. Бірінші қыз: ↑Ооой қыздааар күшті боп қалдым ғой, представляете, кайф болд прям, рахат. ↑Ой қалайсыңдар?↑
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Қызметкер: ↑Қалай, ұнады ма массаж қыздар?↑ ↑А, массаждан кейін негізі шәй жақсы кетед. Бірінші қыз: ↑Да, да, да. Қызметкер: ↑Бізде имбирный чай бар, облпаховый шай бар, макаронский, цитрусовый қайсын ішесіздер?↑ Бірінші қыз: ↑Апай, таңдаңыз қандай чай?↑ Үшінші қыз: ↑Қояберш, қымбат болад бұяқтың шайлары. ↑Қояберш. Қызметкер: ↑Уай, уайымдамаңыз. Осының ішіне кірел бәрі. Үшінші қыз: Қойш, тегін ба? Қызметкер: Иа да. Үшінші қыз: Өзі қазақский қара шай, сүт қатқан шай алып кеші. Керек емес басқасы. Қызметкер: А, соны әкеп берейін ба? Үшінші қыз: Иа. Қызметкер: Қазір, әкеп берем. Екінші қыз: Ой. Үшінші қыз: Қыздар, сендерге үлкееен рақмет ше. Мына бүгінгі отырысқа 5 деген баға қоям сендерге. Бірінші қыз: Ой апай, рақмееет. Екінші қыз: Сіздің көңіліңіз көтерілсе болды, иә Сабира? Бірінші қыз: Иа. Главное сол. Үшінші қыз: Не, тілек айтып.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Екінші қыз: Тілек айтып, шәй келсін да онда. Мында жақын отырайықшы битіп. Битіп отырайық. Сабира, сен сиясыңғо, арықсыңғо. Бері, бері қарай. Мхм. Апай. Үшінші қыз: Мен тұрып тұра берем, маған тұрып тұрған ыңғайлы. Қызметкер: Міне, қыздар. Шәй да келді. Бірінші қыз: Чай, чай, чай, чай, чай, чай, чай, чай. Қызметкер: Шәй ішіңіздер! Үшінші қыз: Шәйді бабішкімен ап келесіңдер ма? Қызметкер: Енді бізде сервиз ғо. Үшінші қыз: Ай, күшті! Екінші қыз: Ой, мына кісі біртүрлііі. Қызметкер: Мына, ыдыс-аяқта төрт сезвизының менде сервис. Қараңыз. Көрдіңіз ба? Қалай құям. Үшінші қыз: Күшті ағызад екенсіз, шәйді. Қызметкер: Ааа, шәйді ма? Қараңыз, қараңыз. Хопа. Бұның бәрі сервиске жатад. Тегін. Қарасаңыздаршы! Екінші қыз: Ойбай, қолым. Ұста. Үшінші қыз: Күйдіресің қолдарын. Екінші қыз: Ал қыздар, мен осы жерде тост айтқым кеп тұр. Бәріміз, осылай.
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Қызметкер: Айтыңыз. Үшінші қыз: Сен біздің класстасымыз емессің ғой. Қүрсай. Екінші қыз: Сіз баратұрыңыз, иа. Жылдан жылға басымыз осылай қосыла берсін, аман болайық, апай, осынлай біз сияқты шәкірттеріңіз көп болсын. Сабира екеуміздің күйеуіміз ақша таба берсін, таба берсін, бааай болсын. Үшінші қыз: Таба берсін, таба берсін! Екінші қыз: Таба берсін. Үшінші қыз: Менің подружкаларымның ауыздарын жаба берсін деп қойсай. Екінші қыз: Хахахаха. Үшінші қыз: Ал енді, келесі тілек. Бірінші қыз: Апай, апай, апай. Сөзіңіз аузыңызда, сіздікі десертке қалсын. Давайте мен айтайын. Сіздің тост давайте десертке. Теперь мен.;;;;;;;;;;;;;;;;;Үшінші қыз: Мені күшті сыйлайсыңдарғой сендер. Бірінші қыз: Конечно. Апай, давайте, қыздааар, я вас люблю, я вас ценю, вы мои любимые, вы мои красивые дейді ғой. Айтады ғой ыыы, ыыы не деушед. Счастье любит тишину, не говори никому дейді ғой. Айтады ғой вот, наша дружба пусть крепчает, крепчает, крепчает, да. Вот как этот крепкий чай, да. Қыздар да? Как говорится да? Қыздар. Үшінші қыз: Сенің айтқан тілегің ше, орысша түсінетін періштелердің қүлағына шалынсын.;;;;;;;;
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Бірінші қыз: Иа. Давайте солай. Мен негізі бар ғой, қызылордалықтар орысша сөйлей алмаса да қуып кетед кейде. Екінші қыз: Бірақ иа, қызылордалықтардың сондайы бар, иа. Үшінші қыз: Скоро мұғалімдердің бәрі біз орысша сөйлейтін боламыз. Екінші қыз: Неге апай? Үшінші қыз: Айлығымыз көбейіп атыр ғой біздің. Екінші қыз: Ааа, иа, иа. Бірінші қыз: Күшті, күшті, апай. Үшінші қыз: Апай енді сіз тілек айтсаңызшы деп айтасыңдар ма деп тұрмын да иа. Екінші қыз: Жоқ, жоқ айтамыз ғой апай. Сөз айтыңызшы. Үшінші қыз: Рақмет қыздар. Өздерің мені әйтеуір жақсы сыйлайсыңдар ғой отырып, мені тұрғызып қойып. Үлкен рақмет сендерге. Осындай күйеулеріңнің барына шүкір сендердің.;;;;;;;;;;;;;;;;;Екінші қыз: Сабира тұрсаңшы. Бірінші қыз: Келіңіз апай. Үшінші қыз: Ой, намекты күшті түсінеді ғой менің қыздарым. Аман болыңдар, ауырмаңдар, мынау жалған дүниеде өмірлеріңнің соңына дейін өлгенше тірі жүріңдер қыздар. Екінші қыз: Рақмет апай. Бірінші қыз: Ой апааай. Прям тост был, прям классным. Үшінші қыз: Жамбылдың жасын берсін! Бірінші қыз: Иа. Үшінші қыз: Абайдың басын берсін сендерге. Ауырмаңдар, қыздар! Бірінші қыз: Не болды өзі? Тост болды ма? Нестиміз? Бата болды ма? Екінші қыз: Шапан кигіземіз ау! Бірінші қыз: Шапанды білмим. Үшінші қыз: Қыздар, қыздар, не ғой. Бірдеңе айтсам бола ма? Бірінші қыз: Айтшы. Үшінші қыз: Келесі жылы ше, класстастар кездесуін ше караокеде өткізейікші;;;;;;;;
Сабира Жарасовна, Дариға Бадықова, Ұлан Мамырбекұлы, Қайрат Әділгерей	▶	–	–	Бірінші қыз: Турция түссін, Турция түссін. Екінші қыз: Турция, иа. Үшінші қыз: Қойш. Бірінші қыз: Өзім айналдырам. Апай, глаза закрываем. Давайте, давайте. Екінші қыз: Өзіңіз қолыңызбен ұстап қалыңыз иа. Үшінші қыз: Мақұл. Бірінші қыз: Давай. Тааак. Екінші қыз: Ааал ұстаймыз! Үшінші қыз: Ирак боп шығып жарылып атпайық барып. Бірінші қыз: Пальчик помоги, пальчик помоги. Давай. Үшінші қыз: Міні. Бірінші қыз: Қызылорда что ли? Үшінші қыз: Ой қызылордасы нес, сорлы -ай.Бірінші қыз: А че? Үшінші қыз: Хотя бы Алматы түспепті да, Шымбұлаққа баратын. Адамның настроениясын түсіріп.;;;;;;;;;;;;;;;;;Бірінші қыз: Дариға. Апайды шынымен де клубқа апарамыз ғой дим. Апай. Екінші қыз: Апай, көңіл күйіңіз. Шынымен клубқа барайықшы, жүріңіз. Бірінші қыз: Давайте. Үшінші қыз: Клубқа апарасындар ма? Бірінші қыз: Да. Екінші қыз: Апарамыз, жүріңіз. Үшінші қыз: Оля, мен бірақ билей алмайм онша. Екінші қыз: Жоқ билей. Ол жақта билеудің қажеті жоқ. Бірінші қыз: Үйретеміз. Үшінші қыз: Үйретесіңдер ма? Бірінші қыз: Үйретеміз. Давай;;;;;;;;
Салтанат Мурадова	▶	–	–	Знаменитый ответ /мен тәкәппар болып кетемін /мен тәкәппарланып кетемін.// Мен прям сұрақ қойғым келеді: “ Е/айналайын/ сен қазір кедей болып/ тәкәппап емессің бе?// Или осы дәрежеде тұрып/ сен қазір тәкәппар емессің бе? Не үшін сен бай болғанда тәкәппар болады екенсің?// Қазір но кто сказал то что ты сейчас не горделивый?”
Салтанат Мурадова	▶	–	–	Сосын бәрі күледі/ иә негізі қазір де негізі тәкәппармын деп сөйтіп күледі.// Марғұлан Сейсенбайдың виедосын көріп қалдым/ ол кісі де айтады:// бай болғың келсе/ тәкәппарлықтан арыласың/ қызмет етесің/ минустарыңды мойындайсың”//
Салтанат Мурадова	▶	–	–	Жүр процент келісемін/ тура солай.// А вот кедей адамдар көбінесе тәкәппар келеді и өзінің страхтарына обслуживать етіп/ жалқаулықта тәкәппарлықтан негізі.// Өзінің сол тежеп тұрған нәрселерді жойғысы келмей// содан қорқып/ адамдар негізі кедей болады///
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Қайырлы түн, құрметті "Түнгі студия" бағдарламасының көрермендері! Көңіл-күйлеріңіз қалай? "Жібек жолы" арнасында "Түнгі студия" бағдарламасы өз жұмысын бастайды. Шоуымызды не істейміз? Бастаймыз!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Тамаша! Бәрекелді! Беу де! 2-ж: Қайырлы түн! 3-ж: Қайырлы түн! Бүгін ерекше болып тұрсыз. 1-ж: Менің осылай ерекше болып жүргеніме бір жарым жыл болды. Жалпы осы "Түнгі студия" бағдарламасы биыл күзде 10 жыл болады екен. 3-ж: Тойлатамыз! 1-ж: Бұйырса, рақмет! Менде бір ой болып тұр. жалпы "Түнгі студия" бағдарламасын елу жыл жүргіземіз ба? 2-ж: Әумин, бұйырсын! Тоқсан жыл. 3-ж: Бүгін бізде қонақта, білмеймін, бір кішкентай бала. 1-ж: Абайла, сен елу жыл емес, бес жыл жүргізе алмайсың ғой мына түріңмен. Тамаша, қошеметтеріңіз!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Жалпы мен енді соңғы уақыттарда ақша табуды зерттеп жүрмін. Мен де қызықпын, бұрыннан зерттейтін адаммын ғой. Жақында ғана зерттеп жүрдім. Бастадым дегенім ғой. Ең қысқа рекорд: екі минутта жиырма миллион доллар тапқан адамды білемін. 1-ж: Екі минутта жиырма миллион доллар? Ол қандай кәсіп? Ол не жұмыс? 2-ж: Банкте жұмыс істей ме олар? 3-ж: Иә, банк тонаған. Ойнап айтамын. 1-ж: Астанада жұмыс істей ме ол? 3-ж: Ол - әлемдік жұлдыз Майк Тайсон. Бокстан қарсыласын екі минутта құлатып, жиырма миллион доллар тапқан. Бірақ оның ар жағында жиырма жыл бар ғой, үлкен дайындық бар.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Бұл енді ең қысқа бокс қой. Мен ең ұзақ боксты білемін.Бұл - Джек Берк пен Энди Бойн. Қалай ойлайсыздар, неше минут бокстасқан? Қалай ойлайсыздар? 2-ж: Жарты сағат. 3-ж: 10 минут 1-ж: Жалпы тоқтамай жеті сағат бокстасқан ғой. Тамақ, обед деген жоқ, су ішпеген десең. 3-ж: Мен жеті сағат әншейін әңгімелесіп отыра алмаймын бокстаспақ тұрмақ. Мықты жігіттер екен. Бар ма олар қазір? 2-ж: Жеті сағат деген көп қой. 1-ж: Жеті сағат аз емес. Жеті сағат төрт бағдарлама жазасың, мысалы. Сосын үйге "бүйтіп" барасың. Түнде үйге барып ұйықтайсың. Таңертен звондайды. Қайтып келесің студияға. Осылай он жыл болды ғой. Кейде демалыс алып, бір жерге барып келеміз.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Менің білуімше, бір раунд ұзаққа созылмайды. Екі минут қана береді негізі, ия, әлде мен қателесемін бе? 1-ж: Қазір бізге қонақ келеді. Соған барлық сұрақты қойса болады. 3-ж: Бірақ мен жайдан жай ақша туралы бастаған жоқпын ғой. Мен айттым ғой, зерттеп жүрмін. Әркімнен сұрап жүрмін. Ең бірінші миллион доллар демей-ақ қояйын, миллион теңгеңді қалай таптың? 2-ж: "Томирис" фильмінде таптым. Бір миллионнан кішкене көбірек. Ең алғашқы миллионым. 3-ж: Нұрлан мырза, сіз? Теңге дейін бе? Доллар дейін бе? 2-ж: "Бизнес по-казахскида" ғой? 1-ж: Не сұрайын деп жатырсың? 3-ж: Ең бірінші миллионыңыз? Сіздікі ар жақта ғой.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Ең бірінші жүз мың теңгені айтайын. Жүз мың теңге қалай таптым? Қазір қателеспесем, ол кезде төртінші сыныптамын. Төртінші сыныпта тоқсан бірінші жыл ғой. Егемендік алған кезде Қазақстаннан көп өзге ұлттар көше бастады. Қазақстаннан болғанда Қызылорда облысы, Шиелі ауданынан немістер, кәрістер, орыстар көше бастады біздің ауылдан. Өзінің тарихи мекендеріне жайғасты десем. Сөйтіп, менің досым бар неміс. Сол кісі кетіп бара жатыр екен. Көршім ғой, "жақсы, сау болыңыздар" деп жатырмыз. "Біз тауықтарды сатып жатырмыз, қаз, үйректер соларды. Аласың ба?" деді. Кішкентай баламын. Папамнан сұрадым. "Қаншадан беріп жатыр?" деді. Қайтып барып жүгірем. Сосын ол асығып жатқаннан кейін базарға баруға уақыттары жоқ, ол тауықтар өте ма, жоқ па. Бізге қорасымен сатып жіберді. Ішінде үйрегі бар, қояны бар, бәрімен, қорасымен бізге сатып жібереді арзанға. Әкеме айттым: "Демалыс күні, жексенбі күні, базарға шығып, оның үстінен ақша қосып сатып жіберейік". Сосын ой келді. Көшіп жатқан бір ғана емес. "Дом продается" деген жер болса тоқылдатам, "Уток продаете?" деп. Сөйтіп мен оптом құстарды сатып ала бастадым төртінші класста. Сондай, сол кезде біраз ақша тапқам. 2-ж: Қандай күшті! 100 мың теңге! 1-ж: Ол кезде 100 мың теңге теңге емес шығар. Үй алуға болатын. Бір он мың теңге шығар қазір.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Ал миллион теңгені қашан таптыңыз? Қоймадың ғой десем. 1-ж: Қоймадың ғой, иә. 2-ж: Төртінші сыныптан бастап бизнесмен бола бастаған екен ғой Нұрлан мырза. Сөйтіп "Қазақша бизнес" түсірген. 3-ж: Төртінші сыныпта класста бұлай кәдімгі біз сияқты отырмаған бұл кісілер. Тура класс жетекші осылай, оқушылар осылай, сол кезде "Түнгі студия" басталған. 1-ж: Жоқ, мен жастарға айтарым, мақтанып жатқан жоқпын. Мүмкін бір мотивация болар, "мен осындаймын" деу мақсат емес. Айтайын дегенім, тоқсан бірінші жылы, ситуацияға қарау керек, заман басқа болды. Заман өзгеріп жатыр, соны пайдалану керек. Қазір интернет заманы болып жатыр, интернет пайдаланып, Қазақстан осы интернет арқылы шетелден ақша табу керек. Доллар, евро деген сияқты, интернет арқылы. Айтайын дегенім, тоқсан бірінші жылы бәріп көшіп жатыр ғой, жаңағы үйлері арзан сатылып кетіп жатыр, үйлері. Сол сәтті пайдаланып, жұмыс жасауға болады деген ой. Ал миллион теңгені есімде жоқ, бір концерттен түскен шығар. Біз "Қызық радиосының" концертін бергенбіз 2003 жылы Республика сарайында. Сол кезде таптым.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Дәулет, сен ше? Сен өз миллионыңды айтқың келмей ма? 3-ж: Мен бірінші миллионымды біреуден қарызға алғам. Бірақ оны әрең қайтардым сосын. Бөліп-бөліп 900 теңгеден. 1-ж: Бір кісіден сұраған ғой " - Қалай байып кеттің? Мүмкін картошка алып сатқан шығарсың? Мүмкін Белоруссиядан аттарды алып, жылқыларды алып келіп, қазы қылып сатқан шығарсың? Мүмкін мынаны істеген боларсың? - Бәрін жасап шықтым, бизнес жүрмеді. Сосын қалай байыдым? Үйлендім. Әкімнің қызын алдым" дейді ғой. Осындай ескі әзіл. Дәулет, неге сұрай бересің? 3-ж: Айтып жатырмын ғой, ақшаны қалай табуға болады деп іздеп жүрмін. Әркімнен қалай тапқанын сұрап жатырмын. Мүмкін көмектесіп қалар маған да тәжірибесі. Бірақ бізде келіп жатқан, яғни келген қонақ, бәріміз ел-жұрт болып куә болдық, ол маңдай терімен, білектің күшімен, ақыл-айламен тапқан жігіт. Еңбек 99 пайыз.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Онда ортамызға шақырайық. Қошеметтеріңіз! Қарсы алыңыздар! Бүгін бізде қонақта әлем және Азия чемпионы, қазір краш болып жүрген Санжар Тәшкенбай! Қошеметтеріңіз! 2-ж: Уау! 3-ж: Медалін көріп кетсек те кәдімгі. 1-ж: Жұғысты болсын! 2-ж: Санжар! Санжар! Санжар!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Санжар, қош келдің! Төрлет! Қошеметтеріңіз! Осы жерге қояйықшы, иә. "Түнгі студияға" осындай белбеулер келген кезде риза боламын мен. Елімізде апта сайын осындай белбеулер болсын! Тамаша! Қошеметтеріңіз! Тамаша қош келдің! Көңіл-күйің қалай? Қ: Көңіл-күй жақсы, Аллаға шүкір, ойдағыдай. Қуаныштымыз шақырғандарыңызға! 1-ж: Шын жүректен құттықтаймыз! Әлем чемпионын барлығымыз бірге құттықтайықшы. Енді барлықтарыңыз жаңалықтан көріп жатқан шығарсыздар, иә, біз "Түнгі студия" соңғы болып шақырып жатырмыз. Барлық телеарналар, қателеспесем, президентіміз де шақырды. Шын жүректен құттықтаймыз! Жалпы қанша чемпион болды осы чемпионатта? Қ: Негізі осы чемпионатта 4 чемпион, 1 күміс. Ол - өте үлкен жетістік.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Үлкен жетістік. Командалық есепте біз, қателеспесем, екінші орын алдық. Шардараға жақын, Ғани Мұратбаев ауылынан. Дәулет, жерлесің! 2-ж: Өткенде Дәулет айтып жатыр еді, әлем бойынша 27 әлем чемпионы Шардарадан деп, иә? 3-ж: Санжар, келесі раундта бұл кісі шықпайды. 2-ж: Құшақтасқың келіп тұр ма? 3-ж: Жоқ, оххх деп жатырмын да енді, мақтанып жатырмын, біздің жердің жігіті. Құттықтаймыз? Қалай? Ауылдағылар қалай қарсы алып жатыр? Енді бұрыннан боксшыларға бұрыннан ешкім онша емес қарамайды ғой. Қ: Келгеніме уже бір айдан асты. Келгелі әке-шешемді көріп, қуанып, басында эмоция сезілмеді чемпион болған кезде. Не болып жатыр деп ше басында чемпион болған кезде. И әке-шешемнің көз жасын көріп, қуанғанын көріп сезіле бастады. Одан кейін осы жақында ауылыма барып, өз туған жеріме барып, Құдай тамақ беріп, үлкендердің батасын алып, сразу сіздерге қарай жол тарттық.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Қабыл болсын! Тамаша! Тамаша! 2-ж: Дәл осы сәтті пайдаланып, менің ойымша, ата-анаңызға, ауылда көріп жатқан туған-туыстарыңызға сәлем жолдасаңыз болады. 1-ж: Бүкіл ауылға! 2-ж: "Түнгі студиядамын!" деп. Қ: Барлықтарыңызға үлкен сәлем жолдаймын! Біріншіден, әуелі Алла, содан кейін сіздердің поддержкаларыңыз! Сіздерге Алла разы болсын! Алла қаласа, сіз боп, біз боп біріксек, ин ша Аллах, үлкен белестерді бағындырамыз! 1-ж: Әумин! 3-ж: Сен үшін ең қиын қарсылас? Қ: Ең қиын қарсылас, негізі, Әлем чемпионатына оңай қарсылас келмейді. Әр елдің өзінің таңдаулы чемпиондары. Мен үшін атап өтер болсақ, ол ресейлік полуфиналда шыққан қарсылас қиын болды. Өте ыңғайсыз, лас. Одан алдын жарыста ұтылып қалған едім одан. Жарыста есе жібергем. Осы жолы жеңе алып, ағайлардың айтқанын тыңдап, рингта қалай болсын жеңіп шығу керек деп ұттық.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Ағайлар не айтты дәл сол жекпе-жектің алдында? 3-ж: Жекпе-жек кезінде не айтып жатады? Қ: Жекпе-жек кезінде не айтып жатады дегенде, мынандай ситуация болды бізде. Чемпионат мира, негізі, Ташкентте емес, Қазақстанда өтіп жатқан сияқты болды. Рингқа мен шыққан кезде ағайлардың дауысын естімей қалдым да, біздің қазақстандық поддержка деген әлемде номер один да. Ана поддержкадан ағайлардың дауысын естімей қалдым. Ағайдың бойдың алдын айтқан советтері сол есімде. Есімдегілермен жеңіп шықтық. Негізі, атап өтер болсақ, поддержка мықты болды сол кезде.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Тамаша! Мен де байқадым. Біз әнұранымыз орындалып жатқан кезде музыка өшіп қалды деді. Сол кезде бүкіл залда отырған жанкүйерлер әнұранымызды бірге айтып шықты. Сол кезде мен байқағам, өте көп барыпты. 3-ж: Жарты Шымкент сол жақта жүрді ғой. Бәрі сол жақта жүрді ғой. Менің қаншама достарымыз, таныстарымыз "Ташкенттеміз. Ташкенттеміз" деп. Бірақ сенің фамилияңа қатысты Ташкенттік, Өзбекстандың жанкүйерлер де саған жақтасты дейді жалпы? Оны сезіндің ба? Олар өзбекшелеп жақтасты ма? "Орин я, орин!" Қ: Ташкенттіктер, иә, негізі, көбісі айтып жатқандар болды. Енді кім ұтып жатса, менікі деп мақтана береді ғой. Ташкент, өзбек бай болса да, кім ұтса, соған жақтасады ғой любой адам.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Лақап ат бар ма? Қ: Өзімде ма? 2-ж: Иә, әлде Санжар Тәшкенбай болып шығасыз ба? Қ: Әлі лақап ат жоқ өзімде. 2-ж: Ойластырып көрдіңіздер ме мысалыға? Ұжым болып не тренеріңізбен? Қ: Жоқ ондай лақап ат. Негізі өзіміз қоймаймыз. Оны халық шешеді ғой. Халық өздері атайды, сол кезде шығады ғой халықтың қалауымен. 3-ж: Сен қандай лақап ат қояр едің? Біз сен боксшы болғаннан кейін қоя алмай отырмыз қанша жерлес болсақ та. Сені ұрмайтын шығар енді. "Неге ұрмаймын?" деп.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Стильді боксшы сияқты. Стильді қараңыздаршы. Не деген стиль! Спортшылар енді көбіне спортивкамен жүреді ғой енді, көп қарамайды ғой стильге. Тренировкаға барады, қайтады, жаңағы, стильде емес мәселе. Өзің киінесің бе? Әлде қазір чемпион болғаннан кейін өзіңнің стилистің бар ма? Қ: Жоқ, стилист дегенде, өзімнің стиліммен киінемін. 1-ж: Талғамың мықты екен! Қ: Өзімнің бауырым бар Әділет деген. 1-ж: Осында ма? Қ: Иә, осында отыр. 1-ж: Әсет па? Қ: Әділет. 2-ж: Қош келдіңіз! 1-ж: Әділет, бірге таңдадыңыздар ма? Сенің талғамың ба? Ертең шляпа кигізіп қойма! 2-ж: Енді, Нұрлан мырза, сіз айтып жатырсыз ғой, күшті киінесің деп. Дәулет айтты жаңа "Салтанат қойып көрсінші лақап атты" деп. Осы екі нәрсені ұштастырып, Сәнжар деген лақап ат қоямыз? Сәнжар. Сәнді. 1-ж: Ағылшын тілінде де жақсы екен. Мысалы, Лас-Вегасте кәсіби боксте Сәнжар! 2-ж: Қалай лақап ат? Ұнады ма? 3-ж: Өзі айтсын, сосын мен айтам. Қ: Сәнжар деген нәзік естілетін сияқты. 1-ж: Нәзік естіле ма? 2-ж: Сізге дерзко естілетін ұнай ма? 1-ж: Менің ойымша, ағылшындар Сәнжар деп айтатын сияқты олар да. "Ей, мен Санжар деп айт" десем де, Сәнжар деп. 2-ж: Арыстан деген ба? Халық Қанжар деп қойып жатыр, қалай? 1-ж: Саған Санжар дұрыс қарамады. Қайта бер үйге! Тамаша! Қошеметтеріңіз!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Енді, қателеспесем, жалпы, әуесқой бокста лақап ат қойылмайды. Кейін, бұйырса, кәсіби боксқа ауысқан кезде. 2-ж: А, солай ма, қайдан білейін? 1-ж: Кәсіби боксқа ауысқанда сондай ойлар бар ма? Ерте ме оны ойлануға? Қ: Алла қаласа енді, әр спортшының арманы, спортқа келген кезде, бала күнгі арманымыз - олимпиский чемпион болуғ қазақ еліне олимпиада чемпионы болып келу. Алла қалап жатса, сол олимпиада чемпионы болып, содан кейін ағаймен ақылдасып, өйтіп ойда бар негізі. Кәсіпқой бокста үлкен салмақтар қызық та, кішкентай салмақтарды қарай бермейді оларға. Көбірек нокаут керек, көбірек 12 раундқа созбайтын бойлар керек та. Сол себепті біз асықпай, салмақ көтеріп, оған дейін біраз уақыт кетеді. 1-ж: Жүз жиырмаға дейін көтере аласың ба? Тамаша! Қошеметтеріңіз!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Енді олимпиаданың алдында қандай дода бар? Қ: Алла қаласа! Қазір демалыстамын. Алла қаласа, олимпиада сентябрь айында не өтеді, азиатские игры. 1-ж: Оған міндетті түрде бару керексің ба? Қ: Міндетті түрде болғанда, 51 кг салмақта Сәкен Бибосынов деген өзіміздің ағамыз бар. Екеуміз бір салмақта кездесеміз, Алла қаласа. Спаринг болады. Жекпе-жек болады. Кім жеңіске жетеді, сол іріктеуге барады. Айтып кететін болсақ, бізде әлем чемпионатынан ұтудан қарағанда бізде Қазақстан чемпионатын ұту өте қиын. Өзің Қазақстаннан чемпион болып шықсаң, ар жақта саған медаль бар деген сөз ғой. 1-ж: Қатты қиын емес ар жақ дейсің ғой, иә? Тамаша! Оны мен естуім бар. Жалпы, Қазақстан чемпионатын ұтса, әлем чемпионаты, ана жақ. Дагестанда да солай өтеді екен ғой. Күрестен Дагестанда чемпион болса, ары қарай қиын емес деген сияқты.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Мен жаңа оқып жатырмын мына жерден. 2021 жылы, 2022 жылы, 2023 жылдары "Азия чемпионы", 2021-2023 "Әлем чемпионы". Енді, бұйырса, Олимпиада чемпионы бол! Әумин! Қ: Әумин! 3-ж: Ол жаңағы олимпиада ойындары өтетін жерде берілуіне мүмкіндік бар ма? Әлде осы әлем чемпионатынан алдың ба? Қ: Жоқ, әлем чемпионатында берілмейді. Азия ойындарында финалистерге ғана беріледі. Финалға шыққандарға, 1, 2-орын алғандарға. Үш жарыс болады. Үшеуінде кім орын алады, ілінетін адамдар сол олимпиадаға жолдама алады ғой. 3-ж: Сол кезде белгілі болады ғой? Қ: Сол кезде белгілі болады. 1-ж: Финалға шықса, екеуі де алады? Қ: Жоқ, ол кезде бір-ақ адам барады, іріктеуге бір адам барады. 1-ж: Жаңа өзің айттың ғой, финалға шыққандар. Қ: Жоқ-жоқ, ол басқалар.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Мен осы белбеу туралы сұрайын деп ем. 1-ж: Салтанат, көтеріп көрдің бе белбеуді? 2-ж: Ауыр ма? Онда көтермеймін. Сіз көтере алмасаңыз, мен көтермеймін. Осыны енді барлығы белбеу дейді да, бірақ иыққа асып шығады. Неге онда белбеу дейді оны? 3-ж: Неге иықау демейді дейсің ғой? Қ: Менің белбеуіме келмейді өзі. 1-ж: Салтанаттың сұрақтары ғой, жауап бере бер. Ол өз-өзімен сұрақ қоя береді. 2-ж: Әлде ауыр болғаннан кейін бе? Белге тағып шығуға қиын ба? Қ: Белге ауыр, салмағы бар. 2-ж: Тағып көрейікші беліңізге. Қ: Менің белімнен түсіп кетеді ол қазір. 2-ж: Или Нұрлан мырзаның беліне тағып көреміз ба? 1-ж: Мынаған дайындаласың ғой. Неше кг? Қ: 5-6 шығатын шығар. Сізге тағып көрейік. 2-ж: Қошемет! Жоқ, бәрі белбеу, белбеу дейді да, белге тақпайды ешкім. Көрген жоқпын. Бәрі иыққа ұстап жүреді. 1-ж: Ішім жібермей жатыр.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Қалай екен? Нұрлан мырза, қалай екен? Ауыр емес па? 1-ж: Мен демалмай келе жатырмын. Ауыр екен шынымен. 2-ж: Ойбай, ойбай. Қ: Бірінші болып белге сіз тақтыңыз ғой. Басқалар былай жүреді ғой. 2-ж: Соны айтам. Көрген жоқпын. 1-ж: Саған таққан жоқ па не? 2-ж: Сіз де тағыңызшы. Қ: Тағып жатқанда мен айттым түсіп кетеді деп. 2-ж: Жоқ, тағып көрейікші. 1-ж: Мен бірінші рет тағып жатырмын ғой. Қ: Тағып көреміз бе? 1-ж: Мен мына костюмді аяп жатырмын. Қ: Мен ұстап жүруім керек қой, жүгіріп. 2-ж: Санжар Ташкенбай! Чемпион! Әлем чемпионы! Енді белбеу болды, иә? 1-ж: Үйде қаншауы бар белбеудің? Қ: Үйде әзірше екеуі бар. Қазақстан чемпионатынан алғанмын. Чемпионат Қазақстанға белбеу береді бізде бірінші орынға. Азияда бермейді, медаль береді. Олимпиада да медаль.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Тамаша! Енді қазір демалып жүрсің? Қ: Қазір демалып жүрмін. 3-ж: Демалыс қалай өтіп жатыр? Боксшылар, әлем чемпиондары қалай демалады? 1-ж: Шаршатқан шығар, иә, сұхбат та сұхбат. Қ: Қазір бір ай бойы ары-бері, сұхбат, қонақ. 1-ж: Әкім шақырады. Қ: Бокстасқаннан да қатты шаршап кеттік қой. Ұйқы қанбайды. 1-ж: Чемпион болу оңай емес. Қ: Иә, оңай емес. 1-ж: 10 жылдан кейін депутат боласың. Дайындал! 2-ж: Демалыс туралы айтып жатырмыз ғой. Шетелге шығып, Тайландқа барып немесе теңіздің жағасына барып жатып, демалу бар ма жоспарда? Қ: Демалыс ойда бар, бірақ алда, Алла қаласа, боксшыларға Астанада елорда кубогы болады, содан кейін Турцияға демалуға кетіп бара жатыр. 1-ж: Олар, иә? 2-ж: Өзіңіз ше? Қ: Мен қазір осындамын. 1-ж: Мен Турцияны менсінбеймін де. Қ: Өзіміздің Қазақстан жетеді. 2-ж: Қазақстанның қай жеріне барып демаласыз? Бурабай ма? Қ: Жақында Алматыға барып келдік. Өзіміздің Айбек, Нұрбек боп үшеуіміз. 1-ж: Қыздар күліп жатыр қазір Алматыдасыз ғой деп. Қ: Жоқ, Алматыға барып, қайттан келдім. Демалып сол жақта. 1-ж: Негізі Санжар дұрыс сөйлеп жатыр. Біз сурет бойынша Астанадамыз. Дұрыс айтып жатыр. Боксерлар деген бәрін байқайды ғой. Суретті көрді де, "Қайдамын?", "Астанадамын" деді. 2-ж: Яғни, тауға шыққанды жақсы көресіз. Қ: Тауға шыққанды, таза ауада атқа мінгенді. Қазақ атқа мініп өскен, атты жақсы көреміз бәріміз.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Жалпы ат демекші, осыдан бір апта бұрын бір темір тұлпарды өзің сыйға тартыпсың. Бөтен адам емес, қазір түсіндіріп айтамыз. Экранда бар бізде, қарап қояйық, көріп отырайық. Демалысың жақсы өтіп жатқан сияқты. 1-ж: Браво! Браво! Барлық әкелерге бұйырсын! 3-ж: Сонымен, осы сәттен кейін папаңыз саған сіз деп сөйлей ма? Қ: Жоқ. 1-ж: Папаңызда қандай модель болды осының алдында? Қ: Негізі біз қарапайым отбасымыз. Бұрыннан айтып келетінмін, боксқа мықты байлар келмейді, боксқа мақсатпен келеді чемпион болам, әке-шешеме көмектесем, әке-шешемді қиындықтан шығарамын деп. Негізі осыдан алдын қарапайым өзіміздің Лада гранта көлігімен таксовать ететін өзі. 1-ж: Енді мына джиптан кейін таксовать ете ма? Бағасы өсетін шығар. "Ей, 500 теңгеге отырмайсыңдар, е" деп. 2-ж: Жалпы, негізі, әр адамның тағдырында, әр чемпионның тағдырында ата-ана ерекше орын алады ғой. Енді сіздің осы чемпионаттарға шыққа кезде ата-анаңыз қандай бір қолдау көрсетіп, мотивациялық сөздер айтады? Есіңізде қалып қойғаны бар ма андай? Цитата ретінде. 3-ж: Үйдегілер көре ма? Қ: Үйдегілер бокста, иә, телевизордың алдына кіріп кетейін деп отырады. Бірақ анам көрмейді боксты, өзі басқа комнатаға кетіп қалып. 1-ж: Баласын ұрып жатса, қандай ана көреді? Қ: Кейбір аналар көреді, үйреніп қалады. Қ: Анам үнемі дұға тілеп отырады. И мына жақтан жеңгем "ұтты" деп жылап, жүгіріп келіп, өздері айтып береді эмоцияларын, қалай болғанын. Негізі, спортшының өмірінде әке-шеше үлкен орын алады. Әке-шешенің орны бөлек. Ең бірінші мотивациямыз - біздің әке-шешемізге көмектесу. Әр еркектің, әр баланың парызы ғой ол әке-шешесіне көмектесу, әке-шешесін биікке шығару. Менің өзімнің кішкентай кезде арманым болған. Әке-шешеме айтқам 15-16 жасымда: "Он сегіз жасымнан бастап сіздерден ақша сұрамаймын, сіздерге өзім көмектесем. Үйдің үлкені болған соң, мұндай қиыншылықтан өзім шығарам деп, Алла қаласа". Сондай мақсатпен боксқа келдім. Кішкентайдан келгім келген. Бірақ әке-шешем әрі-бері, саудада болған соң, ешкім алып келе алмады. Әжем қолы бос болған кезде күреске апарды. Күреске келген кезде бокстың грушасы болады. Бокс деп ойлап, күреске кіріп кеттім. Күрестен соң ММА-ға бардым. ММА-дан кейін боксқа келдім өзім. 1-ж: Күреске барғанда бокс деп ойладың. Ешкім айтпады ма ол кезде? Қ: Айтты ғой, ол кезде уақыт жоқ, соған қатыса бер әзірше деді.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Күрестен жүлделер болды ма? Қ: Күрес кезде бразильский джуджитсуға қатыстым. Қатысқан кезде бір апта қатысып, сразу сол жерде чемпион болғанмын Астанада. 1-ж: Басқа балдар айтқан жоқ па "неге кірді мына бала залға, бокспен келді ғой" деп? 3-ж: Алып тастаңдаршы мына грушаны. Қ: Россияға жолдама алғам 1 аптадан кейін. Ол кезде 50 мың теңге болған Россияға барып-келу самолетпен. Ол кезде ондай ақша көп болған ғой бізге. Үйдегілер бармай-ақ қой дегенге жылап шығып кеткенбіз ол спорттан. Сүйтіп-сүйтіп ММА, боксқа келдік қой.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	1-ж: Ақша болмағаннан кейін үлкен жарысқа бармадың, иә? Одан кейін боксқа келдің. Боксқа неше жасыңда келдің? Қ: 14 жасымда боксты бастадым. 1-ж: Қазір нешедесің? Қ: Жиырмаға толдым. 1-ж: 6 жыл болды. 3-ж: 6 жылда әлем чемпионы. 1-ж: Менің ойымша, Санжар немен айналысса да, чемпион бола беретін сияқты. Шахмат ойнайсың ба? Боксты тастап, шахмат ойнап, чемпион мира бол. 2-ж: Басқа немен айналысқыңыз келеді бокстан бөлек? 1-ж: Жоқ, боксқа дейін сұрайықшы. Жаңа боксқа дейін саудамен айналысты, көмектесу керек, сені алып баратын адам болмады, сен де саудамен айналысыпсың. Қ: Саудамен де айналыстым. Кішкентай кезімде мектеп оқып жүрген кезде электронный весы болатын. Мамам ар жақта сауда істейді. Мен электронный весыды қойып, ақша табатынмын. Весыдан тапқан ақшамды жазда қарындастарымды мектепке киіндіретінмін. 1-ж: Электронный весымен қалай ақша табады? Қ: Қоясың, адамдар келіп, ақшасына салмақтарын өлшеп кетеді. 1-ж: Ауылда? Қ: Ауылда емес, осы Астанада. 3-ж: Астанада уақыт жоқ қой былай салмағымды өлшейінші деген, кетіп бара жатады, Санжар тұрады. Оп деп келіп, салмағын өлшеп, кете береді. Расходы жоқ бизнес болған ғой.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	2-ж: Нұрлан мырза, бізде қызық ақпарат бар. Кішкентайынан Санжар мырза өлең шығару өнері бар екен. 1-ж: Шын ба? Қ: Ондай кішкентай кезде болған. Қазір есте жоқ ондай. 3-ж: Авторлар айтты. "Ол әңгімені қозғамаса" деп Санжар айтыпты. Бірақ мен айттым. "Мен қозғасам, ауылға бармай қалуымыз мүмкін, айналайын". Салтанат айтам деп тұрып алды. 2-ж: Күшті өнер ғой, айтыңыздаршы. Әр адам өлең шығара бермейді ғой. 1-ж: Қазір есте жоқ шығар. 3-ж: Ең алғашқы, ең соңғы шығарған мүмкін. Қ: Ондай өлең есте жоқ. Кішкентай кезде мектеп кезде ғой. Мектеп кезде жақсы шығаратынмын. 1-ж: Мектеп кезде бәріміз шығаратынбыз. Есте жоқ. Жақында келіншегім тауып алды. Ол жерде біреуге арнап шығарғам ғой, аты бар. Жарайды. Мен қоймаймын ғой. "Бұл бірінші сынып қой" деп. 2-ж: Енді Нұрлан мырза келіншегі туралы айтып жатыр. Сіздің отбасыңыз бар ма? Қ: Жоқ, қазір отбасым жоқ. 2-ж: Үйдегілер қоймай, тез-тез үйлен деген бар ғой қазір. 3-ж: 570-ті не істейміз біз? Одан да бір келін алып келмедің ба? Қ: Алла қаласа, оның бәрі болады. Бәрі уақытымен. Болып жатса, жаңалықтардан естисіздер. Көресіздер ғой.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Сонымен, боксқа қайта оралғым келіп тұр. Әр спортшының арманы - олимпиада чемпионы болу. Қателеспесем, қателесуім де мүмкін, біздің елде екі дүркін олимпиада чемпионы жоқ. Айтып жатырсың, кәсіпқойлыққа бару эффект сыйламайды. Мүмкін, үш дүркін олимпиада чемпиондығына мүмкіндік бар шығар? Оған не кедергі? Қ: Оған кедергі жоқ. Оған тек желание керек. Біріншісін ұтып алайық, Алла қаласа. Ары қарай ойланып,көше береміз. Негізі екі дүркін әлем чемпионы бар, бірақ екі дүркін олимпиада чемпионы жоқ. Алла қаласа, өзімнің де ойым бар. Кубинецтар екі рет алады, үш рет алады, неге біздің қазақтан шықпасқа? Алла қаласа, болады. 2-ж: Санжар мырза, қыздардан сұрамайды дейді. Ер балалардан сұрауға болатын шығар. Салмағыңыз қанша? Қ: Салмақ жарыста 48 кг-ға қуамыз негізі. Қазір таза салмағым 54 болып жатыр. 2-ж: Тастау керек бола ма? Керісінше қосу деген бар ма жоспарда? 60 деген салмақ. 1-ж: Алда келе жатқан жарыста 51 кг ойнайды. Салтанат, сенің салмағың қанша? 2-ж: Менікі ауырлау. 54 дедіңіз ба? 1-ж: Жарыста 48. Қыздар қызығып жатқан шығар. 2-ж: Менікі 55. 1 кг көп. Сіздікі қанша? 1-ж: Мен 99 болдым кеше. Мен "Қазақ барысына" қатыса алады екенмін. Тамаша! Қошеметтеріңіз! Санжар, барлық жақсылықты тілейміз! Барлық армандарың орындалсын! Енді қазір демалыстасың. Ең бастысы, денсаулық тілейміз! Алда келе жатқан үлкен додаларда сәттілік!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Сәттілік! Сәттілік! Сәттілік! Және тағы да бір кішігірім ойын бар. Оған да сәттілік тілейміз! Бірақ бірінші экранға қарап алайық. 1-ж: Ойын жағынан Дәулет әлем чемпионы болады. 3-ж: Санжар бокс алаңында түрлі эмоцияларға беріледі. Қарсыластың эмоциясымен ойнау тактикаға жәрдемі бар ма? Қ: Қарсыласпен шыққанда духпен жеп қою керек. Сүмірейіп шықсаң, қарсыласың да сені біледі. Рингқа шыққанда бір көзден ұғасың. 1-ж: Жалпы көшеде сүміреймей жүру керек. 2-ж: Бұл бір психологическая давка ғой. 1-ж: Біздің президентке де айту керек. Әлем президенттерімен кездескенде деп. Әзіл, әзіл. Бағдарлама жабылып қалмасын!
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Сіздердің қошеметтеріңізбен! Санжар Тәшкенбай дәл қазір бізде қонақта. Ойын түрі қатты қиын емес. Қалада, біраз жерде бар автомат. Нұреке дайындалып жатыр. 1-ж: Мен қатысам ба? 3-ж: Қатысасыз. Майда тиындар бар ма қалтаңда? Жарайды, қалжың. Ойын шарты қиын емес. Екі мүмкіндік береміз. Егер бірінші соққыға көңіліңіз толмаса. Салтанат, қатысасың ба? 2-ж: Ұрып көрмегем. 1-ж: Қатыссын. Шоу ретінде. Салтанат ұрған соң, мен ұрсам, менікі сәл жоғары болады. Санжар өте серьезно екен, иә? 3-ж: Ендеше, ең жеңіл салмақта бәрі танитын Салтанат Серкебаева. "Ей, бұның не, бұл жерде барлық күшіңмен ұрасың" деді.
Санжар Тәшкенбай	▶	–	–	3-ж: Келіңіз. Салтанаттан озды. Екінші мүмкіндігіңіз бар. Ондай бір интрига қылатындай дүния емес. Дұрыс ұрмай қалдым. 2-ж: Ойбай, менен аз болып қалды ғой. 1-ж: Дайындал! Әлем чемпионы мастер-класс көрсетеді. 2-ж: Уау! Жаңа рекорд! 3-ж: Рекорд 2500 еді, жаңа чемпион! 1-ж: Барлық сайыста чемпион! Жаңа рекорд! 2-ж: Құтты болсын! Новый чемпион - Санжар Тәшкенбай! 1-ж: "Түнгі студия" қонағы - әлем чемпионы Санжар Тәшкенбайға қошеметтеріңіз! Санжар, рақмет! Бастысы, денсаулық!
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑білмей істеген / ^уосалдықты кешіруге болады // → ^уөздерің көріп̊ жүрсіңдер ғой //→ мынау кішкентай балʼлар // → сұрақты көп қойады //→ көп нәрсені білмей істеп̊ қойады //→ содан ылғи / бір / жағдайларға ұшырап жататыны ^уол / білместік //→ ал біле тұра // бір қателіктер жасасаң // → ^уоны енді / кешіруге болмайды↓///	↑білмей істеген /^уосалдықты ͡ гешірүугө б̊олады // →^уөздөрүң͡ гөрүп̊ жүрсүңдөр ͡ ғой //→ мынау ͡ гішкентай бал' лар // → сұрақты ͡ гөп қойады // → көп нәрсені б̊ілмей істеп̊ қойады //→ содан ылғый / бір / жағдайларғ'ұшұрап жататын 'уол / білместік //→ ал білетұра // бір ͡ ғәтеліктер жасасаң // →^уон'енді / кешірүугө б̊олмайды↓///	Білмей істеген осалдықты кешіруге болады. Өздерің көріп жүрсіңдер ғой, мынау кішкентай баллар сұрақты көп қояды, көп нәрсені білмей істеп қояды. Содан ылғи бір жағдайларға ұшырап жататыны ол білместік, ал біле тұра бір қателіктер жасасаң, оны енді кешіруге болмайды.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑жоқ // ^уөйткені / байағыда / әке-шешеміз айтып ^уотыратын //→ ^уон күндігін ^уойланбаған әйелден без // → бір жылдығын ^уойламаған / еркектен без // → деп ^уосында бүгінгі сәттегі бір / құбылыстарға еліктеудің керегі жоқ↓ ///	↑жоқ //^уөйткөнү / байағыда / әкешешеміз айтыб͡ ^уотұратын //→^уоңгүндүгүн^уойламбаған әйелден без // → бір жылдығын^уойламаған /йеркектен без // → деб̊ ͡ ^уосұнда б̊үгүңгү сәттегі б̊ір / құб̊ұлұстарға^йеліктеудүң͡ герегі жоқ↓ ///	Жоқ, өйткені баяғыда әке-шешеміз айтып отыратын он күндігін ойланбаған әйелден без, бір жылдығын ойламаған еркектен без деп. Осында бүгінгі сәттегі бір құбылыстарға еліктеудің керегі жоқ.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑көзі тірісінде // әке-шешеммен ақылдасушы едім //→ қазір ^уөзім ^уоқыған // → тоқыған // → ұстаздарым бар //→ ^уолардың көзі тірі // → солармен ақылдасамʼ //→ әйтпесе / тәжірійб̊еме сүйенемʼ //→ ^уөмірлік тәжірійб̊еме ↓ ///	↑көз'тірісінде // әке-шешеммен ақылдасұуш'едім //→ қәзір^уөзүм^уоқұған // → тоқұған // → ұстаздарым бар //→^уолардың͡ гөзʼтірі // → солармен ақылдасамын //→ әйтпесе / тәжірійб̊еме сүйөнөмүн //→^уөмүрлүк тәжірійб̊еме↓ ///	Көзі тірісінде әке-шешеммен ақылдасушы едім. Қазір өзім оқыған, тоқыған ұстаздарым бар. Олардың көзі тірі, солармен ақылдасам. Әйтпесе, тәжірибеме сүйенем, өмірлік тәжірибеме.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑өзіңіздің ең жақ̊сы қасиетіңіз↑ ///↑сенгіштігім // → бірақ көб̊үнесе-көп̊ бұнымнан тайақ жеп жатамʼ //→ бірақ сенгіштік болған / дұрыс қой деп ^уойлаймʼ //→ сену керек //→ адамға сену керек //→ әйтпесе / ешкімге сенбесең / ^уол / жақ̊сылыққа апармайды↓ ///	↑^уөзүңүздүң^йең жақ̊сы қәсійетіңіз↑ /// ↑сеңгіштігім // → бірақ көб̊̊үнөсө ͡ гөп̊ бұнұмнан тайағ ͡ жеб̊ ͡ жатамын //→ бірақ̊ сеңгіштік болған / дұрұс͡ қой деб̊ ͡ ^уойлаймын //→ сенүу͡ герек //→ адамға сенүу͡ герек //→ әйтпесе /^йешкімге сембесең /^уол / жақ̊сылыққ'апармайды↓ ///	Өзіңіздің ең жақсы қасиетіңіз?Сенгіштігім, бірақ көбінесе-көп бұнымнан таяқ жеп жатам. Бірақ сенгіштік болған дұрыс қой деп ойлайм. Сену керек, адамға сену керек. Әйтпесе ешкімге сенбесең, ол жақсылыққа апармайды.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑уәдеңізге беріксіз бе↑ ///↑берік болуға тырысамʼ //→ шамам келгенше↓ ///	↑^үуәдеңізге б̊ерік̊сіз ͡ б̊е↑ /// ↑берік болұуға тырысамын //→ шамам͡ гелгенше↓ ///	Уәдеңізге беріксіз бе? Берік болуға тырысам, шамам келгенше.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑атақ бақпа // → сорма↑///↑біреуге бақ // → біреуге сор // → ^уол адамның / парасатына байланысты↓ ///	↑атақ ͡ пақ ͡ па // → сор ͡ ма↑/// ↑біреугө б̊ақ // → біреугө сор // →^уол адамның / парасатына б̊айланысты↓ //	Атақ бақ па, сор ма?Біреуге бақ, біреуге сор. Ол адамның парасатына байланысты.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑бақытты болу таңдау ма↑ ///↑бақыт / ^уол ^уөзі келіп қонады //→ сен ^уоны байқамайсың //→ бақыт деген ұзақ еңбектің // → бір ұмтылыстың // → жақ̊сылыққа / соның жемісі ғой деп ^уойлаймын↓///	↑бақытты б̊олұу таңдау ͡ ма↑ /// ↑бақыт /^уол ^уозүгеліб̊ ͡ ғонады //→ сен^уонұ б̊айқамайсың //→ бақыт деген ұзағ ͡ ^йеңбектің // → бір ұмтұлұстұң // → жақ̊сылыққа / сонұң жемісі ͡ ғой деб̊ ͡ ^уойлаймын↓///	Бақытты болу таңдау ма?Бақытты болу таңдау ма? Бақыт - ол өзі келіп қонады, сен оны байқамайсың. Бақыт деген ұзақ еңбектің, бір ұмтылыстың жақсылыққа, соның жемісі ғой деп ойлаймын.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑өз заманыңыздан бұрын / не кейін туғандай күй кешпейсіз бе↑ ///↑әзірге ^уондай / ^уойлар келген емес // → басыма↓ ///	↑^уөз заманыңыздам ͡ бұрұн / не ͡ гейін тұуғандай͡ гүй͡ гешпейсіз ͡ б̊е↑ /// ↑әзіре 'уондай /^уойлар͡ гелгенʼмес // → басыма↓ ///	Өз заманыңыздан бұрын, не кейін туғандай күй кешпейсіз бе? Әзірге ондай ойлар келген емес басыма.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сізде не жоқ↑ ///↑жазылмаған кітаптарым жоқ //→ түсірілмеген фил' мдерім жоқ↓ ///	↑Сізде не жоқ↑ /// ↑Жазылмаған кітәб̊тарым жоқ //→ түсүрүлмеген фійлімдерім жоқ↓ ///	Сізде не жоқ? Жазылмаған кітаптарым жоқ, түсірілмеген фильмдерім жоқ.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑дүниеге келген мезгіл //→ болмысқа әсер ете ме↑ ///↑мынау / қарашы / көп̊ кітәпты ^уоқыдық қой енді //→ соны қарап ^уотырсақ /→ әсері болады екен //→ әсері мол екен // → болашаққа да / ^уоның әсері мол екен↓ ///	↑дүнүйөге͡ гелген мезгіл //→ болмұсқа әсерете ͡ ме↑ /// ↑мынау ͡ ғарашы ͡ гөп̊ кітәб̊ті^уоқұдұқ қой енді //→ сонұ қараб̊ ͡ ^уотʼсақ /→ әсері б̊оладʼекен //→ әсері молʼкен // → болашаққа ͡ да /^уонұң әсері молʼкен↓ ///	Дүниеге келген мезгіл болмысқа әсер ете ме?Мынау, қарашы, көп кітапты оқыдық қой енді, соны қарап отырсақ, әсері болады екен. Әсері мол екен, болашаққа да оның әсері мол екен.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сырыңызды кімге айтасыз↑ ///↑сырымды ^уөзіме ғана айтамʼ // → қазір / ешкімге айтпаймʼ //→ бір сырың болады айтатын //→ айтатын сыр болады //→ айтпайтын сыр болады //→ құпыйа болу керек адамда //→ мәселенки / мен немерелерімді жақ̊сы көремін //→ соларменен / бұрынғы басымнан кешкен ^уоқиғаларды айтамʼ //→ ал ішкі сырымды айтсам // ^уолар сындырып алуы мүмкін //→ әйтпесе басқа бағытта тәрб̊ійелеуі мүмкін //→ ^уол балʼларымды↓ ///	↑сырыңызды ͡ гімге айтасыз ↑ /// ↑сырымды^уөзүмө͡ ған'айтамын // → қәзір / ешгімге айтпаймын //→ бір сырың болады айтатын //→ айтатын сыр б̊олады //→ айтпайтын сыр б̊олады //→ құпұйа б̊олұу͡ герег ͡ адамда //→ мәселеңкій / мен немерелерімді жақ̊сы ͡ гөрөмʼ //→ соларменен / бұрұңғұ ͡ б̊асымнаң͡ гешкен^уоқұйғалард'айтамын //→ ал ішкі сырымд'айтčам //^уолар сындырыб̊ ͡алұуұ мүмкүн //→ әйтпесе б̊асқа б̊ағытта тәрб̊ійелеүуү мүмкүн //→^уол балʼыларымды↓ ///	Сырыңызды кімге айтасыз? Сырымды өзіме ғана айтам қазір ешкімге айтпайм. Бір сырың болады айтатын. Айтатын сыр болады, айтпайтын сыр болады. Құпия болу керек адамда. Мәселенки, мен немерелерімді жақсы көремін. Соларменен бұрынғы басымнан кешкен оқиғаларды айтам, ал ішкі сырымды айтсам, олар сындырып алуы мүмкін. Әйтпесе басқа бағытта тәрбиелеуі мүмкін, ол балларымды.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑қыйанат көргең͡ гезіңіз болдʼма↑ ///↑қыйанатты / бір адамның басына жетерлік қыйанат көрдүм ^уөмүрден //→ ^уол енді / мен ^уойлаймʼ // → көб̊үсү менің тәжірійб̊есіздігімнен // → білместігімнен // → дүнійетанымымның͡ гедей болғанынаң͡ гөрген қыйанаттар͡ ғой //→ әйтпесе / соʼгезде басыма бір трагедиа боʼп гелді // → қәзір͡ ғарап ^уотʼсам // → сол қыйанаттарға / жақшаның ішіндегі / күле қараймʼ //→ қәзір қыйанат көрмеүуге тырысамʼ͡ ғой↓ ///	↑қыйанат көргөң ͡ гезіңіз б̊олдұ ͡ ма↑ /// ↑қыйанатты / бір адамның басына жетерлік қыйанат көрдүм^уөмүрдөн //→^уол енді / мен^уойлаймын // → көб̊̊үсү менің тәжірійб̊̊есіздігімнен // → білместігімнен // → дүнүйөтанымымның ͡ гедей болғанынаң ͡ гөргөң ͡ ғыйанаттар ғой //→ әйтпесе / сол ͡ гезде б̊асыма ͡ б̊ір трагедійә б̊опʼ ͡ гелді //→ қәзір ͡ ғараб̊ ͡ ^уотұрсам // → сол ғыйанаттарға / жақ̊шаның ішіндегі / күлө ͡ ғараймын //→ қәзір ғыйанат көрмөугө тырысамын ͡ ғой↓ ///	Қиянат көрген кезіңіз болды ма?Қиянатты, бір адамның басына жетерлік қиянат көрдім өмірден. Ол енді, мен ойлайм, көбісі менің тәжірибесіздігімнен, білместігімнен, дүниетанымымның кедей болғанынан көрген қиянаттар ғой. Әйтпесе, сол кезде басыма бір трагедия болып келді. Қазір қарап отырсам, сол қиянаттарға, жақшаның ішіндегі, күле қарайм. Қазір қиянат көрмеуге тырысам ғой.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сіз / әлсізсіз бе↑ ///↑әлсізбін ///	↑сіз / әлсіссіз ͡ б̊е↑ /// ↑әлсізб̊ін //	Сіз әлсізсіз бе? Әлсізбін.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сізді сабырлық релсінен / не шығаратʼ↑ ///↑тәрб̊иесіздік // → самодисциплина дейді ғой //→ ^уөзін ^уөзінің қылықтарын бақылай алмайтын //→ кейде бір қызметкерлер болады // → солардың / қылықтарына қарап // → кейде рел' стен шығып кетем↓ ///	↑сізді саб̊ырлық ірелісінен / не шығарады↑ /// ↑тәрб̊ійесіздік // → самодұйссұйплұйна дейді ғой //→^уөзүн ͡ ^уөзүнүң͡ ғылықтарым бақылай алмайтың͡ гейде б̊ірғызметкерлер б̊олады // → солардың ͡ ғылықтарына ͡ғарап ͡ гейде ірелістен шығып͡ гетемін↓ ///	Сізді сабырлық рельсінен не шығарады?Тәрбиесіздік самодисциплина дейді ғой. Өзін-өзінің қылықтарын бақылай алмайтын, кейде бір қызметкерлер болады. Солардың қылықтарына қарап, кейде рельстен шығып кетем.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑жан досыңыздың алыстап кеткенін байқасаңыз // → қайтесіз↑ ///↑жан досым // → жан дос // → екі жан досым болған //→ ^уолар дүниеден ^уозып кетті // → қазіргі /достарым енді / енді енді дос болып жатқандар //→ ^уолар әзірге мені ренжітіп көрген емес // → қылықтарымен↓ ///	↑жан досұңұздың алыстап͡ геткенім ͡ байқасаңыз ͡ ғайтесіз↑ /// ↑жан досұм // → жан͡ дос // →^йекі жан досұм болған //→^уолар дүнүйөден^уозұп͡ гетті // → қәзіргі /достарым^йенді /^йенді /^йенді дос поʼп жатқандар //→^уолар әзірге мені іренжітіп͡ гөргөнʼмес // → қылықтарымен↓ ///	Жан досыңыздың алыстап кеткенін байқасаңыз қайтесіз?Жан досым, жан дос , екі жан досым болған. Олар дүниеден озып кетті. Қазіргі достарым енді, енді-енді дос болып жатқандар. Олар әзірге мені ренжітіп көрген емес қылықтарымен.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑бірінші болып кешірім сұрай аласыз ба↑ ///↑осылай тәрб̊иелеген әке-шешем мені //→ бірінші барып кешірім сұрай аламʼ // → ^уодан ешжерім сынып қалмайды // → қайта мен // рухани баимын // → бірінші барып кешірім сұрағаннан↓ ///	↑бірінші б̊олыб̊ ͡ гешірім сұрай аласыз ͡ б̊а↑ /// ↑^уосұлай тәрб̊ійелеген әке ͡ шешем мені //→ бірінші б̊арып кешірім сұрай аламын // →^уодан^йешжерім сынып қалмайды // → ғайта мен // ұрұуханій байыймын // → бірінші б̊арыб̊ ͡ гешірім сұрағаннан↓ ///	Бірінші болып кешірім сұрай аласыз ба?Осылай тәрбиелеген әке-шешем мені. Бірінші барып кешірім сұрай алам. Одан еш жерім сынып қалмайды. Қайта мен рухани баимын, бірінші барып кешірім сұрағаннан.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑қазір / екі күндік сапарға билет берілсе // → қай елді таңдар едіңіз↑ ///↑жерусалимге барар емʼ //→ әйтпесе / киотаға //→ тіпті болмаса // сан-франсискоға //→ вот мына үш / үш / қала мені ғашық қылып қойды //→ ынтық қылып қойды↓ ///	↑қәзір /^йекігүндүк̊ сапарға б̊ійлет ͡ перілсе // → қай^йелді таңдар^йедіңіз↑ /// ↑жерүусалыймге б̊арар^йедім //→ әйтпесе / кұйотаға //→ тіпті б̊олмаса // санфрансыйскоға //→ вот мына үш / үш / қала мені ғашық қыʼп ͡ ғойды //→ ынтық қыʼп ͡ ғойды↓ ///	Қазір, екі күндік сапарға билет берілсе, қай елді таңдар едіңіз? Жерусалимге барар ем. Әйтпесе, Киотаға. Тіпті болмаса, Сан-Франсискоға. Вот мына үш, үш қала мені ғашық қылып қойды, ынтық қылып қойды.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑осы үшеуінің қайсына / құдай қараса да↑ ///↑жерусалимге // ^уөйткені / ^уол жерде / дін атаулының бәрі шыққан жері // → ^уолардың / мен бірінші рет барғанда // → бір байқағаным // → жерусалимге кіргенде // ауа / ауаның ^уөзі бір қоюланып // → біртүрлі / ^уөзі бір биополе жүре бастады ма // → денеме электр ток жүргендей ме // → бір әсер етті // → сол ^уөзі / ^уөзі бір керемет қасиетті жер↓ ///	↑^уосұ үшөүуүнүң ͡ ғайсына / құдай͡ ғараса ͡ да↑ /// ↑жерүусалыймге //^уөйткөнү /^уол жерде / дін атаулұнұң бәрі шыққан жері // →^уолардың / мем ͡біріншʼірет ͡ парғанда // → бір б̊айқағаным // → жерүусалыймге ͡ гіргенде // ауа / ауаның^уөзү б̊ір ͡ ғойұуланып // → біртүрлү /^уөзү б̊ір б̊ұйополе жүрө б̊астады ͡ ма // → денем'електр тог ͡ жүргөндөй ͡ ме // → бір әсер^йетті // → сол^уөзү / ^у өзү б̊ір ͡ геремет қәсійетті жер↓ ///	Осы үшеуінің қайсына құдай қараса да?Жерусалимге, өйткені ол жерде дін атаулының бәрі шыққан жері. Олардың мен бірінші рет барғанда бір байқағаным, Жерусалимге кіргенде ауа, ауаның өзі бір қоюланып, біртүрлі өзі бір биополе жүре бастады ма, денеме электр ток жүргендей ме, бір әсер етті. Сол өзі, өзі бір керемет қасиетті жер.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑жерусалимдегі қабырғаға // қандай мазмұндағы хат қалдырар едіңіз↑ //↑мен байағыда барып жаздым // → ^уол тек иуда дініндегі адамдарға емес // → мен ^уойладым // → ^уөзім үшін мен де // → адамзат / деген үлкен / халықтың ішінде жүрмін ғой // → солардың мүшесімін // → мен де барып көрейінші деп // → мұстафа шоқайды түсіріп жүрген кезде мен сол / жоқтау қабырғасы ғой // → барып мен де хат жаздым // → не туралы хат жаздым // → ^уоны айтпаймын бірақ ешкімге↓ ///	↑жерүусалыймдегі ͡ ғаб̊ырғаға // қандай мазмұндағы хат қалдырар^йедіңіз↑ /// ↑мем ͡ байағыда б̊арыб̊ ͡ жаздым // →^уол тег ͡ ійұуда дініндегі адамдарғаʼмес // → мен^уойладым // →^уөзүм үшүн менде // → адамзат / деген үлкөн / халықтың ішінде жүрмің ͡ ғой // → солардың мүшөсүмүн // → менде б̊арып͡ гөрөйүншү деп // → мұстафа шоқайды түсүрүб̊ ͡ жүргөң͡ гезде мен сол / жоқтау ͡ ғаб̊ырғасы ͡ ғой // → барыб̊ менде хат ͡ шаздым // → не тұуралы хат шаздым // →^уон'айтпаймын бірағ ͡ ^йешкімге↓ ///	Жерусалимдегі қабырғаға қандай мазмұндағы хат қалдырар едіңіз?Мен баяғыда барып жаздым. Ол тек иуда дініндегі адамдарға емес. Мен ойладым, өзім үшін мен де адамзат деген үлкен халықтың ішінде жүрмін ғой. Солардың мүшесімін, мен де барып көрейінші деп. Мұстафа Шоқайды түсіріп жүрген кезде, мен сол жоқтау қабырғасы ғой , барып мен де хат жаздым. Не туралы хат жаздым, оны айтпаймын бірақ ешкімге.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сіздің ең үлкен жетістігіңіз↑ ///↑ үлкен жетістік әлі алда // → сол / ^уосы күнге дейін //→ ^уосы жасқа дейін //→ мен сол үлкен жетістікке жетем ба // → деген ниетпен кітап жазамʼ //→ кино түсіремʼ↓ ///	↑сіздің^йең үлкөн жетістігіңіз↑ /// ↑ үлкөн жетістіг ͡ әлʼалда // → сол /^уосұ ͡ гүңгө дейін //→^уосұ жасқа дейін //→ мен сол үлкөн жетістікке жетем ͡ ба // → деген нійетпең ͡ гітәб̊ жазамын //→ кұйно түсүрөмін↓ ///	Сіздің ең үлкен жетістігіңіз? Үлкен жетістік әлі алда, сол осы күнге дейін, осы жасқа дейін мен сол үлкен жетістікке жетем ба деген ниетпен кітап жазам, кино түсірем.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сіз үшін ең қымбат сыйлық↑ ///↑кітап ///	↑сіз үшүн^йең͡ ғымбат čыйлық↑ /// ↑кітәб̊///	Сіз үшін ең қымбат сыйлық ?Кітап
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сіз ^уоқуға ұсынар кітап̊тар↑ ///↑оны айтсам //→ мен / бір кеш азырақ кетеді // → бірақ алдыменен аб̊ай // → аб̊айдың қарасөздерін қайта қайта ^уоқу керек // → құран // → библыйа↓ /// ↑біздің жазушылардан әуезов // → мүсірепов // → әсіресе аб̊айдың қарасөздері // → жылына бір қарап қойамʼда // → ылғида бір жаңалық ашып ^уотырамʼ // → ылғи бір / ^уөзім іздеп жүрген сұрақтарға жауап алып ^уотырамʼ // → міне /сонысымен әлі таңқалдырады // → аб̊айдың қарасөздері↓ ///	↑сіз^уоқұуға ұсұнар кітәпб̊тар↑ /// ↑^уон'айтčам //→ мен / бір͡ геш азырақ кетеді // → бірағ ͡ алдыменен аб̊̊ай // → аб̊̊айдың͡ ғарасөздөрүң ͡ ғайта͡ ғайта^уоқұу ͡	Сіз оқуға ұсынар кітаптар?Оны айтсам мен, бір кеш азырақ кетеді. Бірақ алдыменен Абай, Абайдың қарасөздерін қайта-қайта оқу керек. Құран, Библия. Біздің жазушылардан Әуезов, Мүсірепов. Әсіресе Абайдың қарасөздері. Жылына бір қарап қоям да, ылғи да бір жаңалық ашып отырам. Ылғи бір өзім іздеп жүрген сұрақтарға жауап алып отырам. Міне сонысымен әлі таңқалдырады Абайдың қарасөздері.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑аб̊ай ақыл // → қайрат // → жүректі бірдей ұста деген // → сізде ^уосылардың бірі / басып кететін сәттер бола ма↑ ///↑ жүрек көбінесе // → басып кететін кездері болады //→ соған кейде ^уөкінемʼ↓///	↑аб̊̊ай ақыл ͡ ғайрат // → жүрөктү б̊ірдей ұста деген // → сізде^уосұлардың бірі / басыб̊ ͡ гететін сәттер б̊ола ͡ ма↑ /// ↑ жүрөк көб̊үнөсө // → басыб̊ ͡ гететің͡ гездері б̊олады //→ соғаң͡ гейде^уөкүнөмін ↓///	Абай ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста деген. Сізде осылардың бірі басып кететін сәттер бола ма? Жүрек көбінесе басып кететін кездері болады. Соған кейде өкінем.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сіз үшін ең / ұлы режиссер↑ ///↑жан гюго ///↑оның ең / ұлы туындысы↑ ///«аталанта» ///	↑сізүшүн^йең / ұлұ ірежійссер↑ /// ↑жан гйұуго /// ↑^уонұң^йең / ұлұ тұуұндұсұ↑ /// «аталанта» ///	Сіз үшін ең ұлы режиссер? Жан Гюго.Оның ең ұлы туындысы? «Аталанта».
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑ таб̊ійғаттың ең әдемі құбылысы↑ ///↑көктем //→ кемп̊ірқосақ //→ бәйшешек //→ қандай стимул тұр↑ /// ↑жүрегі бар // → егер гүлдерде жүрек болатын болса // → ең жүрегі үлкен // → әрі мықты жүрек // → ^уосы бәйшешекте // → қардың астынан шығу↓ ///	↑таб̊̊ійғаттың^йең әдемі ͡ ғұб̊ұлұсұ↑ /// ↑көктөм //→ кемп̊ірғосақ //→б̊әйшешек //→ қандай стіймұул тұр↑ /// ↑жүрөгү б̊ар // →^йегер гүлдөрдө жүрөк болатым ͡боʼса // →^йең жүрөг'үлкөн // → әрі мықты жүрөк // →^уосұ б̊әйшешекте // → қардың астынан шығұу↓ ///	Табиғаттың ең әдемі құбылысы?Көктем, кемпірқосақ, бәйшешек, қандай стимул тұр? Жүрегі бар. Егер гүлдерде жүрек болатын болса,ең жүрегі үлкен әрі мықты жүрек осы бәйшешекте. Қардың астынан шығу.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑сізді көндіру ^уоңай ма↑ ///кейде ^уоңай // → соған ^уөкінемʼмен // → ^уөйткені / көңіліне қараймʼмен // → ренжітіп аламʼба // → деп / ^уойлаймʼ↓ ///	↑сізді ͡ гөндүрү^уоңай ͡ ма ↑ /// ↑гейде^уоңай // → соғаң ͡ ^уөкүнөмүн // →^уөйткөнү / көңүлүнө ͡ ғараймын мен // → іренжітіб̊ аламын ͡ ба // → деп /^уойлаймын↓ ///	Сізді көндіру оңай ма? Кейде оңай, соған өкінем. Мен өйткені көңіліне қарайм. Мен ренжітіп аламын ба деп ойлайм.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑күнделікті күйбеңнен бір сәт алшақтау үшін // → әркім әртүрлі амал жасайды // → мысалы / біреу аккардионда ^уойнайды // → ал сіз ше↑ ///↑кітап ^уоқимын // → жаңағы айтқан конфуцый //→аб̊ай //→ жаңағы ^уөзім / аттарын айтпай-ақ қойайын // → ^уөзіміздің / шетелдің бірб̊ірнеше жазушылары бар // → соларды қайта қайта ^уоқимын↓ ///	↑күндөлүктү күйб̊өңнөм бір сәт алшақтауүшүн // → әргім әртүрлү амал жасайды // → мысалы / біреу аккардыйонда^уойнайды // → ал сішше ↑ /// ↑кітәб̊ ͡ ^уоқұймұн // → жаңағ'айтқан конфұусұй //→аб̊̊ай //→ жаңағы^уөзүм / аттарын айтпайақ͡ ғойайын // →^уөзүмүздүң / шетелдің бір ͡ б̊ірнеше жазұушұлары б̊ар // → соларды қайта͡ ғайта^уоқұймұн ↓ ///	Күнделікті күйбеңнен бір сәт алшақтау үшін әркім әртүрлі амал жасайды. Мысалы, біреу аккардионда ойнайды, ал сіз ше? Кітап оқимын. Жаңағы айтқан Конфуций, Абай, жаңағы өзім аттарын айтпай-ақ қояйын, өзіміздің шетелдің бір бірнеше жазушылары бар. Соларды қайта-қайта оқимын.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑әйел адамға тән ең жақ̊сы қасиет↑ ///↑ибалық // → нәзіктік // → ^уосы екеуі // → ибалық / нәзіктік / сосын құпыйа сақтай білу // → көзіне қарағанда бір құпыйа іздеймін // → соны / ылғи сұрақ // қыздың көзіне қарап ^уотырып // → сұрағыңа жауап таба алмасаң ынтығасың ғой // → міне / ынтықтырып // → ^уөмір бойы ынтықтырып ^уөтетін болса // → сол ^уобъект / қызық ^уобъект болады // → қыздардың көзіне қарағанда ылғи сол құпыйа іздеймін↓ ///	↑әйел адамға тән^йең жақ̊сы қәсійет↑ /// ↑ійб̊алық // → нәзіктік // →^уос'екеүуү // → ійб̊алық / нәзіктік / сосұң ͡ ғұпұйа сақтай білүу // → көзүнө͡ ғарағанда б̊ір ͡ ғұпұйа іздеймін // → сонұ / ылғый сұрақ // ғыздың͡ гөзүнө͡ ғараб̊ ͡ ^уотұрұп // → сұрағыңа жауап таб̊ʼалмасаң ынтығасың ғой // → міне / ынтықтырып // →^уөмүр б̊ойұ ынтықтырып^уөтөтүм ͡ болса // → сол^уоб̊ійект / қызығ ͡ ^уоб̊ійект ͡ полады // → қыздардың͡ гөзүнө͡ ғарағанда ылғый сол ͡ ғұпұйа іздеймін↓ ///	Әйел адамға тән ең жақсы қасиет?Ибалық, нәзіктік. Осы екеуі ибалық, нәзіктік. Сосын құпия сақтай білу. Көзіне қарағанда бір құпия іздеймін. Соны ылғи сұрақ қыздың көзіне қарап отырып, сұрағыңа жауап таба алмасаң ынтығасың ғой. Міне ынтықтырып, өмір бойы ынтықтырып өтетін болса, сол объект, қызық объект болады. Қыздардың көзіне қарағанда ылғи сол құпия іздеймін.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑ер адамға тән ең жақ̊сы қасиет↑ ///↑қстамдылық ///	↑^йер адамға тән^йең жақ̊сы қәсійет↑ /// ↑ұстамдылық ///	Ер адамға тән ең жақсы қасиет? Ұстамдылық.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑қай сынақтан ^уөту қиын↑ /// байлық па // → әлде кедейлік пе↑ ///↑екеуіменде // → бірақ соңғы кезде қарап жүрмін // → қазақ кедейлікке көнбіс екенде // → а байлыққа / шыдамайды екен // → байлықтың сынынан көбінесе ^уөтпей жататын ^уөзімнің ^уотандастарымнан көп түңілемʼ↓ ///	↑қай сынақтан^уөтүу ͡ ғыйын↑ /// байлық ͡ па // → әлде ͡ гедейлік ͡ пе↑ /// ↑^йекеүуүмөндө // → бірақ̊ ͡ соңғұ͡ гезде͡͡ ғараб̊ ͡ жүрмін // → қазақ кедейлікке ͡ гөмбүсʼкенде // → а байлыққа / шыдамайдʼкен // → байлықтың сынынаң ͡гөб̊үнөс'өтпөй жататын^уөзүмнүң^уотандастарымнаң͡ гөп түңүлөмүн↓ ///	Қай сынақтан өту қиын? Байлық па, әлде кедейлік пе? Екеуімен де. Бірақ соңғы кезде қарап жүрмін, қазақ кедейлікке көнбіс екен де, а байлыққа шыдамайды екен. Байлықтың сынынан көбінесе өтпей жататын өзімнің отандастарымнан көп түңілем.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑оқыған кітаптарыңыздың қайсысы бойынша фил' м түсірер едіңіз↑ ///↑мәселенки / әуезовтің әңгімелер циклынан // → «қыр балалары» // → «қыр суреттері» деген циклдары бар ғой // → соны / кез келгенін алып // қазіргі күнге лайықтап // → кино түсіруге болады↓ ///	↑^уоқұғаң ͡ гітәб̊тарыңыздың͡ ғайсʼсы б̊ойұнша фійлім түсүрөрөдіңіз↑ /// ↑мәселеңкій / әүуөзовтің әңгімелер сыйклынан // → «қыр б̊алʼылары» // → «қыр сүурөттөрү» деген сыйклдары б̊ар ғой // → сонұ / кезгелгенін алып // қәзіргі ͡ гүңге ылайықтап // → кұйно түсүрүугө б̊олады↓ ///	Оқыған кітаптарыңыздың қайсысы бойынша фильм түсірер едіңіз? Мәселенки, Әуезовтің әңгімелер циклынан «Қыр балалары», «Қыр суреттері» деген циклдары бар ғой. Соны кез-келгенін алып, қазіргі күнге лайықтап, кино түсіруге болады.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑құдайдың алдына барсаңыз // → не айтар едіңіз↑ ///↑сұрақ көп // → көп нәрсе сұрар едім // → ^уөйткені / мен / ^уосы көп нәрсені білмегендіктен // → ^уөзіме ^уөзім көп сұрақ қойдымда // → сол үшін / соларға жауап іздеп барып / кітап жаздым // → әңгімелер // → проза // → кино түсіріп жатырмын // → а.. үлкен кісінің алдына барған кезде сол сұрақтарды қойар едім // → «неге?» ↑ деп↓ ///	↑құдайдың алдына б̊арсаңыз // → не айтар^йедіңіз↑ /// ↑сұрақ ͡ гөп // → ͡ гөп нәрсе сұрар^йедім // →^уөйткөнү / мен /^уосұ ͡ гөп нәрсені б̊ілмегендіктен // →^уөзүме^уөзүм ͡ гөп̊ сұрақ͡ ғойдұм ͡ да // → солүшүн / соларға жауаб̊іздеп ͡ парып / кітәб̊ жаздым // → әңгімелер // → проза // → кұйно түсүрүб̊ ͡жатырмын // → а.. үлкөң͡ гісінің алдына б̊арғаң͡ гезде сол сұрақтарды ͡ ғойар^йедім // → «неге» ↑ деп↓ ///	Құдайдың алдына барсаңыз, не айтар едіңіз? Сұрақ көп, көп нәрсе сұрар едім. Өйткені мен осы көп нәрсені білмегендіктен өзіме-өзім көп сұрақ қойдым да. Сол үшін соларға жауап іздеп барып, кітап жаздым. Әңгімелер, проза, кино түсіріп жатырмын. Үлкен кісінің алдына барған кезде сол сұрақтарды қояр едім «неге?» деп.
Сатыбалды Нарымбетов	▶	↑бір сөзбен // сіз кімсіз↑ ///↑мен / итпін // → итте қандай мінез бар↑ /// ↑иттердегі мінездердің бәрі / менде бар // → итті жақ̊сы көремʼ // → бірақ үйде ит ұстамаймʼ // → мынау / ^уөзіміздің үлкен бір жақ̊сы төбет иттер болады // → ^уөзімде тілеулес деген итім болды // → кейін бір / қысастықпен / біреулер нанға кішкентай күнінде ине шаншып беріп // → содан / ^уөліп қаʼған // → сол / кісінің үйінің терезесін барып // → кешке таман тас атқылап // → бытшытын шығардым // → ^уол туралы «ассалаумағалейкум, атлантида» деген хиқайатымда үлкен / негізі жазғамʼ // → ит деген / ең / адамға жақын // → қасиетті // → сезімтал // → достыққа берік // → қамқор жануар // → жеті қазынаның біреуі ғой // → адамзатқа алла тағаланың сыйлаған жеті қазынасының біреуі ғой // → ит деген↓ ///	↑бір сөзб̊өн // сіз͡ гімсіз↑ /// ↑мен / ійтпін // → ійтте ͡ ғандай мінез б̊ар↑ /// ↑ійттердегі мінездердің бәрі / менде б̊ар // → ійтті жақ̊сы ͡ гөрөмін // → бірағүйдө ійт ұстамаймын // → мынау /^уөзүмүздүң үлкөм ͡ бір жақ̊сы төб̊өт ійттер б̊олады // →^уөзүмдө тілеүулөс ͡ теген ійтім болды // → кейім ͡ бір / қысастықпен / біреүулөр наңға ͡ гішкентай ͡ гүнүнде ійне шаншып ͡ періп // → содан /^уөлүп қаʼған // → соʼгісінің үйүнүң терезесім ͡ барыб̊ // → кешке таман тас атқылап // → бытш̆ытын шығардым // →^уол тұуралы «ассалаумағәләйкүм, атлантыйда» деген хійкайатымда үлкөн / негізі жазғанмын // → ійт деген /^йең / адамға жақын // → қәсійетті // → сезімтал // → достұққа б̊ерік // → қамқор жанұуар // → жетіғазынаның біреүуү ғой // → адамзатқ'алла тағаланың сыйлаған жетіғазынасының біреүуү ғой // → ійт деген↓ ///	Бір сөзбен, сіз кімсіз?Мен итпін. Итте қандай мінез бар? Иттердегі мінездердің бәрі менде бар. Итті жақсы көрем, бірақ үйде ит ұстамайм. Мынау өзіміздің үлкен бір жақсы төбет иттер болады. Өзімде Тілеулес деген итім болды. Кейін бір қысастықпен біреулер нанға кішкентай күнінде ине шаншып беріп, содан өліп қаған. Сол кісінің үйінің терезесін барып, кешке таман тас атқылап быт-шытын шығардым. Ол туралы «Ассалаумағалейкум, Атлантида» деген хиқаятымда үлкен негізі жазғам. Ит деген ең адамға жақын, қасиетті, сезімтал, достыққа берік, қамқор жануар. Жеті қазынаның біреуі ғой. Адамзатқа Алла Тағаланың сыйлаған жеті қазынасының біреуі ғой ит деген.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Ассалаумағалейкүм, әлеумет! Бүгін бізде ақиық ақын, сазгер, асаба, тапқыр әзілқой Сәуіржан Құдайберген қонақта! Қош келдіңіз! Мынау енді облысымызға белгілі сықақ-ақын, асаба Сәуіржан ағамыз. Бір тойын бітіріп, екінші тойға барады. Екінші тойға барса, Әділбай деген жездесі той басқарып жатады. Содан Әділбай той басқарып жатады, халық бағынбай жатады, шашырап кеткен, әркім өз-өзіменен, Ақылбек Жеменей музыкант болып тұрады да, содан Ақылбекпен қосылып Сәуіржан ән салады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Той басқара алмай жатқан жездесі келіп, халықты бағындыра алмай жатқан, халықты бағындыра алмағанын кімнен көретінін білмей жүрген жездесі келіп, Сәуіржанға тиісіпті «Сәуіржан сен әнді бұзасың, қосылып айтпай-ақ қой» деп, «айта алмайсың әнді» деп, сөйтсе Сәуіржан айтады дейді «сенің той басқарғаның сияқты ма?» деп. Қош келдің, Сәке! Қ: Рақмет!
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мынау енді біздің «Қышқыл мысқыл» бағдарламасы ауылдың айтқыштары, елдің айтқыштары ел ішінде болған жақсы әңгімелерден өрбіте отырсаңыз. Қ: Рақмет! Ал, енді мені бүгін арнайы қонақ қылып шақырғандарыңызға. Енді әзіл-күлкі витамин ғой, адам өміріне. Енді әзілдер көп. Енді соның бірінен бастайық. Енді мына менің, өзімнің туған шешем, Алтын деген кісінің өзі сондай бір әзілқой кісі. Бұрын сол ата-анамыздың біреуі тұратын кезде, ол кезде телефон жоқ, шығып кетесің ғой бір жаққа деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Сонымен ана кетіп бара жатып «қай жаққа бара жатсың?» дегенде, «бильярдқа бара жатырмын» дегенмін бір, кезінде бильярд көп ойнайтын кезіміз ғой. Сонымен мен кетіп қалғаннан кейін, үйге жігіттер мені іздеп келіп, шешемнен сұраған ғой «Сәуіржан қайда кетті?» деп, сонда бильярд дегенді ұмытып қалып «түрсетүнге кетті» деп айтады екен.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Үлкен кісі ғой. Қ: Иә, үлкен кісі. Сөйткен анамыздың мына тастемір деген жары руынан ғой. Біз деген самза, соның ішінде, ана менің туып өскен жерім Ақжігіт ауылында, Ақжігіт совхозында атақты мына Төлеш деген айтқыр нағашымыз өтті. Ж: Иә.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Ол кісі енді көп жыл ұстаздық етті, Мәди Бегенов атындағы мектепте. Соның завучы болған деген сияқты. Сол жаңағы он төртінші наурыз көрсететін кезде, түстің уақыты, киімін киіп, жұмысқа шығайын деп, үйден шығып бара жатса, екі келіні жаңағы көрісіп жатқан ғой. Сөйтсе жаңағы сәлемдесіп, сәлем салып болғаннан кейін, Дүкең айтатын көрінеді «е, мына Ұшық апаларың жұмыста енді, ол да мұғалім ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Мен енді үйден шығып бара жатырмын» депті де, «кейін келгенде апаларыңмен шәй ішесіңдер, келіп көрісесіңдер, амандасасыңдар» депті де, келіндердің қолындағы пакетке бір қарапты ғой. Екі келін сасып қалған екен. «Мына пакетті біздің үйге алып келе жатсыңдар ма?» деген. Ана екеуі сасқанынан «иә» деген ғой. «Онда маған бере қойың» деп, екі пакетті алыпты да, екі пакетті ауыстырып қолдарына қайтып беріпті «ал, жаңа жылдарың құтты болсын!» деп. «Бәрібір біздің үйге келгенде пакетті ауыстырасыңдар ғой» деп айтады дейді.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Иә, иә. Мына Қадыр Мырза Әлиев екеуміз марқұм, бір шапанды сыйға берген ғой біреу, соған ен салып, біреуге жауып жіберіпті. Екі-үш жылдан кейін сол шапан өзіне келіп тұр дейді айналып. Сол құсап мата болсын, жаңағы шапан болсын айналып жүре береді ғой. Мына сәлем ету туралы айтып қалдың ғой. Жаңағы енді, бір жерлерде «сәлем салу» дейді, жалпы Маңғыстауда сәлем ет… сәлемет ет деп жатады, келін сәлемет ет деп жатады. Мысалы, бет ашарда да бар ғой «ақ келін сәлем ет, сәлеметіңді әдемі ет» деп жатады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Мысалы, сәлем ету деп ойлаймын. Сол мына Қызан ауылында менің ағам тұрады, Нұрғали деген. Жалпы халық «Нұрша» дейді Қызанда. Әйелінің аты Гүлнафис. Сол Нұрша ағамның Көктесін деген әкемізбен, иманды болсын, көрші тұрды. Сол Көктесін әкеміздің үйі, ертеректе ғой енді. Бір овчарка ит алып келді, асырады. Біз енді ауылдың баласы құлағы салбыраған төбет пенен тазыдан басқа ит көрмеген. Қ: Иә.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Күн шыжып тұрғанда, қыс қақап тұрғанда барып соны тамашалаймыз орталыққа барып. Құлағы тұрады екен былай тіп-тіке болып тұрады екен, қасқырдікі сияқты екен деп. Сол тамашалаймыз. Сол ит жүріп-жүріп алжып әбден бері керек келгенде өлді. Сол әбден алжып қартайған шағында сол иттің Нұршадан біреу сұрапты «Нұреке осы сен Көктесін шалдың көршісісің ғой. Айтшы сол үйдің иті нешеге келді?” деп, сөйтсе Нұрша ағамыз айтады дейді «білмеймін, Гүлнафис сәлем етеді әйтеуір» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Мына Балғынбек ағамыз, алтын домбыраның иегері Балғынбек Имашев ағамыз бір құрдасының үйіне келіпті. Бір кішкентай баласы жүгіріп шығыпты. Содан құрдасының, кішкене р-ға тілі келмейтін құрласының үйіне барады. Баласы жүгіріп шығыпты, кішкентай баласы. Көтеріп алып, бетінен сүйіп «р деші» депті. Баланың тілі қара тастай «р» десе, Балғынбек айтады дейді «мә, тілің мамаңнан бұрын шығып кетіпті ғой» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Жаңағы сәлемет ететінді бір айтып жіберейік. Жалпы біздің мына, енді басқа жерлерде бар шығар. Маңғыстаудың келіндері қатты сәлем етеді ғой. Кез келген жағдайда.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Иә. Қ: Мысалы, біз тойда көп жүреміз. Тойларда да билеп жатып, кейбір келіндер сәлем салады. Ж: Билеп жүріп? Қ: Билеп жүріп, қайын ағалары келіп қалса, тарс етіп сәлем салады, билей береді. Ж: Сәлем айтады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Иә, сәлем етеді. Сосын бір сондай сәлем еткіш келін бар екен. Содан жаңағы көшеде пешеходтың үстінде өтіп келе жатпай ма. Содан машиналар келіп тоқтайды. Ана келін өтіп бара жатып, алдында жүре бергенде бір джиптің нөмірін танып қалған ғой. Сөйтсе қайын ағасы екен де. Пешеходтың үстінде сәлем еткен ғой. Сөйтсе ана қайын ағасы «пам-пам» деп айтады дейді. Анау бақытты бол деп айтқаны ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	К: Осы мына, жаңағы Нұрлан айтып кеткен әзіліңе орай, бір әзіл ойыма түсіп тұр. Нұрланның кешегі өмірден өткен әкесі Шоқан марқұм әзілқой, көңілді жүретін азамат еді. Екеуміздің де нағашымыз дәулеталы жары. Дәулет ағалармен қатты әзілдесеміз. Шаруада жүрген кезі Шоқанның марқұм. Содан бетонит ол кездегі құрастырмалы бетонит қой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Арасында жаңағы ара-жіткілердің алынып қалады. Малшылардың қауымы белгілі ғой. Соның ортасына мынандай тесік тұрады. Ж: Екі үйдің ортасында тесік қалады ғой?
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	К: Екі үйдің ортасында тесік қалады. Содан жаңағы бір нағашысы үлкендеу кісі, құлағы естімейді. Дәл сол тесікке құлағын төсеп ұйықтап жатады. Көп қонақтар отыр. Шоқан мына нағашымды қатырайын дейді да, ар жағынан барып, тесіктен барып ит болып үреді ғой. Сол кезде ана шал атып тұрып, «о, құлағым ашылып кетті, даладағы иттің дауысын естіп жатырмын» депті. Онда қасымдағы отырған «ай, Шоқан деген ит шығар» дейді.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	2 К: Иә, сол Шоқан енді бізге жиен болады, ар жағы кенжеге. Жатқан жері жайлы болсын. Ол кісінің әңгімелері ел ауызында ғой көп. Сол мына жаңағы Жусекең айтқан дәулеталылармен көп әзілдеседі. Ол кезде барлық… қой бағады ғой ол кезде. Сол қоңсы отырады. Бір жаңағы екі… үйдің екі жағында, екі басында. Сол ауылда Көбіков Киікбай деген кісімен қоныстасып оытрып, көрші отырыпты бойда. Ж: Нағашысы ғой?
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	2 К: Иә, нағашысы. Жаңағы иттен шығып кетіп жатыр ғой, овчаркадан. Сол кісінің де овчаркасы болды ғой. Ол да таңсық болды енді. Ол да көп жасап барып өлді енді. Жаңағы ит овчаркасы. Оның жаңағы аты Мусик. Жаңағы иттің аты… орыстан алып келген шығар. Сосын Мусик деп ауылдың бәрі. Сосын таңертең тұрып алып «Мусик, Мусик кә» деп шақырады дейді да, таңертең бәрі шыққанда жаңағы, бәрі малға шығады ғой таңертең. Содан Шоқан… фамилиясын біліп отырсыздар ғой Мусаев екенін.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Иә. 2 Қ: Шоқан ерегесіп кетіпті да, ауылға жем алып келген соң, су құюға келген водовозға мініп алып, орталыққа тартыпты Қызанға. Қызанға барып, көшеде қаңғып жүрген бір күшікті салып алып, ауылына алып келіп, таңертең жаңағы малға тағы шыққанда мына күшікті шақырып жатыр дейді «Кубик, Кубик». Ж: Көбік деген нағашыларымыз ғой иә.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	2 К: Реванш иә. Сосын ауылдан жаңағы мектеп жайында, ұстаз жайында айтып жатырмыз ғой енді. Ол Балта дейтін ағамыз болған. Ағамыз бар әзілқой, тапқыр сол кісі жаңағы… ол кезде қой ауылда интернатта жатып оқиды Қызанда. Сол кездің бір ағайын, ағасы мына қазақ әдебиетінен береді. Содан Балта кішкене, тілді адамдарда кішкене нелеу болады мына сабақта жыбырлап отырмайды. Содан анау ағасы рулас, содан ұрсып «сен отыр, тыныш отыр, мен сенен бірнеше көйлек бұрын тоздырғанмын» жаңағыдай жекірген ғой. Сол кезде Балта айтты дейді «әй, аға күтіп кимеген өзіңнен көр».
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мына Балта ағамыздың әңгімелері көп енді. Біраз әңгімелері бар. Мынау, енді Маңғыстауда сауынға тнйе сауады ғой енді. Мысалы, бір жерде сиыр саууы мүмкін, бір жерде ешкі саууы мүмкін шәйға. Бізде сауын түйе ғой енді. Бес-алты жігіт әңгіме айтып тұрса, сол Ақшымырау ауылында. Бір топты жарып, бір жігіт кіріпті. «Боталы түйеге жекпе-жек шығатын адам бар ма?» деп. Боталы түйе тігіпті да, бірге-бір төбелесесің, жеңілсең боталы түйеңді бересің деп. «Боталы түйеге жекпе-жек шығатындар бар ма?» дегенде, Балта ағамыз айтыпты ғой «қасқаның баласы-ау, үш те екі айналайынмен қалайын деп тұрсың ғой» деп. Мені… менімен төбелесесің, сауын тебіңнен айырыласың, сосын майлылығы үш те екі дүкеннің сүтін ішесің ғой деген әңгіме ғой енді.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Біздің мына Сандыда айтқыштар көп қой. Ел аузынан естіген енді, көрген кісілеріміз де бар. Жаңағы Төлеш нағашымызды да көрдік. Сол бетте Мәди Бегенов атындағы мектепте оқыдық қой. Біздің жаңағы Санды… Саңақұл деген ағамыз бар. Ана құмды жақта тұратын. Арасында енді ауыл орталығына келеді ғой. Содан шаруаларын бітіріп болғаннан кейін үйіндегі келіншегі, енді кемпірі деп айтамыз ғой. «Базарға кіріп шығайық» деп айтады ғой. Енді әйелдердің базарға кіргеннен кейін белгілі ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Иә, шығып болмайды. Қ: Шығып болмайтын. Сонымен жаңағы жеңгеміз кіріп кеткен. Мына кісі былай күтеді, былай күтеді. Ең соңында шыдай алмай машинадан шығып, темекісін шегіп тұрса, бір таныс бала базардан жүгіріп шығып келе жатқан ғой. «Өй, бала, мынада кел» деп шақырып алған ғой. «—Амансың ба? —Аманмын. —Не хабар? —Ой, аманмын.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қайдан келе жатсың? Мынау… мынаның ішінен шығып келе жатсың ба?» депті. «Иә, мынаның ішінен шығып келе жатырмын» десе, Санақұлақ ағамыз айтады дейді «ішінде бір өліп жатқан әйел көрген жоқсың ба?» деп. Ж: Тірі болса шығатын еді деген ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Жаңағы Көмекбайдың да әзілдері көп қой енді. Ол кісі де аңыз болып қалған кісі. Жаңағы ана Сарға деген жерде баласы тұрады. Жаңағылар айырым балалармен қыдырып жүре береді ғой. Ауылдың шалдарымен Сарғаның мектебінің қасынан өтіп келе жатса, бір мектептің балалары жүгіріп келіп, жаңағы Көмекеңе айтатын көрінеді «ата, сіздің балаңыз екі алды» деп, сөйтсе жаңағы баласына ұрыспай, Көмекең айтады дейді «әйтеуір үйге бос қайтпаса болды ғой» деп. Бірдеме алу керек қой деген ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	3 К: Көмекенің несі бар ғой, тағы бір әңгімесі. Енді бір адамдар болады ғой бір, ішіп алғандар әркім өзінің әртүрлі бағытта ұстайды ғой. Төбелес шығарады. Ж: Әркімнің әртүрлі қылығы болады ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	3 К: Иә, қылығы болады. Жаңағы бір жігіт ішіп алса болды, жылап-жылап ұйықтап қалатын көрінеді. Қырыққа келген жігіт, ит перісі ғой сыртынан қарағанда. Жылап-жылап ұйықтап қалған ғой. Бір кезде Көмекең қарап айтады дейді «біздің бала шала ұйқы болып, жылап отыр екен ғой» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мектеп дегеннен шығады. Жаңағы Балта деген ағамыз бен Оңайбек деген ағамыз екеуі а деген әріп сияқты столбылар болады ғой. Соған бала кезде өрмелеп шығып жүретін едік қой. Сол мына Балта кішкене шымырлау, бұлшық еті ойнақылау, Оңайбек ағамыз кішкене толықтау, қарындылау. Оңайбек шыға алмайды, Балта столбының басына шығып кетеді. Содан Балта басына шығады да, жан-жаққа қарайды «о, дүниенің бәрін көріп тұрмын, дүниенің бәрін көріп тұрмын» деп, ана шыға алмай қалған Оңайбек құрдасының ішін күйдіріп, көзін қыздырып.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Сөйтіп тұрғанда Тиеберсін Нұрмұқан деген почты шал келіп қалады ғой. Почты жасайды, почты шал дейді. Содан Оңайбек бұрышты айналып қашып кетеді. Анау төбенің басынан түсемін деп жүргенде столбының басынан, Балта ұсталып қалады да, екі-үш шапалағын жейді. Сосын ертесі күні мектепке келеді. Сабаққа келгенде Оңайбекті қылқындырады ғой «кеше Нұрмұқан келеді деп неге айтпай қашып кетесің?» деп, сөйтсе Оңайбек айтады дейді «дүниенің бәрін көргенде, Нұрмұқанды көрмей қалдың ба?» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Мынау марқұм Жаңбырбай Бейсен деген әкеміз болды. Мынау потрать союзды басқарған, тұтынушылар одағын басқарған. Енді біреу шәй сұрап барады, біреу май сұрап барады, біреу кілем сұрап барады. Бір күні бір кісі келген ғой, бір нәрсе сұрап, бір зат сұрап. Содан пәленінші кабинетте пәлен деген әйел бар. Соған мен жіберді деп бара ғой депті.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Содан ана кісі, жаңағы кабинетке барса, долы қатын отыр екен. Айтып бастайды көгергенін, құспасын құсып, ит терісін басына қаптатып жібереді ғой жаңағы кісінің. Содан қайтып келіпті «Бейсеке сен мені кімге жібергенсің? Барсам бір долы қатын отыр екен көгеріп. Айтпасты айтып, құспасты құсып, бетіме сиіп жіберді ғой» деп. Сонда Бейсен көкеміз айтыпты ғой «әй, шырағым, оған ренжіме, ренжіп не қыласың, ол әуелі жерге симейтін адам» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Сандықұлда ардагер шопан, менің кәрі нағашым бар. Ауданбай Бейсенбай деген кісі, бүкіл ел таниды, ел біледі. Сол кісінің Қыдырхан деген баласы бар. Ол да бір айтқыш. Әуелі жаратылысында алтындар үлкен болмайды ғой. Алтын жер кішкентай да жаратылысында. Ж: Мен сияқты болды ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Иә. Сенен де кішкентай деп айтайыншы. Солай көктемнің кезі, мал төлдеп жатқан уақыт. Қыдырхан нағашымыз қой кезектен келген. Келсе жаңағы бір саулық қой, жалқы туған ғой. Бейсекең нағашымыз сұрап жатыр дейді «ей, мына қой деген жыл сайын егіз туатын еді ғой, қанша жылдан бері, мынау жалқы тууы мүмкін емес биыл» деп тұр, « жоқ,сол енді жалқы туды, жалқы туды» деп, «қалай жалқы туады, осы құтақандай, егер жалқы туатын болса, қозысы ірі болу керек» деп. Сол шыдай алмай кеткен Қызекең айтыпты дейді «онда менің егізім қайда?» деп. Ол кезде өзі кішкентай ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Иә, мынау енді кішкентай туралы басталып жатыр ғой әңгіме. Менен де кішкентай болса, онда қандай болғаны. Мына марқұм Қызанда, біздің ауылда Жасталап деген ағам болды, иманды болсын! Қатты айтқыр жігіт, мынау Қазақстан барысына шығатын жігіттер сияқты, тұлғалы, еңселі, иықты. Сол жұмыста жүргенде бір шалмен жаңағы сөзге келіп қалады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Содан Жасталап ағамыз барып жөнін айтса, ана шал қоймайды дейді. Содан жөнін айтып кетіп бара жатса, артынан қалмай күңкілдеп кетіп бара жатыр дейді. Осы шал кішкентай шал дейді. Жасталап енді алып жігіт қой. Енді айтса түсінбейді, түсіндіріп айтса, ұрайын десе дардай шалды ұратын жер жоқ. Шалды ұрмайды, біріншіден. Екіншіден, шынашақтай шалдың қай жерін ұрады. Ашуланып кетіп айтты дейді ғой «өзің бір желкеңнен тесіп кілт ете қалатын шал екенсің» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Нұрлан енді мына көрермендердің арасында да ауылдың жігіттері ғой көбі. Осы мына Таушық дегенде жерде Әлім деген айтқыш кісі өткен дейді. Енді мында Таушықтың жігіттері болса, сол кісінің бір әзілдерін айта отырсаңыздар.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	4 К: Енді біз енді Әлім ағамызды көріп қалдық шет жағын енді. Бірақ енді өз аузынан естіген жоқпыз. Халықтың, елдің құлағындағы әңгіме ғой. Бір күні мынау Аманның қасына шетпенің газелі жүреді ғой. Ол уақытта үш жүз теңге, екі жүз теңге. Соны тек Әлім ағамыз жайғасқаннан кейін бір Таушықтың айтқышы келді, Таушықтың айтқышы келді деп. Әне-міне дегенше Қошанай ағамыз келіп қалады ғой. Сосын енді екі айтқыш жиналып қалды. Екеуі қазір бірдеңені айтатын шығар деп. Содан Қошанай ағамыз былай қарап, былай қарап «әй, Әлімжан қалай амансыңдар ма? Таушықта теңіз өртеніп жатқаны көрінеді» деген ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Содан Әлім ағамыз үндемей тұрып, тұрып, тұрып «бәсе мен кетіп бара жатқанда, жұрттың бәрі күйген балық жеп жүр» деп. Сол құсап мына Әлім ағамыз да енді бір алпыс үштің жігіттері болып, азғантай ұрттап қойып, азанда таң атпай үйіне жетпей қалады ғой. Содан жұрттың бәрі қой шығарып бара жатады. Содан Тұрған деген шешеміз «әй, Әлімжан-ай, жұрттың бәрі қой шығарып барады, мына үйіне жете алмай қалыпты ғой. Тұр-тұр неде болса, ұят болады» деп, сөйтіп жаңағы Әлім ағамыз үстін қағып жіберіп, ұйқысы қанған «айттым ғой үйді осы жерден салу керек» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	5 К: Жаңағы теңіз өртенеді дегеннен шығады. Бірде мына, алдыңғы жылы Ақтауға Мейірбек Сұлтанхан деген досым келді. Қызылорданың жігіті, Астанада тұратын айтулы айтыскер. Каспийді көрсетіп, мәз болып жүр Каспийді көріп, суға түсіп. Содан қоймайды «Каспийдің суын ішуге бола ма? Каспийдің суын ішуге бола ма?» деп. Қасымда Шынжырбек деген ағам бар еді. Сол айтады «жүзе алмасаң ішесің ғой» деп. Каспий дегеннен шығады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ертеректе Оралдың бір жігіті Алматыда жүріп ақшасы бітіп қалып, каспи банк жоқ қой, жібере қоятын. Қадыр Мырза Әлидің үйіне барыпты. Ол кезде гонорары көп, мықты. Қадыр да біліп қалған ғой қарыз сұрайды деп келіп тұрғанын. «Ассалаумағалейкүм аға, жағдайыңыз қалай?» десе, Қадыр айтады дейді «жағдай біреуге қарыз бермегенмен, өзіміз қарыз сұрамайтын жағдайдамыз» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мынау енді, мына жаңағы Алтынбектің туған-тумалас түгел айтқыр ғой. Бақытжан деген нағашымыз бар. Жеңісбаев Бақытжан деген. Мына екі мың он төртінші жылы Маңғыстау жалпы шөлейт мекен. Екі мың он төртінші жылы қуаңшылық болып, жалпы мал қырылды ғой. Осы Маңғыстауда. Екі мың он бесте жер от болды. От болғанда салап болды ғой, енді өздерің білесіңдер. Содан машинаменен жылқы қарап келе жатыр дейді. Шөптің үстіменен, кәдімгі көк шалғынға машинаның ізі тнсіп келе жатыр дейді. Жайқалып тұр жер. Сонда Бақытжан айтады дейді «о, биылғы туған құлындар ойлайтын шығар, жер постоянно осындай деп» дейді.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Төлеш деген нағашымның әзілі есіме түсіп кетіп отыр. Айттым ғой ол кісі, сол мектепте біз көрген кезде завуч болды ол кісі. Сол баяғы «Проста Мария» қай жылдары басталып еді? Ана кино болды ғой. Тоқсаныншы жылдары иә сол «Проста Мария» деген кино басталған уақыты. Сол жаңағы Төкеңнің мектепте учительскийдің ішінде өзі қалып қойған, қалған мұғалімдер сабақтарына кетеді ғой. Ана кісі жаңағы «Проста Марияны» көріп қалып қойған. Сонымен жаңағы перемена уақытында келіп мұғалімдер сұрап жатыр дейді да «ағай, ағай жаңағы киноның арты немен бітті?» деп. Сол кезде рекламалардың, жарнамалардың шығып жатқан кезі ғой. Төкең айтады дейді «киноның арты холодильник, морозильник, стиральная машинамен бітті» деп. Жаңағы жарнамасын айтып.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мынау енді жақсы әңгіме болып жатыр, жақсы сұхбат болып жатыр. Бір адамның бір адамға әңгімелері телініп кетіп жатады. Жаңағы Шынжырбек деген ағасының әңгімесін мен айтты деп шығарып, мен енді речпубликалық ақындарға… мысалы, біреу айтыпты, анау айтыпты, мынау айтыпты деп айтып берсең, ол кісілер ол адамдардың атын ұмытып қалады да, ең соңында Нұрлан айтты болып шығады. Сосын, мысалы, немесе Қошанай айтты деп шығады, мысалы.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Иә. Ж: Бүгін әңгіме өрбіп жатыр. Ары қарай жалғастырып, мына ортада отырған… 6 К: Мына Сәке енді Қырдың азаматысыз ғой. Менде Сайөтесте мына, ауылда жалпы теңеулер, адамның аттарын әртүрлі қылып айтады ғой енді. Сайөтес ауылында да түрлі ат бар. Жаңағы Қайрат деген жігіт болып еді. Таза құлағының мүкісі бар, аппарат тағып жүрсе, соған MP3 Қайрат дейді, сондай-сондай бір.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Сары Ертай деген жігіт болды. Ауылда врач болып ешкім келмейді, ауылда. Бір Өзбекстаннан врач семья келіп ауылдың дәрігерлік жағын қамтамасыз етіп. Жаңағы келген врач келген адамға, емделіп келген адамға көк шәй іш, көк шәй іш , тісі ауырса да көк шәй іш, давление түссе де, көтерілсе де көк шәй іш, біреудің итінің… біреудің баласының қауып алса да, соған ана көк шәй бер, қалғанын жарасының үстіне қой деп. Сол Ертай бір күні ауылға таң атпай кіріп келіп, жаңағы дәрі… амбулаторияға кіріп келе жатып «ассалаумағалейкүмдер, шәйхана деген бар екен» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Мына Атырауда Аққыстау Шапаев деген жерде менің апам тұрады да, сол ауылда да бір әзілқой айтқыш семья бар екен. Сол жаңағы үйдің баласы шәй ішіп отырып, әкесіне айтады дейді «әке үйдің айналасына гүл егейік» депті да, сонда жаңағы әкесі айтатын көрінеді «е, қай жақтың гүлі, анау қорадаға боздап тұрған ботаға су құймайсың, үндемей тұрған гүлге су құятын бе едің?» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Мынау енді жаңағы ауылда баяғыда жағдай болмады ғой, бұрындары. Қазір енді еңселі-еңселі қызыл, көк, жасыл шатырлы үйлер, зәулім-зәулім салынып жатыр, бір-бір жол таңдамайтын көлікпен жүреді. Баяғыда енді жағдай болған жоқ. Қошанай ағамыз жазды күні бір үйге шәй ішуге келсе, енді Маңғыстауда секер дейді, бір жерлерде шекер дейді, бір жерлерде құм шекер дейді. Келіп шәй ішейін деп жатса, жаңағы құм секер дейді ғой енді, песок секер дейді. Соның бетіне қара шыбын қаптап тұр екен. Қасығын алып секерді алғанда, шыбынның бәрі ұшып кеткен. Алып жіберіп, шәйіне салып араластырып жатса, қара шыбын қайтадан секердің бетін жауып тастапты. Сонда Қошанай ағамыз айтады дейді «с-с-секер са-салсаң, қа-қақпағы ке-кетіп қалған екен» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Сосын мына Бейнеуде мына ауылында болды деп естідім. Бір шал күзді күні шығып бара жатса, кемпіріне ескерту жасапты. Кемпірі олақтау, қолынан іс келмейтін адам болса керек. «Мына мен кетіп бара жатырмын», таңертең шығып бара жатып айтқан «кетіп бара жатырмын, кешке мына тайлаққа жабу тігіп, жайып қоятын бол, жабу тігіп жаппайтын болсаң, ісіңді майшаммен қараймын» деп шығып кетеді. Кешке келсе, тайлаққа жабу жауып… жауып қойған дейді тігіп. Бірақ енді олпы-солпы, қиқы-жиқы, қисық-қисық тігіп қойған дейді. Енді қолынан келгені ғой олақ адамның. Сосын үйге келіп жіберіп, шал шәй ішіп отырып айтады дейді «кемпір жабуды келістірген екенсің, тайлақтың қисықтығы болмаса» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Сосын мына, кім, Соғысбай нағашымыз өтті, иманды болсын енді! Ол да қатты айтқыр. Ол осы шопыр болған, Қызан жағында. Сол бастығымен ауыл аралап жүреді ғой. Ана ауылға барады шөп апарады, мына ауылға су тасиды. Сөйтіп бір ауылға келеді, келсе, шәй ішуге келсе, келін секер қоюды ұмытып кеткен дастарханға. Содан бастығымен Соғысбай бір-біріне қарап, шәй іше алмайды ғой енді. Жазды күні сонда Соғысбай айтыпты ғой «не бетіме тесіліп қарай бересің, бетімнен секер шығып келе жатыр ма?» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Иә, ана Көмекбайдың… ата ақсақалымыздың әңгімелері көп қой. Сол жаңағы бірде кемпірі қайтыс болғаннан кейін, жаңағы адам өлгені туралы, жаңағы документ жинайды ғой. Ж: Иә.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Сол жаңағы Тұрша ауылының әкімінің шоферы документ жинап, ауданға апарып тапсырып, қайтып келгеннен кейін жаңағы Көмекең сұрайды «менің кемпірімнің удостоверениесі қайда?» деп, «е, құрысын, оны не қыласың кемпірің өліп қалған жоқ па?» десе, Көмекең айтады дейді «ана Бесқала жақта документі жоқ бір кемпір бар деп еді. Соған алып берейін деп едім».
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	3 К: Мына Қошанай… Қошанай ағам бірде бір жігіт зонадан шығып келген ба соны удостоверениені новыйдан шығарамын деп кетіп бара жатқан ғой. «Қайда барасың?» депті, «сондай жаңадан удостоверение шығарайын деп кетіп бара жатырмын» депті ана жігіт. «Сен қолыңа жазып алсай туған жылыңды, саған удостоверение не керек?» депті.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Сәл Көмекбай ақсақалды айтып жатырмыз енді. Бірақ сол кісінің де әзілдерінен де айтып кетейік. Жаңағы Көмекең, жаңағы Қырда мал бағып жүріп, Санның қырында да, жаңағы ауылды бір, көрші ауылда бір келіншек толғатып, енді ауыр толғақ болған ғой. Содан жаңағы вертолет шақыртқан. Сосын жаңағы вертолеттің нелері білмейді, таба алмайды. Содан жаңағы қой бағып жүрген Көмекеңнің қасына келіп қонады дейді ғой. Содан Көмекең атпен шауып барып сұрайды «әй, не қып жүрсіңдер? Осындай-осындай бір келіншек толғатып жатыр екен. Соған келе жатыр едік.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Бізге жол көрсетіп жібермейсіз ба?» деп, «жарайды» деп атын бекітіп тұсап, вертолетке мініп алыпты. Содан аспанға көтерілген бойдан өзінің үйінің көршісін көрсетіпті, жақын жерде «мына үй» деп. Сосын ананың ішіндегілер тасталқан болған ғой. «Аға, не қып, не істеп жүрсіз. Бір көтерілгеннің өзінде елу литр… аға солярка жағамыз. Қарайған не кетіп жатыр» деп. Ж: Шығын.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: «Шығын кетіп жатыр» деп. Сөйтсе жаңағы Көмекең спокойно тұрып айтады дейді «балалары-ай, мен өмірі вертолетке мініп көрмегенмін проста, мініп көрейін деп едім» деп.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Ал енді үй болған соң, иә, иә соған келіп жатырмын. Үй болған соң, жанұя болған соң, ыдыс-аяқ сылдырламай тұрмайды дейді ғой. Біреу әйелін сабайды, біреу боқтайды, біреу ұрсады әртүрлі. Менің әжемде бар мына Нұрланжан әжем дегеннен шығады. Менің әжем сексен үш жаста, ол да айтқыр. Бір күні айтып отыр «жалпы әйелді боқтайды деген дұрыс емес, әйелді боқтауға болмайды, әйелді боқтамаңдар» деп. «Әйелдеріңді боқтамаңдар» деп. «Неге боқтауға болмайды?» десем, әжем айтады «меніңде бес-алты күйеу балам бар, ендігі дымым қалмаған шығар» деп. Өзім мынау енді қазақта оның ішінде Маңғыстауда келін мен қайын ағаның арақашықтығы болады.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қайын… келін мен атаның арақашықтығы болады өзі. Қол алысып көріспейді мысалы. Орысша айтқанда дистанция сақтап жүреді ғой. Сол мына ырым бар екен. Босана алмай жатқан әйелдің, толғақ қысып тұрған әйелдің белін қайын ағасы немесе қайын атасы ұстаса, жеңіл босанады деген. Сол бір әйелін енді, ол кезде әйел ғой, қазір кемпір. Бір кісі босана алмай қиналып тұрған ғой, қиналып жатқан. Содан Ақшым роддом… нағашыма біреу келіп айтқан ғой. «Ана келінің белін ұстасаңшы, оңай босансын» деп. Енді болмайды ғой шалдардың салты-дәстүрі келіннің белін ұстауға, «қой шырағым, ол жақта адам қалып қойды дегенді естімегенмін» деп айтады дейді.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	3 К: Халық ақыны болды ғой ол кезде Бейнеуде өзің жақсы білесің. Соған біреу енді редакцияда отырады, жай отырмайды, қысыраң әңгіме көп болады ғой редакцияда. Мына карто… жұмыртқаны картошкаға қуырып қосса дейтін витамині күшті екен депті. Осы Қайыртілеу айтыпты «жеке-жеке қуырса, адамды қырып тастай ма екен?» деп айтыпты.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Қ: Енді мына тоқсан үшінші жылы өнер колледжіне түстік қой. Енді ол кезде көбі орысша болды, қалада орысша болды, мұғалімдерде орысша. Колледждің артында «колледж искусств» деп жазып қояды ғой. Сол жаңағы менімен бірге оқыған жігіт екеуміз ауылдан келген кезде такси ұстайсың ғой. Такси тоқтатып тұрмыз ғой, жолдың бойында, сонымен такси орыс екен. Келіп тоқтай кетті. Ана қасымдағы жігітке айтамын ғой «барып айт» деп, сөйтсем ана қасымдағы жігіт жүгіріп барып, таксистке айтады да, анау «куда?» десе, «искусственный колледж» депті. Анау таңғалып «разве есть такой?» дейді да. «Есть, есть» деп қояды. Анау «колледж искуссв» дегенді айтып жүрген түрі ғой.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ж: Ауылдан келгенде түрлі қызық болады ғой. Бір жігіт қалаға келіпті да, қалада тұратын сыныптас, құрдасына соғады. Телефон шалады да «мені алып кетші» дейді. «Қай микрорайондасың?» десе, «білмеймін» дейді. «Қай домдасың?» десе, «білмеймін» дейді. «Тез келіп алып кетші» деп қоймайды дейді. «Енді қасыңда қандай жазу бар?» десе, «мы открылись» деген жазу бар, сол жерден келіп алып кете қойшы» депті.
Сәуіржан Құдайберген	▶	–	–	Ал, құрметті Сәке алтын уақытыңды бөліп келгеніңе үлкен рақмет! Шығармашылық табыс тілеймін! Құрметті көрермендер келесі эфирде жолыққанша, аман-сау болыңыздар!
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Енді негізінен, жаңағы 225 дегенде бұл қазақи аудандарымыз, қазақтар мол орналасқан аудандар, Уәлиханов аудандарында, сол себептен саны да көбейіп тұр. Мысалы Мамлют ауданына келетін болсақ, 37 село бар, соның қазақ тілінде, қазақша атауы бар тек қана 5 селомыз бар. Сондықтан бұл біздің алдымызда тұрған үлкен мәселелеріміз, бұл мәселелерді қазақи атауды алдымызға жоспар қоя отыра бұның біз деректік, архивтік, ғылыми негіздерін іздейміз. Сол айтып кеткен көне тарихымызды қопара отыра, бұл архивтегі құжаттарды көтере отыра, біз осы елді мекендердің ертеден, ХІХ ғасырдағы, ХХ ғасырдың басындағы, атаулары қазақи болғанын көріп тұрмыз. Оған негіз болатын мынау өзіміздің архивтегі құжаттар, сонымен бірге шетелде әсіресе Ресей архивтерінде, Омбы архивінде, Орынбор, Москва, Санкт-Петербург архивтеріндегі деректер негіз бола алады.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Сонымен бірге Ресей мемлекеті Ақмола облысы бойынша «Памятные книжки» деген кітаптар, шығарып отырған. 1887 жылдан бастап бізде кітаптар бар. Сонда одан кейін ХХ ғасырда, 1911-13 жылдарда шығарған кітаптарда осы елді мекендердің қазақ тілді атаулары бар. Ал енді тағы да бір үлкен құжат боп саналады бұл құжат, біздің негізгі осы атаулардың өзгеруіне және де тарихи әділеттіліктің орнауына себепкер болатын. Бұл - жерді орналастыру және егін шаруашылығының бас басқармасы шығарған 1901 жылғы басылым. Ол басылым Санкт-Петербургте 1908 жылы қайтадан басып шығарылған екен, осында қазақтың елді мекендерінің атауларын көрсете отырып кейінгіде бұл жерге келімсектердің, переселенец деп айтамыз, солардың орналасуына байланысты участоктардың, селолардың атауын өзгерткені жөнінде үлкен сондай, үлкен шығарма. Сол да біздің осы архивтік құжаттардың, жаңағындай елді мекендердің атауларының қайтадан қалпына келтірудің негізі болып саналады.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Иә рахмет, түсінікті. Енді сіз, Сәуле Зейноллақызы, сіз бірнеше жылдан бері осы облыстық ономастикалық комиссияның құрамында осы үлкен-үлкен мәселелерді шешуге атсалысып келесіз. Осы енді өткен жылы облысымызда неше көшенің аты өзгерді? Жалпы біз статистикамен қарай отыратын болсақ шын мәнінде, өте жақсы, өз деңгейінде жиі жасап жатқан бұл көшелердің атауларының өзгеруі. Біз қаладағы құжаттарды қарастырып отырсақ оған негіз болатын ресми құжаттар баршылық, ал аудандарға келетін болсақ, аудандардың көшелерінің атаулары сол өздерінің жергілікті органдарда ресми түрде бекітілмеген екен, соған байланысты кеңес дәуірінде түрлі себептермен ресми емес белгіленген көшелердің атаулары өзгертіліп, ономастикалық комиссияның қарауында болып, соған келісім жасалды. Соның ішінде 2020 жылы 129 көше атауы өзгерген болатын, 2021 жылы 124 көшенің атауы өзгерді, ал осы өткен жылы 121, жалпы саны 374 осындай көшелердің атаулары өзгерді.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Сонымен бірге басқа да нысандарға, мысалы мектептерге ұлы тұлғаларымыздың есімдерін беру жұмыстары да осымен жүріп жатыр, бұл да бір үлкен жұмыстың бір бөлігі болып снаалады. Бірінші сұрағыңызға тағы да бір қосымша айтқым келіп тұр, бұл мысалы Саумалкөл. Бүгінгі Саумалкөл селосының, ауылының тарихына келетін болсақ ертеден осындай өзінің табиғи жағдайына байланысты сондай атау болған екен Саумалкөл деп. Осы Ресейдің жаңағы жоғарыда айтып кеткен құжаттарында тұр. Одан кейін ХІХ ғасырда 1861 жылғы крепостнойлық право жойылғаннан кейін осында көшіп қонушылар келген болатын, бізге сол 60-жылдардың аяғында көшіп келгендердің ішінде осы жерге келіп өздерінің селосын Кривоозерное деп атайды, ал кейініректе, совет өкіметі орнағаннан кейін Кривоозерноены өзгертіп, оны белгілі бір революционер, бірақ біздің солтүстік өңіріне ешқандай қатысы жоқ Володаров атауына өзгерткен болатын.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Енді Володаров атауын біз тәуелсіздік жылдары қайтадан өзінің тарихи негізіне негіздеп, сол Саумалкөл тарихи атауына қайтадан оралып, осындай атау берілген болатын. Сондай бір селоны жақын арада бір жұмыстар жүргізіліп жатыр, соған байланысты мысалы Тайынша ауданындағы Чкалов селосы бойынша айтатын болсақ, сол елді мекенде біз 1919 жылдың картасын қарап отырсақ ол елді мекенде ол жердің атауы Жанмырза деген, Алакөл деген өте әдемі табиғатына байланысты, жерлерді қойған және Жанмырза бір тұлға тарихи, соның атауымен қойған. Ал 1930-жылдары біздің солтүстік өңірге көптеп күштеп қоныс аударушылар келген болатын, бірінші кулактар, 1936 жылдары поляктар. Сонда осы жердің атауын Блюфер селосы деп негіздеп, қоныс аударушыларды осы жерге қоныстандырған екен.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Ал 1934 жылы Чкалов, керемет атақты ұшқыш, Америкаға ұшып барған иә, соның атауымен, осы селоның Блюфердің атауын өзгертіп, Чкалова деп атауын қойған екен. Сондықтан да бұны да біз ғылыми түрде карталарды зерттей отыра оның ертедегі атауы болғанын дәлелдеп тұрмыз, енді осы селоның да атауында өзгерістер болады ғой деген өзіміз ойымыз бар. Алдағы уақытта дейсіз ғой. Алдағы уақытта. Иә, ал енді Сәуле Зейноллақызы, аудандарда қандай жалпы жұмыстар жүргізіліп жатыр қазіргі таңда?
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Аудандарда, әрбір ауданның өзінің ономастикалық жұмыс топтары болады, сол жұмыс топтарына жергілікті органдардан, әкімдіктерден сұранымдар келіп, соған байланысты сұрақтар туындап, көшелердің атауы немесе елді мекеннің атауын қайтадан қалпына келтіру бойынша сұрақтар туады. Өткен жылы арнайы мына қазақ тілі, Солтүстік Қазақстан облысының қазақ тілі қоғамының ұсынысымен біз өзіміз, ономастикалық комиссияның мүшелері, елді мекендерге барып, оның тарихын түсіндіріп айтып, не себептен, бұл ескірген елді мекендердің атаулары өзгеруі қажет екенін түсіндіріп халыққа айттық, бір бөлігі түсінген сияқты, енді бір бөлігіне басқа да жұмыстарды жүргізу қажет.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Осыған байланысты біз осы архив құжаттарының негізінде, 2007 жылы Солтүстік Қазақстан облысының әкімшілік аймақтық бөлінісін орыс тілінде шығарған болатынбыз, 2017 жылы осы кітапты қайтадан анықтамалықты қайтадан өңдеп, қосып, екі тілде ресми құжаттардың негізінде, яғни қай уақытта ол елді мекен Солтүстік Қазақстан облысының құрамында болды, қай уақытта оның өзгерістерге ұшырады, соның барлығы ресми, яғни үкімет органдарының мемлекеттік осы жергілікті органдарының шешімдерінің негізінде осындай басылым шығарып дайындадық және де осындай үлкен шараларда елді мекендердің тарихына байланысты үлкен конференциялар, кездесулер, көрмелер ұйымдастырудамыз.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Иә, түсіндіру жұмыстарын жүргізіп дейсіз ғой. Иә, түсіндіру жұмыстарын жүргізіп. Енді жалпы қала көшелерінің тарихын жинақтау бойынша архивте қандай жұмыстар атқарылып жатыр? Шын мәнінде, біздің енді өзіміздің жақсы, сүйікті қаламыз, тарихын ертеден алады. Бұл, негізінен бекініс салынды 1752 жылы десек те, бұл қазақтың байырғы жері екені, Қызылжар жері екенін алдында ХХ ғасырдың 20-30 жылдары, одан кейін 50-жылдарында Сәбит Мұқанов айтып кеткен болатын. Енді соны біз Омбының, Ресей архивтерінен, осы елді мекеннің Қызылжар екенін дәлелдейтін және де осы жерге қоныстануға әскери органдардан сұраным шалған қоныстанушылардың өтініштері бар құжаттарды алып отырмыз, сонда осы жерді Қызылжар өңірі деп атаған екен. Енді 1925 жылы кеңестер орнағаннан кейін бұл Петропавл қаласының да атын өзгерту жөнінде шешім қабылдап, осы жергілікті орган Петропавл қаласын Қызылжар деп атауын қалпына келтірген.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Бір жылдай болып қалпына келтіріп, қаланың атауы Қызылжар болғанын біз бүгінгі күндері айтып жүрміз деректеріміз бар деп. Ал енді осы документтерді қадағалай отыра біз сол ХІХ ғасырдың өзінде, 1950-60 жылдары, осы жерде көшелердің атаулары болған, кейбір көшелерге нөмірлер берген екен, сондай болғанын көріп тұрмыз. Сол ХІХ аяғы ХХ ғасырда бір сақталып қалған, бүгінге дейін сақталған Пушкин көшесі, ал енді көшелердің ресми түрде кеңестер дәуірінде,бірінші аталуына біз 100 жыл толуына байланысты 2020 жылы мынандай өте әдемі анықтамалық жасадық «Қала көшелері, тарихи, мәдени ақпараттық код» деген.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Яғни осында 300-ден астам көшелердің атаулары, ол атаулар кімге байланысты аталды, кімнің есімімен қойылды, қай уақытта болды және осы жергілікті органдардың кезінде қалалық кеңестің, одан кейін қалалық әкімшіліктің, одан кейін қалалық әкімдіктің, яғни Петропавл қаласының солардың шешімдерімен қандай өзгерістер болғанын, біз осы қала көшелерінің осы басылымға енгізіп қойдық. Өте таптырмайтын басылым деп ойлаймыз және революцияға дейінгі көшелердің атаулары да осында көрсетілген, яғни кеңестер дәуірінде ол қашан өзгергені жөнінде. Тәуелсіздік жылдарына келетін болсақ, осы тәуелсіздік жылдары 1992-ден бастан біздің 2019 жылды қоса есептегенде 58 көшеміздің атауы өзгеріп немесе жаңадан атау берілген екен.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Соның ішінде мысалы, 2017 жылы 4 көше болатын болса, 2019 жылы бір көшені білесіздер, Мир көшесінің Назарбаев көшесі деп аталғанын, ал ең көп аталған жылдары бұл 2008 жылдары. Өте көп жаңа ықшамаудандардың пайда болуына байланысты соларды да, көшелердің атаулары берілген болатын. Міне осындай бұл көшелердің, қай біздің Петропавл көшелерінің атауларының өзгеруіне байланысты ерекшеліктері осындай, басылымдарымыз бар. Иә, ал енді бүгінгі таңда мына Петропавл қаласы көшелерінің елімізге танымал тұлғалар бар ғой, солардың есімдері берілгені дұрыс деп ойлайсыз ба?
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Міндетті түрде. Жалпы мемлекеттік ономастикалық комиссияның шешімімен түрлі, кез-келген адамзаттың, адамдардың есімдерін немесе орынсыз, идеологиялық тұрғыдан сәйкес келмейтін есімдерді бермеу үшін олар 400 есімді Қазақстан бойынша енгізіп, сол бойынша міндетті түрде осы есімдерді қоюға бізге тізім берген болатын-ды. Сол тізімдердің ішінде енді бізге белгілі алаш қайраткерлерінің тізімдері. Біз өткен жылдары біз алаш қайраткерлерінің Әлиханның, Смағұлдың, Ахметтің есімдерін мектептептерге беріп, сондай өзі бір керемет рух алдық, қазақ мектептеріне. Бұл бүлдіршіндер бүгін Әлиханның кім екенін біледі мектептің есімі арқылы, 6-7 жасар балалар Әлихан туралы, Ахмет туралы айта алады, бұл біздің бұл болашаққа негіз болып қаланып жатқан жұмыстарымыздың бір бөлігі.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Армысыздар, құрметті көрермендер, эфирде «Сұхбат». Тәуелсіз еліміздің бет-бейнесін келтіруде тоталитарлық сипаттағы елді мекендердің тарихи атауларын қайтару және көнерген атауларға ие көшелерді жаңарту мәселесі біздің өңірімізде де әлі де болса өзекті екені белгілі. Осы сұрақтар төңірегінде өз ой қозғау мақсатында студиямызға облыстық мемлекеттік архив директоры Сәуле Зейноллақызы Мәлікованы шақырған едік. Сәуле Зейноллақызы, студиямызға қош келдіңіз. Енді осы жалпы қозғайық деп отырған ойымыз бүгінгі көп жағдайларда бұрынғы атауларды өзгертіп, қайтарылып жатыр ғой. Қазіргі кезде ең алдымен, архивте сол елді мекендердің тарихи атауларын растайтын құжаттар бар ма, сол жөнінде толығырақ айтып берсеңіз.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Алашты қолдаушы, алаштың идеяларын түсінген азамат деп міне осындай азаматтарымыз, белгілі тұлғаларымыз бізде бар. Біздің көшелерімізде ескірген есімдердің ішінде мысалы, Ресей советтік кеңестердің кезеңдеріндегі революционерлердің есімдері немесе одан да ерте болған мысалы Халтуриннің көшесін айтатын болсақ, бұл кезіндегі Александр ІІ-ге заговор ұйымдастырған террористің есімі. Совет кезеңінде ол революционер ретінде тізімде болған, бізге ешқандай қатысы жоқ деп айтамыз, осындай есімдердің орнына біз жаңағындай тарихи тұлғаларымызды айтып, солардың есімдерін ұлықтап, солардың есімдерін кітап, жаңағы конференциялармен бірге қатар, осындай көшемізде жарқырап тұратын болса, өте бір патриоттық тәрбие және өзіміздің болашағымыздың жарқын болатынына негіз болатын осындай тұлғаларымызды айтсақ, ол өте дұрыс деп ойлаймын.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Иә, рахмет. Енді жалпы облыста идеологиялық тұрғыда неше елді мекен бар, сол туралы айтыңызшы, олардың атаулары туралы. Елді мекендер тарихына келетін болсақ, біз енді идеологиялық тұрғыдан көптеген кеңестер дәуіріндегі, одан да ертеректегі діни мерекелерге байланысты есімдер жеткілікті бізде. Мысалы, Жамбыл ауданына келетін болсақ немесе мынау Астанаға шыққан жолдарға қарап тұрсаңыз иә, Кременчук, барлығы Ивангород. Осылардың барлығы, ойлаймын, идеологиялық тұрғыдан ескірген, олардың қазіргі, ертеректегі, орындары осы жаңағы айтып кеткен, «Переселенческий участок Петропавловского уезда» деген еңбекте олардың ертеде қазақ Қырыққұдық деген, Ойқала деген аттары, өте әдемі аттары бар, географиялық негізде, яғни немесе тарихи оқиғаларға байланысты, соларды қалпына келтіру уақыты келді. Сол себептен біз бұл жұмысты көпке дейін созбай уақытты шешілетін уақыт келген сияқты, соны қолымызға алуымыз қажет.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Расында да әдемі атаулары бар, неге оны қалыпқа келтірмеске дейсіз ғой өзінің қазақша атауларын. Жалпы енді биылғы ономастикалық комиссияның жоспары туралы айтып кетесіз ба? Биылғы біздің комиссияда осы қала көшелерінің атауларын өзгерту жөнінде ұсыныс түскен, соны қарап, жан-жақты қарап, қадағалап, сол идеологиялық тұрғыдан немесе мән-мағынасы, мағынасы келмейтін көшелер бар келмейтін. Мысалы Вагонная, Коммунальная, Теплые кусты, Проселочная, Дальная деген, Тенистая, Прохладная деген көшелер мағынасы жоқ көшелер. Мән-мағына жоқ.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Иә немесе идеологиялық тұрғыдан жаңағы айтып отырған, мысалы, Дзержинскийдің, Красиннің, Лобков революционерлердің мысалы есімдерін, біз ойлаймыз, бүгінгі күні, тәуелсіздік уақытта өз халқымыздың, өз ұлтымыздың керемет тұлғаларымыз болған уақытында солардың есімдерімен аталу қажет деп. Осы жұмыстарды, яғни бұл тек қана отырыста ғана емес, жалпы БАҚ өкілдерін қатыса отырып осылай халықпен әңгімелесе отырып, оның көзін жеткізе отырып жұмыстарды жүргізіп және де аудандардан келіп түскен ұсыныстарды қарап және де бізде тағы да бір ұсыныс тұр, бұл 400 есімнің ішінде солтүстік өңірдің есімдері, тарихи тұлғаларымыздың есімдері аз. Соны толықтырып, ол толықтыру үшін ғылыми деректерді негіздеп, сол республикалық комиссияға жолдау керекпіз, соны да қолға алып жатырмыз. Жалпы қандай өтініштер түсіп тұрады сіздерге көбінесе.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Көбінесе енді кей уақытта осы нақты осындай тарихи тұлғалардың есімдерін көшелерге атау түсіп тұр, ал екінші жағынан сол көшелердің атауларын өзінің туыстарының есімдерімен атағанды ұсынған да сондай өтініштер болады. Ол жағын біз қарастырамыз, егер ол тұлға осы өлкеге, үлес, еңбегі сіңген өте белгілі бір азамат болатын болса, оны біз жан-жақты қарастыра отырып оны да қарастырамыз, ал егер шын мәнінде де туыстарының ұсынысы ретінде болатын болса, оны тағы да түсіндіре отырып, оған ол кісілерге... жолдаймыз. Расында да, кейбір енді ауылдарда сұрап жатады ғой, осындай кісінің еңбегі осы ауылға өмір бақи сіңді деген сияқты. Енді ондайды да жан-жақты қарайсыздар ғой. Жан-жақты қараймыз, әрбір адамның, әрбір берілген ұсынысты біз бағытта қадағалап қараймыз, себебі біздің болашағыз.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Енді соған байланысты бізде бір тағы да алдымызда тұрған мәселелеріміз бұл тарихи тұлғаларымыз, бұл Абылайдың ақ үйі, Қазақстан бойынша бізде ғана бар, Петропавл қаласында осы Абылайдың ақ үйі, Абылайдың резиденциясы деп айтамыз. Сондықтан да Абылайдың есімі мен Абылайдың алаңы, Абылайдың көшесі болуға, болуы қажет деп ойлаймыз. Оны да осы ономастикалық комиссияның мүшелері қолдайды, енді болашақтағы бір үлкен мәселеміз сол болады ғой деп ойлаймыз және де тарихи тұлғаларымыз Құлсары, Құлеке, Абылайдың көмекшілері осы солтүстік өңірде, үлкен қазақ хандығы ХҮІІІ ғасырда үлес қосқан азаматтарымыз. Осылардың есімдерімен аталу керек және жаңа алаш қайраткері деп отырған уақытында осы жерде 2018 жылы, биылғы жылы 105 жыл болады, бірінші алаш армиясының солтүстік өңірде құрылуына негіз болып, өзінің жерінде алаш қайраткерлерін жинап, халыққа түсіндірген де, осы Әлкей қажының орны ерекше деп айтамыз.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Шын мәнінде, өткенімізді зерделеп, тарихи ұлттық ескерткіштеріміз, жәдігерлерді, тарихи мұраларымызды, жинап отырған кезеңіміз. Бұл жиналған мәселелерді осы жиналған мұраларымызды көздің қарашығындай сақтап, алтын әріппен тарихымызға жазылған ұлы тұлғалардың өмірі жөнінде, олардың есімдерін халықтың жадында сақтау, оны жаңа ұрпаққа жеткізіп отыру және ұмыт қалдырмай бүгінгі күн мен бүгінгі ұрпаққа біздің қоятын осындай үлкен бір мәселелеріміз бар. Ол мәселелердің шешілу жолдары бүгінгі күндері жоспарлы түрде жүргізіліп жатыр. Енді мемлекет басшысы Қасымжомарт Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» деген еңбегінде ол бабалардан мұра болған қасиетті жеріміз ең басты байлығымыз дейді және сол осы, байлығымыздың тереңнен басталатынын айта кете отырып бұл осы, қысқаша айтқанда, ұлттық тарихымыздың терең тамырлары көне заманның өзегінде жатыр дейді.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Енді осы тарихымыздың бір бетін ашатын бұл жергілікті жерлердің атаулары, көше атаулары ол да осы тарихымыздан мәлімет беріп, біздің тарихымызды тереңдеп қарауға және де болашақ ұрпақты осы нысандар арқылы тәрбиелеуге жол ашады және тәрбиелейтін бір нысандар болып саналады. Ал енді біздің өзіміздің облысқа келетін болсақ, Солтүстік Қазақстан облысында осы уақытта 660 елді мекен бар, ауылдарымыз бар, оның 225 қазақ атауымен аталады екен. Ал енді жеке айтатын болсақ, мысалы осы 13 ауданымыздың 11-і бұл қазақ атауымен аталып, тәуелсіздік жылдары өзінің сондай жетістігіміз осы. Сонымен бірге мысалы Мамлют ауданы, одан басқа Тимирязев аудандары бар. Осы аудандардың ішінде қазақ атауларымен аталғандарды көтере отыратын болсақ, Айыртау ауданында мысалы 77 елді мекеннің, селолардың, ауылдардың 34-і ғана қазақ атауымен аталған екен.
Сәуле Зейноллақызы	▶	–	–	Әрине, ол жайдан жай берілетін нәрсе емес қой беріле салатын дейсіз ғой. Сәуле Зейноллақызы, енді осы бағдарламаны пайдаланып, халыққа қандай тілек айтып кетесіз? Жалпы біздің еліміз, Қызылжар өңірі, өте тарихқа мол, бай ел. Сондықтан да осы өзіміздің еліміздің тарихын зерделеп, зерттеп және де осындай тұлғаларымызбен мақтанышпен қарап тұлғаларымызға, осы жұмыста тікелей бірге араласа отырып, өз ұсыныстарыңызды айтсаңыз, бұл біздің болашағымызға бірге жұмыс жасағанымыз болып саналады. Сәуле Зейноллақызы, осылай алтын уақытыңызды бөліп, студиямызға келіп, халыққа маңызды, өзекті мәселені қозғағаныңыз үшін, ой бөліскеніңіз үшін мен сізге алғысымды білдіремін. Алдағы жұмыстарыңызға тек қана сәттілік тілеймін. Рахмет, сізге де рахмет.. Құрметті көрермендер, біздің бағдарламамыздың электронды нұсқасын www.QyzyljarTV сайтынан көретін боласыздар, келесі жүздескенше амандықта болыңыздар.
Светқали Нұржан	▶	↑бала гезің ұлағат →/ дана гезің→ // ↑тырнап ашқан сен ^йедің сана көзін↓/// ↑кәрі дала →/ сан ғасыр толғатқанда→ // ↑тек маңғыстау ту'алған – Дарабозым↑	–	Бала кезің ұлағат, дана кезің, Тырнап ашқан сен едің сана көзін. Кәрі дала сан ғасыр толғатқанда, Тек Маңғыстау туа алған – Дарабозым!
Светқали Нұржан	▶	↑Қазір ^й енді /ұлғайған гезде /^уой жүгіртіп қарасам→ // сол айтылған қызу /көңіл күйдің үстінд'айтылған сөзімнің шынында да жаны бар сияқты көрінед↓/// ↑себебі мұндай →/айлапат ұлы тұлғаны туғызу үшін /ғасырлардың толғағы керек↓/// ↑^уол кезең→ // дәуір→ // заман→ // тарихтың/ толғағынан және құтты топырақтың →/киесінен және текті тамырдан /жұққан↓/// ↑сол бәрі ұштасып→ // телғабыс түскен кезде ғана болған тұлға деп ^й есептеймін әбіш ағаны↓/// ↑тек дегеннен/ шығад→/ қожаназар деген кісі жетінш'атасы→ // міне сол кіс'алашқа қайырын тигізген→ // бүкіл әлі күнге дейін сақилық даңқы→ // жомарттық дәрп'өспеген адам↓///	–	Қазір енді ұлғайған кезде ой жүгіртіп қарасам, сол айтылған қызу көңіл күйдің үстінде айтылған сөзімнің шынында да жаны бар сияқты көрінеді. Себебі мұндай айлапат ұлы тұлғаны туғызу үшін ғасырлардың толғағы керек. Ол кезең, дәуір, заман, тарихтың толғағынан және құтты топырақтың киесінен және текті тамырдан жұққан. Сол бәрі ұштасып, телғабыс түскен кезде ғана болған тұлға деп есептеймін Әбіш ағаны. Тек дегеннен шығады Қожаназар деген кісі жетінші атасы, міне сол кісі Алашқа қайырын тигізген, бүкіл әлі күнге дейін сақилық даңқы, жомарттық дәрпі өспеген адам.
Светқали Нұржан	▶	↑көпжасарұлы → //өтек деген өзінің төртінші атасын төрт рет қызыр көрген деп /^й ел аңыз қылад↓/// ↑жаманқұл атасы да→ // ↑қоқым атасы да→ // өз әкесі ↑кекілбайға дейін /бір шынжыры үзілмеген бір келісіммен→ // сән салтанатты→ // сәулет дәулетті көресің↓/// ↑бұл кісілердің ауылы Таған деген ^й өте салтанат құрған→ // ақ төст'алпыс таған атанған→ // үстіне қара /барқыт шапан→ // әппақ көйлек киіп жүред ^й екен алпыс жігіт Таған ауылының↓/// ↑содан мынау омыраулары жарқырап келе жатады содан ^у олард'ақ төсті алпыс таған атаған↓/// ↑әйелдері жаулықтарын→ // кемпірлері кимешектерін ^у өзгеше салтанатпен тартып /таған тартыс деген ат болған ^й елдің аузында↓/// ↑сондай ауылдан шыққан→ // уызына жарыған әулеттің ұрпағы/ әбіш аға→/ ^у ол кісінің заманы /бірақ тағдыр'өте талқылы заманға тап болат↓///	–	Көпжасарұлы Өтек деген өзінің төртінші атасын төрт рет Қызыр көрген деп ел аңыз қылады. Жаманқұл атасы да, Қоқым атасы да, өз әкесі Кекілбайға дейін бір шынжыры үзілмеген бір келісіммен, сән-салтанатты, сәулет дәулетті көресің. Бұл кісілердің ауылы Таған деген өте салтанат құрған, ақ төсті алпыс таған атанған, үстіне қара барқыт шапан, әппақ көйлек киіп жүреді екен алпыс жігіт Таған ауылының. Содан мынау омыраулары жарқырап келе жатады содан оларды АҚ ТӨСТІ АЛПЫС ТАҒАН атаған. Әйелдері жаулықтарын, кемпірлері кимешектерін өзгеше салтанатпен тартып таған тартыс деген ат болған елдің аузында. Сондай ауылдан шыққан, уызына жарыған әулеттің ұрпағы Әбіш аға ол кісінің заманы бірақ тағдыры өте талқылы заманға тап болды.
Светқали Нұржан	▶	↑бүкіл алағай бұлағай жиырмасыншы ғасырдың→ // қазақтың әулетінің басында адамзат әулет қауымының басында→ // ^у оның бер жағынмаңғыстау жұртының /арда жұрттың→ // тентек жұрттың→ // құдайдан басқаға бағынбаймын деген серті бар жұрттың →// басында сол заманның алағай бұлағай дауылының қоюырақ соғып→ // қаттырақ үйіретіні белгілі↓/// ↑сол /дауылдардың→/ үлкен құйындары / әбіш аға → //әулетінде тегін қалдырмаған→ // ту талақай қылған→ // біреуі банда атанған→ // біреуі басқа атанған→ // жер аударылған→ // қашқан→ // пысқан↓/// ↑бұл кісілердің ^у өзін / иранғ'өтіп баратырған жерінен алшекең алшын меңдалұлы бастаған азаматтар қайтарып алып кеп жерлестірген↓/// ↑соныменен ^у олай бұлай жүріп/ ^у ол кісі сол мырзайыр деген жерде тасқұдықтың қасында көң қорада дүниеге келед ^у отыз тоғыз жылы желтоқсанның жетісінде↓///	–	Бүкіл алағай-бұлағай ХХ ғасырдың, қазақтың әулетінің басында адамзат әулет қауымының басында, оның бер жағында қазақ, оныңғысының бер жағында тәмбайын аяусыз тартқан Маңғыстау жұртының арда жұрттың, тентек жұрттың, Құдайдан басқаға бағынбаймын деген серті бар жұрттың басында сол заманның алағай бұлағай дауылының қоюырақ соғып, қаттырақ үйіретіні белгілі. Сол дауылдардың үлкен құйындары Әбіш аға өлетінде тегін қалдырмаған, ту талақай қылған, біреуі банда атанған, біреуі басқа атанған, жер аударылған, қашқан, пысқан. Бұл кісілердің өзін Иранға өтіп баратырған жерінен Алшекең Алшын Меңдалұлы бастаған азаматтар қайтарып алып келіп жерлестірген. Соныменен олай-бұлай жүріп ол кісі сол Мырзайыр деген жерде Тасқұдықтың қасында көң-қорада дүниеге келеді 39 жылы желтоқсанның жетісінде.
Светқали Нұржан	▶	↑бұл кісінің көрген мектеб'алғаш→ // жаңағы көзімд'ашып көргенім→ // аузымд'ашып сүйгенім →/алғашқы мектебі сол түмен сияқты /ұлы шайырлар→ // әулие шайырлар және бұлар бәрі де дін иелері болған→ // ғұлама болған бәрі де↓/// ↑үшкірген түкірігі дәрі болған адамдар→ // ^у осыны ^й емдеп→ // жазған адамдар күні кешеге дейін ^у осы жерде ^у өмір сүрт түмен ақын мысалы↓/// ↑дүйсенбай жырау→ // жанжігіт жырау→ // ↑айтқұл жыраулар→ // ↑сәттіқұл ақын сияқты /ұлы шайырларды әбіш аға →/таушықтың қызыл ^у отауында тыңдап ^у өскен адам↓/// қызыл ^у отау ған'емес→ // мынау ^у оңаша жиындарда да тыңдап өскен↓/// ↑сол кісілердің →/берген құлағын жеп→ // сол кісілердің ішкен бұлағынан сусындаған↓///	–	... Бұл кісінің көрген мектебі алғаш, жаңағы көзімді ашып көргенім, аузымды ашып сүйгенім алғашқы мектебі сол түмен сияқты ұлы шайырлар, әулие шайырлар және бұлар – бәрі де дін иелері болған, ғұлама болған бәрі де. Түшкірген түкірігі дәрі болған адамдар, осыны емдеп, жазған адамдар күні кешеге дейін осы жерде өмір сүрді Түмен ақын мысалы. Дүйсенбай жырау, Жанжігіт жырау, Айтқұл жыраулар, Сәттіқұл ақын сияқты ұлы шайырларды Әбіш аға таушықтың қызыл отауында тыңдап өскен адам. Қызыл отау ғана емес, мынау оңаша жиындарда да тыңдап өскен. Сол кісілердің берген құлағын жеп, сол кісілердің ішкен бұлағынан сусындаған.
Светқали Нұржан	▶	↑^у өзі және айсәуледей анадан/ туғаннан кейін→ // айсәуле деген жарықтық ағылған шешен→ // данышпан адам ^йед↓/// ↑сондай анадан жаратылғаннан кейін→ // анандай текті құрсақтан шыққаннан кейін→ // ^у одан кейін жаңағыдай қазынаға тап болғаннан кейін→ // ^у одан кейін барып→ // жаңағы талағының биті бар баланың өз бетіменен ынталаса/ ізденіп→/ ^у оу далада құйын /қуып→ // ұшып бара жатқан газеттердің қиындысын→ // кітаптардың жыртықтарын қуып жүріп іздеп→ // ^у оқып →/содан /сөйтіп сөйтіп ^у өзін-өзі жетілдіріп кеткен адам ғой↓///	–	Өзі және Айсәуледей анадан туғаннан кейін, Айсәуле деген жарықтық ағылған шешен, данышпан адам еді. Сондай анадан жаратылғаннан кейін, анандай текті құрсақтан шыққаннан кейін, одан кейін жаңағыдай қазынаға тап болғаннан кейін, одан кейін барып, жаңағы талағының биті бар баланың өз бетіменен ынталаса ізденіп,оу далада құйын қуып, ұшып бара жатқан газеттердің қиындысын, кітаптардың жыртықтарын қуып жүріп іздеп, оқып содан сөйтіп сөйтіп өзін-өзі жетілдіріп кеткен адам ғой.
Светқали Нұржан	▶	↑әбіш аға мұхтар әуезовтің шәкірті /тікелей және сол кісінің аманатын арқалап/ ^у өзі алып қалған адам↓/// ↑анау/ алпыс бір жылы жиырма бес желтоқсанда→ // кездесу ^у өткізіп→ // жыл келгенде жаңалық сезінеміз деген атақты әуезовтың→ // ^у өлерінің алдында /аманатын арқалатып кететін→ // баяндамасының жазылуына→ // сол кездесудің ^у өтуіне себеп болған→ // тікелей→ // әбіш аға↓///	–	... Әбіш аға Мұхтар Әуезовтің шәкірті тікелей және сол кісінің аманатын арқалап өзі алып қалған адам. Анау 61 жылы 25 желтоқсанда кездесу өткізіп, жыл келгенде жаңалық сезінеміз деген атақты Әуезовтың, өлерінің алдында аманатын арқалатып кететін, баяндамасының жазылуына, сол кездесудің өтуіне себеп болған, тікелей, Әбіш аға.
Светқали Нұржан	▶	↑^у ол да құдайдың бір бергені→ // уақыттың туғызған нәрсесі↓/// ↑^у ол әрине хрущевтің/ кемеңгерлігінен→ // кереметтілігінен болған нәрс'^йемес→ // құдай солай әкелді↓/// ↑^у ол хрущев ^у өзінің алдындағы бақталастарын →/жоққа шығару үшін сондай қадам жасады → // ^у ол біздің пайдамызға шықты↓/// ↑соның арқасында қандай /мынау алшын дейт→ // мынау ^у өртенге /өсіп шыққан→ // қайта жаңа ^у өскенде алшын дейт↓/// ↑сондай алшын ұрпақ→ // бүкіл қазақтың рухани дәуірін туғызған ұрпақ келд нәтижесінде↓/// ↑сол ұрпақтың ^й ерен→ // жанкешті ^йеңбегінің арқасында→ // сол кісілердің қалдырған→ //сол кісілердің жасаған шығармаларының арқасында тәрбиеленген ұрпақ сексен алты жылдың /алаңына шықты↓///	–	... Ол да Құдайдың бір бергені, уақыттың туғызған нәрсесі. Ол әрине Хрущевтің кемеңгерлігінен, кереметтілігінен болған нәрсе емес, Құдай соны әкелді. Ол Хрущев өзінің алдындағы бақталастарын жоққа шығару үшін сондай қадам жасады, ол біздің пайдамызға шықты. Соның арқасында қандай мынау алшын дейді, мынау өртенге өсіп шыққан, қайта жаңа өскенде алшын дейді. Сондай алшын ұрпақ, бүкіл қазақтың рухани дәуірін туғызған ұрпақ келді нәтижесінде. Сол ұрпақтың ерен, жанкешті еңбегінің арқасында, сол кісілердің қалдырған, сол кісілердің жасаған шығармаларының арқасында тәрбиеленген ұрпақ 86 жылдың алаңына шықты.
Светқали Нұржан	▶	↑бүкіл тарихтың қағып/сілкіп→ // астын үстіне шығарып→ // бүкіл біздің санамыздағ'ақтаңдақтардың бәрін қалпына келтіру үшін → //соншама үлкен алапат жұмыстар жасады↓/// ↑заманның ^йең күрделісі әбілқайыр хан→ // қазір біреулер /сыпыра даттайтын→ // сыпыра мақтайтын↓/// ↑бір ^й ортақ ұғымға қазақ әлі кел'алмай жүрген қазақтың ұлы тұлғасы→ // ұлы ханы әбілқайыр хан туралы үлкен үркер мен ^йелең/алаңдай роман жазд↓///	–	.. Бүкіл тарихтың қағып-сілкіп, астын үстіне шығарып, бүкіл біздің санамыздағы ақтаңдақтардың бәрін қалпына келтіру үшін соншама үлкен алапат жұмыстар жасады. Заманның ең күрделісі Әбілқайыр хан, қазір біреулер сыпыра даттайтын, сыпыра мақтайтын. Бір ортақ ұғымға қазақ әлі келе алмай жүрген қазақтың ұлы тұлғасы, ұлы ханы Әбілқайыр хан туралы үлкен Үркер мен Елең-алаңдай роман жазды.
Светқали Нұржан	▶	↑күллі әулиелік сопылықтан басталады→ // әулиелікке жеткізеді→ // олар ^у оның ^йең шегі мағдиондық деп↓/// мағдиондық деген – мәділік→ // ^йер мәдінің күту ұғымы, соған әкелед деп→ // әбіш ағам↓/// ^у ол кісі бекет атаның ^йекі жүз ^йелу жылдығында жасаған баяндамасында/ болсын→ // мынау махамбет туралы шаңдоз деген кітабында болсын→ // басқа да көптеген ^йеңбектерінде→ // талайғы таразында болсын→ // түркістан туралы толғауларында болсын→ // жалпы қай көптеген шығармаларында/ ^у осы → //ұлы ілім туралы көп толғанат↓/// ↑^у осы маңғыстаудағы үш жүз алпыс әулиенің кімдер ^йекенін анықтаған адам↓///	–	... Күллі әулиелік сопылықтан басталады, әулиелікке жеткізеді, олар оның ең шегі мағдиондық деп. Мағдиондық деген – мәділік, ер мәдінің күту ұғымы, соған әкеледі деп, Әбіш ағам. Ол кісі Бекет атаның 250 жылдығында жасаған баяндамасында болсын, мынау Махамбет туралы Шаңдоз деген кітабында болсын, басқа да көптеген еңбектерінде, талайғы Таразында болсын, Түркістан туралы толғауларында болсын, жалпы қай көптеген шығармаларында осы ұлы ілім туралы көп толғанатты. Осы Маңғыстаудағы 360 әулиенің кімдер екенін анықтаған адам.
Светқали Нұржан	▶	↑маңғыстау адай ^йелінде имам болған қапар қаражігітұлының→ //тағы сондай билердің баяғ' ана ^у орыс саяхатшыларына берген ақпараттары /бәрін қағып сілкіп→ // салыстырып келіп→ // басқа да /деректердің бәрін қазып-қазып келіп→ // мысалы шопан ата кім→ // әніспан ата кім→ // қараман ата кім→ // гесен ата кім→ // шахрух ата кім→ // қапам ата кім→ // шапақ ата кім деген сияқты ^уосы маңғыстаудағы ұл'әулиелердің көбінін тарихына сәуле түсірді→ // ^уолардың қайдан тарайтынын→ // кімнен тарайтынын→ // қожа ахмет ясауидің /қалипалары қаншасы→ // ^уөзінің тікелей қалипасы болғандарына дейін→ // ^уосы маңғыстаудағы әулиелердің ^уосылардың бәріне сәулесін түсірген↓///	–	Маңғыстау адай елінде имам болған Қапар Қаражігітұлының, тағы сондай билердің баяғы ана орыс саяхатшыларына берген ақпараттары бәрін қағып сілкіп, салыстырып келіп, басқа да деректердің бәрін қазып-қазып келіп, мысалы Шопан ата кім, Әніспан ата кім, Қараман ата кім, Гесен ата кім, Шахрух ата кім, Қапам ата кім, Шапақ ата кім деген сияқты осы Маңғыстаудағы ұлы әулиелердің көбінін тарихына сәуле түсірді, олардың қайдан тарайтынын, кімнен тарайтынын, Қожа Ахмет Ясауидің қалипалары қаншасы, өзінің тікелей қалипасы болғандарына дейін, осы Маңғыстаудағы әулиелердің осылардың бәріне сәулесін түсірген.
Светқали Нұржан	▶	бүкіл шығармаларының бәрінде → //сол жаңағы алыстан → //жетіп жатқан туралы бір мистикалық дегенге келе ме→ // бір тылсым сарындар ^уосының шығармаларын өн бойынд'алтын жіп ұқсап → //тігіліп отырады→ // бүкіл тігісі сол көне рухани сарындармен тігілетін ^йеді↓///	–	Бүкіл шығармаларының бәрінде сол жаңағы алыстан жетіп жатқан туралы бір мистикалық дегенге келе ме, бір тылсым сарындар осының шығармаларын өн бойында алтын жіп ұқсап тігіліп отырады, бүкіл тігісі сол көне рухани сарындармен тігілетін еді.
Светқали Нұржан	▶	↑бір арнайы жаңағы хал ілімінен→ // ладуни ілімнен/ хабары бар жас ғалымдар жаңа ғалымдар шықса→ // жаңа ғалымдар шықса→ // ^уосы қырына үңілетініне менің күмәнім жоқ↓/// ^й ↑ең берісі тым мына абылай хан драмалық шығармасы қөмекей әулиемен бірге телғабыс/ беріліп ^уотыратын линиялардың бәрі сол әулиелердің әсері тікелей→ // қанға әсері→ // халыққ'әсері→ // қоғамғ'әсері→ // қоршаған ортаға әсері→ // сөйтіп бүкіл қоғамды жаңартып ^уотыратын рухани алтын күректің лебі сияқты↓/// ↑қоғамды тірілтіп ^уотыратын→ // адамдардың жүрегін тірілту арқылы ілгері бастыратын бүкіл ұлт ілгері бастыратын әулиелердің сарыны↓/// ↑мен берілген ^уосы шығармалардың бірі↓///	–	Бір арнайы жаңағы хал ілімінен, ладуни ілімнен хабары бар жас ғалымдар жаңа ғалымдар шықса, жаңа ғалымдар шықса, осы қырына үңілетініне менің күмәнім жоқ. Ең берісі тым мына Абылай хан драмалық шығармасы Көмекей әулиемен бірге телғабыс беріліп отыратын линиялардың бәрі сол әулиелердің әсері тікелей, қанға әсері, халыққа әсері, қоғамға әсері, қоршаған ортаға әсері, сөйтіп бүкіл қоғамды жаңартып отыратын рухани алтын күректің лебі сияқты. Қоғамды тірілтіп отыратын, адамдардың жүрегін тірілту арқылы ілгері бастыратын бүкіл ұлт ілгері бастыратын әулиелердің сарыны. Мен берілген осы шығармалардың бірі.
Светқали Нұржан	▶	↑жарымды жұқарған кезде→ // бір ^уөзімді бір жұтаң сезінген кезде → //әбіш ағамның шығармаларын ^уоқим↓/// ↑сол кезде бір көл көсір кеңістік ашылып→ // бір дариядай шайқалып жүре беред↓/// ↑өзінің тілдік құнары→ // ^уой тереңдігі→ // образдар әлемі→ // ол ^йенді/ мүлде бөлек әлем ғой↓/// ↑сонау бағзылық → //аңыз→ // әпсаналармен қағысатын бүгінгінің шындығы↓/// ↑сол арқылы ^йертеңге /көз жүгірткен→ // сол көрегендік↓/// ↑^уосының бәрі қабысқан бір алапат әлем/ әбіш ағаның әлемі мен үшін↓/// ↑^уол бір /аспанға салынған /алтын шаһар→ // сол шаһардың есігіне жиі-жиі қазақтың баласы мен ұқсап иіліп тұрса→ // тап сол алтын сарайға ^йенген адам тапс'аса жаман болмас деп ^уойлайм↓///	–	.. Жарымды жұқарған кезде, бір өзімді бір жұтаң сезінген кезде Әбіш ағамның шығармаларын оқимын. Сол кезде бір көл көсір кеңістік ашылып, бір дариядай шайқалып жүре береді. Өзінің тілдік құнары, ой тереңдігі, образдар әлемі ол енді мүлде бөлек әлем ғой. Сонау бағзылық аңыз, әпсаналармен қағысатын бүгінгінің шындығы. Сол арқылы ертеңге көз жүгірткен, сол көрегендік. Осының бәрі қабысқан бір алапат әлем Әбіш ағаның әлемі мен үшін. Ол бір аспанға салынған алтын шаһар, сол шаһардың есігіне жиі-жиі қазақтың баласы мен ұқсап иіліп тұрса, тап сол алтын сарайға енген адам тапса аса жаман болмас деп ойлаймын.
Светқали Нұржан	▶	↑тағдыры/ тәуелсіздікті ғарыптауға→ // тәуелсіздікті нығайтуға→ // тәуелсіздіктің тұғырын бекітуге→ // тәуелсіздіктің туын шалқақ ұстауға→ // тәуелсіздіктің керегесін керуге→ // тәуелсіздіктің уығын шаншуға→ // бақанын көтеруге→ // шаңырағын тіктеуг'арналд бұл кісінің ғұмыры↓/// ↑сөйтіп ^уөзінің ^й ^йең басты мақсаты қаламгерлік→ // жазушылық құдай дарытқан қасиетін → //амал жоқ /тәуелсіздік үшін құрбандыққа шалған адам↓///	–	... Тағдыры тәуелсіздікті ғарыптауға, тәуелсіздікті нығайтуға, тәуелсіздіктің тұғырын бекітуге, тәуелсіздіктің туын шалқақ ұстауға, тәуелсіздіктің керегесін керуге, тәуелсіздіктің уығын шаншуға, бақанын көтеруге, шаңырағын тіктеуге арналды бұл кісінің ғұмыры. Сөйтіп өзінің ең басты мақсаты қаламгерлік, жазушылық Құдай дарытқан қасиетін амал жоқ тәуелсіздік үшін құрбандыққа шалған адам.
Светқали Нұржан	▶	↑тіл үшін күрес→ // тілдің мемлекеттік мәртебесін алып беру жолында күресте қатты→ // сонын себебінен қаншама денсаулықтан айырылды↓/// ↑қазақ тіліне мемлекеттік дәреже бермеймін деп отырған ^уөзге ұлттың өкілдері және ^уөзіміздің → //бауыр→ // аға бауырлар жанталаса қарсылық қылып ^уотырғанда /әбіш аға сөйледі дейд↓/// ↑сонда қасында болған серіктері айтады→ // сөйледі→ // сондай тебіреніспен→ // толқыныспен сөйледі↓///	–	Тіл үшін күрес, тілдің мемлекеттік мәртебесін алып беру жолында күресте қатты, сонын себебінен қаншама денсаулықтан айырылды. Қазақ тіліне мемлекеттік дәреже бермеймін деп отырған өзге ұлттың өкілдері және өзіміздің бауыр, аға бауырлар жанталаса қарсылық қылып отырғанда Әбіш аға сөйледі дейді. Сонда қасында болған серіктері айтады, сөйледі, сондай тебіреніспен, толқыныспен сөйледі.
Светқали Нұржан	▶	↑бүкіл тарихи дәлелдерменен алып алып келіп жіберіп алдынам→ // ^й ең соңында кешегі /осындай қиын, қиян кескі→ //қиын қыстау кезеңде → //әрқайсың/ ^уосы қазатыңқ топырағына келіп→ // ^уөзі жарымай ^уотырса да→ // кешегі ашаршылықтан шегі шығып→ // репрессиядан шығып→ // әбден ^йенді соғысқа ұрынып→ // жұтап отырғанда құшақтарын ашып→ // бауырына тартып→ // сындырып нанын бөліп берген қазақ халқы /бір кезде ^уосы менің себебіммен тірі қалып ^уотырғандардың ұрпағына /тілім типеріш көреді деп ^уойлаған жоқ қой деген кезде→ // ананын бәрі үнсіз қалды дейд↓/// ↑Содан кейін барып сол жанкешті→ // шешендіктің→ // сол жігерліктің шарапатыменен /қазақ тілінің мемлекеттік мәртеб'алуы→ // заңдастырылды↓///	–	Бүкіл тарихи дәлелдерменен алып-алып келіп жіберіп алдына, ең соңында кешегі осындай қиын, қиян кескі, қиын қыстау кезеңде әрқайсың осы қазатыңқ топырағына келіп, өзі жарымай отырса да, кешегі ашаршылықтан шегі шығып, репрессиядан шығып, әбден енді соғысқа ұрынып, жұтап отырғанда құшақтарын ашып, бауырына тартып, сындырып нанын бөліп берген қазақ халқы бір кезде осы менің себебіммен тірі қалып отырғандардың ұрпағына тілім типеріш көреді деп ойлаған жоқ қой деген кезде ананын бәрі үнсіз қалды дейді. Содан кейін барып сол жанкешті, шешендіктің, сол жігерліктің шарапатыменен қазақ тілінің мемлекеттік мәртебе алуы заңдастырылды.
Светқали Нұржан	▶	↑бір стол үстінде сұрағанымда → //^уөкініштеріңіз ^уөзіңіздің жазылмай→ // мынау саясатқа киліккеннен кейінгі → //өзіңіздің ішіңізді тырнап жүрген ^уөкініштеріңіз бар ма дегенімде → //айтқан↑ ↑таңсары↑ деген романымды үшінші роман /үркер мен ^й елең/алаңнан кейінгі бүкіл материал дайын тұр→ // соған кірісем деп ^уотырғанда кіріс' алмай қалдым↓/// ↑бүгінгі ^уөмірді қозғайтын→ // бүгінгі ^уөмірдің жаңағы көріткелі шындықтарын/ қозғайтын→ // бүгін ↑курорт комедиясы↑ деген романым жазылмай ^уотыр↓/// ↑сосын жеті том ↑біз↑ деген шығармаларым→ //бүкіл материалым дайын тұр→ // тарихи тарихнама баяны /жеті том ↑біз↑ деген ^уосы шығармаларыма кіріс' алмай→ // ^уөкініште кетіп барамын деп айтқан↓///	–	... Бір стол үстінде сұрағанымда өкініштеріңіз өзіңіздің жазылмай, мынау саясатқа киліккеннен кейінгі өзіңіздің ішіңізді тырнап жүрген өкініштеріңіз бар ма дегенімде айтқан: «Таңсары» деген романымды үшінші роман «Үркер» мен «Елең-алаңнан» кейінгі бүкіл материал дайын тұр, соған кірісем деп отырғанда кірісе алмай қалдым. Бүгінгі өмірді қозғайтын, бүгінгі өмірдің жаңағы көріткелі шындықтарын қозғайтын, бүгін «Курорт комедиясы» деген романым жазылмай отыр. Сосын жеті том "Біз" деген шығармаларым, бүкіл материалым дайын тұр, тарихи тарихнама баяны 7 том "Біз" деген осы шығармаларыма кірісе алмай, өкініште кетіп барамын деп айтқан.
Светқали Нұржан	▶	↑әбіш кетті→ // кілт қырқылды/ ^уөмір жол→ // ↑әкетті ажал→ // толмайтын ^й еш құрдымы→ // ↑көк ^уорманда ылғи ғана қоңыр жел/ кеңістікте соғушы ^й ^йеді жып жылы↓/// ↑көк желкемде арсылдайды тебетін/ аяғым да тапжылайды қаржитып→ // ↑мәңгі ғұмыр /ұғымына сенетін /бұғып қалды табытында қарбиып↓/// ↑фариз'ақын/ бүк түсіпті қамығып→ // қабыр аузын аша берді ^й есінеп→ // ↑топырақты құйып жатыр жабылып /көп көлеңке↓/// ↑иесі→ // жады→ // сиысы жоқ↓/// ↑қалай ғана ұқтырарсың көпке ^уоны→ // ↑бізден/ көшіп барады деп құты солып↓/// ↑қарақұртым /мен бостан тек қана → //қап-қара жел соғып /берді сұп-суық↓///	–	Әбіш кетті, кілт қырқылды өмір жол Әкетті ажал, толмайтын еш құрдымы Көк орманда ылғи ғана қоңыр жел кеңістікте соғушы еді жып-жылы Көк желкемде арсылдайды тебетін аяғым да тапжылайды қаржитып Мәңгі ғұмыр ұғымына сенетін бұғып қалды табытында қарбиып Фариза ақын бүк түсіпті қамығып, қабыр аузын аша берді есінеп Топырақты құйып жатыр жабылып көп көлеңке Иесі, жады, сиысы жоқ Қалай ғана ұқтырарсың көпке оны, Бізден көшіп барады деп құты солып. Қарақұртым мен бостан тек қана қап-қара жел соғып берді сұп-суық.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Бұл кісінің көрген мектебі алғаш жаңағы көзімді ашып көргенім, аузымды ашып сүйгенім алғашқы мектебі сол Түмен сияқты ұлы шайырлар, әулие шайырлар және бұлар. Бәрі де дін иелері болған. Ғұлама болған бәрі де. І-і үшкірген, түкірігі дәру болған адамдар. Ол кісінің емдеп жазған адамдар күні кешеге дейін осы жерде өмір сүрді. Түмен ақынның мысалы. Дүйсенбай жырау, і-і Жанжігіт жырау, Айтқұл жырау, Сәттіғұл ақын сияқты ұлы шайырларды Әбіш аға сол таушықтың қыз отауында тыңдап өскен адам. Қызыл отау ғана емес, мынау оңаша жиындарда да тыңдап өскен. Сол кісілердің берген құлағын жеп, сол кісілердің ішкен бұлағынан сусындаған. Өзі және Айсәуледей анадан туғаннан кейін, Айсәуле деген жарықтық і-і ағылған шешен, дан-дария данышпан адам еді. І-і көре қалдық. Сондай анадан жаратылғаннан кейін, анандай текті құрсақтан шыққаннан кейін, текті ұрпақтың. Одан кейін жаңағындай қазынаға тап болғаннан кейін, одан кейін барып і-і жаңағы талағының биті бар баланы өз бетіменен жанталаса ізденіп, асып доо далада құйын қуып ұшып бара жатқан газеттердің қиындысын, кітаптардың жыртықтарын қуып жүріп іздеп оқып, содан сүйтіп-сүйтіп өзін-өзі жетілдіріп кеткен адам ғой.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Әбіш аға Мұхтар Әуезовтің шәкірті тікелей және сол кісінің аманатын арқалап, өзі алып қалған адам. Анау 61 жылғы 25 желтоқсанда кездесу өткізіп, жыл келгенде жаңалық сезінеміз деген і-і атақты Әуезовтің артқа өлерінің алдында аманатын арқалатып кететін і-і баяндамасының жазылуына, сол кездесудің өтілуі өтуіне себеп болған тікелей Әбіш аға.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Ол да құдайдың бір бергені, уақыттың туғызған нәрсесі. Ол әрине ол бір Хрущевтің кемеңгерлігінен, кереметтілігінен болған нәрсе емес. Құдай солайды әкелді. Ол Хрущев өзінің алдындағы бақталастарын жоққа шығару үшін, і-і сондай қадам жасады. Ал ол біздің пайдамызға шықты. Соның арқасында қандай мынау алшын дейді мынау өртенге өсіп шыққан қайта жаңа өскенді алшын дейді. Сондай алшын ұрпақ, бүкіл қазақтың рухани алтын дәуірін туғызған ұрпақ келді соның нәтижесінде. Сол ұрпақтың ерен, жан кешті еңбегінің арқасында сол кісілердің қалдырған і-і сол кісілердің жасаған шығармаларының арқасында тәрбиеленген ұрпақ кешегі сексен алтыншы жылдың алаңына шықты.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Бүкіл тарихтың қағып-сілкіп, астын үстіне шығарып, үлкен біздің санамыздағы ақтаңдақтардың бәрін қалпына келтіру үшін соншама үлкен алапат жұмыстар жасады. Заманның ең күрделі тарихи тұлғасы Әбілқайыр хан қазір біреулер сыпыра даттайтын, біреулер сыпыра мақтайтын, бір ортақ ұғымға қазақ әлі келе алмай жүрген қазақтың ұлы тұлғасы, ұлы ханы Әбілқайыр хан туралы «Үркер» мен «Елең-алаңдай» роман жазды.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Күллі әулиелік сопылықтан басталады. Әулиелікке жеткізеді. Оның ең шегі мағдиумдық деп. Мағдиумдық деген мәділік ер мәдінің біту ұғымы. Соған әкеледі деп Әбіш ағам. Бұ кісі Бекет атаның 250 жылдығында жасаған баяндамасында болсын, мынау Махамбет туралы "Шандоз" деген кітабында болсын, басқа да көптеген еңбектерінде, "Талайғы Таразында" болсын, анау Түркістан туралы толғауларында болсын, жалпы қай көптеген шығармаларында осы і-і-і ұлы ілім туралы көп толғанады. Осы Маңғыстаудағы 360 әулиенің кімдер екенін анықтаған адам. Маңғыстау, адай елінде имам болған Қапар Қаражігітұлының і-і тағы сондай билердің баяғыда орыс саяхатшыларына берген ақпараттары бәрін қағып-сілкіп, салыстырып келіп, і-і басқа да деректердің бәрін қазып-қазып келіп, мысалы, Шопан ата кім, Әніспан (29:40) ата кім, Қараман ата кім, Есен ата кім, Шахрух ата кім, Қапам ата кім, Шақпақ ата кім сұлтаны бүгін деген сияқты осы Маңғыстаудағы ұлы әулиелердің көбінің тарихына сәуле түсірді. Олардың қайдан тарайтынын, кімнен тарайтынын і-і Қожа Ахмет Яссауидің қалифалары қаншасы өзінің тікелей қалифасы болғандарына дейін Маңғыстаудағы әулиелердің осылардың бәріне сәулесін түсірген. Бүкіл шығармаларының бәрінде сол жаңағы алыстан жетіп жатқаны туралы бір мистикалық дегенге келе ме, бір тылсым сарындар осының шығармаларының өн бойында кәдімгі алтын жіп құсап тігіліп отырады. Бүкіл тігісі сол күні рухани сарындармен тігілетін еді. Бір арнайы жаңағы хал ілімінен (30:32), ладуни ілімінен хабары бар жас ғалымдар, жаңа ғалымдар шықса, осы қырына үңілетініне менің күмәнім жоқ. Ең берісі мына Абылай хан драмалық шығармасы. Көмекей әулиемен бірге телқабыс (30:45) беріліп отыратын линиялардың бәрі сол әулиелердің әсері тікелей. Ханға әсері, халыққа әсері, қоғамға әсері, қоршаған ортаға әсері, сөйтіп бүкіл қоғамды жаңартып отыратын рухани алтын күректің лебі сияқты. Қоғамды тірілтіп отыратын, адамдардың жүрегін тірілту арқылы ілгері бастыратын бүкіл ұлтты ілгері бастыратын әулиелердің сарынымен берілген осы шығармалардың бәрін.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Жарымды жұқарған кезде, бір өзімді бір жұтаң сезінген кезде Әбіш ағамның шығармаларын оқимын. Сол кезде бір көл-көсір кеңістік ашылып, көкірегім дариядай шайқалып жүре береді. О кісінің тілдік құнары, ой тереңдігі, і-і образдар әлемі, ол енді мүлде бөлек әлем ғой. Туу сонау бағзылық аңыз-әпсаналарменен қабысып жататын бүгінгінің шындығы. Сол арқылы (ертеңді) ертеңге көз жүгірткен сұңғыла көрегендік. Осының бәрі қабысып жатқан бір алапат әлем. Әбіш ағаның әлемі мен үшін. Ол бір аспанға салынған алтын шаһар. Сол шаһардың есігіне жиі-жиі қазақтың баласы мен құсап иіліп тұрса, тап сол алтын сарайға енген адам аса жаман болмас деп ойлаймын.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Тағдыры тәуелсіздікті қалыптауға тәуелсіздікті нығайтуға, тәуелсіздіктің тұғырын бекітуге, тәуелсіздіктің туын шалқақ ұстауға, тәуелсіздіктің керегесін керуге, тәуелсіздіктің уығын шаншуға, бақанын көтеруге, шаңырағын тіктеуге арналады бұл кісінің ғұмыры. Сөйтіп, өзінің ең басты мақсаты қаламгерлік жазушылық құдай дарытқан қасиетін амал жоқ тәуелсіздік үшін құрбандыққа шалған адам.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Тіл үшін күрес, тілдің мемлекеттік мәртебесін алып беру жолында күресте қатты і-і соның себебінен қаншама денсаулықтан айырылды. Қазақ тіліне мемлекеттік дәреже бермеймін деп отырған өзге ұлттың өкілдері және өгейленген өзіміздің аға-бауырлар жанталаса қарсылық қылып отырғанда Әбіш аға сөйледі дейді. Сонда қасында болған серіктері айтады: «Сөйледі. Сондай тебіреніспен, сондай толқыныспен сөйледі. Бүкіл тарихи дәлелдерменен алып-алып келіп жіберіп алдына, ең соңында кешегі осындай қиян-кескі, қиын-қыстау жағдай кезеңде әрқайсың осы қазақтың топырағына келіп, өзі жарымай отса да кешегі і-і ашаршылықтан шығып, репрессиядан шығып, әбден енді соғысқа ұрынып, жұтап отырғанда, құшақтарын ашып, бауырына тартып, сындырық нанын бөліп берген қазақ халқы бір кезде осы менің себебімен тірі қалып отырғандардың ұрпағынан тілім теперіш көреді деп ойлаған жоқ қой дегенде, аналардың бәрі сондай үнсіз қалды»,- дейді. Содан кейін барып бел алып, содан кейін сол жанкешті, сол шешендіктің, сол зергерліктің шарапатыменен қазақ тілінің мемлекеттік мәртебе алуы і-і заңдастырылды.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Бұл кісінің көсемсөзі шындыққа суарылған, ақиқатқа малынған, әбден көркемдікпенен безендірілген, көркем шығармаға бергісіз философиялық. Ол кісінің кез-келген сөйлеген сөзі, дайындықсыз сөйлеген сөзінің өзі бір дәріс і-і болып шығар еді.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Бір жол үстінде сұрағанымда, өкініштеріңіз өзіңіздің жаза алмай, мынау саясатқа килігіп, киліккеннен кейінгі өзіңіздің ішіңізді тырнап өкініштеріңіз бар ма дегенімде айтқан: ««Таң сәрі» дейтін романымды бүкіл материалы дайын үшінші роман, «Үркер» мен «Елең-алаңнан» кейінгі дайын тұр. Соған кірісемін деп отырғанымда кірісе алмай қалдым. Бүгінгі өмірді қаузайтын, бүгінгі өмірдің жаңағы күбірткелі шындықтарын і-і қозғайтын «Бүгінгі курорт комедиясы» деген романым жазылмай отыр. Сосын жеті том «Біз» деген шығармаларым бүкіл материалым дайын тұр. Тарихи тарихнама баяны. Осы жеті том «Біз» деген. Осы шығармаларыма кірісе алмай, і-і өкініште кетіп баратырмын»,- деп айтқан.
Светқали Нұржан	▶	–	–	Әбіш кетті, кілт қырқылды өмір жол, Әкетті ажал толмайтын еш құрдымы. О, ол барда ылғи ғана қоңыр жел Терістіктен соғушы еді жып-жылы. Көк желкемде арсылдайды төбет-үн, Аяғымда қыңсылайды қар жидіп. Мәңгі ғұмыр-тұғырына сенетін Бұғып қалды табытында қар-билік. Фариза ақын бүк түсіпті қамығып, Қабір аузын аша берді есінеп. Топырақты құйып жатыр жабылып Көп көлеңке иісі, жады, сесі жоқ. Қалай ғана ұқтырарсың көпке ана, Бізден көшіп барады деп құт суыт?! Қара құрдым қуысынан тек қана Қап-қара жел соғып берді сұп-суық. Түгел емес, соңы есіме түспей отыр
Светқали Нұржанов	▶	–	–	Кененовичтің шәкірті тікелей және сол кісінің аманатын арқалап, өзі алып қалған адам. Анау 61-жылғы 25 желтоқсанда кездесу өткізіп, жыл келгенде жаңалық сезінеміз деген атақты Әуезовтің артқа өлерінің алдындағы аманатын арқалатып кететін баяндамасының жазылуына, сол кездесудің өтілуіне себеп болған, тікелей, Әбіш аға.
Серік Қалиев	▶	–	–	Серік Қалиев: Ассалаумағалейкум, ағайын! Қазақта: «Тату болсаң балдай бол, таза болсаң судай бол» деген сөз бар. Адам бойында кездесетін бұл екі қымбат қасиет әрбірімізге әркезде керек екен. Әсіресе күнделікті өмірде ең жиі араласатын көршілермен қарым-қатынаста. Көрші жайлы көп естиміз, көп айтамыз. Бірақ бабаларымыздан қалған өсиет сөздер, яғни мақал-мәтелдеріміз бұл жайлы не дейді екен? Тыңдап көрелік.«Кілем сатсаң, көршіңе сат, Бір шетінде өзің отырасың». Бұл әзіл-шыны аралас мақал. Шынында да, кілеміңді бір бағаға екі кісі қатар сұраса қайсысына берген дұрыс? Әрине, көршіңнің алғаны тиімдірек. Алыстағы адамға емес, көршіңнің үйіне көбірек барасың. Барғанда жұқа алашаға емес, қалың кілемге отырғаның өзіңе де рахат емес пе?!
Серік Қалиев	▶	–	–	«Отты түрте берсең – өшеді, Көршіні түрте берсең – көшеді». Төрт нәрсе сенде болса, олар: салиқалы жар, жайлы үй, жарамды көлік, тату көрші дүниеде бақытты болу үшін толық жеткілікті»,- депті ілгеріде өткен дана кісілер. Бақытты өмір сүрудің бір шарты болған көршіңмен араз болып, жиі-жиі түс шайыса берсең, тірлігіңде қандай береке болады? Ондай адаммен көрші болу кімге рахат? Мінезің жайсыз, мазасыз болсаң, пеш ішінде жап-жақсы жанып жатқан отты түртпектеп өшіріп алғандай, көршіңді де маңыңнан бездіріп жібермейсің бе?! Сондықтан да, тату көршіні баға жетпес байлық деп білген жөн.
Серік Қалиев	▶	–	–	Қазақта: «Қасқыр да қастық қылмас жолдасына...» деп келетін өлең жолдары бар. Мұнда «қасқыр қасқырға қастық қылмайды» деп тұрған жоқ, көршісіне қастық қылмайды деп тұр. Ел ауызында қасқырдың көршісіне адалдығы туралы көп айтылады. Бір жолы қасқырдың бөлтіріктері қасқырдың өзі жоқта жақын маңдағы бір қойшының қойын ба, қозысын ба талап өлтіріп қояды. Оны көрген қаншық қасқыр алыстағы отардан бір қойды тірідей әкеліп, әлгі отарға қосып қойыпты. Бұл оқиғаны оны көрген қойшының өзі айтып беріпті. Өйткені, қасқыр да көршісімен жауласпай, тату тұрғанды мақұл көреді.
Серік Қалиев	▶	–	–	Бірақ кейде аң жасамайтын жауыздықты нәпсісінің қалауынан аса алмай қалған адамдар жасап қойып жатады. Бұрынырақта Кеңес заманында болған оқиға деп естігенмін. Бір қойшының отарынан біраз қой ығып кетеді. Оны көрші қойшылар тауып алып, пайда көріп, сіңіріп кетпек болып, өздерінің қорасына тығып қояды. Малын іздеп келген қойшыға: «Олда-білдә көрмедік»,- деп алғандарын мойындамайды. Сол қойларды шығарып жая да алмайды, алысқа алып кете де алмайды, ақыры қораларында аштан өлтіреді. Бірақ соны жасаған үш қойшының үшеуі де орта жасқа да жетпей қайтыс болды деп естігенмін. Қойшының наласы ма, малдың қарғысы ма, анығын Алла біледі. Бұл жерде көршіге қиянат жасаудың ақыры жақсы болмайтыны айтылып тұр.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Қоныс таңдама, Қоңсы таңда». Адамның өміріне мән беретін, көңіліне сән беретін салтанатты сарай емес, көркем мінезді көрші. Бұл жайлы мынандай бір өмірдің өзінен алынған бір әңгіме бар. Бір кісі бір ауылға қоныс аудармақ болып, хабарландырулар, жарнамалар бойынша үйлер қарастыра бастайды. Бір үйді келіп көріп, бағасын біліп алған соң, келесі үйді көрмекке басқа көшеге барады. Ол жердегі үйдің жағдайы әуелгі үйге қарағанда нашарлау екен. Бірақ бағасы шамалас болады. Бұған таңғалған сатып алушы үй иесінен оның себебін сұрағанда, ол кісі: «Менің үйім нашарлау болғанымен, көршім керемет. Бұндай адаммен көрші болғанның арманы жоқ»,-депті.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Көршіге қимаған асың Үйде тұрып сасыр». Қазақтың ұлттық дәстүрінің бірі – сарқыт. Халқымыздың қанында бар қасиеттердің бірі – қонақжайлылық. Балдан тәтті болған, балаларының алдына қоя бермейтін дәмді, тәтті тамақтарын қонағына ұсынатыны сондықтан. Әрине, қонақ тамақтың бәрін жеп тауыспайды. Сол тамақтан қалғанының біразын сарқыт деп қонақтардың өздеріне беріп жіберсе, оларды аттандырып салған соң, қалған тамақтың бәрін сақтап қоймай, сарқыт деп көрші-қолаңға үлестіреді. Үй иесі қолы тар, сараң болса, қалған тамақ ашып кетіп, ақырында итке төгіледі. Ондайды «Қызғанғаны қызыл итке бұйырды» дейді.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Қонағым көрсін – қоңсым жесін». Жоғарыда айтқандай, қонақжай отбасы дастарқанды барынша жайнатып қойғанды жақсы көреді. Онысынан қонаққа деген құрметі сезіліп тұрады. Ауылды жерлерде көбінесе алыстан қонақ келгенде олармен бірге отырсын деп ауылдастарын шақырады. Оның өзі қонаққа деген құрметтің бір белгісі. Қонақ тамаққа емес, үй иесінің құрметіне, ықыласына тояды. Сондықтан басты мақсат оның өзін емес, көзін тойдыру, ал тамақтың негізгі жеушілері – қоңсылар.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Көрші ақысы – Тәңір ақысы». Көрші ақысының – Тәңір ақысы болатыны Алла тағала өзінің сөзі Құранда да, оның Пайғамбары өзінің хадистерінде де ақырет күніне сенген адам көршісімен дұрыс мәмледе болуы, құрметтеуі керек екенін қатаң ескерткен. Тіпті, ол көрші басқа діннің, бөтен ұлттың өкілі болса да, оны орынсыз ренжітуге, оның ақысын жеуге болмайды. Бірде Осман мемлекетінің патшасы Фатих Сұлтан Мехмет өзі басқарып отырған еліндегі тағамдардың сапасы мен бағасын білу үшін, киімін өзгертіп, базарға шығады. Бір дүкенге келіп сатушыға: «Маған жарты келі май, жарты келі бал және жарты келі ірімшік беріңіз»,-дейді. Сатушы жарты келі май өлшеп, ақшасын есептеп болғаннан кейін: «Аға, сұрағаныңыздың қалғанын көршімнен алыңыз.
Серік Қалиев	▶	–	–	Өйткені, оның заттары әрі жақсырақ, әрі көршім әлі ештеңе сатқан жоқ»,-дейді. Патша екінші дүкенге кіріп, ол жерден жарты келі бал алған соң, сатушы оған: «Аллаға шүкір, аға, мен бүгін саудамды бастадым, балаларымның жейтін тамағының ақшасын таптым. Ал, көршім әлі ештеңе сатқан жоқ. Жарты келі ірімшікті содан алыңыз»,-дейді. Сонда патша: «Бұл халық осындай көркем мінезімен дүние жүзін өзіне қаратады. Халықтың осы таза кісілік қасиетін бұзған адамға Алланың қаһары жаусын!»,-деген екен.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Жаман туыстан жақсы көрші артық». Қиналсаң көмек беруге жарамайтын, ауырсаң халіңді сұрамайтын, қайғыңды бөлісе алмайтын, жақсыңды көре алмайтын туыстан, жаманыңды жасырып, жақсыңды асырып, жабықсаң жаныңа жалау болатын, қамықсаң қасыңнан табылатын, қуансаң бөрігін аспанға ататын тату көрші артық екенін әркім-ақ мойындайды. Мына бір оқиға да ешқандай қиял-ғажайып ертегі емес, өмірдің өзінен алынған.
Серік Қалиев	▶	–	–	Көп қабатты үйдің кіреберісін, баспалдақтарын, есіктер арасындағы алаңқайларын, қысқасы, подъезді түгел сыпырып, жуып-тазалап жүретін бір егде кісі, сол үйдің бір тұрғыны бар екен. Ел оның ылғи да осындай шаруамен айналысып жүргенін көреді де, мән бермей, менсінбей, сәлем де бермей қасынан өтіп кетіп жүреді. Бір күні ол кісі көрінбей қалады. Ал, үйдің ол кісі тап-тұйнақтай етіп тазалап қоятын жерлерінің бәрі шашыла бастайды. Оны көрген көршілердің бәрі әлгі адамның жұмысын дұрыс атқармады, алған жалақысын ақтамады деп оның атына ауыр сөздер айтуды шығарады. Тіпті, оның үстінен КСК, яғни Пәтер иелері мекемесіне барып арыз айтады.
Серік Қалиев	▶	–	–	Сөйтсе, ол кісі мүлде онда жұмыс істейді екен. Зейнеттегі адам сол подъезде тұратын көп көршінің бірі екен. Онысын естіген елдің бәрі оның үлкен жүректі, қайырымды адам екенін біледі. Соңғы кезде науқастанып, ауыруханаға жатып қалғанын естиді. Сөйтіп, бұған дейін оған дұрыс көзқараста болмағандарына ыңғайсызданған көршілер қолдарына гүлін ұстап, сәлем-сауқатын алып, ол жатқан ауруханаға іздеп барып, алғыстарын айтып қайтыпты. Бұл жерде де біздің айтпағымыз, көршілерге тік тұрып қызмет жасап, олардың алдындағы хақысын өтеуге, сөйтіп, сауап жинауға ұмтылған адамның мұсылманшылық сипатын бағалау.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Ағайынның аты озғанша, ауылдастың тайы озсын». Бұл мақалды әр кезде дәлме-дәл түсіне беруге болмайды. Мұндағы «ағайын» деген сөзді бар болсаң көре алмайтын, жоқ болсаң бере алмайтын, іші тар жақындар деп қабылдағанымыз орынды. Әйтпесе, ауылдасты жақындатамыз деп ағайынды алыстатқаннан не ұтамыз. Рас, үй ішіндегі күнделікті өмірде кездесетін ыстық-суық жағдайлардың бәрін алыстағы ағайыннан көрі жақындағы көрші көбірек көріп, сезінеді де, ортақтасады. Сондықтан бұл сөз ағайындар жоқ жерде ауылдастарға, олардың жауапкершіліктерін арттыра түсу үшін айтылатын тілек болу керек.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Көшерде көрші жаман, Айырылысарда әйел жаман». Өзің жақсы болсаң қасыңды да дос етуге болатынын, жылы-жылы сөйлесе жылан інінен шығатынын мойындай алмайды. Бұл жердегі «жаман» деген сөз дәл мағынасында емес, көшетін немесе айырылысатын адамның атынан айтылып тұр. Бір жігіт әке-шешесінің байлығының арқасында тұрмыстан ешбір таршылық көрмей, өте жалқау, ысырапшыл, шаруаға қырсыз болып өсіпті. Жылдар өте келе әке-шешесі қайтыс болады да, жігітке үй мен дүкен мұраға қалады.
Серік Қалиев	▶	–	–	Ойсыз, қамсыз жігіттің ойын-сауығы көп еді. Оған ақша деген ешқашан бітпестей көрінетін. Сөйтіп жүргенде үйі де, дүкені де тоза бастайды. Оның үйінің жанында Хасан деген көршісі болатын. Ол кісі соғыста жанып бара жатқан балалы әйелді өрттен құтқарғаны үшін Құрмет белгісін алған азамат екен. Жас жігіттің жеңілтек өмірін көрген Хасан онымен амандаспайтын болады. «Ол жігітті жек көремін, елдің бәрі жанталасып жұмыс істеп жатқанда, селтеңдеп ары-бері қыдырып жүргеніне ызам келеді»,-дейді екен ол.
Серік Қалиев	▶	–	–	Бір күні осы сөздер жігіттің құлағына жетіп, қатты ойланып, жүрегі ауырды. Кішкентайынан еркелетіп, жақсы көріп жүретін көршісінің мұндай пікірі оған қатты батады. Сосын ол намысқа тырысып еңбектенуге кіріседі. Нашар көршінің сәл кемшілікті байқап қоятын көздеріне еш қателік шалынып қалмасын деп жанын салып жұмыс істеп жүреді. Мұқият қарап, күтуінің арқасында бақшасы мол өнім беріп, дүкені де табыс әкеле бастайды. Қолына ақша тиген жігіт баяғы әдетін қайта тауып, достарымен күндіз-түні қайтадан ойнап-күлетін болады.
Серік Қалиев	▶	–	–	Оны көрген нашар көрші: «Мен оның адам болмайтынын баяғыда-ақ айтпап па едім?! Атақ пен құмар ойыны оның түбіне сөзсіз жетеді»,-деген сөзді айта бастайды. Жігіттің бір ағашы қисайса немесе бір кірпіші сынса көршінің кінәлауын ести береді. Жігіт осы бір ашушаң қарт көршісінің ыңғайына бірте-бірте икемделе бастайды. Өзін сынап, ұрсып-жекіргеніне де үйреніп, ренжімейтін болады. Ел өзіне «сенің нашар көршің айтты» деген сөздерін сабырмен мұқият тыңдап, соған сай әрекет ете бастайды. Күндердің күні нашар көршісі қайтыс болғанда, ол қатты қайғырып, өзінің ең қымбат адамын жоғалтқанын түсінеді. Сол секілді, кейде бізге ұнай бермейтін кей жағдайда жақсылық бар екенін байқай бермейді екенбіз.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Жалғыз үйдің тамағы жетсе де, табағы жетпейді». Жетпесе, жүгіріп барып көршіңнен сұрайсың. «Өзімде болмаса ағайында болсын, ағайында болмаса, маңайымда болсын»,-деген де сол. Көршіңде бар болып тұрғанға не жетсін?! Мұхаметжан Тазабектің айтыста айтқан шумақтарының ішінде:;;;;;;;;;;;;;;;;;;«Көршіңіз байып жатса қуаныңыз, Қуанғаннан намысың құламайды. Ештеңе бөліп беріп жатпаса да, Қол жайып ештеңеңді сұрамайды...»,- деген сөздерді әлі ешкім ұмыта қойған жоқ деп ойлаймын. ;;;;
Серік Қалиев	▶	–	–	Қарапайым диқаншы жыл сайын күзге салым болатын жүгері конкурсына қатысып, ылғи да бас жүлдені жеңіп алатын. Кезекті жеңісінен соң, алған олжасын қолтығына қыстырып, есікке беттегенде алдын бір жас журналист кес-кестеді: «Кешіріңіз, сіз өз жүгеріңіздің жақсы тұқымдарын көршілеріңізбен бөліседі екенсіз. Бұның сыры неде? Олар сіздің бәсекелестеріңіз емес пе?»,-дейді бірден сұраққа көшіп.
Серік Қалиев	▶	–	–	Сонда диқан: «Сіз егін ұрықтанатын уақытта жел оның тозаңдарын алып, бір алқаптан екінші алқапқа ұшырып апаратынын білмейтін бе едіңіз? Егер менің көршілерім нашар дән егетін болса, оның әсері менің жүгеріме де тиетін еді ғой. Сол себептен жақсы өнім алу үшін көршілеріме ең жақсы тұқым беремін»,-дейді. Қарапайым диқаншы қарақан басын ғана ойламай, қасындағыларға да қайырымдылық жасау өзін жетістікке де, жеңіске де жеткізетінін қалай білген десеңізші.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Үйіңде не барын көршіңнен сұра». Бұл мәтел туралы айту үшін әуелі басқа бір мақалды еске түсірген дұрыс сияқты: «Алыс та жақындайды жолын тапсаң, жақын да алыстайды қолын қақсаң»,-депті аталарымыз. Яғни жомарт болсаң, кең болсаң, көршің сені еш жатырқамайтын болса, сенің мүлкіңді өз мүлкіндей сезіне алатын болса, онда ол сенде не бар, не жоғын жақсы біледі. Өзіңнің ұмытқан нәрсеңді есіңе салып тұруы таң қаларлық іс болмай қалады. Ал, барыңды тықпыштап, қорғаштап, аузыңнан жоқтан басқа сөз шықпайтын болса, сенде не бар, не жоғын кім біледі? Өмірде көрші түгілі әйелінен, бала-шағасынан қызғанып, барын жасырып жүретін адамдарды да кездестіруге болады.
Серік Қалиев	▶	–	–	Біздің бабаларымыз әдемі де көркем ойларын балама сөздер арқылы жеткізіп отырған екен. «Қол алысты» - келісті, уағдаласты, серттесті дегенді білдіреді. «Қол астында» - яғни, қарамағында, билігінде. «Қолбайлау болды» - кедергі жасады, бөгет болды. «Қол бастады» - сарбаз ерітті, әскер ілестірді. «Қол басындай» - яғни жұдырықтай (халықтық өлшем бойынша). «Қол бұлғады» - қоштасып қалды немесе шақырды. «Қолғабыс етті» - жәрдем берді, көмектесті. «Қолды болды» - ұрланды. «Қолға түсті» - ұсталды, тұтқын болды.
Серік Қалиев	▶	–	–	«Қолға қарап қалды» - яғни, кіріптар, тәуелді болып қалды. «Қолғанат болды» - көмекші болды деген сөз. «Қолға үйренді» - қолға ұстап күтуге көнді. «Қолдан-қолға түсірмеді» - аяғын жерге тигізбей күтті, қастерледі. «Қолды-аяққа тұрмады» - тықыршып шыдамады. «Қол емес» - яғни, лайық емес, тең емес деген сөз. «Қол жайды» - тіленді, сұрамшақтанды. «Қолы жетті» - көздегені орындалды, айтқаны болды. «Қолқама қол салма» - яғни, бермесімді сұрама деген. «Қол жұмсады» - күш көрсетті, ұрып-соқты. «Қол қусырды» - яғни, бағынды, еріксіз көнді. «Қол қойды» - қағазда растады. «Қолы тимеді» - жұмысбасты болды. -Сонымен көрші ақысы жайлы хабарымызды осымен аяқтаймыз. Келесі жүздескенше аман-сау болыңыздар!
Смағұл Елубаев	▶	–	–	Бұл кісіні көп тыңдадық. Бірақ ешқашан «Әбеке, сіздің мынау шешендік сүңғылалығыңыз қайдан шықты, қайдан жұқты?» деп сұрай алмадық. Ол мүмкін емес еді. Өйткені ол кісі аға болатын. Ыыы... бірақ біз соның тегін іздеумен болдық. Сол текті, қайнар бұлақты қазір тапқандай болдық. Сөйтсек, Алланың нұры түскен масаты мекен Маңғыстау осындай Әбіштей бір маңғазды тудыруы заңдылық екен.
Смағұл Елубаев	▶	–	–	Әбіштану тоқтамау керек деп ойлаймын. Сексен жылдығында да, тоқсан жылдығында да. Өйткені Майқы билердің соңы болды Әбіш, «Пірдің соңы – Бекет» деп айтамыз ғой. «Бидің соңы – Әбіш» деп те айтуға болады. Мінекей, өйткені, қазақ тілі жиырма бірінші ғасырдағыдай ешқашан божырамаған еді өз тарихында. Оның сол тілдің соңғы толқынындай болды. Әбіштердің тарих сахнасына шығуы.
Сымбат Касимова	▶	–	–	Барлықтарынызға сәлем! Бұл енелогия яғни ене тілі сабағы. Бұл жерге мен жаңадан келін боп түскен қыздарға ене тілін қалай оңай и тез түсінуге болатынын түсіндіремін. Келіндер қағаз бен дәптерлерінді дайындап тыңдандар! Егер сіз таңертең ұйықтап жатқан кезде дәл осындай дыбыстарды естіп оянатын болсаңыз демек ұйқыдан кеш тұрып жатсыз.
Сымбат Касимова	▶	–	–	Енеңіз сізге “әй ұйықтай бермей, тұр” деп жатыр. Келіндер жылына екі рет осындай диалон естуініз мүмкін. Бұл дегенініз ененіздің санаторияға барғысы келіп жүр деген сөз. Алайда сіздерге де жақсы жағы бар жылына екі рет ененізден демала аласыз. Егер сіздер кешкі төрт пен бес сағат арасында сөздер еститін болсаңыздар демек ененіз шәй ішкісі келіп отыр.
Сымбат Касимова	▶	–	–	Келіндер сіздерге бұл сабақ пайдалы болды деп ойлаймын. Егер сіздерге қызық болған болса, дәл осы видеоны өзіңіздің үш келін болайын деп жатқан құрбынызға жіберіңіз және менің айтқандарымды обязательно есте сақтаныздар! Өйткені бірнеше жылдан соң дәл осы енелогия тілінде сөйлейтін боласыз.
Талғат Сейдәлиев	▶	Ассалаумағалейкүм қымбатты көрермен/ Ақтөбе телеарнасында «Иман нұры»/ діни танымдық бағдарламасы. Студиямыздың қонағы/ орталық мешітінің наиб имамы/ Талғат Сейдәлиев. Ассалаумағалейкүм/ қош келдіңіз. - Әлейкімсалам.	–	Ассалаумағалейкүм қымбатты көрермен, Ақтөбе телеарнасында «Иман нұры» діни танымдық бағдарламасы. Студиямыздың қонағы - орталық мешітінің наиб имамы Талғат Сейдәлиев. Ассалаумағалейкүм, қош келдіңіз. Әлейкімсалам.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Бүгінгі тақырыбымыз ас берудегі ысырапшылдық төңірегінде болмақ. Жалпы құдайы ас/ кім үшін беріледі/ неліктен беріледі/ осыған алдымен анықтама беріп алсақ.	–	Бүгінгі тақырыбымыз ас берудегі ысырапшылдық төңірегінде болмақ. Жалпы құдайы ас кім үшін беріледі, неліктен беріледі, осыған алдымен анықтама беріп алсақ.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Бисмиллахи рахмани рахим/ Әлхамдулилләhи Раббилаләмин әссаләту уәссәләму алә расулинә Мухаммәдин уә алә алиhи уә сахбиhи әжмәин/ әммә бәғд. Әуелі тақырыбымызға кірместан алдын/ сіздердің мынау кереметтей «Иман нұры» бағдарламаларыңызға/ табыс тілеймін/ жұмыстарыңыз өрлей берсін. - Әумин.	–	Бисмиллахи рахмани рахим Әлхамдулилләhи Раббилаләмин әссаләту уәссәләму алә расулинә Мухаммәдин уә алә алиhи уә сахбиhи әжмәин әммә бәғд. Әуелі тақырыбымызға кірместан алдын сіздердің мынау кереметтей «Иман нұры» бағдарламаларыңызға табыс тілеймін, жұмыстарыңыз өрлей берсін. Әумин.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Енді тақырыбымызға оралатын болсақ// құдайы ас жалпы/ атының өзі айтып тұрғандай// бір Алланың разылығы үшін беріледі. Алла тағаланың мейіріміне/ Алла тағаланың/ рақымына/ қол жеткізу үшін/ беріледі. Ал енді кім үшін беріледі/ дегенге келетін болсақ/ өмірден/ өткен кісі үшін беріледі/ құдайы ас. Барша адамзат баласының/ өмірге келуімен қоса/ оның міндетті түрде соңы бар/ себебі/ бұл нәрсені біздер қайдан білеміз/ қасиетті Құран Кәрімде Алла тағала/ көптеген жерде/ адам баласына/ белгілі бір/ уақыт бергендігі жайында/ және сол уақыт сәті келген кезінде/ өзінің құзырына қайтатындығы жайында көптеген аяттар келтірген/ Алла тағала.	–	Енді тақырыбымызға оралатын болсақ, құдайы ас, жалпы атының өзі айтып тұрғандай, бір Алланың разылығы үшін беріледі. Алла тағаланың мейіріміне, Алла тағаланың рақымына қол жеткізу үшін беріледі. Ал енді кім үшін беріледі дегенге келетін болсақ өмірден өткен кісі үшін беріледі құдайы ас. Барша адамзат баласының өмірге келуімен қоса оның міндетті түрде соңы бар. Себебі бұл нәрсені біздер қайдан білеміз, қасиетті Құран Кәрімде Алла тағала көптеген жерде адам баласына белгілі бір уақыт бергендігі жайында және сол уақыт сәті келген кезінде өзінің құзырына қайтатындығы жайында көптеген аяттар келтірген Алла тағала.
Талғат Сейдәлиев	▶	Бұлардың баршасынан біздер/ бүкіл адамзат баласының міндетті түрде/ соңының болатындығын байқаймыз. Сол бір аятқа тоқталатын болсақ мысалы/ нәстағизу биллаһ/ уәликулли уммәтин әжәлун [cалә] фәизә жәә әжәлуһум лә йәстәхируунә сәъатән [cалә] уәлә йәстәқдимуун. Алла тағала бұйырады. Бұл аяттың мағынасы/ әрбір үмметтің/ Алла тағаланың белгілеп берген мөлшерлі уақыты бар дейді/ яғни әрбір үммет дегені сіз бен біз/ адамзат баласы. Ол/ адамзат баласының Алланың белгілеп берген/ уақыты келген кезде/ ол пенде бір сәт болсын дейді/ бір сәт болсын ерте/ немесе бір сәт болсын кеш мына дүниеден айрылмайды екен. Алла тағала қай уақытты белгіледі/ сол уақытта Алланың құзырына қайтады екен.	–	Бұлардың баршасынан біздер бүкіл адамзат баласының міндетті түрде соңының болатындығын байқаймыз. Сол бір аятқа тоқталатын болсақ мысалы, нәстағизу биллаһ уәликулли уммәтин әжәлун [cалә] фәизә жәә әжәлуһум лә йәстәхируунә сәъатән [cалә] уәлә йәстәқдимуун. Алла тағала бұйырады, бұл аяттың мағынасы әрбір үмметтің Алла тағаланың белгілеп берген мөлшерлі уақыты бар дейді, яғни әрбір үммет дегені сіз бен біз, адамзат баласы. Ол адамзат баласының Алланың белгілеп берген уақыты келген кезде ол пенде бір сәт болсын дейді, бір сәт болсын ерте немесе бір сәт болсын кеш мына дүниеден айрылмайды екен. Алла тағала қай уақытты белгіледі сол уақытта Алланың құзырына қайтады екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	Міне/ сол Алланың құзырына/ қайтқан пенделерге/ құдайы ас беріледі/ ел аузында құдайы ас деп осылай қалыптасып кеткен бізде. Енді оның негізгі мақсатын айттық/ мынау жалған дүниеде/ қамшының сабындай қысқа ғана дүниеде/ бәлкім/ пенделікпен біліп жасаған/ білмей жасаған үлкенді-кішілі қате/ кемшілік/ күнәлары болса/ Алланың алдына барған кезде/ Алла тағала сол күнәларын кешірсін деген мақсатпен/ қабір азабына Алла тағала жолатпасын/ қабір азабынан/ сақтасын деген мақсаттан/ артында қалған ұрпақтары/ ағайын-туыс бауырлары/ сол кісінің/ атына деп садақа беріп жатады/ міне негізгі мақсаты осы екен.	–	Міне, сол Алланың құзырына қайтқан пенделерге құдайы ас беріледі, ел аузында құдайы ас деп осылай қалыптасып кеткен бізде. Енді оның негізгі мақсатын айттық мынау жалған дүниеде, қамшының сабындай қысқа ғана дүниеде бәлкім, пенделікпен біліп жасаған, білмей жасаған үлкенді-кішілі қате, кемшілік, күнәлары болса, Алланың алдына барған кезде Алла тағала сол күнәларын кешірсін деген мақсатпен, қабір азабына Алла тағала жолатпасын, қабір азабынан сақтасын деген мақсаттан артында қалған ұрпақтары, ағайын-туыс бауырлары сол кісінің атынан деп садақа беріп жатады, міне негізгі мақсаты осы екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Құдайы ас берудің діни үкімі бар ма? - Әрине/ шариғатымызда құдайы ас берудің діни үкімі бар/ жалпы құдайы ас беру/ дүниеден өткен/ кісі үшін/ міндетті түрде/ жасалуы қажет/ парыз-амалдардың қатарына кірмейді/ парыз амалдардың қатарына. Демек бұл жерден біз нені байқаймыз/ егер жасалмаған жағдайда/ атқарылмаған жағдайда/ адам ешқандай күнә алмайды/ алайда/ біздер/ Құран Кәрімнен/ Алла елшісінің айтқан хадистерінен/ садақа жасаудың/ қайырымдылық жасаудың сауапты іс екендігін байқаймыз.	–	Құдайы ас берудің діни үкімі бар ма? - Әрине, шариғатымызда құдайы ас берудің діни үкімі бар. Жалпы құдайы ас беру дүниеден өткен кісі үшін міндетті түрде жасалуы қажет парыз-амалдардың қатарына кірмейді, парыз амалдардың қатарына. Демек бұл жерден біз нені байқаймыз, егер жасалмаған жағдайда, атқарылмаған жағдайда, адам ешқандай күнә алмайды, алайда біздер Құран Кәрімнен, Алла елшісінің айтқан хадистерінен садақа жасаудың, қайырымдылық жасаудың сауапты іс екендігін байқаймыз.
Талғат Сейдәлиев	▶	Міне/ енді мүмкіншілік болса/ шамасы жетіп тұрса/ сол дүниеден өткен кісі үшін/ ешқандай ысырапқа жол берместен/ қалтасындағы бүкіл қаражатын соған жұмсамастан/ орта жолды ұстанып/ егер сол садақаны жасайтын болса/ онда шариғатымызда/ бұған ешқандай қарсылық танытпайды/ делінген/ Жаназа және жерлеу рәсімдері кітабында. Бұл Қазақстан мұсылмандар діни басқармасының/ Шариғат және пәтуа бөлімінің шығарған осы жаназа/ және жерлеу рәсіміне қатысты/ кітабы/ міне осында осы үкімді келтірген. - Яғни біз қазақта қырқы/ жүзі/ жылы/ деп міндетті түрде ұғыммен жасаймыз/ бұл парыз емес иә?	–	Міне, енді мүмкіншілік болса, шамасы жетіп тұрса, сол дүниеден өткен кісі үшін ешқандай ысырапқа жол берместен қалтасындағы бүкіл қаражатын соған жұмсамастан орта жолды ұстанып, егер сол садақаны жасайтын болса, онда шариғатымызда бұған ешқандай қарсылық танытпайды делінген Жаназа және жерлеу рәсімдері кітабында. Бұл Қазақстан мұсылмандар діни басқармасының Шариғат және пәтуа бөлімінің шығарған осы жаназа және жерлеу рәсіміне қатысты кітабы міне осында осы үкімді келтірген. - Яғни біз қазақта қырқы, жүзі, жылы деп міндетті түрде ұғыммен жасаймыз, бұл парыз емес иә?
Талғат Сейдәлиев	▶	- Бұл парыз емес/ міндет емес/ атқарылмаған жағдайда/ ешқандай кісі/ күнә арқаламайды. Алайда/ жоғарыда айтып өткенімдей/ жасайтын болса/ садақасын беретін болса/ орта жолды ұстанып/ шектен шықпай жасайтын болса/ онда ол кісіге/ оның сауабы барады екен. Бұл тұрғысында/ шариғатымыз біздерге белгілеп көрсетіп кеткен.	–	Бұл парыз емес, міндет емес, атқарылмаған жағдайда ешқандай кісі күнә арқаламайды. Алайда жоғарыда айтып өткенімдей, жасайтын болса, садақасын беретін болса, орта жолды ұстанып, шектен шықпай жасайтын болса, онда ол кісіге оның сауабы барады екен. Бұл тұрғысында шариғатымыз біздерге белгілеп көрсетіп кеткен.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Қазақта/ «өлім бардың малын шашады/ жоқтың артын ашады» деген сөз бар. Расымен де/ мынау кей жағдайда аста-төк дастархан/ садақаның өзі/ той секілді өтіп жататындығы болады/ осы төңірегінде пікіріңізді білсек.	–	Қазақта «өлім бардың малын шашады, жоқтың артын ашады» деген сөз бар. Расымен де, мынау кей жағдайда аста-төк дастархан, садақаның өзі той секілді өтіп жататындығы болады, осы төңірегінде пікіріңізді білсек.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Шариғатымыз жалпы/ былай дейді/ біздерге/ ешқашан адам баласының/ қиыншылыққа түсуін қаламайды. Алла елшісі// жеңілдетіңдер дейді/ ауырлатпаңдар/ сүйіншілеңдер/ қорқытпаңдар дейді/ қараңыз/ біздерге жеңілдік жасап жатыр/ ешқашан ауырлық қаламайды екен/	–	Шариғатымыз жалпы былай дейді біздерге, ешқашан адам баласының қиыншылыққа түсуін қаламайды. Алла елшісі жеңілдетіңдер дейді, ауырлатпаңдар, сүйіншілеңдер, қорқытпаңдар дейді. Қараңыз, біздерге жеңілдік жасап жатыр, ешқашан ауырлық қаламайды екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	Сондықтан да// бұл мәселеде ешқандай бақталастыққа кірмей// Алланың разылығына қол жеткізу мақсатында/ ешқандай асқақтатпай/ бұл бір той емес/ бұл бір қуаныш емес/ сондықтан ол жердегі негізгі мақсат көпшіліктің келіп тоюы емес қой ол жерде/ көпшіліктің келіп сол жерге Құранға қатысуы/ сол жерге батаға қатысуы/ дұғаға/ ішінде бірге болуы. Сондықтан да осы жайттардың барлығын ескере отырып/ біздің шариғатымыздың/ діни басқармамыздың бекіткен/ ас мәзірлерін негізге ала отырып// құдайы астарды өткізгеніміз абзал болады деп есептейміз.	–	Шариғатымыз және де халқымызда керемет қанатты сөз бар "жан қайғысы болған үйде мал қайғысы болмасын" дейді, керемет сөз. Бұлардың баршасы шариғатымыздан алынған, қарап отырсаңыз. Иә, сондықтан да осындай Алла елшісінің айтқан сөздерін ескеріп, енді бай-бақуатты кісілер үшін дүниеден өткен ағайын-туыс, жақындарына жетісін беру, қырқын беру немесе жылдық асын беру оған жаңағы ірі қара, жаңағы мал шалу құрбандыққа және де дастарханды үйіп-төгіп жасау ол бай-бақуатты, қалталы кісілерге ешнәрсе болмауы мүмкін, ал оны көрген мынау әлеуметтік жағдайы төмен немесе орташа кісілер оларды көріп міндетті түрде олар да жасағысы келеді дәл сол секілді.
Талғат Сейдәлиев	▶	шариғатымыз/ және де/ халқымызда керемет қанатты сөз бар/ жан қайғысы болған үйде/ мал қайғысы болмасын дейді/ керемет сөз. Бұлардың баршасы шариғатымыздан алынған/ қарап отырсаңыз. Иә/ сондықтан да/ осындай Алла елшісінің айтқан/ сөздерін ескеріп/ енді/ бай-бақуатты кісілер үшін/ дүниеден өткен ағайын/ туыс жақындарына жетісін беру/ қырқын беру немесе жылдық асын беру оған жаңағы/ ірі қара/ жаңағы/ мал шалу құрбандыққа/ және де дастарханды үйіп-төгіп жасау/ ол/ бай-бақуатты/ қалталы кісілерге ешнәрсе болмауы мүмкін/ ал оны көрген/ мынау/ әлеуметтік жағдайы төмен/ немесе орташа кісілер/ оларды көріп міндетті түрде олар да жасағысы келеді/ дәл сол секілді.	–	Сондықтан да бұл мәселеде ешқандай бақталастыққа кірмей Алланың разылығына қол жеткізу мақсатында ешқандай асқақтатпай, бұл бір той емес, бұл бір қуаныш емес сондықтан ол жердегі негізгі мақсат көпшіліктің келіп тоюы емес қой. Ол жерде көпшіліктің келіп сол жерге Құранға қатысуы, сол жерге батаға қатысуы, дұғаға ішінде бірге болуы. Сондықтан да осы жайттардың барлығын ескере отырып біздің шариғатымыздың діни басқармамыздың бекіткен ас мәзірлерін негізге ала отырып құдайы астарды өткізгеніміз абзал болады деп есептейміз.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Ал садақа дастарқанына кететін қаржыны/ есептеп/ оны өзге игі іске жұмсаса/ марқұмның атынан/ бұған не делінген? - Олай да болады/ оның да сауабы міндетті түрде/ марқұмға барады/ марқұмның атын атап тұрып/ егер сол дастарханға кететін қаражатты/ делік бір жағдайы өте төмен отбасыларға/ көп балалалы аналарға/ иә/ ет жей алмай отырғандарға/ ас жей алмай отырғандарға/ немесе жалғызбасты/ көпбалалы/ жаңағы жалдамалы пәтерде жүретін/ ақысын төлей алмай отырған/ жалғызбасты аналарға/ деген сияқты/ жағдайы жоқ/ мұқтаж жандарға/ мынау менің дүниеден өткен жақынымның/ атынан берген садақам болсын/ сол кісіге сауабы тисін/ Алла тағала ол кісіні өз рақымына/ кеңшілігіне алсын/ соның атынан беріп жатырмын/ сіз де менің жақынымның атын атап/ өзіңіздің дұғаңызға қосып қойсаңыз/ деп беретін болса/ ол әрине/ болатын іс.	–	Ал садақа дастарқанына кететін қаржыны есептеп, оны өзге игі іске жұмсаса марқұмның атынан бұған не делінген? - Олай да болады, оның да сауабы міндетті түрде марқұмға барады, марқұмның атын атап тұрып егер сол дастарханға кететін қаражатты делік бір жағдайы өте төмен отбасыларға, көп балалалы аналарға, иә, ет жей алмай отырғандарға, ас жей алмай отырғандарға немесе жалғызбасты, көпбалалы, жаңағы жалдамалы пәтерде жүретін, ақысын төлей алмай отырған жалғызбасты аналарға деген сияқты жағдайы жоқ, мұқтаж жандарға "мынау менің дүниеден өткен жақынымның атынан берген садақам болсын, сол кісіге сауабы тисін, Алла тағала ол кісіні өз рақымына, кеңшілігіне алсын, соның атынан беріп жатырмын, сіз де менің жақынымның атын атап, өзіңіздің дұғаңызға қосып қойсаңыз деп беретін болса, ол әрине, болатын іс.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Жаңа ысырап жайында айтып өттіңіз/ ысырап төңірегінде ғибратты оқиғалар бар ма? - Әрине/ ысырап төңірегінде ғибратты оқиғалар жетерлік/ оның бірнешеуіне тоқталып өтсек. Аббасидтер заманындағы халифалардың бірінің бір жеке дәрігері болған екен/ сол дәрігерден/ насрани бір кісі келіп сұраған екен/ сіздердің кітаптарыңызда/ Құранды айтып отыр ол жерде/ кітаптарыңызда медицина жайында бір нәрсе жазылған ба деп/ сұраған екен. Сонда әлгі халифаның жеке дәрігері ол кісіге/ Алла тағаланың Арф сүресінің 31 аятында .... деген аятты оқып берген екен. Бұл аяттың мағынасы// ішіңдер/ жеңдер/ алайда/ ысырапқа жол бермеңдер/ өйткені Алла тағала/ ысырап еткен пенделерін сүймейді/ жақсы көрмейді деген екен/ осы аятты оқып берген екен.	–	Жаңа ысырап жайында айтып өттіңіз, ысырап төңірегінде ғибратты оқиғалар бар ма? - Әрине, ысырап төңірегінде ғибратты оқиғалар жетерлік, оның бірнешеуіне тоқталып өтсек. Аббасидтер заманындағы халифалардың бірінің бір жеке дәрігері болған екен. Сол дәрігерден насрани бір кісі келіп сұраған екен: "Сіздердің кітаптарыңызда (Құранды айтып отыр), ол жерде кітаптарыңызда медицина жайында бір нәрсе жазылған ба" - деп сұраған екен. Сонда әлгі халифаның жеке дәрігері ол кісіге Алла тағаланың Арф сүресінің 31 аятында .... деген аятты оқып берген екен. Бұл аяттың мағынасы "Ішіңдер, жеңдер, алайда ысырапқа жол бермеңдер, өйткені Алла тағала ысырап еткен пенделерін сүймейді, жақсы көрмейді" деген екен, осы аятты оқып берген екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	Сәл тоқтап/ ойланып/ одан кейін келесі сұрағын қойыпты/ сендердің пайғамбарларың не қалдырған/ бұл жөнінде/ бұл төңіректе/ деп сұраған екен. Сонда әлгі кісі// оған да былай деп жауап беріпті/ Алла елшісінің мынадай керемет сөзін айтып беріпті. Расында/ адамзат баласының/ асқазаны ол/ бүкіл дерттің/ орталығы депті/ Алла елшісі/ мұны естіп жүрген боларсыздар/ ал ораза ұстау болатын болса сол/ дерттің/ дәрі-дәрмектің ең бастауы деген екен. Олай болса/ сол дерттен айыққыларыңыз келсе/ ораза ұстауды/ әдетке айналдырыңыздар/ деп/ әлгі кісіге біздің пайғамбарымыз осындай өсиет қалдырған деп жауап берген екен. Сонда әлгі насрани кісі аң-таң болып/ сіздердің кітаптарыңыз/ және де пайғамбарларыңыз/ қысқа ғана қайырып/ медицинаның барлығын тізбектеп/ сызып беріп кетіпті деп/ таң қалған екен/	–	Сәл тоқтап, ойланып, одан кейін келесі сұрағын қойыпты: "Сендердің пайғамбарларың не қалдырған бұл жөнінде, бұл төңіректе" деп сұраған екен. Сонда әлгі кісі оған да былай деп жауап беріпті, Алла елшісінің мынадай керемет сөзін айтып беріпті: "Расында адамзат баласының асқазаны ол бүкіл дерттің орталығы- депті, - Алла елшісі, мұны естіп жүрген боларсыздар, ал ораза ұстау болатын болса сол дерттің, дәрі-дәрмектің ең бастауы - деген екен. "Олай болса, сол дерттен айыққыларыңыз келсе, ораза ұстауды әдетке айналдырыңыздар" деп әлгі кісіге біздің пайғамбарымыз осындай өсиет қалдырған деп жауап берген екен. Сонда әлгі насрани кісі аң-таң болып: "Сіздердің кітаптарыңыз және де пайғамбарларыңыз қысқа ғана қайырып, медицинаның барлығын тізбектеп сызып беріп кетіпті" деп таң қалған екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	Жалпы/ Алла тағаланың жіберген кітабына/ және пайғамбардың осы тұрғыда айтқан өсиеттеріне таң қалған екен. Және де/ тағы бір керемет/ ғибратты оқиғалардың бірі/ Сүлеймен деген пайғамбар өткен/ иә/ баршамыздың білетін. Ол кісі/ бүкіл жан-жануарлардың/ құстардың тілін түсінетін болған. Бір күні/ құмырсқаның жаңағы белінің/ соншалықты жіңішкелігіне таң қалып сұрапты. Сенің осы беліңнің/ жіңішкелігінің сыры неде деп/ Сүлеймен пайғамбар. Сонда былай деп жауап беріпті/ бұл менің үнемшілдігімнің және де қанағатшылдығымның белгісі деп жауап берген екен. Сонда/ Сүлеймен пайғамбар былай депті/ оны қалай дәлелдейсің/ қалай дәлелдейсің оны/ сонда жаңағы құмырсқа айтқан екен/ мен бір жылда/ бидайдың бір дәнімен бір жылымды өтіземін депті.	–	Жалпы Алла тағаланың жіберген кітабына және пайғамбардың осы тұрғыда айтқан өсиеттеріне таң қалған екен. Және де тағы бір керемет ғибратты оқиғалардың бірі Сүлеймен деген пайғамбар өткен иә, баршамыздың білетін. Ол кісі бүкіл жан-жануарлардың, құстардың тілін түсінетін болған. Бір күні құмырсқаның жаңағы белінің соншалықты жіңішкелігіне таң қалып сұрапты "Сенің осы беліңнің/ жіңішкелігінің сыры неде" деп Сүлеймен пайғамбар. Сонда былай деп жауап беріпті: "Бұл менің үнемшілдігімнің және де қанағатшылдығымның белгісі" деп жауап берген екен. Сонда Сүлеймен пайғамбар былай депті: "Оны қалай дәлелдейсің, қалай дәлелдейсің оны". Сонда жаңағы құмырсқа айтқан екен: "Мен бір жылда бидайдың бір дәнімен бір жылымды өткіземін" депті.
Талғат Сейдәлиев	▶	Сонда Сүлеймен пайғамбар/ оны сынамақшы болып/ бір шишаға бір бидаймен салып/ бір жыл қамап қойған екен. Бір жыл уақыт өткенннен кейін келіп қараса/ әлгі құмырсқа/ бидайдың/ жартысын ғана жеген екен/ жартысын ғана. Аң-таң болып/ түсінбеген ғой/ сұрапты/ неге бұлай жасадың/ сен бір жылда бір дән жейтін едің/ қазір бір жыл өтті арада/ неге жартысын ғана жедің деп сұраған кезде/ құмырсқа былай деп жауап беріпті/ егерде сіз мені ұмытып кетіп келесі жылға өтіп кетсеңіз/ мен келесі жылға азығымды алып қойдым деп жауап берген екен құмырсқа. Енді бұл бір ғибратты бір оқиға/ біздердің бұл жерден алатын мысалымыз/ ғибратымыз сол құмырсқаның/ мысалындай/ сол құмырсқадай үнемшіл болу/ қанағатшыл болу және де ешқандай ысырапқа жол бермеу екен.	–	Сонда Сүлеймен пайғамбар оны сынамақшы болып бір шишаға бір бидаймен салып бір жыл қамап қойған екен. Бір жыл уақыт өткенннен кейін келіп қараса, әлгі құмырсқа бидайдың жартысын ғана жеген екен, жартысын ғана. Аң-таң болып түсінбеген ғой, сұрапты неге бұлай жасадың, сен бір жылда бір дән жейтін едің, қазір бір жыл өтті арада неге жартысын ғана жедің деп сұраған кезде құмырсқа былай деп жауап беріпті: "Егерде сіз мені ұмытып кетіп келесі жылға өтіп кетсеңіз мен келесі жылға азығымды алып қойдым" деп жауап берген екен құмырсқа. Енді бұл бір ғибратты бір оқиға, біздердің бұл жерден алатын мысалымыз ғибратымыз сол құмырсқаның мысалындай, сол құмырсқадай үнемшіл болу, қанағатшыл болу және де ешқандай ысырапқа жол бермеу екен.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Сондықтан жаңағы құдайы астың төңірегіндегі мәселеге тағы да оралсақ/ кейде көріп жатамыз осы/ құдайы асқа барған кезде дүияуи әңгіме айтып/ дастархан басында/ бір-бірімен шүйіркелесіп отыратын ағайындарды/ енді түсінеміз/ айына бір кездесетін шығар/ жылына бір кездесетін шығар/ дей тұрғанмен де/ мұндай жерде қалай ұстаған жөн өзін өзі?	–	Сондықтан жаңағы құдайы астың төңірегіндегі мәселеге тағы да оралсақ, кейде көріп жатамыз осы құдайы асқа барған кезде дүияуи әңгіме айтып, дастархан басында бір-бірімен шүйіркелесіп отыратын ағайындарды, енді түсінеміз, айына бір кездесетін шығар, жылына бір кездесетін шығар, дей тұрғанмен де мұндай жерде қалай ұстаған жөн өзін өзі?
Талғат Сейдәлиев	▶	- Енді бұл өте керемет/ өте орынды сұрақ болды/ себебі біздер де/ сол құдайы астың ортасында/ сол көпшіліктің ортасында жүрміз/ бұл нәрсені біздер де байқаймыз// сіз айтқан нәрсені. Енді жалпы/ ол кісілерге айтарымыз/ біз кей кезде сол дастарқанның басында да айтып жатамыз/ сіздердің бұлай шүйіркелесіп/ әңгімелескендеріңіз/ кейбіреулерін байқайсың өздерінің бизнестерін/ жаңағы жұмыстарын талқылап дауыстары шығып/ кей кезде/ жоғары дауыспен күліп/ айқайлап жатады/ оны да байқап жатамыз/ шеткі бөлмеде/ арғы бөлмеде/ сондықтан/ ондай кісілерге айтарымыз/ бұл/ әдепсіздік/ болып табылады/ үй иесіне құрметсіздік болып табылады/ сіз ол жерге бір әңгімелесуге келген жоқсыз/ ол жерге бизнесіңізді қозғауға келген жоқсыз/ ол жер көпшілік орта/ сондықтан сол көпшіліктің арасында/ мейлінше әдепті сақтап/ мәдениеттілікті сақтап/ сол жерде міндетті түрде имам бір-екі ауыз уағыз/ насихат жүргізеді.	–	Енді бұл өте керемет, өте орынды сұрақ болды, себебі біздер де сол құдайы астың ортасында, сол көпшіліктің ортасында жүрміз, бұл нәрсені біздер де байқаймыз сіз айтқан нәрсені. Енді жалпы ол кісілерге айтарымыз, біз кей кезде сол дастарқанның басында да айтып жатамыз, сіздердің бұлай шүйіркелесіп, әңгімелескендеріңіз кейбіреулерін байқайсың өздерінің бизнестерін, жаңағы жұмыстарын талқылап дауыстары шығып, кей кезде жоғары дауыспен күліп, айқайлап жатады. Оны да байқап жатамыз шеткі бөлмеде, арғы бөлмеде, сондықтан ондай кісілерге айтарымыз бұл әдепсіздік болып табылады, үй иесіне құрметсіздік болып табылады. Сіз ол жерге бір әңгімелесуге келген жоқсыз, ол жерге бизнесіңізді қозғауға келген жоқсыз, ол жер көпшілік орта, сондықтан сол көпшіліктің арасында мейлінше әдепті сақтап, мәдениеттілікті сақтап, сол жерде міндетті түрде имам бір-екі ауыз уағыз-насихат жүргізеді.
Талғат Сейдәлиев	▶	Астан алдын/ немесе астан кейін/ бата қайырады/ Құран оқиды/ міне сол имамның айтқан/ уағыз насихатына құлақ беріп/ соны тыңдап/ бата жасағанда/ Құран оқыған кезде/ іштей/ әмин деп/ сол дұғаға қосылып/ мейлінше әдептілікті сақтап отырған жөн. Себебі біз ол жерге/ дұғаға қатысайық/ қанша уақытымызды бөліп/ қанша жұмысымызды тастап келіп отырмыз/ соның сауабын алайық деп/ біз де келіп отырмыз дұрыс па/ сондықтан егер сол жерге келген кезде біз өзіміздің әңгімемізді айтып/ бизнесімізді қозғап кететін болсақ/ ол жерден біздер сауап емес/ бәлкім күнә да арқалап кетуіміз бек мүмкін екен. Сондықтан да ондай әрекеттерден/ мейлінше ұзақ болғанымыз жөн болады.	–	Астан алдын немесе астан кейін бата қайырады, Құран оқиды, міне сол имамның айтқан уағыз-насихатына құлақ беріп, соны тыңдап, бата жасағанда, Құран оқыған кезде іштей әмин деп сол дұғаға қосылып, мейлінше әдептілікті сақтап отырған жөн. Себебі біз ол жерге дұғаға қатысайық, қанша уақытымызды бөліп, қанша жұмысымызды тастап келіп отырмыз соның сауабын алайық деп. Біз де келіп отырмыз, дұрыс па, сондықтан егер сол жерге келген кезде біз өзіміздің әңгімемізді айтып, бизнесімізді қозғап кететін болсақ ол жерден біздер сауап емес бәлкім күнә да арқалап кетуіміз бек мүмкін екен. Сондықтан да ондай әрекеттерден мейлінше ұзақ болғанымыз жөн болады.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Қазір қайтқанына он жыл болды/ жиырма жыл болды деп/ отыз жыл болды деп ас беретіндер көп/ енді жағдайы/ дүниесі жеткеннен кейін/ бұндай үрдісті көп байқаймыз. Қазақ тарихында да бар/ Құнанбайдың әкесі Өскенбайға берген асы/ анау Құлагер бәйгеге шабатын орта жүздегі белгілі бидің асы/ өте көп кездеседі/ бұндай дүркіретіп ас беру төңірегіндегі пікіріңізді білсек.	–	Қазір қайтқанына он жыл болды, жиырма жыл болды деп, отыз жыл болды деп ас беретіндер көп. Енді жағдайы, дүниесі жеткеннен кейін бұндай үрдісті көп байқаймыз. Қазақ тарихында да бар Құнанбайдың әкесі Өскенбайға берген асы, анау Құлагер бәйгеге шабатын орта жүздегі белгілі бидің асы, өте көп кездеседі. Бұндай дүркіретіп ас беру төңірегіндегі пікіріңізді білсек.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Әрине// кісі дүниеден өткеннен кейін/ бір жылға дейін біздің жаңағы/ шариғатымыздың бекіткен талаптарын/ діни басқарманың бекіткен талаптарын сақтай отырып/ ысырапқа жол берместен/ жаңағы/ жетісін/ қырқын/ жылдық астарын беруге болады/ ысырапқа жол берместен/ ал кейінгі уақыттарда/ бес жылдығында/ он жылдығында сіздің айтқан/ он бес жылдығында деген секілді/ оларда/ біраз дастарханын/ кеңірек жайып/ ауқымды түрде өткізсе болады. Алайда/ айтқанымдай/ ол жерде де қатты ысырапқа берілмеу қажет/ міндетті түрде/ бірақ// жетісі/ қырқы/ жылдық асына қарағанда/ ауқымдырақ қылып өткізуіне/ көпшілікті шақырып/ дастарқанын мейлінше молырақ қылып/ жаңағы жайып/ ірі қарасын/ егер шамасы жетсе/ шамасы жетсе әрине/ оған мүмкіншілігі болып тұрса/ олай жасауға шариғатымызда/ ешқандай қарсылық танытпайды/ бірақ бүкіл талаптарды сақтап/ соның төңірегінде болу керек.	–	Әрине, кісі дүниеден өткеннен кейін бір жылға дейін біздің жаңағы шариғатымыздың бекіткен талаптарын, діни басқарманың бекіткен талаптарын сақтай отырып ысырапқа жол берместен жаңағы жетісін, қырқын, жылдық астарын беруге болады, ысырапқа жол берместен. Ал кейінгі уақыттарда бес жылдығында, он жылдығында, сіздің айтқан он бес жылдығында деген секілді оларда біраз дастарханын кеңірек жайып, ауқымды түрде өткізсе болады. Алайда, айтқанымдай, ол жерде де қатты ысырапқа берілмеу қажет. Міндетті түрде, бірақ жетісі, қырқы, жылдық асына қарағанда ауқымдырақ қылып өткізуіне, көпшілікті шақырып, дастарқанын мейлінше молырақ қылып жаңағы, жайып, ірі қарасын, егер шамасы жетсе, шамасы жетсе әрине, оған мүмкіншілігі болып тұрса, олай жасауға шариғатымыз да ешқандай қарсылық танытпайды, бірақ бүкіл талаптарды сақтап, соның төңірегінде болу керек.
Талғат Сейдәлиев	▶	- Алғысымызды айтамыз студиямызға келіп/ ой-пікіріңізбен бөліскеніңізге/ деніңізге саулық/ отбасыңызға амандық тілейміз. - Сіздерге де рахмет. - Рахмет. Қымбатты көреремен «Иман нұры» діни танымдық бағдарламасының бүгінгі саны осымен тәмам/ келесі жүздескенше/ аман-сау болыңыздар.	–	Алғысымызды айтамыз студиямызға келіп ой-пікіріңізбен бөліскеніңізге, деніңізге саулық, отбасыңызға амандық тілейміз. - Сіздерге де рахмет. - Рахмет. Қымбатты көреремен «Иман нұры» діни танымдық бағдарламасының бүгінгі саны осымен тәмам, келесі жүздескенше аман-сау болыңыздар.
Талғат Тынымбай	▶	↑Қалайсыздар↑ ↑Мен ыы→ / ^уөткенде торговый центрде жүрдім / иии қаатты туалетке шыққым кеп кетті да→ / адам болғасын шығасыңғо ^йенді↓/// ↑Ии ^йенді торговый центрдың туалетіне бардым → / қатты қысылып тұрдым / и анда бүкіл кабинкы жабық тұр ^йекен да / и анандай жерде → / инвалидный туалет ашық тұр ^йекен↓/// ↑^йЕнді мен→ / қатты қысылып тұрғасын амал жоқ кірдім ішіне↓///↑Выход болмад менде↓///↑Кірдім / и примерно → / жартысына келгең гезде→ / біреу ^йесікті тартат та / и мен→ / сразу менде анандай ^уой ғо / «Бір→ / мүмкүндүгү шектеулі бір кісі→ / келіп→ / каляскіде / ^уол да шыққысы геп тұр ішне↓///	↑Қалайсыздар↑ ↑мен → / ^уөткөндө торговұй сентрде жүрдүм / қатты тұуалетке шыққым ͡ геліп кетті͡ да→ / адам болғасын шығасың ғой ^йенді↑/// ↑ ^йенді торговұй сентрдің тұуалетіне ͡ б̊ардым → / қатты қысылып тұрдұм / и анда ͡ бүкүл габ̊ыйңка жаб̊ық тұр ^йекен͡ де / анандай жерде → / ыйнвалыйдный тұуалет ашық тұр ^йекен↑/// ↑^йенді мен→ / қатты қысылып тұрғасын амал жоқ кірдім ішіне↑///↑выход болмады менде↑/// ↑кірдім / и пріймерно → / жартысына͡ гелгең͡ гезде→ / біреу ^йесікті тартады͡ да / и мен→ / сразұу менд'анандай ^уой ғой «бір→ / мүмкүндүгү шектеулү ͡ бір ͡ гісі→ / келіп→ / калйаскада / ^уол͡ да шыққысы ͡ геліп тұр ішіне↑/// ал↑ мен ішінде→ /	Қалайсыздар? Мен өткенде торговый центрда жүрдім, иғ қатты туалетке шыққым келіп кеттіда адам болғансын шығасыңғо енді. Торговый центрдың туалетіне бардым қатты қысылып тұрдым, и анда бүкіл кабинка жабық тұр екенда, и анандай жерде инвалидный туалет ашық тұр екен. Ендімен қатты қысылып тұрғансын кірдім ішіне. Выход болмад менде. Кірдім, и примерно жартысына келгенде біреу есікті тартады да, и мен сразу менде анандай ойғо «Бір мүмкіндігі шектеулі бір кісі келіп коляскіде, олда шыққысы кеп тұр ішіне.
Талғат Тынымбай	▶	Ал↑ мен ішінде→ / ^уон ^йекі мүшем сау→ / рахаттаныып↑/ іші кеңдеу болады ғо ищо / уоотырм рахаттанып күттүрүп→ / и іштей ^уөзім жаман болдым да / тез-тез шыққым келт та→ / битіп ^йесікті ашып битіп→ / сап сау боп шыға сасаң да біртүрлі ғо ан жерде↓/// ↑Ұятқой ^уол да →/ сосын ^уойланып тұрдым да→ / сасқанымнан→ / құдай ^уөзі кешірсін дедім да (ақсаңдап) ^уосылай уосылай шықтым шынымен↓/// ↑Менде басқа выйхыт болған жоғ ан жерде↓/// ↑Сөйтсем→ / уборщица апай ^йекен ^уол↓/// ↑^йЕнді мен→ / битіп кетіп баратып уборщица апайды қарап битіп /а уборщица ^йекенғой деп жазлып кетпейсіңғой ^йенді ан жерде↓/// ↑^уОл да ыңғайсыз ғой →/ амал жоқ / жуынатын жерге диін бардым ^уослайнан↓/// ↑Жуынып тез шыққым кеп тұр ан жерден бар ғо↓///	^уон ^йекі мүшөм сау→ / ырахаттанып↑ іші ͡ геңдеу ͡ болады ғой ^йешше / ^уотұрм ырахаттанып күттүрүп→ / и іштей ^уөзүм жамам болдұм͡ да / тез-теш шыққым ͡ гелді͡ да→ / бійтіб̊ ͡ есікт'ашып бійтіп→ / сап̊ сау ͡ б̊оп̊ шыға салсаң͡ да ͡ б̊іртүрлү ғой ана жерде↑/// ↑ұйат қой ^уол͡ да / сосұн ^уойланып тұрдұм͡ да→ / сасқанымнан→ / құдай ^уөзү кешірсін дедім͡ да (ақ̊саңдап) ^уосұлай ^уосұлай шықтым шынымен↑/// ↑менде ͡ б̊асқа выход болған жоғ͡ ана жерде↑/// ↑сөйтčөм→ / ұуб̊оршшұйс'апай екен ^уол↑/// ↑енді мен→ / бійтіп кетіп͡ пара жатыб̊ ͡͡ ұуб̊оршшұйс'апайды қарап͡ пійтіп /а ұуб̊оршшұйс'екен ғой деб̊͡ жазылып кетпейсің ғой ^йенд'ана жерде↑/// ↑^уол͡ д'ыңғайсыз ғой / амал жоқ / жұуұнатын жерге дейім бардым ^уосұлайынан↑/// ↑жұуұнұп теш шыққым ͡ геліп тұр ана жердем бар ғо↑///	И мен он екі мүшем сау рахаттанып іші кеңдеу болады ғой еще, ал мен рахаттанып күткізіп и іштей өзім жаман болдымда, тез тез есікті ашып сап сау болып шыға салсаң бір түрліғо ан жерде. Ұятқой олда, сосын ойланып тұрдымда сасқанымнан құдай өзі кешірсін дедімда (ақсаңдап) осылай шықтым. Менде басқа выход болған жоқ ана жерде. Сөйтсем уборщица апай екен ол. Енді мен битип кетіп бара жатып уборщица апайды қарап, а уборщица екенғой деп жазылып кетпейсіңғой ана жерде. Олда ыңғайсызғой, амал жоқ, жуынатын жерге дейін бардым осылай. Жуынып тез шыққым келіп тұр ана жерден.
Талғат Тынымбай	▶	↑И битіп шығайын деватсам → / уборщица апай ана жерге → / «Кірмеңдер мен жуватырм» дейтін сары знак қойып кеткен↓///↑Сыртта ^йекі үш адам ^уочіріт жиналып қапты уже↑/// ^й↑Есіктен шығып очірітті қарап қалдым да ^уосылай битіп→ / аналардың көзінше жазылып кетпейм ғой ан жерде тағы да↓/// «Дені сау ма?» деп ^уойлап қалады ғой↓/// ↑Да канца торговый центрге диін да канца бардым↓/// ↑Выйхытқа дейін бардым↓///	↑и бійтіп̊ шығайын деб̊ жатčам → / ұуб̊оршшұйс'апай ана жерге → / «кірмеңдер мен жұуұб̊ жатырмын» дейтін сары знак қойұп кеткен↑/// ↑сыртт'екі үш адам очередь жыйналып қалыпт'ұужы ↑/// ↑есіктен шығыб̊ ͡ очередьті ͡ ғарап қалдым͡ д'осұлай бійтіп→ / аналардың ͡ гөзүншө жазылып кетпеймін ғой ана жерде тағы͡ да↑/// «дені сау ма?» деб̊ ͡ ^уойлап қалады ғой↑/// ↑до конса торговұй сентрге дейін до конса ͡ б̊ардым↑/// ↑выходқа дейім͡ бардым↑///	И жуынып шығайын деп жатсам уборщица апай ана жерге «Кірмеңдер мен жуып жатырмын» дейтін сары знак қойып кеткен. Сыртта екі үш адам очередьта жиналып қалыпты. Есіктен шығып очередьті қарап қалдымда, аналардың көзінше жазылып кетпеймінғой енді тағыда. «Дені саума?» деп ойлап қалады ғой. До конца торговый центрге дейін до конца бардым. Выходқа дейін бардым.
Талғат Тынымбай	▶	↑Выйхыттан шығып→ / «ыы болды ^йенді жазыла берем» демисіңғо ^йенді о жерде де↑/// ↑^уО жерде де адамдар бар→ / ұят дегенди→↓/// ↑Үйге диін бардым→↓/// ↑Үйге дин бардым→ / автобуспен бардым ищо↓/// ↑^уОрын беріп сондай бол кетті→↓/// ↑Үйге кіріп едім уже→ / үйреніп қаппын↓/// ↑За то мен→ / бұл ^уоқиғадаң гейін→ / шүкүршүлүк еттім да / мен келем дегенше қиналып кеттім бар ғо↓/// ↑^уОн ^йекі мүшем сау ^йекенне шүкіршілік еттімм↓///	↑выходтан шығып→ / «ыы ͡ б̊олд'енді жазыла ͡ б̊ерем» демейсің ғой ^йенд'ол жерде͡ де↑/// ↑^уол жерде͡ д'адамдар бар→ / ұйат дегендей↑/// ↑үйгө дейім͡ бардым↑/// ↑үйгө дейім͡ бардым / автоб̊ұуспөм͡ бардым ешше↑/// ↑орұм беріп̊ сондай болұп кетті↑/// ↑үйгө кіріб̊ ͡ едім үужө→ / үйрөнүп қалыппын↑/// ↑за то мен→ / бұл ^уоқұйғадаң͡ гейін→ / шүкүршүлүг ^йеттім͡ да / мең͡ гелем дегенше қыйналып кеттім бар ғой↑/// ↑^уон ^йекі мүшөм са'екеніне шүкүршүлүг ^йеттім↑///	Входтан шығып «болды енді жазыла берем» демейсіңғой енді. Ол жерде де адамдар бар ұят дегендей. Үйге дейін бардым. Үйге дейін бардым, автобуспен бардым еще. Орын беріп сондай болып кетті. Үйге кіріп едім уже үйреніп қалыппын. За то мен бұл оқиғадан кейін шүкіршілік еттім да, мен келем дегенше қиналып кеттім барғо. Он екі мүше сау екеніне шүкіршілік еттім.
Талғат Тынымбай	▶	↑^уОсы→ / қашаннан бастап андай→ / қара нәски кие амай қалдық біз↓/// ↑Кәдімгі кәмгі қарапайым қазақтың қара нәскиін кие алмай қалдық қой қазір↓/// ↑Лимакс дитін нәскилер бар ^йеді ғой→↓/// ↑Тартып қалсаң шшаң шығатын нәскилер бар ғо↓/// ↑Кимит кәз ^йешкім↓/// ↑Кәз бәрі күшті андай креативный аранжывый авакаадоның нәскиін киіп / пончиктіңкін киет	↑^уосұ→ / қашаннам бастаб̊ ͡ анандай→ / қара нәскій гій'алмай қалдық ͡ піз↑ ↑кәдімгі ͡ гәдімгі ͡ ғарапайым қазақтың ͡ ғара нәскійің гій'алмай қалдық қой͡ ғазір↑/// ↑ылыймак̊с͡ тейтін нәскійлер ͡ б̊ар ^йеді ғой↑/// ↑тартып қалсаң шаң шығатын нәскійлер ͡ б̊ар ғой↑/// ↑кіймейді ͡ ғазір ^йешкім↑/// ↑қазір ͡ б̊әрі ͡ гүшт'анандай креатыйвный оранжевый авокадонұң нәскійің гійіп / пончұйктікің гійеді / бір ͡ гүнү жолдас ͡ палалармен ^уотұрмұн / біреу'авокадо кійіб̊ ͡ алған / біреуү пончұйктікің гійіб̊ ͡ алғам	Осы қашаннан басатп қара нәски кие алмай қалдық біз? Кәдімді қарапайым қазақтың қара нәскиін кие алмай қалдыққой біз. Лимакс дейтін нәскилер ба едіғой. Тартып қалсаң шаң шығатын нәски барғо. Кимид кәз ешкім. Кәз бәрі күшті андай креативный оранжевый авакадоның нәскиін киіп, понжиктің нәскиән киіп, бір күні жолдас баллармен отырм, біреуі авакадо киіп алған, біреуі понжиктікін киіп алған.
Талғат Тынымбай	▶	біреуі канфет киіп апты да↓/// ↑Ана жерде бір чай болса плотно чәй ішіп алуға болад бар ғо↑/// ↑Тамақты аяққа киіб алып жүрміз күшті боп↓/// ↑Сосын біртүрлі ғой / пончиктің нәскиінен шуаштың↑ исі шығып тұрса →/ ал қара нәски ол ^уоправдына да ^уол / ^уол ^уол иіс шығу үшін арналған нәски да ^уол→ / не жалко↓/// ↑Үш ай киіп жүре бересің қара нәскиді↓/// ↑^уӨзі білінеді ^уөзі / соры шығып битіп тұзы шығып → / асты қатып қалады ғо битіп↓/// ↑өкшелері қатып↓/// ↑Тағы бір ^йекі үш ай кисең ^уол битіп қатып-қатып ^уөзі бір туфли боп кетеді↓/// ↑Мен / қара нәскиді бағалау керек / қара нәски кіиу керек↓///	біреуү конфет кійіб̊ ͡ алыпты да↑/// ↑ана жерде ͡ б̊ір шай болса плотно шай ішіб̊ ͡ алұуға͡ б̊олады͡ б̊ар ғой↑/// ↑тамақт'айаққа кійіб̊ ͡ алыб̊ жүрмүз͡ гүштү ͡ б̊олұп↑/// ↑сосұм біртүрлү ғой / пончұйктің нәскійінен шұуаштың↑ ійісі шығып тұрса / ал ғара нәскій ол оправдано д'ол / ^уол ол ійіш шығұ'үшүн арналған носкұй д'ол / не жалко↑/// ↑үш ай гійіб̊ жүрө ͡ б̊ересің ͡ ғара нәскійді↑/// ↑өзү ͡ б̊ілінед'өзү / сорұ шығып͡ пійтіп тұзұ шығып → / асты қатып қалады ғой бійтіп↑/// ↑өк̊шөлөрі ͡ ғатып↑/// ↑тағы ͡ б̊ір ^йек'үш ай гійсең ^уол бійтіп қатып қатыб̊ ͡ өзү ͡ б̊ір тұуфли ͡ б̊оп кетеді↑/// ↑мен / қара нәскійді ͡ б̊ағалау ͡ герек / қара нәскій гійүу ͡ герек↑///	Біреуі конфет киіп алыптыда. Ан жерде бір шәй болса, плотно шәй ішіп алуға болады да. Тамақты аяққа киіп алып жүрміз күшті болып. Сосын бір түрлі ғой, понжиктің нәскиінен шуаштың иісі шығып тұрса, ал қара нәски ол оправдена да ол, ол иіс шығу үшін арналған нәски да ол, не жалко. Үш ай киіп жүре бересің қара нәскиді. Өзі білінеді өзі, соры шығып, тұзы шығып битіп асты қатып қалады ғо. Асты қатып. Тағы екі үш ай кисең қатып қатып бір туфли болып кетеді. Мен қара нәскидә бағалау керек, қара нәскиді кию керек.
Талғат Тынымбай	▶	↑Каждый паузада шапалақ ұрсын деп айтып қойған ба→ / збивать етватрм да↓///↑Менің мамам → / бір өзі киде бір ^йекі ай айына бір ^йекі рет өзі настраенесі болса / бүгін торт істим деп солай шығат та өзі↓///	↑каждый паузада шапалағ͡ ұрсұн деб̊ ͡ айтып қойғам͡ ба↑ ↑менің мамам → / бір өзү кейде ͡ б̊ір ^йек'ай айына ͡ б̊ір екі ірет өзү настроенійесі ͡ б̊олса / бүгүн торт істеймін деп̊ солай шығады д'өзү ↑///	Каждый паузада шапалақ ұрсын деп айтып қойғанба? Менің мамам айына бір екі рет өзі настроениесі болса, бүгін торт істим деп шығады да өзі.
Талғат Тынымбай	▶	↑Бір күні кеп тұр / «мен бүгін чискейк істейм» деп↓/// ↑Папа екеуміз уо бүгін чискейк жейміз↑ деп қуанып қалдық↓/// ↑И бір үш сағаттан кейін столдың үстіне андай → / нан әкеп тұрда кәдімгі / сәл қымбат нандар болады ғой / сондай нан әкеп тұр↓/// ↑Сосын ^йенді / может сырты сондай шығар дедік та дәмін көріп едік / нан кәдімгі↓///	↑бір ͡ гүнү келіп тұр / «мем͡ бүгүн чійзкейк істеймін» деп↑/// ↑пап'екеумүз о бүгүн чійзкейк жейміз↑ деп құуанып қалдық↑/// ↑и бір үш сағаттаң͡ гейін столдұң үстүн'анандай → / нан әкеп тұр͡ да͡ гәдімгі / сәл͡ ғымбат нандар ͡ б̊олады ғой / сондай нан әкеп тұр↑/// ↑сосұн ^йенді / может čырты сондай шығар дедік͡ та дәмің͡ гөрүб̊ ͡ ^йедік / наң͡ гәдімгі ↑///	Бір күні кеп тұр, «мен бүгін чискейк істейм» деп. Пап екеуміз « о, бүгін чискейк жейміз» деп қуанып қалдық. И бір үш сағаттан кейін нан әкеп тұрда кәдімгі, сәл қымбат нандар боладығой, сондай нан әкеп тұр. Сосын енді, сырты сондай шығар деп дәмін көріп едік, нан кәдімгі анау.
Талғат Тынымбай	▶	↑не ғостың↑ ↑Деп сұрадық сосын↑/// ↑Ыы / іштеңе жоқ қосатын ананың ішінде креметтатварожный сыр деп тұр ^йекен / уоны іздеп таба алмадым сосын / пачти ұқсайд деп сүт↑ қоса салдым дид↓/// ↑Сливки жирный деп тұр ^йекен ^уоны да таба алмадым↓/// ↑Пачти ұқсайтын май қоса салдым дид↓/// ↑Мускатный арех деп тұр ^йекен / уксус↑ қостым дид→↓/// ↑Сосын ванильный экстракт три капли араматизатыра па фкусу қосасың деп тұр ^йекен / ^уоны ^йенді таба алмадым→ / қалғанның бәрін қостым дид↓///	↑не қостұң↑ ↑деп̊ сұрадық̊ сосұн↑/// ↑ы'ештеңе жоқ қосатын ананың ішінде ͡ грем творожнұй сыр деп тұр ^йекен / ^уон'іздеп таб̊'алмадым сосұн / почтұй ұқ̊сайды деп̊ сүт↑ қоса салдым дейді↑/// ↑сливкій жыйрный деп тұр ^йекен ^уонұ͡ да таб̊'алмадым ↑/// ↑почтұй ұқ̊сайтын май͡ ғоса салдым дейді↑/// ↑мұускатный орех деп тұр ^йекен / ұук̊сұус↑ қостұм дейді↑/// ↑сосұн ваныйльный эк̊стракт три каплый ораматыйзатора по вкұусұу ͡ ғосасың деп тұр ^йекен / ^уон'енді таб̊'алмадым → / қалғанының бәрің͡ ғостұм дейді↑///	-не қостың? Деп сұрадық сосын. Ештеме жоқ қосатын креметотворожный сыр деп тұр екен, оны іздеп таба алмадым сосын, почти ұқсайд деп сүт қоса салдым дейді. Сливки жирный деп тұр екен, оны да таба алмадым. Почти ұқсайды май қоса салдым дейді. Мүскатный орех деп тұр екен, уксус қостым дид. Сосын, ванильный экстракт три капли ораматизатора по вкусу қосасың деп тұр екен, оны енді таба алмадым қалғанының бәрін қостым дид.
Талғат Тынымбай	▶	↑«Қалай болған↑» - дид → / күшті бопты дедім → / күшті мен мен харашо что чизкейкті ^уөмірде дәмін көргем да / ^уоған дейін / мен көрмегенде ананы чизкейк деп житін ^йедім↓/// ↑Күшті ^{йекен иә →/ нанға ұқсайд екен иә →/ деп ұра беретін ^йедім↓/// ↑«Күшті болған иә / келесіде питучини↑ істим» - дед↓/// ↑Рахмет↑ Рахмет келесіде вермешель жиміз ^уонда дедім↓///}	↑«қалай болған↑» - дейді → / күштү ͡ б̊олұптұ дедім → / күштү мен мен хорошо что чійзкейкт'өмүрдө дәмің͡ гөргөммүн͡ да / ^уоған дейін / мең͡ гөрмөгөн͡ д'ананы чійзкейк деб͡ ̊ жейтін едім↑/// ↑күшт'екен ійә / наңғ'ұқ̊сайды ^йекен ійә / деб̊ ͡ ұра ͡ б̊еретін ^йедім↑/// ↑«күштү ͡ б̊олған ійә / келесіде фетүучійній↑ істеймін» - деді↑/// ↑ырахмет↑ ырахмет келесіде вермійшель жейміз ^уонда дедім↑///	«Қалай болған?» - дид «күшті» мен хорошо что чизкейктің дәмін көргемда, оған дейін, мен көрмегенде ананы чизкейк деп жейтін едім. Күшті екен иә, нанға ұқсайы екен иә, деп ұра беретін едім. «Күшті болған иә, келесіде фитичини істеймін» - дейді. Рахмет! Рахмет, келесіде вермишель жейміз онда дедім.
Талғат Тынымбай	▶	↑Жалпы→ / үйде мамам бауырсақ пісірсе мен қорқам бар ғой↓/// ↑Үйткені бауырсақтың рецепті қорқынышты байқамайстар ма↑/// ↑Бір гүні сүт ішіб ^йедім аашып кеткен да ^уойбу мынау ашып кетіпті тастаб жіберин десем / үй тастама→ / бауырсаққа қош шібереміз↓/// ↑Халадильникте ^йекі үш ай тұрған айрандар болад → /	↑жалпы→ / үйдө мамам бауұрсақ пісірсе мең͡ ғорқам бар ғой↑/// ↑^уөйткөнү ͡ б̊ауұрсақтың іресепті ͡ ғорқұнұшты ͡ б̊айқамайыздар ма↑ ↑бір ͡ гүнү сүт ішіб̊ ͡ едім ашып кеткен͡ д'ойб̊ұу мына'ашып кетіпті тастаб̊ жіб̊ерейін десем / өй тастама→ / бауұрсаққа ͡ ғосұб̊ жіб̊ереміз↑/// ↑холодұйльнұйкт'екі үш ай тұрған айрандар ͡ б̊олады →	Жалпы үйде мамам бауырсақ пісірсе мен қорқам барғой. Бауырсақтың рецепті қорқынышты байқамайсыздарма? Бір күні үйде сүт ішсем ашып кетіпті, ойбу мынау ашып кетіпті тастай салайын десем, үй тастама бауырсаққа қосып жібереміз. Холодильникте екі үш а й тұрған айрандар болады
Талғат Тынымбай	▶	соны ғос жіберед↓/// ↑Қалып қойған майнездерді сығып / апасна ғой па идее былай қарап цұсаң↓/// ↑Біз ^уоны күшті ғып жеп отырамыз ымм деп↓/// ↑Андай абысындар болады ^йеще / мынаң рецепті қалай ^уосы күшті шығад сеңкі деп↓/// ↑Ашыған сүт қосқан деп айтқың келед↓/// ↑Қиын ^йештеңесі жоқ→↑/// ↑Киде артық кете ма деп қорқам маманы бар ғой / мына чота стуликтың аяғы чота сынып тұр ^йекен десең↓/// ↑Э тұра берсін бауырсаққа қос жібереміз →/ соңғы кезде папа ауырып жүр десең / ^уөй джүре берсін→ / биляши істе жібереміз↓///	/ сонұ қосұб̊ жіб̊ереді↑/// ↑қалып қойған майонездерді сығып / опасно ғой по ійдее былай ͡ ғарап тұрсаң↑/// ↑біз ^уонұ ͡ гүштү қылыб̊ жеб̊ ͡ ^уотұрамыз ымм деп↑/// ↑анандай аб̊ысындар ͡ б̊олад'ешше / мынаның іресепті ͡ ғалай ^уосұ ͡ гүштү шығады сенікі деп↑/// ↑ашыған сүт қосқан деб̊ ͡ айтқың ͡ геледі↑/// ↑қыйын ^йештеңесі жоқ↑/// ↑кейд'артық кете ма деп қорқам маманы ͡ б̊ар ғой / мына че та стұулыйктың айағы че та сынып тұр ^йекен десең↑/// ↑э тұра ͡ б̊ерсім бауұрсаққа ͡ ғосұб̊ жіб̊ереміз / соңғұ ͡ гезде пап'ауұрұп жүр десең / ^уөй жүрө ͡ б̊ерсін→ / белйәшій істеб̊͡ жіб̊ереміз↑///	соларды қосып жібереді. Қалып қойған майонездерді сығып, опасноғой по идее. Біз оны күшті ғып жеп отырамыз білмим. Абысындар болады еще, рецепті қандай осының күшті шығыпты сенікі деп. Ашыған сүт қосқан деп, айтқың келеді. Қиын ештеңесі жоқ. Кейде артық кетеме деп қорқам маманы барғой, мына столиктың аяғы сынып тұр екен десең. Е, тұра берсін бауырсаққа қосып жібереміз, соңғы кезде папа ауырып жүр десең, өй жүре берсін биляши істеп жібереміз...
Талғат Тынымбай	▶	↑Жалпы мамалармен вацаппен сөйлескен кезде → / ^йешқашан соңғы болып аяқтай алмайсың↓/// ↑Байқайсыңдарма↑/// ↑Не вазможна→↑/// ↑Бір гүні уақытым көб болт та→ / эксперемент жасағым келд↓/// ↑Неужели мен → / соңғы болып аяқтай алмайм деп↓/// ↑Бүгін аяқтайм дедім да /«мама жақсы» дедім да ^йекі сүйген смайлик жібердім↓/// ↑Үш сүйген смайлик келд↓/// ↑Бес↑ сүйген смайлик жібердім↓/// ↑Дәу құшақтаған стикер гелд↓/// ^й↑Екі құшақтаған төрт сүйген стикер жібердім↓/// ↑Видеолар геп ан жерде↓/// ↑Видеозванокпен звандап →/ не вазможна екен ішқашан↓/// ↑Уақытың қанша көп боса да↑///	↑жалпы мамалармен ватсаппен сөйлөскөң͡ гезде → / ^йешқ̊ашан соңғұ ͡ б̊олұб̊ ͡ айақтай алмайсың↑/// ↑байқайсыңдар ма↑ ↑невозможно↑/// ↑бір ͡ гүнү ұуақытым ͡ гөп полдұ͡ да / эк̊сперіймент ͡ шасағым ͡ гелді↑/// ↑неужөлій мен → / соңғұ ͡ б̊олұб̊ ͡ айақтай алмаймын деп↑/// ↑бүгүн айақтаймын дедім͡ да «мама жақ̊сы» дедім͡ д'екі сүйгөн смайлыйк жіб̊ердім↑/// ↑үш сүйгөн смайлыйк келді↑/// ↑бес↑ сүйгөн смайлыйк жіб̊ердім↑/// ↑дәу ͡ ғұшақтаған стійкер ͡ гелді↑/// ↑^йекі ͡ ғұшақтаған төрт čүйгөн стійкер жіб̊ердім↑/// ↑війдеолар ͡ геліб̊ ͡ ана жерде↑/// ↑війдеозвонокпен звондап / невозможн'екен ^йешқ̊ашан↑/// ↑ұуақытың ͡ ғанша ͡ гөп͡ полса да↑///	Жалпы мамалармен вацаппен сөйлескен кезде ешқашан соңғы болып аяқтай алмайсың. Байқайсыздарма? Не возможно. Бір күні уақытым көп болды да, эксперимент жасағым келді. Неужели мен соңғы болып аяқтац алмаймын деп. Бүгін аяқтаймын дедімда «мама жақсы» дедімда екі сүйген смайлик жібердім. Үш сүйген смайлик жіберді. Бес сүйген смайлик жібердім. Дәу құшақтаған стикер келді. Екі құшақтаған төрт сүйген стикер жібердім. Видеолар кеп ана жерде. Видеозвонокпен звондап, не возможно екен. Уақытың қаншакөп болса да.
Талғат Тынымбай	▶	↑Жалпы → / кейде тұрған гезде ^уослай ^уотырған гезде бір сабшение гелед↓/// ↑Қарасаң «Саулеапа тепер в телеграмме» дид↓/// ↑Кім ^уол вабще↑ ↑Танмайсың да ^уоны↑/// ↑Бір гүні «Қайрат братан тепер в телеграмме» деп келді↓/// ^й↑Ее дедім→↑/// ↑Жетжылда ^{уөте шығыпты ғой дедім↓/// ↑Жалпы телеграмм ^уөте удобны да →/ файлмен фотолар жібересің бірақ / маған бір нәрсесі ұнамайд → / ссмайлигі ұнамайд маған бар ғо↓/// ↑Слиишком приувеличывынный смайлигтер ғой↓/// ↑Бір дос балам бар↓/// ↑Андай на растаянии ұстап жүретін дос балдар болады ғой↓/// ↑Жәй аралсатын↓/// ↑Сондай бір дос балам мағар телеграммнан шуткы жіберіпті да↓/// ↑^уӨте ^уоншаемес шуткы Талғат Палғат примерно сондай шуткы жіберіпті да↓///}	↑жалпы → / кейде тұрғаң͡ гезд'осұлай ^уотұрғаң͡ гезде ͡ б̊ір сообшшенійе ͡ геледі↑/// ↑қарасаң «саул'апа теперь в телеграмме» дейді↑/// ↑кім ^уол вообшше↑ ↑танымайсың͡ д'онұ ↑ ↑бір ͡ гүнү «қайрад͡ братан теперь в телеграмме» деп келді↑/// ↑ее дедім↑/// ↑жеті жыл͡ д'өтө шығыпты ғой дедім↑/// ↑жалпы телеграмм өт'ұудобно да / файлмен фотолар жіб̊ересің бірақ / мағам͡ бір нәрсес'ұнамайды → / смайлыйг'ұнамайды мағам͡ бар ғой↑/// ↑слұйшком прійувөлійченный смайлыйктер ғой↑/// ↑бір дос ͡ палам бар↑/// ↑анандай на ырастойанұй'ұстаб͡ жүрөтүн дос ͡ палалар ͡ б̊олады ғой↑/// ↑жай араласатын↑/// ↑сондай бір дос ͡ палам маған телеграммнан шұутка жіб̊еріпті да↑/// ↑^уөт'онша ^йемеш шұутка талғат палғат пріймерно сондай шұутка жіб̊еріпті͡ да↑///	Жалпы отырған кезде бір сообщение келеді. «Сауле апа теперь в телеграмм» деп. Кім ол вообще? Танымайсыңда. Бір күні «Қайрат братан теперь в телеграмм» деп келді. Ее дедім. Жеті жылда өте шығыптығой дедім. Жалпы телеграмм өте удобно да, файлмен фотолар жібересің. Бірақ, маған бір нәрсесі ұнамайды. Слишком приувеличенный смайликтерғой. Бір дос балам бар. Андай на растоянии ұстап жүретін баллар болады ғой. Жәй андай. Сондай бір дос балам, телеграммнан шутка жіберіптіда. Өте онша емес шутка, Талғат Талғат примерно сондай шутка.
Талғат Тынымбай	▶	↑Сосын мен→ / ұят болмасын дедім да бір жымиған күлкі жбере сағам ғой жай жымиған → / анау күлкі тұрды да ^уосылайынан барды ғо битіп(күлкі)↓/// ↑Аунап → / жас ағып кетті анадан бар ғо→↓/// ↑Күлген жоқпын вапше негізі↓/// ↑Содан гин анау →/ қатты араласад деп ^уойлап қалып / қайта қайта шуткы жіберед↓/// ↑Сосын телеграммнан бір күні тәтем жазд↓/// ↑Бір ^уонша ^{йемес жаңалықпен жазд↓/// ↑«Ағаң больницада / соған тамағ апарып берш» - деп жазыпты да↓/// ↑аа жарайды ^у«окей»↑ ди салғам ғой битіп↑/// ↑Анау ^уокейі тұрды да битіп → / ^{йөте көңілді барды да битіп→ / күліп бард↓/// ↑Сосын тәтем айтты сен → / мен саған серөзні айтып тұрм э ^уойнап тұрған жоқпын дед↓/// ↑Жо жоқ тәте мен де ^уойнап тұрған жоқпын мен серьезны дедім нандай биткен қол бар ғой биткен → / сондай жіберіп едім, ана қол тұрды да битіп↓/// ↑Үлкен рахмет менде ^уосы↓///}}	↑сосұн мен→ / ұйад͡ болмасын дедім͡ да ͡ б̊ір жымыйғаң͡ гүлкү жіб̊ере салғам ғой жай жымыйған → / анау ͡ гүлкү тұрдұ͡ д'осұлайынан барды ғой бійтіп(күлкү)↑/// ↑аунап → / жас ағып кетт'анадан бар ғой↑/// ↑күлгөн жоқпұн вообшше негізі↑/// ↑содаң͡ гейін анау ͡ ғатт'араласады деб̊ ͡ ^уойлап қалып / қайта ͡ ғайта шұутка жіб̊ереді↑/// ↑сосұн телеграммнам͡ бір ͡ гүнү тәтем жазды↑/// ↑бір ^уонш'емес жаңалықпен жазды↑/// ↑«ағаң больнұйсада / соған тамағ͡ апарып͡ перші» - деб͡ ̊ жазыпты͡ да↑/// ↑аа жарайды «окей»↑ дей салғам ғой бійтіп↑/// ↑ана'окейі тұрдұ да ͡ б̊ійтіп → / өтө көңүлдү ͡ б̊арды да ͡ б̊ійтіп / күлүп͡ парды↑/// ↑сосұн тәтем айтты сен → / мен саған серьезн'айтып тұрмұн ^йей ойнап тұрған жоқпұн деді↑/// ↑жо жоқ тәте мен͡ д'ойнап тұрған жоқпұн мен серьезно дедім мынандай бүйткөң͡ ғол бар ғой бүйткөн → / сондай жіб̊еріб̊ ͡ ^йедім, ана ͡ ғол тұрдұ да ͡ б̊ійтіп↑/// ↑үлкөн ырахмет менд'осұ↑///	Сосын мен ұят болмасын дедімда, жымиған смайлик жбере сағам ғой, анау кілкі тұрды да, осылайынан барды ғой(күлкі). Аунап жас ағып кетті анадан барғой. Күлген жоқпын негізі. Содан кейін анау қатты араласады деп ойлап қалып, қайта қайта шутка жіберіп. Сосын, телеграммнан бір тәтем жазды. Бір онша емес жаңалықпен жазды. «Ағаң больницада, соған тамақ апарып берші» - деп жазыды да. «окей» дей салғанмынғой. Анау окейі тұрды да битіп айналып секіріп өте көңілді барды да битіп, күліп. Сосын тәтем айтты сен... мен саған серьезно айттым, ойнап тұрған жоқпын дейді. Жо жоқ менде ойнап тұрған жоқпын. Серьезно деп биткен қол барғой соны жіберсем, ана қол тұрды да битіп қуды.. Үлкен рахмет, менде осы.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑кеш жарық достар→ // жібек жолы арнасында→ // түнгі студиа бағдарламасы// қалайсыздар↓ /// ↑жаңа сезонда / осы бізге ғолдау көрсеткен→ // көрермендерге көп-көп рахмет↓ /// ↑алғысымыз шексіз↓ /// ↑жыл қалай ^уөтіп кетті→ // иә тез↓ /// ↑сондықтанда → / біз бағдарламамызды→ / тез бастайық та өмір сүрейік→ // кеттік десең↓ ///3-жүргізуші: ↑жалпы → / нұрлан мырза → / ^йенді осұ жылдың айақталуына→ // ^йекі-ақ күн қалды↓ /// ↑^уөзіміз / кішігірім бір қорытынды жасайық↓ /// сіздерде не орындалды///2-жүргізуші: ↑жалпы → / биылға жоспарлаған жоспарымыздың→ // біразы орындалды↓ /// ↑^уөз басым → / қымбат пәтер жоспарлап едім→ // армандадым деуге болады↓ /// ↑^уорындалды ///1-жүргізуші: ↑^уорындалды→ // тамаша↓ ///3-жүргізуші: ↑сонда → / үй сатып алдыңба///2-жүргізуші: ↑жоқ → / пәтер қымбаттады→ // қәз қымбат пәтерде тұрамын↓ ///1-жүргізуші: ↑дәулеттің әзілдері деген→ // кітап шығады жақын арада→ // міндетті түрде сатып алыңыздар↓ ///3-жүргізуші: ↑^уөзі жазып жүр↓ ///1-жүргізуші: ↑салтанат → / ^уөзіңде қандай арманың болды→ // жалпы мақсатың жиырма екінші жылға↓ ///3-жүргізуші: ↑жыл басталғаннан кейіңгі → / бір айдан кейін→ // ^уөзіме сөз бергем↓ /// ↑биылғы жылы кем дегенде→ // бес ^уөзге мемлекетті барып аралаймын деп↓ /// құдайға шүкір → / алтауұн араладым↓ ///	1-жүргізуші: ↑кеш ͡ шарығ ͡достар→ // жіб̊ег ͡ жол'арнасында → // түңгү стұудійа ͡ б̊ағдарламасы // қалайсыздар /// жаңа сезонда / ^уосұ ͡ б̊ізге / қолдау ͡ гөрсөтүп ͡ келген→ // көрөрмөндерге ͡гөп-көп ы^ырахмет↓ /// алғысымыш ͡ шек̊сіз↓ /// жыл ͡ ғалай ^уөтүп ͡ кетті→ // ійә тез↓ /// сондұқтанда → / біз ͡ б̊ағдарламамызды→ / тез ͡ б̊астайық ͡ та / ^уөмүр сүрөйүк→ // кеттік десең↓ /// 3-жүргізуші: ↑жалпы → / нұрлан мырза → / ^йенд'осұ жылдың айақталұуұна→ // ^йек'ақ күң ͡ ғалды↓ /// ^уөзүмүз / кішігірім ͡ бір ͡ ғорұтұнды ͡ жасайық↓ /// сіздерде не ^уорұндалды /// 2-жүргізуші: ↑жалпы → / быйылға жоспарлаған жоспарымыздың→ // біразы ^уорұндалды ↓ /// ^уөз ͡ б̊асым → / қымбат пәтер жоспарлаб̊ ͡ едім→ // армандадым деугө ͡б̊олады↓ /// ^уорұндалды /// 1-жүргізуші: ↑^уорұндалды→ // тамаша↓ /// 3-жүргізуші: ↑сонда → / үй сатыб̊ ͡алдыңба/// 2-жүргізуші: ↑жоқ → / пәтер ͡ ғымбаттады→ // қәзір ͡ ғымбат пәтерде тұрамын↓ /// 1-жүргізуші: ↑дәулөттүң әзілдері деген→ // кітап̊ шығады жақын арада→ // міндетті түрдө сатыб̊ ͡алыңыздар↓ /// 3-жүргізуші: ↑^уөзү жазыб̊ жүр↓ /// 1-жүргізуші: ↑салтанат → / ^уөзүңдө ͡ғандай арманың болдұ→ // жалпы мақ̊сатың жыйырм'екінші ͡ шылға↓ /// 3-жүргізуші: ↑жыл басталғаннаң ͡ гейіңгі → / бір айдаң ͡ гейін→ // ^уөзүмө сөз ͡б̊ергеммін↓ /// ↑быйылғы жылы ͡гем дегенде→ // бес өзгө ͡ мемлекетті ͡б̊арыб̊ ͡аралаймын деп↓ /// құдайға шүкүр → / алтауұн араладым↓ ///	1-жүргізуші: Кеш жарық достар жібек жолы арнасында Түнгі студия бағдарламасы, қалайсыздар? Жаңа сезонда осы бізге қолдау көрсетіп келген көрермендерге көп-көп рахмет. Алғысымыз шексіз. Жыл қалай өтіп кетті иә тез. Сондықтанда біз бағдарламамызды тез бастайық та өмір сүрейік, кеттік десең. 3-жүргізуші: Жалпы Нұрлан мырза енді осы жылдың аяқталуына екі-ақ күн қалды. Өзіміз кішігірім бір қорытынды жасайық. Сіздерде не орындалды?2-жүргізуші: Жалпы биылға жоспарлаған жоспарымыздың біразы орындалды. Өз басым қымбат пәтер жоспарлап едім армандадым деуге болады. Орындалды.1-жүргізуші: Орындалды, тамаша!3-жүргізуші: Сонда үй сатып алдыңба?2-жүргізуші: Жоқ пәтер қымбаттады, кәзір қымбат пәтерде тұрамын. 1-жүргізуші: Дәулеттің әзілдері деген кітап шығады жақын арада міндетті түрде сатып алыңыздар.3-жүргізуші: Өзі жазып жүр. 1-жүргізуші: Салтанат өзіңде қандай арманың болды жалпы мақсатың жиырма екінші жылға. 3-жүргізуші: Жыл басталғаннан кейінгі бір айдан кейін өзіме сөз бергенмін. Биылғы жылы кем дегенде бес өзге мемлекетті барып аралаймын деп. Құдайға шүкір алтауын араладым.
Тамара Асар	▶	2-жүргізуші: ↑қандай// қандай ↓ ///3-жүргізуші: ↑францыйада болдым↓ ///2-жүргізуші: ↑афтономйалық па ↓///1-жүргізуші: ↑францыйда бопты↓ ///3-жүргізуші: ↑иә/ түркиада болдым ↓///1-жүргізуші: ↑түркиа ^йекінші мемлекет→ // ^йенді үш мемлекет↓ ///2-жүргізуші: ↑францыйа → / түркійә ↓///3-жүргізуші:↑ иә/ араб әмірліктерінде болдым→ // ^уодан кейін Италиада болдым→ // мәксеу ресейде болдым↓ ///1-жүргізуші: ↑ресейде болдың ↓///3-жүргізуші: ↑сосын → / алтыншысын ұмытып қалдым///2-жүргізуші: ↑сосын → / шымкент↓ ///1-жүргізуші: ↑иә/ бесеуі жетеді иә↓ /// айтқан сайын → / қызығып отырмызғой битіп /// қайда барды екен деп ↓///3-жүрізуші: ↑биылғы жыл → / барыс жылы болғанын→ // көбісі ұмытып кеткен сыйқты иә↓ ///2-жүргізуші: ↑барыс емес // биыл тигр жылы болдығо↓ ///	2-жүргізуші: ↑қандай// қандай ↓ /// 3-жүргізуші: ↑франсыйада ͡б̊олдұм↓ /// 2-жүргізуші: ↑афтономұйалық ͡ па ↓/// 1-жүргізуші: ↑франсыйада ͡б̊олұптұ↓ /// 3-жүргізуші: ↑ійә/ түркүйәда ͡б̊олдұм ↓/// 1-жүргізуші: ↑түркүйә ^йекінші мемлекет→ // ^йенді / үш мемлекет↓ /// 2-жүргізуші: ↑франсыйа → / түркүйә ↓/// 3-жүргізуші: ↑ійә/ араб̊ әмірліктерінде ͡б̊олдұм→ // ^уодаң ͡ гейін ыйталыйада ͡ б̊олдұм→ // мәскеу ^іресейде ͡ б̊олдұм↓ /// 1-жүргізуші:↑^іресейде ͡б̊олдұң ↓/// 3-жүргізуші: ↑сосұн → / алтыншысын ұмұтұп қалдым/// 2-жүргізуші: ↑сосұн → / шымкент↓ /// 1-жүргізуші: ↑ійә/ бесеуү жетеді / ійә ↓ /// айтқан сайын → / қызығыб̊ ͡отұрмұзғой бүйтүп /// ↑қайда ͡б̊ард'екен деп ↓/// 3-жүрүзүушү: ↑быйылғы жыл → / барышшылы ͡б̊олғанын→ // көб̊үсү / ұмұтұп кеткен сыйақты / ійә ↓ /// 2-жүргізуші: ↑барыс ^йемес // быйыл тійгр жылы ͡б̊олдұғой↓ ///	2-жүргізуші: Қандай қандай?3-жүргізуші: Францияда болдым.2-жүргізуші: Афтономиялық па?1-жүргізуші: Францияда болыпты.3-жүргізуші: Иә, Түркияда болдым. 1-жүргізуші: Түркия екінші мемлекет енді үш мемлекет.2-жүргізуші: Франция, Түркия.3-жүргізуші: Иә, Араб әмірліктерінде болдым, одан кейін Италияда болдым, Мәсеу Ресейде болдым.1-жүргізуші: Ресейде болдың?3-жүргізуші: Сосын алтыншысын ұмытып қалдым. 2-жүргізуші: Сосын Шымкент.1-жүргізуші: Иә, бесеуі жетеді иә. Айтқан сайын қызығып отырмызғой битіп. Қайда барды екен деп. 3-жүргізуші: Биылғы жыл барыс жылы болғанын көбісі ұмытып кеткен сияқты иә?2-жүргізуші: Барыс емес биыл тигр жылы болдығо.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑жалпы → / ^уосы маусымды айақтайтын//ерекше қонақты шақырдық/// қонақты көп күткізбей→ // ^уортаға шақырайық↓ /// ↑сомен/ маусымды жабатын қонақ→ // тамара/асар / қошеметтеріңіз↓ /// ↑қош келдіңіз/// ал → / құрметті көрермендер→ // қошеметтеріңізге көп-көп рахмет→ // тамара ханым / қалайсыз→ // күшті болып келдіңіз ғой ↓///қонақ: ↑рахмет↓ ///1-жүргізуші: ↑көңіл-күйіңіз қалай ↓///қонақ: ↑^уөте жақсы ↓///1-жүргізуші: ↑тамара ханым → / ^йенді ^уөзіңіз қай қалада тұрып жатырсыз→ // кәзір↓ ///қонақ: ↑қазақстанда тұрамын ///	1-жүргізуші: ↑жалпы → / ^уосұ маусұмд'айақтайтын //^йерек̊ше қонақты шақырдық/// қонақты ͡гөп күткүзб̊өй→ // ^уортаға шақ'райық↓ /// ↑сонұмен/ маусұмдұ жаб̊атың ͡ ғонақ→ // тамар'асар қошеметтеріңіз↓ /// ↑қош ͡гелдіңіз/// ал → / құрмөттү ͡гөрөрмөндер→ // қошеметтеріңізге ͡гөп-көп ^ырахмет→ // тамара ханым ͡ ғалайсыз→ // күштү ͡б̊олұп келдіңізғой ↓/// қонақ: ↑^ырахмет↓ /// 1-жүргізуші: ↑көңүлгүйүңүз ͡ ғалай ↓/// қонақ: ^уөтө ͡ жақ̊сы ↓/// 1-жүргізуші: ↑тамара ͡ ханым → / ^йенд'өзүңүз ͡ ғай ͡ ғалада тұрұб̊ жатырсыз→ // қәзір↓ /// қонақ: қазақ̊станда тұрамын ///	1-жүргізуші: Жалпы осы маусымды аяқтайтын, ерекше қонақты шақырдық. Қонақты көп күткізбей, ортаға шақырайық. Сонымен маусымды жабатын қонақ Тамара Асар қошеметтеріңіз. \\\ Қош келдіңіз! Ал құрметті көрермендер қошеметтеріңізге көп-көп рахмет Тамара ханым қалайсыз күшті болып келдіңіз ғой.Қонақ: Рахмет!1-жүргізуші: Көңіл-күйіңіз қалай?Қонақ: Өте жақсы.1-жүргізуші: Тамара ханым енді өзіңіз қай қалада тұрып жатырсыз кәзір.Қонақ: Қазақстанда тұрамын.
Тамара Асар	▶	3-жүргізуші: ↑тамара ханым → / сіз ^уөзіңіздің ^уосы→ // ^йекі мың жиырма екінші жылыңыз→ // қалай өтті↓ /// қандай жаңалықтар болды→ // сіз үшін↓ ///қонақ: ↑^йенді → / ^уөте жақсы жаңалықтар болды↓ /// ↑^йең бастысы амамбыз→ // амандықтан артық үлкен жаңалық жоқ↓ /// ↑сондықтан / бас аман→ //ел аман→ // жұрт тыныш амамбыз ↓/// ↑жаңа жобаларға қосылып жатырмыз↓ /// ^уөзімнің кішкентай ғана→ // ажартайым бірге толды↓ /// ↑^уотбасылық үлкен тойымызды жасадық///↑қазақ енді / мал баланың шашуы деп тойға→ // тойды символ қылғанғой↓ /// ↑қазақтар негізі↓ ///1-жүргізуші: ↑жиналу үшін↓ ///	3-жүргізуші: ↑тамара ͡ ханым → / сіз ^уөзүңүздің ^уосұ→ // ^йекімың жыйырм'екінші ͡шылыңыз→ // қалай ^уөттү↓ /// қандай жаңалықтар ͡б̊олдұ→ // сіз ͡ үшүн↓ /// қонақ: ↑^йенді → / ^уөтө жақ̊сы жаңалықтар ͡б̊олдұ↓ /// ↑^йең бастыс'амамбыз → // амандықтан артығ ͡ үлкөн жаңалығ ͡ жоқ↓ /// ↑сондұқтам ͡ бас аман→ //^йел ͡ аман→ // жұрт ͡ тыныш амамбыз ↓/// ↑жаңа жоб̊аларға ͡ғосұлұб̊ ͡ жатырмыз↓ /// ^уөзүмнүң ͡гішкентайғана→ // ажартайым ͡ бірге толдұ↓ /// ↑^уотпасылығ ͡ үлкөн тойұмұзды ͡шасадық///↑қазағ ͡ енді / мал баланың шашұуұ деп тойға→ // тойдұ сұймвол ͡ ғылғаңғой↓ /// ↑қазақтар негізі↓ /// 1-жүргізуші: ↑жыйналұу ͡ үшүн ↓ ///	3-жүргізуші: Тамара ханым сіз өзіңіздің осы екі мың жиырма екінші жылыңыз қалай өтті. Қандай жаңалықтар болды сіз үшін. Қонақ: Енді өте жақсы жаңалықтар болды. Ең бастысы аманбыз, амандықтан артық үлкен жаңалық жоқ. Сондықтан бас аман, ел аман, жұрт тыныш амандыз. Жаңа жобаларға қосылып жатырмыз. Өзімнің кішкентай ғана Ажартайым бірге толды. Отбасылық үлкен тойымызды жасадық. Қазақ енді мал баланың шашуы деп тойға, тойды символ қылғанғой Қазақтар негізі. 1-жүргізуші: Жиналу үшін.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑жиналу үшін↓ /// ↑той дегенді→ // жәй ғана той деп түсінуге болмайды→ // ^уол той деген → / терапиа↓ /// ↑адам бір-бірін емдейді↓ /// ↑себебі / көптен көрмеген адамдарды көріп→ // қуанасың↓ /// ↑^уодан қалса→ // той деген бұл ^йесеп→ // қай деңгейде келе жатыр↓ /// ↑мен кіммін→ // кімім бар→ // кім сыйлайды→ // кім сыйламайды→ // кім іздейді→ // кім іздемейді→ // кім қуанады→ // кім қуанбайды↓ /// ↑соның барлығын есептейтін→ // отчет беретін күн-той↓ /// ↑сондықтан / қазақ деген үлкен ғұлама ғалық→ // ғұлама ғалық↓ /// бұл тойды жасағанда→ // жәйдан-жәй жасамаған↓ /// ↑той жасаған кезде→ // қарын тойады→ // көңіл гөтеріледі→ // қанға глюкоза көтеріліп→ // тәттілер жеген кезде→ // индерфин гармондары ойнап→ // адамдар құшақтасқанда→ // окситоциндары көтеріліп→ // кәдімгідей қызу делебе қозып→ // бір жақсы күйге енеді↓ /// ↑сондықтан / сондай той болып жатқан кезде→ // қатты көңіліңізді қуаныш кернегенде→ // ^йегер фиксацыйа деген→ // ^уөзіңіздің техникаңызды білсеңіз → / жасасаңыз→ // ылғыи қуанып жүретін → / адамға айналасыз↓ ///↑себебі → / адамның мінез-құлқының ^уөзгеруі→ // былай айтат → / мен мынандайдан кейін ^уөзгеріп кеттім→ // мен мына кезден кейін өзгеріп кеттім деп→ // айтып жатадығо↓ /// ↑адамға міндетті емес→ // қиындық көріп→ // бірнәрсеге ұшыраған кезде ^уөзгеру→ // адам қуанышпен де өзгеруге болады↓ /// ↑сол тойдан кейін→ // ^уойым ^уөзгерді→ // түрім өзгерді деп→ // сол тойдың үстінде → / жасауға болатын→ // жақсы психалогиалық техникалар бар↓ ///	қонақ: ↑жыйналұу ͡ үшүн ↓ /// той дегенді→ // жәй ͡ ғана той деп түсүнүугө ͡б̊олмайды→ // ^уол той деген → / терапыйа↓ /// ↑адам бір-͡б̊ірін ^йемдейді↓ /// ↑себ̊еб̊і / көптөң ͡ гөрмөгөн адамдарды ͡гөрүп→ // құуанасың↓ /// ↑^уодаң ͡ ғалса→ // той дегем ͡ бұл ^йесеп→ // қай деңгейде ͡геле ͡жатыр↓ /// мең ͡ гіммін→ // менің ͡гімім ͡ бар→ // кім сыйлайды→ // кім сыйламайды→ // кім іздейді→ // кім іздемейді→ // кім ͡ ғұуанады→ // кім ͡ ғұуамбайды↓ /// ↑сонұң барлығын ^йесептейтін→ // отчет ͡ перетің ͡ гүн-той↓ /// сондұқтан / қазағ ͡деген үлкөң ͡ ғұлама ғалым→ // ғұлама ͡ ғалық↓ /// ↑бұл тойдұ ͡ шасағанда→ // жәйдан-жәй жасамаған↓ /// ↑той жасағаң ͡ гезде→ // қарын тойады→ // көңүл ͡ гөтөрүледі→ // қаңға глйұукоза ͡гөтөрүліп→ // тәттілер жегең ͡ гезде→ // ійндерфійн гармондар ^уойнап → // адамдар ͡ ғұшақтасқанда→ // ^уок̊сұйтосұйндары ͡гөтөрүліп→ // кәдімгідей ͡ ғызұу делеб̊е ͡ ғозұп→ // бір жақ̊сы ͡гүйг'енеді ↓ /// сондұқтан / сондай той болұб̊ жатқаң ͡ гезде→ // қатты ͡гөңүлүңізді ͡ғұуаныш кернегең ͡ гезде→ // ^йегер фыйк̊сасыйа деген→ // ^уөзүңүздің технійкаңызды ͡б̊ілсеңіз → / жасасаңыз→ // ылғый ͡ ғұуаныб̊ жүрөтүн → / адамғ'айналасыз ↓ /// ↑себ̊еб̊і → / адамның мінез-ғұлқұнұң ^уөзгөрүуү→ // былай айтады → / мен мынандайдаң ͡ гейін ^уөзгөрүп кеттім→ // мен мына ͡гездең ͡ гейін ^уөзгөрүп кеттім деп→ // айтыб̊ жатадығой↓ /// ↑адамға міндетт'емес → // қыйындық көрүп→ // бірнәрсег'ұшұрағаң ͡гезд'өзгөрүу → // адам құуанышпен ͡ де ^уөзгөрүугө ͡ болады↓ /// ↑сол тойдаң ͡ гейін→ // ^уойұм ^уөзгөрдү→ // түрүм ^уөзгөрдү деп→ // сол тойдұң үстүндө → / жасауға ͡б̊олатын→ // жақ̊сы псұйхологұйалық технійкалар ͡б̊ар↓ ///	Қонақ: Жиналу үшін. Той дегенді жай ғана той деп түсінуге болмайды ол той деген терапия. Адам бір-бірін емдейді. Себебі, көптен көрмеген адамдарды көріп, қуанасың. Одан қалса той деген бұл есеп қай деңгейде келе жатыр. Мен кіммін, менің кімім бар, кім сыйлайды, кім сыйламайды, кім іздейді, кім іздемейді, кім қуанады, кім қуанбайды. Соның барлығын есептейтін, отчет беретін күн-той. Сондықтан қазақ деген үлкен ғұлама ғалым ғұлама халық. Бұл тойды жасағанда жайдан-жай жасамаған. Той жасаған кезде қарын тойады, көңіл көтеріледі, қанға глюкоза көтеріліп тәттілер жеген кезде индерфин гармондары ойнап, адамдар құшақтасқанда окситоциндары көтеріліп, кәдімгідей қызу делебе қозып, бір жақсы күйге енеді. Сондықтан сондай той болып жатқан кезде, қатты көңіліңізді қуаныш кернеген кезде, егер фиксация деген өзіңіздің техникаңызды білсеңіз, жасасаңыз ылғи қуанып жүретін адамға айналасыз. Себебі адамның мінез-құлқының өзгеруі былай айтады мен мынандайдан кейін өзгеріп кеттім, мен мына кезден кейін өзгеріп кеттім деп айтып жатадығо. Адамға міндетті емес қиындық көріп, бірнәрсеге ұшыраған кезде өзгеру, адам қуанышпен де өзгеруге болады. Сол тойдан кейін ойым өзгерді, түрім өзгерді деп сол тойдың үстінде жасауға болатын жақсы психологиялық техникалар бар.
Тамара Асар	▶	3-жүргізуші: ↑тамаша → / тойларыңыз көп болсын↓ ///қонақ: ↑әумин↓ ///1-жүргізуші: ↑біз алысқа бармай→ // ^уосы жерде бастап кетейікта жалпы↓ ///3-жүргізуші: ↑иә → / иә↓ ///2-жүргізуші: ↑^уөте жұмсақ басталды әңгімеміз→ // ^уөте жұмсақ басталды↓ ///1-жүргізуші: ↑психалогиалық техникалар туралы↓ /// біз кәзір / тамара ханым жалпы интернетте→ // ғаламторда→ // қоғамда бізге бәрі әсер етедіғой→ // біз сезіп отырамыз↓ ///қонақ: ↑әсер етеді///1-жүргізуші: ↑^уөзіміз → / ^уосы қоғамда тұрамыз↓ /// ↑жалпы / барлығы қыздар болсын→ // жігіттер болсын→ // кәзір психологиа жағынан ізденісте→ // визуализациа дейді↓ /// ↑сол менің ойымша → / жақсы үрдіс→ // әр адам ^уөз-өзімен кәзір↓ ///қонақ: ↑жұмыс істеп↓ ///1-жүргізуші: ↑жұмыс істеп жатыр иә↓ /// сол туралы айтып кетсеңіз↓ /// қандай техникалары бар→ // жаңа фиксацыйа дедіңіз→ // мен мысалы ↑^йестіген жоқпын ондай↓ ///қонақ: ↑біреуін ғана айтып жібердімба ↓ ///1-жүргізуші: ↑иә↓ ///	3-жүргізуші: ↑тамаша → / тойларыңыз ͡ гөп ͡ полсұн↓ /// қонақ: ↑әумійн↓ /// 1-жүргізуші: ↑біз алысқа ͡б̊армай→ // ^уосұ ͡ шерде ͡б̊астап кетейікта жалпы↓ /// 3-жүргізуші: мійә → / ійә↓ /// 2-жүргізуші: ↑^уөтө жұмсақ ͡пасталд'әңгімеміз → // ^уөтө ͡ жұмсақ ͡пасталды↓ /// 1-жүргізуші: ↑псұйхологұйалық технійкалар тұуралы↓ /// біз ͡ гәзір / тамара ͡ ханым жалп'ійнтернетте → // ғаламторда→ // қоғамда ͡б̊ізге ͡б̊әр'әсер етедіғой→ // біс ͡ сезіб̊ ͡отұрамыз↓ /// қонақ: ↑әсер ^йетеді/// 1-жүргізуші: ↑^уөзүмүз → / ^уосұ ͡ ғоғамда тұрамыз↓ ///↑ жалпы / барлығы ͡ ғыздар ͡б̊олсұн→ // жігіттер ͡б̊олсұн→ // кәзір псұйхологұйа жағынан ізденісте→ // выйзұуалыйзасыйа дейді↓ /// ↑сол менің ^уойұмша → / жақ̊с'үрдүс → // әр адам ^уөз-өзүмөң ͡ гәзір↓ /// қонақ: жұмұс істеп↓ /// 1-жүргізуші: ↑жұмұс істеб̊ жатыр → / ійә↓ /// сол тұурал'айтып кетčеңіз↓ /// қандай технійкалары ͡б̊ар→ // жаңа фыйк̊сасыйа дедіңіз→ // мен мысал'естіген жоқпұн ^уондай↓ /// қонақ: ↑біреуүн ған'айтып жіб̊ердімба ↓ /// 1-жүргізуші: ↑ійә↓ ///	3-жүргізуші: Тамаша, тойларыңыз көп болсын!Қонақ: Әумин!1-жүргізуші: Біз алысқа бармай осы жерде бастап кетейікта жалпы.3-жүргізуші: Иә, иә2-жүргізуші: Өте жұмсақ басталды әңгімеміз, өте жұмсақ басталды.1-жүргізуші: Психологиялық техникалар туралы. Біз кәзір Тамара ханым жалпы интернетте, ғаламторда, қоғамда бізге бәрі әсер етедіғой, біз сезіп отырамыз. Қонақ: Әсер етеді. 1-жүргізуші: Өзіміз осы қоғамда тұрамыз. Жалпы барлығы қыздар болсын, жігіттер болсын кәзір психология жағынан ізденісте визуализация дейді. Сол менің ойымша жақсы үрдіс, әр адам өз-өзімен кәзір Қонақ: Жұмыс істеп.1-жүргізуші: Жұмыс істеп жатыр иә. Сол туралы айтып кетсеңіз. Қандай техникалары бар жаңа фиксация дедіңіз мен мысалы естіген жоқпын ондай. Қонақ: Біреуін ғана айтып жібердімба?1-жүргізуші: Иә.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑фиксацыйа деген → / ^йең маңыздысы→ // себебі → / сол қуанышты қайталау→ // қайтадан сезіну да↓ /// ↑ал ^йең мықты техникасы→ // мысалы → / қатты қиналған кезде→ // адам жылағысы келіп тұрадығо→ // жылағысы келген кезде→ // ^уол қазақтада бар жәй→ // психалогиада емес↓ /// ↑^уоң қолды жұдырықтау→ // қатты түю керекте→ // тістену керек→ // сол гезде → / көздің жасы тоқтайды екен↓ /// ↑адам → / немесе ^уөзін-өзі бірден қолына алат ↓ /// ↑себебі → / қатты тістеніп→ // таңдайға тіл жабысқан кезде → // ^йесін жинайды → // эмоциадан шығуға болады↓ /// сосын → / ^йекінші қатты қобалжыған кезде↓ /// ↑қуанғаннан сөйлей алмай қалуы мүмкін→ // адам немесе көз-жасына қиналғаннан→ //^й ерік беріп қоюы мүмкін↓ /// ↑сол гезде → / ^йең бірінші жасалатын нәрсе → // ^уол пауза ^уон бес секунд↓ /// пауза жасап → / ^уойыңызғада пауза жасап сосын барып→ // терең демалу мұрынмен → // демалып ауыздан шығару↓ /// бәріміз бірге демалайық ↓ ///	қонақ: ↑фыйк̊сасыйа деген → / ^йең маңыздысы→ // себ̊еб̊і → / сол ͡ ғұуанышты ͡ ғайталау→ // қайтадан сезінүу ͡ да↓ /// ал ^йең мықты технійкасы→ // мысалы → / қатты ͡ ғыйналғаң ͡ гезде→ // адам жылағысы ͡геліп тұрадығой→ // жылағысы ͡гелгең ͡ гезде→ // ^уол ͡ ғазақтада ͡б̊ар жәй→ // псұйхологұйада ^йемес ↓ ///↑ ^уоң ͡ғолдұ жұдұрұқтау→ // қатты түйүу ͡геректе→ // тістенүу ͡герек→ // сол ͡ гезде → / көздүң жасы тоқтайд'екен ↓ /// адам → / немесе ^уөзүн-өзү ͡б̊ірдең ͡ ғолұн'алады ↓ /// ↑себ̊еб̊і → / қатты тістеніп→ // таңдайға тіл жаб̊ысқаң ͡ гезде → // ^йесін жыйнайды → // ^йемосұйадан шығұуға ͡б̊олады↓ /// ↑сосұн → / ^йекінші ͡ғатты қоб̊алжығаң ͡ гезде↓ /// ↑құуаңғаннан сөйлөй ͡ алмай ͡ ғалұуұ мүмкүн→ // адам немесе ͡гөжжасына ͡ғыйналғаннан→ // ^йерік беріп қойұуұ мүмкүн↓ /// ↑сол ͡ гезде → / ^йең бірінші жасалатын нәрсе → // ^уол пауза / ^уомбес секүунд↓ /// ↑пауза жасап → / ^уойұңұзғада пауза жасап̊ сосұм ͡ барып→ // терең демалұу мұрұммен → // демалыб̊ ͡ауұздан шығарұу↓ /// ↑бәріміз ͡б̊ірге демалайық ↓ ///	Қонақ: Фиксация деген ең маңыздысы, себебі сол қуанышты қайталау, қайтадан сезіну да. Ал ең мықты техникасы мысалы қатты қиналған кезде адам жылағысы келіп тұрадығо жылағысы келген кезде ол қазақтада бар жәй психологияда емес. Оң қолды жұдырықтау қатты түю керекте тістену керек, сол кезде көздің жасы тоқтайды екен. Адам немесе өзін-өзі бірден қолына алады. Себебі қатты тістеніп, таңдайға тіл жабысқан кезде есін жинайды, эмоциядан шғуға болады. Сосын екінші қатты қобалжыған кезде, қуанғаннан сөйлей алмай қалуы мүмкін адам немесе көз-жасына қиналғаннан еріп беріп қоюы мүмкін. Сол кезде ең бірінші жасалатын нәрсе ол пауза он бес секунд. Пауза жасап, ойыңызғада пауза жасап сосын барып, терең демалу мұрынмен демалып ауыздан шығару. Бәріміз бірге демалайық.
Тамара Асар	▶	3-жүргізуші: ↑ал геттік ↓ ///1-жүргізуші: а ^йегер біз→ // астанада далада тұрсақшы↓ /// ↑дала суық↓ ///қонақ: ^уол гезде → / бір ық жерге барып аласызда→ // сол жерде↓ ///1-жүргізуші: ↑жылы жер лифтте→ // подъездге кіріп алып ↓ ///қонақ: тұра тұр→ // тұра тұр→ // ^уөзіме келіп алайын ↓ ///1-жүргізуші: ↑ал геттік→ // барлығымыз бірге ^уон бес секунд→ //иә → / ^йешнәрсе ойламау керекпа ↓ ///қонақ: жоқ / сол ^йенді кезде→ // бірнәрсе қысып бара жатадығо→ // сол гезде пауза демалмаймыз→ // ^уон бес секунд сосын барып→ // ^уон бес секунд санап / болғаннан кейін// мұрынмен терең тыныс тартамыз→ // задерживаем дейд тоқтатамыз тынысты,//сосын ауызбен шығарамыз ↓ /// ↑^уосыны → / бір жеті сегіз рет жасаса→ // адамдағы мынау → / әртүрлі көбіне қыздарға жақынырақ → // бір истерикаға түсіп жатадығо↓ /// ↑қазір енді қыздар емес→ //жігіттерде истерикаға түсіп кететін болып жүр↓ ///	3-жүргізуші: ↑ал ͡ геттік деппа↓ /// 1-жүргізуші: ↑а ^йегер ͡б̊із→ // астанада далада тұрсақ̊шы↓ /// ↑дала сұуұқ↓ /// қонақ: ↑^уол ͡ гезде → / бір ығ ͡жерге ͡б̊арыб̊ ͡аласызда→ // сол жерде↓ /// 1-жүргізуші: ↑жылы жер ^ілійфтте→ // под'ездге ͡гіріб̊ ͡алып ↓ ///қонақ: ↑тұра ͡ тұр→ // тұра ͡ тұр→ // ^уөзүмө келіб̊ ͡алайын ↓ /// 1-жүргізуші: ↑ал ͡ геттік→ // барлығымыз ͡б̊ірге ^уомбес секүунд→ //ійә → / ^йешнәрсе ^уойламау керекпа ↓ /// қонақ: ↑жоқ / сол ^йенді ͡гезде→ // бірнәрсе ғысыр ͡б̊аражатадығой→ // сол ͡ гезде пауза демалмаймыз→ // ^уомбес секүунд сосұм ͡ барып→ // ^уомбес секүунд санап / болғаннаңгейін// мұрұммен терең тыныс тартамыз→ // задержійваем війд тоқтатамыз тынысты //сосұн ауұзб̊өн шығарамыз ↓ /// ↑^уосұнұ → / бір жеті сегіз ^ірет ͡шасаса→ // адамдағы мынау → / бір әртүрлү гөб̊үнө қыздарға жақынырақ → // бұл ійстерійкаға түсүб̊ жатадығой↓ /// ↑қәзір ^йенді ͡ғыздар ^йемес→ //жігіттер ͡ де →/ ійстерійкаға түсүп кететім ͡ болұб̊ жүр↓ ///	3-жүргізуші: Ал кеттік деппа.1-жүргізуші: А егер біз Астанада далада тұрсақшы. Дала суық.Қонақ: Ол кезде бір ық жерге барып аласызда сол жерде.1-жүргізуші: Жылы жер лифтте, подъездге кіріп алып.Қонақ: Тұра тұр, тұра тұр өзіме келіп алайын.1-жүргізуші: Ал кеттік барлығымыз бірге он бес секунд иә ешнәрсе ойламау керекпа?Қонақ: Жоқ сол енді кезде бірнәрсе қысыр бара жатадығо сол кезде пауза демалмаймыз он бес секунд сосын барып, он бес секунд санап болғаннан кейін мұрынмен терең тыныс тартамыз задерживаем вид тоқтатамыз тынысты, сосын ауызбен шығарамыз. Осыны бір жеті сегіз рет жасаса адамдағы мынау бір әртүрлі көбіне қыздарға жақынырақ бұл истерикаға түсіп жатадығо. Қазір енді қыздар емес жігіттерде истерикаға түсіп кететін болып жүр.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑иә → / дәулет саған айтып жатырмын↓ ///2-жүргізуші: ↑ұйқым келіп баратырғой→ // мынаны істеп едім↓ ///3-жүргізуші: ↑сізге кітап жазу керекқой→ // тамара ханым↓ ///қонақ: сондықтан → / ^уосы ^уөте керек техника↓ /// және → / ыңғайлы кез-келген уақытта→ // құтқаратын техника↓ /// біздерге → / терең психологиаға барып керек емес→ // ^уоны қазақта мынау мұсылманда сабыр дейд↓ ///1-жүргізуші: ↑иә ↓ ///қонақ: ↑сабыр еткен кезде → // сен манағы ^уойдың бәрін сабыр→ // сабыр → / сабыр деп// үш рет айтқанда→ // ^уойдың бәрі қашад↓ /// ^уөзіңіздің қалыпты тыныс алуыңызға келесіз ↓ ///	1-жүргізуші: ійә → / дәулөт ͡ čаған айтыб̊ жатырмын↓ /// ↑2-жүргізуші: ұйқұм ͡геліп ͡ паражатырғой→ // мынан'істеп ^йедім↓ ///3-жүргізуші: сізге ͡гітаб̊ жазұу ͡герекқой→ // тамар'апай ↓ /// қонақ: сондұқтан → / ^уос'өтө ͡герек технійка↓ /// әне → / ыңғайлы ͡гез-гелген ^ұуақытта→ // құтқаратын технійка↓ /// ↑біздерге → / терең псұйхологұйаға ͡б̊арып керег ͡ емес→ // ^уонұ ͡ғазақта мынау мұсұлманда саб̊ыр дейді↓ ///1-жүргізуші: ійә ↓ /// қонақ: саб̊ыр еткең ͡ гезде → // сен манағы ^уойдұң бәрін саб̊ыр→ // саб̊ыр → / саб̊ыр деп// үш ^ірет айтқанда→ // ^уойдұң бәрі ͡ғашады↓ /// ↑^уөзүңүздің ͡ғалыпты тыныс алұуұңұзға ͡гелесіз ↓ ///	1-жүргізуші: Иә, Дәулет саған айтып жатырмын.2-жүргізуші: Ұйқым келіп бара жатырғой мынаны істеп едім. 3-жүргізуші: Сізге кітап жазу керекқой Тамара апай.Қонақ: Сондықтан осы өте керек техника. Және ыңғайлы кез-келген уақытта құтқаратын техника. Біздерге терең психологияға барып керек емес оны қазақта мынау мұсылманда сабыр дейді.1-жүргізуші: Иә.Қонақ: Сабыр еткен кезде сен манағы ойдың бәрін сабыр сабыр сабыр деп үш рет айтқанда ойдың бәрі қашады. Өзіңіздің қалыпты тыныс алуыңызға келесіз.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑мысалыға → / дала суық дедік бағана→ // астанада → / сөйтіп былай тыныс алайық десек→ // дала суық→ // біз подъездге кіріп кеттікта→ // сол жерде ^уон бес секунд тұрамызғо→ // мысалыға жаңағы бір уайымдаған кезғо→ // ^йенді сол жер / бір подъезд тауып алдық↓ /// ↑демалып жатырмыз→ // сол подъездден адамдар шығып жатырда→ // ^уөтіп кетейіші деген кезде→ // ^уоған қарап қайтадан демаламызғо/// сабырдан сабыр/// тамаша → / қошеметтеріңіз → / жалпы ^уосындай → / сіз түнгі студиа болған кезде айттыңыз→ // кітап жазам дедіңіз→ // бітірдіңізба жалпы↓ ///2-жүргізуші: ↑әлә жазылып жатырма↓ ///	1-жүргізуші: ↑мысалыға → / дала сұуұғ ͡дедік бағана→ // астанада → / сөйтүп ͡ пылай тыныс алайығ ͡десек→ // дала сұуұқ→ // біз под'ездге ͡гіріп кеттік ͡те→ // сол жерде ^уомбес секүунд тұрамызғой→ // мысалыға жаңағы ͡б̊ір ^ұуайымдағаң ͡ гезғой→ // ^йенді сол жер / бір под'езд тауұб̊ ͡алдық↓ /// ↑демалыб̊ жатырмыз→ // сол под'езден адамдар шығыб̊ жатырда→ // ^уөтүп кетейіші дегең ͡ гезде→ // ^уоғаң ͡ ғарап қайтадан демаламызғой/// саб̊ырдан саб̊ыр/// тамаша → / қошеметтеріңіз → / жалпы ^уосұндай → / сіз түңгү стұудыйа ͡б̊олғаң ͡ гезде айттыңыз → // кітаб̊ жазам дедіңіз→ // бітірдіңізб̊а жалпы↓ ///2-жүргізуші: ↑әлі жазылыб̊ жатырма↓ ///	1-жүргізуші: Мысалыға дала суық дедік бағана Астанада сөйтіп былай тыныс алайық десек дала суық біз подъездге кіріп кеттікте сол жерде он бес секунд тұрамызғо мысалыға жаңағы бір уайымдаған кезғо енді сол жер бір подъезд тауып алдық. Демалып жатырмыз сол подъездден адамдар шығып жатырда өтіп кетейіші деген кезде оған қарап қайтадан демаламызғо. Сабырдан сабыр. Тамаша қошеметтеріңіз жалпы осындай сіз түнгі студия болған кезде айттыңыз, кітап жазам дедіңіз бітірдіңізба жалпы.2-жүргізуші: Әлә жазылып жатырма.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑психалогиа → / филасофиа туралы↓ /// жалпы бізде → / қазақ тілді кітаптар көбейсін деп→ // жатырмыз кәзір↓ ///қонақ: мен → / сіздің түнгі студиаға→ // келгеннен бергі бітірген шаруам→ // мен филасофиа ғылымдарының докторы болдым↓ /// ^уоны қорғаудың→ // қорғаудың ^уөзі бірнеше кітап /// ↑себебі → / соның ішінде → / ^йең түсініксіз → / әлі толықтай ашылмаған→ // тарау бар→ // эмоционалды интелект дейд /// сол эмоционалды интелект жөнінде→ // мен біраз ^уөзімнің жұмыстарымды жасадым↓ /// ^уөзім мен лирикпін→ // эмоцианың адамымын → // шығармашылықтың адамымын /// ↑біздерге/ эмационалдық интелект алыстау↓ /// ↑себебі / біз эмоциамен барлығын сезінеміз→ // біздерде сағат деген → / ^уөлшем бірлік жоқ↓ /// ↑бізде кеңістік қана↓ ///	1-жүргізуші: ↑псұйхологұйа → / фұйлософұйа тұуралы↓ /// жалпы ͡б̊ізде → / қазақ тілді ͡гітаптар ͡гөб̊өйсүн деп→ // жатырмыз ͡ гәзір↓ /// қонақ: мен → / сіздің түңгү стұудыйаға→ // келгеннем ͡ бергі ͡б̊ітірген шарұуам→ // мен фұйлософұйа ғылымдарының докторұ ͡б̊олдұм↓ /// ^уонұ ͡ ғорғаудұң→ // қорғаудұң ^уөзү ͡б̊ірнеше ͡гітап /// себ̊еб̊і → / сонұң ішінде → / ^йең түсүнүк̊сіз → / әлі толұқтай ашылмаған→ // тарау ͡б̊ар→ // ^йемосұйоналд'ійнтелект дейді /// сол ^йемосұйоналд'ійнтелект жөнүндө→ // мем ͡ біраз ^уөзүмнүң жұмұстарымды жасадым↓ /// ↑^уөзүм →/ мем →/ ілійрійкпін→ // ^йемосұйаның адамымын → // шығармашылықтың адамымын /// біздерге/ ^йемосұйоналдығ ͡ ійнтелект алыстау↓ /// ↑себ̊еб̊і / біз ^йемосұйамем ͡ барлығын сезінеміз→ // біздерде сағат деген → / ^уөлшөм ͡ бірліг ͡ жоқ↓ /// ↑бізде ͡геңістік ͡ қана↓ ///	1-жүргізуші: Психология, философия туралы. Жалпы бізде қазақ тілді кітаптар көбейсін деп жатырмыз кәзір. Қонақ: Мен сіздің түнгі студияға келгеннен бергі бітірген шаруам мен философия ғылымдарының докторы болдым. Оны қорғаудың, қорғаудың өзі бірнеше кітап. Себебі соның ішінде ең түсініксіз әлі толықтай ашылмаған тарау бар эмоционалды интелект дейді. Сол эмоционалды интелект жөнінде мен біраз өзімнің жұмыстарымды жасадым. Өзім мен лирикпін, эмоцияның адамымын, шығармашылықтың адамымын. Біздерге эмоционалдық интелект алыстау. Себебі, біз эмоциямен барлығын сезінеміз біздерде сағат деген өлшем бірлік жоқ. Бізде кеңістік қана.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑^уол дұрыс па→ // дұрыс емес пе↓ ///қонақ: ↑шығармашылықтың адамына сағат болмайды↓ ///1-жүргізуші: ↑біреулер айтады→ // маған мысалыға → / тайм менеджмент боладыма деп↓ ///қонақ: тайм менеджмент болады→ // бірақ / шығармашылықта қысым пайда болуы мүмкін↓ /// ↑бірақ → / ^уоның ^йең жоғарғы сатысы бар→ // ^йегер сіз жоғарғы сатыдағы→ // кәсіби деңгейдегі маман болсаңыз→ // сіз кеңістікке қарамай→ // сағатпен жұмыс жасап үлгересіз/// бірақ / жаңа туындылар шықпай қалуы мүмкін↓/// ↑себебі → / сіз барлығын тежейіз / тежейсіз→ // сондықтан → / ^уойға кеңістік жібермейсіз↓ /// ↑ мынау эмоциаға ерік бермейсіз→ //1-жүргізуші: дәулет → / сен дұрыс жүр екенсіңғо↓ ///қонақ: ↑эмоциаға ^йерік бермейсіз→ // ал бізде интелект деген боладығо↓ /// ↑интелект ұғымын → / барлығымыз түсінеміз↓ /// ↑ал эмоционалды интелект→ // тоқсан пайыс адамдарда болмайды↓ /// ↑эмоционалды интелектті дамыған адамдар→ // ^уол мемлекет басқаратын адамдар→ // сайасаттағы адамдар → / немесе корпорациаларды басқаратын адамдар→ // ^уолар → / эмоцианалды интелектке шынығу арқылы→ // жеткен адамдар↓ ///	1-жүргізуші: ↑^уол дұрұс ͡ па→ // дұрұс ^йемес ͡ пе↓ /// қонақ: шығармашылықтың адамына сағат ͡ полмайды↓ /// 1-жүргізуші: ↑біреулөр айтады→ // маған мысалыға → / тайм менеджмент ͡ поладыма ͡ деп↓ /// қонақ: ↑тайм менеджмент ͡ полады→ // бірақ / шығармашылықта ͡ғысым ͡ байда ͡б̊олұуұ мүмкүн↓ /// ↑бірақ → / ^уонұң ^йең жоғарғы сатысы ͡б̊ар→ // ^йегер сіж ͡ жоғарғы сатыдағы→ // кәсіб̊ій деңгейдегі мамам ͡ болсаңыз→ // сіз ͡ геңістікке қарамай→ // сағатпен жұмұш ͡ шасаб̊ ͡үлгөрөсіз///↑ бірақ / жаңа тұуұндұлар шықпай ͡ ғалұуұ мүмкүн/// себ̊еб̊і → / сіз ͡б̊арлығын тежейіз / тежейсіз→ // сондұқтан → / ^уойға ͡геңістіг ͡ жіб̊ермейсіз↓ /// ↑мынау^йемосұйаға → // ^йерік пермейсіз 1-жүргізуші: ↑дәулөт → / сен дұрұшшүр ^йекенсіңғой↓ /// қонақ: ^йемосұйаға ^йерік ͡ пермейсіз→ // ал бізд'ійнтелект дегем ͡ боладығой↓ /// ійнтелект ұғұмұн → / барлығымыз түсүнөміз↓ /// ↑ал ^йемосұйоналды ійнтелект → // тоқ̊сам ͡ байыз адамдарда ͡б̊олмайды↓ /// ^йемосұйоналд'ійнтелекті дамыған адамдар→ // ^уол мемлекет ͡ пасқаратын адамдар→ // сайасаттағ'адамдар → / немесе ͡горпорасыйаларды ͡б̊асқаратын адамдар→ // ^уолар → ^йемосұйаналд'ійнтелектте шынығұу арқылы → // жеткен адамдар↓ ///	1-жүргізуші: Ол дұрыс па, дұрыс емес пе?Қонақ: Шығармашылықтың адамына сағат болмайды.1-жүргізуші: Біреулер айтады маған мысалыға тайм менеджмент боладыма деп.Қонақ: Тайм менеджмент болады бірақ шығармашылықта қысым пайда болуы мүмкін. Бірақ оның ең жоғарғы сатысы бар егер сіз жоғарғы сатыдағы, кәсіби деңгейдегі маман болсаңыз сіз кеңістікке қарамай сағатпен жұмыс жасап үлгересіз. Бірақ жаңа туындылар шықпай қалуы мүмкін. Себебі сіз барлығын тежейіз тежейсіз сондықтан ойға кеңістік жібермейсіз. Мынау эмоция.1-жүргізуші: Дәулет сен дұрыс жүр екенсіңғо.Қонақ: Эмоцияға ерік бермейсіз, ал бізде интелект деген боладығо. Интелект ұғымын барлығымыз түсінеміз. Ал эмоционалды интелект тоқсан пайыз адамдарда болмайды. Эмоционалды интелектті дамыған адамдар ол ол мемлекет басқаратын адамдар, саясаттағы адамдар немесе корпорацияларды басқаратын адамдар олар эмоцияналды интелектте шынығу арқылы жеткен адамдар.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑^уол не → / эмоционалды интелект↓ ///қонақ: ↑эмоционалды интелект деген→ // қазір сізді шапалақпен бір ұрамынғо→ // сіздің реакциаңыз қандай болады↓ /// мені кері ұрасыз→ // немесе / мені неге ұрдың дейсізғой↓ /// ↑ал ^йегер → / сол жерде көрсетпей қалсаңыз→ // эмациональный интелект дамығандығы↓ /// ↑сіз ^уоны тежей аласыз→ // эмоциаңызды↓ /// ↑мысалы /адамның уақытындағы → / реакцианы ұстай білуі↓ /// ↑вулканның атылайын деп жатқанынан→ // вулканды тежеген→ // атқызбай тыстаған→ // ^уол қиындау↓ /// ↑сондықтан → / эмоциональды интелектің қарапайым тілі→ // ^уосы↓ ///1-жүргізуші: ↑кеше көшеде→ // біз бір көлікпен кездесіп қалдық→ // қиылыста сол жерде→ // біз бір кісіні мүмкін ренжітіп қойған→ // ренжітіп алған шығармыз→ // ұрысып алдық→ // ана жерде↓ /// ↑^уөйткені → / ^уол бір өтіп аатыр→ // мен ^уөтуім керек еді сыйақты→ // неғып өткізбейсіз→ // терезені ашып алып→ // ^йекеуміз әңгімелесіп жатырмызда↓ /// ↑бірақ → / ана жерде → / уақыт болған жоқ әңгімелесуге→ // жарайды → / жарайды деп / кетіп қалдық↓ /// ↑^йегерде көріп жатырсаңыз / кешіріңіз→ // мен эмоционалды интелектім → / әлі дамымаған екен ↓ /// ↑сол туралы кітап↓ ///	1-жүргізуші:↑^уол не → / ^йемосұйоналд'ійнтелект ↓ /// қонақ: ^йемосұйоналд'ійнтелект деген→ // қәзір сізді шапалақпем ͡ бір ұрамыңғой→ // сіздің ^іреаксыйаңыз ͡ ғандай болады↓ /// ↑мені ͡гері ұрасыз → // немесе / мені нег'ұрдұң дейсізғой↓ /// ↑ал ^йегер → / сол жерде ͡гөрсөтпөй ͡ ғалсаңыз→ // ^йемосұйональный ійнтелект дамығандығы↓ /// ↑сіз ^уонұ тежей аласыз→ // ^йемосұйаңызды↓ /// ↑мысалы /адамның ^ұуақытындағы → / ^іреаксыйан'ұстай білүуү↓ /// ↑вұулканның атылайын деб̊ жатқанынан→ // вұулканды тежеген→ // атқызб̊ай тастаған→ // ^уол ͡ ғыйындау↓ /// ↑ сондұқтан → / ^йемосұйональд'ійнтелектің қарапайым тілі→ // ^уосұ↓ /// 1-жүргізуші: ↑кеше ͡гөшөдө→ // біз ͡б̊ір ͡гөлүкпөң ͡ гездесіп қалдық→ // қыйылыста сол жерде→ // біз ͡б̊ір ͡гісіні мүмкүн ^іренжітіп қойған→ // ^іренжітіб̊ ͡алған шығармыз→ // ұрұсұб̊ ͡алдық→ // ана жерде↓ /// ^уөйткөнү → / ^уол бір ^уөтүб̊ жатыр→ // мен ^уөтүуүм ͡герег ͡ еді сыйақты→ // неғыб̊ ͡өткүзб̊өйсіз→ // терезені ашып алып→ // ^йекеумүз әңгімелесіб̊ жатырмызда↓ /// ↑бірақ → / ана ͡жерде → / ^ұуақыт ͡ полған жоғ ͡ әңгімелесүугө→ // жарайды → / жарайды деп / кетіп қалдық↓ /// ^йегерде ͡гөрүб̊ жатсаңыз / кешіріңіз→ // мен ^йемосұйоналд'ійнтелектім → / әлі дамымаған ^йекен ↓ ///↑сол тұуралы ͡гітап↓ ///	1-жүргізуші: Ол не эмоционалды интелект.Қонақ: Эмоционалды интелект деген қазір сізді шапалақпен бір ұрамынғо сіздің реакцияңыз қандай болады. Мені кері ұрасыз немесе мені неге ұрдың дейсізғой. Ал егер сол жерде көрсетпей қалсаңыз эмоциональный интелект дамығандығы. Сіз оны тежей аласыз эмоцияңызды. Мысалы адамның уақытындағы реакцияны ұстай білуі. Вулканның атылайын деп жатқанынан вулканды тежеген атқызбай тастаған ол қиындау. Сондықтан эмоциональды интелектің қарапайым тілі осы. 1-жүргізуші: Кеше көшеде біз бір көлікпен кездесіп қалдық қиылыста сол жерде біз бір кісіні мүмкін режітіп қойған, ренжітіп алған шығармыз ұрысып алдық ана жерде. Өйткені ол бір өтіп жатыр мен өтуім керек еді сияқты неғып өткізбейсіз терезені ашып алып екеуміз әңгімелесіп жатырмызда. Бірақ ана жерде уақыт болған жоқ әңгімелесуге жарайды жарайды деп кетіп қалдық. Егерде көріп жатырсаңыз кешіріңіз мен эмоционалды интелектім әлі дамымаған екен. Сол туралы кітап.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑шын жүректен құттықтаймыз↓ ///2-жүргізуші: ↑құттықтаймыз ↓ ///3-жүргізуші: ↑иә/ ^уосыны↓ ///1-жүргізуші: ↑^йекінші рет → / ана атандыңыз↓ /// ↑шын жүректен құттықтаймыз→ // бауы берік болсын↓ ///қонақ: ↑рахмет ///2-жүргізуші: ↑бізде бір // жақында ғана маңғыстау↓ ///3-жүргізуші: ↑кеше ғана↓ ///2-жүргізуші: ↑кеше ғана → / маңғыстауда өткен концертіңіз→ // сол жерде → / бір қызық видео көріп қалдық↓ /// сол видеоны көріп алайық→ // ^уодан кейін әңгімемізді жалғастырамыз ///қонақ: ↑жақсы↓ /// қашып кеткенғой сахнаға шықпай↓ ///1-жүргізуші: ↑сізді іздеп жүрма ///қонақ: иә → / мен сахнада ән айтып тұрсам↓ /// ↑дуу күлді→ // ән айтып атқанда → //кәдімгідей → / бір ойлы ән айтып тұрмын↓ /// бір кезде ^уойладым→ // неге күлді екен деп↓ /// артыма қарасам ^йешкім жоқ↓ /// ↑сөйтсем / ажар жүгіріп өткенғой↓ /// ↑сахнадан → / халық соны көріп қалған↓ /// мен көрмей қалдым↓ /// ↑сол гезғой мынау↓ ///	1-жүргізуші: ↑шын жүрөктөң ͡ ғұттұқтаймыз↓ /// 2-жүргізуші: ↑құттұқтаймыз ↓ /// 3-жүргізуші:↑ ійә/ ^уосұнұ↓ /// 1-жүргізуші: ^йекінші ^ірет → / ан;'атандыңыз ↓ /// ↑шын жүрөктөң ͡ ғұттұқтаймыз→ // бауұ ͡б̊ерік ͡ полсұн↓ /// қонақ: ^ырахмет /// 2-жүргізуші: ↑бізде бір → / жақында ͡ ғана маңғыстау↓ /// 3-жүргізуші: ↑кеше ͡ ғана↓ /// 2-жүргізуші: ↑кеше ͡ ғана → / маңғыстауда ^уөткөң ͡ гонсертіңіз→ // солжерде → / бір ͡ ғызық війдео көрүп ͡ қалдық↓ /// сол війдеонұ ͡гөрүб̊ ͡алайық→ // ^уодаң ͡ гейін әңгімемізді жалғастырамыз /// қонақ: жақ̊сы↓ /// қашып кеткеңғой сахнаға шықпай↓ /// 1-жүргізуші: ↑сізд#&39;іздеп жүрмө /// қонақ: ійә → / мен сахнада ән айтып тұрсам↓ /// ↑дұуұу ͡гүлдү→ // ән айтыб̊ жатқанда → //кәдімгідей → / бір ^уойл#&39;ән айтып тұрмұн↓ /// ↑бір ͡гезде ^уойладым → // неге ͡гүлдү ^йекен деп↓ /// ↑артыма ͡ғарасам ^йешкім жоқ↓ /// сөйтčөм / ажар жүгүрүб̊ ͡өткөңғой↓ /// ↑сахнадан → / халық̊ ͡ сонұ ͡гөрүп қалған↓ /// ↑мең ͡ гөрмөй ͡ ғалдым↓ /// сол ͡ гезғой мынау↓ ///	1-жүргізуші: Шын жүректен құттықтаймыз!2-жүргізуші: Құттықтаймыз!3-жүргізуші: Иә, осыны.1-жүргізуші: Екінші рет ана атандыңыз. Шын жүректен құттықтаймыз бауы берік болсын!Қонақ: Рахмет!2-жүргізуші: Бізде бір жақында ғана Маңғыстау.3-жүргізуші: Кеше ғана.2-жүргізуші: Кеше ғана Маңғыстауда өткен концертіңіз, сол жерде бір қызық видео көріп қалдық. Сол видеоны көріп алайық, одан кейін әңгімемізді жалғастырамыз.Қонақ: Жақсы. Қашып кеткенғой сахнаға шықпай.1-жүргізуші: Сізді іздеп жүрма?Қонақ: Иә, мен сахнада ән айтып тұрсам. Дуу күлді ән айтып жатқанда кәдімгідей бір ойлы ән айтып тұрмын. Бір кезде ойладым неге күлді екен деп. Артыма қарасам ешкім жоқ. Сөйтсем, Ажар жүгіріп өткенғой. Сахнадан халық соны көріп қалған. Мен көрмей қалдым. Сол кезғой мынау.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑кімнің ^уойыншығын ұстап алған→ // біреудің ойыншығы↓ ///қонақ: ↑ана менің орындайын деп тұрған→ // тәй-тәй деген әнім→ // соған шығатын → / кішкентай балалардың ойыншығын тартып алған→ // сахнаға ^уөзі шығып кетейін деп жүр да↓ ///1-жүргізуші: ↑біз ^йенді → / түнгі студиа бағдарламасынан→ // сол гішігірім сыйлығымыз бар↓ ///3-жүргізуші: ↑ажартайыңызға↓ ///қонақ: ↑^уой → / қандай күшті↓ ///3-жүргізуші: ↑кішкентай қуыршақ↓ ///1-жүргізуші: ↑бауы берік болсын→ // бақытты болсын↓ ///қонақ: ↑ой / рахмет → / күшті↓ ///1-жүргізуші: ↑жаңа жылдық кукла↓ ///қонақ: ↑қандай күшті рахмет↓ ///2-жүргізуші: ↑^йенді↓ ///3-жүргізуші: ↑біздің атымыздың атынан → / бетінен сүйіп қойыңыз ///2-жүргізуші: ↑дәл ^уосы сәтті көрген→ // біздің жаңағы маңғыстаулық биші қыздар→ // қуанып жатқан шығар↓ /// ^йенді әйтеуір → / қуыршағымды ^йешкім тартып алмайтын болды деп↓ /// ^йең бастысы → / солар қуанады↓ ///1-жүргізуші: ↑^йенді концертке → / қуыршағымен келетін шығар деп↓ ///2-жүргізуші: ↑жалпы↓ ///1-жүргізуші: ↑біз бағана айтып жатырмыз→ // кітап туралы → / кітапқа көп ой салғыңыз геледі→ // иә → / ^уол жәй ғана бір литература емес→ // ғылыми түрде↓ /// халық ^уодан бірнәрсе алып→ // жаңағы ^уөз өмір↓ ///	1-жүргізуші: кімнің ^уойұншұғын ұстаб̊ ͡алған→ // біреудүң ^уойұншұғы↓ /// қонақ: ана менің ^уорұндайын деп тұрған→ // тәй-тәй деген әнім→ // соған шығатын → / кішкентай балалардың ^уойұншұғын тартыб̊ ͡алған→ // сахнаға ^уөзү шығып кетейін деб̊ жүр ͡ да↓ /// 1-жүргізуші: ↑біз ^йенді → / түңгү стұудыйа ͡б̊ағдарламасынан→ // сол ͡ гішігірім сыйлығымыз ͡б̊ар↓ /// 3-жүргізуші: ↑ажартайыңызға↓ /// қонақ: ↑^уой → / қандай ͡ гүштү↓ /// 3-жүргізуші:↑ кішкентай ͡ ғұуұршақ↓ /// 1-жүргізуші: ↑бауұ ͡б̊ерік ͡ полсұн→ // бақытты ͡б̊олсұн↓ /// қонақ:↑ ^уооо → / күштү↓ /// 1-жүргізуші: ↑жаңажылдық кұукла↓ /// қонақ: ↑қандай ͡ гүштү ы^ырахмет↓ /// 2-жүргізуші: ↑^йенді↓ /// 3-жүргізуші: ↑біздің атымыздың атынан → / бетінен сүйүп қойұңұз /// 2-жүргізуші: ↑дәл ^уосұ сәтті ͡гөргөн→ // біздің жаңағы маңғыстаулұқ ͡пійші ͡ғыздар→ // құуаныб̊ ͡ жатқан ͡ шығар↓ /// ^йенді ͡ әйтеуүр → / құуұршағымызды ^йешкім тартыб̊ ͡алмайтым ͡ болдұ деп↓ /// ^йең бастысы → / солар ͡ ғұуанады↓ /// 1-жүргізуші: ↑^йенді ͡гонсертке → / құуұршағымең ͡ гелетін шығар деп↓ /// 2-жүргізуші: ↑жалпы↓ /// 1-жүргізуші: ↑біз ͡б̊аған'айтып жатырмыз→ // кітап тұуралы → / кітапқа ͡гөб̊ ͡ой салғыңыз ͡ геледі→ // ійә → / ^уол жәй ͡ ғана ͡б̊ір ^ілійтератұура ^йемес → // ғылымый түрдө↓ /// халығ ͡ одам ͡ бірнәрс'алып → // жаңағы ^уөз ^уөмүр↓ ///	1-жүргізуші: Кімнің ойыншығын ұстап алған біреудің ойыншығы.Қонақ: Ана менің орындайын деп тұрған тәй-тәй деген әнім соған шығатын кішкентай балалардың ойыншығын тартып алған сахнаға өзі шығып кетейін деп жүр да. 1-жүргізуші: Біз енді түнгі студия бағдарламасынан сол кішігірім сыйлығымыз бар. 3-жүргізуші: Ажартайыңызға.Қонақ: Ой қандай күшті.3-жүргізуші: Кішкентай қуыршақ.1-жүргізуші: Бауы берік болсын, бақытты болсын.Қонақ: Ооо күшті!1-жүргізуші: Жаңа жылдық кукла.Қонақ: Қандай күшті рахмет!2-жүргізуші: Енді.3-жүргізуші: Біздің атымыздың атынан бетінен сүйіп қойыңыз. 2-жүргізуші: Дәл осы сәтті көрген біздің жаңағы Маңғыстаулық биші қыздар қуанып жатқан шығар. Енді әйтеуір қуыршағымызды ешкім тартып алмайтын болды деп. Ең бастысы солар қуанады.1-жүргізуші: Енді концертке қуыршағымен келетін шығар деп.2-жүргізуші: Жалпы.1-жүргізуші: Біз бағана айтып жатырмыз кітап туралы кітапқа көп ой салғыңыз келеді иә ол жай ғана бір литература емес ғылыми түрде. Халық одан бірнәрсе алып жаңағы өз өмір.
Тамара Асар	▶	2-жүргізуші: ↑бір қайнауы керек↓ ///1-жүргізуші: ↑менің ойымша→ // ^уол гітап үлкен кітап болатын сыйақты→ // мынандай↓ ///2-жүргізуші: ↑үстіне жатып алып оқисыңда↓ ///1-жүргізуші: ↑жатып алып оқисың↓ ///2-жүргізуші: ↑жалпы → / ^уосы кішкентай ажар→ // дүниеге келгелі бері көзқарас→ // мүмкін көркем әдебиет деп айтып қалдыңыз→ // балалар әлеміне деген→ // балалар музыкасы→ // балалар кітапшалары ^йертегі сыйақты→ // мүмкін емес сізде ^уой тумауы мүмкін емес↓ ///қонақ: ↑^уөте үлкен жақсы сұрақ↓ /// мен ^йешқашан ^уойлаған жоқпын→ // кішкентай балалармен ән айтып→ // балаларға ^йертіп алып сахнаға шығып→ // немесе бейнебайан түсіремін деп↓ /// ажартай келгелі → / әртүрлі балалар → / балаларға арналған әуендер көп келет↓ /// себебі тербетіп отырасың→ // түнде ^уойанасың→ // көңілін көтересің↓ /// ^йең балаға пайдалысы→ // ананың әлдиі екен↓ /// қәзір ^йенді ^уөкінішке орай→ // аутизм деген→ // ^уоны ауру деп атауға болмайды↓ /// құбылыстың дамып тұрған кезі→ // соның негізгі ғылыми себебін→ // психологтармен ғалымдар тапқанда→ // ^уоның әуелгі себебі→ // әйелімен күйеуінің → / айағы ауыр кезінде сөйлеспеуінен→ // телефонға / компюьтерға қараған→ // гаджеттардың кесірінен → / балада ^йесту аппараттарының дамуы жүрмейді екен↓ /// ↑соған байланысты → / бұрын ^йенді көп сөйлейтін едікқой→ // қазір сөйлесу аз↓ /// ↑соған байланысты → / үлкен-үлкен өзгеріс құбылыстар→ // соған байланысты деген дәлелдер айтты↓ /// сосын → / ^йең баланың жақсы сөйлеуі үшін→ // анасы ылғи ән айтуы керек↓ /// ↑әнді қосып қойған емес→ // әнді айту бөлек екен↓ /// ^уол қасында ^уотырған дыбыс→ // мүлдем басқаша әсер етеді екен↓ /// ↑^уол жағы да бар↓ ///	2-жүргізуші: ↑бір ͡ ғайнауұ ͡герек↓ /// 1-жүргізуші: ↑менің ͡ ойұмша→ // ^уол ͡ гітаб̊ ͡үлкөң ͡ гітап ͡ полатын сыйақты→ // мынандай↓ /// 2-жүргізуші: ↑үстүнө ͡ жатыб̊ ͡алыб̊ ͡оқұусұңда↓ /// 1-жүргізуші: ↑жатыб̊ ͡алыб̊ ͡оқыйсың↓ /// 2-жүргізуші: ↑жалпы → / ^уосұ ͡гішкентай ажар→ // дүнүйөгө ͡ гелгелі ͡б̊ері ͡гөзқарас→ // мүмкүң ͡ гөркөм әдеб̊ійет деб̊ ͡айтып қалдыңыз→ // балалар әлеміне деген→ // балалар мұузұкасы→ // балалар ͡гітап̊шалары ^йертегі сыйақты→ // мүмкүн ͡ емес сізді ^уой тұумауұ мүмкүн ͡ емес↓ /// қонақ: ↑^уөт'үлкөн жақ̊сы сұрақ↓ /// ↑мен ^йешқ̊ашан ^уойлаған жоқпұн→ // кішкентай балалармен ән айтып→ // балаларға ^йертіп алып̊͡ сахнаға шығып→ // немесе ͡б̊ейнеб̊айан түсүурөмін деп↓ /// ↑ажартай ͡ гелгелі → / әртүрлү ͡б̊алалар → / балаларғ#&39;арналған әуөндөр ͡гөп келеді↓ /// ↑себ̊еб̊і терб̊етіб̊ ͡отұрасың→ // түнд'ойанасың → // көңүлүң ͡ гөтөрөсің↓ /// ^йең балаға пайдалысы→ // ананың әлдій#&39;екен ↓ /// ↑қәзір ^йенді / ^уөкүнүшке ^уорай→ // аутыйзм деген→ // ^уон'аурұу деб̊ ͡атауға ͡б̊олмайды↓ /// ↑құб̊ұлұстың дамып тұрғаң ͡ гезі→ // сонұң негізгі ғылымый себ̊еб̊ін→ // псұйхологтармен ғалымдар тапқанда→ // ^уонұң әуөлгү себ̊еб̊і→ // әйелімең ͡ гүйөуүнүң → / айағ'ауұр ͡ гезінде сөйлөспөуүнөн→ // телефоңға / компйұутөрға ͡ғараған→ // гаджеттардың ͡гесірінен → / балада ^йестүу аппараттарының дамұуұ жүрмөйд'екен ↓ /// ↑соғам ͡ байланысты → / бұрұн ^йенді ͡гөп̊ ͡ сөйлөйтүн ^йедікқой→ // қәзір сөйлөсүу аз ↓ /// ↑соғам ͡ байланысты → / үлкөн-үлкөн ^уөзгөрүс құб̊ұлұстар→ // соғам ͡ байланысты деген дәлелдер айтты↓ /// ↑сосұн → / ^йең баланың жақ̊сы сөйлөу'үшүн → // анас'ылғый ән айтұуұ ͡герек↓ /// ↑әнді ͡ғосұп қойған ͡ емес→ // әнд'айтұу бөлөг ͡ екен↓ /// ↑^уол ͡ ғасын ^уотұрған дыб̊ыс→ // мүлдөм ͡ басқаша / әсер ^йетед'екен ↓ /// ↑^уол жағы ͡ да ͡б̊ар↓ ///	2-жүргізуші: Бір қайнауы керек.1-жүргізуші: Менің ойымша ол кітап үлкен кітап болатын сияқты мынандай.2-жүргізуші: Үстіне жатып алып оқисыңда. 1-жүргізуші: Жатып алып оқисың.2-жүргізуші: Жалпы осы кішкентай Ажар дүниеге келгелі бері көзқарас мүмкін көркем әдебиет деп айтып қалдыңыз балалар әлеміне деген, балалар муызкасы, балалар кітапшалары ертегі сияқты мүмкін емес сізде ой тумауы мүмкін емес.Қонақ: Өте үлкен жақсы сұрақ. Мен ешқашан ойлаған жоқпын кішкентай балалармен ән айтып, балаларға ертіп алып сахнаға шығып, немесе бейнебаян түсіремін деп. Ажартай келгелі әртүрлі балалар балаларға арналған әуендер көп келеді. Себебі тербетіп отырасың, түнде оянасың көңілін көтересің. Ең балаға пайдалысы ананың әлдиі екен. Кәзір енді өкінішке орай аутизм деген оны ауру деп атауға болмайды. Құбылыстың дамып тұрған кезі соның негізгі ғылыми себебін психологтармен ғалымдар тапқанда оның әуелгі себебі әйелімен күйеуінің аяғы ауыр кезінде сөйлеспеуінен, телефонға, компюьтерға қараған, гаджеттардың кесірінен балада есту аппараттарының дамуы жүрмейді екен. Соған байланысты бұрын енді көп сөйлейтін едікқой, қазір сөйлесу аз. Соған байланысты үлкен-үлкен өзгеріс құбылыстар соған байланысты деген дәлелдер айтты. Сосын ең баланың жақсы сөйлеуі үшін анасы ылғи ән айтуы керек. Әнді қосып қойған емес, әнді айту бөлек екен. Ол қасын отырған дыбыс мүлдем басқаша әсер етеді екен. Ол жағы да бар.
Тамара Асар	▶	2-жүргізуші: ↑^уосы бір заңды сұрақ туындайды→ // ^йегер анасының даусы→ // ^йенді бәрі бірдей→ // тамара ханым емесқо→ // әлди әлди деген дауыс болса↓ ///1-жүргізуші: ↑^уол → / балаға әсер етпейдіма↓ ///қонақ: жоқ→ // мынау керісінше ^уөзінің анасының даусы↓ /// сондықтан → / иә↓ ///3-жүргізуші: ↑ажартайға повезло→ // тамара ханыммен↓ ///қонақ: ↑көбіне ән айтып отырамын→ // сол гезде әуендер туады→ // менің музыкалық жетекшім бар→ // соған бірден голосовойға жіберіп қойамын→ // нешеде болсада→ // сол әуенді жібере саламын→ // ^уөзімнің диктофоныма жаза саламын→ // сол ^йекі рет ән болып шықты↓ /// ↑біреуі → / туылған кезде→ // ^йекіншісі мынау айағын басып→ // тәй-тәй деген ән болып→ // жарыққа шығып→ // кәз бейнебайан түсіріліп→ // жақсы болып жатыр↓ /// сосын міндетті түрде→ // мен ^йертегі жазатын едімғой→ // ^уөзім ^йертегіге сеніп→ // ^йертегі арқылы ^уөзімнің өмірімді→ // жөндеген адамдардың бірімін↓ /// ↑балалық адамнан / ^йересек адамнан→ // балалық сезім ^йешқашан қалмауы керек↓ /// ^йегер / балалық сезім қалып қойса→ // ^уол адам ^уодан кейін→ // құр сүлдері ғана ^уөмір сүрет↓ /// ^уол тек қана физикасы қалады да→ // ^уол адамда рухта қалмайды→ // ^уол адамда шабытта болмайды→ // жәй ғана потребитель дейдіғой мынау → // көже қарын толтыратын↓ ///	2-жүргізуші: ↑^уосұ ͡б̊ір заңды сұрақ тұуұндайды→ // ^йегер анасының даусұ→ // ^йенді ͡б̊әрі ͡б̊ірдей→ // тамара ханым ^йемесқой→ // әлдій ͡ әлдій деген дауұс ͡полса↓ /// 1-жүргізуші:↑ ^уол → / балағ'әсер етпей ͡ ме↓ /// қонақ: ↑жоқ→ // мынау ͡герісінше өзүнүң анасының даусұ↓ /// ↑сондұқтан → / ійә↓ /// 3-жүргізуші: ↑ажартайға повезло→ // тамара ханыммен↓ /// қонақ: ↑көб̊үнө ͡ ән айтыб̊ ͡отұрамын→ // сол ͡ гезде / әуөндөр тұуады→ // менің мұузұкалығ ͡ жетек̊шім ͡ бар→ // соғам ͡ бірден голосовойға жіб̊еріп қойамын→ // нешеде ͡б̊олсада→ // сол әуөндү жіб̊ере саламын→ // ^уөзүмнүң дұйктофонұма жаза ͡ саламын→ // сол ^йекі ^ірет әм ͡ болұп̊ ͡ шықты↓ /// ↑біреуү → / тұуұлғаң ͡ гезде→ // ^йекіншісі мынау айағым ͡басып→ // тәй-тәй деген әм ͡ болұп→ // жарыққа шығып→ // қәзір ͡б̊ейнеб̊айан түсүрүліп→ // жақ̊сы ͡б̊олұб̊ жатыр↓ /// ↑сосұн міндетті түрдө→ // мен ^йертегі жазатын ^йедімғой→ // ^уөзүм ^йертегіге сеніп→ // ^йертег'арқылы ^уөзүмнүң ^уөмүрүмді→ // жөндөгөн адамдардың бірімін↓ /// ↑балалығ ͡ адамнан / ^йересег ͡ адамнан→ // балалық̊ ͡ сезім ^йешқ̊ашаң ͡ ғалмауұ ͡герек↓ /// ↑^йегер / балалық̊ ͡ сезім қалып қойса→ // ^уол адам ^уодаң ͡ гейін→ // құр сүлдөрү ͡ ғана ^уөмүр сүрөдү↓ /// ↑^уол тек ͡ қана фыйзыйкасы ͡ ғалады ͡ да→ // ^уол адамда ^ұрұухта ͡ғалмайды→ // ^уол адамда шаб̊ытта ͡б̊олмайды→ // жәй ͡ғана потреб̊ійтель дейдіғой→ // мынау ͡гөжө ͡ ғарын толтұратын↓ ///	2-жүргізуші: Осы бір заңды сұрақ туындайды егер анасының даусы енді бәрі бірдей Тамара ханым емесқо әлди әлди деген дауыс болса.1-жүргізуші: Ол балаға әсер етпейдіма.Қонақ: Жоқ, мынау керісінше өзінің анасының даусы. Сондықтан иә.3-жүргізуші: Ажартайға повезло Тамара ханыммен.Қонақ: Көбіне ән айтып отырамын сол кезде әуендер туады менің музыкалық жетекшім бар соған бірден голосовойға жіберіп қояамын нешеде болсада, сол әуенді жібере саламын өзімнің диктофоныма жаза саламын сол екі рет ән болып шықты. Біреуі, туылған кезде, екіншісі мынау аяғын басып тәй-тәй деген ән болып жарыққа шығып кәз бейнебаян түсіріліп жақсы болып жатыр. Сосын міндетті түрде мен ертегі жазатын едімғой, өзім ертегіге сеніп, ертегі арқылы өзімнің өмірімді жөндеген адамдардың бірімін. Балалық адамнан ересек адамнан балалық сезім ешқашан қалмауы керек. Егер балалық сезім қалып қойса, ол адам одан кейін құр сүлдері ғана өмір сүреді. Ол тек қана физикасы қалады да ол адамда рухта қалмайды, ол адамда шабытта болмайды жай ғана потребитель дейдіғой мынау көже қарын толтыратын.
Тамара Асар	▶	↑сондай адам болады↓ ///↑ал адамның көңіл қарнын толтыратын→ // бұл жүрегінде қалған→ // кішкентай бала кезі↓ /// ↑бір кішкентай тәтті нәрсеге қуану→ // немесе ^йертегіге сену→ // ^уой сондай болсағой деп армандау→ // шын балалық↓ /// ↑сонымен → / мен көп ертегілер жазатынмын / бұрын↓ /// солардың бәрі кәзір→ // іске асып жатыр тіпті→ // мен ажартайым ән таусылып қалады→ // кейде айтып-айтып сол гезде→ // біреулер → / ^уөтірік әңгіме айта бередіғой→ // ал мен ^йертекті құрастырып айта беремін↓ /// ↑кәдімгідей → / күшті ертегілер сол гезде туа бастайды↓ /// ↑сондықтан → / ^уоның барлығы іштегі жатқан→ // біздің ^йешкімге айта алмайтын→ // домбыраның пернесіндей / бір дыбысындай нәрселер бар→ // ^йешкімге айтада алмайсың→ // ^йешкімге көрсете алмайсың↓ /// былай қарағанда / ^уол гәдімгідей медитациа сыйақты↓ /// баламен қалу→ // медитациамен бірдей↓ /// ↑^уоның барлығы → / бір бөлек әлем↓ /// ↑сондықтан → / барлық қазақтың қыздарына → / бала туыңдар деймін↓ ///	қонақ: ↑сондай адам ͡ болады↓ /// ↑ал адамның ͡гөңүл ͡ ғарнын толтұратын→ // бұл жүрөгүнде ͡ ғалған→ // кішкентай бала ͡гезі↓ /// ↑бір ͡гішкентай тәтті нәрсеге ͡ ғұуанұу→ // немесе#&39;ртегіге сенүу→ // ^уой сондай болсағой деб̊ ͡армандау→ // шым ͡ балалық↓ /// ↑сонұмен → / мең ͡ гөб̊ ͡ертегілер жазатыммым ͡ бұрұн↓ /// ↑солардың бәрі ͡гәзір→ // іск^уасып жатыр тіпті→ // мен ажартайым ән таусұлұп қалады→ // кейд'айтып-айтып̊ ͡ сол ͡ гезде→ // біреулөр → / ^уөтүрүг ͡әңгім#&39;айта бередіғой→ // ал мен ^йертекті ͡ғұрастырыб̊ ͡айта ͡б̊еремін↓ /// ↑кәдімгідей → / күшт'ертегілер сол ͡ гезде тұуа ͡б̊астайды↓ /// ↑сондұқтан → / ^уонұң барлығ'іште жатқан→ // біздің ^йешкімге / айт'алмайтын→ // домбұраның пернесіндей / бір дыб̊ысындай нәрселер ͡б̊ар→ // ^йешкімге / айтад'алмайсың→ // ^йешкімге ͡гөрсөт'алмайсың ↓ /// ↑былай ͡ ғарағанда / ^уол ͡ гәдімгідей медійтасыйа сыйақты↓ ///↑ баламең ͡ ғалұу→ // медійтасыйамем ͡ бірдей↓ ///↑ ^уонұң барлығы → / бір ͡б̊өлөг ͡ әлем↓ /// ↑сондұқтан → / барлық қазақтың ͡ғыздарына → / бала тұуұңдар деймін↓ ///	Қонақ: Сондай адам болады. Ал адамның көңіл қарнын толтыратын бұл жүрегінде қалған кішкентай бала кезі. Бір кішкентай тәтті нәрсеге қуану, немесе ертегіге сену, ой сондай болсағой деп армандау шын балалық. Сонымен мен көп ертегілер жазатынмын бұрын. Солардың бәрі кәзір іске асып жатыр тіпті мен Ажартайым ән таусылып қалады кейде айтып-айтып сол кезде біреулер өтірік әңгіме айта бередіғой, ал мен ертекті құрастырып айта беремін. Кәдімгідей күшті ертегілер сол кезде туа бастайды. Сондықтан, оның барлығы іште жатқан біздің ешкімге айта алмайтын, домбыраның пернесіндей бір дыбысындай нәрселер бар ешкімге айтада алмайсың, ешкімге көрсете алмайсың. Былай қарағанда, ол кәдімгідей медитация сияқты. Баламен қалу медитациямен бірдей. Оның барлығы бір бөлек әлем. Сондықтан барлық қазақтың қыздарына бала туыңдар деймін.
Тамара Асар	▶	1-жүргізуші: ↑тамаша↓ ///3-жүргізуші: ↑тамара ханым↓ ///1-жүргізуші: ↑ал папалар туралы ше→ // папалары↓ ///қонақ: немесе → / папалары папаларын шығарып жіберіп→ // бір мезгіл болсада→ // бүкіл дүниенің → / ақшаның → / қиындықтың барлығын ұмыту үшін→ // кішкентай сәбиімен қалып → / тербетіп→ // ^уөзіне бір ләззат→ // рахатты ^уөзіне ^йермек қылу керек↓ /// ↑сол гезде/ мүмкін ана баламен бірге→ // бірақ мам әйеліңізде → / мамаңызда басқа балалар көрмеген→ // адам басқа күй кешеді↓ /// ↑мен ^уоны түсіндіре алмаймын→ // ^йенді папалардың бәріне айтарым→ // ^уөздеріңіз қалып→ // баламен жеке қалып→ // жауып тастап→ // барлығын баланы жұбатып көріңізші↓ /// ↑қазақтар уатат дейдіғой→ // ^йенді↓ ///	1-жүргізуші: ↑тамаша↓ /// 3-жүргізуші: ↑тамара ханым↓ /// 1-жүргізуші: ↑ал папалар тұуралы ͡ше→ // папалары↓ /// қонақ: ↑немесе → / папалары мамаларын шығарыб̊ жіб̊еріп→ // бірмезгіл болсада→ // бүкүл дүнүйөнүң → / ақ̊шаның → / қыйындықтың барлығын ұмұтұу үшүн → // кішкентай сәб̊ійімең ͡ ғалып → / терб̊етіп→ // ^уөзүнө ͡б̊ір ^іләззат→ // ^ырахатты ^йөзүнө ^йермек қылұу ͡герек↓ /// ↑сол ͡гезде/ мүмкүн ана ͡б̊аламем ͡ бірге→ // бірағ ͡ мам әйеліңізде → / мамаңызда ͡б̊асқа ͡б̊алалар ͡гөрмөгөн→ // адам ͡басқа ͡гүй ͡ гешеді↓ /// ↑мен ^уонұ түсүндүр'алмаймын → // ^йенді папалардың бәрін'айтарым → // ^уөздөрүңіз ͡ ғалып→ // баламен жеке ͡ ғалып→ // жауұп тастап→ // барлығым ͡ баланы жұб̊атып көрүңүшші↓ /// ↑қазақтар ^ұуатат дейдіғой→ // ^йенді↓ ///	1-жүргізуші: Тамаша 3-жүргізуші: Тамара ханым1-жүргізуші: Ал папалар туралы ше, папаларыҚонақ: Немесе папалары мамаларын шығарып жіберіп, бір мезгіл болсада бүкіл дүниенің, ақшаның, қиындықтың барлығын ұмыту үшін кішкентай сәбиімен қалып, тербетіп өзіне бір ләззат, рахатты өзіне ермек қылу керек. Сол кезде мүмкін ана баламен бірге бірақ мам әйеліңізде, мамаңызда басқа балалар көрмеген адам басқа күй кешеді. Мен оны түсіндіре алмаймын енді папалардың бәріне айтарым өздеріңіз қалып, баламен жеке қалып жауып тастап барлығын баланы жұбатып көріңізші. Қазақтар уатат дейдіғой енді
Тамара Асар	▶	3-жүргізуші: ↑иә → / иә↓ ///қонақ: ↑жұбатып↓ ///2-жүргізуші: ↑^йеркелетіп иә↓ ///қонақ: ^йеркелеткенде → / жаңағы бірқалыпты деңгейге → / жағдайға түсіп→ // сол гезде / басқа бір сезім пайда болады↓ /// сізге болады→ // бөпеңіз барғо↓ ///1-жүргізуші: ↑әдейі сұрап отырмынғой↓ ///қонақ: бөпеңізбен қалып→ // бүкіл әлемді ұмытасыз↓ /// ^уол басқа ^йерекше жағдай↓ ///1-жүргізуші: ↑мен күнде солай жасаймын→ // ұйықтар алдында↓ /// балам ұйықтамай жүр→ // түнгі үшке дейін→ // үшке дейін жүремізғой үйде↓ ///3- жүргізуші: ↑тамара ханым↓ ///1- жүргізуші: ↑қошеметтеріңіз↓ ///3- жүргізуші: ↑тамара ханым→ // халық болып→ // ^йел болып көріп отырмыз→ // сіз қырық бес жаста → / ^йекінші рет ана атандыңыз→ // құттықтаймыз↓ /// жаңағы → / ажартайымыз туралы айтып берсеңіз→ // қалай өтті негізі→ // биалогиалық түрде / кішкене қиындау дейдіғой енді→ // бірақ → / сіз айтып беріңізші→ // сізде қандай болды↓ ///1 жүргізуші: ↑біз тыңдамаймыз→ // иә ^уөздеріңіз↓ ///қонақ: жо → / жоқ керісінше→ // нұрлан тыңдай беріңіз↓ /// ↑бір кемпірден сұраптығой→ // ^уон бес бала туған кемпір↓ ///3- жүргізуші: ↑аха↓ ///қонақ: ↑тойға келіп тұр дейді да→ // сосын ^уон бес баланың анасы→ // бәленше анамыз ^уортаға шықсын деп→ // сөйтсе тамада қарап тұрмай↓ /// ↑әже →/ сіз ^уосы ^уон бес баланы қалай тудыңыз дегенғой→ // сосын айтыпты→ // тұқымы құрмағырды туғым келіп туды дейсіңба→ // келгенін шығара бердім депті↓ /// ↑келгенін шығара бердім деп→ // сол сыйақты Алла беріп тұрса→ // ^уөзіңнің биалогиаң қалап тұрса→ // ^уол бүкіл физианомиаң дайын болса→ // ^йең басты нәрсе→ // шынайы махаббат болса→ // бала ^уөмірге бақытты болып келеді↓ /// ↑сол сыйақты / әуелі ^йенді шынын айтқанда→ // кез-келген адам → / ^йекі адам бас қосқанда→ // ^уоның нәтижесіне / дәнекер баланың болғанын қалайдығой↓ /// ↑^уол ^йенді ^уөмірдің мәні↓ /// ↑қырық беске толғанда→ // жаңағы әженің айтқаны сыйақты→ // ^уөмірге келетінін білген кезде→ // қорықтық ^уодан жасырдық→ // ^йешкімге айтпай жүрдік↓ ///	3-жүргізуші: ↑ійә → / ійә↓ /// қонақ: ↑жұб̊атып↓ /// 2-жүргізуші: ↑^йеркелетіб̊ ͡ійә↓ /// қонақ: ↑^йеркелеткенде → / жаңағы ͡б̊ірқалыпты деңгейге → / жағдайға түсүрүп→ // сол ͡ гезде / басқаб̊ір сезім пайда ͡б̊олады↓ /// ↑сізге ͡б̊олады→ // бөпөңүз ͡б̊арғо↓ /// 1-жүргізуші: ↑әдейі сұраб̊ ͡отұрмұңғой↓ /// қонақ: ↑бөпөңүзб̊ең ͡ ғалып→ // бүкүл әлемд'ұмұтасыз ↓ /// ↑^уол ͡ б̊асқа ^йерек̊ше жағдай↓ /// 1-жүргізуші: ↑мең ͡гүндө солай жасаймын→ // ұйұқтар алдында↓ /// ↑балам ұйұқтамай жүр→ // түңг'үшкө ͡дейін→ // үшкө ͡дейін жүрөмүзғой үйдө↓ ///3- жүргізуші: ↑тамара ханым↓ /// 1- жүргізуші: ↑қошеметтеріңіз↓ /// 3-жүргізуші: ↑тамара ханым→ // халық ͡полұп→ // ^йел болұп көрүб̊ ͡отұрмұз→ // сіз ͡ғырық ͡пеш ͡шаста → / ^йекінші ^ірет ан'атандыңыз → // құттұқтаймыз↓ /// жаңағы → / ажартайымыз тұурал'айтып ͡ персеңіз→ // қалай ^уөттү негізі→ // бұйологұйалық түрдө / қыйындай дейдіғой ^йенді→ // бірақ → / сіз айтып ͡періңішші→ // сізде ͡ғандай болдұ↓ /// 1-жүргізуші: ↑біз тыңдамаймыз→ // ійә → / ^уөздөрүңіз ↓ /// қонақ: ↑жо → / жоқ керісінше→ // нұрлан тыңдай беріңіз↓ /// бір ͡гемпірден сұраптығой→ // ^уомбес ͡пала тұуғаң ͡гемпір↓ /// 3-жүргізуші:↑ аха↓ /// қонақ: ↑тойға ͡геліп тұр дейді ͡ да→ // сосұн ^уомбес ͡паланың анасы→ // бәленш'анамыз ^уортаға шық̊сын деп→ // сөйтčө тамада ͡ғарап тұрмай↓ /// әже →/ сіз ^уосұ ^уомбес ͡паланы ͡ғалай тұудұңұз дегеңғой→ // сосұн айтыпты→ // тұқұмұ ͡ғұрмағырды тұуғұм ͡геліп тұудұ дейсің ͡ ба→ // келгенін шығара ͡б̊ердім депті↓ /// ↑келгенін шығара ͡б̊ердім деп→ // сол сыйақты / алла беріп тұрса→ // ^уөзүңнүң бұйологұйаң ͡ғалап тұрса→ // ^уол бүкүл фыйзыйаомұйаң дайым ͡ болса→ // ^йең басты нәрсе→ // шынайы махаббат ͡полса→ // бала → / ^уөмүргө бақытты ͡б̊олұп келеді↓ /// ↑сол сыйақты / әуөл'енді шынын айтқанда→ // кез-гелген адам → / ^йек'адам бас қосқанда→ // ^уонұң нәтійжесіне / дәнекер ͡б̊аланың болғаның ͡ғалайдығой↓ /// ↑^уол ^йенді ^уөмүрдүң мәні↓ /// қырық ͡песке толғанда→ // жаңағ'әженің айтқаны сыйақты→ // ^уөмүргө келетінім ͡білгең ͡гезде→ // қорұқтұғ ^уодан жасырдық→ // ^йешкімг'айтпай жүрдүк↓ ///	3- жүргізуші: Тамара ханым, халық болып, ел болыа көріп отырмыз сіз қырық бес жаста екінші рет ана атандыңыз, құттықтаймыз. Жаңағы Ажартайымыз туралы айтып берсеңіз қалай өтті негізі биологиялық түрде қиындай дейдіғой енді, бірақ сіз айтып беріңізші сізде қандай болды. 1 жүргізуші: Біз тыңдамаймыз, иә өздеріңізҚонақ: Жо жоқ керісінше Нұрлан тыңдай беріңіз. Бір кемпірден сұраптығой он бес бала туған кемпір3- жүргізуші: АхаҚонақ: Тойға келіп тұр дейді да, сосын он бес баланың анасы, бәленше анамыз ортаға шықсын деп, сөйтсе тамада қарап тұрмай. Әже сіз осы он бес баланы қалай тудыңыз дегенғой, сосын айтыпты тұқымы құрмайғырды туғым келіп туды дейсіңба, келгенін шығара бердім депті. Келгенін шығара бердім деп, сол сияқты Алла беріп тұрса, өзіңнің биологияаң қалап тұрса, ол бүкіл физиаомияаң дайын болса ең басты нәрсе шынайы махаббат болса, бала өмірге бақытты болып келеді. Сол сияқты әуелі енді шынын айтқанда кез-келген адам екі адам бас қосқанда оның нәтижесіне дәнекер баланың болғанын қалайдығой. Ол енді өмірдің мәні. Қырық беске толғанда жаңағы әженің айтқаны сияқты, өмірге келетінін білген кезде қорықтық одан жасырдық, ешкімге айтпай жүрдік
Тамара Асар	▶	3-жүргізуші: ↑көз тимесін деп↓ ///қонақ:↑көз тимесін деп → / қорқасың→ // ^йең қорыққаннан бұрын → / ұйалады екенсің↓ /// қатты ұйалады екенсің↓ ///3-жүргізуші: ↑неге↓ ///қонақ: мен → / ^йенді көп адамдар→ // менің жасымнан / бір ойлы әндер айттымба→ // ^уойлы әңгімелер айттымба→ // мені менің көрерменім→ // әлдеқашан әже қылып тастағанғой↓ /// әже қылып тастаған→ // мен ондай күтпеген↓ /// мен тұрмысқа шықты дегенде→ // қалжыңда болса айтайын→ // біздің астында комментарий→ // әже мен ата → / ^уөздеріне шай құйатын қыз туып алғанғой деп↓ ///3- жүргізуші: ↑бүгін ғана естіген→ // мен үшін жаңалық болды да→ // сіздің негізі толық есіміңіз→ // тамара асарғо иә↓ ///қонақ: тамара асар ↓ ///3- жүргізуші: ↑көбінесе → / әлеуметтік желілерде → / инстаграм → / интернетте → / тамара сіздің ^йесіміңіз→ // асар фамилиаңыз деп ойлайды↓ /// ↑^уосы туралы айтып беріңізші↓ ///2- жүргізуші: ↑мен → / бірінші рет естідім бүгін↓ ///3- жүргізуші: ↑менде бірінші рет естідім↓ ///қонақ: ↑иә → / атым тамара асар↓ /// себебі → / асар деген атамыздың атын→ // ешкім фамилиа қылып ала алмағасын→ // менің атымды жалғас жалғасбай деген сыйақты→ // тамара → / тамара асар деп→ // қосып жібереген↓ /// ↑тамара деп қойған атымды→ // ханшаймның атын↓ /// ↑сосын жаңағы фамилиа→ // мүлдем біз ^уоны алып жүре алмайтын болғансоң→ // атыма қосып жіберген↓ ///	3-жүргізуші: ↑көз тіймесін деп↓ /// қонақ: ↑көз тіймесін деп → / қорқасың→ // ^йең ͡ғорұққаннам ͡ бұрұн → / ұйалад'екенсің ↓ /// ↑қатт'ұйалады ^йекенсің↓ /// 3-жүргізуші: ↑неге↓ /// қонақ: ↑мен → / ^йенді ͡гөб̊ ͡адамдар→ // менің жасымнан / бір ^уойлұ ͡ әндер айттымба→ // ^уойлұ ͡ әңгімелер айттымба→ // мені менің ͡гөрөрмөнім→ // әлдеғашан әже ͡ ғылып тастағаңғой↓ /// ↑әже ͡ ғылып тастаған→ // мен ^уондай ͡ гүтпөгөммін↓ /// ↑мен тұрмұсқа шықты дегенде→ // қалжыңда ͡б̊олс'айтайын → // біздің астында͡ гомментарый→ // әже ͡ мен ͡ ата → / ^уөздөрүне шәй ͡ғұйатың ͡ ғыз тұуұб̊ ͡алғаңғой деп↓ ///3-жүргізуші: ↑бүгүңғана ^йестіген → // менүшүн жаңалық ͡полдұда→ // сіздің негізі толұғ ͡есіміңіз→ // тамара ͡ асарғой → // ійә↓ /// қонақ: ↑тамара ͡ асар ↓ /// 3- жүргізуші: ↑көб̊үнөсе → / әлеумөттүг ͡ желілерде → / ыйнстаграм → / ійнтернетте → / тамара сіздің есіміңіз→ // асар фамыйлыйаңыз деб̊ ͡ойлайды↓ /// ^уосұ тұурал'айтып беріңішші↓ /// 2-жүргізуші: ↑мен → / бірінші ^ірет ^йестідім бүгүн↓ /// 3-жүргізуші: ↑менде ͡б̊ірінші ^ірет ^йестідім↓ /// қонақ: ↑ійә → / атым тамар'асар ↓ /// ↑себ̊еб̊і → / асар деген атамыздың атын→ // ^йешкім фамыйлыйа ͡ғылыб̊ ͡ал'алмағасын → // менің атымды жалғашшалғасбай деген сыйақты→ // тамара → / тамара ͡асар деп→ // қосұб̊ жіб̊ерген↓ /// ↑тамара деп қойған атымды→ // ханшаймның атын↓ /// ↑сосұн жаңағы фамыйлыйа→ // мүлдөм біз ^уон'алып жүр'алмайтым ͡болғансоң→ // атыма ͡ғосұб̊ жіб̊ерген↓ ///	3-жүргізуші: Көз тимесін депҚонақ: Көз тимесін деп, қорқасың ең қорыққаннан бұрын ұялады екенсің. Қатты ұялады екенсің3-жүргізуші: НегеҚонақ: Мен енді көп адамдар менің жасымнан бір ойлы әндер айттымба, ойлы әңгі мелер айттымба мені менің көрерменім әлдеқашан әже қылып тастағанғой. Әже қылып тастаған, мен ондай күтпегенмін. Мен тұрмысқа шықты дегенде, қалжыңда болса айтайын біздің астында комментарий әже мен ата өздеріне шай құятын қыз туып алғанғой деп. 3- жүргізуші: Бүгін ғана естіген, мен үшін жаңалық болды да сіздің негізі толық есіміңіз Тамара Асарғо иәҚонақ: Тамара Асар3- жүргізуші: Көбінесе әлеуметтік желілерде, инстаграм, интернетте Тамара сіздің есіміңіз, Асар фамилияңыз деп ойлайды. Осы туралы айтып беріңізші. 2- жүргізуші: Мен бірінші рет естідім бүгін3- жүргізуші: Менде бірінші рет естідімҚонақ: Иә, атым Тамара Асар. Себебі Асар деген атамыздың атын ешкім фамилия қылып ала алмағасын менің атымды Жалғас Жалғасбай деген сияқты Тамара Тамара Асар деп қосып жібереген. Тамара деп қойған атымды, ханшаймның атын. Сосын жаңағы фамилия мүлдем біз оны алып жүре алмайтын болғансоң атыма қосып жіберген.
Тамара Асар	▶	3- жүргізуші: ↑сіздер білдіңіздерма→ // ^уол туралы↓ /// ↑эксклюзив түнгі студиада ///1- жүргізуші: ↑иә → / мен онда → / қателеспеген екенмінғо→ // иә ↓ ///3- жүргізуші: ↑сіз қателескен жоқсыз↓ ///қонақ: ↑қателескен жоқсыз ↓ ///3- жүргізуші: ↑тамара ханым → // қазір түнгі студиада→ // кішігірім ^уотырмақ ^уойын ойнасақ ///1- жүргізуші: ↑^йережесі қандай ↓ ///2- жүргізуші: ↑^йережесі мәселен →// қорапшаның ішінен бір сөз аласыз ///1- жүргізуші: ↑міні алдым ↓ ///2- жүргізуші: ↑^уол →/ қасық болуы мүмкін ↓///1- жүргізуші: ↑иә →/ бір зат ↓ ///2- жүргізуші: ↑қасықты →/ бар ^уойыңызбен саласыз↓ ///1- жүргізуші: ↑сіздер қарамайсыздар ↓ ///3- жүргізуші: ↑біз →/ қарамаймыз ↓ ///2- жүргізуші: ↑иә → /оны тамара ханым ↓ ///3- жүргізуші: ↑тек тамара ханым көреді ↓ ///1- жүргізуші: ↑қалай көреді / солай салады ↓ ///2- жүргізуші: ↑тамара ханымға көрсетесіз→ // сіздің суретіңізге байланысты→ // тура соны көшіріп салуға тырысады↓ /// сіз ^уоны ^йескек қылып ^йелеспетуіңіз мүмкін→ // мына жаққа келемін дегенше→ // шанышқы болуы мүмкін↓ /// маған келемін дегенше ообщем↓ ///1- жүргізуші:↑ ал геттік→ // қошеметтеріңіз ↓ ///2- жүргізуші: ↑алма ағашы болуы мүмкін↓ ///3- жүргізуші:↑ иә →/ иә↓ ///1- жүргізуші: ↑көрермендер түсінді→ // мен ^уоны қазір экранға ғана көрсетейін↓ /// тамара ханым қарамаңыз↓ ///қонақ: ↑қарап отырған жоқпын→ // мен вообще↓ ///	3-жүргізуші: ↑сіздер ͡б̊ілдіңіздер ͡ ме→ // ^уол тұуралы↓ /// ^йек̊склюзив түңгү стұудыйада /// 1- жүргізуші: ↑ійә → / мен ^уонда → / қателеспеген екемміңғо→ // ійә ↓ /// 3- жүргізуші: ↑сіз ͡ғателескен жоқ̊сұз↓ /// қонақ: ↑қателескен жоқ̊сұз ↓ /// 3- жүргізуші: ↑тамара ханым → // қәзір түңгү стұудыйада→ // кішігірім ^уотұрмағ ͡ойұн ^уойнасақ /// 1- жүргізуші: ↑^йережесі ͡ғандай ↓ /// 2- жүргізуші: ↑^йережесі мәселен →// қорап̊шаның ішінем ͡бір сөз аласыз /// 1- жүргізуші: ↑мін'алдым ↓ /// 2- жүргізуші: ↑^уол →/ қасық ͡полұуұ мүмкүн ↓/// 1- жүргізуші: ↑ійә →/ бір зат ↓ /// 2- жүргізуші: ↑қасықты →/ бар ^уойұңұзб̊ен саласыз↓ /// 1- жүргізуші: ↑сіздер ͡ғарамайсыздар ↓ /// 3- жүргізуші: ↑біз →/ қарамаймыз ↓ /// 2- жүргізуші: ↑ійә → /^уонұ тамара ханым ↓ /// 3- жүргізуші: ↑тек тамара ханым ͡гөрөдү ↓ /// 1- жүргізуші: ↑қалай ͡гөрөдү / солай салады ↓ /// 2-жүргізуші: тамара ханымға ͡гөрсөтөсіз→ // сіздің сүурөтүңүзге ͡б̊айланысты→ // тұура сонұ ͡гөшүрүп̊ салұуға тырысады↓ /// сіз ^уон'ескек қылыб̊ ͡елестетүуүңүз мүмкүн→ // мына жаққа ͡гелемін дегенше→ // шанышқ̊ы ͡б̊олұуұ мүмкүн↓ /// мағаң ͡гелемін дегенше вообшшем↓ /// 1- жүргізуші: ↑ал ͡геттік→ // қошеметтеріңіз ↓ /// 2- жүргізуші: ↑алм'ағашы болұуұ мүмкүн↓ /// 3- жүргізуші: ↑ійә →/ ійә↓ /// 1- жүргізуші: ↑көрөрмөндер түсүндү→ // мен ^уонұ қәзір ^йекраңғағана ͡гөрсөтөйін↓ /// тамара ханым қарамаймыз↓ /// қонақ: ↑қараб̊ ͡отұрған жоқпұн→ // мен вообшше↓ ///	3- жүргізуші: Сіздер білдіңіздерма ол туралы. Эксклюзив түнгі студияда. 1- жүргізуші: Иә, мен онда қателеспеген екенмінғо иә3- жүргізуші: Сіз қателескен жоқсызҚонақ: Қателескен жоқсыз3- жүргізуші: Тамара ханым, қазір түнгі студияда кішігірім отырмақ ойын ойнасақ 1- жүргізуші: Ережесі қандай 2- жүргізуші: Ережесі мәселен, қорапшаның ішінен бір сөз аласыз 1- жүргізуші: Міні алдым2- жүргізуші: Ол қасық болуы мүмкін1- жүргізуші: Иә бір зат2- жүргізуші: Қасықты бар ойыңызбен саласыз1- жүргізуші: Сіздер қарамайсыздар3- жүргізуші: Біз қарамаймыз2- жүргізуші: Иә, оны тамара ханым 3- жүргізуші: Тек Тамара ханым көреді 1- жүргізуші: Қалай көреді солай салады 2- жүргізуші: Тамара ханымға көрсетесіз, сіздің суретіңізге байланысты тура соны көшіріп салуға тырысады. Сіз оны ескек қылып елеспетуіңіз мүмкін, мына жаққа келемін дегенше, шанышқы болуы мүмкін. Маған келемін дегенше вообщем1- жүргізуші: Ал кеттік, қошеметтеріңіз2- жүргізуші: Алма ағашы болуы мүмкін3- жүргізуші: Иә, иә1- жүргізуші: Көрермендер түсінді мен оны қазір экранға ғана көрсетейін. Тамара ханым қарамаймызҚонақ: Қарап отырған жоқпын мен вообще
Тамара Асар	▶	1- жүргізуші: ↑шынайы ойнайықшы→ // тамара ханым↓ /// міне → / мен бастаймын→ // аха↓ ///қонақ: ↑бастадыңызба↓ ///қонақ: ↑кеттік →/ басталды↓ ///3- жүргізуші: ↑көріндіма сіздерге↓ ///1- жүргізуші: ↑тамара ханымға көрсетемін→ // салтанат қарамайды→ // иә///3- жүргізуші: ↑мен қарамаймын→ // иә↓ ///1- жүргізуші: ↑дұрыс салдымғо→ // иә↓ /// ымм… ымм… күшті ойын екен↓ /// ↑билеп отырасыңда↓ /// арт терапиа болып жатыр бізде→ // арт терапиа///3- жүргізуші: ↑қарай берейінба ↓ ///1- жүргізуші: ↑иә →/ қарай береміз ↓ ///3- жүргізуші: ↑ал геттік → // сіз қарамаңыз ↓ ///1- жүргізуші: ↑маған/ неге ^уөйтіп шапалақ ұрмадыңыздар→ // аа↓ /// ↑кәні көрсетіңізші↓ /// ↑қалай болды өзіқонақ: дұрыспа → / дұрыспа↓ ///1- жүргізуші: ↑дәулет → / ей / дәулет болмайдығой↓ ///2- жүргізуші:↑қарай беріңіз дедіғой↓ ///1- жүргізуші: ↑менің дәулетке бір риза болатыным→ // қандай ^уойын болса да / ұтқысы келеді↓ /// ↑жаңа қарап атыр жәйлап↓ ///↑ ^уондай болмайды /дәулет↓ /// ↑салтанат ханым → / сіз неше секунд↓ ///3- жүргізуші: ↑болдым → / болдым↓ ///	1- жүргізуші: ↑шынайы ^уойнайық̊шы → // тамара ханым↓ /// ↑міне → / мем ͡бастаймын→ // аха↓ /// қонақ: ↑бастадыңызб̊а↓ /// қонақ: ↑кеттік →/ басталды↓ /// 3- жүргізуші: ↑көрүндүма сіздерге↓ /// 1- жүргізуші: ↑тамара ханымға ͡гөрсөтөмін→ // салтанат қарамайды→ // ійә/// 3- жүргізуші: ↑мең ͡ғарамаймын→ // ійә↓ /// 1- жүргізуші: ↑дұрұс салдымғо→ // ійә↓ /// күшт'ойұн ^йекен↓ /// андай бійлеб̊ ͡отұрасыңда↓ /// арт терапыйа ͡б̊олұб̊ жатыр ͡б̊ізде→ // арт терапыйа/// 3- жүргізуші: ↑қарай берейімба ↓ /// 1- жүргізуші: ↑ійә →/ қарай береміз ↓ /// 3- жүргізуші: ↑ал ͡геттік → // сіз ͡ғарамаңыз ↓ /// 1- жүргізуші: ↑маған/ нег'өйтүп шапалағ ͡ұрмадыңыздар→ // аа↑ /// кәні ͡гөрсөтүңішші↓ ///қонақ: ↑дұрұспа ↑ / дұрұспа↑ /// 1- жүргізуші: ↑дәулөт → / дәулөт ͡полмайдығой↓ /// 2- жүргізуші: ↑қарай беріңіз дедіғой↓ /// 1- жүргізуші: ↑менің дәулөткө ͡б̊ір ^ырыйза ͡б̊олатыным→ // қандай ^уойұм ͡болсада / ұтқұсұ ͡геледі↓ /// ↑жаңа ͡ғараб̊ ͡жатыр жәйлап↓ /// ↑^уондай болмайды /дәулөт↓ /// ↑салтанат ханым → / сіз неше секүунд↓ /// 3- жүргізуші: ↑болдұм → / болдұм↓ ///	1- жүргізуші: Шынайы ойнайықшы Тамара ханым. Міні мен бастаймын. АхаҚонақ: БастадыңызбаҚонақ: Кеттік, басталды 3- жүргізуші: Көріндіма сіздерге 1- жүргізуші: Тамара ханымға көрсетемін, Салтанат қарамайды иә3- жүргізуші: Мен қарамаймын иә1- жүргізуші: Дұрыс салдымғо иә. Күшті ойын екен. Андай билеп отырасыңда. Арт терапия болып жатыр бізде, арт терапия3- жүргізуші: Қарай берейінба1- жүргізуші: Иә, қарай береміз3- жүргізуші: Ал кеттік, сіз қарамаңыз1- жүргізуші: Маған неге өйтіп шапалақ ұрмадыңыздар аа. Кәні көрсетіңізші Қонақ: Дұрыспа, дұрыспа1- жүргізуші: Дәулет, Дәулет болмайдығой2- жүргізуші: Қарай беріңіз дедіғой1- жүргізуші: Менің Дәулетке бір риза болатыным, қандай ойын болса да ұтқысы келеді. Жаңа қарап жатыр жайлап. Ондай болмайды Дәулет. Салтанат ханым сіз неше секунд 3- жүргізуші: Болдым, болдым.
Тамара Асар	▶	1- жүргізуші: ↑саласыз тағы↓ /// ↑болдыңыз↓ /// ^йенді бізге көрсетіңізда→ // дәулетке көрсетіңіз↓ ///3- жүргізуші: ↑сізге көрсетуім керекпа↓ ///1- жүргізуші: ↑білмеймін↓ ///3- жүргізуші: ↑неге↓ ///1- жүргізуші: ↑жарайды → / дәулетке көрсетіңіз///3- жүргізуші: ↑дәке↓ ///2- жүргізуші: ↑ааа → / түсінікті сыйақты↓ ///3- жүргізуші: ↑көрсетейінба сіздерге↓ ///қонақ: ^уооо → / күшті болдығо↓ ///2- жүргізуші: ↑кәні↓ ///3- жүргізуші: ↑иии қайта↓ ///қонақ: ↑кәзір → / мінез айтуға болады↓ /// ^уосы арқылы → / адамның мінезін айтуға болады↓ ///2- жүргізуші: ↑сандыққо / примерно иә↓ ///1- жүргізуші: ↑дәулет соңында айтуы керек→ // иә / бұл не екенін↓ ///2- жүргізуші: ↑иә↓ ///3- жүргізуші: ↑иә → / табуы керек ///1- жүргізуші: ↑уже тауып қойдығо↓ ///2- жүргізуші: ↑иә → / менің ойымша сандық ///3- жүргізуші:↑неге → / жұлдыздары бесеу↓ ///1- жүргізуші: ↑^уонда → / көрермендерге көрсет бірінші↓ ///3- жүргізуші: ↑бес жұлдызды сандықпа↓ ///	1- жүргізуші: ↑саласыз тағы↓ /// болдұңұз↓ /// ^йенді ͡б̊ізге ͡гөрсөтүңізда→ // дәулөткө ͡гөрсөтүңіз↓ /// 3- жүргізуші: ↑сізге ͡гөрсөтүуүм ͡герекпа↓ /// 1- жүргізуші: ↑білмеймін↓ /// 3- жүргізуші: ↑неге↓ /// 1- жүргізуші: ↑жарайды → / дәулөткө ͡гөрсөтүңіз/// 3- жүргізуші: ↑дәке↓ /// 2- жүргізуші: ↑ааа → / түсүнүкті сыйақты↓ /// 3- жүргізуші: ↑көрсөтөйімба сіздерге↓ /// қонақ: ↑^уооо → / күштү ͡б̊олдұғо↓ /// 2- жүргізуші: ↑кәні↓ /// 3- жүргізуші: ↑ій ій ій͡ ғайта↓ /// қонақ: ↑кәзір → / мінез айтұуға ͡б̊олады↓ /// ^уос'арқылы → / адамның мінезін айтұуға ͡б̊олады↓ /// 2- жүргізуші: ↑сандыққо → / пріймерна → / ійә ↓ /// 1- жүргізуші: ↑дәулөт čоңұндос'айтұуұ ͡ герек→ // ійә / нос'екенін ↓ /// 2- жүргізуші: ↑ійә↓ /// 3- жүргізуші: ↑ійә → / таб̊ұуұ ͡герек /// 1- жүргізуші: ↑үужө тауұп қойдұғо↓ /// 2- жүргізуші: ↑ійә → / сенің ойұмша сандық /// 3- жүргізуші: ↑неге → / жұлдұздары ͡б̊есеу↓ /// 1- жүргізуші: ↑^уонда → / көрөрмөндерге ͡гөрсөт пірінші↓ /// 3- жүргізуші: ↑бешшұлдұздұ сандықпа↓ ///	1- жүргізуші: Саласыз тағы. Болдыңыз. Енді бізге көрсетіңізда, Дәулетке көрсетіңіз.3- жүргізуші: Сізге көрсетуім керекпа?1- жүргізуші: Білмеймін3- жүргізуші: Неге1- жүргізуші: Жарайды Дәулетке көрсетіңіз3- жүргізуші: Дәке2- жүргізуші: Ааа түсінікті сияқты3- жүргізуші: Көрсетейінба сіздергеҚонақ: Ооо күшті болдығо2- жүргізуші: Кәні3- жүргізуші: Иии қайтаҚонақ: Кәзір мінез айтуға болады. Осы арқылы адамның мінезін айтуға болады. 2- жүргізуші: Сандыққо примерно иә1- жүргізуші: Дәулет соңында айтуы керек иә не екенін2- жүргізуші: Иә3- жүргізуші: Иә, табуы керек1- жүргізуші: Уже тауып қойдығо2- жүргізуші: Иә, сенің ойымша сандық3- жүргізуші: Неге жұлдыздары бесеу1- жүргізуші: Онда көрермендерге көрсет бірінші3- жүргізуші: Бес жұлдызды сандықпа
Тамара Асар	▶	1- жүргізуші: ↑сандық → / иә↓ ///3- жүргізуші: ↑аха → / сіздікі↓ ///1- жүргізуші: ↑мен көрейін↓ ///3- жүргізуші: ↑сіздікін көрсетіңізші↓ ///1- жүргізуші: ↑арт терапиа болып атыр/// көрсетіңіз↓ /// бәріміз бірге көрсетемізба↓ ///3- жүргізуші:↑ иә → /сөйтіп сіз дұрыс жауабын айтасыз→ // не екенін↓ ///1- жүргізуші: ↑жақындайық ал↓ /// мен бірінші бастадым↓ /// мен бірінші бастадым↓ ///↑айақ жағында дәулеттікі → / сандық болып кетті↓ ///↑ менікі жәй сөмке→ // ^уол↓ ///3- жүргізуші: ↑менікі портфель болып атыр↓ ///қонақ: ↑ал мен саквайаж деп оқыдым↓ ///1- жүргізуші: ↑саквайаж↓ ///қонақ: ↑саквайаж деп↓ ///1- жүргізуші: ↑^йенді осыдан → / қандай психалогиалық↓ ///3- жүргізуші: ↑^уоқыдым деген қалай↓ ///қонақ: ↑жоқ/ ^уоқыдым дегенде ойладым→ // мынау саквайаж сурет сөмкеде ^уойлап↓ ///1- жүргізуші: ↑сумкаға ұқсайма жалпы↓ ///3- жүргізуші: ым / ым / жоқ↓ ///қонақ: ↑^йенді саквайаж сумка бірдейғо↓ ///3- жүргізуші: ↑сөмке болып тұрғо андағы↓ ///1- жүргізуші: ↑жоқ → / мен енді суретші емеспінғо→ // қолымнан келгенше↓ /// ↑сосын анайақта ұрып атыр→ // бум бум деп↓ /// мен барынша салдым↓ ///	1- жүргізуші: ↑сандық → / ійә↓ /// 3- жүргізуші: ↑аха → / сіздікі↓ /// 1- жүргізуші: ↑мең ͡гөрөйүн↓ /// 3- жүргізуші: ↑сіздікің ͡гөрсөтүңішші↓ /// 1- жүргізуші: ↑арт терапыйа ͡б̊олұб̊ жатыр/// көрсөтүңіз↓ /// бәріміз ͡б̊ірге ͡гөрсөтөмізб̊а↓ /// 3- жүргізуші: ↑ійә → /сөйтүп̊ сіз дұрұшшауаб̊ын айтасыз→ // н'екенін ↓ /// 1- жүргізуші: ↑жақындайығ ͡ал↓ /// мем ͡бірінші ͡б̊астадым↓ /// мем ͡бірінші ͡б̊астадым↓ /// ↑айағ ͡жағында дәулөттүкү → / сандық ͡полұп кетті↓ /// ↑менікі жәй сөмкө→ // ^уол↓ ///3- жүргізуші: ↑менікі портфель болұб̊ жатыр↓ /// қонақ: ↑ал мен саквойаж деб̊ ͡оқұдұм↓ /// 1- жүргізуші: ↑саквойаж↓ /// қонақ: ↑саквойаж деп↓ /// 1-жүргізуші: ↑^йенд'осұдан → / қандай псұйхологұйалық↓ /// 3- жүргізуші: ↑^уоқұдұм дегең ͡ғалай↓ /// қонақ: ↑жоқ/ ^уоқұдұм дегенде ^уойладым → // мынау саквойаж сүурөт čөмкөде ^уойлап ↓ /// 1- жүргізуші: ↑сұумкағ'ұқ̊сайма жалпы↓ /// 3- жүргізуші: ↑жоқ↓ /// қонақ: ^йенді саквойаж сұумка ͡б̊ірдейғой↓ /// 3- жүргізуші: ↑сөмкө ͡б̊олұп тұрғой андағы ↓ /// 1- жүргізуші: ↑жоқ → / мен ^йенді сүурөтш̆і ^йемеспіңғой → // қолұмнаң ͡гелгенше↓ /// сосұн анажақта / ұрұп жатыр→ // бұум бұум деп↓ /// сол барынша салдым↓ ///	1- жүргізуші: Сандық иә3- жүргізуші: Аха, сіздікі1- жүргізуші: Мен көрейін3- жүргізуші: Сіздікін көрсетіңізші1- жүргізуші: Арт терапия болып жатыр. Көрсетіңіз. Бәріміз бірге көрсетемізба?3- жүргізуші: Иә, сөйтіп сіз дұрыс жауабын айтасыз не екенін.1- жүргізуші: Жақындайық ал. Мен бірінші бастадым. Мен бірінші бастадым. Аяқ жағында Дәулеттікі сандық болып кетті. Менікі жәй сөмке ол3- жүргізуші: Менікі портфель болып жатырҚонақ: Ал мен саквояж деп оқыдым. 1- жүргізуші: СаквояжҚонақ: Саквояж деп.1- жүргізуші: Енді осыдан қандай психологиялық3- жүргізуші: Оқыдым деген қалайҚонақ: Жоқ, оқыдым дегенде ойладым мынау саквояж сурет сөмкеде ойлап1- жүргізуші: Сумкаға ұқсайма жалпы3- жүргізуші: ЖоқҚонақ: Енді саквояж сумка бірдейғо3- жүргізуші: Сөмке болып тұрғо андағы1- жүргізуші: Жоқ мен енді суретші емеспінғо, қолымнан келгенше. Сосын анаяқта ұрып жатыр бум бум деп. Сол барынша салдым.
Тамара Асар	▶	3- жүргізуші: ↑мен типо → / дипломаттың андай сөмкесін салып жатрмғо↓ ///1- жүргізуші: ↑сонымен ^йең айағында→ // мынандай сумкасы бар ручкасығо мынау→ // сондай ұстайтын жері бар→ // сандыққа айналып кеттіғой↓ ///2- жүргізуші: ↑тағы біреуін көрейік↓ ///1- жүргізуші: ↑тағы біреуін көрейік↓ ///3- жүргізуші: ↑тағы біреуін көрейік→ // иә↓ ///1- жүргізуші: ↑^уотырмақ ^уойынымыздың біреуі айақталды↓ /// ↑кәзір екінші бөлімі болады↓ /// ↑^уөйткені → / көрермендер күтіп отырған шығар→ // сол екінші бөлімі болады↓ /// м^йекінші бөлім →/ міндетті түрде болады→ // сондай фанаттар болса иә↓ ///3- жүргізуші: ↑иә↓ ///1- жүргізуші: ↑бір үш фанат бар қостанайда→ // ^уосы ^уойынды жақсы көретін↓ /// ↑сонымен мен сұрақ ^йенді↓ /// ↑жалпы ^уосы суретке байланысты↓ /// ↑мысалы / маған сөмке деген сөз шықты→ // мен сөмкені ^уосылай салдым↓ /// ↑бұны психалогиалық / маған бір портрет жасауға боладыма↓ ///2- жүргізуші: ↑талдау↓ ///1- жүргізуші: ↑талдау↓ ///қонақ: ↑талдау ^йенді біз / сіз сумка салып отырмын деп ойладыңыз ғо→ // иә↓ ///1- жүргізуші: ↑иә↓ ///қонақ: ↑әлде / ^уөзіңізба↓ /// ↑қазір сіздің → / мен мысалы ^уойлар едім↓ /// ↑сумканы сал дегенде → / дәл ^уосылай салса→ // сумканың іші бос→ // ақша керек↓ ///	3- жүргізуші: ↑мен тійпо → / дійпломаттың анандай сөмкөсүн салыб̊ жатырмың ͡ ғой↓ /// 1- жүргізуші: ↑сонұмен ^йең айағында→ // мынандай сұумкасы ͡б̊ар ^ұрұучкасығо мынау→ // сондай ұстайтын жері ͡б̊ар→ // сандыққ'айналып кеттіғой↓ /// 2- жүргізуші: ↑тағы ͡б̊іреуүң ͡гөрөйүк↓ /// 1- жүргізуші: ↑тағы ͡б̊іреуүң ͡гөрөйүк↓ /// 3- жүргізуші: ↑тағы ͡б̊іреуүң ͡гөрөйүк→ // ійә↓ /// 1-жүргізуші: ^уотұрмағ ^уойұнұмыздың біреу'айақталды ↓ /// қәзір ^йекінші ͡б̊өлүмү ͡б̊олады↓ /// ↑^уөйткөнү → / көрөрмөндер ͡гүтүб̊ ͡отұрған шығар→ // сол ^йекінші ͡б̊өлүмү ͡б̊олады↓ /// ^йекінші ͡б̊өлүм →/ міндетті түрдө ͡б̊олады→ // сондай фанаттар ͡б̊олса → // ійә ↓ /// 3- жүргізуші: ↑ійә↓ /// 1-жүргізуші: ↑бір үш фанат ͡пар ͡ғостанайда→ // ^уос'ойұндұ жақ̊сы ͡гөрөтүн↓ /// ↑сонұмен мен сұрағ ͡ енді↓ /// жалпы ^уосұ сүурөткө ͡б̊айланысты↓ /// ↑мысалы / маған сөмкө деген сөшшықты→ // мен сөмкөн'осұлай салдым↓ /// ↑бұнұ псұйхологұйалық / мағам ͡ бір портрет ͡шасауға ͡б̊оладыма↓ /// 2- жүргізуші: ↑талдау↓ /// 1- жүргізуші: ↑талдау↓ /// қонақ: ↑талда'енді біз / сіс ͡ сұумка салыб̊ ͡отұрмұн деб̊ ͡ойладыңыз ͡ғой→ // ійә↓ /// 1- жүргізуші: ↑ійә↓ /// қонақ: әлде / ^уөзүңүзб̊а↓ /// ↑қәзір сіздің → / мен мысалы ^уойлар ^йедім↓ /// ↑сұумканы сал дегенде → / дәл ^уосұлай салса→ // сұумканың іші ͡б̊ос→ // ақ̊ша ͡герек↓ ///	3- жүргізуші: Мен типо дипломаттың андай сөмкесін салып жатрмғо1- жүргізуші: Сонымен ең аяғында мынандай сумкасы бар ручкасығо мынау, сондай ұстайтын жері бар сандыққа айналып кеттіғой. 2- жүргізуші: Тағы біреуін көрейік1- жүргізуші: Тағы біреуін көрейік3- жүргізуші: Тағы біреуін көрейік иә1- жүргізуші: Отырмақ ойынымыздың біреуі аяқталды. Кәзір екінші бөлімі болады. Өйткені, көрермендер күтіп отырған шығар сол екінші бөлімі болады. Екінші бөлім міндетті түрде болады, сондай фанаттар болса иә.3- жүргізуші: Иә1- жүргізуші: Бір үш фанат бар Қостанайда осы ойынды жақсы көретін. Сонымен мен сұрақ енді. Жалпы осы суретке байланысты. Мысалы маған сөмке деген сөз шықты, мен сөмкені осылай салдым. Бұны психологиялық маған бір портрет жасауға боладыма? 2- жүргізуші: Талдау1- жүргізуші: ТалдауҚонақ: Талдау енді біз сіз сумка салып отырмын деп ойладыңыз ғо иә. 1- жүргізуші: ИәҚонақ: Әлде, өзіңізба. Қазір сіздің мен мысалы ойлар едім. Сумканы сал дегенде дәл осылай салса, сумканың іші бос, ақша керек
Тамара Асар	▶	3- жүргізуші: ↑аха↓ ///қонақ: ↑ақша герек болып тұр→ // ^уой керек болып тұр→ // жаңа идейа керек болып тұр→ // сумкаңызға ^уойыңызға↓ /// ↑мен солай расшифровать етемін↓ ///1- жүргізуші: ↑иә сонда↓ ///қонақ: ↑солайма↓ ///1- жүргізуші: ↑жаңа ақша жетпей жүр дейсізба↓ /// ақша жетпей жүр→ // или сыймай жүр↓ ///қонақ: ↑сіздің ^йенді подсознание дейдіғой→ // түпкісананың әртүрлі ^уөзінің→ // сізден басқа тілі болады↓ /// тілсіз сана болады↓ /// ↑сол айтады мен бос→ // жаңа идейа керек→ // жаңа ^уой керек↓ /// ↑бәрін өттім→ // жаңа белеске көтеріліп→ // опустошенно тұр↓ ///1- жүргізуші: ↑иә сондай бар↓ ///қонақ: ↑деген ой сыйақты↓ ///1- жүргізуші: ↑бәрін жасап тастадымда десең→ // иә↓ /// мен әрі қарай көрсетпей қойайын↓ /// ↑көп нәрсені біліп қойатын сыйақтысыз↓ /// ↑салтанат көп сұрақ қойады екен↓ ///қонақ: көп нәрсеге құлып салып тастапсыз↓ /// ↑құлыптаулы тұрсыз↓ ///	3- жүргізуші: ↑аха↓ /// қонақ: ↑ақ̊ша ͡герек болұп тұр→ // ^уой͡ герек болұп тұр→ // жаңа / ійдейа ͡герек болұп тұр→ // сұумкаңызға ^уойұңұзға ↓ /// ↑мен солай ^ырашшыйфровать ^йетемін↓ /// 1- жүргізуші: ↑ійә сонда↓ /// қонақ: ↑солайма↓ /// 1- жүргізуші: ↑жаң'ақ̊ша жетпей жүр дейсізб̊а↓ /// ↑ақ̊ша жетпей жүр→ // или сыймай жүр↓ /// қонақ: ↑сіздің ^йенді подсознаныйе дейдіғой→ // түпкүсананың әртүрлү ^уөзүнүң → // сіздем ͡басқа тілі ͡б̊олады↓ /// тілсіссана ͡б̊олады↓ /// ↑сол айтады мем ͡бос→ // жаңа / ійдейә ͡герек→ // жаң'ой ͡герек↓ /// ↑бәрін өттүм→ // жаңа ͡б̊елеске ͡гөтөрүліп→ // опұустошенно тұр↓ /// 1- жүргізуші: ↑ійә сондай бар↓ ///қонақ: ↑деген ^уой сыйақты↓ /// 1- жүргізуші: ↑бәрін жасап тастадымда десең→ // ійә↓ /// ↑мен әріғарай ͡гөрсөтпөй ͡ғойайын↓ /// ↑көп нәрсені ͡б̊іліп қойатын сыйақтысыз↓ /// ↑салтанат көп̊ сұрақ қойад'екен ↓ /// қонақ: ↑көп нәрсеге құлұп̊ салып тастап̊сыз↓ /// ↑құлұптаулұ тұрсұз↓ ///	3- жүргізуші: АхаҚонақ: Ақша керек болып тұр, ой керек болып тұр, жаңа идея керек болып тұр сумкаңызға ойыңызға. Мен солай расшифровать етемін.1- жүргізуші: Иә сондаҚонақ: Солайма1- жүргізуші: Жаңа ақша жетпей жүр дейсізба. Ақша жетпей жүр или сыймай жүрҚонақ: Сіздің енді подсознание дейдіғой түпкісананың әртүрлі өзінің, сізден басқа тілі болады. Тәлсіз сана болады. Сол айтады мен бос, жаңа идея керек, жаңа ой керек. Бәрін өттім, жаңа белеске көтеріліп, опустошенно тұр1- жүргізуші: Иә сондай барҚонақ: Деген ой сияқты1- жүргізуші: Бәрін жасап тастадымда десең иә. Мен әрі қарай көрсетпея қойайын. Көп нәрсені біліп қоятын сияқтысыз. Салтанат көп сұрақ қояды екен. Қонақ: Көп нәрсеге құлып салып тастапсыз. Құлыптаулы тұрсыз
Тамара Асар	▶	3- жүргізуші: ↑аха↓ ///қонақ: ↑сізді ашатын кілт керек↓ ///3- жүргізуші: ↑кілт барма деппа↓ ///2- жүргізуші: ↑айттым саған десең→ // иә↓ ///1- жүргізуші: ↑сандық↓ ///қонақ: ↑сіз жұлдыздардың бәрін таптап жүрсізғо→ // кәдімгідей↓ ///3- жүргізуші: ↑беу де↓ ///қонақ: ↑^йенді әзіл шыны аралас→ // жұлдыздардың бәрін таптап жүрсіз// әлі өзіңізді таппай жүрсіз///2- жүргізуші: ↑мүмкін емес → // қосыламын ///3- жүргізуші: ↑сіз бәрімізден→ // бір-бір негатив айттыңызғой↓ ///қонақ: міндетті түрде адам↓ ///3- жүргізуші: ↑бір-бір жақсы нәрсе / айтпайсызба///қонақ: ↑жоқ наобарот↓ ///1- жүргізуші: ↑негатив емесқо↓ ///1- жүргізуші: ↑жақсығо↓ ///3- жүргізуші: ↑менің құлыптаулы болып тұрғаным→ // жақсы деген сөзба↓ ///1- жүргізуші: ↑^уол жаман емесқо↓ ///	3- жүргізуші: ↑аха↓ /// қонақ: ↑сізд'ашатың ͡ гілт керек↓ /// 3- жүргізуші: ↑кілт ͡парма деппа↓ /// 2- жүргізуші: ↑айттым саған десең→ // ійә↓ /// 1- жүргізуші: ↑сандық↓ /// қонақ: ↑сіжжұлдұздардың бәрін таптаб̊ жүрсүзғой→ // кәдімгідей↓ /// 3- жүргізуші: ↑беу ͡ де↓ /// қонақ: ↑^йенд'әзіл аралас→ // жұлдұздардың бәрін таптаб̊ жүрсүз// әл'өзүңүзді таппай жүрсүз/// 2- жүргізуші: ↑мүмкүн ͡емес → // қосұламын /// 3- жүргізуші: ↑сіз ͡б̊әріміздің ішімізден→ // бір-͡б̊ір негатыйв ͡айттыңызғой↓ /// қонақ: ↑міндетті түрдө / адам ↓ /// 3- жүргізуші: ↑бір-͡б̊ір жақ̊сы нәрсе / айтпайсызб̊а/// қонақ: ↑жоқ наоб̊арот↓ /// 1- жүргізуші: ↑негатыйв ͡емесқой↓ /// 1- жүргізуші:↑ жақ̊сығой↓ /// 3- жүргізуші: ↑менің ͡ғұлұптаулұ ͡б̊олұп тұрғаным→ // жақ̊сы деген сөзб̊а↓ /// 1-жүргізуші: ↑^уол жаман ^йемесқой↓ ///	3- жүргізуші: Аха.Қонақ: Сізді ашатын кілт керек.3- жүргізуші: Кілт барма деппа.2- жүргізуші: Айттым саған десең иә.1- жүргізуші: Сандық.Қонақ: Сіз жұлдыздардың бәрін таптап жүрсізғо кәжімгідей.3- жүргізуші: Беу де.Қонақ: Енді әзіл аралас, жұлдыздардың бәрін таптап жүрсіз, әлі өзіңізді таппай жүрсіз. 2- жүргізуші: Мүмкін емес, қосыламын.3- жүргізуші: Сіз бәріміздің ішімізден бір-бір негатив айттыңызғой.Қонақ: Міндетті түрде адам.3- жүргізуші: Бір-бір жақсы нәрсе айтпайсызба?Қонақ: Жоқ наобарот.1- жүргізуші: Неатив емесқо.1- жүргізуші: Жақсығо.3- жүргізуші: Менің құлыптаулы болып тұрғаным жақсы деген сөзба?1- жүргізуші: Ол жаман емесқо.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑кілтін ^йенді іздейсіз↓ /// мен негатив емес→ // мен тәсілін айттым→ // нестеуге → / нестеу керек дегенді→ // кілт керек↓ ///3- жүргізуші: ↑кілт іздейміз↓ ///қонақ: ↑кілт іздейміз↓ ///3- жүргізуші: ↑достар↓ ///1- жүргізуші: ↑шешімін айтып жатыр→ // шешімін↓ ///3- жүргізуші:↑ иә→ / всё↓ ///1- жүргізуші: м^уонда кеттік келесі↓ ///қонақ: ал давайте↓ ///1- жүргізуші: ↑келесі / қарамаймыз↓ /// ал геттік↓ ///қонақ: ааа болған жоқпа↓ /// ↑мына кісілер қарап қоймайма↓ ///1- жүргізуші: ↑қарамайды ^уол гісілер↓ /// ^уолар қараса→ // айлық азайады↓ /// ұқсайма↓ /// психалогиа→ / психалогиалық тұрғыдан →/ ^уой шашыраңқы↓ /// ^йең бастысы / ^уойлар бар↓ /// ↑жәнеде ^уол дөңгелекте→ // дөңгелектің ішінде↓ /// соны жинақтау керек↓ ///қонақ: ↑мен мынаны →/ бәйтерек деп айтқым келіп кеттіғой↓ /// ^уой біссіміллә↓ ///1- жүргізуші:↑ сөйлемейміз→ / о күшті саласызғо сіз↓ /// тамаша салтанатқа↓ /// кетті↓ /// тамаша↓ /// күшті ^уойын екен→ // мен арт терапиа болып атыр менде↓ ///3- жүргізуші: ↑болдым↓ ///2- жүргізуші: ↑тәк↓ ///	қонақ: ↑кілтін ^йенд'іздейсіз ↓ /// мен негатыйв ͡емес→ // мен тәсілін айттым→ // нестеугө → / нестеу ͡герек дегенді→ // кілт керек↓ /// 3- жүргізуші: ↑кілт іздейміз↓ /// қонақ: ↑кілт іздейміз↓ /// 3- жүргізуші: ↑достар↓ /// 1- жүргізуші: ↑шешімін айтыб̊ жатыр→ // шешімін↓ /// 3- жүргізуші: ↑ійә→ / всё↓ /// 1- жүргізуші: ↑^уонда ͡геттік келесі↓ /// қонақ: ↑ал давайте↓ /// 1- жүргізуші: ↑келесі / қарамаймыз↓ /// ал ͡геттік↓ /// қонақ: ↑ааа ͡б̊олған жоқпа↓ /// ↑мына ͡гісілер ͡ғарап қоймайма↓ /// 1- жүргізуші: ↑қарамайды ^уол ͡гісілер↓ /// ^уолар ͡ғараса→ // айлығ ͡азайады↓ /// ↑ұқ̊сайма↓ /// псұйхологұйа→ / псұйхологұйалық тұрғұдан →/ ^уой шашыраңқы↓ /// ^йең бастысы / ^уойлар ͡б̊ар↓ /// жәнеде ^уол дөңгөлөктің ішінде→ // дөңгөлөктің ішінде↓ /// ↑сонұ жыйнақтау ͡герек↓ ///қонақ: ↑мем ͡мынаны →/ бәйтерек деб̊ ͡айтқым ͡геліп кеттіғой↓ /// ^уой біссіміллә↓ /// 1-жүргізуші: ↑сөйлөмөйміз→ / о ͡гүштү саласызғой сіз↓ /// тамаша салтанатқа↓ /// кетті↓ /// ↑тамаша↓ /// ↑күшт'ойұн ^йекен→ // мен арт терапыйа ͡б̊олұб̊ жатыр менде↓ /// 3- жүргізуші: ↑болдұм↓ /// 2- жүргізуші: ↑тәк↓ ///	Қонақ: Кілтін енді іздейсіз. Мен негатив емес, мен тәсілін айттым. Нестеуге, нестеу керек дегенді. Кілт керек.3- жүргізуші: Кілт іздейміз.Қонақ: Кілт іздейміз.3- жүргізуші: Достар1- жүргізуші: Шешімін айтып жатыр шешімін.3- жүргізуші: Иә, всё.1- жүргізуші: Онда кеттік келесі.Қонақ: Ал давайте.1- жүргізуші: Келесі, қарамаймыз. Ал кеттік!Қонақ: Ааа болған жоқпа. Мына кісілер қарап қоймайма?1- жүргізуші: Қарамайды ол кісілер. Олар қараса айлық азаяды. Ұқсайма? Психология, психологиялық тұрғыдан ой шашыраңқы. Ең бастысы ойлар бар. Жәнеде ол дөңгелектің ішінде, дөңгелектің ішінде. Соны жинақтау керекҚонақ: Мен мынаны бәйтерек деп айтқым келіп кеттіғой. Ой біссіміллә!1- жүргізуші: Сөйлемейміз, о күшті саласызғо сіз. Тамаша Салтанатқа. Кетті. Тамаша. Күшті ойын екен, мен арт терапия болып жатыр менде.3- жүргізуші: Болдым.2- жүргізуші: Тәк.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑күшті↓ ///1- жүргізуші: ↑дәулет бітті уақыт↓ ///3- жүргізуші: ↑мынандайсын қосып↓ ///қонақ: ааа дұрыспа→ // дұрыспа ^уосы↓ ///3- жүргізуші: ↑мынандай қосып қойдым ^йең соңына→ // типо істеп тұрсын↓ ///1- жүргізуші: ↑қызық екен ойнай берейік →/ азанға дейін↓ /// не ^уол↓ ///2- жүргізуші: ↑желдеткіш↓ ///1- жүргізуші: ↑ааа… басында мен не салғам→ // сынып қалған айнағой↓ /// әзіл / әзіл желдеткіш↓ ///қонақ: мен бәйтерек деп ойладым↓ ///1- жүргізуші: ↑жалпы бұл жерде →/ не айта аламыз→ // бұл жерде →/ басында бастаған адам↓ ///2- жүргізуші: ↑тамара ханым→ / сіз камераға бір көрсетсеңіз↓ ///1- жүргізуші: ↑қисық жүрмей→ // турасын айтса→ // тура жеткізсе→ // бәрі дұрыс болады→ / иә↓ /// ↑бұны жоғарыдағыларға айтып атырмыз↓ /// тамаша соңғы рет ^уойнаймыз↓ ///3- жүргізуші: ↑иә біреу↓ ///1- жүргізуші: ↑соңғы рет болғанда→ // бағдарламада соңғы рет→ // сосын бағдарлама біткенсоң / ^уойнай беремізғо ^уөзіміз↓ /// ↑уақыт кеттіма↓ ///	қонақ: ↑күштү↓ /// 1- жүргізуші: ↑дәулөт ͡пітті ^ұуақыт↓ /// 3- жүргізуші: ↑мынандайсың ͡ғосұп↓ ///қонақ: ↑ааа дұрұспа→ // дұрұсп'осұ ↓ /// 3- жүргізуші: ↑мынандай ͡ғосұп қойдұм ^йең соңұна→ // тұйп'істеп тұрсұн↓ /// 1- жүргізуші: ↑қызығ ͡екен ^йойнай͡ б̊ерейік →/ азаңға дейін↓ /// не / ^уол ↓ /// 2- жүргізуші: ↑желдеткіш↓ /// 1- жүргізуші: ↑басында мен не ͡ салғам→ // сынып қалған айнағой↓ /// әзіл / әзіл → / желдеткіш↓ /// қонақ: ↑мем ͡ бәйтерек деб̊ ͡ойладым↓ /// 1- жүргізуші: ↑жалпы ͡б̊ұл жерде →/ не / айт'аламыз→ // бұл жерде →/ басында ͡б̊астаған адам↓ /// 2- жүргізуші: ↑тамара ханым→ / сіз ͡гамераға ͡б̊ір ͡гөрсөтčөңіз↓ /// 1- жүргізуші: ↑қыйсығ ͡ жүрмөй→ // тұурасын айтčа→ // тұура жеткіссе→ // бәрі дұрұс ͡полады→ / ійә↓ /// ↑бұнұ жоғарыдағыларғ'айтып жатырмын↓ /// ↑тамаша соңғұ ^ірет ^уойнаймыз↓ /// 3- жүргізуші:↑ ійә ͡б̊іреу↓ /// 1- жүргізуші: ↑соңғұ ^ірет ͡полғанда→ // бағдарламада соңғұ ^ірет→ // сосұм ͡бағдарлама ͡б̊іткенсоң / ^уойнай беремізғой ^уөзүмүз ↓ /// ^ұуақыт кеттіме↓ ///	Қонақ. Күшті!1- жүргізуші: Дәулет бітті уақыт.3- жүргізуші: Мынандайсын қосып.Қонақ: Ааа дұрыспа, дұрыспа осы.3- жүргізуші: мынандай қосып қойдым ең соңына, типо істеп тұрсын.1- жүргізуші: Қызық екен ойнай берейік азанға дейін. Не ол?2- жүргізуші: Желдеткіш.1- жүргізуші: Басында мен не салғам, сынып қалған айнағой. Әзіл, әзіл желдеткіш.Қонақ: Мен бәйтерек деп ойладым. 1- жүргізуші: Жалпы бұл жерде не айта аламыз, бұл жерде. Басында бастаған адам.2- жүргізуші: Тамара ханым сіз камераға бір көрсетсеңіз.1- жүргізуші: Қисық жүрмей, турасын айтса, тура жеткізсе бәрі дұрыс болады иә. Бұны жоғарыдағыларға айтып жатырмын. Тамаша соңғы рет ойнаймыз. 3- жүргізуші: Иә біреу.1- жүргізуші: Соңғы рет болғанда, бағдарламада соңғы рет, сосын бағдарлама біткенсоң ойнай беремізғо өзіміз. Уақыт кеттіма?
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑болдыма↓ ///1- жүргізуші: ↑үлгермей қалсам →/ салмаймба↓ ///2- жүргізуші: ↑салмайды →/ салмайды сол түсінгенінше дейдіғо↓ ///1- жүргізуші: ↑үлгермедім мен↓ ///қонақ: сонда↓ ///2- жүргізуші: ↑кеттік→ // бар жоғы ^уон бес секунд↓ ///1- жүргізуші: ↑адамғо адам→ // дайынғо иә↓ /// салтанат→ / салтанат→ //қонақ: түсінбегенім бойынша салып қойдым→ // бірақ адам↓ ///3- жүргізуші: ↑ааа жарайды↓ ///1- жүргізуші: ↑дәулет барғо→ // кәзір менің ойымша →/ кәзір кеме салатын сыйақты↓ /// дәулет →/ дәулет↓ ///3- жүргізуші: ↑бастайсызба→ / кеттік ал↓ ///қонақ: не→ / не салдым↓ ///3- жүргізуші: ↑а мен түсіндім↓ ///қонақ: ↑түсінген жоқпын↓ ///3- жүргізуші: ↑жоқ →/ мен ^йенді түсіндім↓ ///қонақ: ↑мен ^йенді түсінбей отырмын↓ ///1- жүргізуші: ↑жалпы →/ рахмет барабаның үшін→ // жалпы ^уой қойыңдаршы↓ ///3- жүргізуші: ↑бітті деген сөз саған↓ ///1- жүргізуші: ↑ал гөрейік енді↓ ///	қонақ: ↑болдұма↓ /// 1- жүргізуші: ↑үлгөрмөй ͡ғалсам →/ салмаймым ͡ ба↓ /// 2- жүргізуші: ↑салмайды →/ салмайды сол түусүңгөнінше дейдіғой↓ /// 1- жүргізуші: ↑үлгөрмөдім мен↓ /// қонақ: сонда↓ /// 2- жүргізуші: ↑кеттік→ // бар жоғы ^уомбес секүунд↓ /// 1-жүргізуші: ↑адамғ'адам → // дайыңғой ійә ↓ /// салтанат→ / салтанат→ // қонақ: ↑түсүмбөгенім ͡бойұнша салып қойдұм→ // бірағ ͡адам↓ /// 3- жүргізуші: ↑ааа / жарайды↓ /// 1- жүргізуші: ↑дәулөт ͡парғо→ // кәзір менің ^уойұмша →/ кәзір ͡геме салып қойатын сыйақты↓ /// ↑дәулөт →/ дәулөт↓ /// 3- жүргізуші: ↑бастайсызб̊а→ / кеттіг ͡ал↓ /// қонақ: не→ / не ͡салдыңыз↓ /// 3- жүргізуші: ↑а мен түсүндүм↓ /// қонақ: ↑түсүңгөн жоқпұн↓ /// 3- жүргізуші: ↑жоқ →/ мен ^йенді түсүндүм↓ /// қонақ: ↑мен ^йенді түсүмбөй ^уотұрмұн↓ /// 1- жүргізуші: ↑жалпы →/ ^ырахмет ͡параб̊аның үшүн→ // жалп'ой қойұңдаршы↓ /// 3- жүргізуші: ↑бітті деген сөс ͡саған↓ /// 1- жүргізуші: ↑ал ͡гөрөйүг ͡енді↓ ///	Қонақ: Болдыма?1- жүргізуші: Үлгермей қалсам салмаймынба?2- жүргізуші: Салмайды, салмайды сол түсінгенінше дейдіғо.1- жүргізуші: Үлгермедім мен.Қонақ: Сонда.2- жүргізуші: Кеттік, бар жоғы он бес секунд.1- жүргізуші: Адамғо адам, дайынғо иә. Салтанат, СалтанатҚонақ: Түсінбегенім бойынша салып қойдым, бірақ адам.3- жүргізуші: Ааа жарайды.1- жүргізуші: Дәулет барғо кәзір менің ойымша кәзір кеме салып қоятын сияқты. Дәулет, Дәулет3- жүргізуші: Бастайсызба кеттік ал.Қонақ: Не, не салдыңыз.3- жүргізуші: А мен түсіндім.Қонақ: Түсінген жоқпын.3- жүргізуші: Жоқ мен енді түсіндім.Қонақ: Мен енді түсінбей отырмын.1- жүргізуші: Жалпы, рахмет барабаның үшін. Жалпы ой қойыңдаршы.3- жүргізуші: Бітті деген сөз саған.1- жүргізуші: Ал көрейік енді.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑не болды↓ ///3- жүргізуші: ↑кеттік↓ ///1- жүргізуші: ↑не болды↓ /// қонақ: жазуды көрсетіңізші→ // маған сол қызық болып тұр↓ ///1- жүргізуші: ↑^уойбай↓ ///3- жүргізуші: ↑мынау →/ үйде ^уотырған адам деп ойлап тұрмынғо мен↓ ///1-жүргізуші: ↑жоқ →/жоқ мен айтамында→ // жарайды менің салғанымды қойағойшы↓ /// ↑мені жоқ деп ойлаңыздаршы↓ /// мен ойнаған жоқпын↓ /// ↑тамара ханым бастады↓ ///3-жүргізуші: ↑соны айтып жатырмын↓ ///1-жүргізуші: ↑мына суреттен кейін→ // қалай үй шықты↓ /// ↑түтіні бар еще↓ ///3-жүргізуші: ↑бұл зат болмаса→ // үй болмайтын едіғой↓ ///1-жүргізуші: ↑сіздікін көрсетіңізші→ // не болып атыр↓ ///2- жүргізуші: ↑навесімен↓ ///1- жүргізуші: ↑невесімен еще↓ /// ↑жарайды↓ ///қонақ: ↑не болып шықты↓ ///3-жүргізуші: ↑даставерение ма↓ ///1- жүргізуші: ↑ақша↓ ///3-жүргізуші: ↑мен →/ удаставерение деп ойлап қалдым ғой↓ ///1-жүргізуші: ↑жоқ мен→ / мынау бір жерде доллардағыдай→ // ақшадағыдай адамның суретін салып→ // бір он мың деп жазайын дегенмін ғой↓ ///	қонақ: ↑не ͡б̊олдұ↓ /// 3- жүргізуші: ым… геттік↓ /// 1- жүргізуші: ↑не ͡б̊олдұ↓ /// қонақ: ↑жазұудұ ͡гөрсөтүңішші→ // маған сол ͡ғызық ͡полұп тұр↓ /// 1-жүргізуші: ↑^уойб̊ай↓ /// 3- жүргізуші: ↑мынау →/ үйд'отұрған адам деб̊ ͡ойлап тұрмұңғо мен↓ /// 1-жүргізуші: ↑жоқ →/жоғ ͡мен айтамында→ // жарайды менің салғанымды қойағойшұ↓ /// ↑мені жоғ ͡деб̊ ͡ойлаңыздаршы↓ /// мен ойнаған жоқпұн↓ /// тамара ханым бастады↓ /// 3-жүргізуші: ↑сон'айтып жатырмын↓ /// 1-жүргізуші: ↑мына сүурөттөңгейін→ // қалай үй шықты↓ /// түтүнү ͡б̊ар ешше↓ /// 3-жүргізуші: ↑бұл зат ͡полмаса→ // үй болмайтын едіғой↓ /// 1-жүргізуші: ↑сіздікің ͡гөрсөтүңішші→ // не ͡б̊олұб̊ жатыр↓ /// 2- жүргізуші: ↑навесімен↓ /// 1- жүргізуші: ↑навесімен ешше↓ /// жарайды↓ /// қонақ: ↑не ͡б̊олұп̊ шықты↓ /// 3-жүргізуші:↑ұудостоверенійе ме↓ /// 1- жүргізуші: ↑ақ̊ша↓ /// 3-жүргізуші: ↑мен →/ ұудостоверенійе деб̊ ͡ойлап қалдымғой↓ /// 1-жүргізуші: ↑жоғ ͡мен→ / мынау ͡б̊ір жерде доллардағыдай→ // ақ̊шадағыдай адамның сүурөтүн салып→ // бір ^уон мың деб̊ ͡жазайын дегеммінғой↓ ///	Қонақ: Не болды?3- жүргізуші: Кеттік.1- жүргізуші: Не болды.Қонақ: Жазуды көрсетіңізші маған сол қызық болып тұр.1- жүргізуші: Ойбай!3- жүргізуші: Мынау үйде отырған адам деп ойлап тұрмынғо мен.1-жүргізуші: Жоқ жоқ мен айтамында, жарайды менің салғанымды қояғойшы. Мені жоқ деп ойлаңыздаршы. Мен ойнаған жоқпын. Тамара ханым бастады.3-жүргізуші: Соны айтып жатырмын.1-жүргізуші: Мына суреттен кейін, қалай үй шықты. Түтіні бар еще.3-жүргізуші: Бұл зат болмаса үй болмайтын едіғой.1-жүргізуші: Сіздікін көрсетіңізші не болып жатыр.2- жүргізуші: Навесімен.1- жүргізуші: Невесімен еще. Жарайды.Қонақ: Не болып шықты3-жүргізуші: Удостоверение ма?1- жүргізуші: Ақша?3-жүргізуші: Мен удостоверение деп ойлап қалдым ғой. 1-жүргізуші: Жоқ мен мынау бір жерде доллардағыдай, ақшадағыдай адамның суретін салып бір он мың деп жазайын дегенмін ғой.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑мен удаставерение деп ойладым↓ ///1-жүргізуші: ↑удаставерение↓ ///3-жүргізуші: ↑менде сөйтіп↓ ///1-жүргізуші: ↑жарайды →/ ^уойлап жатырмында мен кінәлімінғой→ // мына жерде үлгермей қалдымғой→ // непаниатноғой↓ /// бірақ мына кісінікі →/ түсініктіғой↓ ///3-жүргізуші: ↑мынау үйғой / времйанкағой қыстағы↓ ///1-жүргізуші: ↑мына кісі мысалы→ // ^йегер ^уойынды мына кісі бастап жатса→ // ^уол гісі удаставерение деп салып атырда↓ ///3-жүргізуші: ↑мен ^уодан кейін түсіндім→ // удаставерение екенін↓ /// жоқ мынау↓ ///2--жүргізуші: ↑дұрысқой ақшаң болмаса→ // удаставерениең болмаса үй↓ ///1-жүргізуші: ↑жарайды →/ салтанатты тыңдайық иә↓ /// мынау қыста↓ ///3-жүргізуші: ↑иә қыста→ // времианкада / мынау үй әппақ→ // үйткені қар жауып тастаған↓ /// содан терезеден қарап отырған адам→ / деп ойладым↓ ///1-жүргізуші: ↑да таво қар көп жауған→ // крышасы жоқ үйғо / иә↓ ///3-жүргізуші: ↑боладығой ^уондай үйлер→ // крышасы жоқ↓ ///1-жүргізуші: ↑иә → / ^уондай иә↓ ///3-жүргізуші: ↑сосын мен ойладым→ // просто үй →/ үй деп ойладымда↓ /// ↑үйден қарап отырған адам дедімда→ // просто крышасын сала салдым↓ ///	қонақ: ↑мен ұудостоверенійе деб̊ ͡ойладым↓ /// 1-жүргізуші: ↑ұудостовереніие↓ /// 3-жүргізуші: ↑менде сөйтүп↓ /// 1-жүргізуші: ↑жарайды →/ ^уойлаб̊ жатырмында мең ͡гінәліміңғой→ // мына жерд'үлгөрмөй ͡ғалдымғой→ // непониатноғой↓ /// бірағ ͡мына ͡гісінікі →/ түсүнүктіғой↓ /// 3-жүргізуші: ↑мынау / үйғой / времйәңкағой ͡ғыстағы↓ /// 1-жүргізуші: ↑мына ͡гісі мысалы→ // ^йегер ^уойұндұ мына ͡гісі ͡б̊астаб̊ жатčа→ // ^уол ͡гісі ұудостоверенійе деп̊ салыб̊ ж͡атырда↓ /// 3-жүргізуші: мен ^уодаңгейін түсүндүм→ // ұудостовереніие ^йекенін ↓ /// ↑жоғ ͡мынау↓ /// 2--жүргізуші: ↑дұрұсқой ақ̊шаң болмаса→ // ұудостоверенійең болмаса → / үй … ↓ /// 1-жүргізуші: ↑жарайды →/ салтанатты тыңдайығ ͡ійә↓ /// ↑мынау ͡ғыста↓ /// 3-жүргізуші: ↑ійә/ қыста→ // времійәңкада / мын'үй аппақ→ // ^уөйткөнү ͡ғар жауұп тастаған↓ /// ↑содан терезедең ͡ғараб̊ ͡отұрған адам→ / деб̊ ͡ойладым↓ /// 1-жүргізуші: ↑до того қар ͡гөб̊ жауған→ // крышасы жоғ ͡үйғо / ійә↓ /// 3-жүргізуші: ↑боладығой ^уондай үйлөр→ // крышасы жоқ↓ /// 1-жүргізуші: ↑ійә → / ^уондай ійә↓ /// 3-жүргізуші: ↑сосұн мен ^уойладым→ // прост'үй →/ үй деб̊ ͡ойладымда↓ /// үйдөң ͡ғараб̊ ͡отұрған адам дедімда→ // просто крышасын саласалдым↓ ///	Қонақ: Мен удостоверение деп ойладым.1-жүргізуші: Удостоверение.3-жүргізуші: Менде сөйтіп.1-жүргізуші: Жарайды ойлап жатырмында мен кінәлімінғой мына жерде үлгермей қалдымғой непонятноғой. Бірақ мына кісінікі түсініктіғой.3-жүргізуші: Мынау үйғой времянкағой қыстағы.1-жүргізуші: Мына кісі мысалы егер ойынды мына кісі бастап жатса, ол кісі удостоверение деп салып атырда.3-жүргізуші: Мен одан кейін түсіндім удостоверение екенін. Жоқ мынау.2--жүргізуші: Дұрысқой ақшаң болмаса, удостоверениең болмаса үй.1-жүргізуші: Жарайды Салтанатты тыңдайық иә. Мынау қыста.3-жүргізуші: Иә қыста, времянкада мынау үй әппақ үйткені қар жауып тастаған. Содан терезеден қарап отырған адам деп ойладым. 1-жүргізуші: До того қар көп жауған крышасы жоқ үйғо иә.3-жүргізуші: Боладығой ондай үйлер, крышасы жоқ.1-жүргізуші: Иә, ондай иә.3-жүргізуші: Сосын мен ойладым просто үй, үй деп ойладымда. Үйден қарап отырған адам дедімда просто крышасын сала салдым.
Тамара Асар	▶	қонақ: ↑мен↓ ///1-жүргізуші: ↑дәулет →/ дәулетпен біз араласпаймыз↓ /// ^уол салтанат не істейді→ // соны істейді↓ ///3-жүргізуші: ↑бұл каттедж салып алған↓ ///2-жүргізуші: ↑иә→ / қайтемін енді↓ ///1-жүргізуші: ↑тамаша→ / қошеметтеріңіз↓ ///3-жүргізуші: ↑тамара ханым→ / көп-көп рахмет келгеніңізге↓ ///2-жүргізуші: ↑көп рахмет →/ иә↓ ///3-жүргізуші: ↑^уөте қуаныштымыз↓ ///1-жүргізуші: ↑уақытыңызды бөліп келгеніңізге→ // рахмет↓ /// құттықтаймыз↓ ///3-жүргізуші: ↑қаншама →/ керемет дүниелер айтылды↓ ///1-жүргізуші: ↑^йенді бір көрермендерге→ // бір тосын сый болсын→ // ән сұраймыз→ // сізден рұқсат болса↓ ///қонақ: иә↓ ///1-жүргізуші: ↑^уортаға шақырамыз↓ ///	қонақ: ↑мен↓ /// 1-жүргізуші: ↑дәулөт →/ дәулөтпөм біз араласпаймыз↓ /// ^уол салтанат н'істейді → // сон'істейді ↓ /// 3-жүргізуші: ↑бұл ͡готтедж салыб̊ ͡алған↓ /// 2-жүргізуші:↑ійә→ / қайтемін енді↓ /// 1-жүргізуші: ↑тамаша→ / қошеметтеріңіз↓ /// 3-жүргізуші: ↑тамара ханым→ / көп-көп ^ырахмет келгеніңізге↓ /// 2-жүргізуші: ↑көп ^ырахмет →/ ійә↓ /// 3-жүргізуші: ↑^уөтө ͡ғұуаныштымыз↓ /// 1-жүргізуші: ↑^ұуақытыңызды ͡б̊өлүп келгеніңізге→ // ^ырахмет↓ /// құттұқтаймыз↓ /// 3-жүргізуші: ↑қаншама →/ керемет дүнүйөлөр айтылды↓ /// 1-жүргізуші: ↑^йенді ͡б̊ір ͡гөрөрмөндерге→ // бір тосұн сый болсұн→ // ән сұраймыз→ // сізден ^ұрұқ̊сат ͡полса↓ /// қонақ: ↑ійә↓ /// 1-жүргізуші: ↑^уортаға шақырамыз↓ ///	Қонақ: Мен1-жүргізуші: Дәулет, Дәулетпен біз араласпаймыз. Ол Салтанат не істейді соны істейді3-жүргізуші: Бұл коттедж салып алған2-жүргізуші: Иә қайтемін енді1-жүргізуші: Тамаша, қошеметтеріңіз! 3-жүргізуші: Тамара ханым көп-көп рахмет келгеніңізге2-жүргізуші: Көп рахмет иә3-жүргізуші: Өте қуаныштымыз1-жүргізуші: Уақытыңызды бөліп келгеніңізге рахмет. Құттықтаймыз3-жүргізуші: Қаншама керемет дүниелер айтылды 1-жүргізуші: Енді бір көрермендерге бір тосын сый болсын ән сұраймыз, сізден рұқсат болса. Қонақ: Иә1-жүргізуші: Ортаға шақырамыз.
Төлен Әбдік	▶	↑екеуміз бірг' істедік↓/// ↑кабинетте ^уотырған кезде ^уосы үлкен жазып ^уотқанды білем↓ /// ↑үкіметтің жұмысын істеп тастайт та, ақырын ^уөз романдарын жазып ^уотыра береді үстел үстінде↓/// ↑сөйтіп→ // ^уотырған кезде жүгіріп келеді секретарша қыз→ // ↑^уойбай→ // заведующий бірнәрсе тапсырып жатыр→ // мынаны жаз деп жатыр» дейт↓/// ↑мынаны былай қойып қоят та→ // анау айтқан затты жазып жазып бітіреді→ // ^уөзі тез істейді жұмысты→ // жазып апарып береді де→ // қайтып келіп→ // тағ' ары қарай жалғастыра береді→ // ^уоған ренжімейт те↓/// ↑мен болсам→ // ^уотырып ^уотырып жазып ^уотырғанда біреу келсе шәт/шәлекейім шығып→ // ыза болар ^йедім→ // не жазып ^уотқанымды ^уөзім білмей→ // сондай әрекетке баратын кездер болатын ^йет↓/// ↑ал ^уол ^уондайды білмейді→ // спокойно ^уотырат та→ // тек жаза берет↓/// ↑^уөзінің жазуы тышқанның бетіндей кішкентай→ // бір бет→ // ^уекі→ // үш бет жазат ше↓///	↑^йекеумүз ͡ б̊ірг' істедік ↓/// ↑каб̊ыйнетте ^уотұрғаң ͡ гезде ^уос' үлкөн жазып ^уотқанды ͡ б̊ілемін↓ /// ↑үк^үмөттің жұмұсұн істеп тастайды ͡ да, ақ^ырын ^уөз ^ұромандарын жазып ^уот^ұра ͡ б̊еред' үстөл үстүндө↓/// ↑сөйтүп, ^уотұрғаң ͡ гезде жүг^үрүп келеді секретарша ͡ ғыз→ // ↑^уойб̊ай→ // заведующий бірнәрсе тап̊сырыб̊ ͡ жатыр→ // мынаны жаз деб̊ ͡ жатыр дейді↓/// ↑мынаны ͡ б̊ылай ͡ ғойұп қойады ͡ да, ана' айтқан затты жазыб̊ ͡ жазып піт^іреді→ // ^уөзү тез істейді жұмұстұ жазыб̊ ͡ апарып переді ͡ де→ // қайтып келіп→ // тағ' ары қарай жалғастыра ͡ б̊ереді→ // ^уоған ^іренжімейді ͡ де↓/// ↑мем ͡ болсам→ // ^уот^ұрұп ^уот^ұрұб̊ жазып ^уотұрғанда ͡ б̊іреу ͡ гелсе шәт-ш̆әлекейім шығып ыза ͡ б̊олар ^йедім→ // не жазып ^уотқанымды ^уөзүм білмей→ // сондай әрекетке ͡ б̊аратың ͡ гездер ͡ б̊олатын ^йеді↓/// ↑ал ^уол ^уондайды ͡ ͡б̊ілмейді→ // спокойно ^уот^ұрады ͡ да→ // тег ͡ жаза ͡ б̊ереді↓/// ↑^уөз^үнүң жазұуұ тышқ̊анның бетіндей ͡ гішкентай→ // бір ͡ б̊ет→ // ^йекі→ // үш бет ͡ шазады ͡ ше↓///	... Екеуміз бірге істедік. Кабинетте отырған кезде осы үлкен жазып отқанды білемін. Үкіметтің жұмысын істеп тастайды да, ақырын өз романдарын жазып отыра береді үстел үстінде. Сөйтіп, отырған кезде жүгіріп келеді секретарша қыз, "ойбай, заведующий бірнәрсе тапсырып жатыр, мынаны жаз деп жатыр» дейді. Мынаны былай қойып қояды да, анау айтқан затты жазып жазып бітіреді, өзі тез істейді жұмысты, жазып апарып береді де, қайтып келіп, тағы ары қарай жалғастыра береді, оған ренжімейді де. Мен болсам, отырып отырып жазып отырғанда біреу келсе шәт-шәлекейім шығып, ыза болар едім, не жазып отқанымды өзім білмей, сондай әрекетке баратын кездер болатын еді. Ал ол ондайды білмейді, спокойно отырады да, тек жаза береді. Өзінің жазуы тышқанның бетіндей кішкентай, бір бет, екі, үш бет жазады ше.
Төлен Әбдік	▶	↑бірақ ^уенді совет үкіметі кезіндегі → //жағдай біздің әдебиетке→ // біздің үлкен жазушылардың творчествосына әсер ^йетпет деп айта алмаймыз↓/// ↑^уөйткені себебі ^йегер ^уол заман болмаса→ // әбіш→ // мысалы→ // ↑үркерге↑ басқадай қарағандай болар ме ^йед//↑ ↑^уөйткені жалтақтамас ^йеді→ // амал жоқ жалтақтауға тура келед↓/// ↑содан кейін барады да→ // ^уолар анау сыртына россияға қосылғанының ^йекі жүз ^йелу жылдығына арнадым деген жазу бар↓/// ↑^уол кітап мынау халыққа жетсін деген ұғыммен жазылған заттар↓/// ↑ал ішін ^уоқыған адам ^уол→ // ^йекі жүз ^йелу жылдық түгіл→ // ^уол россияға вообще қосуына қарсы ^йекенін табу→ // тіпті қиын ^йемес→ // ананың ішінен↓/// ↑керісінше→ // россияға қарсы ^йекені ішінде бәрі бар↓///	↑бірақ ^йенді совет үк^үмөті͡ гезіндегі жағдай біздің әдеб̊ійетке→ // біздің үлкөн жаз^ұушұлардың творчествосұн' әсер ^йетпеді деб̊ ͡ айт' алмаймыз ↓/// ↑^уөйткөнү себ̊еб̊і ^йегер ^уол замам болмаса→ // әб̊іш→ // мысалы→ // ↑үркөргө↑ басқадай͡ ғарағандай болар ͡ ма ^йедім//↑ ↑^уөйткөнү жалтақтамас ^йеді→ // амал жоғ͡ жалтақтауға тұура ͡ геледі↓/// ↑содаң͡ гейім барады͡ да→ // ^уолар анау сыртына ^ұроссұйаға ͡ ғосұлғанының ^йекі жүз ^йелүу жылдығын' арнадым деген жазұу ͡ б̊ар↓/// ↑^уол͡ гітап мынау халыққа жетčін деген ұғұммен жазылған заттар↓/// ↑ал ішін ^уоқұған адам ^уол→ // ^йекі жүз ^йелүу жылдық түгүл→ // ^уол ^ұроссұйаға вообшше қосұуұна ͡ ғарсы ^йекенін таб̊ұу тіпті ͡ ғыйын ^йемес→ // ананың іш^інен↓/// ↑керісінше→ // ^ұроссұйаға͡ ғарсы ^йекен' ішінде бәрі ͡ б̊ар↓///	...Бірақ енді совет үкіметі кезіндегі жағдай біздің әдебиетке, біздің үлкен жазушылардың творчествосына әсер етпеді деп айта алмаймыз. Өйткені себебі егер ол заман болмаса, Әбіш, мысалы, «Үркерге» басқадай қарағандай болар ма еді? Өйткені жалтақтамас еді, амал жоқ жалтақтауға тура келеді. Содан кейін барады да, олар анау сыртына Россияға қосылғанының 250 жылдығына арнадым деген жазу бар. Ол кітап мынау халыққа жетсін деген ұғыммен жазылған заттар. Ал ішін оқыған адам ол, 250 жылдық түгіл, ол Россияға вообще қосуына қарсы екенін табу тіпті қиын емес, ананың ішінен. Керісінше, Россияға қарсы екені ішінде бәрі бар.
Төлен Әбдік	▶	↑бұл қажеттіліктен болд→ // сол кезде халық сусындап→ // қажетсініп ^уотырд↓/// ↑сол ^йенді→ // ^йекіншіден→ // ^уол тарихи тақырыпты сол күйінде тек тарихты ғана көрсетіп қою ^йемес қой→ // соның ішінде бүгінгі күнмен байланыстыру керек↓/// ↑бүгінгі күннің проблемаларын табу сол заманнан↓/// ↑^йең үлкен→ // мәңгілік проблемалар қай кезде де болған→ // сол кезде де→ // ^уодан кейін бүгінгі күнде де жетед↓///	↑бұл ғажеттіліктем ͡ болдұ→ // сол ͡ гезде халық̊ сұусұндап→ // қажетčініп ^уотұрдұ↓/// ↑сол ^йенді→ // ^йекіншіден→ // ^уол тарыйхый тақ^ырыпты сол ͡ гүйүндө тек тарыйхты ғана ͡ гөрсөтүп ͡ қойұу ^йемес ͡ қой→ // сонұң ішінде ͡ б̊үгүңгү ͡ күммөм байланыстырұу ͡ герек↓/// ↑бүгүңгү ͡ күннүң проблемаларын таб̊ұу сол заманнан↓/// ↑^йең үлкөн→ // мәңгілік проблемалар ғай ͡ гезде ͡ де ͡ б̊олған→ // сол ͡ гезде ͡ де→ // ^уодаң ͡ гейім бүгүңгү ͡ күндө ͡ де жетеді↓///	.... Бұл қажеттіліктен болды, сол кезде халық сусындап, қажетсініп отырды. Сол енді, екіншіден, ол тарихи тақырыпты сол күйінде тек тарихты ғана көрсетіп қою емес қой, соның ішінде бүгінгі күнмен байланыстыру керек. Бүгінгі күннің проблемаларын табу сол заманнан. Ең үлкен, мәңгілік проблемалар қай кезде де болған, сол кезде де, одан кейін бүгінгі күнде де жетеді.
Төлен Әбдік	▶	↑біздің ^уөзі ұлттық сана деген болады→ // ол ұлттық санаға жету үшін тарихи сана келед→ // алдымен↓/// ↑^уол тарихи сана барып→ // ұлттық санаға көшед↓/// ↑^уөйткен себебі халық ^уөзінің өткенін білед→ // ^уөйткені ^уөткенін білмей→ // қазіргіні толық ажырат' алмайды адам↓/// ↑содан кейін барып ары қарай не істеу керектігін мәселені күн тәртібіне қоят↓/// ↑сондықтан тарихи тақырып ^уөте қажет болд↓/// ↑ал ^йенді тарихылығы да бар→ // бірақ ^уол тарихылығы ^уол жай тек ^уөзінің ^уоқырманы ғана бар↓/// ↑^уол көпшілікке арналмаған тарихи ^уол ғылыми шығармалар↓/// ↑^уоқығанд' адам зерігу мүмкін→ // сосын ^уолар белгілі бір тек факттың төңірегіне ғана шықпайд→ // үлкен концепцияларға бармайд→ // сондықтан сол тарихи тақырыпты аңсау→ // соны ^уоқығысы келу→ // халықтың ықыласы көп болд↓///	↑біздің ^уөз' ұлттұқ сана дегем ͡ болады→ // ^уол ұлттұқ̊ санаға жетү' үшүн тарыйхый сана ͡ геледі→ // алдымен↓/// ↑^уол тарыйхый сана ͡ б̊арып→ // ұлттұқ̊ санаға ͡ гөшөдү↓/// ↑^уөйткөн себ̊еб̊і халық ^уөз^үнүң ^уөткөнүм біледі→ // ^уөйткөнү ^уөткөнүм білмей→ // қазіргіні толұғ ͡ аж^ырат' алмайды адам↓/// ↑содаң ͡ гейім барыб̊ ͡ ары қарай н' істеу керектігін мәселені ͡ гүн тәртіб̊іне қойады↓/// ↑сондұқтан тарыйхый тақ^ырып ^уөтө қажет полдұ↓/// ↑ал ^йенді тарыйхылығы ͡ да ͡ б̊ар→ // бірақ ^уол тарыйхылығы ^уол жай тек ^уөз^үнүң ^уоқұрманы ͡ ғана ͡ б̊ар↓/// ↑^уол гөп̊шүлүкк' арналмаған тарыйхый – ^уол ғыл^ымый шығармалар↓/// ↑^уоқұғанд' адам зерігүу мүмкүн→ // сосұн ^уолар ͡ б̊елгілі ͡ б̊ір тек факттың төң^үрөгіне ғана шықпайд→ // үлкөң ͡ гонсепсійәларға ͡ б̊армайд→ // сондұқтан сол тарыйхый тақ^ырыпт' аңсау → // сонұ ^уоқұғұсы ͡ гелүу→ // халықтың ық^ыласы ͡ гөп ͡ полдұ↓///	... Біздің өзі ұлттық сана деген болады, ол ұлттық санаға жету үшін тарихи сана келеді, алдымен. Ол тарихи сана барып, ұлттық санаға көшеді. Өйткен себебі халық өзінің өткенін біледі, өйткені өткенін білмей, қазіргіні толық ажырата алмайды адам. Содан кейін барып ары қарай не істеу керектігін мәселені күн тәртібіне қояды. Сондықтан тарихи тақырып өте қажет болды. Ал енді тарихылығы да бар, бірақ ол тарихылығы ол жай тек өзінің оқырманы ғана бар. Ол көпшілікке арналмаған тарихи – ол ғылыми шығармалар. Оқығанда адам зерігу мүмкін, сосын олар белгілі бір тек факттың төңірегіне ғана шықпайд, үлкен концепцияларға бармайд, сондықтан сол тарихи тақырыпты аңсау, соны оқығысы келу, халықтың ықыласы көп болды.
Төлен Әбдік	▶	↑^уосы тәуелсіздіктің қарсаңында халықтың санасының әжептеуір ^уоянуына бұлар үлкен әсер ^йетті↓/// ↑^уосыны көріп ^уотырып→ // өзінің тарихын білді↓/// ↑^уөзін кемсітіп→ // сен әлі /үлкен халық ^йемессің→ // сенің тарихың /бір мың тоғызжүз он жетінші жылдан басталад /деген саясатпен тәрбиеленіп ^уотырған ұрпақ→ // апырау→ // біздің басқа да тарихымыз бар ^йеді ғой→ // бізден де үлкен адамдар шыққан ^йекен ғой→ // әрі беріден соң біздің үстімізден қарап ^уотқан ^уорыстардан түк кемтігіміз жоқ ^йекен ғой деген/ бір үлкен санаға өзгеріс әкелд↓///	↑^уосұ тәуөлсүздүктің ͡ ғарсаңында халықтың санасының әжептеуүр ^уойанұуұна ͡ б̊ұлар үлкөн әсер ^йетті↓/// ↑^уос^ұнұ ͡ гөрүп ^уот^ұрұп→ // ^уөз^үнүң тарыйхым білді↓/// ↑^уөзүң ͡ гемсітіп→ // сен әл' үлкөн халық ^йемессің, сенің тарыйхың бір мың тоғұжжүз ^уон жетінші жылдам басталады деген сайасатпен тәрб̊ійеленіп ^уотұрған ұрпақ→ // ап^ырау→ // біздің басқа да тарыйхымыз ͡б̊ар ^йеді ͡ ғой→ // бізден д' үлкөн адамдар шыққан ^йекен ͡ ғой→ // әрі ͡ б̊еріден соң біздің үстүмүздең ͡ ғарап ^уотқан ^уорұстардан түк кемтігімі жоқ ^йекен ͡ ғой дегем ͡ бір үлкөн санаға ^уөзгөрүс әкелді↓///	... Осы тәуелсіздіктің қарсаңында халықтың санасының әжептеуір оянуына бұлар үлкен әсер етті. Осыны көріп отырып, өзінің тарихын білді. Өзін кемсітіп, сен әлі үлкен халық емессің, сенің тарихың 1917 жылдан басталады деген саясатпен тәрбиеленіп отырған ұрпақ, апырау, біздің басқа да тарихымыз бар еді ғой, бізден де үлкен адамдар шыққан екен ғой, әрі-беріден соң біздің үстімізден қарап отқан орыстардан түк кемтігіміз жоқ екен ғой деген бір үлкен санаға өзгеріс әкелді.
Төлен Әбдік	▶	↑адамның белгілі бір мақсатқа ұмтылуы→ // сол мақсат өзінің түбіне жетуі↓/// ↑бұл үлкен философия→ // ^уөмірде↓/// ↑^уөйткені себебі/ адам бәсекенің құлы қарап ^уотсаң→ // бәсекеге жетеді түбі сол↓/// ↑^йеңсеп те сол үлкен құдықшы шығар ^уол→ // үлкен істер жасап сол істің құрбаны болу деген бұл ^уөмірде үлкен философия↓/// ↑бұның тереңіне әлі ^йешкім жете қойған жоқ↓/// ↑бірақ сол ^йеңсептің жан дүниесі→ // ішкі психологиясы→ // әлгі үлкен заттарғ' ұмтылуы→ // түбіне жетіп жоқ болуы ^уол деген /адамзаттың ^уөміріндегі→ // даже→ // әділетсіздік дейсің ба↓/// ↑^уол адамның ^уойы ^йеркін болу керек→ // адам қорықпау керек→ // ^йештеңеден↓/// ↑^уой даму үшін ^йеркіндік керек↓///	↑адамның белгілі ͡ б̊ір мақ̊сатқ' ұмтұлұуұ → // сол мақ̊сат ^уөз^үнүң түб̊^үнө жетүуү↓/// ↑бұл үлкөн философия→ // ^уөмүрдө↓/// ↑^уөйткөнү себ̊еб̊' адам бәсекенің ͡ ғұлұ ͡ қарап ^уотčаң→ // бәсекеге жетеді түб̊ү сол↓/// ↑^йеңсеп ͡ те сол үлкөң ͡ ғұдұқ̊шұ шығар ^уол→ // үлкөн істер жасап̊ сол істің ͡ ғұрб̊аны ͡ б̊олұу дегем ͡ бұл ^уөмүрд' үлкөн философия↓/// ↑бұнұң тереңін' әлі ^йешкім жете қойған жоқ↓/// ↑бірақ̊ сол ^йеңсептің жан дүнүйөсү→ // ішкі псұйхологұйасы→ // әлг' үлкөн заттарғ' ұмтұлұуұ → // түб̊^үнө жетіб̊ жоқ ͡ полұуұ ^уол деген адамзаттың ^уөм^үрүндегі→ // даже→ // әд^ілетčіздік дейсің ͡ ба↓/// ↑^уол адамның ^уойұ ^йеркім болұу ͡ герек→ // адам қорұқпау ͡ герек→ // ^йештеңеден↓/// ↑^уой дамұ' үшүн ^йеркіндік керек↓///	... Адамның белгілі бір мақсатқа ұмтылуы, сол мақсат өзінің түбіне жетуі. Бұл үлкен философия, өмірде. Өйткені себебі адам бәсекенің құлы қарап отсаң, бәсекеге жетеді түбі сол. Еңсеп те сол үлкен құдықшы шығар ол, үлкен істер жасап сол істің құрбаны болу деген бұл өмірде үлкен философия. Бұның тереңіне әлі ешкім жете қойған жоқ. Бірақ сол Еңсептің жан дүниесі, ішкі психологиясы, әлгі үлкен заттарға ұмтылуы, түбіне жетіп жоқ болуы ол деген адамзаттың өміріндегі, даже, әділетсіздік дейсің ба. Ол адамның ойы еркін болу керек, адам қорықпау керек, ештеңеден. Ой даму үшін еркіндік керек.
Төлен Әбдік	▶	–	–	(21:07 – 22:09) Ең үлкен атағын шығарған зат, осы – проза. Ал оның сыртында өлеңін оқып көріңіз. Өлеңдерінде қандай керемет заттар бар! Бір өлеңінде бар, әлі есімізде, бір адамдардың жамандығын, зұлымдығын айтып отырып, Алла Тағалаға бір реніш секілді қылып, «Апыр-ай, адамдарды жасағанда Жаратқан неге көзіңізге, көзіңе қарамайсың» дей ма, сондай бір әрі юмор, әрі бір әдемі айтатын сөздері бар, керемет. Ал енді – сыны. Бұның сыны деген ғажап. Ә-әәәә Мен өткенде бір кімнің, алпыс екінші жылы, Құдай-ау, алпыс екінші жыл деген не ол? Әлі университетті жаңа ғана бітірген кезі. Сол кездегі мақаласын оқып, «Қан мен тер» туралы жазған, қандай талдау, бүкіл әлемдегі әдебиеттің фонында, ааа-аа, шын мәнінде, ол енді, просто басқа ештеңе жазбай, тек сыншы боп қалса да, Әбішке осылай таң қалып отырған болар едік.
Төлен Әбдік	▶	–	–	Әбіш, бұл қандай керемет биік лауазымда жүрсе де, бұның кішіпейілділігі адам өлтіреді, просто. Ол анау төңірегіндегілерге, өзі Совет Үкіметінен қалған бір ыы-ыыы әдет бар ғой, чиновниктердің, түймелері салулы, галстугы түзу, сосын өзінен қызметі төмендегілерге жоғарыдан қарап сөйлейді, көп сөйлесе бермейді, ашылмайды Әбіш олармен салыстырғанда бүкіл бір басқа планетадағы адам секілді. Өзінің анау хатшы қызымен бір терезесі тең адамдай сөйлесе береді. Мен кейде қалжыңдайтынмын да: «Осы Әбекең анау шопырына мені жұмысқа апарып тастауға уақытыңыз бола ма деп сұрайтын шығар» деп. Сол кішіпейілділіктен ажырамай кетті, өмір бойы
Төлен Әбдік	▶	–	–	Кейде осы Әбілхайыр үлкен керемет үш жүзге билік артқан үлкен хан болған шығар, о дүние осынша алған деп, мәселе онда емес. Мәселе, мысалы, Шекспир Гамлеттің бойына бүкіл адамзаттың идеяларын сіңіреді, сол арқылы айтқызады. Ал бұл, Әбілхайыр .... ұлттық идеяны айту үшін керек. Мына тарихта қалай аман қалуға болады, қалай елді сақтауға болады деген мәселе. Бұған тән ерлік жетпейді, қолында үлкен не жоқ, күш жоқ, сондай жағдайда не істеуге болады деген заттарды Әбілхайырдың ішкі ойлары арқылы, сол арқылы беріп отырады.
Тұрыс Бекжан	▶	↑^уоның себебі ^йенді/→ мен ^йенді ^уойлаймын/ ^уосы/^йекран арқылы мен/ халыққа/ ақылбай ақ̊сақал іретінде→ танылып қалдым↓///	↑^уонұң себ̊еб̊і^йенді/→ мен^йенді ^уойлаймын/^уосұ/ экран арқылы мен/ халыққа/ ақылб̊ай ақ̊сақал^іретінде→ тан^ылып ͡ қалдым↓///	Оның себебі енді, мен енді ойлаймын, осы экран арқылы мен халыққа Ақылбай ақсақал ретінде танылып қалдым.
Тұрыс Бекжан	▶	↑^уөйткені/ мен сомдаған ^ірөлдерді/ жаңағы сіз айтып ^уотырған біржанды да/ болмаса шәкәрімді уны/ театрды/ ^уөнерді сү^йетін қауым ғана/ сол/ театр әлемінде жүрген адамдар ғана білуі мүмкін↓/// ↑ал жалпы қазақ// мені ақылбай іретінде таныды ғой↓///	↑^уөйткөнү/ мен сомдаған^ірөлдөрдү/ жаңағы сіз айтып^уотұрғам ͡ біржанды⁀да/ болмаса шәкәрімді^уонұ / театрды/^уөнөрдү сүйөтүң ͡ ғауұмғана/ сол/ театр әлемінде жүргөн адамдар⁀ғана ͡б̊ілүуү мүмкүн↓/// ↑ал жалпы ͡ ғазақ// мен' ақылб̊ай^іретінде таныдығой↓///	Өйткені, мен сомдаған рөлдерді, жаңағы сіз айтып отырған Біржанды да, болмаса Шәкәрімді оны театрды, өнерді сүйетін қауым ғана, сол театр әлемінде жүрген адамдар ғана білуі мүмкін. Ал жалпы қазақ мені Ақылбай ретінде таныды ғой.
Тұрыс Бекжан	▶	↑ауылдан көрген, ^йелден көрген/ жоқ әлде уқыған/→ қалай ^уосы ^уобразға// ^уосы ^уобразбенен/ бекжан біртұтас болып кетті↑/// ↑^йенді/ білмеймін/ мен ^йенді ^уол ^уобразбен біртұтас болып кеттім деп айта алмаймын↓///	↑ауұлдаң ͡ гөргөн^йелдең ͡ гөргөн/ жоғ ͡ әлде^уоқұған/→ қалай^уосұ^уоб̊разға//^уосұ^уоб̊разб̊енен/ бекжам⁀біртұтас⁀полұп кетті↑/// ^йенді/ білмеймін/ мен^йенді^уол^уоб̊разб̊ем ͡ біртұтас⁀полұп кеттім деб̊ ͡айт' алмаймын ↓///	Ж: Ауылдан көрген, елден көрген, жоқ әлде оқыған, қалай осы образға, осы образбенен Бекжан біртұтас болып кетті?Б. Тұрыс: Енді, білмеймін, мен енді ол образбен біртұтас болып кеттім деп айта алмаймын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мүмкін/ мүмкін↓/// ↑енді біз/ кезінде сол//→ қазақтың қасиетті қара шалдарын көріп ^уөстік↓/// ↑сол кісілердің қолына су құйып ^уөстік/→ сол күсүлердің/ бір ауыз батасыменен ^уөстік↓/// ↑өй / айналайын ^уөркенің ^уөссүн/→ ^уөнөрлү бол↓/// ↑қәзір ^йенді/ мен көп жерде бұлай айта берсем/ қайталау болуы да мүмкүн/ мен бұрындары да айтатынмын/ ^уосы бір исраил ағамыздың әдемі ^уөлеңін ^уөзіме меншіктеп алғам↓/// ↑ақ̊сақалға зәрумін/ ақ̊сақалға/ ақ сақалы ұқ̊сайтұн ақ̊ша қарға↓/// ↑бұлбұл ұшты бұл күнү көзүмнен/ ақ сапарға аттанған жақ̊сы адамдар/ деп↓/// ↑сақал түгүл мұрты жоқ қарттарымның/ алдарыңда келмейді ақтарылғым/ солар үшін кейде мен бата беріп/→ солар үшін кейде мен атқа міндім деп/→ сол кісілердің ірөлін атқарып жүрген жайымыз бар↓///	↑мүмкүн/ мүмкүн↓/// ^йенді ͡б̊із/ кезінде сол//→ қазақтың⁀ғасыйетті⁀ғара шалдарың⁀гөрүп^уөстүк↓/// ↑сол⁀гісілердің⁀ғолұна сұу⁀ғұйұп^уөстүк/→ сол⁀гісілердің/ бір ауұз ͡б̊атасыменен^уөстүк↓/// ↑yөй / айналайын^уөркөнүң^уөссүн/→^уөнөрлү ͡б̊ол↓/// ↑қәзір^йенді/ мең⁀гөб̊ жерде ͡б̊ұлай айта ͡б̊ерсем/ қайталау ͡б̊олұуұ⁀да мүмкүн/ мем ͡ бұрұндары⁀д' айтатыммын /^уосұ ͡б̊ір ыйсраил ағамыздың әдемі^уөлөңүн^уөзүмө меншіктеб̊ ͡алғам↓/// ↑ақ̊сақалға зәрүумүн/ ақ̊сақалға/ ақ̊сақалы ͡ ұқ ̊сайтын ͡ ақ̊шағарға↓/// ↑бұлб̊ұл ұштұ ͡б̊ұл ͡ гүнү ͡ гөзүмнөн/ ақ̊сапарғ' аттаңған жақ̊с' адамдар / деп↓/// ↑сақал түгүл мұртұ жоқ қарттарымның/ алдарыңда⁀гелмейд' ақтарылғым / солар үшүң⁀гейде мем ͡ бата ͡б̊еріп/→ солар үшүң⁀гейде мен атқа міндім⁀деп/→ сол ͡ гісілердің^ірөлүн атқарыб̊ жүргөн жайымыз ͡б̊ар↓//	Мүмкін, мүмкін. Енді біз кезінде сол қазақтың қасиетті қара шалдарын көріп өстік. Сол кісілердің қолына су құйып өстік, сол кісілердің бір ауыз батасыменен өстік: "Өй, айналайын, өркенің өссін, өнерлі бол". Қазір енді мен көп жерде бұлай айта берсем, қайталау болуы да мүмкін, мен бұрындары да айтатынмын, осы бір Исраил ағамыздың әдемі өлеңін өзіме меншіктеп алғам. "Ақсақалға зәрумін, ақсақалға, Ақ сақалы ұқсайтын ақша қарға. Бұлбұл ұшты бұл күні көзімнен, Ақ сапарға аттанған жақсы адамдар" деп. "Сақал түгіл мұрты жоқ қарттарымның, Алдарыңда келмейді ақтарылғым. Солар үшін кейде мен бата беріп, Солар үшін кейде мен атқа міндім" деп сол кісілердің рөлін атқарып жүрген жайымыз бар.
Тұрыс Бекжан	▶	↑исраил ағамызға дейік↓/// ↑қәзір айтады ғой/→ сен ^уөзі шал болайын деп̊сің деп↓/// ↑шал болудың ^уөзінің бір салмағы үлкен/ аға↓/// ↑шал бола аламай жүрген қаншама адам бар↓/// ↑қарыйа мен ақ̊сақалды қойғанның ^уөзінде↓/// ↑біз/ ^йенді/ кезінде/ біз көзін көргөн сол/ қасиетті қара шалдар/→ қәзір мына қамшыны көріп ^уотырмын/ сол кісілердің қамшысыменен ^уөскенбіз↓/// ↑кішкентай бір тентектігімізді көрген кезде/ сол қамшыменен арқамызға ^уосып жібеіретін↓/// ↑ылғи ^уөзім де айтып жүрмін ғой/ тентегін тезге/ тентірегенін жөнге салған/ қазыналы қарттарым бар ^йеді деп↓/// ↑тентегіне тек дей алмай/ итіне кет дей алмаған/ ^уол кезде қарыйа болмайтын↓/// ^уол кездің/ шынында да/→ қарттары әр нәрсені түсіндіріп/ ұғындырып ^уотыратын↓/// ↑мен сол кісілердің/ ^йетегінде жармасып ^уөстім↓/// ↑тіпті/ біз әлгі үйге/ діни мейрам ғой ^йенді/→ айт кезінде ақ̊сақалдар келеді/→ болмаса соғымбасын берген кезде/ сол кісілердің қолына су құюға асығатынбыз/→ бата алу үшін↓///	↑ыйсраил ағамызға дейік↓/// ↑қәзір айтадығой/→ сен^уөзү шал ͡ б̊олайын деп̊сің деп↓/// ↑шал болұудұң^уөзүнүң бір салмағ' үлкөн / аға↓/// ↑шал бол' алалмай жүргөң ͡ ғаншам' адам ͡ бар↓/// ↑қарыйа мен ақ̊сақалды қойғанның^уөзүндө↓/// ↑біз/^йенді/ кезінде/ біз ͡ гөзүң⁀гөргөн сол/ қәсійетті ͡ ғара шалдар/→ қәзір мына⁀ғамшыны⁀гөрүп^уотұрмұн/ сол⁀гісілердің⁀ғамшысыменен^уөскөмбүз↓/// ↑кішкентай ͡ б̊ір тентектігімізді⁀гөргөң⁀гезде / сол ͡ ғамшыменен арқамызға^уосұб̊ ͡ жіб̊еіретін↓/// ↑ылғый^уөзүм⁀д' айтып жүрмүңғой/ тентегін тезге/ тентірегенін жөңгө салған/ қазыналы қарттарым бар^йеді⁀деп↓/// ↑тентегіне тек ͡ дей ͡ алмай/^ійтіне⁀гет ͡ дей ͡ алмаған/^уол ͡ гезде қарыйа ͡б̊олмайтын↓///^уол ͡ гездің/ шынында ͡ да/→ қарттары / әрнәрсені түсүндүріп/ ұғұндұрып^уотұратын↓/// ↑мен сол ͡ гісілердің/^йетегінде жармасып^уөстүм↓/// ↑тіпті/ біз әлг' үйгө / діній мейрамғой^йенді/→ айт кезінде / ақ ̊сақалдар⁀геледі/→ болмаса соғұмбасым ͡ бергеңгезде/ сол ⁀гісілердің⁀ғолұна сұу⁀ғұйұуғ' асығатымбыз /→ бат' алұу үшүн↓///	Исраил ағамызға дейік. Қазір айтады ғой, сен өзі шал болайын депсің деп. Шал болудың өзінің бір салмағы үлкен, аға. Шал бола аламай жүрген қаншама адам бар қария мен ақсақалды қойғанның өзінде. Біз енді, кезінде біз көзін көрген сол қасиетті қара шалдар қазір мына қамшыны көріп отырмын, сол кісілердің қамшысыменен өскенбіз. Кішкентай бір тентектігімізді көрген кезде сол қамшыменен арқамызға осып жіберетін. Ылғи өзім де айтып жүрмін ғой, тентегін тезге, тентірегенін жөнге салған қазыналы қарттарым бар еді деп. Тентегіне тек дей алмай, итіне кет дей алмаған қария ол кезде қария болмайтын. Ол кездің, шынында да, қарттары әр нәрсені түсіндіріп, ұғындырып отыратын. Мен сол кісілердің етегінде жармасып өстім. Тіпті біз, әлгі, үйге діни мейрам ғой енді, айт кезінде ақсақалдар келеді, болмаса соғымбасын берген кезде, сол кісілердің қолына су құюға асығатынбыз бата алу үшін.
Тұрыс Бекжан	▶	↑сонда соғымбасында ^уотырған кезде/ ақ̊сақалдар құр ^уотырмайтын/ үйдің кішүсү болғаннан кейін/ бастағы құлақты кесіп алады/→ соны алдымен үйдің жаңағы кішісіне беретін ^йеді ғой↓/// ↑сонда беріп жатып бізге айтатын/ мынау/ қазақтың ^йең қастерлі тағамы/→ бұны соғым дейді↓/// ↑берекені бекемдеп/ бірлік сақтап/→ білік қосу үшін/ ағайынның араздығынан/ іреніш наразылығынан ада болып/→ әреке ^йемес/ берекеге ұмтылдыратын қастерлі тағам/ түсіндің ба дейтін↓/// ↑екінші ірет біз ^уоны қайталатпайтынбыз/→ бірден жаттап алатынбыз↓/// сол ^йенді/ сол кездегі қарыйалар мен ылғи сөзімде айтып жүрмін/→ бір ауылды уыздай ұйытып/→ жұрттың жүрегін сүйген ақ̊сақалдар бар ^йеді↓/// ↑бүгінде биліктің білегін сүйген// билікке жақын/→ атағы бар/ сақалы жоқ//→ ақ̊сақалсымақтар көбөйіп кетті/ аға↓/// ↑сөздің шындығы сол/→ кейде біз ^уосы шындықтан қашамыз↓///	↑сонда соғұмбасында^уотұрғаң⁀гезде/ ақ̊сақалдар ͡ ғұр^уотұрмайтын/ үйдүң⁀гішісі ͡б̊олғаннаң⁀гейін/ бастағы құлақты⁀гесіб̊⁀алады/→ сон' алдымен үйдүң жаңағы⁀гішісіне ͡б̊еретін^йедіғой↓/// ↑сонда ͡б̊еріб̊ жатып ͡ пізг' айтатын / мынау/ қазақтың^йең⁀ғастерлі тағамы/→ бұнұ соғұм дейді↓/// ↑берекені ͡б̊екемдеп/ бірлік̊ ͡ сақтап/→ білік қосұу ͡ үшүн / ағайынның араздығынан/^іреніш наразылығынан ада ͡б̊олұп/→ әреке^йемес/ берекег' ұмтұлдұратың ͡ ғастерлі тағам/ түсүндүң⁀ба дейтін↓/// ^йекінш' ^ірет біз^уонұ қайталатпайтымбыз/→ бірден жаттаб̊ ͡алатымбыз↓/// сол^йенді/ сол ͡ гездегі ͡ ғарыйалар мен ылғый сөзүмд' айтып жүрмүн/→ бір ауұлдұ ұуұздай ұйұтұп/→ жұрттұң жүрөгүн сүйгөн ақ̊сақалдар⁀б̊ар^йеді↓/// ↑бүгүндө ͡б̊ійліктің білегін сүйгөн// бійлікке жақын/→ атағы ͡б̊ар/ сақалы жоқ//→ ақ̊сақалсымақтар⁀гөб̊өйүп кетті/ аға↓/// ↑сөздүң шындығы сол/→ кейде ͡б̊із^уосұ шындықтаң ͡ ғашамыз↓///	Сонда соғымбасында отырған кезде ақсақалдар құр отырмайтын, үйдің кішісі болғаннан кейін бастағы құлақты кесіп алады, соны алдымен үйдің жаңағы кішісіне беретін еді ғой. Сонда беріп жатып бізге айтатын "мынау қазақтың ең қастерлі тағамы, бұны соғым дейді. Берекені бекемдеп, бірлік сақтап, білік қосу үшін, ағайынның араздығынан, реніш наразылығынан ада болып, әреке емес, берекеге ұмтылдыратын қастерлі тағам, түсіндің ба" дейтін. Екінші рет біз оны қайталатпайтынбыз, бірден жаттап алатынбыз. Сол енді сол кездегі қариялар мен ылғи сөзімде айтып жүрмін, бір ауылды уыздай ұйытып, жұрттың жүрегін сүйген ақсақалдар бар еді. Бүгінде биліктің білегін сүйген, билікке жақын, атағы бар, сақалы жоқ ақсақалсымақтар көбейіп кетті, аға. Сөздің шындығы сол, кейде біз осы шындықтан қашамыз.
Тұрыс Бекжан	▶	↑иә/ сондықтан біз сол ұлттұқ тәрбиенің түзгүнін босатып алдық↓/// ↑қәзір біз сол балаларымыздың материалдық жағдайын алға шығарып алдық↓/// ↑балаларымыздың дегенімен жүрөтін болдық↓/// ↑кеше ғана ^уосыны/ ^уөзім ^уотбасымда ^уотырған кезде айттым↓/// ↑^уосы біз ^йертең/ балаларымызға ата-әже бола аламыз ба↑	↑ійә/ сондұқтам ͡ біс ͡ сол ұлттұқ тәрб̊ійенің тізгінім ͡ босатыб̊⁀алдық↓/// ↑қәзір ͡б̊іс ͡ сол балаларымыздың матерійалдығ ͡ жағдайын алға шығарыб̊⁀aлдық↓/// ↑балаларымыздың дегенімен жүүрөтім ͡ болдұқ↓/// ↑кешеғана^уосұнұ/^уөзүм^уотпасымда^уотұрғаң⁀гезд' айттым ↓/// ↑^уосұ ͡б̊із^йертең балаларымызға / ата -әже ͡б̊ол' аламыз ⁀ба↑	Иә, сондықтан біз сол ұлттық тәрбиенің тізгінін босатып алдық. Қазір біз сол балаларымыздың материалдық жағдайын алға шығарып алдық. Балаларымыздың дегенімен жүретін болдық. Кеше ғана осыны өзім отбасымда отырған кезде айттым. Осы біз ертең балаларымызға ата-әже бола аламыз ба?
Тұрыс Бекжан	▶	///кешегі анау/ сол жаңағы біз айтып утырған ақ̊сақалдарға әлгі ^уөзіміздің балалар/ немере болып/ солардың қолында ^уөсті↓/// ↑етін жеп/ сү^йегін беріп қойатын/→ аталарымыз жаңағы біздің әкелерүмүзге↓/// ↑соларды керемет қылып тәрбиелеп ^уөсірді↓/// ↑біз бүгінде/ балаларымыз үйлөнгөннен гейін жеке шығарып тастаймыз/→ балалары да солардың қолында ^уөсіп жатады/ сонсоң түптү/ ата/ әжесіне жоламайтын балалар бар↓/// ↑қазақтың мәдениетінің тамыры тереңде/→ біз әлі соның бәрін аршып алған жоқпыз↓/// біздің білетініміз сол бер жағындағы күнделікті айтып жүрген ахмет/ міржақыптар/ халел досмағамбетовтер↓///	//кешег' анау / сол жаңағы ͡б̊із айтып^уотұрған ақ̊сақалдарғ' әлгі^уөзүмүздің балалар/ немере ͡б̊олұп/ солардың⁀ғолұнда^уөстү↓/// ^йетін жеп/ сүйөгүм беріп қойатын/→ аталарымыж жаңағы ͡б̊іздің әкелерімізге↓/// ↑соларды⁀геремет қылып тәрб̊ійелеп^уөсүрдү↓/// ↑біз ͡б̊үгүндө/ балаларымыз үйлөңгөннең гейін жеке шығарып тастаймыз/→ балалары⁀да солардың ⁀ғолұнда^уөсүб̊ жатады/ сонсоң тіпті/ ата/ әжесіне жоламайтым балалар⁀бар↓/// ↑қазақтың мәденійетінің тамыры тереңде/→ біз әлі сонұң бәрін аршыб̊ ͡алған жоқпұз↓/// біздің білетініміс сол бер жағындағы ͡гүндөлүкт' айтып жүргөн ахмет/ міржақыптар/ халел досмағамбетовтер↓///	Кешегі анау, сол жаңағы біз айтып отырған ақсақалдарға әлгі өзіміздің балалар немере болып, солардың қолында өсті. Етін жеп, сүйегін беріп қоятын аталарымыз жаңағы біздің әкелерімізге. Соларды керемет қылып тәрбиелеп өсірді. Біз бүгінде балаларымыз үйленгеннен кейін жеке шығарып тастаймыз, балалары да солардың қолында өсіп жатады, сонсоң тіпті ата-әжесіне жоламайтын балалар бар. Қазақтың мәдениетінің тамыры тереңде, біз әлі соның бәрін аршып алған жоқпыз. Біздің білетініміз сол бер жағындағы күнделікті айтып жүрген Ахмет, Міржақыптар, Халел Досмағамбетовтер.
Тұрыс Бекжан	▶	↑иә/ жиырма бес мың интеллигенсийа атылған болса/ біздің бер жағында білетініміз сол әлі күнге дейін/→ сол бір/ жарайды бір ^уотыз шақтысы шығар↓/// ↑қалғаны аршып алынған жоқ қой әлі↓/// ↑енді-енді аршып алынып жатыр↓/// ↑сондықтан сол кісілердің айтқан бір сөзі бар ^йеді/→ балаң/ қымбат болса/ балаңның тәрбиесі ^уодан да қымбат болу керек дейді↓/// ↑^уөйткені біздің/ ұлттың ^йертеңі/→ бүгінгі ^уөсіп келе жатқан ұрпақтың/ қолында↓/// солардың/ тәрбиесіне тікелей байланысты↓///	↑^ійә/ жыйырма ͡б̊ес мың^ійнтеллійгенсій' атылған болса/ біздің бер жағында ͡б̊ілетініміс сол әлі⁀гүңгө дейін/→ сол бір/ жарайды ͡б̊ір^уотұш шақтысы шығар↓/// ↑қалған' аршып алыңған жоқ қой әлі↓/// ^йенд' йенді- аршыб̊⁀алыныб̊ жатыр↓/// ↑сондұқтан сол⁀гісілердің айтқам бір сөзү ͡б̊ар^йеді/→ балаң/ қымбат⁀полса/ балаңның тәрб̊ійесі^уодан да⁀ғымбат полұу⁀герек дейді↓/// ↑^уөйткөнү ͡б̊іздің/ ұлттұң^йертеңі/→ бүгүңгү^уөсүп келе жатқан ұрпақтың/ қолұнда↓/// солардың/ тәрб̊ійесіне тікелей байланысты↓///	Иә, 25 мың интеллигенция атылған болса, біздің бер жағында білетініміз сол әлі күнге дейін сол бір, жарайды бір отыз шақтысы шығар. Қалғаны аршып алынған жоқ қой әлі. Енді-енді аршып алынып жатыр. Сондықтан сол кісілердің айтқан бір сөзі бар еді, балаң қымбат болса, балаңның тәрбиесі одан да қымбат болу керек дейді. Өйткені біздің ұлттың ертеңі бүгінгі өсіп келе жатқан ұрпақтың қолында. Солардың тәрбиесіне тікелей байланысты.
Тұрыс Бекжан	▶	↑біз сол ұрпақты қәзір қалай тәрбиелеп жатырмыз↓/// мынау/ бір сөз бар ғой/→ ұлттұң ұлы болуы үшүн/ ұл-қыздарының мақ̊сат-мүддөлері/ ұлы болу керек↓/// ↑ал ^йегер ^уол ұсақ болса/→ біздің бүгінгі тірлігіміз ұсақ қой↓/// ↑сондықтан бүгінгі біздің негізгі тірлігіміз/→ терең санаға негізделуі тиіс↓/// ↑қәзір/ дәл қәзір бекжаннан сұрасаңыз сені не толғандырады деп↑///	↑біс сол ұрпақты қәзір⁀ғалай тәрб̊ійелеб̊ жатырмыз↓/// мынау/ бір сөз⁀б̊ар ғой/→ ұлттұң ұлұ ͡б̊олұу' үшүн / ұл-ғыздарының мақ̊сат-мүддөлөрі/ ұлұ ͡б̊олұу⁀герек↓/// ↑ал^йегер^уол ұсақ⁀полса/→ біздің бүгүңгү тірлігіміз ұсақ қой↓/// ↑сондұқтам бүгүңгү ͡б̊іздің негізгі тірлігіміз/→ терең санаға негізделүуү тійіс↓/// ↑қәзір/ дәл⁀ғәзір ͡б̊екжаннан сұрасаңыс сені не толғандырады деп↑///	Біз сол ұрпақты қазір қалай тәрбиелеп жатырмыз. Мынау бір сөз бар ғой, ұлттың ұлы болуы үшін ұл-қыздарының мақсат-мүдделері ұлы болу керек. Ал егер ол ұсақ болса, біздің бүгінгі тірлігіміз ұсақ қой. Сондықтан бүгінгі біздің негізгі тірлігіміз терең санаға негізделуі тиіс. Қазір, дәл қазір Бекжаннан сұрасаңыз, сені не толғандырады деп.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мені толғандыратын бір нәрсе/ аға/ ^уол мынау тұтас ұлтты/ біріктіретін/→ ^йелді біріктіретін ұлттық сананы қалай қалыптастыруға болады деген↓/// ↑енді/ ^уол/ сырты жылтыр/ іші жалған сана ^йемес/→ кәдімгі ұлттық сана/ ұлттық тәрбие/ ұлттық білім жү^йесі↓/// ↑^йең бірінші сол/ әркім ^уозүнүң ^уотбасында мынау баласын//→ кәдімгі ұлттық тәрбиеде тәрбиелеу керек↓/// ↑адамдар қәзір бір-біріне сенбейтін болған↓/// ↑сенбейтін болғаны/ күнделікті ^уөмірде бірін бірі сатып кетіп жатқан адамдарды біз күнделікті кездестіреміз↓///	↑мені толғандыратым бір нәрсе/ аға/^уол мынау тұтас ұлттұ/ біріктіретін/→^йелді ͡б̊іріктіретін ұлттұқ̊ сананы қалай ғалыптастырұуға ͡б̊олады деген↓/// ↑енді/^уол/ сырты жылтыр/^іші жалған сана^йемес/→ кәдімг' ұлттұқ сана/ ұлттұқ тәрб̊ійе/ ұлттұқ⁀пілім жүйөсү↓/// ^йең бірінші сол/ әркім^уозінің^уотпасында мынау⁀б̊аласын//→ кәдімг' ұлттұқ тәрб̊ійеде тәрб̊ійелеу⁀герек↓/// ↑адамдар⁀ғәзір ͡б̊ір-͡б̊іріне сембейтім болған↓/// ↑сембейтім болғаны/ күндөлүкті^уөмүрдө ͡б̊ірім бірі сатып кетіб̊ жатқан адамдарды ͡б̊із⁀гүндөлүкті⁀гездестіреміз↓///	Мені толғандыратын бір нәрсе, аға, ол мынау тұтас ұлтты біріктіретін, елді біріктіретін ұлттық сананы қалай қалыптастыруға болады деген. Енді ол сырты жылтыр, іші жалған сана емес, кәдімгі ұлттық сана, ұлттық тәрбие, ұлттық білім жүйесі. Ең бірінші, сол әркім өзінің отбасында мынау баласын кәдімгі ұлттық тәрбиеде тәрбиелеу керек. Адамдар қазір бір-біріне сенбейтін болған. Сенбейтін болғаны күнделікті өмірде бірін бірі сатып кетіп жатқан адамдарды біз күнделікті кездестіреміз.
Тұрыс Бекжан	▶	↑нұртүлеуге сенеді↓/// ↑азамат ^іретінде↓///	↑нұртілеугө сенеді↓/// ↑азамат^іретінде↓///	Нұртілеуге сенеді. Азамат ретінде.
Тұрыс Бекжан	▶	↑^уол қорқыныш/ ^уол қорқыныш бар↓/// ↑мен кейде/ мағжан ^йекеумүз келе жатқан кезде/ кейде ^йекеуміздің арамызда да сөзталас болады↓/// ↑мен айтамын/ мағжан қарашы әне/→ көшөнүң қақ ^уортасында талтайып тұрған жаңағы біздің/ қаракөз қыздарымыздың ауыздарында/ темекі/ былағат сөздер/ қазақи ибалық пен имани адамшылықтың бәрі жалаңаштанып тұр↓/// ↑соны көрген кезде айтамын ғой/→ міне сенің замандастарың↓///	↑^уол ғорқұнұш/^уол ғорқұнұш⁀бар↓/// ↑мең⁀гейде/ мағжан^йекеумүз⁀геле жатқаң⁀гезде/ кейде^йекеумүздүң арамызда⁀да сөзталас⁀полады↓/// ↑мен айтамын/ мағжаң ғараш' әне /→ көшөнүң⁀ғақ^уортасында талтайып тұрған жаңағы ͡б̊іздің/ қаракөз⁀ғыздарымыздың ауұздарында/ темекі/ былағат čөздөр/ қазақый ыйб̊алық пен ыйманый адамшылықтың бәр' жалаңаштанып тұр↓/// ↑сонұ⁀гөргөң⁀гезд' айтамын ғой/→ міне сенің замандастарың↓///	Ол қорқыныш, ол қорқыныш бар. Мен кейде Мағжан екеуміз келе жатқан кезде, кейде екеуміздің арамызда да сөзталас болады. Мен айтамын: "Мағжан, қарашы әне, көшенің қақ ортасында талтайып тұрған жаңағы біздің қаракөз қыздарымыздың ауыздарында темекі, былағат сөздер, қазақи ибалық пен имани адамшылықтың бәрі жалаңаштанып тұр". Соны көрген кезде айтамын ғой "міне сенің замандастарың".
Тұрыс Бекжан	▶	↑сонда мағжан айтады/→ ^уол сіздердің қателіктеріңіз дейді↓///	↑сонда мағжан айтады/→^уол сіздердің⁀ғателіктеріңіз дейді↓///	Сонда Мағжан айтады: "ол сіздердің қателіктеріңіз",- дейді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑сіз қәзір айтатын жастасыз дейді/→ неге айтпайсыз дейді↓///	↑сіз⁀ғәзір айтатын жастасыз дейді/→ нег' айтпайсыз дейді↓///	"Сіз қазір айтатын жастасыз,- дейді, - неге айтпайсыз?" дейді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑тайақтың ^йекі ұшы болады/→ ^уоны ^уөзіңіз де біліп тұрсыз ғой↓///	↑тайақтың^йек' ұшұ болады/→^уонұ^уөзүңүз⁀де ͡б̊іліп тұрсұз⁀ғой↓///	Таяқтың екі ұшы болады, оны өзіңіз де біліп тұрсыз ғой.
Тұрыс Бекжан	▶	↑енді// ^уөзүңіз қараңызшы/ әке/ бала/ немере/ ^уосы үшеуі ^уошақтың үш бұтындай ұғым болатын↓/// ^уошақтың үш бұты↓///	^йенді//^уөзүңүз ғараңышшы/ әке/ бала/ немере/^уос' үшөуү^уошақтың үш бұтұндай ұғұм болатын↓///^уошақтың үш бұтұ↓///	Енді өзіңіз қараңызшы, әке, бала, немере осы үшеуі ошақтың үш бұтындай ұғым болатын. Ошақтың үш бұты.
Тұрыс Бекжан	▶	↑ұғым бар ғой↓/// қәзір ^уосы үшеуі/ үш түрлү кезеңнің ^уөкілдері↓///	↑ұғұм бар⁀ғой↓/// қәзір^уос' үшөуү / үш түрлү кезеңнің^уөкүлдөрі↓///	Ұғым бар ғой. Қазір осы үшеуі үш түрлі кезеңнің өкілдері.
Тұрыс Бекжан	▶	↑бұрынғыдай ^йемес/ байағыда ^уосы/ қәзір әке мен баланың арасы ащыкөл мен тұщкөлдің арасындай бір-бірімен қиыспайды↓/// ↑байағыда қазақ ыммен түсүнетін↓/// ↑ыммен түсүнетүн ұрпақ сабақтастығы бүгүн/→ тілмен түсүнүсуден қалдық↓/// ↑неге/ аға// ^уөйткенү біздің/ ұрпаққа береріміз жоқ/ жаңағы мен айтып атқан/ біз қәзір/ мынау шетелдің/ батыстық талғамды ^уөте жақ̊сы көреміз↓/// ↑біз кешегі ұрпақ сабақтастығын бұзып алдық↓/// ↑^уөйткені ^уол кездегі/ шындығында да біз/ патриот болдық/ Қалтай ағамыздың сөзү бар// мынау/ патриатизмнің ^йең негізгі генератры/ ^уол/ идеалогийа дейді ұлттық↓/// ↑идеалогийасы жоқ ^йел/ құбылнамасы жоқ кемемен бірдей дейді↓/// ↑^уодан көп ұлтқа қызмет жоқ↓///	↑бұрұңғұдай^йемес/ байағыда^уосұ/ қәзір әке⁀мем баланың арас' ашшыкөл мен тұшшкөлдүң арасындай бір-͡б̊ірімең ғыйыспайды↓/// ↑байағыда⁀ғазағ ыммен түсүнөтін↓/// ↑ыммен түсүнөтін ұрпақ̊ саб̊ақтастығы ͡б̊үгүн/→ тілмен түсүнүсүудөң ғалдық↓/// ↑неге/ аға//^уөйткөнү ͡б̊іздің/ ұрпаққа ͡б̊ереріміж⁀жоқ/ жаңағы мен айтыб̊⁀жатқан/ біз⁀ғәзір/ мынау шетелдің/ батыстық талғамды^уөтө жақ̊сы⁀гөрөмүз↓/// ↑біз⁀гешег' ұрпақ саб̊ақтастығым бұзұб̊⁀алдық↓/// ↑^уөйткөнү^уол⁀гездегі/ шындығында⁀да ͡б̊із/ патрыйот⁀полдұқ/ қалтай ағамыздың сөзү ⁀б̊ар// мынау/ патрыйотұйзмнің^йең негізгі⁀генераторұ/^уол/^ійдеологұйа дейд' ұлттұқ ↓/// ↑ійдеологұйасы жоқ^йел/ құб̊ұлнамасы жоқ кемемем бірдей дейді↓/// ↑^уодаң⁀гөб̊⁀ұлтқа⁀ғызмет⁀шоқ↓///	Бұрынғыдай емес, баяғыда осы, қазір әке мен баланың арасы Ащыкөл мен Тұщыкөлдің арасындай бір-бірімен қиыспайды. Баяғыда қазақ ыммен түсінетін. Ыммен түсінетін ұрпақ сабақтастығы бүгін тілмен түсінісуден қалдық. Неге, аға, өйткені біздің ұрпаққа береріміз жоқ, жаңағы мен айтып жатқан, біз қазір мынау шетелдің, батыстық талғамды өте жақсы көреміз. Біз кешегі ұрпақ сабақтастығын бұзып алдық. Өйткені ол кездегі, шындығында да, біз патриот болдық, Қалтай ағамыздың сөзі бар: "Мынау патриотизмнің ең негізгі генераторы ол - идеология,- дейді - ұлттық. Идеологиясы жоқ ел құбылнамасы жоқ кемемен бірдей" дейді. Одан көп ұлтқа қызмет жоқ.
Тұрыс Бекжан	▶	↑қазақта қасиетті мінездер көп болды ғой/ аға↓/// ↑біз қәзір сол қасиетті↓///	↑қазақта⁀ғасыйетті мінездер⁀гөп⁀полдұ⁀ғой/ аға↓/// ↑біз⁀ғәзір сол ғасыйетті↓///	Қазақта қасиетті мінездер көп болды ғой, аға. Біз қазір сол қасиетті...
Тұрыс Бекжан	▶	↑аға/ мәселе білімнің толықтұғында ^йемес/ білімді айтамыз ғой біз/→ мәселе сананың толұқтығында↓///	↑аға/ мәселе ͡б̊ілімнің толұқтұғында^йемес/ білімд' айтамыз⁀ғой біз/→ мәселе сананың толұқтұғында↓///	Аға, мәселе білімнің толықтығында емес, білімді айтамыз ғой біз, мәселе сананың толықтығында.
Тұрыс Бекжан	▶	↑біз/ мүлде басқа мемлекеттегі/ ^уосы бір/→ даңғаза дүниені көшіруге әуес болдық↓/// ^уөз/ мына кез келген ұлттың/ ^уоз құндұлығы бар ғой/→ соның ішінен біз ^уөз қажетімізді қәзір таба алмай жүрміз↓/// ↑жоғалтып алдық↓/// ↑қазақта құндылықтар қандай ^йеді/→ мысалы мен/ сізге бір ғана нәрсені айтайын/ қазақ болудың↓/// ↑кезінде/ ^уосы біздің шешелеріміз/ немерелерінің кіндігін перзентханадан сұратып алып/→ топыраққа көмөтін↓/// ↑топыраққа көміп жатып/→ адам туған жеріне деп күрсүніп қойатын↓/// ↑ал қәзір/ күнүне қаншама сәби перзентханада туылады/→ ал сол бейкүнә сәбилердің кіндүгін кімдер кесті/ менің кіндігім қайда тасталып жатыр/ сұрауы жоқ/ құны жоқ/ қан-жыңға араласып құрдымға кетіп жатыр↓/// ↑ал сол қан-жыңға араласып/ құрдымға кеткен сол бейкүнә сәбилердің/ ^йертеңі не болмақ↓///	↑біз/ мүлдө ͡б̊асқа мемлекеттегі/^уосұ ͡б̊ір/→ даңғаза дүнүйөнү көшүрүуг' әуөс болдұқ↓///^уөз/ мына⁀гез⁀гелген ұлттұң/^уоз⁀ғұндұлұғы ͡б̊ар⁀ғой/→ сонұң^ішінем біз үуөз ғажетімізді⁀ғәзір таб̊' алмай жүрмүз↓/// ↑жоғалтыб̊⁀алдық↓/// ↑қазақта⁀ғұндұлұқтар ғандай^йеді/→ мысалы мен/ сізге ͡б̊ір⁀ғана нәрсен' айтайын / қазақ⁀пол^ұудұң↓/// ↑кезінде/^уосұ ͡б̊іздің шешелеріміз/ немерелерінің⁀гіндігім перзентқанадан сұратыб̊⁀алып/→ топ^ұраққа⁀гөмөтүн↓/// ↑топұраққа⁀гөмүб̊ жатып/→ адам тұуған жер^іне деп күрсүнүп қойатын↓/// ↑ал ғәзір/ күн^үнө қаншама сәб̊ій перзентқанада тұуұлады/→ ал сол бейкүнә сәб̊ійлердің⁀гіндігің⁀гімдер⁀гесті/ менің⁀гіндігім қайда тасталыб̊ жатыр/ сұрауұ жоқ/ құнұ жоқ/ қан-жыңғ' араласып құрдұмға⁀гетіб̊ жатыр↓/// ↑ал сол ған-жыңғ' араласып / құрдұмға⁀геткен сол бейкүнә сәб̊ійлердің/^йертеңі не ͡б̊олмақ↓//	Біз мүлде басқа мемлекеттегі осы бір даңғаза дүниені көшіруге әуес болдық. Өзі мына кез келген ұлттың өз құндылығы бар ғой, соның ішінен біз өз қажетімізді қазір таба алмай жүрміз, жоғалтып алдық. Қазақта құндылықтар қандай еді, мысалы, мен сізге бір ғана нәрсені айтайын қазақ болудың. Кезінде осы біздің шешелеріміз немерелерінің кіндігін перзентханадан сұратып алып, топыраққа көметін. Топыраққа көміп жатып "адам туған жеріне" деп күрсініп қоятын. Ал қазір күніне қаншама сәби перзентханада туылады, ал сол бейкүнә сәбилердің кіндігін кімдер кесті, менің кіндігім қайда тасталып жатыр, сұрауы жоқ, құны жоқ, қан-жыңға араласып құрдымға кетіп жатыр. Ал сол қан-жыңға араласып, құрдымға кеткен сол бейкүнә сәбилердің ертеңі не болмақ.
Тұрыс Бекжан	▶	↑жоқ/ аға↓/// бұл/ шерхан ағам айтады/ кіндігін туған топырағына байлап/ бахидың жолына бағыштаған бабалар ырымында/→ ұлт болып ұйысудың үлкен пәлсапасы жатыр дейді↓/// ↑біздің ұлт болып ұйысуымыздың пәлсапасы ^уосы кіндіктен басталса керек/ аға↓///	↑жоқ/ аға↓/// бұл/ шерхан ағам айтады/ кіндігін тұуған топұрағына ͡б̊айлап/ бахыйдың жолұна ͡б̊ағыштағам баб̊алар ырымында/→ ұлт⁀полұб̊⁀ұйұсұудұң үлкөм пәлсафасы жатыр дейді↓/// ↑біздің ұлт полұб̊ ͡ұйұсұуұмұздұң пәлсафасы ^уосұ⁀гіндіктем басталса⁀герек/ аға↓///	Жоқ, аға. Бұл Шерхан ағам айтады, кіндігін туған топырағына байлап, бахидың жолына бағыштаған бабалар ырымында ұлт болып ұйысудың үлкен пәлсафасы жатыр дейді. Біздің ұлт болып ұйысуымыздың пәлсафасы осы кіндіктен басталса керек, аға.
Тұрыс Бекжан	▶	↑біз қәзір көркем сөйлеудөн/ көркем ^уойлаудан қалып бара жатырмыз↓/// бүгінгі актерлер/ бүгінгі жастар↓///	↑біз ғәзір⁀гөркөм сөйлөудөн/ көркөм^уойлаудаң ғалып⁀пара жатырмыз↓/// бүгүңг' актерлер / бүгүңгү жастар↓///	Біз қазір көркем сөйлеуден, көркем ойлаудан қалып бара жатырмыз. Бүгінгі актерлер, бүгінгі жастар.
Тұрыс Бекжан	▶	↑дұрыс айтасыз/ ^уойткені/ біз ^йенжармыз/→ кітапқа жоқпыз↓/// ↑халықтың аырасында жиі бола бермейді↓/// ↑мысалы/ қазақта ауыз әдебиеті деген болды ғой/ аға↓///	↑дұрұс айтасыз/^уойткені/ біз^йенжармыз/→ кітапқа жоқпұз↓/// ↑халықтың аырасында жійі ͡б̊ола ͡б̊ермейді↓/// ↑мысалы/ қазақт' ауұз әдеб̊ійеті дегем болдұ ғой/ аға↓///	Дұрыс айтасыз, өйткені біз енжармыз, кітапқа жоқпыз. Халықтың арасында жиі бола бермейді. Мысалы, қазақта ауыз әдебиеті деген болды ғой, аға.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мен соның бір ғана мысалын айтайын сізге↓/// ↑жаңа ^уөзіңіз айттыңыз ғой/ әр жерден терүп жүреді деп↓/// ↑мен// бүгінгі қазақтың зийалыларын деп айтайын/ сөз ұстап жүрген/ кешегі Әбіш ағалардан бастап/ әр сөзінің астарын қарап/ сол кісілерден сөз жинап жүрем↓/// ↑мен бір нәрсені айтайыншы/ ^уосыдан бір үш жыл бұрын киноға түсүп жүрдім↓/// ↑анау ұзынағаштың ар жағында бір ауыл/ қәзір атын ұмытып қалдым↓/// ↑мен барған жерде/ сол ауылдың/ әлгі/ ауылдың қандай ^йекенін білгің келсе/ сол ауылдың ақ̊сақалын қара дейді↓/// ↑мен сол жерде киноға түсіп жүргенде сұрадым/ мына ауылда ақ̊сақал бар ма деп сөйтіп ^йедім/→ жүзге келген ақ̊сақал бар деді↓///	↑мен сонұң бір⁀ғана мысалын айтайын сізге↓/// ↑жаңа^уөзүңүз айттыңыз⁀ғой/ әр жерден теріб̊ жүрөдү деп↓/// ↑мен// бүгүңгү қазақтың зыйалыларын деб̊⁀айтайын/ сөз ұстаб̊ жүргөн/ кешег' әб̊іш ағалардам бастап/ әр сөзүнүң астарың⁀ғарап/ сол сөздөн сөж жыйнаб̊ жүрөм↓/// ↑мем⁀бір нәрсен' айтайыншы /^уосұдам бір үш шыл бұрұң⁀гұйноға түсүб̊ жүрдүм↓/// ↑ана' ұзұнағаштың ар жағында ͡б̊ір ауұл/ қәзір атын ұмұтұп қалдым↓/// ↑мем⁀барған жерде/ сол ауұлдұң/ әлгі/ ауұлдұң⁀ғандай^йекенім білгің⁀гелсе/ сол ауұлдұң ақ̊сақалың⁀ғара дейді↓/// ↑мен сол жерде⁀гұйноға түсүб̊ жүргөндө сұрадым/ мын' ауұлда ақ̊сақал бар⁀ма деп̊ сөйтүп^йедім/→ жүзгө келген ақ̊сақал бар деді↓///	Мен соның бір ғана мысалын айтайын сізге. Жаңа өзіңіз айттыңыз ғой, әр жерден теріп жүреді деп. Мен бүгінгі қазақтың зиялыларын деп айтайын, сөз ұстап жүрген кешегі Әбіш ағалардан бастап әр сөзінің астарын қарап, сол сөзден сөз жинап жүрем. Мен бір нәрсені айтайыншы, осыдан бір үш жыл бұрын киноға түсіп жүрдім. Анау Ұзынағаштың ар жағында бір ауыл, қазір атын ұмытып қалдым. Мен барған жерде сол ауылдың, әлгі ауылдың қандай екенін білгің келсе, сол ауылдың ақсақалын қара дейді. Мен сол жерде киноға түсіп жүргенде сұрадым, мына ауылда ақсақал бар ма деп сөйтіп едім, жүзге келген ақсақал бар деді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑барып сәлем берейік/ үлкенге↓/// ↑қазақтың жолы ғой/→ ақ̊сақалдың батасын алайық/→ мен сол батамен ^уөскенмін деп↓/// ↑содан жеңіс деген баламыз бар/→ тағы бір ^йекі-үш жігітті алып бардым мен жаңағы үйге↓/// ↑ақ̊сақал ^уотыр ^йекен/ бара амандастық ассалаумағалейкүм/ уағалейкімассалам/ ал/ төрлетіңдер деді↓/// ↑сол төрлеп/ сөйткеннен кейін келін шай құйып ^уотыр ^йекен/→ содан айтып жатыр/ ата/ мынау ^уосы ауылға келіп кино түсіріп жатқан балалар ғой↓/// ↑мынау байағы ^уөзіңіз жақ̊сы көретін ақылбай ақ̊сақал/→ «ұйат болмасындағы» деп↓///	↑барып̊ сәлем берейік/ үлкөңгө↓/// ↑қазақтың жолұ⁀ғой/→ ақ̊сақалдың батасын алайық/→ мен сол батамен^уөскөммүн деп↓/// ↑содан жеңіс тегем баламыз⁀б̊ар/→ тағы ͡б̊ір^йек' үш-жігітт' алып бардым мен жаңағ' үйгө ↓/// ↑ақ̊сақал^уотұр^йекен/ бар' амандастық ассалаумағалейкүм/ уағалейкімассалам/ ал/ төрлөтүңдер деді↓/// ↑сол төрлөп/ сөйткөннөң⁀гейің⁀гелін шай ғұйұп^уотұр^йекен/→ содан айтыб̊ жатыр/ ата/ мынау^уос' ауұлға келіп кұйно түс^үрүб̊ жатқам балалар⁀ғой↓/// ↑мынау ͡б̊айағы^уөзүңүж жақ̊сы⁀гөрөтүн ақылб̊ай ақ̊сақал/→ «ұйат полмасындағы» деп↓///	Барып сәлем берейік үлкенге. Қазақтың жолы ғой, ақсақалдың батасын алайық, мен сол батамен өскенмін деп. Содан Жеңіс деген баламыз бар, тағы бір екі-үш жігітті алып бардым мен жаңағы үйге. Ақсақал отыр екен, бара амандастық "Ассалаумағалейкүм. Уағалейкімассалам, ал, төрлетіңдер" деді. Сол төрлеп, сөйткеннен кейін келін шай құйып отыр екен, содан айтып жатыр "ата, мынау осы ауылға келіп кино түсіріп жатқан балалар ғой. Мынау баяғы өзіңіз жақсы көретін Ақылбай ақсақал «Ұят болмасындағы» деп.
Тұрыс Бекжан	▶	сөйтіп ^йеді қарады да а/ ^уой/ айналайын/ бекжансың ба деді↓/// ↑бірден атымды айтты↓/// ↑кел төрлөт/→ сенің ^уорның төр/ балам/ кел/ деді↓/// ↑содан жаңағы/ жанына қатар жәйғастық/→ жайғасқаннан кейін/ ақ̊сақал сұрап жатыр менен/→ мал-жан/ ^йел-жұртың аман ба/→ қай жерденсің/ содан жаңағы «ұйат болмасынға» ауысты ғой↓/// ↑әлгі жаныңда жүіретін айгүлдүң баласы/→ анау сол айгүлдүң ^уөз баласы ма/ деп↓/// ↑жоқ/ ^уол менің балам дедім↓/// ↑немереңді ^уойнайтын деді↓/// ↑иә менің балам дедім↓/// иә мағжан деп атын айтып жатыр↓///	сөйтүп^йеді⁀ғарады⁀да а/^уой/ айналайын/ бекжансың⁀ба деді↓/// ↑бірден атымд' айтты ↓/// ↑кел төрлөт/→ сенің^уорнұң төр/ балам/ кел/ деді↓/// ↑содан жаңағы/ жанына⁀ғатар жайғастық/→ жайғасқаннаң⁀гейін/ ақ̊сақал сұраб̊ жатыр менен/→ мал-жан/^йел-жұртұң амам⁀ба/→ қай жерденсің/ содан жаңағы «ұйат полмасыңға» ауұстұ⁀ғой↓/// ↑әлгі жаныңда жүүрөтін айгүлдүң баласы/→ анау сол айгүлдүң^уөз ͡б̊аласы⁀ма/ деп↓/// ↑жоқ/^уол менің балам дедім↓/// ↑немереңді^уойнайтын деді↓/// ↑ійә менің балам дедім↓///^ійә мағжан деб̊⁀атын айтыб̊ жатыр↓//	Сөйтіп еді қарады да: "А, ой, айналайын, Бекжансың ба",- деді. Бірден атымды айтты. "Кел, төрлет, сенің орның төр, балам, кел" деді. Содан жаңағы, жанына қатар жайғастық, жайғасқаннан кейін ақсақал сұрап жатыр менен "мал-жан, ел-жұртың аман ба, қай жерденсің", содан жаңағы «Ұят болмасынға» ауысты ғой. "Әлгі жаныңда жүретін Айгүлдің баласы, анау сол Айгүлдің өз баласы ма" деп. "Жоқ, ол менің балам" дедім. "Немереңді ойнайтын" деді. "Иә, менің балам" дедім. "Иә, Мағжан" деп атын айтып жатыр.
Тұрыс Бекжан	▶	↑^уоны көріп айгүлдүң баласы деп жүрдік деп↓/// ↑содан ә/ жігіт болған шығар ^йенді деді↓/// ↑соны айттым/ иә/ жігіт болды/ аға/ жиырма төрткө келді дедім↓/// ↑әй/ айналайын/ жақ̊сы/ үйленді⁀ма/ деді/ жоқ/ әлі үйленген жоқ дедім↓/// ↑Ә/ ^йенді бір жақ̊сы иманды/ ибалы бір келін жолық̊сын/ әкем↓/// ↑тек жетімнен қыз алма деді↓/// ↑ананы ^йестіген кезде/→ мен кәдімгідей біртүрлү болып қалдым↓/// ↑енді/ түрлі тағдыр болады ғой деп/→ бірақ сөзүмді іркіп қала алған жоқпын↓/// ↑ақ̊сақал/ ^йенді/ қазақта тағдыр деген толғақты түйүн бар/→ астарына үңүліп қарасаң тереңүне тартып алып кетеді//→ көк дөнен көңіл ^уойға да/ қырға да сабылдырады↓/// ↑бүкіл ғұмырыңның тізгіні сол жалғыз ауыз сөзде тұр ғой деген кезде/→ күлді↓/// ↑сен анау/ ^уорағытып/ әртіссің ғой/→ алыстан алып келе жатқаныңнан түсіндім/ балам↓/// жетім деп/ балам// әке-шешесі жоқ адамды айтпайды деді/→ жетім деп/ тәрбиесіз ^уөскен жетесізді айтады/ балам/ деді↓///	↑^уонұ⁀гөрүб̊⁀айүлдүң баласы деб̊ жүрдүк⁀деп↓/// ↑содан ә/ жігіт⁀полған шығар^йенді деді↓/// ↑сон' айттым /^ійә/ жігіт⁀полдұ/ аға/ жыйырма төрткө келді дедім↓/// ↑әй/ айналайын/ жақ̊сы/ үйлөндү⁀ма/ деді/ жоқ/ әл' үйлөңгөн жоғ ͡дедім↓/// ↑ә/^йенді ͡б̊ір жақ̊с' ыйманды / ыйб̊алы ͡б̊ір⁀гелін жолұқ̊сын/ әкем↓/// ↑тег⁀жетімнең ғыз алма деді↓/// ↑ананы^йестігең гезде/→ мең гәдімгідей біртүрлү ͡б̊олұп қалдым↓/// ^йенді/ түрлү тағдыр ͡б̊олады⁀ғой деп/→ бірақ̊ сөзүмд' ^іркіп қал' алған жоқпұн↓/// ↑ақ̊сақал/^йенді/ қазақта тағдыр деген толғақты түйүм⁀бар/→ астарын' үңүлүп қарасаң тереңіне тартыб̊⁀алып кетеді//→ көк дөнөң гөңүл^уойға⁀да/ қырға⁀да саб̊ылдырады↓/// ↑бүкүл ғұмұрұңның тізгіні сол жалғыз ауұс сөздө тұр⁀ғой дегең⁀гезде/→ күлдү↓/// ↑сен анау/^уорағытып/ әртіссің⁀ғой/→ алыстан алып келе жатқаныңнан түсүндүм/ балам↓/// жетім деп/ балам// әке-шешесі жоғ адамд' айтпайды деді/→ жетім деп/ тәрб̊ійесіз^уөскөн жетесізд' айтады / балам/ деді↓///	"Оны көріп Айгүлдің баласы деп жүрдік" деп. Содан "Ә, жігіт болған шығар енді" деді. Соны айттым "иә, жігіт болды, аға, 24-ке келді" дедім. "Әй, айналайын, жақсы, үйленді ма" деді, "жоқ, әлі үйленген жоқ" дедім. "Ә, енді бір жақсы иманды, ибалы бір келін жолықсын, әкем. Тек жетімнен қыз алма" деді. Ананы естіген кезде мен кәдімгідей біртүрлі болып қалдым. Енді түрлі тағдыр болады ғой деп, бірақ сөзімді іркіп қала алған жоқпын. "Ақсақал, енді қазақта тағдыр деген толғақты түйін бар, астарына үңіліп қарасаң тереңіне тартып алып кетеді, көк дөнен көңіл ойға да, қырға да сабылдырады. Бүкіл ғұмырыңның тізгіні сол жалғыз ауыз сөзде тұр ғой" деген кезде, күлді. "Сен анау орағытып, әртіссің ғой, алыстан алып келе жатқаныңнан түсіндім, балам. Жетім деп, балам, әке-шешесі жоқ адамды айтпайды,- деді, - жетім деп тәрбиесіз өскен жетесізді айтады, балам" деді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑жетім деп кімді айтады/→ деді↓/// ↑сасып қалдым↓/// ↑жетім деп/ деп/ сөйтіп ^йедім/ ә/ құлдықта жүрген ^йер жетім/ балам/ ^йел қонбаса/ жер жетім//→ хакім адал болмаса/ бұқара байтақ ^йел жетім/→ бағы тайған би жетім/ қатынсыз қалған үй жетім//→ қырға шық̊са белім деп/ ^уойға түссе түзем деп/→ келін менен балаға қонақ болар шағыңда/→ басыңнан бағың кеткен соң/ кемпір менен шал жетім дейді↓/// ↑мына мен жетіммін деді↓/// ↑жоқ/ айналайын/ мен ^йенді/ балаларым бар ғой/→ қатарым кеткеннен кейін жетім ^йемей кіммін мен/ деді↓/// ↑жетім деп соны айтады/ балам↓/// ↑мен сенің не айтайын дегеніңді түсіндім деді↓/// ↑мен жүрегім толқып кетті↓///	↑жетім деп кімд' айтады /→ деді↓/// ↑сасып қалдым↓/// ↑жетім деп/ деп/ сөйтүп^йедім/ ә/ құлдұқта жүргөн^йер жетім/ балам/^йел ғомбаса/ жер жетім//→ хакім адал болмаса/ бұқара ͡б̊айтақ^йел жетім/→ бағы тайғам бій жетім/ қатынсыз ғалған үй жетім//→ қырға шық̊са ͡б̊елім деп/уойға түссө тізем деп/→ келін менем балаға⁀ғонақ⁀полар шағыңда/→ басыңнам бағың⁀геткен соң/ кемпір менен шал жетім дейді↓/// ↑мына мен жетіммін деді↓/// ↑жоқ/ айналайын/ мен^йенді/ балаларым бар⁀ғой/→ қатарым⁀геткеннең гейін жетім^йемей гіммін мен/ деді↓/// ↑жетім деп̊ сон' айтады / балам↓/// ↑мен сенің н' айтайын дегеніңді түсүндүм деді↓/// ↑мен жүрөгүм толқұп кетті↓///	"Жетім деп кімді айтады" деді. Сасып қалдым. "Жетім деп, деп" сөйтіп едім, "ә, құлдықта жүрген ер жетім, балам, ел қонбаса, жер жетім, хакім адал болмаса, бұқара байтақ ел жетім, бағы тайған би жетім, қатынсыз қалған үй жетім, қырға шықса белім деп, ойға түссе тізем деп, келін менен балаға қонақ болар шағыңда басыңнан бағың кеткен соң кемпір менен шал жетім дейді. Мына мен жетіммін" деді. Жоқ, айналайын, мен енді балаларым бар ғой, қатарым кеткеннен кейін жетім емей кіммін мен" деді. "Жетім деп соны айтады, балам. Мен сенің не айтайын дегеніңді түсіндім" деді. Мен жүрегім толқып кетті.
Тұрыс Бекжан	▶	↑апыр-ай/ әлі де бар ^йекен ғой бізде ақ̊сақалдар/→ айтатын адамдар бар ^йекен ғой деп↓///	↑апыр-ай/ әлі де ͡б̊ар^йекен ғой бізд' ақ ̊сақалдар/→ айтатын адамдар ͡б̊ар^йекен⁀ ғой деп↓//	Апыр-ай, әлі де бар екен ғой бізде ақсақалдар, айтатын адамдар бар екен ғой деп.
Тұрыс Бекжан	▶	↑///ол ^йенді мен/ театр башшыларына байланысты деп айта алмаймын↓///	↑///ол^йенді мен/ театр ͡б̊ашшыларына ͡б̊айланысты деб̊ ͡айт' алмаймын ↓///	Ол енді, мен театр басшыларына байланысты деп айта алмаймын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑///қаржыға байланысты ^йекені ырас↓/// ↑///Өйткені/ шын ғой/ қәзір/ төбесінде туы болғанмен/→ ішінде терезесінің буы жоқ мәдени ^уошақтардың бәрі/ қаңырап тұрғаны ырас↓/// ↑///кезінде ^уөзіміз сол/ ауылда жүрген кезде клубтан/ қызыл ^уотау/→ іші бір жанданып тұрушы ^йеді/→ әлгі жерден шыққымыз келмейтін↓///	↑///қаржыға ͡б̊айланысты^йекен' ырас ↓/// ↑///yөйткөнү/ шын ғой/ қәзір/ төб̊өсүнде тұуұ ͡б̊олғаммен/→^ішінде терезесінің бұуұ жоғ мәденій^уошақтардың бәрі/ қаңырап тұрған' ырас ↓/// ↑///кезінде^уөзүмүс сол/ ауұлда жүргөң гезде ͡глұубтан/ қызыл^уотау/→^іші ͡б̊ір жанданып тұрұушұ^йеді/→ әлгі жерден шыққымыз гелмейтін↓///	Қаржыға байланысты екені рас. Өйткені шын ғой, қазір төбесінде туы болғанмен ішінде терезесінің буы жоқ мәдени ошақтардың бәрі қаңырап тұрғаны рас. Кезінде өзіміз сол ауылда жүрген кезде клубтан, қызыл отау іші бір жанданып тұрушы еді, әлгі жерден шыққымыз келмейтін.
Тұрыс Бекжан	▶	↑///қәзір/ ^уонда ^йешкім бас сұқпайды↓/// ↑өзүңіз айтпақ̊шы/→ халық театрлары келетін↓/// ↑біз соларға қарап/ мен үйге/ сол ауылға театр келе қалса/ шешемнің ^йетегіне жабысып/→ біздің үйге түспесе болмайды деп/ сол халық театрларына/→ ар жағынан үшаралдың халық театры бер жағынан нарынқолдың халық театры/→ о кезде марқұм/ дәнеш ағамыз келетін/ үшаралдың театры↓/// ↑шіркін-ай/ әндері қандай ^йеді↓/// ↑соған қарап біз сол кезден бастап/ бізде бір пайда болды ғой/→ арман болды/ уй/ шіркін-ай/ усылай↓///	↑///қәзір/^уонда^йешкім бас сұқпайды↓/// ↑yөзүңүз айтпақ̊шы/→ халық театрларыгелетін↓/// ↑біс соларға⁀ғарап/ мен үйгө/ сол ауұлға театр⁀геле қалса/ шешемнің^йетегіне жаб̊ысып/→ біздің үйгө түспөсө ͡б̊олмайды⁀деп/ сол халық театрларына/→ ар жағынан үшаралдың халық театры ͡б̊ер⁀жағынан нарыңқолдұң халық театры/→ уo кезде марқұм/ дәнеш ағамыз⁀гелетін/ үшаралдың театры↓/// ↑шіркін-ай/ әндері⁀ғандай^йеді↓/// ↑соғаң⁀ғарап піс сол⁀гездем бастап/ бізде ͡б̊ір пайда ͡б̊олдұ⁀ғой/→ армам болдұ/ уoй/ шіркін-ай/ усұлай↓///	Қазір онда ешкім бас сұқпайды. Өзіңіз айтпақшы, халық театрлары келетін. Біз соларға қарап, мен үйге, сол ауылға театр келе қалса, шешемнің етегіне жабысып, біздің үйге түспесе болмайды деп, сол халық театрларына, ар жағынан Үшаралдың халық театры, бер жағынан Нарынқолдың халық театры, о кезде марқұм Дәнеш ағамыз келетін, Үшаралдың театры. Шіркін-ай, әндері қандай еді. Соған қарап біз сол кезден бастап бізде бір пайда болды ғой, арман болды, ой, шіркін-ай, осылай...
Тұрыс Бекжан	▶	↑жаңағы сіз айтқан ішкі мәдениетімізді/ жаңа мен айтып жатырмын ғой/→ мәселе білімнің ^йемес/ сананың толықтығында деп↓/// соның ар жағы сол мәдениеттің ұшына келіп тіреледі↓///	↑жаңағы сіз айтқан^ішкі мәденійетімізді/ жаңа мен айтыб̊ жатырмын⁀ғой/→ мәселе ͡б̊ілімнің^йемес/ сананың толұқтұғында⁀деп↓/// сонұң ар жағы сол мәденійеттің ұшұна⁀геліп тіреледі↓///	Жаңағы сіз айтқан ішкі мәдениетімізді, жаңа мен айтып жатырмын ғой, мәселе білімнің емес, сананың толықтығында деп. Соның ар жағы сол мәдениеттің ұшына келіп тіреледі.
Тұрыс Бекжан	▶	↑бар/ аға↓/// ↑оны несіне жасырамыз↓/// ↑қәзірде ^йенді бізде жаңалық алып келгісі келеді/→ жаңалық ^уол/ бізде қәзір көбінесе ^уосы бір// батыстың дүниесіне құмар бәрі↓/// ↑кезінде біз/ бір шетке барып/→ спектакл' ді ^уойнағанбыз/ сол кезде де айтқан сендер неге ^уөздеріңнің дүниелеріңді көрсетпейсіңдер↓/// ↑біздер сендердің ^уосы бір эмоцийаларыңды/ сендердің бір/ үндеріңді/→ қазақтың үнін ^йестігіміз келеді/→ бұларың кімге керек сендердің деген кездер болды↓/// ↑сонда біз қәзіргі/ кешегі ^уөткендеріміз қалдырып кеткен үлкен рухани қорымыз бар ғой/ соны қайтадан жаңғыртуымыз герек/→ жаңалауымыз герек↓///	↑бар/ аға↓/// ↑yонұ несіне жасырамыз↓/// ↑қәзірде^йенді ͡б̊ізде жаңалығ алып келгісі⁀геледі/→ жаңалық^уол/ бізде қәзір⁀гөб̊үнөсе^уосұ ͡б̊ір// батыстың дүнүйөсүне құмар ͡б̊әрі↓/// ↑кезінде ͡б̊із/ бір шетке ͡б̊арып/→ спектакл' ді^уойнағамбыз/ сол⁀гезде⁀д' айтқан сендер неге^уөздөрүңнің дүнүйөлөріңді⁀гөрсөтпөйсіңдер↓/// ↑біздер сендердің^уосұ ⁀б̊ір эмосұйаларыңды/ сендердің бір/ үндөрүңді/→ қазақтың үнүн^йестігіміз геледі/→ бұларың⁀гімге⁀герек̊ сендердің дегең⁀гездер ͡б̊олдұ↓/// ↑сонда ͡б̊із⁀ғәзіргі/ кешегі^уөткөндөріміз ғалдырып кеткен үлкөн ырұуханый⁀ғорұмұз ͡б̊ар⁀ғой/ сонұ қайтадан жаңғыртұуұмұз герек/→ жаңалауұмұз герек↓///	Бар, аға. Оны несіне жасырамыз. Қазірде енді бізде жаңалық алып келгісі келеді, жаңалық ол, бізде қазір көбінесе осы бір батыстың дүниесіне құмар бәрі. Кезінде біз бір шетке барып спектакльді ойнағанбыз, сол кезде де айтқан сендер неге өздеріңнің дүниелеріңді көрсетпейсіңдер. Біздер сендердің осы бір эмоцияларыңды, сендердің бір үндеріңді, қазақтың үнін естігіміз келеді, бұларың кімге керек сендердің деген кездер болды. Сонда біз қазіргі, кешегі өткендеріміз қалдырып кеткен үлкен рухани қорымыз бар ғой, соны қайтадан жаңғыртуымыз керек, жаңалауымыз керек.
Тұрыс Бекжан	▶	↑иә/ бірақ соған/ соны жаңғыртайық/→ соны жаңалайық деп жатқан жоқ↓/// ↑кәзір басқалай іздейді бәрі↓/// ↑синтез ^уөнер дейді↓/// мынау әуезов қара шаңырақ болғаннан кейін/ бізде кешегі әуезов салған/ мүсүрепов салған дәстүр бар/ жол бар/→ сол үлкен театр болғаннан кейін соны сақтап қалуымыз керек қой/ жаңағы біз↓/// ↑үлкен дүниелер/ қәзір/ ^уосіп келе жатқан ұрпақ бағана мен айтып жатырмын/→ тарихын/ тегін білмейді↓/// ↑қәзір «қозы көрпеш-байан сұлуды» ^уолар ^йелестете алмайды қандай ^йекенін↓/// ↑әзірбайжан ағаларымыз кезінде қойған кезде қандай қойды↓///	↑ійә/ бірақ̊ соған/ сонұ жаңғыртайық/→ сонұ жаңалайығ⁀деб̊ жатқан жоқ↓/// ↑қәзір ͡б̊асқалай^іздейді ͡б̊әрі↓/// ↑сійнтез^уөнөр дейді↓/// мына' әуөзов қара шаңырақ⁀полғаннаң⁀гейін/ бізде⁀гешег' әуөзов салған/ мүсүрөпов салған дәстүр ⁀б̊ар/ жол бар/→ сол үлкөн театр⁀б̊олғаннаң⁀гейін сонұ сақтап қалұуұмұз герек⁀қой/ жаңағы ͡б̊із↓/// ↑үлкөн дүнүйөлөр/ қәзір/^уосіп келе жатқан ұрпақ⁀пағана мен айтыб̊ жатырмын/→ тарыйхын/ тегім білмейді↓/// ↑қәзір «қозұ⁀гөрпөш-байан сұлұудұ»^уолар^йелестет' алмайды қандай^йекенін↓/// ↑әзірб̊айжан ағаларымыз⁀гезінде қойғаң⁀гезде қандай⁀ғойдұ↓///	Иә, бірақ соған соны жаңғыртайық, соны жаңалайық деп жатқан жоқ. Қазір басқалай іздейді бәрі. Синтез өнер дейді. Мынау Әуезов қара шаңырақ болғаннан кейін бізде кешегі Әуезов салған, Мүсірепов салған дәстүр бар, жол бар, сол үлкен театр болғаннан кейін соны сақтап қалуымыз керек қой, жаңағы біз. Үлкен дүниелер, қазір өсіп келе жатқан ұрпақ бағана мен айтып жатырмын, тарихын, тегін білмейді. Қазір «Қозы көрпеш-Баян сұлуды» олар елестете алмайды қандай екенін. Әзірбайжан ағаларымыз кезінде қойған кезде қандай қойды.
Тұрыс Бекжан	▶	↑бүгінгі ^йенді біз тәуелсіздікті алғаннан кейінгі/→ жаңағы сіз айтып ^уотырған сийақты/ бейнелердің бәрін біз/→ шығара алған жоқпыз/ жарқыратып↓///	↑бүгүңгү^йенді ͡б̊із тәуөлсүздүкт' алғаннан кейіңгі/→ жаңағы сіз айтып^уотұрған сыйақты/ бейнелердің бәрім⁀біз/→ шығар' алған жоқпұз/ жарқыратып↓///	Бүгінгі енді біз тәуелсіздікті алғаннан кейінгі жаңағы сіз айтып отырған сияқты бейнелердің бәрін біз шығара алған жоқпыз жарқыратып.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мені ^уосы бір ^уой мазалайды↓///	↑мені^уосұ ͡б̊ір^уой мазалайды↓///	Мені осы бір ой мазалайды.
Тұрыс Бекжан	▶	↑қәзірше жоқ↓/// ↑бірақ мен сол/ қәзір/ ^уосы бір/ «ұлым/ саған айтамның» ары қарай ^йенді/→ бір жалғасы болу керек қой/ бізде ^уөзі/ интеллектуал актерлар жоқ/ ^уорыстарды қараңызшы/→ ^уол жағынан мықты ғой↓/// ↑кез келген жерде/ тіпті президенттің ^уөзін сойып салып айтатын кездері болады/ иә↓/// ↑олардың белсенділігі/ ұлтқа деген жанашырлығы/→ тіл мәселесіне/ басқаға келген кезде сұмдық↓///	↑қәзірше жоқ↓/// ↑бірағ⁀мен сол/ қәзір/^уосұ⁀͡б̊ір/ «ұлұм/ саған айтамның» ары қарай^йенді/→ бір жалғасы ͡б̊олұу⁀герек⁀қой/ бізде^уөзү/^ійнтеллектүуал актерлар жоқ/^уорұстарды қараңышшы/→^уол жағынан мықты⁀ғой↓/// ↑кез⁀гелген жерде/ тіпті презійденттің^уөзүн сойұп̊ салыб̊⁀айтатың⁀гездері ͡б̊олады/^ійә↓/// ↑олардың белсенділігі/ ұлтқа деген жанашырлығы/→ тіл мәселесіне/ басқаға⁀гелгең⁀гезде сұмдұқ↓///	Қазірше жоқ. Бірақ мен сол, қазір осы бір «Ұлым, саған айтамның» ары қарай енді бір жалғасы болу керек қой, бізде өзі интеллектуал актерлар жоқ, орыстарды қараңызшы, ол жағынан мықты ғой. Кез келген жерде, тіпті президенттің өзін сойып салып айтатын кездері болады, иә. Олардың белсенділігі, ұлтқа деген жанашырлығы, тіл мәселесіне, басқаға келген кезде сұмдық.
Тұрыс Бекжан	▶	↑осы бір/ айтылмай жүрген дүниелігім бар↓/// ↑^уол менің ішкі құпийам↓/// ↑бірақ мен соны/ сахнаға шығарсам деймін↓/// ↑^уоны қәзір айтып қойсам/→ ^йертерек айтуға болмайды↓///	↑осұ ͡б̊ір/ айтылмай жүргөн дүнүйөлүгім⁀бар↓/// ↑^уол менің^і шкі⁀ғұпұйам↓/// ↑бірағ мен сонұ/ сахнаға шығарсам деймін↓/// ↑^уонұ қәзір айтып қойсам/→^йертерег айтұуға ͡б̊олмайды↓//	Осы бір айтылмай жүрген дүниелігім бар. Ол менің ішкі құпиям. Бірақ мен соны сахнаға шығарсам деймін. Оны қазір айтып қойсам, ертерек айтуға болмайды.
Тұрыс Бекжан	▶	↑жалпы ^уөнерді ^уөмірлі ^йететін/→ шындық↓///	↑жалпы^уөнөрдү^уөмүрлү^йететін/→ шындық↓///	Жалпы өнерді өмірлі ететін - шындық.
Тұрыс Бекжан	▶	↑шүкір/ →мен ^йенді бұл нәрсені ^йешкімге айтпап ^йедім/ →қайдан ^йестіп қойғандарыңызды білмеймін↓/// ↑иә/ →жол апатына түскенім ырас̆↓/// ↑төрт-бес айдың көлөмүнде/ жатып қалдым/ →ауұрұухана/ бірақ аллаға шүкүр→/ бұл да бір алланың сынағы шығар↓/// ↑қәзір жақ̊сы↓///	↑шүкүр/ →мен^йенді⁀б̊ұл нәрсені^йешкімг' айтпап^йедім/ →қайдам^йестіп қойғандарыңызды⁀б̊ілмеймін↓/// ↑ійә/ →жол апатына түскөнүм ырас̆↓/// ↑төрт-пес айдың⁀гөлөмүндө/ жатып қалдым/ →ауұрұухана/ бірағ аллаға шүкүр→/ бұл⁀да⁀б̊ір алланың сынағы шығар↓/// ↑қәзір жақ̊сы↓///	Шүкір, мен енді бұл нәрсені ешкімге айтпап едім, қайдан естіп қойғандарыңызды білмеймін. Иә, жол апатына түскенім рас. Төрт-бес айдың көлемінде жатып қалдым ауруханада, бірақ Аллаға шүкір, бұл да бір Алланың сынағы шығар. Қазір жақсы.
Тұрыс Бекжан	▶	↑жоқ/ уөйтіп айтуға келмейтін шығар уол↓/// ^уосы ^йекі-үш жылдың көлөмүнде уөзүңіз білесіз ғой// →бір алаңсыз гүндердің қәдіріне жеткізген/ →біреуге қымбат/ біреуге пайда болған →қәдір мен қарымды уөлшеп беретін сын сағатта ғұмыр сүрдү↓/// ↑^йелімізге: жаңағы әлгі ковид кіргелі//→ сол/ біраз әбіржітіп гетті ғой↓/// ↑сол кезде/ тура сол кезде ^йенді мен/ жол апатына түсіп/ ^йең алғашқы жедел жәрдем талғардан болды//	↑жоқ/^уөйтүб̊⁀айтұуға⁀гелмейтін шығар^уол↓/// ^уосұ^йек' үш-жылдың⁀гөлөмүндө^уөзүңүз ͡б̊ілесіз⁀ғой// →бір алаңсыз⁀гүндөрдүң⁀ғәдіріне жеткізген/ →біреугө қымбат/ біреугө пайда ͡б̊олған →қәдір мең⁀ғарымды^уөлшөп⁀пеіретін сын сағатта ғұмұр сүрдү↓/// ^йелімізге: жаңағ' әлгі ковұйд кіргелі//→ сол/ біраз әб̊іржітіп гетті⁀ғой↓/// ↑сол⁀гезде/ тұура сол⁀гезде^йенді мен/ жол апатына түсүп/^йең алғашқ̊ы жедел жәрдем талғардам болдұ//	Жоқ, өйтіп айтуға келмейтін шығар ол. Осы екі-үш жылдың көлемінде өзіңіз білесіз ғой, бір алаңсыз күндердің қадіріне жеткізген, біреуге қымбат, біреуге пайда болған, қадір мен қарымды өлшеп беретін сын сағатта ғұмыр сүрдік. Елімізге жаңағы, әлгі ковид кіргелі, сол біраз әбіржітіп кетті ғой. Сол кезде, тура сол кезде енді мен жол апатына түсіп, ең алғашқы жедел жәрдем Талғардан болды.
Тұрыс Бекжан	▶	сол/ талғарда жаттық↓/// ↑бірақ уол жерде: → жаңағы комп' ютерный томографыйа дегендер болған жоқ/→ сондұқтан/ алғашқы күндөрү қозғаған жоқ→/ бірақ ^йенді/ уол жерде қарамай қойды деген әңгіме жоқ/→ қолдарынан келгенше жүгүрдү/↓ бірақ жаңағындай нәрселер жеткілік̊сіз болдұ↓/// ↑үлкен қалада сондай// дүнү^йелердің қойылмағаны қынжылтқаны →ыырас̆↓/// ^уодан кейін уол жерден мен/ қалалық 4 ауұрұуханаға ауыстым↓/// ^уол жерде маған жамаң ғараған жоқ↓/// әуелі құдай/ сосын дәрігерлердің арқасында қәзір қайтып алшаңдап уөмір сүріп жүрміз↓///	сол/ талғарда жаттық↓/// ↑бірақ^уол жерде: → жаңағы⁀гомп' ^уеұутөрнұй томографыйа дегендер ͡б̊олған жоқ/→ сондұқтан/ алғашқ̊ы⁀гүндөрү қозғаған жоқ→/ бірақ^йенді/^уол жерде қарамай⁀ғойдұ деген әңгіме жоқ/→ қолдарынаң⁀гелгенше жүгүрдү/↓ бірағ жаңағындай нәрселер жеткілік̊сіз⁀б̊олдұ↓/// ↑үлкөң⁀ғалада сондай// дүнүйөлөрдің⁀ғойұлмағаны қынжылтқаны →ырас̆↓/// ^уодаң⁀гейін^уол жерден мен/ қалалық төрт ауұрұуханағ' ауұстұм ↓/// ^уол жерде маған жамаң⁀ғараған жоқ↓/// әуөлү құдай/ сосұн дәрігерлердің арқасында⁀ғәзір⁀ғайтыб̊⁀алшаңдап^уөмүр сүрүб̊ жүрмүз↓///	Сол Талғарда жаттық, бірақ ол жерде жаңағы компьютерный томография дегендер болған жоқ, сондықтан алғашқы күндері қозғаған жоқ, бірақ енді ол жерде қарамай қойды деген әңгіме жоқ, қолдарынан келгенше жүгірді, бірақ жаңағындай нәрселер жеткіліксіз болды. Үлкен қалада сондай дүниелердің қойылмағаны қынжылтқаны рас. Одан кейін ол жерден мен қалалық 4-ауруханаға ауыстым. Ол жерде маған жаман қараған жоқ. Әуелі Құдай, сосын дәрігерлердің арқасында қазір қайтып алшаңдап өмір сүріп жүрміз.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мен уолай деп уойламаймын↓/// уөйткөнү// әргім сондай дүнү^йелерді қойып алады/→ соған байланысты шығар/→ адам нені уойлайды/ солай болады ғой↓/// ↑мен//мен уөзүм мамандығымды қатты сү^йетүн адаммын↓/// ↑мен уөзүм театрға ғашық болып →келген адаммын↓/// ↑сондұқтан/ мынау бүйтүп қалады/ мынау сүйтүп қалады деген/ уөзүм таза қазақ болғаннаң⁀гейін //ондай нәрселерді мен/ ^йешқандай көңүлүме алып көрген ^йемеспін↓/// ↑адам шынайы// ^йеңбек ^йеткен гезде/ бар болмысын сол ^йеңбекке арнаған кезде/ барлық нәрсе уөзү уоңынан болады/ әр нәрсе жақ̊сы болады↓/// ↑әрине// бәрі жақ̊сы болып кетеді деп айта алмаймыз↓/// ↑күн мен көлөңке сыйақты⁀ғой↓/// күн бар жерде/ көлөңке бар/ қалай жүрсөңүз/ солай болады уөзү///	↑мен^уолай деп^уойламаймын↓///^уөйткөнү// әргім сондай дүнүйөлөрді⁀ғойұб̊⁀алады/→ соғам байланысты шығар/→ адам нені^уойлайды/ солай болады⁀ғой↓/// ↑мен//мен^уөзүм мамандығымды қатты сүйөтүн адаммын↓/// ↑мен^уөзүм театрға ғашық⁀полұп →келген адаммын↓/// ↑сондұқтан/ мынау⁀б̊үйтүп қалады/ мынау сүйтүп қалады деген/^уөзүм таза ⁀ғазақ⁀полғаннаң⁀гейін //yондай нәрселерді мен/^йешқ̊андай⁀гөңүлүм' алып көргөн^йемеспін↓/// ↑адам шынайы//^йеңбек^йеткен⁀гезде/ бар⁀ б̊олмұсұн сол^йеңбекк' арнаған кезде/ барлық нәрсе^уөзү^уоңұнам болады/ әр нәрсе жақ̊сы⁀б̊олады↓/// ↑әрійне// бәр' жақ̊сы ⁀б̊олұп кетеді деб̊⁀айт' алмаймыз ↓/// ↑күн мең⁀гөлөңкө сыйақты⁀ғой↓/// күм⁀бар жерде/ көлөңкө⁀б̊ар/ қалай жүрсөңүз/ солай болады^уөзү///	Мен олай деп ойламаймын. Өйткені әркім сондай дүниелерді қойып алады, соған байланысты шығар, адам нені ойлайды, солай болады ғой. Мен, мен өзім мамандығымды қатты сүйетін адаммын. Мен өзім театрға ғашық болып келген адаммын. Сондықтан мынау бүйтіп қалады, мынау сүйтіп қалады деген, өзім таза қазақ болғаннан кейін ондай нәрселерді мен ешқандай көңіліме алып көрген емеспін. Адам шынайы еңбек еткен кезде, бар болмысын сол еңбекке арнаған кезде барлық нәрсе өзі оңынан болады, әр нәрсе жақсы болады. Әрине, бәрі жақсы болып кетеді деп айта алмаймыз. Күн мен көлеңке сияқты ғой. Күн бар жерде көлеңке бар, қалай жүрсеңіз, солай болады өзі.
Тұрыс Бекжан	▶	^уөйткөнү/ мен жаңа сізге айттым ғой/ →бір сөзүмде↓/// ↑мен театрға: берілген адаммын↓/// ↑кешегі ұлылардың аманатына//→ адал болып жүргөн азаматтың бірімін↓/// ↑ол менің кезгелген актердің бүгүнгү/ кезгелген әріптесімнің бетіне тура қарап айта алатын сөзүм↓/// ^уөйткөнү мен театрда/→ менің үрөлдөрүм көп полдұ/→ сонсоң мен театрда// ^йекінші құрамды спектакл' де болғам жоқ/ көп басты үрөлдөрде↓/// ↑сондұқтан менің репертуарым көб̊үрек қойұлғаннаң гейін→ мен уол репертуарды тастап/→ киноға кетіп қалуға менде ^йешқандай мүмкүндүк жоқ/ және мен кино үшүн деп қатты сұранғанды →уөзүм ұната б̊ермеймін↓/// ^уөйткөнү/ мен кешегі ұлылардың ұлағатымен →уөскен адаммын↓///	^уөйткөнү/ мен жаңа сізг' айттым ⁀ғой/ →бір сөзүмдө↓/// ↑мен театрға: берілген адаммын↓/// ↑кешег' ұлұлардың аманатына//→ адал болұб̊⁀жүргөн азаматтың бірімін↓/// ↑yол менің⁀гезгелген актердің бүгүңгү/ кезгелген әріптесімнің бетіне тұура⁀ғараб̊⁀айт' алатын сөзүм↓/// ^уөйткөнү мен театрда/→ менің үрөлдөрүм⁀гөп͡ полдұ/→ сонсоң мен театрда//^йекінші⁀ғұрамды спектакл' де⁀б̊олған⁀жоқ/ көп паст' үрөлдөрдө ↓/// ↑сондұқтан менің ірепертүуарым⁀гөб̊̊үрөк қойұлғаннаң͡ гейін→ мен^уол ірепертүуарды тастап/→ кұйноға⁀гетіп қалұуға менде^йешқ̊андай мүмкүндүг жоқ/ және мең гұйн' үшүн деп қатты сұраңғанды →уөзүм ұната ⁀б̊ермеймін↓/// ^уөйткөнү/ мең⁀гешег' ұлұлардың ұлағатымен →уөскөн адаммын↓///	Өйткені, мен жаңа сізге айттым ғой бір сөзімде, мен театрға берілген адаммын, кешегі ұлылардың аманатына адал болып жүрген азаматтың бірімін. Ол менің кез келген актердің, бүгінгі кез келген әріптесімнің бетіне тура қарап айта алатын сөзім. Өйткені мен театрда менің рөлдерім көп болды, сонсоң мен театрда екінші құрамды спектакльде болғам жоқ, көп басты рөлдерде. Сондықтан менің репертуарым көбірек қойылғаннан кейін мен ол репертуарды тастап киноға кетіп қалуға менде ешқандай мүмкіндік жоқ және мен кино үшін деп қатты сұранғанды өзім ұната бермеймін. Өйткені мен кешегі ұлылардың ұлағатымен өскен адаммын.
Тұрыс Бекжан	▶	кім қалай қаб̊ылдайды/→ асыра сілтеді десе мейлі/ айта б̊ерсін/ уоған бір ↑құдай гуә/ уөкүнтпейтүн уөмүрүмнің тазалығы куә/→ мен киноға түспей ғалдым деп айтпаймын↓/// ↑іРеті келген кезде/ түскен кездерім болды/→ жұмұстан тыс уосындай кезекті демалысқа шыққан кездерде/→ соған сәйкес кеп қалған съемкалар болды/→ ал ^йенді тура сол театрда жұмұс қызып жатқан кезде/ мен театрды тастап/ киноға кетіп қалған кездер/ бізде уондайлар көп/→ әлі де бар// театрды ^йекінші кезекге қойған адамдар бар↓/// ↑бүгінде ^йенді/сол бәрі киномен уөсіп жатыр ғой/ қәзір бәрі уөсіп алды/ киноактерлар мықты-мықты↓///	кім қалай⁀ ғаб̊ылдайды/→ асыра сілтеді десе мейлі/ айта⁀б̊ерсін/^уоғам бір ↑құдай⁀гүуә/^уөкүнтпөйтүн^уөмүрүмнүң тазалығы⁀гүуә/→ мең⁀гұйноға түспөй ғалдым деб̊ ͡айтпаймын↓/// ↑іреті⁀гелгең⁀гезде/ түскөң⁀гездерім болдұ/→ жұмұстан тыс^уосұндай⁀гезекті демалысқа шыққаң⁀гездерде/→ соған сәйкес кеп қалған съемкалар⁀͡б̊олдұ/→ ал^йенді тұура сол театрда жұмұс қызыб̊⁀жатқаң⁀гезде/ мен театрды тастап/ күйноға⁀гетіп қалғаң⁀гездер/ бізде^уондайлар⁀гөп/→ әлі де⁀б̊ар// театрды^йекінші⁀гезегке қойған адамдар⁀͡б̊ар↓/// ↑бүгүндө^йенді/сол бәрі⁀гұйномен^уөсүб̊ жатыр⁀ғой/ қәзір⁀ б̊әрі^уөсүб̊⁀алды/ күйноактерлар мықты-мықты↓///	Кім қалай қабылдайды, асыра сілтеді десе мейлі, айта берсін, оған бір Құдай куә, өкінтпейтін өмірімнің тазалығы куә, мен киноға түспей қалдым деп айтпаймын. Реті келген кезде түскен кездерім болды, жұмыстан тыс осындай кезекті демалысқа шыққан кездерде, соған сәйкес кеп қалған съемкалар болды, ал енді тура сол театрда жұмыс қызып жатқан кезде мен театрды тастап киноға кетіп қалған кездер, бізде ондайлар көп, әлі де бар, театрды екінші кезекке қойған адамдар бар. Бүгінде енді сол бәрі киномен өсіп жатыр ғой, қазір бәрі өсіп алды, киноактерлар мықты-мықты.
Тұрыс Бекжан	▶	↑алайда/ солардан тұлға шығатынына сембеймін/ уөйткөнү/ уолар сол танымалдылыққа қызмет ^йетіп жүр десем/→ мүмкін мені сөгер/ ал шындығына келгенде/ уол солай↓/// ↑мен ^йенді/ киноға түсе алмай ғалдым деп→ мен ^йешқашанда уөкүмбеймін↓/// ↑құдай ғұмыр берсе/→ алдымызда// сондай сәттер болып жатс̆а/→ мен түспөймүн деп айта алмаймын/→ түсемүн/ бірақ жаңағы/ театрды тастапғойып/→ сонансоң тура уосындай сұқбат кезінде уөтүрүк сөйлеп/→ герой болып уотыратындар→ бізде толыб̊ жатыр// көп↓/// ↑мен уолардың қатарынан ^йемеспін/→ сондұқтан/ уөнөрдү/ театрды сү^йетін адамдар→ уоны жақ̊сы біледі/→ менің әріптестерім де жақ̊сы біледі↓/// ↑сол театрды басқарған/→ келіп-кетіп жүргөн башшылар да жақ̊сы біледі↓///	↑алайда/ солардан тұлға шығатынына сембеймін/^уөйткөнү/^уолар сол танымалдылыққа қызмет^йетіп жүр десем/→ мүмкін мені сөгер/ ал шындығына келгенде/^уол солай↓/// ↑мен^йенді/ киноға түсе алмай⁀ғалдым⁀деп→ мен^йешқашанда^уөкүмбеймін↓/// ↑құдай ғұмыр⁀берсе/→ алдымызда// сондай сәттер болып жатс̆а/→ мен түспөймүн ⁀деп айта алмаймын/→ түсемүн/ бірақ жаңағы/ театрды тастапғойып/→ сонансоң тура^уосұндай сұқбат кезінде^уөтүрүк сөйлеп/→ герой болып^уотыратындар→ бізде толыб̊⁀жатыр// көп↓/// ↑мен^уолардың қатарынан^йемеспін/→ сондұқтан/^уөнөрдү/ театрды сүйетін адамдар→^уоны жақ̊сы біледі/→ менің әріптестерім⁀де жақ̊сы біледі↓/// ↑сол театрды басқарған/→ келіп-кетіп жүргөн башшылар⁀да жақ̊сы біледі↓///	Алайда солардан тұлға шығатынына сенбеймін, өйткені олар сол танымалдылыққа қызмет етіп жүр десем, мүмкін мені сөгер, ал шындығына келгенде, ол солай. Мен енді киноға түсе алмай қалдым деп мен ешқашанда өкінбеймін. Құдай ғұмыр берсе, алдымызда сондай сәттер болып жатса, мен түспеймін деп айта алмаймын, түсемін, бірақ жаңағы, театрды тастап қойып, сонсоң тура осындай сұхбат кезінде өтірік сөйлеп, герой болып отыратындар бізде толып жатыр, көп. Мен олардың қатарынан емеспін, сондықтан өнерді, театрды сүйетін адамдар оны жақсы біледі, менің әріптестерім де жақсы біледі, сол театрды басқарған, келіп-кетіп жүрген басшылар да жақсы біледі.
Тұрыс Бекжан	▶	↑әлі⁀де солай/// ↑өзгөрген жоқ↓/// ↑өйткөнү біз қәзір/ жалпы адами құндылықтардың бәрі уөзгөрдү/ уол уөнөрді былай қойған кезде↓/// ↑біз не уойнасақ та/ әйтеуір мақтау гүтіп уотырамыз↓/// ↑мақтаса ^йекен деп уотырамыз/→ мақтаса/ кәдімгідей шаб̊ыттанып/→ ал уол менің мақтау сүймөйтүндүгүм ^йемес/→ мен де мақтауды жақ̊сы гөремін↓/// ↑бірақ біз көп уөтүрүкке барамыз/→ көп уөтүрүк мақтаймыз↓/// ↑бізді соған үйрөтүп алды/→ біз соған үйрөнүп алдық↓/// ↑сондұқтан әлгі/ қалай ^йеді/ «өтүрүк̊шү шынды көтере алмайды/→ уөкпөшүл сынды көтере алмайды» дейді ғой↓/// ↑қәзір/ уосындай→ уөнөр адамдарымен сұқбат құрсаңыз/→ бәрі уой/ сын деген дұрыс қой/→ адам сынмен түзеледі деп/ ілепірме сөздөрдү көпүртүп/ әдемі сөйлегенді жақ̊сы біледү/→ ал жеме-жемге гелген кезде/ уолай ^йемес↓/// ^уөйткөнү мен сол уортада жүрмін↓///	↑әлі⁀де солай/// ↑yөзгөргөн жоқ↓/// ↑yөйткөнү ͡б̊із⁀ғәзір/ жалп' адамый құндұлұқтардың бәрі^уөзгөрдү/^уол^уөнөрдү ͡б̊ылай ғойғаң⁀гезде↓/// ↑біз не^уойнасақ та/ әйтеуүр мақтау гүтүп^уотұрамыз↓/// ↑мақтаса^йекен деп^уотұрамыз/→ мақтаса/ кәдімгідей шаб̊̊ыттанып/→ ал^уол менің мақтау сүймөйтүндүгүм^йемес/→ мен⁀де мақтаудұ жақ̊сы⁀гөрөмүн↓/// ↑бірақ⁀піз гөп^уөтүрүккө ͡б̊арамыз/→ көп^уөтүрүг мақтаймыз↓/// ↑бізді соған үйрөтүб̊⁀алды/→ біс соған үйрөнүб̊⁀алдық↓/// ↑сондұқтан әлгі/ қалай^йеді/ «өтүрүк̊шү шынды⁀гөтөр' алмайды /→^уөкпөшүл сынды⁀гөтөр' алмайды» дейді⁀ғой↓/// ↑қәзір/^уосұндай→^уөнөр адамдарымен сұқбат құрсаңыз/→ бәрі^уой/ сын деген дұрұс⁀қой/→ адам сыммен түзөлөді деп/ ілепірме сөздөрдү көпүртүп/ әдемі сөйлөгөнді жақ̊сы ͡б̊іледү/→ ал жеме-жемге⁀гелгең⁀гезде/^уолай^йемес↓/// ^уөйткөнү мен сол^уортада жүрмүн↓///	Әлі де солай, өзгерген жоқ. Өйткені біз қазір, жалпы адами құндылықтардың бәрі өзгерді, ол өнерді былай қойған кезде. Біз не ойнасақ та, әйтеуір мақтау күтіп отырамыз, мақтаса екен деп отырамыз, мақтаса, кәдімгідей шабыттанып, ал ол менің мақтау сүймейтіндігім емес, мен де мақтауды жақсы көремін. Бірақ біз көп өтірікке барамыз, көп өтірік мақтаймыз. Бізді соған үйретіп алды, біз соған үйреніп алдық. Сондықтан әлгі, қалай еді, «өтірікші шынды көтере алмайды, өкпешіл сынды көтере алмайды» дейді ғой. Қазір осындай өнер адамдарымен сұхбат құрсаңыз, бәрі "ой, сын деген дұрыс қой, адам сынмен түзеледі" деп лепірме сөздерді көпіртіп, әдемі сөйлегенді жақсы біледі, ал жеме-жемге келген кезде олай емес. Өйткені мен сол ортада жүрмін.
Тұрыс Бекжан	▶	↑^йенді // мен бұрұндары: сол тоймен уөмір сүріп келдікғой↓/// ^уөйткөнү// біз// айлығымыз/→^уеағни материалдық жағдайымыз/→ төмен болғаннаң гейін/ сол/ тойдан нәпақа тапқанымыз ырас̆↓/// ↑ ^йенді уол той басқарудың да уөзүнің жөнү б̊ар/→ жолы б̊ар↓/// ↑бізде қәзір білесіз ғой/→ мен уо баста/ сол кезден біз уөзү/ тойдың не ^йекенін ұғынып уөскен қазақпыз↓/// ↑анау мұзафар ағамыз айтады ғой//→ «той - тәрбие мектебі» дейді↓/// ↑Біз сол тәрбие мектебін үзіп алдық/→ білесіз ғой↓/// ↑сондұқтан қәзір мен/→ тойға шықпаймын деп айтс̆ам/→ уөтүрүк болар/ бірақ мен жиі тойға шығам деп айта алмаймын↓/// ↑мен шық̊сам да: қәзір сол/→ кейде бір тоқ̊санға толған/→ сек̊сенге толған мерейтойлар бар/→ алтын тойлар бар/→ гаухар тойлар бар/→ сондай гезде/ жаңағы тура уөзүңүз айтқандай/ адал дастарқан жайылып жатс̆а/→ сонда барып уөткүзүп перуге/ ^йегер// қатты сұрап жатс̆а/→ сол кісілердің жасын берсін деген ниетпенен ырымдап баратыным бар↓///	^йенді // мем бұрұндары: сол тоймен^уөмүр сүрүп келдікғой↓/// ^уөйткөнү// біз// айлығымыз/→^уеағни матерійалдығ жағдайымыз/→ төмөм болғаннаң⁀гейін/ сол/ тойдан нәпақа тапқанымыз ырас̆↓/// ↑^йенді^уол той басқарұудұң⁀да^уөзүнүң жөнү⁀б̊ар/→ жолұ⁀б̊ар↓/// ↑бізде қәзір ͡б̊ілесіз⁀ ғой/→ мен^уо ͡б̊аста/ сол⁀гездем біз^уөзү/ тойдұң не^йекенін ұғұнұп^уөскөң ғазақпыз↓/// ↑анау мұзафар ағамыз айтады ⁀ғой//→ «той - тәрб̊ійе мектеб̊і» дейді↓/// ↑біс сол тәрб̊ійе мектеб̊ін үзүб̊ ͡алдық/→ білесізғой↓/// ↑сондұқтаң ғәзір мен/→ тойға шықпаймын деб̊ ͡айтč̆ам/→^уөтүрүк болар/ бірағ мен жійі тойға шығам деб̊ ͡айт' алмаймын ↓/// ↑мен шық̊сам да: қәзір сол/→ кейде ͡б̊ір тоқ̊саңға толған/→ сек̊сеңге толған мерейтойлар⁀б̊ар/→ алтын тойлар⁀б̊ар/→ гаухар тойлар⁀ б̊ар/→ сондай⁀гезде/ жаңағы тұура^уөзүңүз айтқандай/ адал дастарқан жайылыб̊ жатč̆а/→ сонда⁀б̊арып^уөткүзүп⁀перүугө/^йегер// қатты сұраб̊ жатč̆а/→ сол гісілердің жасым берсін деген нійетпенен ырымдап паратыным⁀ бар↓///	Енді мен бұрындары сол тоймен өмір сүріп келдік қой. Өйткені біз айлығымыз, яғни материалдық жағдайымыз төмен болғаннан кейін сол тойдан нәпақа тапқанымыз рас. Енді ол той басқарудың да өзінің жөні бар, жолы бар. Бізде қазір білесіз ғой, мен о баста, сол кезден біз өзі тойдың не екенін ұғынып өскен қазақпыз. Анау Мұзафар ағамыз айтады ғой «той - тәрбие мектебі» дейді. Біз сол тәрбие мектебін үзіп алдық, білесіз ғой. Сондықтан қазір мен тойға шықпаймын деп айтсам өтірік болар, бірақ мен жиі тойға шығам деп айта алмаймын. Мен шықсам да қазір сол, кейде бір тоқсанға толған, сексенге толған мерейтойлар бар, алтын тойлар бар, гауһар тойлар бар, сондай кезде, жаңағы тура өзіңіз айтқандай, адал дастарқан жайылып жатса, сонда барып өткізіп беруге, егер қатты сұрап жатса, сол кісілердің жасын берсін деген ниетпенен ырымдап баратыным бар.
Тұрыс Бекжан	▶	^уөйткөнү мен көп нәрсені уөзүм көзүм гөргөн↓/// ↑менің бір жақын досым бареді/→ дүнүйөдөн ^йерте уөтүп кетті// ↑біз кейде уосы/ зыйалы қауым дейміз да/ зыйалы қауымды сол →ұрұуханыйаттан іздейміз іиә/ әдебиеттен/ мәдениеттен/ жазушылар болсын/ уөнөр адамдары болсын↓/// ↑сонсоң атағы бар адамдардың барлығын тұлға деп қаб̊ылдайтын болдық қой→ біз қәзір/// ↑ал зыйалының көбі →ол/ халықтың ішінде жүр↓/// ↑кейде мені қәзір толғантатын нәрсе/ уосы бізде зыйалы қауым бар ма→ деген нәрсе↓/// ↑^йегер зыйалы қауым бар болса/→ уонда уол кісілердің айтатыны таусылған сыйақты↓///	^уөйткөнү мең гөп ⁀нәрсені^уөзүм⁀гөзүм⁀гөргөн↓/// ↑менің бір жақын досұм бареді/→ дүнүйөдөн^йерте^уөтүп кетті// ↑біз⁀гейде^уосұ/ зыйалы қауұм дейміз⁀да/ зыйалы қауұмдұ сол →ұрұуханыйаттан іздейміз іиә/ әдеб̊ійеттен/ мәденійеттен/ жазұушұлар ͡б̊олсұн/^уөнөр адамдары ͡б̊олсұн↓/// ↑сонсоң атағы ͡б̊ар адамдардың барлығын тұлға деп қаб̊̊ылдайтым болдұқ⁀ қой→ біз⁀ ғәзір/// ↑ал зыйалының⁀гөб̊ү →ол/ халықтың ішінде жүр↓/// ↑кейде мені⁀ғәзір толғантатын нәрсе/^уосұ ͡б̊ізде зыйалы қауұм бар⁀ма→ деген нәрсе↓/// ^йегер зыйалы қауұм бар ⁀б̊олса/→^уонда^уол ⁀гісілердің айтатыны таусұлған сыйақты↓///	Өйткені мен көп нәрсені өзім көзім көрген. Менің жақын досым бар еді, дүниеден ерте өтіп кетті. Біз кейде осы зиялы қауым дейміз да, зиялы қауымды сол руханияттан іздейміз, иә, әдебиеттен, мәдениеттен, жазушылар болсын, өнер адамдары болсын. Сонсоң атағы бар адамдардың барлығын тұлға деп қабылдайтын болдық қой біз қазір. Ал зиялының көбі ол халықтың ішінде жүр. Кейде мені қазір толғантатын нәрсе - осы бізде зиялы қауым бар ма деген нәрсе. Егер зиялы қауым бар болса, онда ол кісілердің айтатыны таусылған сияқты.
Тұрыс Бекжан	▶	болса/ бізде қаңтарда қәсірет болар м̒аді↓/// ↑қаңтардан кейін де/→ жазық̊сыз жапа шеккен біздің азаматтарымыз болдығой/→ сол зыйалы қауым неге соларды қорғаб ал`алмады↓/// ^уосы/ нәрселер мені қынжылтады/ мен ^йенді/ бір әңгімені бір жаққа бұрып кеткендігім ^йемес/→ сөздің іреті келгеннен кейін мын↓/// ↑бізде// нағыз зыйалы қауым уол халықтың ішінде жүр да/→ уөздерінің айтарлары бар/→ уойлары бар/ пікірлері бар/ халықпен бірге↓/// ↑анау достаевскый зыйалыларды уөзү ^йекіге бөлгең ғой/ табаны жерге тійіп тұрғандар/→ табаны жерге тіймей тұрғандар дейді↓///	болса/ бізде қаңтарда ғәсірет полар⁀м̒аді↓/// ↑қаңтардаң гейін⁀де/→ жазық̊сыж жапа шеккем біздің азаматтарымыз⁀б̊олдұғой/→ сол зыйалы қауұм неге соларды қорғаб̊⁀ал`алмады↓/// ^уосұ/ нәрселер мені⁀ғынжылтады/ мен^йенді/ бір әңгімені⁀б̊ір жаққа⁀б̊ұрұп кеткендігім^йемес/→ сөздүң іреті ͡ гелгеннең⁀гейін ⁀мын↓/// ↑бізде// нағыз зыйалы қауұм^уол халықтың ішінде жүр⁀да/→^уөздөрүнің айтарлары⁀ б̊ар/→^уойлары ⁀б̊ар/ пікірлері⁀б̊ар/ халықпем бірге↓/// ↑анау достаевскій зыйалыларды^уөзү^йекіге ͡б̊өлгөң⁀ғой/ таб̊аны жерге тійіп тұрғандар/→ таб̊аны жерге тіймей тұрғандар дейді↓///	Болса, бізде қаңтарда қасірет болар ма еді. Қаңтардан кейін де жазықсыз жапа шеккен біздің азаматтарымыз болды ғой, сол зиялы қауым неге соларды қорғап ала алмады. Осы нәрселер мені қынжылтады, мен енді бір әңгімені бір жаққа бұрып кеткендігім емес, сөздің реті келгеннен кейін айтып жатырмын. Бізде нағыз зиялы қауым ол халықтың ішінде жүр да, өздерінің айтарлары бар, ойлары бар, пікірлері бар халықпен бірге. Анау Достаевский зиялыларды өзі екіге бөлген ғой, табаны жерге тиіп тұрғандар, табаны жерге тимей тұрғандар дейді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑табаны жерге тійіп тұрғандар/→ сол халықпен бірге жүретіндер/→ табаны жерге тіймей тұрғандар сол жаңағы халықтың барын пайдаланып/ уосы мынау↓/// ^йетік̊шінің пыйғылындағы/ шенеуніктер мен үуәзірлер дейді/→ бізде қәзір сондай зыйалы қауым уөсе бастады/→ ал ^йенді зыйалы қауым сол жаңағы мен бір/ досым марқұм уөмүрден уөтүп кетті/→ сол бірде маған айтты// мен ^йелдің ^йертеңіне көп алаңдаймын/→ ↑беке// уосындай бір қаламгерлерді жақ̊сы көруші ^йедім/→ ішінде мынандай ақындары бар/→ үлкөн кісілер↓/// ↑мен ауылда тұрам ғой/ біржан/ мен қымызын алып келейін/→ бір қой сойып алып келейін/→ мен сол кісілермен әңгімелескім келеді деп↓/// ↑сол кісілерден ^йелдің → ^йертеңін білгім геледі↓///	↑таб̊аны жерге тійіп тұрғандар/→ сол халықпем бірге жүүрөтіндер/→ таб̊аны жерге тіймей тұрғандар сол жаңағы халықтың барым пайдаланып/^уосұ мынау↓///^йетік̊шінің пыйғылындағы/ шенеунүктөр мен үуәзірлер дейді/→ бізде қәзір сондай зыйалы қауұм^уөсө⁀ б̊астады/→ ал^йенді зыйалы қауұм сол жаңағы мем ⁀бір/ досұм марқұм^уөмүрдөн^уөтүп кетті/→ сол бірде маған айтты// мен^йелдің^йертеңіне⁀ гөб⁀̊ алаңдаймын/→ ↑беке//^уосұндай бір ғаламгерлерді жақ̊сы ⁀гөрүушү^йедім/→ ішінде мынандай ақындары⁀б̊ар/→ үлкөң гісілер↓/// ↑мен ауұлда тұрам⁀ғой/ біржан/ мең ғымызын алып келейін/→ бір⁀ғой сойұб̊ ⁀алып⁀келейін/→ мен сол⁀ гісілермен әңгімелескім͡ геледі⁀деп↓/// ↑сол⁀гісілерден^йелдің →^йертеңім білгім⁀геледі↓///	Табаны жерге тиіп тұрғандар - сол халықпен бірге жүретіндер, табаны жерге тимей тұрғандар - сол жаңағы халықтың барын пайдаланып, осы мынау етікшінің пиғылындағы, шенеуніктер мен уәзірлер дейді, бізде қазір сондай зиялы қауым өсе бастады. Ал енді зиялы қауым сол жаңағы мен бір досым, марқұм өмірден өтіп кетті, сол бірде маған айтты, мен елдің ертеңіне көп алаңдаймын, Беке, осындай бір қаламгерлерді жақсы көруші едім, ішінде мынандай ақындары бар, үлкен кісілер. Мен ауылда тұрам ғой, Біржан, мен қымызын алып келейін, бір қой сойып алып келейін, мен сол кісілермен әңгімелескім келеді деп, сол кісілерден елдің ертеңін білгім келеді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑солармен сөйлестім/→ уол кісілердің атын атау/ міндет ^йемеш шығар/→ жалпы болған әңгіме↓/// ↑сонымен алты-жеті адамның үйүне бардық/→ сол кезде біз// биік көретін/→ біз жаңағы/ уөзүңіз айтып жатқандай/ тұлға деп жүргөн/ адамдардың→ сол пендауи дүнү^йеге кетіп қалғанын/→ менен артық әңгімелері болмай қалғандай кезде/ менің жаңағы досым/→ түңіліп кеткен болатын↓/// ↑біз ^йел бола алмайды ^йекенбіз деп/→ ^йең соңғы бір ақынның үйүне барған кезде/→ қатты /сол кезде мен уөзүм шынында да көзүм жеткен әлгі/ бізде/ қазақтарда уөзү сөз бар ғой/→ мақал ұлының үнін ^йесті/ үйүне барма дейтін/// ↑үйүне барсаң/ жаңағындай пенделік дүнү^йелерін ^йестисіз↓/// ↑қәзір шыны герек қой ^йенді/→ бәрі/ бәрі мен дегеннен артылмай қалды↓/// ↑қалам ұстағанның бәрі менмен/→ уоқығанның бәрі кердең↓/// ↑бірдеңе айтс̆аң/→ сол сөздің астарынан бірдеңе іздеп/→ уөзүңе шабуылдап тұрады///	↑солармен сөйлөстүм/→^уол⁀ гісілердің атын атау/ міндет^йемеш шығар/→ жалпы ͡б̊олған әңгіме↓/// ↑сонұмен алты-жет' адамның үйүнө ͡б̊ардық/→ сол⁀ гезде ͡б̊із// бійік көүрөтін/→ біж жаңағы/^уөзүңүз айтыб̊ жатқандай/ тұлға⁀деб̊ жүргөн/ адамдардың→ сол пендауый дүнүйөгө кетіп қалғанын/→ менен артығ әңгімелері⁀ б̊олмай ғалғандай⁀гезде/ менің жаңағы досұм/→ түңүлүп кеткем болатын↓/// ↑біз^йел бол' алмайды^йекембіз деп/→^йең соңғұ⁀б̊ір ақынның үйүнө ⁀б̊арғаң⁀гезде/→ қатты /сол⁀ гезде мен^уөзүм шынында⁀да гөзүм жеткен әлгі/ бізде/ қазақтарда^уөзү сөз б̊ар⁀ ғой/→ мақал ұлұнұң үнүн^йесті/ үйүнө ͡б̊арма дейтін/// ↑үйүнө ͡б̊арсаң/ жаңағындай пенделік дүнүйөлөрін^йестійсіз↓/// ↑қәзір шыны⁀герек қой^йенді/→ бәрі/ бәрі мен дегеннен артылмай⁀ғалды↓/// ↑қалам ұстағанның бәрі меммен/→^уоқұғанның бәрі ͡ ердең↓/// ↑бірдең' айтč ̆аң/→ сол сөздүң астарынам бірдең' іздеп /→^уөзүңө шаб̊ұуұлдап тұрады///	Солармен сөйлестім, ол кісілердің атын атау міндет емес шығар, жалпы болған әңгіме. Сонымен алты-жеті адамның үйіне бардық, сол кезде біз биік көретін, біз жаңағы өзіңіз айтып жатқандай тұлға деп жүрген адамдардың сол пендауи дүниеге кетіп қалғанын, менен артық әңгімелері болмай қалғандай кезде, менің жаңағы досым түңіліп кеткен болатын біз ел бола алмайды екенбіз деп, ең соңғы бір ақынның үйіне барған кезде қатты, сол кезде мен өзім шынында да, көзім жеткен әлгі, бізде қазақтарда өзі сөз бар ғой, мақал "ұлының үнін есті, үйіне барма" дейтін. Үйіне барсаң, жаңағындай пенделік дүниелерін естисіз. Қазір, шыны керек қой, енді, бәрі, бәрі мен дегеннен артылмай қалды. Қалам ұстағанның бәрі менмен, оқығанның бәрі кердең. Бірдеңе айтсаң, сол сөздің астарынан бірдеңе іздеп, өзіңе шабуылдап тұрады.
Тұрыс Бекжан	▶	↑біз қәзір/ уөзү бір/ кейде мен көп уөзүм де айтып жүрмін ғой бір↓/// сөз бостандығы, уой азаттығы жоғалған қоғамда: біз адамға лайық уөмір сүрудің уорнына/→ сол адамдардың үрөлін уойнаб̊ жүргөн құбыжық сыйақтымыз↓/// ↑кейде бір/ қолдан жасалған адам мүсіндерінің ішінде/→ уөмір сүрүп жүргөн сыйақтымыз↓/// сөзүміз көп/→ әдемі сөзүміз көп/→ бірақ ісіміз жоқ↓/// ↑көп сөз айтамыз әдемі/→ ал іске келген кезде/→ кейде бір уосы/ біздің іс не/ біз тек ұлтқа болса ^йекен дейсің↓/// ↑бүгінде сол ұлтқа жаның ашып/ ұлттың сөзүн сөйлей қалсаң/→ ^йең бірінші саған қарсы шығатын билік↓/// ↑сонсоң уойланам мен/ уосы/→ билік қазақты сү^йе ма↑/// сүйсе/ неге бұлай/ ^йенді ұлт болғаннаң гейін ұлттық проблема болмай қоймайды ғой↓/// ↑ұлттық проблемалар болады↓/// ↑ал ^йенді соған/ мен араласуға→ менің қақым бар шығар↓/// ^уөйткөнү мен уөмір сүріп жатқан қоғамда↓/// ↑менің белгілі бір уөзүмнің бір уөзүмнің көзғарасым болмаса/→ уонда мені адам деп санауға бола ма↑///	↑біз⁀ ғәзір/^уөзү⁀ б̊ір/ кейде мең гөп^уөзүм д' айтып жүрмүн ⁀ғой бір↓/// сөз⁀б̊остандығы,^уой азаттығы жоғалғаң⁀ ғоғамда: біз адамғ' ылайық^уөмүр сүрүудүң^уорнұна/→ сол адамдардың үрөлүн^уойнаб̊̊⁀жүргөң ғұб̊ұжұқ̊⁀сыйақтымыз↓/// ↑кейде⁀б̊ір/ қолдан жасалған адам мүсүндөрінің ішінде/→^уөмүр сүрүб̊ жүргөн сыйақтымыз↓/// сөзүмүз⁀ гөп/→ әдемі сөзүмүз⁀гөп/→ бірағ ісіміж⁀жоқ↓/// ↑көп̊ сөз айтамыз әдемі/→ ал іске⁀гелгең гезде/→ кейде ͡б̊ір^уосұ/ біздің іс не/ біз тег ұлтқа⁀б̊олса^йекен дейсің↓/// ↑бүгүндө сол ұлтқа жаның ашып/ ұлттұң сөзүн сөйлөй⁀ ғалсаң/→^йең бірінші сағаң⁀ ғарсы шығатым бійлік↓/// ↑сонсоң^уойланам мен/^уосұ/→ бійлік қазақты сүйө⁀ма↑/// сүйсө/ неге ͡б̊ұлай/^йенд' ұлт болғаннаң⁀гейін ұлттұқ проблема⁀б̊олмайғоймайды⁀ғой↓/// ↑ұлттұқ проблемалар⁀б̊олады↓/// ↑ал^йенді соған/ мен араласұуға→ менің⁀ғақым бар шығар↓/// ^уөйткөнү мен^уөмүр сүрүб̊ жатқаң⁀ ғоғамда↓/// ↑менің белгілі ⁀б̊ір^уөзүмнүң бір^уөзүмнүң⁀гөзғарасым болмаса/→^уонда мен' адам деп̊ санауға⁀б̊ола⁀ ма↑//	Біз қазір өзі бір, кейде мен көп өзім де айтып жүрмін ғой, бір сөз бостандығы, ой азаттығы жоғалған қоғамда біз адамға лайық өмір сүрудің орнына, сол адамдардың рөлін ойнап жүрген құбыжық сияқтымыз. Кейде бір қолдан жасалған адам мүсіндерінің ішінде өмір сүріп жүрген сияқтымыз. Сөзіміз көп, әдемі сөзіміз көп, бірақ ісіміз жоқ. Көп сөз айтамыз әдемі, ал іске келген кезде кейде бір осы біздің іс не, біз тек ұлтқа болса екен дейсің. Бүгінде сол ұлтқа жаның ашып, ұлттың сөзін сөйлей қалсаң, ең бірінші саған қарсы шығатын билік. Сонсоң ойланам мен, осы билік қазақты сүйе ме, сүйсе, неге бұлай, енді ұлт болғаннан кейін ұлттық проблема болмай қоймайды ғой, ұлттық проблемалар болады. Ал енді соған мен араласуға менің қақым бар шығар. Өйткені мен өмір сүріп жатқан қоғамда менің белгілі бір өзімнің бір өзімнің көзқарасым болмаса, онда мені адам деп санауға бола ма?
Тұрыс Бекжан	▶	↑сондұқтан біз уөзүміз уөмір сүріп жатқан қоғамда/→ уөз пікіріміз болу керек↓/// бізде уолай ^йемес қәзір↓/// біз/ бас шұлғумен келеміз↓/// ↑бұрыннан бас шұлғумен келеміз/→ әлі бас шұлғып келе жтырмыз↓/// ↑сондұқтан/ →біз уосы бір //жағымпаздықтың жарапазанын айтып жүргөн жандармыз↓/// ↑қәзір̆ жаңа мен айтыб̊ жатырмын ғой/→ қалам ұстағаны менмен/→ уоқығаны кердең/→ таққа мінгендері ^йелді көрмейді/→ атқа мінгендер жерді көрмейді/→ тақымдайды/ бірақ кімнің болса да тас шыққан тағын ^йел→ мінген атын жер көтеріп тұрғанын ^йескере бермейді↓/// ↑сондұқтан/ бізде тек қана жай сөз ғана/→ халықты жақ̊сы көрем/→ халықпен біргеміз дейді↓/// ↑өтүрүк бәрі↓///	↑сондұқтам біз^уөзүмүз^уөмүр сүрүб̊ жатқаң⁀ ғоғамда/→^уөз пікіріміз⁀ б̊олұу⁀герек↓/// бізде^уолай^йемес қәзір↓/// біз/ башшұлғұумөң⁀гелеміз↓/// ↑бұрұннам баш⁀ шұлғұумөң⁀гелеміз/→ әлі⁀б̊ашшұлғұп келе жтырмыз↓/// ↑сондұқтан/ →біз^уосұ⁀б̊ір //жағымпаздықтың жарапазанын айтыб̊⁀жүргөн жандармыз↓/// ↑қәзір жаңа мен айтыб̊̊ жатырмын⁀ғой/→ қалам ұстағаны меммен/→^уоқұғаны⁀гердең/→ таққа міңгендері^йелді⁀гөрмөйдү/→ атқа міңгендер жерді⁀гөрмөйдү/→ тақымдайды/ бірақ кімнің болса⁀ да ташшыққан тағын^йел→ міңген атын жер⁀ гөтөрүп тұрғанын^йескере ͡б̊ермейді↓/// ↑сондұқтан/ бізде тек⁀қана жай сөзғ⁀ана/→ халықты жақ̊сы⁀гөрөм/→ халықпем біргеміз⁀дейді↓/// ↑өтүрүк⁀бәрі↓///	Сондықтан біз өзіміз өмір сүріп жатқан қоғамда өз пікіріміз болу керек. Бізде олай емес қазір, біз бас шұлғумен келеміз. Бұрыннан бас шұлғумен келеміз, әлі бас шұлғып келе жатырмыз. Сондықтан біз осы бір жағымпаздықтың жарапазанын айтып жүрген жандармыз. Қазір, жаңа мен айтып жатырмын ғой, қалам ұстағаны менмен, оқығаны кердең, таққа мінгендері елді көрмейді, атқа мінгендер жерді көрмейді, тақымдайды, бірақ кімнің болса да тас шыққан тағын ел, мінген атын жер көтеріп тұрғанын ескере бермейді. Сондықтан бізде тек қана жай сөз ғана, халықты жақсы көрем, халықпен біргеміз дейді. Өтірік бәрі.
Тұрыс Бекжан	▶	↑тұлға деген/ → уөзү санаулы ғана шығар↓/// ↑мен сіздер айтып жүргөн тұлғаларды→ тұлға деп айта алмаймын↓/// ↑тұлға деген уол уөте биік ұғым↓/// ↑мен уөзүмді тұлға санамаймын↓/// ↑біз қәзір айтып уотырмын ғой/→ атағы барлардың бәрін тұлға дейміз↓/// ↑кешегі қәзір мынау/ ән айтып жүргөн әнші/ жас балаларды да солай тұлға деп қарайды↓/// ↑бұл кімнің кемшілігі/→ бұл журналистердің кемшілігі↓/// ↑соларға тұлға деп/→ сол атты/→ уол көлденең көк аттының қанжығасына байлап беретін дүнү^йе ^йемес→ уол↓/// ↑тұлға деген терең/ биік уөлшем↓/// ↑байағыда бізге айтатын/ мынау сахна тек тұлғалардың тұғыры деп↓/// ↑ал мен айтатын ^йем/ сахнаға шыққандардың бәрі саңлақ ^йемес/→ сонда жүргөндердің бәрі тұғыр ^йемес/ уолардың бәрінің тұғыры ^йемес уол↓///	↑тұлға деген/ →^уөзү санаулұ⁀ғана шығар↓/// ↑мен сіздер айтыб̊ жүргөн тұлғаларды→ тұлға деб̊⁀айт' алмаймын ↓/// ↑тұлға деген^уол^уөтө ͡б̊ійіг⁀ ұғұм↓/// ↑мен^уөзүмдү тұлға санамаймын↓/// ↑біз⁀ ғәзір айтып^уотұрмұн⁀ғой/→ атағы ͡б̊арлардың бәрін тұлға дейміз↓/// ↑кешегі⁀ғәзір мынау/ ән айтыб̊ жүргөн әнші/ жас⁀палаларды⁀да солай тұлға деп қарайды↓/// ↑бұл⁀гімнің ͡гемшілігі/→ бұл жұурналыйстердің⁀гемшілігі↓/// ↑соларға тұлға⁀деп/→ сол атты/→^уол гөлдөнөң⁀гөг аттының⁀ғанжығасына ͡б̊айлап перетін дүнүйө^йемес→^уол↓/// ↑тұлға деген терең/ бійік^уөлшөм↓/// ↑байағыда⁀ б̊ізг' айтатын / мынау сахна тек тұлғалардың тұғұрұ⁀деп↓/// ↑ал мен айтатын^йем/ сахнаға шыққандардың бәрі саңлақ^йемес/→ сонда жүргөндөрдүң бәрі тұғұр^йемес/^уолардың бәрінің тұғұрұ^йемес^уол↓///	Тұлға деген өзі санаулы ғана шығар. Мен сіздер айтып жүрген тұлғаларды тұлға деп айта алмаймын, тұлға деген ол өте биік ұғым. Мен өзімді тұлға санамаймын. Біз қазір айтып отырмын ғой, атағы барлардың бәрін тұлға дейміз. Кешегі, қазір мынау ән айтып жүрген әнші, жас балаларды да солай тұлға деп қарайды. Бұл кімнің кемшілігі, бұл журналистердің кемшілігі. Соларға тұлға деп сол атты, ол көлденең көк аттының қанжығасына байлап беретін дүние емес ол. Тұлға деген - терең, биік өлшем. Баяғыда бізге айтатын, мынау сахна тек тұлғалардың тұғыры деп, ал мен айтатын ем сахнаға шыққандардың бәрі саңлақ емес, сонда жүргендердің бәрі тұғыр емес, олардың бәрінің тұғыры емес ол.
Тұрыс Бекжан	▶	↑тұлға деген кім/→ тұлға деген жаңағы/ ұлтпен бірге болатын адам/→ ұлттың жоғын жоқтай алатын/→ мұңын мұңдай алатын/→ ұлтпен бірге/ халықпен бірге жүретін адамды айтады↓/// ↑ал бізде/ жаңағы /мынау тұлға дейміз/→ уол соған жаңағы адамдар уөзүн сендіріп алған/ шынында тұлға ^йекенбіз деп↓/// ↑мен ^йешкімнен уол атақты қызғанып жатқаным жоқпын↓/// ↑бірақ кішкене уойлану керекғой↓/// ↑мен ылғи уөзүм/→ уөнөр адамдарын да/ басқаларды да уосындай уөзүн тұлғамын деп жүретіндерді көп сынағам↓/// ↑ештеңе жақпайды ^йекен ғой→ деуі де мүмкін/ мейлі/ бірақ/ байағыда анау бір қораз/ күн менің даусымды ^йесту үшүн шығады деп/→ уөзүн уөзү сендіріп алған ^йекен↓///	↑тұлға дегең⁀гім/→ тұлға деген жаңағы/ ұлтпем бірге⁀ б̊олатын адам/→ ұлттұң жоғұн жоқтай алатын/→ мұңұн мұңдай алатын/→ ұлтпем бірге/ халықпем бірге жүүрөтін адамд' айтады ↓/// ↑ал бізде/ жаңағы /мынау тұлға дейміз/→^уол соған жаңағ' адамдар^уөзүн сендіріб̊⁀алған/ шынында тұлға^йекембіз⁀деп↓/// ↑мен^йешкімнен^уол атақты қызғаныб̊⁀жатқаным жоқпұн↓/// ↑бірақ кішкене^уойланұу ͡герекғой↓/// ↑мен ылғый^уөзүм/→^уөнөр адамдарын⁀да/ басқаларды⁀ да^уосұндай^уөзүн тұлғамын⁀деб̊ жүрөтіндерді⁀гөп̊ сынағам↓/// ↑ештеңе жақпайды^йекен⁀ ғой→ деуү⁀ де мүмкүн/ мейлі/ бірақ/ байағыд' анау бір⁀ ғораз/ күн менің даусұмдұ^йестү' үшүн шығады⁀деп/→^уөзүн^уөзү сендіріб̊ ͡алған^йекен↓///	Тұлға деген кім? Тұлға деген жаңағы, ұлтпен бірге болатын адам, ұлттың жоғын жоқтай алатын, мұңын мұңдай алатын, ұлтпен бірге, халықпен бірге жүретін адамды айтады. Ал бізде, жаңағы, мынау тұлға дейміз, ол соған жаңағы, адамдар өзін сендіріп алған, шынында тұлға екенбіз деп. Мен ешкімнен ол атақты қызғанып жатқаным жоқпын, бірақ кішкене ойлану керек қой. Мен ылғи өзім өнер адамдарын да, басқаларды да, осындай өзін тұлғамын деп жүретіндерді көп сынағам. Ештеңе жақпайды екен ғой деуі де мүмкін, мейлі, бірақ баяғыда анау бір қораз "күн менің даусымды есту үшін шығады" деп өзін өзі сендіріп алған екен.
Тұрыс Бекжан	▶	↑бізде қәзір сондайлар көп↓/// ↑мен болмасам/→ мен дегенмен ^йешқайда бара алмаймыз↓/// ↑оның ішінде мен де қәзір/ уөзүмді мен деп уотырғам жоқпын/ мен бүгүнгү қоғамдағы/ сіз қойып уотырған сауалға/ уөзүм/ болып жатқан кемшіліктерді айтыб̊ жатырмын↓/// ↑гогол' дің бір сөзү бар/ қарапайым адамға кешірілген пендешілік/→ талантқа кешірілмейді дейді↓/// қәзір бәрі талантпыз дейді ғой/→ мықтымыз дейді/→ ал неге сол таланттарда пендешілік көп↓/// ↑болған шығар бізде де бұрындары/→ бірақ қәзір ^йенді/ жасымыз болса әжептәуір жасқа келді/→ көргенім бар/ түйгенім бар/ уоң-солыма қараймын/ сондұқтан уосының бәріне бағамдап қарайтын адаммын қәзір↑///	↑бізде қәзір сондайлар⁀гөп↓/// ↑мем⁀болмасам/→ мен дегеммен^йешқ̊айда⁀б̊ар' алмаймыз ↓/// ↑онұң ішінде мен⁀де қәзір/^уөзүмдү мен⁀деп^уотұрғам жоқпұн/ мем⁀бүгүңгү қоғамдағы/ сіз⁀ ғойұп^уотұрған сауалға/^уөзүм/ болұб̊ жатқаң гемшіліктерд' айтыб̊⁀жатырмын↓/// ↑гогол' дің бір сөзү⁀б̊ар/ қарапайым адамға⁀гешірілгем пендешілік/→ талантқа⁀гешірілмейді дейді↓/// ↑қәзір⁀б̊әрі талантпыз дейді⁀ғой/→ мықтымыз дейді/→ ал неге сол таланттарда пендешілік көп↓/// ↑болған шығар⁀б̊ізде⁀ де⁀б̊ұрұндары/→ бірақ қәзір^йенді/ жасымыз⁀б̊олс' әжептәуүр жасқаг⁀елді/→ көргөнүм⁀бар/ түйгөнүм⁀бар/^уоң-солұма⁀ғараймын/ сондұқтан^уосұнұң бәріне⁀б̊ағамдап қарайтын адаммың⁀ ғәзір↑///	Бізде қазір сондайлар көп. Мен болмасам, мен дегенмен ешқайда бара алмаймыз. Оның ішінде мен де қазір өзімді мен деп отырған жоқпын, мен бүгінгі қоғамдағы сіз қойып отырған сауалға өзім болып жатқан кемшіліктерді айтып жатырмын. Гогольдің бір сөзі бар, қарапайым адамға кешірілген пендешілік талантқа кешірілмейді дейді. Қазір бәрі талантпыз дейді ғой, мықтымыз дейді, ал неге сол таланттарда пендешілік көп. Болған шығар бізде де бұрындары, бірақ қазір енді жасымыз болса әжептәуір жасқа келді, көргенім бар, түйгенім бар, оң-солыма қараймын, сондықтан осының бәріне бағамдап қарайтын адаммын қазір.
Тұрыс Бекжан	▶	↑дінге деген көзғаырас̆ым жақ̊сы↓/// ↑біздің әлеуметтік тұрмысымыз/→ бітім-болмысымыз исламмен біте қайнасқан↓/// ↑мынау// аргентиналық жазушы борхестің бір сөзү бар ғой/→ хас уөнөр дін мен табиғатта істейді↓/// ↑сондұқтан/ біз ^йенді// күн-айын тілегінде/ Құдайын жүрегінде құрмет тұтқан адамбыз↓/// уөзүм ылғи айтып жүремін ғой/→ сақтан қалған салт/→ ғұннан қалған ғұрып/→ түркіден қалған жұрт→ соның бәрін/ қазақ қазыққа байлаған ^йелміз/ қазақтың діні мен ділі діңгегі/ ілімі ілкі жұрттан да ілгері болатын деп↓/// ↑сондай ілімі ілкі жұрттан да ілгері/→ діні қалмағанның дымы қалмайды деп/→ біздің мынау жаманшылықты көріп-көріп бабаларымыз әбден солғанан кейін/→ айтқан болу керек↓/// ↑ендеше солардан қалған имани сарқыншақ санамызды ^йенді ғана сәулелендіріп келе жатқаны болмаса/ уолар қайда/→ біз қайда дейміз↓///	↑діңге дегең⁀гөзғарасым жақ̊сы↓/// ↑біздің әлеумөттүк тұрмұсұмыз/→ бітім-болмұсұмыз ыйсламмем біте қайнасқан↓/// ↑мынау// аргентійналығ жазұушұ⁀б̊орхестің бір сөзү⁀б̊ар⁀ғой/→ хас^уөнөр дін мен таб̊ыйғатт' істейді ↓/// ↑сондұқтан/ біз^йенді// күн-айын тілегінде/ құдайын жүрөгүнде құрмет тұтқан адамбыз↓///^уөзүм ылғый айтыб̊ жүрөмүн⁀ ғой/→ сақтаң⁀ ғалған салт/→ ғұннаң⁀ ғалған ғұрұп/→ түркүдөң⁀ғалған жұрт→ сонұң бәрін/ қазақ қазыққа⁀б̊айлаған^йелміз/ қазақтың діні мен ділі дүңгөгү/ ілім' ілкі жұрттан д' ілгері болатын деп↓/// ↑сондай ілім' ілкі жұрттан д' ілгері /→ діні⁀ғалмағанның дымы қалмайды⁀ деп/→ біздің мынау жаманшылықты⁀гөрүп-көрүп паб̊аларымыз әб̊ден солғанаң⁀ гейін/→ айтқам болұу⁀герек↓/// ^йендеше солардаң⁀ғалған ыйманый сарқыншақ̊ санамызды^йенді⁀ғана сәулөлөндүріп келе⁀жатқаны⁀б̊олмаса/^уолар⁀ғайда/→ біз⁀ғайда дейміз↓///	Дінге деген көзқарасым жақсы. Біздің әлеуметтік тұрмысымыз, бітім-болмысымыз исламмен біте қайнасқан. Мынау аргентиналық жазушы Борхестің бір сөзі бар ғой "хас өнер дін мен табиғатта істейді". Сондықтан біз енді күн-айын тілегінде, Құдайын жүрегінде құрмет тұтқан адамбыз. Өзім ылғи айтып жүремін ғой, сақтан қалған салт, ғұннан қалған ғұрып, түркіден қалған жұрт соның бәрін қазақ қазыққа байлаған елміз, қазақтың діні мен ділі діңгегі, ілімі ілкі жұрттан да ілгері болатын деп. Сондай ілімі ілкі жұрттан да ілгері, діні қалмағанның дымы қалмайды деп, біздің мынау жаманшылықты көріп-көріп бабаларымыз әбден соған... айтқан болу керек. Ендеше солардан қалған имани сарқыншақ санамызды енді ғана сәулелендіріп келе жатқаны болмаса, олар қайда, біз қайда дейміз.
Тұрыс Бекжан	▶	^уөйткөнү біз қәзір→/әлгі/ кезінде аталарымыз/ бабаларымыз/→ бізге қүрмөттүң үлкені дінге деген құрмет дейтін↓/// ↑қәзір уондай құрмет те жоқ// байқап уотырсаңыз/→ уөйткөнү/ тіпті/ дінге шабуыл жасайтын адамдар көп↓/// ↑иә/ діннің ішінде де тармақ-тармаққа бөлінгені ырас/ бірақ сол үшүн ұлтты күстананалауға бола ма/→ сонда жүргөн жаңағы/ біз болмасақ жаңа айтыпатырмын ғой/→ бүкіл болмысынан уөттік/ тұрмыс-салтымыздың бәрі исламмен біте қайнас болған/ бірге келе жатқан↓/// ↑ал уоның ішінде біз жақ̊сы жағын алып/→ соны пайдаланып келе жатқан кешегі/ ал ^йенді// кешегі сол кісілер бекер айтқан жоқ қой ^йенді/ ұстай алсаң қасиетің/ ұстай алмасаң қәсіретің деп↓/// ↑сондұқтан/ биік ұлт болып қалыптасу үшүн тәуелсіздікпен қоса діндарлық қажет↓/// ↑соны ұмытпауымыз керек↓/// ↑діндарлық дегеніміз не/↓ уол аданың жүрегіндегі иман↓/// ↑иман болмаса/↓ дін жоқ↓///	^уөйткөнү⁀б̊із⁀ғәзір→/әлгі/ кезінд' аталарымыз / баб̊аларымыз/→ бізге құрмөттүң үлкөнү діңге⁀дегең ⁀ғұрмет дейтін↓/// ↑қәзір^уондай ғұрмет ⁀те жоқ// байқап^уотұрсаңыз/→^уөйткөнү/ тіпті/ діңге шаб̊ұуұл жасайтын адамда⁀ргөп↓/// ↑ійә/ діннің ішінде де тармақ-тармаққа⁀б̊өлүңгөн' ырас / бірақ̊ сол үшүн ұлттұг⁀үстананалауға⁀б̊ола⁀ма/→ сонда жүргөн жаңағы/ біз ͡б̊олмасағ жаң' айтыпатырмын⁀ ғой/→ бүкүл болмұсұнан^уөттүк/ тұрмұс-салтымыздың бәр' ыйсламмен біте қайнас⁀ полған/ бірге⁀геле жатқан↓/// ↑ал^уонұң ішінде⁀б̊іж жақ̊сы⁀жағын алып/→ сонұ пайдаланып кележатқаң⁀гешегі/ ал^йенді// кешегі сол⁀ гісілер⁀б̊екер айтқан жоқ ⁀қой^йенді/ ұстай алсаң⁀ғасыйетің/ ұстай алмасаң⁀ғәсіретің⁀деп↓/// ↑сондұқтан/ бійіг ұлт⁀полұп қалыптасұ' үшүн тәуөлсүздүкпең⁀ғоса діндарлық қажет↓/// ↑сон' ұмұтпауұмұз керек↓/// ↑діндарлығ⁀дегеніміз не/↓^уол аданың жүрөгүндег' ыйман ↓/// ↑ыймам болмаса/↓ дін жоқ↓///	Өйткені біз қазір әлгі, кезінде аталарымыз, бабаларымыз бізге "құрметтің үлкені - дінге деген құрмет" дейтін. Қазір ондай құрмет те жоқ, байқап отырсаңыз, өйткені, тіпті дінге шабуыл жасайтын адамдар көп. Иә, діннің ішінде де тармақ-тармаққа бөлінгені рас, бірақ сол үшін ұлтты күстананалауға бола ма, сонда жүрген жаңағы, біз болмасақ жаңа айтып жатырмын ғой, бүкіл болмысынан өттік, тұрмыс-салтымыздың бәрі исламмен біте қайнас болған, бірге келе жатқан. Ал оның ішінде біз жақсы жағын алып, соны пайдаланып келе жатқан кешегі, ал енді кешегі сол кісілер бекер айтқан жоқ қой енді, ұстай алсаң қасиетің, ұстай алмасаң қасіретің деп. Сондықтан, биік ұлт болып қалыптасу үшін тәуелсіздікпен қоса діндарлық қажет. Соны ұмытпауымыз керек. Діндарлық дегеніміз не, ол - аданың жүрегіндегі иман. Иман болмаса, дін жоқ.
Тұрыс Бекжан	▶	↑осы мен жаңағындай нәрселерді↓ көп айтқым келмейді↓/// ↑иә/ ^йенді/ мен бұдан айналып қаша алмаймын/↓ мен сол ауылға/ «ұлағатты ұрпақ» деген бүгүнгү ұрпақтың ұлағатымен айналысатын үлкен қор бар↓/// ↑мен солармен бірігіп жұмұс істеймін↓/// ↑Сол қор/↓ мен бір әңгіме болып/ менің ауылымда/ бір ауылда бір мешіт керек қой ^йенді↓/// ^уөйткөнү жастарды сол имандылыққа тәрбиелеу жолында// адами/ уосы бір адамгершілік қалыптасып уөсу үшүн керек болды↓/// ↑сондұқтан менің ауылым уөзү/↓ кезінде бір колхоздың бөлімшесі болған кішкентай ғана ауыл↓/// ұйғыр ауданындағы жалғыз қазақ ауылы↓/// ↑содан сол ауылда мешіт бізде жоқ болды/↓ сондұқтан бір ауылға бір мешіт керек↓/// мен соны// уосында бір кәсіпкер бауырлар бар/↓ жаңағы «ұлағатты ұрпақ» қоры бар/ соларға//↓әңгіме қылып уосы ауылға бір мешіт тұрғызсақ деген нәрсемен сол кісілерді ауылға тартып/↓ сол кәсіпкерлер демеушілік жасап ауылға сол мешіт салыпатыр↓/// ↑мен соған мұрындық болып уотырмын↓///	^уосұ мен жаңағындай нәрселерді↓ көб̊⁀айтқым⁀гелмейді↓/// ↑ійә/^йенді/ мем бұдан айналып қаш' алмаймын /↓ мен сол ауұлға/ «ұлағатт' ұрпақ » дегем бүгүңг' ұрпақтың ұлағатымен айналысатын үлкөң⁀ғор⁀б̊ар↓/// ↑мен солармем бірігіб̊ жұмұс⁀істеймін↓/// ↑сол⁀ғор/↓ мем бір әңгіме⁀б̊олұп/ менің ауұлұмда/ бір ауұлда⁀б̊ір мешіт керек⁀ қой^йенді↓/// ^уөйткөнү жастарды сол ыймандылыққа тәрб̊ійелеу жолұнда// адамый/^уосұ⁀б̊ір адамгершілік қалыптасып^уөсү' үшүн керек⁀болдұ↓/// ↑сондұқтан менің ауұлұм^уөзү/↓ кезінде⁀б̊ір⁀голғоздұң бөлүмшөсі⁀б̊олғаң⁀гішкентайғ⁀ан' ауұл ↓/// ұйғұр ауданындағы жалғыз ғазағ⁀ауұлұ↓/// ↑содан сол ауұлда мешіт пізде⁀ жоқ⁀полдұ/↓ сондұқтам бір ауұлға⁀б̊ір мешіт⁀керек↓/// мен сонұ//^уосұнда⁀б̊ір⁀гәсіпкер⁀б̊ауұрлар⁀б̊ар/↓ жаңағы «ұлағатт' ұрпақ » қорұ⁀б̊ар/ соларға//↓әңгіме қылып^уос' ауұлға бір мешіт тұрғұссағ⁀деген нәрсемен сол гісілерд' ауұлға тартып/↓ сол⁀гәсіпкерлер демеушүлүг жасаб̊⁀ауұлға сол мешіт⁀čалыпатыр↓/// ↑мен соған мұрұндұқ⁀ полұп^уотұрмұн↓///	Осы мен жаңағындай нәрселерді көп айтқым келмейді. Иә, енді мен бұдан айналып қаша алмаймын, мен сол ауылға, «Ұлағатты ұрпақ» деген бүгінгі ұрпақтың ұлағатымен айналысатын үлкен қор бар. Мен солармен бірігіп жұмыс істеймін. Сол қор, мен бір әңгіме болып, менің ауылымда, бір ауылда бір мешіт керек қой енді. Өйткені жастарды сол имандылыққа тәрбиелеу жолында, адами, осы бір адамгершілік қалыптасып өсу үшін керек болды. Сондықтан менің ауылым - өзі кезінде бір колхоздың бөлімшесі болған кішкентай ғана ауыл. Ұйғыр ауданындағы жалғыз қазақ ауылы. Содан сол ауылда мешіт бізде жоқ болды, сондықтан бір ауылға бір мешіт керек. Мен соны осында бір кәсіпкер бауырлар бар, жаңағы «Ұлағатты ұрпақ» қоры бар, соларға әңгіме қылып осы ауылға бір мешіт тұрғызсақ деген нәрсемен сол кісілерді ауылға тартып, сол кәсіпкерлер демеушілік жасап, ауылға сол мешіт салып жатыр. Мен соған мұрындық болып отырмын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑ол ^йенді/ адамына байланысты↓/// ↑айтуы мүмкін ғой ^йертең/→ неге балабақ̊ша салмады/ неге басқа нәрсе салмады деп↓/// ↑менің ауылымда уондай балабақ̊ша салатындай да ^йемес/→ уөйткөнү ауылымның көбі кішкентай ғана ауыл болғаннаң гейін/ ^йер жеткен балаларының бәрі қалада/ уолардың немерелерінің бәрі қалада/ уөздерімен бірге тұрыпатыр↓/// ↑сондұқтан сол ауылға жұртты тарту үшүн/ сол әуелі жаңағы мешіт бой түзеп алса/ содан кейін қалған нәрсенің бәрі уөзү уорнымен келеді деп уойлаймын↓/// ↑Менің арманым негізі сол ауылыма/→ бір мәдениет уошағын салып беру болатын///	↑yол^йенді/ адамына⁀б̊айланысты↓/// ↑айтұуұ мүмкүн⁀ғой^йертең/→ неге ͡б̊алаб̊ақ̊ша салмады/ неге͡ б̊асқа нәрсе салмады ⁀деп↓/// ↑менің ауұлұмда^уондай балаб̊ақ̊ша салатындай⁀ да^йемес/→^уөйткөн' ауұлұмнұң көб̊ү кішкентай⁀ ған' ауұл болғаннаң⁀гейін/^йер жеткем балаларының бәрі⁀ғалада/^уолардың немерелерінің бәрі⁀ғалада/^уөздөрүмем бірге тұрұпатыр↓/// ↑сондұқтан сол ауұлға жұрттұ тартұ' үшүн / сол әуөлү жаңағы мешіт пой⁀түзөб̊ ͡алса/ содаң⁀гейің ғалған нәрсенің бәрі^уөзү^уорнұмең геледі⁀деп^уойлаймын↓/// ↑менің арманым негізі сол ауұлұма/→ бір мәденійет^уошағын салып⁀ перүу⁀б̊олатын//	Ол енді адамына байланысты. Айтуы мүмкін ғой ертең, неге балабақша салмады, неге басқа нәрсе салмады деп. Менің ауылымда ондай балабақша салатындай да емес, өйткені ауылымның көбі кішкентай ғана ауыл болғаннан кейін, ер жеткен балаларының бәрі қалада, олардың немерелерінің бәрі қалада өздерімен бірге тұрып жатыр. Сондықтан сол ауылға жұртты тарту үшін сол әуелі жаңағы мешіт бой түзеп алса, содан кейін қалған нәрсенің бәрі өзі орнымен келеді деп ойлаймын. Менің арманым негізі сол ауылыма бір мәдениет ошағын салып беру болатын.
Тұрыс Бекжан	▶	ал ^йенді/ қәзір/ уоблыс бөлініп шықты ғой/→ мүмкін/ ауыл башшыларымен әңгіме жүргізсек/ уоны да қолға алар/ уөйткөнү сол кішкентай ғана ауылдан уөзү ^йекі бірдей қайраткер шығып уотыр/ тағы да уөнөр қайраткерлері шығып уотыр↓/// ↑ал бірақ ауылымызда/→ жаңағы/ бұрынғы әлгі/ қәзір көбі солай ғой/→ төбесінде туы болғанмен/ ішінде буы жоқ қаңырап бос тұрған мәдени уошақтар көп↓/// ↑сондұқтан сол мәдениет уошағымыз ^йескіріп/→ құлаудың алдында тұр↓/// ↑сол арманым сол/ мәдени уошақ тұрғызып беру↓/// ↑ең бірінші нәрсе/ уол жаңағы мешіт деген уөте сауапты нәрсе/→ содан соң бір ауылда→ бір мешіттің тұруы→ мен уойлаймын/ уол керек↓/// ^уөйткөнү/ қәзір/ біз уөз алдына ^йегемен ^йел болып/ алға шыққаннан кейін кезгелген ұлттың /→ келбетін танытар үш қазығы бар: тілі/ ділі және діні↓///	ал^йенді/ қәзір/^уоблұс⁀пөлүнүп̊ шықты⁀ғой/→ мүмкүн/ ауұл башшыларымен әңгіме жүргүссөк/^уонұда⁀ғолғ' алар /^уөйткөнү сол гішкентай⁀ған' ауұлдан^уөзү^йекі⁀б̊ірдей ғайраткер шығып^уотұр/ тағы⁀да^уөнөр ғайраткерлері шығып^уотұр↓/// ↑ал⁀ бірағ ауұлұмұзда/→ жаңағы/ бұрұңғ' әлгі / қәзірг⁀өб̊ү солай⁀ғой/→ төб̊өсүнде тұуұ⁀б̊олғаммен/ ішінде⁀б̊ұуұ⁀ жоқ қаңырап пос⁀тұрған мәденій^уошақтар⁀гөп↓/// ↑сондұқтан сол мәденійет^уошағымыз^йескіріп/→ құлаудұң алдында⁀тұр↓/// ↑сол арманым сол/ мәденій^уошақ тұрғұзұп перүу↓/// ↑ең бірінші нәрсе/^уол жаңағы мешіт деген^уөтө сауапты нәрсе/→ содансоң бір⁀ауұлда→ бір⁀мешіттің тұрұуұ→ мен^уойлаймын/^уол⁀герек↓/// ^уөйткөнү/ қәзір/ біз^уөз алдына^йегемен^йел⁀болұп/ алға шыққаннаң ⁀гейің гезгелген ұлттұң /→ келб̊етін танытар үш қазығы⁀б̊ар: тілі/ ділі және діні↓//	Ал енді қазір облыс бөлініп шықты ғой, мүмкін ауыл басшыларымен әңгіме жүргізсек, оны да қолға алар, өйткені сол кішкентай ғана ауылдан өзі екі бірдей қайраткер шығып отыр, тағы да өнер қайраткерлері шығып отыр. Ал бірақ ауылымызда, жаңағы, бұрынғы, әлгі қазірде көбі солай ғой, төбесінде туы болғанмен, ішінде буы жоқ қаңырап бос тұрған мәдени ошақтар көп. Сондықтан сол мәдениет ошағымыз ескіріп, құлаудың алдында тұр. Сол арманым сол мәдени ошақ тұрғызып беру. Ең бірінші нәрсе - ол жаңағы мешіт деген өте сауапты нәрсе, содан соң бір ауылда бір мешіттің тұруы, мен ойлаймын, ол керек. Өйткені қазір біз өз алдына егемен ел болып, алға шыққаннан кейін кез келген ұлттың келбетін танытар үш қазығы бар: тілі, ділі және діні.
Тұрыс Бекжан	▶	↑сондұқтан кезгелген азаматтың парызы сол үшеуіне қызмет ^йету ғой↓/// ^уосы үшеуінің амандығы/ ^йелдің амандығы деп уойлаймын↓/// ↑ыРух пен сананың амандығы ^йелдің амандығы ғой/ сол сыйақты↓/// ↑сондұқтан мен солай уөзүм шештім↓/// ^уоны дәл қәзіргі уосы дінмен күресіп жүргөндер/→ дінге әлі де мойындамайтындар уол туралы талай алыпқашпа сөздер айтар/→ бірақ мен уөзүм міндет санадым/→ уөйткөнү/ кешегі бізді уөсірген салтқа жарар дүнү^йең санаңда/→ кәдеге жарар тірлігің қолыңда/→ ата-баба аманаты мойныңда болсын деп ата-бабамның армандаған сол ауылда бір мешіт тұрғызу↓///	↑сондұқтаң гезгелген ⁀азаматтың парызы сол үшөуүнө қызмет^йетүу⁀ ғой↓/// ^уос' үшөуүнүң амандығы/^йелдің амандығы ⁀деп^уойлаймын↓/// ↑ырұух пен сананың амандығы^йелдің амандығы⁀ғой/ сол⁀сыйақты↓/// ↑сондұқтан мен солай^уөзүм⁀шештім↓/// ^уонұ дәл⁀ғәзіргі^уосұ діммең гүрөсүб̊⁀жүргөндөр/→ діңг' әлі де мойұндамайтындар^уол тұуралы талай алыпқашпа сөздөр⁀айтар/→ бірағ мен^уөзүм міндет čанадым/→^уөйткөнү/ кешегі⁀б̊ізді^уөсүргөн салтқа жарар дүнүйөң санаңда/→ кәдеге жарар тірлігіңғ⁀олұңда/→ ата-͡б̊аб̊' аманаты мойнұңда⁀б̊олсұн деб̊ ͡ата-͡б̊аб̊амның армандаған сол ауұлда⁀б̊ір мешіт тұрғұзұу↓///	Сондықтан кез келген азаматтың парызы сол үшеуіне қызмет ету ғой. Осы үшеуінің амандығы - елдің амандығы деп ойлаймын. Рух пен сананың амандығы елдің амандығы ғой, сол сияқты. Сондықтан мен солай өзім шештім. Оны дәл қазіргі осы дінмен күресіп жүргендер, дінге әлі де мойындамайтындар ол туралы талай алыпқашпа сөздер айтар, бірақ мен өзім міндет санадым, өйткені кешегі бізді өсірген салтқа жарар дүниең санаңда, кәдеге жарар тірлігің қолыңда, ата-баба аманаты мойныңда болсын деп ата-бабамның армандаған сол ауылда бір мешіт тұрғызу.
Тұрыс Бекжан	▶	↑енді/ уол кезде бекжан жастау болатын↓/// ^уол кезде шалдарды уойнайтын↓/// ↑қәзір шалдарды уойнамайды (күледі) ↓/// ↑қәзір уөзүміз біртабан жақындап келе жатқан сыйақтымыз↓/// уөзгеріп кеткен ^йешқандай дүнү^йеміз жоқ↓/// ↑мен уосы жақында атырауға/→ гастрол' ге барған кезде Ілыйа ағамыз ^йенді ^йеңбек ^йерін алдығой→ жаханов/ сол кісі құттықтап айтқан сол кезде айтыб̊ жатыр ғой/→ Бекжан/ тән/→ қартайғанмен/ жан қартаймайды ^йекен/→ сол қалпында ^йекен/ сен де келе жатырсың ғой/ қәзір біраз жасқа келген шығарсың↓/// ↑сол сыйақты уол шындығында/ уөзү/ ішкі/→ жан дүнү^йеміз әлі сол↓/// ↑бірақ қәзір̆→ көбірек көбінесе/→ уосы/ көп нәрсені бажайлаймын↓/// ^уөйткөнү біз көбінесе жастарды көп сынға аламыз ғой/ жастарды кінәлаймыз↓/// біз үлкен бола алмай жүрміз↓/// ↑осы біздің кемшілігіміз↓///	↑енді/^уол⁀ гезде⁀б̊екжан жастау⁀б̊олатын↓/// ^уолг⁀езде шалдарды^уойнайтын↓/// ↑қәзір шалдарды^уойнамайды (күлөдү) ↓/// ↑қәзір^уөзүмүз⁀б̊іртаб̊ан жақындап келе жатқан сыйақтымыз↓///^уөзгөрүп кеткен^йешқ̊андай дүнүйөмүж⁀жоқ↓/// ↑мен^уосұ жақынд' атырауға /→ гастрол' ге ͡б̊арғаң⁀ гезд' ілійә ағамыз^йенді^йеңбек^йерін алдығой→ жаханов/ сол⁀гісі⁀ғұттұқтаб̊⁀айтқан солг⁀езд' айтыб̊ жатыр⁀ ғой/→ бекжан/ тән/→ қартайғаммен/ жаң⁀ғартаймайды^йекен/→ солғ⁀алпында^йекен/ сен де⁀геле жатырсың⁀ ғой/ қәзір⁀б̊іраж жасқа⁀гелген шығарсың↓/// ↑сол сыйақты^уол шындығында/^уөзү/ ішкі/→ жан дүнүйөмүз әлі сол↓/// ↑бірақ қәзір̆→ көб̊үрөк көб̊үнөсе/→^уосұ/ көп нәрсені⁀б̊ажайлаймын↓/// ^уөйткөнү⁀б̊із гөб̊үнөсе жастарды⁀гөп̊ сыңғ' аламыз⁀ғой/ жастарды⁀гінәлаймыз↓/// біз үлкөм бол' алмай жүрмүз↓/// ^уосұ⁀б̊іздіңг⁀емшілігіміз↓///	Енді, ол кезде Бекжан жастау болатын, ол кезде шалдарды ойнайтын, қазір шалдарды ойнамайды (күледі). Қазір өзіміз біртабан жақындап келе жатқан сияқтымыз. Өзгеріп кеткен ешқандай дүниеміз жоқ. Мен осы жақында Атырауға гастрольге барған кезде Ілия ағамыз енді "Еңбек ерін" алды ғой, Жаханов, сол кісі құттықтап айтқан, сол кезде айтып жатыр ғой, Бекжан, тән қартайғанмен, жан қартаймайды екен, сол қалпында екен, сен де келе жатырсың ғой, қазір біраз жасқа келген шығарсың. Сол сияқты ол шындығында, өзі ішкі жан дүниеміз әлі сол. Бірақ қазір көбірек, көбінесе осы көп нәрсені бажайлаймын. Өйткені біз көбінесе жастарды көп сынға аламыз ғой, жастарды кінәлаймыз. Біз үлкен бола алмай жүрміз, осы біздің кемшілігіміз.
Тұрыс Бекжан	▶	↑қәзір менен де үлкен/→ жетпіс беске/ сексенге келіп қалғандарға ^йенді ақ̊сақалдыққа жақындадыңыз ғой десе/→ сен немене мені шал қыла алмай жүрсің бе деп/→ уөзүме бетіме бірнеше рет басқан адамдар болды↓/// ↑сол біздің кемшілігіміз сол/ қәзір/ кешегі тағы да қаңтар қәсіретін алсақ сол да үлкеннің жоқтығынан↓/// ↑сөз айтатын үлкен қалмай бараатыр ғой бізде↓/// ↑бәрі ақ̊сақал болудан қашады/→ ^йендеше кешегі «төрелігін айтатын төбе би болмаса ыру жетім/ ақыл айтып жөн сілтейтін ақ̊сақал болмаса ^йел жетім» дейтін қазақ ^йедік қой біз↓/// ↑ал қәзір сондай/ біздің ақ̊сақал жасына келіп қалған ағаларымыздың бәрі сол/→ шал болып/ шал/ ақ̊сақал деп айтайық̊шы/→ содан қашады ^йенді↓///	↑қәзір менен⁀д' үлкөн /→ жетпіс⁀песке/ сек̊сеңге⁀геліп қалғандарға^йенд' ақ ̊сақалдыққа жақындадыңыз ⁀ғой десе/→ сен немене мені шал ғыл' алмай жүрсүң⁀бе деп/→^уөзүмө⁀б̊етіме⁀б̊ірнеш' ірет басқан адамдар⁀б̊олдұ↓/// ↑сол біздің⁀гемшілігіміс сол/ қәзір/ кешегі тағы⁀да⁀ғаңтар ғәсіретін алсақ̊ сол⁀д' үлкөннүң жоқтұғұнан↓/// ↑сөз айтатын үлкөң⁀ғалмай баратыр⁀ ғой бізде↓/// ↑бәр' ақ ̊сақал болұудаң⁀ғашады/→^йендеше⁀гешегі «төрөлүгін айтатын төб̊ө⁀б̊ій болмас' ырұу жетім/ ақыл⁀ айтыб̊ жөн сілтейтін ақ̊сақал болмаса^йел жетім» дейтің⁀ғазақ^йедік⁀ қой біз↓/// ↑ал⁀ғәзір сондай/ біздің ақ̊сақал жасына⁀геліп қалған ағаларымыздың бәрі⁀сол/→ шал болұп/ шал/ ақ̊сақал деб̊⁀айтайық̊шы/→ содаң⁀ғашады^йенді↓///	Қазір менен де үлкен, 75-ке, 80-ге келіп қалғандарға енді ақсақалдыққа жақындадыңыз ғой десе, сен немене мені шал қыла алмай жүрсің бе деп өзіме бетіме бірнеше рет басқан адамдар болды. Сол біздің кемшілігіміз сол, қазір кешегі тағы да қаңтар қасіретін алсақ, сол да үлкеннің жоқтығынан. Сөз айтатын үлкен қалмай бара жатыр ғой бізде. Бәрі ақсақал болудан қашады, ендеше кешегі «төрелігін айтатын төбе би болмаса, ру жетім, ақыл айтып жөн сілтейтін ақсақал болмаса, ел жетім» дейтін қазақ едік қой біз. Ал қазір сондай біздің ақсақал жасына келіп қалған ағаларымыздың бәрі сол шал болып, шал, ақсақал деп айтайықшы, содан қашады енді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑енді білмеймін мен/ сондұқтан біз қәзір сол біз үлкен бола алмай жүргөн/ үлкендердің үлкен бола алмай жүргөннен шығар/→ жастардың жаңағы кейде/→ тентірегенін тезге сала алмай/→ тентегін жөнге сала аламай жүргөніміз↓/// ↑Әйтпесе кешегі қасиетті қалың ^йелге/ қазық уөсиет (жиырма үш бүтін жүзден елу бес) қауым ^йелге азық болған қазыналы бар ^йеді ғой/→ ^йескі мен жаңаның аырасын жалғап уотырған/ көңілі даладай/→ мінезі баладай/→ аңқылдаған қарттар↓/// ↑біз сол/ қәзір/ уосы нәрсеменен көп/ ылғи да айтамын/→ сондұқтан үлкен болғым келеді менің↓///	↑енді ͡б̊ілмеймін мен/ сондұқтам біз⁀ғәзір сол біз үлкөм⁀ бол' алмай жүргөн/ үлкөндөрдүң үлкөм⁀ бол' алмай жүргөннөн⁀шығар/→ жастардың жаңағы⁀гейде/→ тентірегенін тезге⁀ сал' алмай /→ тентегін жөңгө⁀сал' аламай жүргөнүмүз↓/// ↑әйтпесе⁀гешегі⁀ғасыйеттіғ⁀алың^йелге/ қазық үуөсүйөт (жыйырм' үш / елүу⁀б̊ес) қауұм^йелг' азық болғаң ғазыналы⁀б̊ар^йеді ғой/→^йескі мен жаңаның арасын жалғап^уотұрған/ көңүлү ⁀даладай/→ мінезі⁀б̊аладай/→ аңқылдағаң⁀ғарттар↓/// ↑біс⁀сол/ қәзір/^уосұ нәрсеменең⁀гөп/ ылғый д' айтамын /→ сондұқтан үлкөм болғұмгжыйырм' үш / елүу ͡б̊еселеді менің↓///	Енді білмеймін мен, сондықтан біз қазір сол, біз үлкен бола алмай жүрген үлкендердің үлкен бола алмай жүргеннен шығар, жастардың жаңағы кейде тентірегенін тезге сала алмай, тентегін жөнге сала аламай жүргеніміз. Әйтпесе кешегі қасиетті қалың елге... қауым елге азық болған қазыналы бар еді ғой, ескі мен жаңаның арасын жалғап отырған көңілі даладай, мінезі баладай аңқылдаған қарттар. Біз сол қазір осы нәрсеменен көп, ылғи да айтамын, сондықтан үлкен болғым келеді менің.
Тұрыс Бекжан	▶	↑жоқ/ ^йешқандай сайаси мәселе жоқ↓/// ↑мен тура сол қаңтар мәселесі кезінде ковид боп аауұрұуқана жаттым↓/// ↑сондұқтан/↑ мен соның ішінде бір шеті бола алмай қалдым/→ уодан кейін жаңағындай жағдай болған кезде/→ жаңа айттым ғой/→ нағыз жылаған кездер сол кез болды/→ соның ішінде бола алмай қалғанымыз/ ^йертең шынында да/ ұлт деп шырылдап жүргөн кезде қайда жүрдіңіз/ уол да үлкен нәрсе↓/// ↑кімнің алдында біз қалай ақталамыз↓/// ↑мен бір// уосы// зыйалы қауымды бір үлкен кісілердің басын қосып// бақытжан сағынтаев кетер кезде бір шәй беріп//→ сол кезде дулат аға /→ уолжасқа қарады/ уолжас ағамызға қарады/ мұрат әуезовке қарады/→ біраз дүнү^йелер айтты/ біздің асекеңе қарады/ әшімовке↓/// ↑сол кезде ^йенді алдыңғы ^йекі кісі ^йештеңе деген жоқ /→ бірақ мұрат аға сол кезде/ паырасаттың не ^йекенін/→ тектіліктің не ^йекенін сол кезде көрген болатынмын сонда↓///	↑жоқ/^йешқ̊андай сайасый мәселе жоқ↓/// ↑мен тұура сол⁀ ғаңтар мәселесі⁀гезінде⁀говұйд боб̊⁀ауұрұуқана жаттым↓/// ↑сондұқтан/↑ мен сонұң ішінде⁀б̊ір шеті⁀б̊ол' алмай қалдым/→^уодаң⁀гейін жаңағындай жағдай болғаң⁀гезде/→ жаң' айттым⁀ғой/→ нағыж жылағаң⁀гездер сол⁀гезб̊⁀олдұ/→ сонұң ішінде⁀б̊ол' алмай қалғанымыз/^йертең шынында⁀да/ ұлт⁀деп̊ шырылдаб̊ жүргөң⁀гезде қайда жүрдүңүз/^уол д' үлкөн нәрсе↓/// ↑кімнің алдында⁀б̊із⁀ғалай ақталамыз↓/// ↑мем⁀бір//^уосұ// зыйалы қауұмдұ⁀б̊ір үлкөң⁀гісілердің басың⁀ғосұп// бақытжш̆ан сағынтаев кетер⁀гезде⁀б̊ір шәй беріп//→ сол⁀гезде дұулат аға /→^уолжасқа⁀ғарады/^уолжас ағамызға⁀ғарады/ мұрат әуөзовке қарады/→ біраз дүнүйөлөр айтты/ біздің асекеңе қарады/ әшімовке↓/// ↑сол⁀ гезде^йенд' алдыңғы^йекі⁀гісі^йештеңе деген жоқ /→ бірағ мұрат аға сол⁀ гезде/ парасаттың не^йекенін/→ тектіліктің не^йекенін сол⁀гезде⁀гөргөм болатыммын сонда↓///	Жоқ, ешқандай саяси мәселе жоқ. Мен тура сол қаңтар мәселесі кезінде ковид боп ауруханада жаттым. Сондықтан мен соның ішінде бір шеті бола алмай қалдым, одан кейін жаңағындай жағдай болған кезде, жаңа айттым ғой, нағыз жылаған кездер сол кез болды, соның ішінде бола алмай қалғанымыз. Ертең шынында да, ұлт деп шырылдап жүрген кезде қайда жүрдіңіз, ол да үлкен нәрсе. Кімнің алдында біз қалай ақталамыз. Мен бір осы зиялы қауымды, бір үлкен кісілердің басын қосып Бақытжан Сағынтаев кетер кезде бір шай беріп, сол кезде Дулат аға Олжасқа қарады, Олжас ағамызға қарады, Мұрат Әуезовке қарады, біраз дүниелер айтты, біздің Асекеңе қарады, Әшімовке.
Тұрыс Бекжан	▶	↑сол кезде уол кісі//→ тек дулат ағадан кешірім сұрады/→ басқа артық ^йештеңе айтқан жоқ→ жұрттың көзүнше↓/// ↑кейін уол кісінің де сондай ковидпен ауырып жатқанын/→ уол ^йенді мен ақталып қайтем/→ ақталу болады деп↓/// ↑сол сыйақты менікі де сондай/→ ақталу болады/ тура сол кезде ковид боп па деп/→ содан бір-екі күн бұрын жатқам↓/// ↑ендеше/ уөзүм тура сол кезде мынау жаңаөзендегі нәрсеге пікірімді білдіріп жазғам↓///	↑сол⁀ гезде^уол⁀гісі//→ тек дұулат ағадаң⁀гешірім сұрады/→ басқ' артық^йештең' айтқан жоқ→ жұрттұң⁀гөзүншө↓/// ↑кейін^уол⁀гісінің⁀де сондай говұйдпен ауұрұб̊⁀жатқанын/→^уол^йенді мен ақталып қайтем/→ ақталұу ͡б̊олады⁀ деп↓/// ↑сол сыйақты менікі⁀де сондай/→ ақталұу⁀б̊олады/ тұура сол⁀гезде⁀говұйд боп⁀па деп/→ содам бір-екі⁀гүм бұрұн жатқам↓/// ^йендеше/^уөзүм тұура сол⁀гезде мынау жаңаөзөндөгі нәрсеге пікірімді⁀б̊ілдіріб̊ жазғам↓//	Сол кезде енді алдыңғы екі кісі ештеңе деген жоқ, бірақ Мұрат аға сол кезде парасаттың не екенін, тектіліктің не екенін сол кезде көрген болатынмын сонда. Сол кезде ол кісі тек Дулат ағадан кешірім сұрады, басқа артық ештеңе айтқан жоқ жұрттың көзінше. Кейін ол кісінің де сондай ковидпен ауырып жатқанын, ол енді мен ақталып қайтем, ақталу болады деп. Сол сияқты менікі де сондай ақталу болады, тура сол кезде ковид боп па деп, содан бір-екі күн бұрын жатқам. Ендеше өзім тура сол кезде мынау Жаңаөзендегі нәрсеге пікірімді білдіріп жазғам.
Тұрыс Бекжан	▶	мен сол күні уөзүм//→ уөзүң неге бармайсың алаңға дегенде мен алаңда жүргөнімді көрсетіп те/→ пікір білдірген болатынмын↓/// ↑бірақ солай мұрттай ұштық ^йенді/→ солай болу керек болу керек болған шығар/→ солай болды↓/// ↑ал шынымен ^йезілгеніміз/→ жанымыздың ауырғаны/→ жаңағы сіз айтыпатқандай/→ шын жылағанымыз ырас уол↓/// ↑жүрек жылады/→ әлі күнге дейін/→ бүгін де сол↓/// сол кездегі боздақтарды біз ^йенді→ әлі де ақтай алмаймай жатырмыз↓/// ↑солардың ішінде/→ солармен құрбан боп кеткен біздің жақынымыз болды↓/// ^уөзүмізге тән баламыз→ соның құрбаны боп кетті/→ уоққа ұшып кетті↓/// ↑жанды ауыртпай ма уол/→ ауыртады↓/// ↑бұлардың әлі талай/→ ұлт барда/ халық барда уоның сұрауы болады ғой деп уойлаймын↓///	мен сол⁀ гүнү^уөзүм//→^уөзүң неге⁀б̊армайсың алаңға дегенде мен алаңда жүргөнүмдү көрсөтүп⁀те/→ пікір⁀б̊ілдіргем⁀ болатыммын↓/// ↑бірақ̊ солай мұрттай ұштұқ^йенді/→ солай болұу⁀герек болұу⁀герек болған шығар/→ солай⁀болдұ↓/// ↑ал шынымен^йезілгеніміз/→ жанымыздың ауұрғаны/→ жаңағы сіз айтыпатқандай/→ шын жылағанымыз ырас^уол↓/// ↑жүрөг жылады/→ әлі⁀гүңгө дейін/→ бүгүн⁀ де сол↓/// сол⁀ гездегі⁀б̊оздақтарды⁀б̊із^йенді→ әлі д' ақтай алмаймай жатырмыз↓/// ↑солардың ішінде/→ солармең ғұрб̊ам⁀боп кеткем біздің жақынымыз⁀б̊олдұ↓/// ^уөзүмүзгө⁀ тәм баламыз→ сонұң⁀ғұрб̊аны⁀б̊оп кетті/→^уоққ' ұшұп кетті↓/// ↑жанд' ауұртпай ⁀ма^уол/→ ауұртады↓/// ↑бұлардың әлі талай/→ ұлт⁀парда/ халық⁀парда^уонұң сұрауұ⁀б̊олады⁀ғой деп^уойлаймын↓///	Мен сол күні өзім "өзің неге бармайсың алаңға" дегенде мен алаңда жүргенімді көрсетіп те пікір білдірген болатынмыз. Бірақ солай мұрттай ұштық енді, солай болу керек болу керек болған шығар, солай болды. Ал шынымен езілгеніміз, жанымыздың ауырғаны, жаңағы сіз айтып жатқандай, шын жылағанымыз рас ол. Жүрек жылады, әлі күнге дейін, бүгін де сол. Сол кездегі боздақтарды біз енді әлі де ақтай алмай жатырмыз. Солардың ішінде солармен құрбан боп кеткен біздің жақынымыз болды. Өзімізге тән баламыз соның құрбаны боп кетті, оққа ұшып кетті. Жанды ауыртпай ма ол, ауыртады. Бұлардың әлі талай ұлт барда, халық барда оның сұрауы болады ғой деп ойлаймын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑театрға↓/// мен театрдан шыққан ^йемеспін↓/// ↑бар/ бүкіл нем сол театрмен келе жатыр↓/// ^уөмүрүм↓/// ↑саналы ғұмырымның бәрі→ сол театрмен↓///	↑театрға↓/// мен театрдан шыққан^йемеспін↓/// ↑бар/ бүкүл нем сол театрмең геле ⁀жатыр↓/// ^уөмүрүм↓/// ↑саналы ғұмұрұмның бәрі→ сол театрмен↓///	Театрға. Мен театрдан шыққан емеспін. Бар, бүкіл нем сол театрмен келе жатыр, өмірім. Саналы ғұмырымның бәрі сол театрмен.
Тұрыс Бекжан	▶	↑қатты жылаған кездер болды ғой/ иә/ қатты жылаған кездер болды↓/// ↑жаңағы сіз айтып уотырған қаңтар уоқиғасы кезінде қатты жылаған кездер болды/ іштей↓/// ↑бармағымызды тістеп/ кәдімгі талай// жастардың уобалына қалған біз бе/ кім деген сауалдар уөзүмді қинады↓/// ^уотырып алып ^йелдер сыйақты бір/↑/// ананы айтып↑/// мынаны айтқан жоқпын/↑/// шын іштей мүжілгенім ырас↑///	↑қатты жылағаң⁀ гездер⁀б̊олдұ⁀ғой/ ійә/ қатты жылағаң⁀ гездер⁀б̊олдұ↓/// ↑жаңағы сіз айтып^уотұрғаң ғаңтар⁀уоқұйғасы⁀гезінде қатты жылағаң⁀гездер⁀б̊олдұ/ іштей↓/// ↑бармағымызды тістеп/ кәдімгі талай// жастардың^уоб̊алына⁀ғалғам біз⁀б̊е/ кім деген сауалдар^уөзүмдү қыйнады↓/// ^уотұрұб⁀̊алып^йелдер сыйақты⁀б̊ір/↑/// анан' айтып ↑/// мынан' айтқан жоқпұн/↑/// шын іштей мүжүлгөнім ырас↑///	Қатты жылаған кездер болды ғой, иә, қатты жылаған кездер болды. Жаңағы сіз айтып отырған қаңтар оқиғасы кезінде қатты жылаған кездер болды, іштей. Бармағымызды тістеп, кәдімгі, талай жастардың обалына қалған біз бе, кім деген сауалдар өзімді қинады. Отырып алып елдер сияқты бір ананы айтып, мынаны айтқан жоқпын, шын іштей мүжілгенім рас.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мен айтам деген уойымның бәрін айтып келе жатырмын ғой//→ әлі де талай айтармыз деп уойлаймын/→ уөйткөнү мен қайталап айтс̆а/ уол қайталау болып кетуі мүмкін↓/// ↑сондұқтан/ сонан соң жаңағындай уотырып алып уосы бір сөзді қайталай берді ғой деуі де мүмкін↓/// ↑ел үшүн/→ жұрт үшүн жүрегіміздің ауыратыны ырас↑/// ↑әсіресе/→ бүгүнгү біздің ұлттық идеологыйаның/→ мынау/ жоқтығы мені қатты қынжылтады↓/// ↑соған/ жұмұс істемей жатқан бүгүнгү/ адамдар/→ әншейін тағы да сөз/ ал ^йенді// идеологыйасы жоқ мемлекет құбұлнамасы жоқ кемемен бірдей ғой↓/// ↑біз қанша жыл мына идеологыйасыз уөмір сүріп келдік↓/// ^уол ^йенді әрине бір күнде қаулы қаб̊ылдап/→ сабынан ұстата салатын саптыайақ ^йемес қой↓/// уоның тамыры тереңде жатыр↓/// ^уол анау бесіктен басталады↓/// ↑егер соған битіп қарайтын болсақ/→ бүгінде сол бесік тербетіп/→ бесік әнін айтатын аналардың легі азайып кетті↓/// ↑ырас па/ ырас↓///	↑мен айтам деген^уойұмнұң бәрін айтып келе жатырмын⁀ғой//→ әлі⁀де талай айтармыз деп^уойлаймын/→^уөйткөнү мең⁀ғайталаб̊⁀айтč̆а/^уол⁀ғайталау⁀б̊олұп кетүуү мүмкүн↓/// ↑сондұқтан/ сонансоң жаңағындай^уотұрұб̊⁀алып^уосұ⁀б̊ір сөздү қайталай берді⁀ ғой деуү⁀де мүмкүн↓/// ^йел үшүн/→ жұрт үшүн жүрөгүміздің ауұратын' ырас ↑/// ↑әсіресе/→ бүгүңгү⁀б̊іздің ұлттұғ ійдеологұйаның/→ мынау/ жоқтұғұ мені⁀ғатты қынжылтады↓/// ↑соған/ жұмұс істемей жатқам бүгүңгү/ адамдар/→ әншейін тағы⁀да сөз/ ал^йенді// ійдеологұйасы⁀ жоғ мемлекет құб̊ұлнамасы⁀жоқ кемемем бірдей⁀ ғой↓/// ↑біз ғанша⁀жыл мын' ійдеологұйасыз^уөмүр сүрүп келдік↓/// ^уол^йенд' әрійне бір⁀гүндө қаулұ⁀ қаб̊̊ылдап/→ саб̊ынан ұстата салатын саптайақ^йемес⁀қой↓///^уонұң тамыры тереңде жатыр↓/// ^уол анау⁀б̊есіктем басталады↓/// ↑егер соғам⁀ бійтіп қарайтым⁀болсақ/→ бүгүндө сол бесік⁀терб̊етіп/→ бесіг⁀ әнін айтатын аналардың ілег' азайып кетті↓/// ↑ырас па/ ырас↓///	Мен айтам деген ойымның бәрін айтып келе жатырмын ғой, әлі де талай айтармыз деп ойлаймын, өйткені мен қайталап айтса, ол қайталау болып кетуі мүмкін. Сондықтан, сонан соң жаңағындай отырып алып осы бір сөзді қайталай берді ғой деуі мүмкін. Ел үшін, жұрт үшін жүрегіміздің ауыратыны рас. Әсіресе бүгінгі біздің ұлттық идеологияның, мынау, жоқтығы мені қатты қынжылтады. Соған жұмыс істемей жатқан бүгінгі адамдар әншейін тағы да сөз, ал енді идеологиясы жоқ мемлекет құбылнамасы жоқ кемемен бірдей ғой. Біз қанша жыл мына идеологиясыз өмір сүріп келдік. Ол енді, әрине, бір күнде қаулы қабылдап, сабынан ұстата салатын саптыаяқ емес қой. Оның тамыры тереңде жатыр. Ол анау бесіктен басталады. Егер соған битіп қарайтын болсақ, бүгінде сол бесік тербетіп, бесік әнін айтатын аналардың легі азайып кетті. Рас па, рас.
Тұрыс Бекжан	▶	↑анау нұртөренің ғой деймін/→ бір сөзү бар ^йеді/ жүсіптің/ бесігін сыйламаған ^йелдің ^йесігін кім көрінген теуіп ашады деп↓/// ↑біз сол идеологыйаның/ ұлттық идеологыйаның→ бәрі сол бесіктен басталушы ^йеді↓/// уөйткөнү уол шын мәнінде// ұрпақты уөсірудің/↓ ұлтты бағып-қағудың/↓ ұйатты қалыптастырудың/↓ намысты тәрбиелеудің ұлы құндағы ^йеді ғой↓/// ↑біз сол құндағымызды қәзір былғап алған сыйақтымыз/// ↑сондұқтан мен анау/↓ уөзүм уойнайтын көп спектакл' дерде/ көбінесе/ уосы бүгүнгү ұлттың бойындағы/ кейбір халықтың аузында жүргөн сөздерді/↓ сол үрөл арқылы жеткізіп жүргөн жайым бар↓///	↑анау нұртөрөнүң⁀ғой деймін/→ бір сөзү⁀б̊ар^йеді/ жүсүптүң/ бесігін сыйламаған^йелдің^йесігің⁀гім⁀гөрүңгөн теуүб⁀̊ашады⁀ деп↓/// ↑біс⁀ сол ійдеологұйаның/ ұлттұғ⁀ійдеологұйаның→ бәрі сол бесіктем⁀ басталұушұ^йеді↓///^уөйткөнү⁀уол шын мәнінде// ұрпақты⁀^уөсүрүудүң/↓ ұлттұ⁀б̊ағып-қағұудұң/↓ ұйатты⁀қалыптастырұудұң/↓ намысты⁀тәрб̊ійелеудүң ұлұ⁀құндағы^йеді⁀ғой↓/// ↑біс⁀сол ғұндағымызды қәзір⁀б̊ылғаб̊⁀алған сыйақтымыз/// ↑сондұқтан мен анау/↓^уөзүм^уойнайтың гөп̊⁀спектакл' дерде/ көб̊үнөсе/^уосұ⁀б̊үгүңг' ұлттұң⁀бойұндағы/ кейб̊ір халықтың ауұзұндажүргөн⁀ сөздөрдү/↓ сол⁀үрөл арқылы жеткізіб̊ ⁀жүргөн жайым бар↓//	Анау Нұртөренің ғой деймін, бір сөзі бар еді, Жүсіптің, бесігін сыйламаған елдің есігін кім көрінген теуіп ашады деп. Біз сол идеологияның, ұлттық идеологияның бәрі сол бесіктен басталушы еді. Өйткені ол шын мәнінде ұрпақты өсірудің, ұлтты бағып-қағуды, ұятты қалыптастырудың, намысты тәрбиелеудің ұлы құндағы еді ғой. Біз сол құндағымызды қазір былғап алған сияқтымыз. Сондықтан мен анау, өзім ойнайтын көп спектакльдерде, көбінесе осы бүгінгі ұлттың бойындағы кейбір халықтың аузында жүрген сөздерді сол рөл арқылы жеткізіп жүрген жайым бар.
Тұрыс Бекжан	▶	^уол мысалы «қожанасыр» деген спектакл' / басқа да спектакл' дерде мен уосы жайында уөзү көп қозғаймын/ бүгүнгү тіл мәселесін де/ дін мәселесін де/ ^йенді анау// әбділда ағамыздың бір уөлең шумағы бар ғой/ адал ұрпақ/ аталар салтын ұмытпа/ бабалар ұстанған дәстүрді ұлықта↓/// ↑сақтар болсаң ^йеліңнің арын сақта↓/// ↑жоғын жоқтап/ барын сақта/ тілің менен дініңді уөгейсітпей/ уөз бабаңның қазақы қанын сақта дейді↓///	^уол мысалы «қожанасыр» деген спектакл' / басқа ⁀да спектакл' дерде мен^уосұ жайында^уөзү көп⁀қозғаймын/ бүгүңгү тіл мәселесін⁀де/ дін мәселесін⁀де/^йенд' анау // әб̊ділд' ағамыздың бір^уөлөң ⁀шұумағы ⁀б̊ар⁀ғой/ адал ұрпақ/ аталар салтын ұмұтпа/ баб̊алар ұстаңған дәстүрд' ұлұқта ↓/// ↑сақтар⁀б̊олсаң^йеліңнің арын сақта↓/// ↑жоғұн ⁀жоқтап/ барын ⁀сақта/ тілің менен дініңді^уөгөйсүтпей/^уөз⁀б̊аб̊аңның⁀ғазақы қанын сақта дейді↓///	Ол мысалы «Қожанасыр» деген спектакль, басқа да спектакльдерде мен осы жайында өзі көп қозғаймын, бүгінгі тіл мәселесін де, дін мәселесін де, енді анау Әбділда ағамыздың бір өлең шумағы бар ғой, Адал ұрпақ, аталар салтын ұмытпа, Бабалар ұстанған дәстүрді ұлықта. Сақтар болсаң еліңнің арын сақта. Жоғын жоқтап, барын сақта, Тілің менен дініңді өгейсітпей, Өз бабаңның қазақы қанын сақта дейді.
Тұрыс Бекжан	▶	↑сондұқтан сол қазақы қанды сақтай алып жүрміз ба біз↓/// анау «ұлым/ саған айтам» деген дүнү^йемен мен ұлтқа біраз нәрсе айтқан болатынмын↓/// ↑тура сол кезде уөзү бір/ рухани жаңғыру деп жатқан кез болатын↓/// ↑соны керек ^йеткен жоқ қой/ нағыз ұлтқа дүнү^йе ^йеді↓/// ↑мен уол жерде біреудің жеке басына тиіскен жоқпын/ мен ұлттың қайда кетіп бара жатқанын/ бүгүнгү ұлттық тәрбиенің тізгінін босатып алғаны жөнінде/ уосыған жаным ауыратыны жөнінде/ болмаса жаңағы/ қайта-қайта саудаға түсіп жатқан біздің жер/ уосы нәрсенің бәрін қозғаған болатынмын↓///	↑сондұқтан сол⁀ғазақы қанды сақтай алыб̊⁀жүрмүз⁀ба⁀б̊із↓/// анау «ұлұм/ саған айтам» деген дүнүйөмөн мен ұлтқа б̊іраз⁀ нәрс' айтқан болатыммын↓/// ↑тұура⁀ сол⁀гезде^уөзү⁀б̊ір/ ұрұуханый жаңғырұу деб̊⁀жатқаң⁀гез⁀б̊олатын↓/// ↑сонұ⁀герек^йеткен жоққой/ нағыз ұлтқа дүнүйө^йеді↓/// ↑мен^уол жерде⁀б̊іреудүң жеке⁀б̊асына тійіскен жоқпұн/ мен ұлттұң⁀ғайда⁀гетіп пара⁀ жатқанын/ бүгүңг' ұлттұқ тәрб̊ійенің тізгінім босатыб̊⁀алғаны жөнүндө/^уосұған жаным ауұратыны жөнүндө/ болмаса жаңағы/ қайта⁀ғайта саудаға түсүб̊ ⁀жатқам біздің жер/^уосұ нәрсенің бәрің ғозғағам⁀болатыммын↓///	Сондықтан сол қазақы қанды сақтай алып жүрміз ба біз. Анау «Ұлым, саған айтам» деген дүниемен мен ұлтқа біраз нәрсе айтқан болатынмын. Тура сол кезде өзі бір рухани жаңғыру деп жатқан кез болатын. Соны керек еткен жоқ қой, нағыз ұлтқа дүние еді. Мен ол жерде біреудің жеке басына тиіскен жоқпын, мен ұлттың қайда кетіп бара жатқанын, бүгінгі ұлттық тәрбиенің тізгінін босатып алғаны жөнінде, осыған жаным ауыратыны жөнінде, болмаса жаңағы, қайта-қайта саудаға түсіп жатқан біздің жер, осы нәрсенің бәрін қозғаған болатынмын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑кешегі алаштықтарды/ тарих толқынының талқысында туралаған тамұқтай ^йесеңгіреген/ сол алаштың көшін алға/ ілгері бастаған/ алаштықтарды да сол уөзү/ айтқызбай тастады ^йемес пе↓/// ↑солардың уойындағы дүнү^йелерді/ сол кісілердің дүнү^йесін біз айтқан болатынбыз↓/// ↑бірақ бізде бір ^йең уөкініштісі/ керек нәрсені керек ^йетпейді/ сол кезде бүкіл уосы каналдардың бәрі менен/ сол мен уөзүм жасаған дүнү^йені түсіруден қашқан болатын↓///	↑кешег' алаштықтарды / тарійх толқұнұның талқысында тұуралаған тамұқтай^йесеңгіреген/ сол алаштың⁀гөшүн алға/ ілгері⁀б̊астаған/ алаштықтарды⁀да сол^уөзү/ айтқызб̊ай тастады^йемес⁀пе↓/// ↑солардың^уойұндағы дүнүйөлөрді/ сол⁀ гісілердің дүнүйөсүм біз айтқам⁀болатымбыз↓/// ↑бірақ⁀пізде⁀б̊ір^йең^уөкүнүштісі/ керек нәрсені⁀герек^йетпейді/ сол⁀гезде⁀б̊үкүл^уосұ⁀ганалдардың бәрі менен/ сол мен^уөзүм жасаған дүнүйөнү⁀түсүрүудөң ғашқ̊ам⁀ болатын↓	Кешегі алаштықтарды тарих толқынының талқысында туралаған тамұқтай есеңгіреген сол алаштың көшін алға, ілгері бастаған, алаштықтарды да сол өзі айтқызбай тастады емес пе. Солардың ойындағы дүниелерді, сол кісілердің дүниесін біз айтқан болатынбыз. Бірақ бізде бір ең өкініштісі, керек нәрсені керек етпейді, сол кезде бүкіл осы каналдардың бәрі менен, сол мен өзім жасаған дүниені түсіруден қашқан болатын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑мен разы болатыным/ қәзір «жетісу» каналы сіздердің серік қой ^йенді↓/// ↑сол кезде уосы серік қана соны түсіріп алды/ сонан соң/ уол қандай ^йерлік десеңізші/ ^йелдің бәрі сол үркіп жүргөн сол дүнү^йені тура он алтыншы желтоқ̊сан күні уол «алматы» каналынан көрсеткен болатын↓/// ↑мен сондұқтан серікке уөмір бақи разымын↓/// ↑нағыз азаматтықты көрсетті/ басқалар сыйақты ^йендеше мен/ уоны жаңағы уөзүм жұмұс істеген «хабар» болсын/ ұлттық арна болсын барып апарып/ иә/ иә деп алды да/ менің жаңағы/ сценариіммен танысқаннан кейін/ бәрі ат-тондарын ала қашты/ ананы айтты/ мынаны айтты/ тіпті^уотыз бірінші каналға да сенген кезімде/ уолар да/ соңында айналып келген серіктің арқасында сол жазылып/ баспаға түсіп қалды↓/// ↑ал қәзір қарап уотырсаңыз/ соның ішінде бүкіл дүнү^йе айтылған/ дәл бүгүнгү күнге дейін уөзекті нәрсе↓/// ↑мен ұлттың бүгінін айтқан болатынмын/ кешегісін айтқан болатынмын↓///	↑мен ыразы⁀б̊олатыным/ қәзір «жетісүу» каналы сіздердің серікқой⁀йенді↓/// ↑сол⁀гезде^уосұ серікқана сонұ түсүрүп̊⁀алды/ сонансоң/^уол ғандай⁀йерлік десеңішші/^йелдің бәрі сол үркүб̊⁀жүргөн сол дүнүйөнү тұур' ^уон алтыншы желтоқ̊саң⁀ гүнү^уол «алматы» каналынаң⁀гөрсөткөм болатын↓/// ↑мен сондұқтан серікке^уөмүр⁀б̊ақый ыразымын↓/// ↑нағыз азаматтықты⁀гөрсөттү/ басқалар сыйақты^йендеше мен/^уонұ⁀ жаңағы^уөзүм⁀ жұмұс істеген «хаб̊ар» болсұн/ ұлттұғ⁀арна⁀б̊олсұм барыб̊⁀апарып/ ійә/ ійә деб̊⁀алды⁀да/ менің жаңағы/ сенарыйіммен танысқаннаң⁀ гейін/ бәр' ат -тондарын ала⁀ғашты/ анан' айтты / мынан' айтты / тіпт' ^уотұз бірінші⁀ганалға⁀да сеңгең⁀гезімде/^уолар⁀да/ соңұнд' айналып келген серіктің арқасында сол жазылып/ баспаға түсүп қалды↓/// ↑ал⁀ғәзір ғарап⁀уотұрсаңыз/ сонұң ішінде⁀б̊үкүл дүнүй' айтылған / дәл бүгүңгү күңгө дейін^уөзөктү нәрсе↓/// ↑мен ұлттұң бүгүнүн айтқам болатыммын/ кешегісін айтқам болатыммын↓///	Мен разы болатыным, қазір «Жетісу» каналы, сіздердің Серік қой енді. Сол кезде осы Серік қана соны түсіріп алды, сонан соң, ол қандай ерлік десеңізші, елдің бәрі сол үркіп жүрген сол дүниені тура 16 желтоқсан күні ол «Алматы» каналынан көрсеткен болатын. Мен сондықтан Серікке өмір бақи разымын. Нағыз азаматтықты көрсетті, басқалар сияқты ендеше мен оны жаңағы, өзім жұмыс істеген «Хабар» болсын, ұлттық арна болсын, барып апарып, иә, иә деп алды да, менің жаңағы, сценарийіммен танысқаннан кейін бәрі ат-тондарын ала қашты, ананы айтты, мынаны айтты, тіпті "31 каналға" да сенген кезімде олар да, соңында айналып келген Серіктің арқасында сол жазылып, баспаға түсіп қалды. Ал қазір қарап отырсаңыз, соның ішінде бүкіл дүние айтылған, дәл бүгінгі күнге дейін өзекті нәрсе. Мен ұлттың бүгінін айтқан болатынмын, кешегісін айтқан болатынмын.
Тұрыс Бекжан	▶	↑құдайдан қорқам/↓ құдайдан қорықпайтындардан қорқам↓///	↑құдайдаң⁀ ғорқам/↓ құдайдаң⁀ғорұқпайтындардаң⁀ғорқам↓///	Құдайдан қорқам, Құдайдан қорықпайтындардан қорқам.
Тұрыс Бекжан	▶	↑түс бұрындары→ жиі көретінмін↓/// ↑қәзір̆ түс көрем деп/→ жиі көремін деп айтпаймын↓/// ↑бір/↓ шаршаған кездедерде/→анда-санда/→ түс көрем↓///	↑түс⁀пұрұндары→ жійі⁀гөрөтүммүн↓/// ↑қәзір түс⁀көрөм⁀деп/→ жійі⁀гөрөмүн⁀деб̊⁀айтпаймын↓/// ↑бір/↓ шаршаған⁀гездедерде/→анда-санда/→ түс⁀көрөм↓///	Түс бұрындары жиі көретінмін, қазір түс көремін деп, жиі көремін деп айтпаймын. Бір шаршаған кездерде, анда-санда түс көрем.
Үнзила Шапақ	▶	↑сіз кәзіргі ^уотырған қызметіңізді →// ^йескермегеннің ^уөзінде // мысалы кәнституцйалық кеңестің мүшесі ^йемес↓// жай заңгер ^іретіндегі пікіріңіз →// мысалы бізде↑// ата заңымызда тоқ̊сан сегіз бап бар↓/// ↑бүкілінде / ^уөзіңіз айтып ^уотырсыз →// негізгі құндылықтарымыз сақталған деп↓/// ↑жалпы/ →былайғы қоғам // көп жағдайда →// жетінші баптың ^йекінші тармағын гане → // көбірек талқылайт↓// ал басқа/ бап// басқа тармақтардың бар ^йекенін // тіпті↑/ білмейтін секілді↓/// ↑жалпы .../ бізде көбірек талқылауға тиіс // →қандай бап͡ бар↓/// ↑біз қайсысын / қоғам ^іретінде→ // қайсысын көбірек →талқылауымыз тиіс ^йедік↓/// ↑жетінші баптың ^йекінші тармағынан басқа//→ қандай бапты / біз көбірек / →талқылауға тиіс ^йедік негізі↓///	сіз / қәзіргі ^уотұрғаң ͡ ғызметіңізді →// ^йескермегеннің ͡ өзүндө // мысалы / кәнстійтүусыйалық кеңестің мүшөсү ͡ емес↓// жәй заңгер ^іретіндегі пікіріңіз →// мысалы / б̊ізде↑// ата заңымызда / тоқ̊сансегіз ͡ б̊ап ͡ пар↓/// ↑ бүкүлүнде / ^уөзүңүз айтып ^уотұрсұз →// негізгі ͡ ғұндұлұқтарымыс ͡ сақталған деп↓/// ↑жалпы/ →былайғы ͡ ғоғам // көб̊жағдайда →// жетінші ͡ б̊аптың / ^йекінші тармағың ͡ ғана → // көб̊үрөк талқылайды↓// ал / басқа бап / басқа тармақтардың бар ͡ екенін // тіпті↑/ білмейтін секілді↓/// ↑жалпы бізде / көб̊үрөк талқылауға тійіс // →қандай ͡ б̊ап ͡ пар↓/// ↑біз / қайсысын / қоғам ͡ ретінде→ // қайсысын / көб̊үрөк →талқылауұмұз ͡ тійіс ͡ едік↓/// ↑жетінші ͡ б̊аптың / ^йекінші тармағынам ͡ басқа//→ қандай ͡ б̊апты / біз / көб̊үрек / →талқылауға тійіс ^йедік негізі↓///	Сіз қазіргі отырған қызметіңізді ескермегеннің өзінде, мысалы Конституциялық кеңестің мүшесі емес, жай заңгер ретіндегі пікіріңіз, мысалы бізде Ата заңымызда 98 бап бар. Бүкілінде өзіңіз айтып отырсыз негізгі құндылықтарымыз сақталған деп. Жалпы былайғы қоғам көп жағдайда 7-баптың 2-ші тармағын ғана көбірек талқылайды, ал басқа бап, басқа тармақтардың бар екенін тіпті, білмейтін секілді. Жалпы бізде көбірек талқылауға тиіс қандай бап бар? Біз қайсысын қоғам ретінде қайсысын көбірек талқылауымыз тиіс едік? 7-баптың 2-ші тармағынан басқа қандай бапты біз көбірек талқылауға тиіс едік, негізі?
Үнзила Шапақ	▶	↑жалпы/ сұрағыңыздың төркүні түсүнікті↓/// ↑кәнституційа қаншалықты деңгейде →// үгүт-насихаттар жүргүзіліп жатыр ↓// халық қаншалықты деңгейде→// кәнституційасын біледі↓// кәнституцалық мәдениет қандай деңгейде // деген сұрақ͡ қой↓/// ↑әрине/... бағана мен ...→// былтырғы жылы / көп айтылып кеткесін //→бір ақпараттарды // қайта-қайта айта бермейін деп / тоқтадым↓/// ↑кәнституцалық кеңестің/ кәнституциалық мереке→ // тек қана ^уотызыншы тамыз дейт↓/// ↑^йелдің бәрі // ^уотызыншы тамыз тайағаң гезде біз кәнституцыйалық кеңес →// кәнституцыйаның құндұлығын дәріптеумен →//жыл бойы айналысамыз↓/// ↑ал ^йенді /→мынау пандемійа гезінде→// ^уосы ^йекі жылда /кішкене бәсендеп қалды↓/// ↑бірақ/ біздің сайтқа кіретін болсаңыздар↑// біз мектеп қабырғаларында↑// жәнегі // ашық күндер ^уөткіземіз↓///	↑жалпы/ сұрағыңыздың ͡ төркүнү / түсүнүктү ↓/// ↑кәнстійтүусыйа / қаншалықты деңгейде →// үгүт-нәсійхаттар жүргүзүлүб̊ ͡ жатыр ↓// халық / қаншалықты деңгейде→// кәнстійтүусыйасым ͡ біледі↓// кәнстійтүусыйалығ͡ мәденійет / қандай деңгейде // деген сұрақ ͡ қой↓/// ↑әрійне/ бағана мен →// былтырғы ͡ жылы / көб̊ ͡ айтылып ͡ кеткесін //→бір ақпараттарды // қайта-ғайта / айта ͡ б̊ермейін деп ͡ тоқтадым↓/// ↑кәнстійтүусыйалық͡ кеңестің/ кәнстійтүусыйалығ͡ мереке→ // текқана / ^уотұзұншұ тамыз дейді↓/// ↑ ^йелдің ͡ бәрі // ^уотұзұншұ тамыз тайағаң ͡ гезде / б̊із / кәнстійтүусыйалық ͡ кеңес →// кәнстійтүусыйаның͡ ғұндұлұғұн дәріптеумен →// жыл ͡ б̊ойұ / айналысамыз ↓/// ↑ал ^йенді /→мынау пандемійа ͡ гезінде→// ^уосұ ^йекі жылда /кішкене / б̊әсендеп ͡ қалды↓/// ↑бірақ/ біздің сайтқа͡ гіретім ͡ болсаңыздар↑// біз / мектеп қаб̊ырғаларында↑// жаңағы // ашық күндөр ͡ өткүзөмүз ↓///	Жалпы, сұрағыңыздың төркіні түсінікті. Конституция қаншалықты деңгейде үгіт-насихаттар жүргізіліп жатыр, халық қаншалықты деңгейде конституциясын біледі, конституциялық мәдениет қандай деңгейде деген сұрақ қой. Әрине, бағана мен былтырғы жылы көп айтылып кеткесін бір ақпаратты қайта-қайта айта бермейін деп тоқтадым. Конституциялық кеңестің, конституциялық мереке тек қана 30-шы тамыз дейді. Елдің бәрі 30-шы тамыз таяған кезде. Біз конституциялық кеңес конституцияның құндылығын дәріптеумен жыл бойы айналысамыз. Ал енді мынау пандемия кезінде, осы екі жылда, кішкене бәсендеп қалды. Бірақ біздің сайтқа кіретін болсаңыздар біз мектеп қабырғаларында жәнегі ашық күндер өткіземіз.
Үнзила Шапақ	▶	↑^үуниверситеттің студенттерін↑// мектептің ^уоқушыларын↑ //әртүрлі жәнәгі конкурстарға қатыстырамыз↓/// ↑кәнституцыйаны қаншалықты деңгейде білесіз↓/// ↑кәнституцыйадағы жәнегі айттыңыз ғой→ // жетінші баптан басқа баптарға→ // мысалға ^уоқұу/ білім берүу туралы // медициналық көмек алұу туралы→ // қоршаған ^уортаны қорғау→ // тіпті мәдени құндылықтарды сақтау↑// цензураға қатысты↓/// ↑міне /^уосылардың барлығына қатысты //→ әртүрлі деңгейдегі шараларды ^уөткізіп↑// сол шараларды ^уөзіміз басы-қасында болұп ↑//кірісіп ^уотырамыс↓/// ↑сонымен қатар →// көптеген / ^уоқулық →/ кітап жазып шығарамыз↓/// ↑^уосы міне// ...бір ^йекі-үш күн бұрын ғана →// кәнституцалық құқұқ деген →// жоғары ^уоқу ^уорнының студенттеріне арналған →//^йекі томдық академиалық ^уоқулық / жазылып шықты↓/// ↑^уоғаңға дейін→ // кәнституцыйаның жиырма бес жылдығына байланысты→ // бізде жеті басылым шықты↓///	↑^үунійверсійтеттің ^ыстүудөнттөрүн↑// мектептің ͡ оқұушұларын↑ //әртүрлү жаңағы / коңкүурстарға͡ ғатыстырамыз↓/// ↑кәнстійтүусыйаны / қаншалықты ͡ деңгейде͡ б̊ілесіз↓/// ↑кәнстійтүусыйадағы жаңағы / айттыңыз ͡ ғой→ // жетінші ͡ б̊аптам ͡ басқа ͡ б̊аптарға→ // мысалға / ^уоқұу / білім ͡ берүу ͡ тұуралы // медійсійналық / көмөг ͡ алұу ͡ тұуралы→ // қоршаған ͡ ортаны ͡ қорғау→ // тіпті / мәденій ͡ ғұндұлұқтарды ͡ сақтау↑// сензүураға͡ ғатысты↓/// ↑міне /^уосұлардың барлығына͡ ғатысты //→ әртүрлү деңгейдегі / шараларды ͡ өткүзүп ↑// сол ͡ шараларды / ^уөзүмүз / б̊асы͡ ғасында͡ б̊олұп ↑//кірісіп ͡ отұрамыз↓/// ↑ сонымеңғатар →// көптөгөн / ^уоқұулұқ →/ кітаб̊ ͡ жазып̊ ͡ шығарамыз↓/// ↑ ^уосұ міне// ... ^йек'үш- күм ͡ бұрұңғана →// кәнстійтүусыйалық құқұқ деген →// жоғар'оқұу ͡ орнұнұң / ^ыстүудөнттөрүне ͡ арналған →//^йекітомдұғ ͡ академійалық ͡ оқұулұқ / жазылып̊ ͡ шықты↓/// ↑^уоған ͡ дейін→ // кәнстійтүусыйаның / жыйырмаб̊ешшылдығына͡ б̊айланысты→ // бізде / жеті ͡ б̊асылым ͡ шықты↓///	Университеттің студенттерін, мектеп оқушыларын әртүрлі жәнегі конкурстарға қатыстырамыз. Конституцияны қаншалықты деңгейде білесіз? Конституциядағы жәнегі айттыңыз ғой, 7-баптан басқа баптарға, мысалға оқу, білім беру туралы, медициналық көмек алу туралы, қоршаған ортаны қорғау, тіпті мәдени құндылықтарды сақтау, цензураға қатысты. Міне осылардың барлығына қатысты әртүрлі деңгейдегі шараларды өткізіп, сол шараларды өзіміз басы-қасында болып кірісіп отырамыз. Сонымен қатар көптеген оқулық, кітап жазып шығарамыз. Осы міне екі-үш күн бұрын ғана «Конституциялық құқық» деген жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған екі томдық академиялық оқулық жазылып шықты. Оғанға дейін конституцияның 25 жылдығына байланысты бізде 7 басылым шықты.
Үнзила Шапақ	▶	бірінші ^ірет →/былтыр біз қазақ тілінде кәнституцыйа → // қазақ̊стан ^іреспубликасының кәнституцасы бойынша → / энциклопедйалық анықтамалық жасадық↓/// ↑міне ^уосындай шаруалар→ // көп жасалынады↓/// ↑ал / арығарай келетін болсақ↑ // апталық ^уөткіземіс↓/// ↑^іреспубликалық адвокаттар алқасы→ //тегін /заң консултацыйаларын беретін→/// ↑әр ^уоблыстарда/ аудандарда/ →тіпті ауыл тұрғұндарына→ // бір күн/ ^йекі күн арнап→ // тегін кансултацыйа беріңдер // заң сұрақтары бойынша↓/// ↑міне ^уосындай шаруаларды // атқарып ^уотырамыс↓/// ↑бірақ адамдар→ // кансултацыйаға сілтеме жасап ↑/ сөйлемейт↓/// ↑заңгерлер де сондай↓/// ↑бізде кішкене заңгерлердің сауаттылығына →// біз айтамыз↓ // мысалы амерій.../ →батыс ^йевропа филімдерін көресіңдер͡ ғой ↓// соның ішінде американдық филімдерін→ // көретін болсаңыздар͡ да // ^уолар айтады біріншіден→/	↑көп жаңағы бірінші ͡ рет →/былтыр͡ б̊із / қазақ тілінде / кәнстійтүусыйа → // қазағыстан ͡ респұуб̊лійкасының /кәнстійтүусыйасы͡ б̊ойұнша → / энсійклопедійалық / анықтамалығ ͡ жасадық↓/// ↑міне / ^уосұндай ͡ шарұуалар → // көб̊ ͡ жасалынады↓/// ↑ал / әріғарай ͡ гелетім ͡ болсақ↑ // апталық ͡ өткүзөмүз↓/// ↑ ^іреспұуб̊лійкалығ ͡ адвокаттар ͡ алқасы→ //тегін заң͡ гонсүул'тасыйа͡ б̊еретін→/// ↑әр ^уоб^ұлұстарда/ аудандарда/ →тіпті / ауұл ͡ тұрғұндарына→ // бір͡ гүн / ^йекі ͡ гүн арнап→ // тегің ͡ гонсүултасыйа ͡ б̊еріңдер // заң сұрақтары ͡ б̊ойұнша↓/// ↑міне ^уосұндай шарұуаларды // атқарып ͡ отұрамыз↓/// ↑бірақ / адамдар→ // консұултасыйаға сілтеме ͡ жасап ↑/ сөйлөмөйдү↓/// ↑заңгерлер ͡ де ͡ сондай↓/// ↑бізде / кішкене заңгерлердің сауаттылығына →// біз айтамыз↓ // мысалы / амерійка / →батыс ^йеуропа фійлімдерің ͡ гөрөсүңдөр ͡ ғой ↓// сонұң ͡ ішінде /амерійкандық фійлімдерін→ // көрөтүм ͡ болсаңыздар ͡ да // ^уолар айтады͡ б̊іріншіден	Бірінші рет былтыр біз қазақ тілінде Конституция, Қазақстан Республикасының Конституциясы бойынша энциклопедиялық анықтамалық жасадық. Міне осындай шаруалар көп жасалынады. Ал ары қарай келетін болсақ, апталық өткіземіз. Республикалық адвокаттар алқасы тегін заң консультацияларын беретін. Әр облыстарда, аудандарда, тіпті ауыл тұрғындарына бір күн, екі күн арнап тегін консультация беріңдер заң сұрақтары бойынша. Міне осындай шаруаларды атқарып отырамыз. Бірақ адамдар Конституцияға сілтеме жасап сөйлемейді. Заңгерлер де сондай. Бізде кішкене заңгерлердің сауаттылығына біз айтамыз мысалы Америка, батыс Европа фильмдерін көресіңдер ғой, соның ішінде американдық фильмдерін көретін болсаңыздар олар айтады, біріншіден,
Үнзила Шапақ	▶	сіз америка құрама штатының азаматысыз →// америка құрама штатының кәнституцйасында көрсетілгендей↓/// ↑содан гейін алат та ↑// қай бапқа сілтеме жасайт ↓//... полицей болсын ↓/ судиасы болсын ↓ // тіпті бір мекеменің башшысы болсын ↓ // қолұнда билігі бар адам→ // азаматқа жүгінген кезде ↑// сөйлеген кезде ↑// міндетті түрде кәнституцаға негізделеді↓/// ↑себебі неде↓/// ↑себебі ^уөте қарапайым↓/// америка құрама штатында азаматтар // кәнституцаны білүуге міндетті↓/// ↑азаматтылық текқана // кәнституца ақталғанда беріледі↓///	→сіз / амерійка ͡ ғұрама ͡ штатының азаматысыз →// амерійка͡ ғұрама ͡ штатының / кәнстійтүусыйасында ͡ гөрсөтүлгөндөй ↓/// ↑содаңгейін / алады ͡ да ↑// қай ͡ б̊апқа / сілтеме ͡ жасайды ↓//... полыйсей ͡ б̊олсұн ↓/ сұудыйасы ͡ б̊олсұн ↓ // тіптіб̊ір / мекеменің башшысы ͡ б̊олсұн ↓ // қолұнда / б̊ійлігі ͡ б̊ар ͡ адам→ // азаматқа жүгүңгөң ͡ гезде ↑// сөйлөгөң ͡ гезде ↑// міндетті ͡ түрдө / кәнстійтүусыйаға негізделеді↓/// ↑ себ̊еб̊і неде↓/// ↑себ̊еб̊і / ^уөтө ͡ ғарапайым↓/// амерійка ͡ ғұрама ͡ штаттарында / азаматтар // кәнстійтүусыйаны ͡ б̊ілүугө ͡ міндетті↓/// ↑азаматтылық / текқана // кәнстійтүусыйа / ақталғанда ͡ б̊еріледі↓///	Сіз Америка Құрама Штатының азаматысыз, Америка Құрама Штатының конституциясында көрсетілгендей... Содан кейін алады да, қай бапқа сілтеме жасайды, полицей болсын, судьясы болсын, тіпті бір мекеменің басшысы болсын, қолында билігі бар адам азаматқа жүгінген кезде, сөйлеген кезде міндетті түрде конституцияға негізделеді. Себебі неде? Себебі өте қарапайым. Америка Құрама Штаттарында азаматтар конституцияны білуге міндетті. Азаматтылық тек қана конституция ақталғанда беріледі.
Үнзила Шапақ	▶	↑неге ^уонда/ →азаматтық деген ұғұм// →азаматтық деген ұғұм адамның→// бір мемлекетпен тұрақты сайасый байланысқа түсуі↓/// ↑сол арқылы→/ азаматтылық арқылы// →мемлекет сіздің алдыңызда жауапты болат↓// сіз мемлекеттің алдында жауапты әрі міндетті боласыз↓ // сіздің тағдырыңызға мемлекет→/ араласатын болат// →кейбір мәселелер бойұнша↓/// ↑кейде тіпті /сізді шектейді↓/// ↑мысалы/ пандемійа гезінде //→көп сұрақтар тұуындайды ғой↓ // неге ↑біздің құқұғұмыз →// шектеліп жатыр↓/// ↓ неге бізге/→ мынаған барұуға болмайт↓// мынандай істеуге болмайт↓///	↑неге ^уонда/ →азаматтығ ͡ деген ͡ ұғұм// →азаматтығ ͡ деген ͡ ұғұм / адамның→// бір мем^ілекетпен тұрақты сайасый байланысқа түсүуү↓/// ↑сол ͡ арқылы→/ азаматтылығ ͡ арқылы// →мем^ілекет / сіздің алдыңызда жауапты͡ б̊олады↓// сіз / мем^ілекеттің алдында жауапты / әрі міндетті͡ б̊оласыз↓ // сіздің тағдырыңызға мем^ілекет→/ араласатым ͡ болады// → кейб̊ір мәселелер͡ б̊ойұнша↓/// ↑кейде тіпті /сізді шектейді↓/// ↑мысалы/ пандемійа͡ гезінде //→көп̊ сұрақтар тұуұндайды ͡ ғой↓ // неге ↑біздің ͡ ғұқұғұмұз →// шектеліб̊ ͡ жатыр↓/// ↓ неге ͡ б̊ізге/→ мынағам ͡ барұуға ͡ б̊олмайды↓// мынандай ͡ істеугө ͡ б̊олмайды↓//	Неге онда азаматтық деген ұғым, азаматтық деген ұғым адамның бір мемлекетпен тұрақты саяси байланысқа түсуі. Сол арқылы, азаматтылық арқылы мемлекет сіздің алдыңызда жауапты болады, сіз мемлекеттің алдында жауапты әрі міндетті боласыз. Сіздің тағдырыңызға мемлекет араласатын болады, кейбір мәселелер бойынша. Кейде тіпті сізді шектейді. Мысалы, пандемия кезінде көп сұрақтар туындайды ғой. Неге біздің құқығымыз шектеліп жатыр? Неге бізге мынаған баруға болмайды, мынандай істеуге болмайды.
Үнзила Шапақ	▶	бір гездері тіпті айтты↓// подезден шығармай жатыр →қарағанды қаласында болған ^уоқиға да ↓/// сол кезде ↑/мемлекет араласып жатыр ғой↓/// мемлекет кімге араласты↓/// ↑ ^уөзүнің азаматтарына→/// ↑себебі/ →^уоның мойнына жүктелген жауапкершілік бар↓/// ↑біз айтамыс/→ кез келген құқұқты // →мысалы біздің қазақ̊стан ^іреспубликасының кәнституцйасында → // табиғаттан берілген // абсолютті / ажырамайтын құқұқтардың барлығы →/ көрініс тапқан↓/// ↑және басқа да /азаматтарға берілетін→// құқұқтар да көрсетілген↓/// ↑^йегер ^уолар жүзеге асырылмаса↑ / сол кезде →// айтады ғой/→ менің мынандай құқұғым жүзеге асырылмай тұр↓/// ↑қандай құқұғыңыз↓/// ↑ йағни / менің тегін білім алұу құқұғым↓/// ↑неге менің ауұлымда→ // мектеп жоқ↓/// ↑бола ма↓/// болмай ма↓/// себебі / → кәнституцада көрсетілген↓///	біргездері / тіпт'айтты ↓// падезден шығармай ͡ жатыр // →қарағанды ғаласында ͡ б̊олған / ^уоқыйға ͡ да ↓/// солгезде ↑/мем^ілекет араласыб̊ ͡ жатыр ͡ ғой↓/// мем^ілекет / кімг'араласты ↓/// ↑ ^уөзүнүң азаматтарына→/// ↑себ̊еб̊і/ →^уонұң мойнұна жүктөлгөн жауапкершілік ͡ пар↓/// ↑біз айтамыз/→ кезгелгең ͡ ғұқұқтұ // →мысалы / б̊іздің /қазағыстан ͡ респүуб̊ілійкасының ͡ гәнстійтүусыйасында → // таб̊ійғаттам ͡ берілген // абсөлүуттү / ажырамайтың ͡ ғұқұқтардың барлығы →/ көрүнүс ͡ тапқан↓/// ↑және / басқа ͡ да / азаматтарға ͡ б̊ерілетін→// құқұқтар ͡ да ͡ гөрсөтүлгөн ↓/// ↑^йегер ^уолар жүзөг'асырылмаса ↑ / солгезде →// айтады ͡ ғой/→ менің мынандай / құқұғұм ͡ жүзөг'асырылмай тұр↓/// ↑қандай ͡ ғұқұғұңұз↓/// ↑ йағ^іній / менің / тегім ͡ білім алұу ͡ ғұқұғұм↓/// ↑неге менің ауұлұмда→ // мектеб̊ ͡ жоқ↓/// ↑бола ͡ ма↓/// болмай ͡ ма↓/// себ̊еб̊і / → кәнстійтүусыйада͡ гөрсөтүлгөн ↓///	Бір кездері тіпті айтты, подъезден шығармай жатыр, Қарағанды қаласында болған оқиға. Сол кезде мемлекет араласып жатыр ғой. Мемлекет кімге араласты? Өзінің азаматтарына. Себебі, оның мойнына жүктелген жауапкершілік бар. Біз айтамыз, кез келген құқықты мысалы, біздің Қазақстан Республикасының Конституциясында, табиғаттан берілген, абсолютті ажырамайтын құқықтардың барлығы көрініс тапқан және басқа да азаматтарға берілетін құқықтар да көрсетілген. Егер олар жүзеге асырылмаса, сол кезде айтады ғой менің мынандай құқығым жүзеге асырылмай тұр. Қандай құқық? Яғни менің тегін білім алу құқығым. Неге менің ауылымда мектеп жоқ. Бола ма? Болмай ма? Себебі Конституцияда көрсетілген.
Үнзила Шапақ	▶	↑тегін білім берүу герек↓// ^уорта білімді тегін берүу герек↓// және мемлекет міндетіне алған ғой↓/// ↑кәнституцалық деңгейге дейін / жазып қойды↓/// ↑кәнституцаның ^уотұзыншы бабында →// мен балама мемлекет тегін білім береді. неге/ мына ауылда мектеп жоқ↓/// ↑ ↑неге мына ауданда→ // қазақ тілінде мектеп жоқ↓/// ↑тура сол сійақты →//неге ^уорыс тілінде мектеп жоқ↓/// ↑бір сұрақтарыңызға мен байқасаңыз ↑//кішкене қашқақтап тұрған сійақты →/сізге сезіліп тұрмын ғой↓///	↑тегім ͡ білім берүу ͡ герек↓// ^уорта ͡ б̊ілімді / тегім ͡ берүу ͡ герек↓// және мем^ілекет міндетін'алғаң ͡ ғой↓/// ↑кәнстійтүусыйалығ ͡ деңгейге ͡ дейін / жазып қойдұ↓/// ↑кәнстійтүусыйаның ^уотұзұншұ͡ б̊аб̊ында →// мем ͡ балама / мем^ілекет / тегім ͡ білім ͡ береді ↓/// неге/ мын'ауұлда мектеб̊ ͡ жоқ↓/// ↑ ↑неге мын'ауданда → // қазақ тілінде мектеб̊ ͡ жоқ↓/// ↑тұура сол сыйақты →//неге / ^уорұс тілінде мектеб̊ ͡ жоқ̊ ͡ сыйақты↓/// ↑бір сұрақтарыңызға мен / байқасаңыз ↑//кішкене / қашқ̊ақтап ͡ тұрған ͡ сыйақты →/сізге сезіліп тұрмұң ͡ ғой↓///	Тегін білім беру керек, орта білімді тегін беру керек және мемлекет міндетіне алған ғой. Конституциялық деңгейге дейін жазып қойған. Конституцияның 30-бабында менің балама мемлекет тегін білім береді. Неге мына ауылда мектеп жоқ? Неге мына ауданда қазақ тілінде мектеп жоқ. Тура сол сияқты неге орыс тілінде мектеп жоқ деген сияқты. Бір сұрақтарыңызға мен, байқасаңыз, кішкене қашқақтап тұрған сияқты сізге сезіліп тұрмын ғой.
Үнзила Шапақ	▶	↑^уойлап ^уотырсыз ғой ↓// мына кісі ^йенді мемлекеттік билік адамы болған соң ↑//қашқақтап тұр ғой деп↓ // жоқ / кәнституцалық кеңестің мүшелерінің↑ // заңмен қойылған → /кішкене шектеулері бар↓/// ↑қандай жағдайда↓/// ↑ біз кез келген норма бойынша → // кәнституцаның нормасы бойынша →// басқа да заңның нормасы бойынша →// қабылданған шешім бойынша → // пікірімізді ашық айтатын болсақ↑// ^йегер сол сұрақ /→^йертең қайтып біздің алдымызға келетін боса↑// ^уонда мен кеше→/ бір жыл бұрұн/ →^йекі ай бұрұн пікірімді ашық айтқандықтан↑// мүдделі тұлға болып табыламын↓///	↑^уойлап ^уотұрсұз ͡ ғой ↓// мына ͡ гісі ^йенді / мем^ілекеттік / бійліг ͡ адамы͡ б̊олған ͡ соң ↑//қашқ̊ақтап тұр ͡ ғой ͡ деп↓ // жоқ / кәнстійтүусыйалық ͡ кеңестің ͡ мүшөлөрүнүң↑ // заңмең͡ ғойұлған → /кішкене шектеулөрү ͡ б̊ар↓/// ↑қандай жағдайда↓/// ↑ біз / кезгелген норма ͡ б̊ойұнша → // кәнстійтүусыйаның нормасы ͡ б̊ойұнша →// басқа ͡ да заңның нормасы ͡ б̊ойұнша →// қаб̊ылдаңған шешім ͡ бойұнша → // пікірімізді / ашық айтатым ͡ болсақ↑// ^йегер сол сұрақ /→^йертең / қәйтіп / біздің алдымызға ͡ гелетім ͡ болса↑// ^уонда мең ͡ геше→/ бір жыл ͡ б̊ұрұн/ →^йек'ай ͡ бұрұн // пікірімді /ашығ ͡ айтқандықтан↑// мүддөлү / тұлға͡ б̊олұп ͡ таб̊ыламын↓///	Ойлап отырсыз ғой, мына кісі енді мемлекеттік билік адамы болған соң қашқақтап тұр ғой деп. Жоқ, Конституциялық кеңестің мүшелерінің заңмен қойылған кішкене шектеулер бар. Қандай жағдайда? Біз кез келген норма бойынша, Конституцияның нормасы бойынша, басқа да заңның нормасы бойынша, қабылданған шешім бойынша пікірімізді ашық айтатын болсақ, егер сол сұрақ ертең қайтып біздің алдымызға келетін болса, онда мен кеше, бір жыл бұрын, екі ай бұрын пікірімді ашық айтқандықтан мүдделі тұлға болып табыламын.
Үнзила Шапақ	▶	↑мен сол сұрақтан бас тартып↑// самоотвод жариалауым керек↓/// ↑мен ^уөзүмнің пікірімді→// мәжіліс залында білдіруім герек↓/// ↑^йегер де менің әріптестерім→// менің пікірімді тыңдамай ↑// мен ^уөз пікірімді салмақты деп санап ^уотырсам↑// мен ^уол пікірімді ^йерек̊ше пікірім деп жазып↑ // кәнституцалық кеңестің төрағасына→/ сол процесті жүргүзіп ^уотырған →//төрағалық ^йетүуші /байандамашыға беремін↓/// ↑^уолар кәнституцалық кеңестің шығарған қаулысына →//жеке / тіркеп қойұуға заң ұрұқ̊сат берілет↓/// ↑сондықтан да біз //кейбір кезде/ →тікелей заңгерлік пікіріңізді айтш̆ы деген кезде//→ біздің тоқтап қалатынымыз сол↓/// ↑^йертең сіздің сұраған сұрағыңыз →//біздің алдымызға келүуі мүмкүн↓///	мен / сол сұрақтам ͡ бас ͡ тартып↑// самотвод жарыйалауұм ͡ герек↓/// ↑мен / ^уөзүмнүң пікірімді→// мәжіліс ͡ салында / б̊ілдірүуүм ͡ герек↓/// ↑^йегер ͡ де менің әріптестерім→// менің пікірімді тыңдамай ↑// мен / ^уөз пікірімді салмақты деп̊ ͡ санап ͡ отұрсам↑// мен / ^уол пікірімді / ^йерек̊ше пікірім ͡ деб̊ ͡ жазып↑ // кәнстійтүусыйалық ͡ кеңестің ͡ төрағасына→/ сол просесті жүргүзүп ͡ отұрған →//төрағалық ͡ етүушү /байандамашыға͡ б̊еремін↓/// ↑ ^уолар ͡ гәнстійтүусыйалық кеңестің / шығарғаң ͡ ғаулұсұна →//жеке / тіркеп ͡ қойұуға заң / ^ұрұқ̊сат ͡ періледі↓/// ↑сондұқтан ͡ да͡ б̊із // кейб̊іргезде / →тікелей заңгерлік пікіріңізді / айтш̆ы дегең ͡ гезде//→ біздің тоқтап қалатынымыз/ сол↓/// ↑^йертең сіздің сұраған сұрағыңыз →//біздің алдымызға ͡ гелүуү ͡ мүмкүн↓///	Мен сол сұрақтан бас тартып, самоотвод жариялауым керек. Мен өзімнің пікірімді мәжіліс залында білдіруім керек. Егер де менің әріптестерім менің пікірімді тыңдамай, мен өз пікірімді салмақты деп санап отырсам, мен ол пікірімді ерекше пікірім деп жазып Конституциялық кеңестің төрағасына, сол процесті жүргізіп отырған төрағалық етуші баяндамашыға беремін. Олар Конституциялық кеңестің шығарған қаулысына жеке тіркеп қоюға заң рұқсат береді. Сондықтан да біз кейбір кезде тікелей заңгерлік пікіріңізді айтшы деген кезде біздің кішкене тоқтап қалатынымыз сол. Ертең сіздің сұраған сұрағыңыз біздің алдымызға келуі мүмкін.
Үнзила Шапақ	▶	↑... соңынан бастайын /сұрағыңыздың↓/// ↑дәл бүгүн айтып жоқ →// бізге сот керек болұп тұр деп →// ауысып кетүуге болмайт↓/// ↑себебі / бұл кәнституцада көрсетілген норма // →йағни / кәнституцалық ^іреформа қажет болатын болса↑ // дәл ^уосы сұраққа қатысты/ → кәнституцаға ^уөзгертүулер мен толықтырұулар ^йенгізүу механизміне сәйкес →//кіргізүуге болатын мүмкүндүгү бар↓/// ↑ ^йенді кәнституцалық сот керек↓ // басқа тілмен айтатын болсақ↑// кәнституцалық бақылаудың басқа нысаны /керек↓// йағни сот арқылы бақыласақ↑ // бұл біздің мемлекетке тійімді деген пікір→// ^уөміршең пікір/ ^уол бар пікір↓/// ↑бұл әлемнің көптеген мемлекеттерінде / →жұмұс жасап ^уотырған// механизм ↓/// ↑^уоның да // тійімді/ жәнегі тұстары бар↓///	... соңұнам ͡ бастайын /сұрағыңызды↓/// ↑дәл ͡ б̊үгүн ͡ айтып / жоқ → // бізге / сот керек болұп тұр деп →// ауұсұп кетүугө ͡ б̊олмайды ↓/// ↑себ̊еб̊і / бұл / кәнстійтүусыйада / көрсөтүлгөн норма // → йәғ^іній / кәнстійтүусыйалық ^іреформа ͡ ғәжет ͡ полатым ͡ болса↑ // дәл / ^уосұ сұраққа͡ ғатысты/ → кәнстійтүусыйаға / ^уөзгөртүулөр мен / толұқтұрұуұлар ͡ еңгізүу ͡ механійзміне ͡ сәйкес →//кіргізүугө͡ б̊олатын / мүмкүндүгү ͡ б̊ар↓/// ↑^йенді/͡ кәнстійтүусыйалық̊ ͡ сот керек↓ // басқа тілмен айтатым͡ болсақ↑// кәнстійтүусыйалық ͡ пақылаудұң / басқа нысаны ͡ герек↓// йәғ^іній сот арқылы ͡ б̊ақыласақ ↑ // бұл / б̊іздің мем^ілекетке тійімді дегем ͡ пікір→// ^уөмүршөң пікір/ ^уол / б̊ар пікір↓/// ↑бұл әлемнің ͡ гөптөгөн мем ^ілекеттерінде / →жұмұшшасап ͡ отұрған // механійзім ↓/// ↑ ^уонұң ͡ да // тійімді / жаңағы тұстары ͡ б̊ар↓///	Соңынан бастайын сұрағыңыздың. Дәл бүгін айтып жоқ, бізге сот керек болып тұр деп ауысып кетуге болмайды. Себебі бұл Конституцияда көрсетілген норма, яғни конституциялық реформа қажет болатын болса, дәл осы сұраққа қатысты Конституцияға өзгертулер мен толықтырулар енгізу механизміне сәйкес кіргізуге болатын мүмкіндігі бар. Ал енді конституциялық сот керек, басқа тілмен айтатын болсақ, конституциялық бақылаудың басқа нысаны керек, яғни сот арқылы бақыласақ, бұл біздің мемлекетке тиімді деген пікір - өміршең пікір, ол бар пікір. Бұл - әлемнің көптеген мемлекеттерінде жұмыс жасап отырған механизм. Оның да тиімді тұстары бар. Ол - біздің республикада болған механизм. 1993 жылғы Конституция бойынша Қазақстан Республикасында конституциялық сот болды. Он сегіз нұсқасы болған басқа да. Соның ішінде конституциялық сот болу туралы да нұсқасы болды. Бірақ сол кезде біздің елімізге конституциялық кеңес механизмі орынды деп танылған. Ол кезде білесіздер, біз айттық қой енді Франция мемлекетінің конституциясын жалпы үлгі ретінде алдық. Франция мемлекетінде әлі күнге дейін бұл механизм жұмыс жасап келе жатыр. Бұл жерде жаңағы айтып өткен заңгеріңіздің, айтып отырған басқа заңгер ғалымдардың да, айтып отырған жеке тұлғалардың өтініш беруіне байланысты. Мен тағы да айтамын, бұл жерде конституциялық бақылауды терең түсіну керек. Бұл конституциялық құқықты бұзушылық болды деген сөз конституциялық құқыққа нұқсан келтіру, шектеу жасалды деген сөз, бұл заңда бар ма дегенге байланысты, қабылданған заңға байланысты. Оны Конституциялық кеңес атқарып отыр, Конституциялық кеңес тек жеке тұлғалардан алмайды ғой және басында айтып кеттім ғой, бұны сот жүйесіне кіреді десе, бұл пікір - өміршең пікір. Бұл механизм бар.
Үнзила Шапақ	▶	↑^уол біздің ^іреспубликаның →болған механизім ↓/// ↑мың тоғұз жүз тоқ̊сан үшүншү жылғы кәнституца бойынша → // қазақ̊стан ^іреспубликасында→ // кәнституцалық сот болды↓/// ^уон сегіз нұсқасы болған басқа да↓/// сонұң ішінде //→ кәнституцалық сот болу туралы да→ // нұсқасы болды↓/// бірақ сол кезде / → біздің ^йелімізге кәнституцалық / кеңес механизмі//→ ^уорынды деп танылған↓/// ^уол кезде білесіздер// →біз айттық қой ^йенді→ /франційа мемлекетінің кәнституцасын // жалпы үлгі ^іретінде алдық↓/// франційа мемлекетінде→ // әлігүнге дейін //→бұл механизм жұмыс жасап келе жатыр↓/// ↑бұл жерде жәнегі айтып ^уөткен заңгеріміздің↑// айтып ^уотырған →//басқа заңгер ғалымдардың да айтып ^уотұрған→ // жеке тұлғалардың ^уөтінүш берүуіне байланысты↓/// мен тағы да айтамын // →бұл жерде кәнституцалық бақылауды →// терең түсінүу керек↓/// бұл кәнституцалық →//құқықтық бұзұушұлық болды деген сөз→// кәнституцйалық құқыққа нұқ̊сан келтірүу→// шектеу жасалды деген сөз→// бұл заңда бар ма дегенге байланысты→// қабылданған заңға байланысты↓/// ↑^уоны кәнституцйалық кеңес атқарып ^уотыр↓// кәнституційалық кеңес тек жеке тұлғалардан алмайды ↓// және басында айтып кеттім ғой↓// бұны сот жүйесіне кіреді десе↑// бұл пікір/ ^уөмүршең пікір↓/// бұл механизм бар↓///	^уол ͡ б̊іздің ^іреспұубл^ійкада →болған механійзім ↓/// ↑мың / тоғұжжүз ͡ тоқ̊сан ͡ үшүншү жылғы / кәнстійтүусыйа ͡ б̊ойұнша → // қазағыстан ^іреспұуб̊лійкалық → // кәнстійтүусыйалық̊ ͡ сот ͡ полдұ↓/// ^уонсегіз нұсқасы ͡ б̊олған / басқа ͡ да↓/// сонұң ішінде //→ кәнстійтүусыйалық̊ ͡ сот ͡ полұу тұуралы ͡ да→ // нұсқасы ͡ б̊олдұ↓/// бірақ̊ / солгезде / → біздің ^йелімізге / кәнстійтүусыйалық ͡ кеңес механійзмі//→ ^уорұндұ деп танылған↓/// ^уолгезде ͡ б̊ілесіздер// →біз айттық ͡ қой ^йенді→ /франсыйа мем^ілекетінің /кәнстійтүусыйасын // жалпы / үлгү ^іретінде / алдық ↓/// франсыйа мем^ілекетінде→ // әлігүңгө͡ дейін //→бұл механійзім / жұмұш ͡ шасап кележатыр↓/// ↑бұл жерде жаңағы / айтып ͡ өткөн заңгеріміздің↑// айтып ͡ отұрған →//басқа заңгер ғалымдардың ͡ да / айтып ͡ отұрған→ // жекетұлғалардың / ^уөтүнүш берүуүнө͡ б̊айланысты↓/// мен тағы ͡ да ͡ айтамын // →бұл жерде/ кәнстійтүусалық /бақ^ылаудұ →// терең түс^үнүу͡ герек↓/// бұл / кәнстійтүусыйалық →//құқұқтұқпұзұушұлұқ ͡ полдұ деген сөз→// кәнстійтүусыйалық құқұққа нұқ̊саң ͡ гелтірүу→// шектеу жасалды деген сөз→// бұл заңда ͡ б̊ар ͡ ма дегеңге ͡ б̊айланысты→// қаб̊ылдаңған заңға ͡ б̊айланысты↓/// ↑ ^уонұ / кәнстійтүусыйалық ͡ кеңес атқарып ͡ отұр↓// кәнстійтүусыйалық ͡ кеңес тек / жекетұлғалардан алмайды ↓// және / б̊асында / айтып ͡ кеттім ͡ ғой↓// бұнұ сотшүйөсүнө кіреді ͡ десе↑// бұл пікір/ ^уөмүршөң пікір↓/// бұл механійзім ͡ бар↓///	Ол - біздің республикада болған механизм. 1993 жылғы Конституция бойынша Қазақстан Республикасында конституциялық сот болды. Он сегіз нұсқасы болған басқа да. Соның ішінде конституциялық сот болу туралы да нұсқасы болды. Бірақ сол кезде біздің елімізге конституциялық кеңес механизмі орынды деп танылған. Ол кезде білесіздер, біз айттық қой енді Франция мемлекетінің конституциясын жалпы үлгі ретінде алдық. Франция мемлекетінде әлі күнге дейін бұл механизм жұмыс жасап келе жатыр. Бұл жерде жаңағы айтып өткен заңгеріңіздің, айтып отырған басқа заңгер ғалымдардың да, айтып отырған жеке тұлғалардың өтініш беруіне байланысты. Мен тағы да айтамын, бұл жерде конституциялық бақылауды терең түсіну керек. Бұл конституциялық құқықты бұзушылық болды деген сөз конституциялық құқыққа нұқсан келтіру, шектеу жасалды деген сөз, бұл заңда бар ма дегенге байланысты, қабылданған заңға байланысты. Оны Конституциялық кеңес атқарып отыр, Конституциялық кеңес тек жеке тұлғалардан алмайды ғой және басында айтып кеттім ғой, бұны сот жүйесіне кіреді десе, бұл пікір - өміршең пікір. Бұл механизм бар.
Үнзила Шапақ	▶	↑мен сізге айтайын→// бұл әрине буллингтің түр-түрү бар↓/// ↑қәзір ^йенді / бұл мәселе→ // қоғамда ^уөршүп келе жатыр ғой↓/// ↑бірақ ^уөршүп келе жатыр деген күннүң ^уөзүнде→// статистиканы алып қарайтын болсаңыздар→// сотқа жүгүніп жатқан// →нақты ^уөзүнің құқұғын қорғауға барып жатқан→// іс азығырақ↓/// ↑^уол ^йенді бір жағынан →/бұнұ айырұу керек// заң қабылдаймын деген сөз→// біз адамның жүрүс-тұрұсының ^уөлшөм жасаймыз деген сөз↓/// ↑қайсының бізде бопсалау/ қорқытұу/ ↓үрейлі жағдайға душар ^йетүу↓// бұның ішінде жәнегі психологійалық қысым жасау↓// бұл бөлек-бөлек баптарға кетіп жатыр↓/// ↑бұл баптар бар // →міне жалған жала жабұу бар бұжерде↓///	↑мен сізг'айтайын →// бұл әрійне ͡ б̊үуллійңгтің түр-түрү ͡ б̊ар↓/// ↑ қәзір ^йенді / бұл мәселе→ // қоғамда ^уөршүп кележатыр ͡ ғой↓/// ↑бірақ ^уөршүп кележатыр дегең ͡ гүннүң ͡ өзүндө→// ^ыстатійстыйканы ͡ алып ͡ қарайтым ͡ болсаңыздар→// сотқа жүгүнүб̊ ͡ жатқан// →нақты ^уөзүнүң /құқұғұң ͡ ғорғауға͡ б̊арыб̊ ͡ жатқан→ / іс / азағырақ↓/// ↑^уол ͡ енді ͡ б̊іржағынан →/бұнұ / айырұу ͡ герек// заң͡ ғаб̊ылдаймын деген сөз→// біз адамның жүрүс-тұрұсұнұң ^уөлшөмін / жасаймыз деген сөз↓/// ↑қайсының бізде͡ б̊оп̊салау/ қорқұтұу/ ↓ үрөйлү жағдайға дұушар ͡ етүу↓// бұнұң ішінде жаңағы пісійхологійалық қысым ͡ жасау↓// бұл / б̊өлөк-пөлөк ͡ паптарға / гетіб̊ ͡ жатыр↓/// ↑бұл / б̊аптар ͡ б̊ар // →міне / жалған жала ͡ жаб̊ұу͡ б̊ар ͡ б̊ұлжерде↓//	Мен сізге айтайын, бұл әрине буллингтің түр-түрі бар. Қазір енді бұл мәселе қоғамда өршіп келе жатыр. Бірақ өршіп келе жатыр деген күннің өзінде статистиканы алып қарайтын болсаңыздар, сотқа жүгініп жатқан, нақты өзінің құқығын қорғауға барып жатқан іс азығырақ, іс азырақ. Ол енді, бір жағынан, бұны айыру керек, заң қабылдаймын деген сөз - біз адамның жүріс-тұрысының өлшем жасаймыз деген сөз. Қайсыны біз бопсалау, қорқыту, үрейлі жағдайға душар ету, бұның ішінде жаңағы психологиялық қысым жасау, бұл бөлек бөлек-бөлек баптарға кетіп жатыр. Бұл баптар бар, міне жалған жала жабу бар бұл жерде.
Үнзила Шапақ	▶	↑бұның барлығын заңгер ^уөте жақ̊сы→// терең / шекарасын ашұуымыз керек↓/// ↑бұл туралы заң// →қоғамда болып жатқандықтан /керек↓/// ↑мен бағана айтып кеттім ғой→ // заң дегеніміз не/ →адамдардың қарым-қатынасын ^іреттейтін ^уөлшем↓/// ↑^йегер де ^уондай қарым қатынас туындап↑// ^уол біреудің құқұғына/ келтіріп жатс̆а↑// міндетті түрде керек↓/// ↑бірақ/ жеке заң қабылдау керек па↑// немесе қылмыстық кодек̊стің ішіне //→ бап ^йенгізу керек па↑// бұл мәселені уже мамандар шешет↓/// ↑әйтпесе/ біз ана көптеген шетелдерде ↑// бұндай заң қабылданып жатыр ^йекен↓// бұл бар ^йекен / бір жеке заң қабылдайық деп↓/// жоқ/ →біздің ұлттық құқұқтық жүйенің →^уөз ^йерек̊шелігі бар↓/// ↑мүмкүн / біз ^уосы бұл заңдарға ↑// ^уосы баптарды ^йенгізу арқылы →// мәселені шеше аламыз↓///	↑бұнұң барлығын заңгер / ^уөтө ͡ жақ̊сы →// терең шегарасын / ашұуұмұз ͡ герек↓/// ↑бұл тұуралы / заң →қоғамда / б̊олұб̊ ͡ жатқандықтан / керек↓/// ↑мен / баған'айтып / кеттім ͡ ғой→ // заң дегеніміз не/ →адамдардың / қарым-ғатынасын ͡ реттейтін / өлшөм↓/// ↑^йегер ͡ де / ^уондай / қарым-ғатынастар ͡ тұуұндап ↑// ^уол / б̊іреудүң ͡ ғұқұғұна / келтіріб̊ ͡ жатčа↑// міндеттітүрдө ͡ герек↓/// ↑бірақ/ жеке заң ͡ ғаб̊ылдау͡ герек ͡ пе↑// немесе / қылмыстық кодек̊стің ͡ ішіне //→ бап ͡ еңгізүу ͡ герек ͡ пе↑// бұл мәселені / мамандар ͡ шешеді↓/// ↑әйтпесе / біз ана / көптөгөн шетелдерде ↑// бұндай заң / қаб̊ылданыб̊ ͡ жатыр ͡ екен↓// бұл / б̊ар ͡ екен / бір жеке заң ͡ ғаб̊ылдайығ ͡ деп↓/// жоқ/ →біздің ұлттұқ / құқұқтұғ ͡ жүйөнүң →^уөз ͡ ерек̊шелігі͡ б̊ар↓/// ↑мүмкүн / біз ^уосұ / б̊ұл ͡ заңдарға ↑// ^уосұ ͡ б̊аптарды /^йеңгізүу ͡ арқылы →// мәселені / шеш'аламыз ↓///	Бұның барлығын заңгер өте жақсы, терең, шекарасын ашуымыз керек. Бұл туралы заң қоғамда болып жатқандықтан керек. Мен бағана айтып кеттім ғой, заң дегеніміз не, адамдардың қарым-қатынасын реттейтін өлшем. Егер де ондай қарым-қатынастар туындап, ол біреудің құқығына келтіріп жатса, міндетті түрде керек. Бірақ жеке заң қабылдау керек па немесе қылмыстық кодекстің ішіне бап енгізу керек па, бұл мәселені уже мамандар шешеді. Әйтпесе, біз ана көптеген шетелдерде бұндай заң қабылданып жатыр екен, бұл бар екен, бір жеке заң қабылдайық деп. Жоқ, біздің ұлттық құқықтық жүйенің өз ерекшелігі бар. Мүмкін, біз заңдарға осы баптарды енгізу арқылы мәселені шеше аламыз.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	-Мәселен, Ата заңымызда 98 бап бар. Бүкілінде өзіңіз айтып отырсыз негізгі құндылықтарымыз сақталған деп. Жалпы қоғам көп жағдайда 7-баптың 2-ші тармағын ғана көбірек талқылайды. Ал, басқа бап басқа тармақтардың бар екенін тіпті білмейтін секілді. Жалпы бізде көбірек талқылану тиіс қандай бап бар? Біз қайсын қоғам ретінде қайсын көбірек талқылауымыз тиіс едік? 7-баптың 2-ші тармағынан басқа қандай бапты біз көбірек талқылауға тиіс едік негізі?
Үнзила Шапақ	▶	–	–	-Жалпы, сұрағыңыздың төркіні түсінікті. Конституция қаншалықты деңгейде үгіт-насихаттар жүргізіліп жатыр халық қаншалықты деңгейде конституциясын біледі. Конституциялық мәдениет қандай деңгейде деген сұрақ қой. Әрине, бағана мен былтырғы жылы көп айтылып кеткесін бір ақпаратты қайта қайта айта бермейін деп тоқтадым. Конституциялық кеңестің, конституциялық мереке тек қана 30-шы тамыз дейді. Елдің бәрі 30-шы тамыз таяған кезде. Біз конституциялық кеңес конституцияның құндылығын дәріптеумен жыл бойы айналысамыз. Ал енді мынау пандемия кезінде осы екі жылда сәл бәсендеп қалды. Бірақ, біздің сайтқа кірер болсаңыздар біз мектеп қабырғаларында ашық күндер өткіземіз. Университеттің студенттерін , мектеп оқушыларын әртүрлі жәнегі конкурстарға қатыстырамыз.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Конституцияны қаншалықты деңгейде білесіз? Конституциядағы жәнегі айттыңыз ғой 7-баптан басқа баптарға мысалға оқу, білім беру туралы медициналық көмек алу туралы қоршаған ортаны қорғау, тіпті мәдени құндылықтарды сақтау, цензураға қатысты. Міне осылардың барлығына қатысты әртүрлі деңгейдегі шараларды өткізіп, сол шараларды өзіміз басқасында болып кірісіп отырамыз. Сонымен қатар, көптеген оқулық, кітап жазып шығарамыз.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Осы міне екі үш күн бұрын қана «Конституциялық құқық» деген жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған екі томдық академиялық оқулық жазылып шықты. Оғанға дейін конституцияның 25 жылдығына байланысты 7 басылым шықты. Бірінші рет былтыр біз қазақ тілінде конституция Қазақстан Республикасының конституциясы бойынша энциклопедиялық анықтамалық жасадық. Міне осындай шаруалар көп жасалады.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Ал, ары қарай келетін болсақ, апталық өткіземіз. Республикалық адвокаттар алқасы тегін заң консултациялар беретін. Әр облыстарда, аудандарда, тіпті ауыл тұрғындарына бір күн, екі күн арнап консултация беріндер заң сұрақтары бойынша. Міне осындай шаруаларды ақтарып отырамыз. Бірақ адамдар консултацияға сілтеме жасап сөйлемейді. Заңгерлер де сондай.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Бізде кішкене заңгерлердің сауаттылығына біз айтамыз мысалы Америка, батыс Европа фильмдерін көресіңдер ғой, сонын ішінде Американдық фильмдерін көретін болсаңыздар, олар айтады біріншіден: Сіз Америка Құрама Штатының азаматысыз, Америка Құрама Штатының конституциясында көрсетілгендей. Содан кейін алады да, қай бапқа сілтеме жасайды полицей болсын, судьясы болсын, тіпті бір мекеменің басшысы болсын қолында билігі бар адамға, азаматқа жүгінген кезде,сөйлеген кезде міндетті түрде конституцияға негізделеді. Себебі неде?
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Себебі өте қарапайым. Америка Құрама Штаттарында азаматтар конституцияны білуге міндетті. Азаматтылық тек қана конституция ақталғанда беріледі. Неге онда азаматтық деген ұғым азаматтық деген ұғым адамның бір мемлекетпен тұрақты саяси байланысқа түсуі. Сол арқылы, азаматтылық арқылы мемлекет сіздің алдынызда жауапты болады, сіз мемлекеттің алдында жауапты әрі міндетті боласыз. Сіздің тағдырыңызға мемлекет араласатын болады кейбір мәселелер бойынша. Кейде тіпті сізді шектейді.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Мысалы, пәндемия кезінде көп сұрақтар туындайды ғой. Неге біздің құқұғымыз шектеліп жатыр? Неге бізге мынаған баруға болмайды, мынандай істеуге болмайды. Бір кезде тіпті айтты / подьезден шығармай жатыр Қарағанды қаласында болған оқиға. Сол кезде мемлекет араласып жатыр ғой. Мемлекет кімге араласты? Өзінің азаматтарына. Себебі, оның мойнына жүктелген жауапкершілік бар.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Біз айтамыз кез келген құқұқты мысалы біздің Қазақстан Республикасының конституциясында табиғаттан берілген абсолютті ажырамайтын құқықтардың барлығы көрініс тапқан. Және де басқа да азаматтарға берілетін құқұқтар көрсетілген. Егер олар жүзеге асырылмаса сол кезде айтады ғой менің мынандай құқұғым жүзеге асырылмай тұр. Яғни менің тегін білім алу құқұғым. Неге? Менің ауылымда мектеп жоқ.Бола ма? Болмайды. Себебі, конституцияда көрсетілген. Орта білімді тегін алу керек, себебі, мемлекет міндетіне алған ғой. Конституцияның отызыншы бабында менің балама мемлекет тегін білім береді. Неге/ мына ауылда мектеп жоқ? деген сияқты.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Жалпы, конституциялық кеңес мүшелерінің заңмен қойылған шектеулері бар. Қандай жағдайда? Біз кез келген норма бойынша қабылданған шешім бойынша пікірімізді ашық айтатын болсақ, егер сол сұрақ ертең қайтып біздің алдымызға келетін болса, онда мен кеше, бір жыл бұрын, екі ай бұрын пікірімді ашық айтқаннан кейін мүдделі тұлға болып табыламын. Мен сол сұрақтан бастартып, самаотвод жариялауым керек. Мен өзімнің пікірімді мәжіліс залында білдіруім керек. Егер де менің әріптестерім менің пікірімді тыңдамай мен өз пікірімді салмақты деп санап отырсам, оны ерекше пікір деп жазып конституциялық кеңестің төрағасына, сол процесті жүргізіп отырған баяндамашыға беремін. Олар конституциялық кеңестің шығарған қаулысына жеке тіркеп қоюға заң рұқсат береді.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	-Жаңа әңгімеміздің басында өзіңіз айттыңыз, жалпы әлемде конституциялық кеңес қызмет ететін мемлекеттер бар және конституциялық сот қызмет ететін мемлекеттер бар деп. Соңғы кезде кейбір заңгерлеріміз мысалы, Абзал Құспанның бір екі жерде бізге конституциялық кеңес емес, конституциялық сот керек деген пікірін оқыдым. Бұған қалай қарайсыз? Бұған қалай қарайсыз? Жалпы бізге, конституциялық кеңестен, конституциялық сотқа ауысуға болады ма?
Үнзила Шапақ	▶	–	–	-Сұрағыңыздың соңынан бастайын. Дәл бүгін бізге сот керек болып тұр деп ауысып кетуге болмайды. Себебі, бұл конституцияда көрсетілген норма, яғни, конституциялық реформа қажет болатын болса/ дәл осы сұраққа қатысты, конституцияға өзгертулер мен толықтырулар енгізу механизміне сәйкес кіргізуге болатын мүмкіндігі бар. Ал, енді конституциялық сот керек басқаша айтсақ, конституциялық бақылаудың басқа нысаны керек, яғни сот арқылы бақыласақ/ бұл біздің мемлекетке тиімді деген пікір, ол бар пікір. Бұл әлемнің көптеген мемлекеттерінде жұмыс жасап отқан механизм. Оның да тиімді тұстары бар. Ол біздің республикада болған механизм.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	1993 жылғы конституция бойынша Қазақстан Республикасында конституциялық сот болды. Он сегіз нұсқасы болған. Сонын ішінде конституциялық сот нұсқасы да болды. Бірақ сол кезде, біздің елімізге конституциялық кеңес механизмі орынды деп таныған. Ол кезде біз айттық қой Франция мемлекетінің конституциясын жалпы үлгі ретінде алдық. Франция мемлекетінде әлі күнге дейін бұл механизм жұмыс істеп келе жатыр. Бұл жерде айтып отырған заңгерлеріңіздің, жеке тұлғалардың өтініш беруіне байланысты. Бұл жерде конституциялық бақылауды терең түсіну керек.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	-Соңғы кезде мына әлеуметтік желілерде кибербуллинг мәселесі қатты талқыланып жатыр. Жалпы, мемлекетке кибербуллингке қатысты қылмыстық кодекске көбірек керек. Сол жағын сұрағым келіп отыр бізге кибербуллингке қатысты заң керек пе? -Мен сізге айтайын бұл әрине кибербуллингтің түр түрі бар. Қазір енді бұл мәселе қоғамда өршіп келе жатыр. Өршіп келе жатыр дегеннің өзінде статистиканы алып қарайтын болсаңыздар, сотқа жүгініп жатқан, нақты өзінің құқұғын қорғауға барып жатқан іс азығырақ. Ол енді бір жағынан бұны айыру керек, заң қабылдаймыз дегені бұл адамның жүріс тұрысының өлшем жасаймыз деген сөз.
Үнзила Шапақ	▶	–	–	Бопсалау, қорқыту, үрейлі жағдайға душар ету. Бұның ішінде психологиялық қысым жасау, бұл бөлек бөлек баптарға кетіп жатыр. Бұл баптар бар, міне жалған жала жабу бар. Бұның бәрін заңгер өте жақсы, терең шекарасын ашуымыз керек. Бұл туралы заң қоғамда болып жатқан соң керек. Бағана айтып кеттім ғой, заң дегеніміз не адамдардың қарым-қатынасын реттейтін өлшем. Егер де ондай қарым қатынастар туындап, біреудің құқұғына келтіріп жатса, міндетті түрде керек. Бірақ, жеке заң қабылдау керек па немесе қылмыстық кодекстің ішіне бап енгізу керек па бұл мәселені уже мамандар шешеді. Әйтпесе, біз ана көптеген шетелдерде бұндай заң қабылданып жатыр екен бұл бар екен. Жоқ біздің ұлттық құқұқтық жүйенің өз ерекшелігі бар. Мүмкін, біз осы бұл заңдарға осы баптарды енгізу арқылы мәселені шеше аламыз.
Фархат Қалиев	▶	-↑Мен танертен /кызымды мектепке апарғанда сіздін әнніңізді косып коям – Роза↑/// -↑Мхм↑/// -↑Маған ол сондай көніл-күйімді жахсы көтеред↑/// ↑Білмим сіздін вапще / ммм стилініз маған қатты ұнайд↑/// -↑Рахмет↑/// -↑Сол стилінізді қайдан алдыныз, қалай таптыныз↑ -↑Ол стилді ешқайдан алған жоқпын↑ ↑Ол андай ғо↑ Ііі ↑адам өзі отырып → / өлең жазған кезде қалай беред енді іштен→ / солай бересінғо сен де жазып↑/// ↑Содан енді халыққа жеткеннен кин халық өзі арғарай стилін тауыб алад ғо↑/// ↑Нау нандай стиль, мынау нандай стиль деген сияқты↑/// ↑Ал менде апределённый бір осы стилмен айтам дитін жоқ ондай↑///	-↑мен таңертең ͡ ғызымды мектепк'апарғанда сіздің әніңізді ͡ ғосұп қойамын – ұроза↓/// -↑мқм↓/// -↑маған ^уол сондай гөңүл-гүйүмдү жақ̊сы ͡гөтөрөді↓/// ↑білмеймін сіздің вообшше ммм стійліңіз мағаң ғатт'ұнайды ↓/// -↑ырахмет↓/// -↑сол стійліңізді ͡ ғайдан алдыңыз, қалай таптыңыз↓ -↑ ^уол стійлд'^уешқ̊айдан алған жоқпұн↓ ↑^уол анандай ͡ ғо↓ ііі ↑адам ^йөз'отұрұп → / ^йөлөң жазғаң ͡ гезде қалай беред'^йенді іштен→ / солай бересің ͡ ғой сен ͡ де жазып↓/// ↑содан ^йенді халыққа жеткеннең ͡ гейін халығ ^уөз'ары қарай стійлін тауұб̊ ͡алады ͡ ғой↓/// ↑ана'анандай стійль, мынау мынандай стійль деген сыййақты↑/// ↑ал менд'определённый бір ^уосұ стійльмен айтамын дейтін жоғ ^уондай↑///	Мен танертен қызымды мектепке апарғанда сіздін әнінізді қойып қоям – Роза. - Мхм… - Маған ол сондай көніл-күйімді жақсы көтеред. Білмим. Сіздін ваще ммм стилініз маған қатты ұнайд. - Рақмет! - Сол стилінізді қайдан алдыныз, қалай таптыныз? - Ол стилді ешқайдан алған жоқпын. Ол андай ғо. Ііі адам өзі отырып өлең жазған кезде қалай беред енді іштен солай бересінғо сенде жазып. Содан енді халыққа жеткеннен кейін халық өзі ары қарай стилін тауып алад. Ол мынау мынандай стиль, анау анандай стиль деген сияқты. Ал менле определенный бір осы стилмен айтам дейтін жоқ ондай.
Фархат Қалиев	▶	-↑Ызденыс көп болды ма↑ -↑Бәрібір иа, көп болады ғо↑/// -↑Қанша жыл↑ ↑Қазір сіз жырма бірдесіз↑/// -↑Жырма екідемін пачти↑ ↑Ос шылы толам↑/// ↑Просты меламан болу герек сияқты↑ ↑Жаңағыдай әр өлеңді тыңдай берген жақсы↑ -↑Просто повезло↑/// -↑Ну может быть да↑/// ↑Бақ қо тоже↑/// ↑Біреуге ерте бұйырад, біреуге кеш бұйырад↑/// ↑Біреулер талпынып еңбекпен жетед деген сияқты↑/// -↑Менін байқауымша табысқаа→ / ызденген адам жетед↑/// -↑Иа, мен де келісем↑/// -↑Сіз музыкалық мектепті бітірдініз иа↑ -↑Мхм↑/// -↑Үшінші сыныптан бастап гастрольге шықтыныз↑/// -↑Мхм↑/// -↑Менім ойымша музыкалық мектепті бітірген әртіс /ол басқаша↑/// -↑Сахнада оны↑ сразу көресын↑///	-↑ізденіс көп полдұ ͡ ма↑/// -↑бәріб̊ір ійә, көп полады ͡ ғой↑/// -↑қанша жыл↓/// ↑қазір сіж жыйырма ͡б̊ірдесіз↓/// -↑жыйырм'екідемін почтұй↓ ↑^уосұ жылы толамын↓/// ↑просто меломам болұу ͡ герек̊ сыййақты↓/// ↑жаңағыдай әр ^уөлөңдү тыңдай берген жақ̊сы↓/// -↑просто повезло↓/// -↑нұу может пыть ͡ да↑/// ↑бақ ͡ қой тоже↓/// ↑біреуг'ерте бұйұрады, біреугө кеш бұйұрады↓/// ↑біреулөр талпыныб̊ ͡ ^йеңбекпен жетеді деген сыййақты↓/// -↑менің байқауұмша таб̊ысқа→ / іздеңген адам жетеді↓/// -↑ійә, мен ͡ де ͡ гелісемін↓/// -↑сіз мұузұкалығ мектепті ͡ б̊ітірдіңіз ійә↓/// -↑мхм↓/// -↑үшүншү сыныптам бастап гастрольге шықтыңыз↓/// -↑мхм↓/// -↑менің ^уойұмша мұузұкалығ мектепті ͡ б̊ітірген әртіс ^уол басқаша↓/// -↑сахнад'онұ ↑ сразұу ͡ гөрөсүң↓///	Ізденіс көп болды ма? - Бәрібір иа, көп боладығо. - Қанша жыл? Қазір сіз 21десіз? - 22демін почти. Осы жылы толам. Просто меломан болу керек сияқты. Жаңағындай әр өлеңді тыңдай берген жақсы. - Просто повезло. - Ну может быть да. Бақ қо тоже. Біреуге ерте бұйырад, біреуге кеш бұйырад. Біреулер талпынып еңбекпен жетед деген сияқты. - Менін байқауымша табысқа ізденген адам жетед. - Иа, мен де келісем. - Сіз музыкалық мектепті бітірдініз иа? - Мхм… - Үшінші сыныптан бастап гастрольге шықтыныз? - Мхм.. - Менін ойымша музыкалық мектепті бітірген әртіс ол басқаша. Сахнада оны сразу көресін.
Фархат Қалиев	▶	-↑Мхм Ол иа↑/// ↑Онымен келісем↑/// ↑Бірақ ііі тап менің тарапымда кішкене басқашалау↑/// ↑Мен музыкалық мектепті бітірдім да бірақ оның колледжын оқымадым, оның университетін оқымадым / сол себепті мен де әлі кішкене көшеден келген әртістердің қатарына жатам↑/// ↑Себебі сахналық енді мәдениетке тек қана жаңағ киімің кірмиді ғо / сөйлегенің кіред ал мен халықпен жұмыс шасау веденям тоже ағайындарыммен сөйлесіп тұрған сияқты әңгіме айта берем↑/// ↑Ааа жаңағыдай профессионалдық тұрғыда әлі → / жетіл ватырқ↑///	-↑мхм ол ійә↓/// ↑^уонұмең ͡ гелісемін↓/// ↑бірағ тап менің тарапымда ͡ гішкене ͡ б̊асқашалау↓/// ↑мен мұузұкалығ мектепті ͡ б̊ітірдім ͡ да / б̊ірағ онұң ͡ голледжын ^уоқұмадым/ ^уонұң үунійверсійтетін ^уоқұмадым / сол себ̊епті мен ͡ де әлі кішкене ͡гөшөдөң гелген әртістердің ͡ғатарына жатамын↓/// ↑себ̊еб̊і сахналығ ^йенді мәденійетке тек қана жаңағы ͡ гійімің ͡гірмейді ғой / сөйлөгөнің ͡ гіред'ал мен халықпен жұмұш ͡ шасау веденійем тож'ағайындарыммен сөйлөсүп тұрған сыййақт'әңгіме айта ͡ беремін↓/// ↑ааа жаңағыдай профессійоналдық тұрғұд'әлі → / жетіліб̊ жатырмыз↓///	Мхм. Ол иа. Онымен келісем. Бірақ ііі тап менің тарапымда кішкене басқашалау. Мен музыкалық мектепті бітірдім да бірақ оның колледжын оқымадым, оның университетін оқымадым. Тіпті менде әлі кішкене көшеден келген әртістердің қатарына жатам. Себебі сахналық енді мәдениетке тек қана жаңағы киімің кірмидіғо, сөйлегенің кіред. Ал мен халықпен жұмыс жасау веденпям тоже ағайындарыммен сөйлесіп тұрган сияқты әңгіме айта берем. Ааа жаңағы профессионалдық тұрғыда әлі жетіліп атырқ.
Фархат Қалиев	▶	-↑Енді біздін шоу-бизнесті алса↑ мысалы жетпіс мумкын сексен пайыз әртістер олар музыкалық мектепті бітірген жоқ↑/// ↑Сіздын стилініз Садраддиндін иа↑ Амренін онын бәрі көрініп тұрад↑/// ↑Енді / жана толқынды алсақ / иа мысалы↑/// ↑Үйткені ну сіздер басқаша / да үйткені фундамент бар↑/// -↑Ммм↑/// -↑Сіз өзініз барам дедініз ба музыкалық мектепке↑ -↑Жоооқ өзіңіз менде өзімде қатты негізі болды бала кезден желание↑/// ↑Бірақ енді / апарған ата-анам ғо↑/// ↑Сол кісілер байқад бірінші↑/// ↑Осы баладан бірдеңі шығатын сияқты деп / жайлап музыкальный школға апард↑/// ↑Содан кеттік қо↑///	-↑^йенді ͡͡ біздің шоу-͡ б̊ійзнест'алса // мысалы жетпіс мүмкүн сек̊сем пайыз әртістер / ^уолар мұузұкалығ мектепті ͡ ͡бітірген жоқ↓/// ↑сіздің стійліңіс садраддыйннің ій/ әмренің ^уонұң бәрі ͡ гөрүнүп тұрады↓/// ↑^йенді / жаңа толқұнд'алсақ ійә мысалы↓/// ↑^йөйткөнү нұу сіздер ͡ б̊асқаша / д'өйткөнү фұундамент пар↓/// -↑ммм↓/// -↑сіз ^йөзүңүз ͡ б̊арамын дедіңіз ͡ б̊а /мұузұкалығ мектепке↓/// -↑жоғ ^йөзүңүз менд'өзүмдө қатты негізі ͡ б̊олдұ ͡ б̊ала ͡ гезден желаныйе↓/// ↑бірағ енді / апарған ат'анам- ͡ ғой↓/// ↑сол ͡ гісілер ͡ б̊айқады ͡ б̊ірінші↓/// ↑ ^уосұ ͡ б̊аладам бірдеңе шығатын сыййақты деб̊ жайлап / мұузұкальный школағ'апарды↓/// ↑содаң ͡ геттік қой↓///	Енді біздін шоу-бизнесті алса мысалы 70 мүмкін 80 пайыз әртістер олар музыкалық мектепті бітірген жоқ. Сіздін стилініз Садраддиндін иа, Әмренін онын бәрі көрініп тұрад. Енді жаңы толқынды алсақ иа мысалы. Үйткені ну сіздер басқаша да. Үйткені фундамент бар. - Ммм.. - Сіз өзініз барам дедініз ба музыкалық мектепке? - Жоооқ, өзіміз. Мен де өзімде қатты негізі болды бала кезден желание. Бірақ енді апарған ата-анам ғо. Сол кісілер байқад бірінші. Осы баладан бірдеңі шығатын сияқты деп музыкальный школаға апард. Содан кеттік қо.
Фархат Қалиев	▶	#ЗНАЧ!	-↑мектепт' ^уоқұғанда/ стүудөнт кезінде /сіз ͡ гімді тыңдадыңыз↓/// -↑қайрат нұртасты / төрөғалыйды / ^йеркін нұржановтұ↓/// ↑кілең эстраданы тыңдадым↓/// ↑дәстүрл'әншілердің // айгүл елшіб̊аева // ^уөмүрқұл айныйазов↓/// ↑дәстүрл'әншілермен қос'эстрадалық // әншілерді ͡ ғатар тыңдадым↓/// ↑ал стүудөнт кезімд'ағылшынша ^уөлөңдөр тыңдап пастадым // ^уорұшш' ^уөлөңдөр↓/// ↑сүйтүб̊ ͡ алматығ'өзүм келгең ͡ гезде / сонұң бәрі мыйымд'айналып жүрдү↓/// ↑содаң ͡ гейін ұрозаның бір жерінде қайрат нұртас ͡ полұп тұрсам бір жағынд'эмійнем болұп тұрғұм ͡ геледі деген /сыййақты ͡ ғой↓/// -↑ммм↑///	Мектепте оқығанда студен кезінде сіз кімді тындандыныз? - Қайрат Нұртасты, Төреғалиды, Еркін Нұржановты. Кілееең эстраданы тыңдадым. Дәстүрлі әншілердің Айгүл Елшібаева, Өмірқұл Айниязов. Дәстүрлі әншілермен қоса эстрадалық әншілерді қатар тыңдадым. Ал студен кезімде ағылшынша өлеңдер тыңдап бастадым, орысша өлеңдер. Сүйтіп Алматыға өзім келген кезде соның бәәәрі миымда айналып жүрд. Содан кейін Розаның бір жерінде Қайрат Нұртас болып тұрсам бір жағында Эминем болып тұрғым келед деген сияқты ғой. - Ммм…
Фархат Қалиев	▶	-↑Әр жағынан әртүрлі бере бересің↑/// ↑Сосын халық өзі тауыб алады ғо↑/// -↑Референс иа сонда↑ -↑Ол капиравание ғо барлығы когда музыка / звукпен музыкамен андай ауыратын болсаң оның бәрі сен тыңдаған кезде наушникпен либы калонкіден оның бәрі миға қарай кетед↑/// ↑И артынша сосын / жалғыз өзің отырып өлең жазған кезде сон бәрі түседі↑/// -↑Әнді туу↑ ол сондай қиын / нәрсе деп ойлайм↑/// -↑Жамаан ауырад десең↑/// -Хахахаха. ↑Как у нас на родах↑/// ↑Вот как музыка рождается → / у парней↑ -↑Музыкада чут-чут па другому↑///	-↑әр жағынан әртүрлү ͡ ͡б̊ере ͡б̊ересің↓/// ↑сосұн халығ ^уөзү тауұб̊ ͡ алады ͡ ғой↓/// -↑іреференс ійә сонда↓/// -↑ ^уол гопұйрованыйе ғой / барлығы ͡ гогда мұузұка / звүукпөн мұузұкамен анандай ауұратым болсаң// ^уонұң бәрі сен тыңдағаң ͡ гезде / наушныйкпен либы калоңкадан ^уонұң бәрі мыйға ͡ ғарай ͡ гетеді↓/// ↑и артынша сосұн // жалғыз ^уөзүң ^уотұрұб̊ ͡ өлөң жазғаң ͡ гезде / сонұң бәрі түсөдү↓/// -↑әнді тұуұу↑ ^уол сондай //ғыйын / нәрсе деб̊ ͡ ^уойлаймын↓/// -↑жаман ауұрады десең↓/// -↑хахахаха↑/// ↑как у нас на родах↓/// ↑вот каг ͡ мұузұка рождается → / у парней↓/// -↑мұузұкада чуть-чуть по другому↓///	Әр жағынан әртүрлі бере бересің. Сосын халық өзі тауып аладығо. - Референс иа сонда? - Ол копирование ғо барлығы когда музыка звукпен музыкамен андай ауыратын болсаң оның бәрі сен тыңдаған кезде наушникпен либо колонкіден. Оның бәрі миға қарай кетед. Артынша сосын жалғыз өзің отырып өлең жазған кезде соның бәрі түседі. - Әнді туу ол сондай қиын нәрсе деп ойлайм. - Жаман ауырад десең. - Хахахаха. Как у нас на родах. Вот как музыка рождается у парней? - Музыка рождается чуть-чуть по другому.
Фархат Қалиев	▶	-↑Қалай↑ -↑Кейбір музыка болад↑/// ↑Мысалы тоже самое бірақ ұқсайд /жаңағы бала туған / ііі рәсімге↑/// ↑Біреулер мысалы тоғыз айдан өтіп кетіп барып туад / деген сияқты ғо музыка да сондай↑/// ↑Сен / бір сағатта бітіргің келед бірақ ол бір айдан кейін шығад/ деген сияқты ғо↑/// ↑Ііі кейде болад → / толғағың жеңіл болған гезде он бес минутта шығарып тастайсың музыканы сондай↑/// -↑Оған шабыт керек қой↑ -↑Әрине↑ ↑Ол сол сияқты бірақ мана айтып өткендей шабыт айтпай келед↑/// ↑Ол бес минутқа келіп кетіп қалуы мүмкін↑/// ↑Бес минутта сен бір жол жазып үлгеруің мүмкінсің деген сияқты ғо↑///	-↑қалай↑/// -↑кейб̊ір мұузұка ͡ б̊олады↓/// ↑мысалы тоже самое ͡ б̊ірағ ұқ̊сайды жаңағы ͡ б̊ала тұуған / ірәсімге↓/// ↑біреулөр мысалы /тоғұз айдан ^уөтүп //кетіп ͡ парып /тұуады /деген сыййақты ғой мұузұка да сондай↑/// ↑сен / бір сағатта ͡ б̊ітіргің ͡ геледі ͡ б̊ірағ ^уол/ бір айдаң ͡ гейін /шығады деген сыййақты ғой↓/// ↑ііі ͡ гейде ͡ б̊олады → / толғағың жеңіл болғаң ͡ гезд'он бес мыйнұутта шығарып тастайсың // мұузұканы сондай↓/// -↑ ^уоған шаб̊ыт керек ͡ қой↑/// -↑әрійне↑/// ↑^уол сол сыйақты ͡ бірағ ман'айтып ^уөткөндөй // шаб̊ыт айтпай ͡ геледі↓/// ↑^уол бес мыйнұутқа ͡ геліп // кетіп қалұуұ мүмкүн↓/// ↑бес мыйнұутта сен бір жол жазыб̊ ͡ үлгөрүуүң / мүмкүнсүң деген сыййақты ғой↓///	- Қалай? - Кейбір музыка болад. Мысалы тоже самое бірақ ұқсайд жаңағы бала туған ііі рәсімге. Біреулер мысалы 9 айдан өтіп кетіп барып туад деген сияқты ғо. Музыка да сондай. Сен 1 сағатта бітіргің келед. Бірақ ол 1 айдан кейін шығад деген сияқты ғо. Ііі кейде болад толғағың жеңіл болған кезде 15 минутта шығарып тастайсың музыканы. Сондай. - Оған шабыт керек қой. - Әрине. Ол сол сияқты бірақ бағана айтып өткендей шабыт айтпай келед. Ол 5 минутқа келіп кетіп қалуы мүмкін. 5 минутта сен 1 жол жазып үлгеруің мүмкінсің деген сияқты ғо.
Фархат Қалиев	▶	-↑Мысалы суретшілерді алсақ олар мастерскойына кіред / хостты алад → / и жазад иа↑ Ал мысалы сіз музыканы жазғанда → / өзініздін стилінізбен иа↑ «Қар» сияқты / «Роза» сияқты↑/// ↑Сіз қалай / студияға кірес так / Фархат / я должен написать песню да солай жазасыз ба↑ ↑Или әлде қалай? -↑Олай ойланатын болсаңыз өлең шығара алмай қаласыз↑/// ↑Өлең / ән шығара алмай қаласыз↑/// -↑Неге↑ ↑Настрой бар ғой↑/// -↑Настрой болғанымен↑/// -↑Настрой / атмосфера / студияда отырсын / жалғыз↑/// ↑Кофе / шабыт↑/// -↑Мхм↑/// ↑Ол возможно қыздарда шығар↑/// ↑Әйелдер қауымында сондай настрой болса кофе / студия↑///	-↑мысалы сүурөтш̆үлөрд'алсақ // ^уолар мастерскойұна ͡ гіреді // хостт'алады → / и жазад'ійә↓/// ↑ал мысалы сіз мұузұканы жазғанда → / ^уөзүңүздің стійліңізб̊ен ійә↑ «қар» сыййақты / «ұроза» сыййақты↓/// ↑сіз ғалай / стұудыййаға ͡ гіресіз так / фархат / я должен написать песнйүу да солай жазасыз ͡ ба↓/// ↑ил'әлде қалай↑/// -↑^уолай / ^у ойланатын болсаңыз // ^уөлөң шығар'алмай қаласыз↓/// ↑ ^уөлөң / ән шығар'алмай қаласыз↓/// -↑неге↑/// ↑настрой бар ͡ ғой↑/// -↑настрой болғанымен↓/// -↑настрой / атмосфера / студияда отұрсұң / жалғыз↓/// ↑кофе / шаб̊ыт↓/// -↑мхм↓/// ↑^уол возможно /қыздарда шығар↓/// ↑әйелдер ғауұмұнда // сондай настрой болса ͡ гофе / студия↓///	Мысалы суретшілерді алсақ олар мастерскойына кіред, холст алад и жазад иа. Ал мысалы сіз музыканы жазғанда өзініздін стилінізбен иа «Қар» сияқты, «Роза» сияқты. Сіз қалай студияға кіресіз. Так, Фархат, я должен написать песню да. Солай жазасыз ба? Или әлде қалай? - Олай ойланатын болсаңыз өлең шығара алмай қаласыз. Өлең, ән шығара алмай қаласыз. - Неге? Настрой бар ғой. - Настрой болғанымен. - Настрой, атмосфера, студияда отырсын, жалғыз. Кофе, шабыт. - Мхм. Ол возможно қыздарда шығар. Әйелдер қауымында сондай настрой болса. Кофе, студия
Фархат Қалиев	▶	-Хахахаха. ↑Ал сіздерге қалай↑ -↑Бізде басқаша шамалы↑/// ↑Бізде пастаянны↑/// -↑Вот апишите, апишите мне абстановку как это происходит / где это происходит↑/// -↑Біздер студиядаа көбіне отырамыз негізі бірақ біз аняқа жұмыс жасаймыз деп келмиміз↑/// ↑Біз жәй ғана студияның ішінде отырамыз / сояқта түниміз↑/// ↑Үйіміз болса да / бірақ сояқтың іші қызық↑/// ↑Содан музыкалар жүреді ғо жайлап / ми өзі іліп бастайд↑/// ↑Бірақ ол үшін сен андай музыкаға тыңдап өлең шығарам мен деп ойланбай просто айналаңмен әңгіме айтып отыру керексің өзіңнің кругыңмен↑/// ↑Кагда әңме айтып отырасың сосын сол кругтың әңгімесінің ортасынан текст шығып бастайд↑/// ↑сүйтіп арғарай музыканың бір жолын тапқаннан кин черес сол жол арқылы полный кетебересғо төменге қарай↑/// ↑Палнаценный трек шығад со гезде↑///	-↑хахахаха↑ ↑ал сіздерге қалай↑/// -↑бізде ͡ басқаша шамалы↓/// ↑бізде постоянны↓/// -↑вот ^уопишите, ^уопишите мне ^уобстановку как это происходит / где это происходит↓/// -↑біздер стұудыййадаа ͡ гөб̊үн'отұрамыз негізі ͡ б̊ірақ ͡ піз анйақа жұмұш шасаймыз деп келмійміз↑/// ↑біж жәй ғана стұудыййаның ішінд'отұрамыз / сойақта түнүймүз↑/// ↑үйүмүз ͡б̊олса да / бірақ̊ сойақтың іші ͡ғызық↑/// ↑содан мұузұкалар жүрөдү ғо жайлап / м'өзү іліп пастайды↑/// ↑бірағ ^уол үшүн сен анандай мұузұкаға тыңдаб̊ ͡ өлөң шығарамын мен деб̊ ͡ ^уойламбай прост'айналаңмен әңгім'айтып ^уотұрұу ͡ герек̊сің ^уөзүңнүң ͡ грұугұңмөн↑/// ↑когд'әңгіме айтыб̊ ^у͡ отұрасың сосұн сол грұугтұң әңгімесінің ^уортасынан тек̊ст ш̆ығып пастайды↑/// ↑сүйтүб̊ ͡ ары қарай мұузұканың бір жолұн тапқаннаң ͡ гейін черес сол жол арқылы полнұй гете ͡ б̊ересің ғой төмөңгө қарай↓/// ↑полносенный трек̊ шығады сол гезде↑///	Хахахаха. Ал сіздерде қалай? - Біздерде басқаша шамалы. Бізде постоянно. - Вот опишите, вот опишите мне обстановку как это происходит, где это происходит. - Біздер студияда көбіне отырамыз негізі. Бірақ біз анаяқа жұмыс жасаймыз деп келмиміз. Біз жәй ғана студияның ішінде отырамыз, сояқта түнейміз. Үйіміз болса да, бірақ сояқтың іші қызық. Содан музыкалар жүреді ғо жайлап ми өзі іліп бастайд. Бірақ ол үшін сен андай музыкаға тыңдап өлең шығарам мен деп ойланбай просто айналаңмен әңгіме айтып отыру керексің өзіңнің кругыңмен. Когда әңгіме айтып отырасың сосын сол кругтың әңгімесінің ортасынан текст шығып бастайд сүйтіп ары қарай музыканың бір жолын тапқаннан кейін через сол жол арқылы полный кетебересіңғо төменге қарай. Полноценный трек шығад сол кезде.
Фархат Қалиев	▶	-↑Кругыныз кім сонда↑ -↑Кругым менің балдарым↑/// -↑Қандай балалар↑ ↑Әртістер↑ -↑Әртістерден бөлек өзімнің командамның балдары бар / менің жұмыстарыммен айналысатын↑/// ↑Сол кісілер отырад көбіне қасымда↑/// -↑Ал әртістермен тек концерттерде былай кездесеміз↑/// -↑Қайрат Нұртаспен доссыз ба↑ -↑Қайрат Нұртаспен дос болсам ғо сол десең иа↑/// ↑Дос емеспін↑/// ↑Інісімін ғо былай↑/// ↑Иа / жақсы көреміз ағамызды/ силаймыз↑/// -↑Фит жаздыныз ба↑ -↑Жоқ↑/// -↑Қашан жазасыз↑ -↑Жазбайт чығармын↑/// -↑Неге↑ -↑Менің жолым басқа↑/// ↑Ағамды мен тек / балалық шағымның естелігі деп білем және осы жолға дейін алып келген мотиватор↑/// -↑Америкада / Европада фиттерді жазады ғой / калабарация жасайд / синергия жасайд иа↑/// ↑Екі мықты әртіс қосылса онда / ну точна бірдеме жана шығады ғой↑///	-↑крұугұңұз гім сонда↑ -↑крұугұм менің балаларым↑/// -↑қандай балалар↑ ↑әртістер↑ -↑әртістердем бөлөг өзүмнүң ͡гомандамның балалары ͡ б̊ар / менің жұмұстарыммен айналысатын↓/// ↑сол гісілер ^уотұрады ͡ гөб̊үнө қасымда↓/// -↑ал әртістермен тек консерттерде ͡ б̊ылай гездесеміз↓/// -↑қайрат нұртаспен доссұз ͡ б̊а↑ -↑қайрат нұртаспен дос ͡ полсам ͡ ғой сол десең ійә↓/// ↑дос ^йемеспін↑/// ↑інісімін ͡ ғой былай↓/// ↑ійә / жақ̊сы ͡гөрөмүз ағамызды/ сыйлаймыз↓/// -↑фит ͡ шаздыңыз ͡ б̊а↑ -↑жоқ↑/// -↑қашан жазасыз↑ -↑жазб̊айтын шығармын↑/// -↑неге↑ -↑менің жолұм басқа↓/// ↑ағамды мен тек / балалық̊ шағымның естелігі деп пілем жән'осұ жолға дейін алып келген мотұйватор↓/// -↑амерійкада / ^йевропада фійттерді жазады ͡ ғой / коллаб̊орасыйа жасайды / сійнергійә жасайд'ійә↓/// ↑^йекі мықт'әртіс қосұлс'онда / нұу точно ͡ б̊ірдеңе жаңа шығады ͡ ғой↓///	Кругыңыз кім сонда? - Кругым – менің балдарым. - Қандай балалар? Әртістер? -Әртістерден бөлек өзімнің командамның балдары бар, менің жұмыстарыммен айналысатын. Сол кісілер отырад көбіне қасымда. Ал әртістермен тек қана концерттерде былай кездесеміз? - Қайрат Нұртаспен доссыз ба? - Қайрат Нұртаспен дос болсам ғо сол десең иа. Дос емеспін. Інісімін ғой былай. Иа, жақсы көреміз ағамызды, сыйлаймыз. - Фит жаздыныз ба? - Жоқ. - Қашан жазасыз? - Жазбайтын шығармын. - Неге? - Менің жолым басқа. Ағамды мен тек балалық шағымның естелігі деп білем және осы жолға дейін алып келген мотиватор. - Америкада, Европада фиттерді жазады ғой, коллаборация жасайд, синергия жасайд иа. Екі мықты әртіс қосылса онда ну точно бірдене жана шығады ғой.
Фархат Қалиев	▶	-↑Коллаборация бар ғо бізде. ↑Тек Қайрат ағамен емес↑/// -↑Фархат / сенде қандай фобия бар↑ -↑Биіктіктен қорқам осы↑/// -↑Басқа фобия жоқ па↑ -↑Жоқ↑/// ↑Биіктік қо самый↑ қорқыныштыс↑/// -↑Самый қорқынышты сонда мен сені прям сааамый↑ страхқа алып келдім да↑/// -↑Сонайтам↑/// ↑Сол ойланып отырм↑/// -↑Мен честна гаваря↑/// -↑Казір түсіп кете берин ба жайлап деп↑/// -↑Мен өзім қорқып тұрмын↑/// ↑Бірак сен үшін мен түсем↑/// -↑Қуаныштымын↑///-↑Контент үшін түсем↑/// ↑Мен ваще контент үшін бәрін жасайм↑/// -↑Иа↑/// -↑Ал сен ше↑ -↑Контент контент деп өліп кетпесек болд әйтеуір↑/// -↑Фархат қалайсын↑ -↑Керемет↑/// -↑Керемет↑ ↑Сен ойлаб атқан шығарсың неге↑Айжан ваще бұл сұхбатқа келісті↑/// ↑Зачем ваще келістіг деп ойлаб атқан жоқсың ба↑ -↑Жоқ, нармальны ғо↑/// ↑Шынымен бұндай просты болмаса тоже бомайд↑/// ↑Ііі сіз өзіңіз айтқандай қорқынышты жеңіп білсең жақсы ғо тоже↑///	-↑коллаб̊орасыйа ͡ б̊ар ͡ ғой бізде. ↑тек қайрат ағамен ^йемес↓/// -↑фархат / сенде қандай фоб̊ұйа ͡ б̊ар↓/// -↑бійіктіктең ͡ ғорқамын осұ↑/// -↑басқа фоб̊ұйа жоқ ͡ па↑ -↑жоқ↑/// ↑бійіктік қо самый↑ қорқұнұштысы↑/// -↑самый ғорқұнұшты сонда мен сені прям самый↑ страхқ'алып келдім ͡ да↓/// -↑сон'айтам ↑/// ↑сол ^уойланыб̊ ͡ отұрм↓/// -↑мен честно говорйа↓/// -↑қазір түсүп кете ͡ б̊ерейім ͡ ба жайлап деп↓/// -↑мен ^уөзүм қорқұп тұрмұн↑/// ↑бірақ̊ сен үшүн мен түсөмүн↓/// -↑құуаныштымын↑/// -↑контент үшүн түсөм↓///↑мен вообшше ͡ гонтент үшүм бәрін жасаймын↓/// -↑ійә↑/// -↑ал сен ͡ ше↑ -↑контент контент деб̊ ͡ ^уөлүп кетпесек болд'әйтеуүр ↓///-↑фархат қалайсың↑ -↑керемет↑/// -↑керемет↑ ↑сен ^уойлаб̊ жатқан шығарсың неге↑айжан вообшше ͡ б̊ұл сұхбатқа ͡ гелісті↑/// ↑зачем вообшше ͡ гелістік деб̊ ͡ойлаб̊ жатқан жоқ̊сұң ба↓/// -↑жоқ, нормально ғой↑/// ↑шынымем бұндай просто ͡ б̊олмаса тоже ͡ б̊олмайды↑/// ↑ііі сіз ^уөзүңүз айтқандай ғорқұнұшты жеңіп пілсең жақ̊сы ͡ ғой тоже↑///	Коллаборация бар ғо бізде. Тек Қайрат ағамен емес. - Фархат, сенде қандай фобия бар? - Биіктіктен қорқам осы. - Басқа фобия жоқ па? - Жоқ. Биіктік қой самый қорқыныштысы. - Самый қорқынышты. - Сонда мен сені прям сааамый страхқа алып келдім да? - Сонайтам. Сол ойланып отырм қазір түсіп кете берин ба жайлап деп. - Мен честно говоря. Мен өзім қорқып тұрмын. Бірақ сен үшін мен түсем. - Қуаныштымын. - Контент үшін түсем. Мен ваще контен үшін бәрін жасайм. - Иа. - Ал сен ше? - Контент, контент деп өліп кетпесек болды әйтеуір. - Фархат, қалайсын? - Керемет! - Керемет? Сен ойлап атқан шығарсың неге ваще бұл сұхбатқа келістім. Зачем ваще келістім деп ойлап атқан жоқсың ба? - Жоқ, нормально ғо. Шынымен бұндай простои болмаса тоже болмайд. Ііі сіз өзіңіз айтқандай қорқынышты жеңіп білсең жақсы ғо тоже
Фархат Қалиев	▶	-↑Сен ваще өмірге сенесің ғой да↑ -↑Иа, әрине↑/// -↑Потопта жүресің ғой да↑ ↑Бірдеме мысалы болып қалса сенін өмірінде сен отказ бермисін өзін↑/// -↑Мхм↑/// -↑Жоқ демисін↑/// -↑Иа риск жасай бересің көп↑/// ↑Сондықтан рискавать еткен дұрыс↑/// -↑Кімге жоқ дисін↑/// -↑Қыздарға десең иа хахахаха↑/// ↑Ішкімге жоқ деп айтпайм жалпы↑/// ↑Ну андай болады ғой кей гезде жоқ деп айтатын орны боп қалатын жерлер↑/// ↑А так былай бәріне ашықпыз ғо↑Иә дейміз көбнесе↑///	-↑сен вашш'өмүргө сенесің ғой да↑ -↑ыйа, әрійне↑/// -↑потопта жүрөсүң ғой да↑ ↑бірдеме мысалы ͡б̊олұп қалса сенін өмүрүнде сен отказ ͡б̊ермійсін ^уөзүн↑/// -↑мқм↑/// -↑жоғ ͡демійсін↑/// -↑ыйа риск жасай бересің ͡гөп↑/// ↑сондұқтан ырыйскавать еткен дұрұс↑/// -↑кімге жоғ ͡дійсін↑/// -↑қыздарға десең ыйа хахахаха↑/// ↑ішкімге жоғ ͡деб̊ ͡айтпайм жалпы↑/// ↑нұ'андай болады ғой гей гезде жоғ ͡деб̊ ͡айтатын ^уорнұ ͡б̊оп қалатын жерлер↑/// ↑а так былай бәрін'ашықпыз ғо↑ійә дейміз гөбнөсө↑///	Сен ваще өмірге сенесің ғой да? - Иа, әрине. -Потокта жүресің ғой да. Бірдеме мысалы болып қалса сенін өмірінде сен отказ бермисін өзіне? - Мхм… - Жоқ демисін иа? - Иа риск жасай бересің көп. Сондықтан рисковать еткен дұрыс. - Кімге жоқ дисін? - Қыздарға десең иа хахахаха. Ешкімге жоқ деп айтпайм жалпы. Ну андай болады ғой кей кезде жоқ деп айтатын орны болып қалатын жерлер. А так былай ашықпызғо. Иә дейміз көбінесе.
Фархат Қалиев	▶	-↑Фархат / музыканы жазғанда сыз ііі қалай ойлайсыз коммерциялық пайдасын / әлде жүрегіне сенесіз бе↑ -↑Екі жағын қатар ойлайм↑/// ↑Куплет жүрекпен шыққан әңме болса / қайырма абизательна есте қаларлықтай болу керек↑/// ↑А ол сенің уже есте қаларлықтай↑ етіп істим мен қайырмасын дегенің ол сенің уже коммерция↑/// ↑Бәрінің есінде қалатындай істин деп атсаң↑/// ↑Ал куплет ол жүректен шыққан әңгімеге кетед↑/// ↑Ол жерде / біреудің тағдырына ұқсас нәрсе болса сол соған ұнайд↑/// ↑Ал оның тағдырында / өмірінде ондай нәрсе боватпаса оған ұнамайд деген сиақты нәрсе ғо↑///	-↑фархат / мұузұканы жазғанда сыз ііі ͡ғалай ^уойлайсыз гоммерсійәлық пайдасын / әлде жүрөгүне сенесіз ͡б̊е↑ -↑екі жағың ғатар ^уойлайм↑/// ↑күуплөт ͡шүрөкпөн шыққан әңме ͡б̊олса / қайырм'аб̊ыйзательна ^йесте қаларлықтай болұу ͡герек↑/// ↑а ^уол сенің үуж'есте қаларлықтай↑ ^йетіб̊ ͡істійм мең ғайырмасын дегенің ^уол сенің үужө коммерсійә↑/// ↑бәрінің ^йесінде қалатындай істійн деб̊ ͡атčаң↑/// ↑ал гүуплөт ^уол жүрөктөн шыққан әңгімеге ͡гетед↑/// ↑^уол жерде / біреудүң тағдырын'ұқ̊сас нәрсе ͡б̊олса сол соған ұнайд↑/// ↑ал онұң тағдырында / өмүрүнд'ондай нәрсе ͡б̊оватпас'оған ұнамайд деген сыйақты нәрсе ғо↑///	Фархат. Музыканы жазғанда сіз ііі қалай ойлайсыз коммерциялық пайдасын, әлде жүрегіне сенесіз бе? - Екі жағын қатар ойлайм. Куплет жүректен шыққан әңгіме болса, қайырма обязательно есте қаларлықтай болу керек. Ол сені уже есте қаларлықтай етіп істим мен қайырмасын дегенің ол сенің уже коммерция. Бәрінің есінде қалатындай істейін деп атсаң. Ал куплет ол жүректен шыққан әңгімеге кетед. Ол жерде біреудің тағдырына ұқсас нәрсе болса сол соған ұнайд. Ал оның тағдырында, өмірінде ондай нәрсе болып атпаса оған ұнамайд деген сияқты нәрсеғо.
Фархат Қалиев	▶	-↑То есть вы палучается не просто пишете музыку да которая вам нравится↑/// ↑То есть вы думаете о том чтобы она залетела↑/// ↑Да↑ -↑Па-любому ойлайсыңғо↑/// ↑Бірақ ііі мен шыны герек кейде текст жазған кезде қорқам↑/// ↑Андай бір қайғылы өлеңдер лирикалар жазған кезде ііі мен текст жазатынымнан кейде қорқам андай → / қатты бір текст жазып қойып біреуді өлімге итеріп жібермин деп / анау одан сайын қайғырып өлең тыңдаған кезде↑/// ↑Сол үшін / соған тек астарожность ұстайтыным/ анандай ауыр бірдеңе жазып қоймайынш деп↑/// -↑Ниче себе↑/// ↑Вы об этом думаете да↑ ↑Сіз оны ойлайсыз да↑ -↑Иа↑///	-↑т'есть вы палұучаетčйә не просто пійшете мұузұкұу да ͡готорайа вам нравыйтčйа↑/// ↑т'есть вы дұумаете о том чтоб̊'она залетела↑/// ↑да↑ -↑па-ұлйұуб̊омұ'ойлайсыңғо ↑/// ↑бірағ ііі мен шыны герек кейде тек̊ст ͡шазғаң гезде қорқам↑/// ↑андай бір ғайғыл'өлөңдөр ылыйрыйкалар жазғаң гезд'ііі мен тек̊ст ͡шазатынымнаң гейде қорқам андай → / қатты ͡б̊ір тек̊ст ͡шазып қойұп піреуд'өлүмгө ійтеріб̊ жіб̊ермійн деп / ана'^уодан сайың ғайғырыб̊ ͡өлөң тыңдағаң гезде↑/// ↑сол үшүн / соған тег астарожность ұстайтыным/ анандай ауұр ͡б̊ірдеңе жазып қоймайынш деп↑/// -↑нійче себ̊е↑/// ↑в'об̊ этом дұумаете да↑ ↑сіз ^уон'ойлайсыз да↑ -↑ыйа↑///	То есть вы получается не просто пишете музыку да которая вам нравится. То есть вы думаете о том чтобы она залетела. Да? - По-любому ойлайсыңғо. Бірақ ііі мен шыны керек кейде текст жазған кезде қорқам. Андай бір қайғылы өлеңдер, лирикалар жазған кезде ііі мен текст жазатынымнан кейде қорқам андай қатты бір текст жазып қойып біреуді өлімге итеріп жібермейін деп, анау одан сайын қайғырып өлең тыңдаған кезде. Сол үшін, соған тек осторожность ұстайтыным, анандай ауыр бірдеңе жазып қоймайынш деп. - Ниче себе. Вы об этом думаете да. Сіз оны ойлайсыз да? - Иа.
Фархат Қалиев	▶	-↑Мхм↑/// ↑Өйткені бізде жастардын ішінде суицид өте көп↑///-↑Иа↑/// ↑Ол жастардың ішіндегі суицидтен бөлек, мен өзімнің тыңдармандарымды білем да / менімен менің өлеңдеріммен менің текстеріммен ол кісілер негізі → / жақсы ауырыб қояд негізі↑/// ↑Кагда мен одан сайын ертең қайғылы нәрсені / қатты езіп бере берген сайын↑/// ↑Әркім мысалы әртүрлі тыңдайд / біреу сау отырып тыңдайд / біреу ішіп отырып тыңдайд өлеңді / біреу тағысын тағы басқа ләззаттың түрлерімен отырып тыңдайд деген сияқты ғо↑/// ↑Сол маментте олар пад кайфым отқан кезде басқаша түсініп қалмасын деген мағынадан қорқам / то есть деген нәрседен қорқам↑/// ↑Сол үшін мен текст жазған кезде кішкене астарожны боп жазам↑///	-↑мқм↑/// ↑өйткөнү ͡б̊ізде жастардын ішінде сұуисид өтө көп↑/// -↑ыйа↑/// ↑^уол жастардың ішіндегі сүуійсійдтем бөлөк, мен өзүмнүң тыңдармандарымды ͡б̊ілем да / менімен менің ^уөлөңдөріммен менің тек̊стеріммен ^уол гісілер негізі → / жақ̊с'ауұрұб̊ қойад негізі↑/// ↑кагда мен ^уодан сайын ^йертең ͡ғайғылы нәрсені / қатт'езіп бере ͡б̊ерген сайын↑/// ↑әркім мысал'әртүрлү тыңдайд / біреу са'отұрұп тыңдайд / біре'ішіп ^уотұрұп тыңдайд ^уөлөңдү / біреу тағысын тағы ͡б̊асқа іләззаттың түрлөрүмен ^уотұрұп тыңдайд деген сыййақты ғо↑/// ↑сол маментт'олар пад кайфым ^уотқаң гезде ͡б̊асқаша түсүнүп қалмасын деген мағынадаң ғорқам / т'есть деген нәрседең ғорқам↑/// ↑сол үшүн мен тек̊ст ͡шазғаң гезде ͡гішкен'астарожнұ боб̊ жазам↑///	Мхм. Өйткені бізде жастардын ішінде суицид өте көп. - Иа. Ол жастардың ішіндегі суицидтен бөлек, мен өзімнің тыңдармандарымды білем да, менімен, менің өлеңдеріммен, менің текстеріммен ол кісілер негізі жақсы ауырып қояд негізі. Ертең мен одан сайын қайғылы, қатты езіп бере берген сайын. Әркім мысалы әртүрлі тыңдайд, біреу сау отырып тыңдайд, біреу ішіп отырып тыңдайд өлеңді, біреу тағысын тағы басқа ләззаттың түрлерімен отырып тыңдайд деген сияқты ғо. Сол моментте олар пол кайфом отқан кезде басқаша түсініп қалмасын деген мағынадан қорқам, то есть, деген нәрседен қорқам. Сол үшін мен текст жазған кезде кішкене осторожно боп жазам.
Фархат Қалиев	▶	-↑Сонда сізде жауапкершілік бар иа↑ -↑Білмейм бар шығар енді сондай нәрселерді ойлап тұрсам↑/// -↑Ал сізде өзінізде болды ма сондай депрессия↑ -↑Ииа↑///-↑Қиын жағдайлар↑/// -↑Өзімде болғаннан киін негізі ойлайсың ғой көп нәрсені↑/// ↑Өзің басыңнан өтпесе ойламайсын↑/// ↑Кагда өзіңнің басыңнан бір ауыртпашылық өтед соған сай сенің тілің / да таво жатқызбай әңгіме айтасың↑/// ↑Сол әңгімеден қорқып кетесің кейде↑///	-↑сонда сізде жауапкершілік бар ыйа↑ -↑білмейм бар шығар ^йенді сондай нәрселерд'ойлап тұрсам↑/// -↑ал сізд'өзүнүзде болдұ ма сондай депрессійә↑ -↑ыйиа↑/// -↑қыйын жағдайлар↑/// -↑өзүмдө ͡б̊олғаннаң гійін негіз'ойлайсың ғой гөп нәрсені↑/// ↑өзүң басыңнан өтпөс'ойламайсын ↑/// ↑кагд'өзүңнүң басыңнам бір ауұртпашылығ ^уөтөд соған сай сенің тілің / да таво жатқызб̊ай әңгім'айтасың ↑/// ↑сол әңгімедең ғорқұп кетесің ͡гейде↑///	Сонда сізде жауапкершілік бар иа? - Білмейм бар шығар енді сондай нәрселерді ойлап тұрсам. - Ал сізде өзінізде болды ма сондай депрессия? - Иа. - Қиын жағдайлар. - Өзімде болғаннан кейін негізі ойлайсың ғой көп нәрсені. Өзің басыңнан өтпесе ойламайсын. Когда өзіңнің басыңнан бір ауыртпашылық өтед соған сай сенің тілің до того жатқызбай әңгіме айтасың. Сол әңгімеден қорқып кетесің кейде
Фархат Қалиев	▶	-↑Сіз жиырма екідесіз иа↑/// ↑Өмірініз вабще толька толька басталып жатыр да↑/// -↑Қашан сізде депрессия болған↑ -↑Мен просто андай бала болдым жас кезімнен↑/// ↑Үшінші сынып оқыватсам да мен сексен бестермен бірге канцерттерде гастрольдерде жүретінмін↑/// -↑Ммм↑/// -↑И оны / халық түсінбегенмен сіз түсінесіз мен түсінем тағысын тағы әртістер / те каторые кім телевидениеның айналасында сол адамдар түсінед↑/// ↑Сол үшін шығар вазможна жасыма жетпей кейде андай біреуге аға болып тұрған сияқты көрінетінім↑/// ↑Біреулер ойлайд типа кісі болып отыр өзінше жап жас болып деп↑/// ↑Олай емес енді шын мәнісіне келгенде жәй проста көрген түйгенің↑/// ↑Әлі көп қо енді көреріміз↑/// ↑Но осы уақытқа дейін көрген түйгендерің кейде отыздағы → / ақыл айтып тұрған ағалардың қасында иа иа аға деп, артын цүніп тұрасын да бірақ↑///	-↑сіж жыйырм'екідесіз ыйа↑/// ↑өмүрүніз вабшше толька толька ͡б̊асталыб̊ жатыр да↑/// -↑қашан сізде депрессійә ͡б̊олған↑ -↑мем прост'андай бала ͡б̊олдұм жас кезімнен↑/// ↑үшүншү сыныб̊ ͡оқұватčам да мен сек̊сем бестермем бірге ͡гансерттерде гастрольдерде жүрөтүммін↑///-↑ммм↑/// -↑и онұ / халық түсүмбөгеммен сіз түсүнөсіз мен түсүнөм тағысын тағ'әртістер / те ͡гаторұе ͡гім телевійденійеның айналасында сол адамдар түсүнөд↑/// ↑сол үшүн шығар вазможна жасыма жетпей гейд'андай біреуг'аға болұп тұрған сыййақты ͡гөрүнөтінім↑/// ↑біреулөр ^уойлайд тыйпа ͡гісі ͡б̊олұб̊ ͡^уотұр ^уөзүншө жаб̊ жас ͡полұп деп↑/// ↑^уолай ^йемес енді шын мәнісіне ͡гелгенде жәй проста ͡гөргөн түйгөнүң↑/// ↑әлі ͡гөп қ'енді көрөрүміз↑/// ↑н'осұ ұуақытқа дейің гөргөн түйгөндөрің ͡гейд'отұздағы → / ақыл айтып тұрған ағалардың ͡ғасынд'ыйа ый'аға деп, артын сүнүп тұрасын да ͡б̊ірақ↑///	Сіз 22десіз иа. Өмірініз только только басталып жатыр да. Қашан сізде депрессия болған? - Мен просто андай бала болдым жас кезімнен. Үшінші сынып оқып атсам да мен 85термен бірге концерттерде, гастрольдерде жүретінмін. - Ммм… - И оны халық түсінбегенмен, сіз түсінесіз, мен түсінем тағысын тағы әртістер, те которые телевиденияның айналасында сол жандар түсінед. Сол үшін шығар возможно жасыма жетпей кейде андай біреуге аға болып тұрған сияқты көрінетінім. Біреулер ойлайд типа кісі болып отыр өзінше жап жас болып деп. Олай емес енлі шын мәнісіне келгенде. Жәй просто көрген түйгенің. Әлі көп қой енді көреріміз. Но осы уақытқа дейін көрген түйгендерің кейде отыздағы ақыл айтып тұрған ағалардың қасында иа иа аға деп, артын түсініп түрасын да бірақ.
Фархат Қалиев	▶	-↑Әмре тура↑ солай айтқан↑/// ↑Ол да жырма жет те ғой↑/// ↑Оны достары аказываетца шал деп айтатын↑/// ↑Сіз тоже↑ -↑Иа↑/// ↑Менде солай айтад↑/// ↑Көне адам сияқтысың бір↑/// ↑Эй өйтпеңдер керек емес деп отырасың↑/// ↑Бірақ енді андай бір / еріккеннен айтпайсың да↑/// ↑Просто өзің сол сөздерді көп естігенсін да просто↑/// ↑Өйтіп істеме бомайд, былай бомайдығо/ ұят қой сондайларды естігесін сен де сүйтіп айтып отырасың↑/// ↑А оны сен барып айдаладағы танымайтын біреуге айтып бере алмайсың ғой↑/// ↑Сол себепті өзіңнің ішіңнен бастай бересің ғо↑///	-↑әмре тұура↑ солай айтқан↑/// ↑^уол да жырма жет те ғой↑/// ↑^уонұ достар'аказываетса шал деб̊ ͡айтатын↑/// ↑сіз тоже↑ -↑ыйа↑/// ↑менде солай айтад↑/// ↑көн'адам сыййақтысың бір↑/// ↑эй өйтпөңдөр ͡герег емес теб̊ ͡отұрасың↑/// ↑бірағ ^йенд'андай бір / ^йеріккеннен айтпайсың да↑/// ↑прост'өзүң сол сөздөрдү көб̊ ͡ ^йестігенсін да просто↑/// ↑өйтүб̊ ͡істеме ͡б̊омайд, былай бомайдығо/ ұйат қой сондайлард'естігесін сен де сүйтүб̊ ͡айтыб̊ ͡отұрасың↑/// ↑а ^уонұ сем барыб̊ ͡айдаладағы танымайтым біреуг'айтып бер'алмайсың ғой↑/// ↑сол себ̊епт'өзүңнүң ішіңнем бастай бересің ғо↑///	Әмре тура солай айтқан. Ол да 27де ғой. Оны достары оказывается шал деп айтатын. Вы тоже? - Иа. Мені де солай айтад. Көне адам сияқтысың бір. Эй өйтпеңдер, керек емес деп отырасың. Бірақ енді андай бір еріккеннен айтпайсың да. Просто өзің сол сөздерді көп естігенсін да просто. Өйтіп істеме бомайд, былай бомайдығо, ұят қой сондайларды естігесін сен де сүйтіп айтып отырасың. А оны сен барып айдаладығы танымайтын біреуге айтып бере алмайсың ғой. Сол себепті өзіңнің ішіңнен бастай бересің ғо.
Фархат Қалиев	▶	-↑Ата-ананыз қандай сізге тәрбие берді↑ ↑Үйткені менің қасымда қазір джырма екідегі әдемі ер жігіт отыр↑/// ↑Бірақ / тәрбесі маған ұнайд↑/// ↑Үйткені жұлдызсыз ғой↑/// ↑Қазір енді → / бүгін «Гакку» фестивалінде хэдлайнерсіз иа↑ ↑Ну орысша айтқанда сейчас вы на пике↑ но при этом я вижу перед сабой очень скромныва челввека и меня как маму интересует как вас васпитывали↑/// -↑Есси честно айтқан кезде енді отбасылық тәрбие→ / бала кезден санада енді → / құйыладығо өзінің внутряктарымен / үйдің әңгімесімен / үйдің тәрбиесімен↑/// ↑Бірақ көбіне → / сахна тәрбелед мені / сахна мен той↑/// ↑Бала кезден жаңағыдай әр жерде жүргесін тойларда әжелердің көп батасын алып солардың айтқан тілектерін бала кезден құя беретмін миыма↑/// ↑Ақ түйенің қарны жарылған күн / наурыз құтты болсын / екі жас бақытты болсын↑/// ↑И ол бала кезден естіп кеатқан сөздер и↑/// ↑Көше де↑ тәрбелейді ғой негізі↑/// ↑Кейде қатты артық айтып қойып опық жеп қаласың бір жерде↑/// ↑Сүйтіп нестедік қо↑///	-↑ат'ананыз- қандай сізге тәрб̊ійе ͡б̊ерді↑ ↑үйткөнү менің ͡ғасымда ͡ғазір джырм'екідегі әдем'ер жігіт ^уотұр↑/// ↑бірақ / тәрб̊есі маған ұнайд↑/// ↑үйткөнү жұлдұссұз ғой↑/// ↑қазір ^йенді → / бүгүн «гаккұу» фестійвалінде хэдлайнерсіз ыйа↑ ↑нұ'орұшша айтқанда сейчас вы на пійке↑ но пр'этом я вижұу перед саб̊ой очень скромнұва челввека и менйә каг мамұ'ійнтересүуөт как вас васпыйтывалый↑/// -↑ессій честн'айтқан кезд'енді ^уотпасылық тәрб̊ійе→ / бала ͡гезден санад'енді → / құйұладығ'өзүнүң внұутрйактарымен / үйдүң әңгімесімен / үйдүң тәрб̊ійесімен↑/// ↑бірақ көб̊үнө → / сахна тәрб̊елед мені / сахна мен той↑/// ↑бала ͡гезден жаңағыдай әр жерде жүргөсүн тойлард'әжелердің көп патасын алып̊ солардың айтқан тілектерім бала ͡гездең ғұйа ͡б̊еретмін мыйыма↑/// ↑ақ түйөнүң ͡ғарны жарылғаң гүн / наурұз ғұттұ ͡б̊олсұн / ^йекі жас ͡пақытты ͡б̊олсұн↑/// ↑и ^уол бала ͡гезден ^йестіп кеатқан сөздөр и↑/// ↑көшө де↑ тәрб̊елейді ғой негізі↑/// ↑кейде қатт'артық айтып қойұб̊ ͡опұғ жеп қаласың бір жерде↑/// ↑сүйтүп нестедік қо↑///	Ата-ананыз қандай сізге тәрбие берді? Үйткені менің қасымда қазір 22дегі әдемі ер жігіт отыр. Бірақ тәрбиесі маған үнайд. Үйткені жұлдызсызғой. Қазір енді бүгін «Гакку» фестивалінде хэдлайнерсіз иа. Ну орысша айтқанда сейчас вы на пике, но при этом я вижу перед собой очень скромного человека и меня как маму интересует как вас воспитывали? - Если честно айтқан кезде енді отбасылық тәрбие бала кезден санада енді құйыладығо, өзінің внутряктарымен, үйдің әңгімесімен, үйдің тәрбиесімен. Бірақ көбіне сахна тәрбиелед мені, сахна мен той. Бала кезден жаңағыдай әр жерде жүргесін тойларды әжелердің көп батасын алып солардың айтқан тілектерін бала кезден құя беретінмін миыма. Ақ түйенің қарны жарылған күн, наурыз құтты болсын, екі жас бақытты болсын. И ол бала кезден естіп келятқан сөздер. И көше де тәрбиелейді ғой негізі. Кейде қатты артық айтып қойып опық жеп қаласың бір жерде. Сүйтіп нестедікқо
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑^уол ↑^йенді // ↑^уонұсы да мұнұсы да бар десе де болад //→ мен айтар ↑^йедім ↑^уөткен ғасыр /біз ↑^уөткен ғасырдың сол ↑^уотыз жылының бас кезінде ↑^уөмүрге келгенбіз // мен айтар ↑^йедім /→ жесір ғасыр /жесір ғасырда тұуған біз жетім бала // сондай заман болд // басынан айағына дейін // қуанышының қайшысы көп / қәсіреті көп заман / ↑^уөткен ғасыр / жиырма жылдар /сол гезде біз дүнүйеге келдік /→ ↑^уөмүр сүрдүк / ИншаАлла / жаңа ғасырға / жиырма бір ғасырға айақ бастық //аман ↑^йесен ///→ ал ↑^йенді ↑^йегжей тегжейін айтұу керек болатын болса ↑^уол ұзақ әңгіме↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑^уол ^уенді // ^уонұсұ⁀да мұнұсұ⁀да ͡б̊ар десе⁀де ͡б̊олад //→ мен айтар ^йедім ^уөткөн ғасыр /біз ^уөткөн ғасырдың сол ^уотұж жылының бас кезінде ^йөмүргө келгембіз // мен айтар ^йедім /→ жесір ғасыр /жесір ғасырда тұуғам біж жетім бала // сондай замам болд // басынан айағына дейін // құуанышының ͡ғайшысы ͡гөп / қәсіреті ͡гөб̊ заман / ^уөткөн ғасыр / жыйырма жылдар /сол гезде ͡б̊із дүнүйөгө келдік /→ ^уөмүр сүрдүк / ыйншаалла / жаңа ғасырға / жыйырма ͡б̊ір ғасырғ' айақ бастық //аман ^йесен ///→ ал ^йенді йегжей тегжейін айтұу ͡герек болатым болса ^уол ұзағ әңгіме↓///	Шерхан Мұртаза: Ол енді онысы да, мұнысы да бар десе де болады. Мен айтар едім: өткен ғасыр, біз өткен ғасырдың сол 30 жылының бас кезінде өмірге келгенбіз. Мен айтар едім: жесір ғасыр, жесір ғасырда туған біз жетім бала, сондай заман болды. Басынан аяғына дейін, қуаныштан қайғысы көп, қасіреті көп заман. Өткен ғасыр 20 жылдар, сол кезде біз дүниеге келдік, өмір сүрдік. ИншаАлла, жаңа ғасырға, 21 ғасырға аяқ бастық, аман-есен. Ал енді егжей-тегжейін айту керек болатын болса, ол – ұзақ әңгіме.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑А / міне / Мұқағали геный ↑^уөз күнүн де /→ білдіңіз ба↑/// / ↑^уол менен бір жас үлкөн / заманымыз бір / көргөніміз бір / міне / ↑^уол миллионның санасындағы / ↑^уойындағы сөзді Мұқағали тауұп айтқан↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑а / міне / мұқағалый генійй ^уөз гүнүн де /→ білдіңіз ͡б̊а↑/// / ^уол менем бір жас үлкөн / заманымыз ͡б̊ір / көргөнүмүз ͡б̊ір / міне / ^уол мұйллұйоннұң санасындағы / ^уойұндағы сөздү мұқағалый тауұб̊ ͡айтқан↓///	Шерхан Мұртаза: Ал, міне, Мұқағали гений өз күнінде, білдіңіз бе? Ол менен бір жас үлкен, заманымыз бір, көргеніміз бір. Міне, ол миллионның санасындағы, ойындағы сөзді Мұқағали тауып айтқан.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Шырағым / былай ↑^йенді әңгіме / әңгімені кім сен әрі қарай шыйрата бересіңдағы /→ адамды шыйрықтыра түсесің / бұл тағдыр деген былай /ол шыйратқаны /→/ ыы // ↑^уөмүрдүң // ыы // тағдырымыздың бізді шыйратқаны // ыы // анамыздың құрсағында жатқанда да шыйратқан бізді // мен мың тоғыз жүз ↑^уотыз ↑^йекінші жылдың түлегімін /→ мың тоғыз жүз ↑^уотыз ↑^йекінші жыл қазақ үшүн / қазақ халқы үшүн ↑^йең азалы жыл / ↑^йең азапты жыл /→ ↑^уол жылы менімен бірге дүнүйеге келген жас балалар / мен айтар ↑^йедім //→ миллионнан жүзү көп болса мыңы тірі қалды /→ қалғанының бәрі тұумай жатып шетінеп кеткендер // аштықтан / аурұудан / ійә аштыққа қоса дәл сол жылы / мынау қарашешек деген қаптаған / балалардың бәрі содан қырылған / менің замандастарым /→ менімен бірге дүнүйеге келген адамдар / қарашешектен көбісі содан қырылған ///→ ал біз әйтеуүр / мен // ыы анамыз айтатын // сен бесікте / кәдімгі ↑^уосы ыы жаңағы // былқылдап /→ жара басып сөйтүп жатқан гезде /→ әкең теріс қарап айналып кетті ғой /→ бұл да бұйұрмады ↑^йенді бізге деп / барып төсекке барып теріс қарап бүрүсіп жатып қалған /→бітті шарұуа деп // ↑^уонұң алдында /→ менің алдымда үш баласы кеткен ↓/// ↑ Ал бірақ мен кім біледі әйтеуүр // тағдыр ↑^уосы күндү көрсөтейін деді ма /→ тірі қалғанмын /→ кірпігім жыбырлап жатып // кетіп бара жатып қайтадан сол дүнүйеге қайта ↑^уоралған адаммын /→ анадан тұуа сала ↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ шырағым / былай енд' әңгіме / әңгімені ͡гім сен әрі ͡ғарай шыйрата ͡б̊ересіңдағы /→ адамды шыйрықтыра түсөсүң / бұл тағдыр дегем былай /^уол шыйратқаны /→/ ыы // ^уөмүрдүң // ыы // тағдырымыздың бізді шыйратқаны // ыы // анамыздың ͡ғұрсағында жатқанда да шыйратқам бізді // мен мың тоғұж жүз ^уотұз ^уекінші жылдың түлөгүмін /→ мың тоғұж жүз ^уотұз ^йекінші жыл ғазағ үшүн / қазақ халқ' үшүн ^йең азалы жыл / ^йең азапты жыл /→ ^уол жылы менімем бірге дүнүйөгө келген жас ͡палалар / мен айтар ^уедім //→ мұйллұйоннан жүзү көп полса мыңы тірі ͡ғалды /→ қалғанының бәрі тұумай жатып̊ шетінеп кеткендер // аштықтан / аурұудан / ій' аштыққа қоса дәл сол жылы / мынау ͡ғарашешек дегең ғаптаған / балалардың бәрі содаң ғырылған / менің замандастарым /→ менімем бірге дүнүйөгө келген адамдар / қарашешектең гөб̊үсү содаң ғырылған ///→ ал біз әйтеуүр / мен // ы' анамыз айтатын // сем бесікте / кәдімгі ^уос' ыы жаңағы // былқылдап /→ жара ͡б̊асып̊ сөйтүб̊ жатқан гезде /→ әкең теріс қараб̊ ͡айналып кетті⁀ғой /→ бұл да ͡б̊ұйұрмады ^уенді ͡б̊ізге деп / барып төсөккө ͡б̊арып теріс қарап пүрүсүб̊ жатып қалған /→бітті шарұуа деп // ^уонұң алдында /→ менің алдымд' үш баласы ͡геткен ↓/// ↑ ал бірағ мең гім білед' әйтеуүр // тағдыр ^уосұ ͡гүндү көрсөтөйүн деді⁀ма /→ тірі ͡ғалғаммын /→ кірпігім жыб̊ырлаб̊ жатып // кетіп пара жатып қайтадан сол дүнүйөгө қайта ^уоралған адаммын /→ анадан тұуа сала ↓///	Шерхан Мұртаза: Шырағым, былай енді әңгіме, әңгімені, кім, сен әрі қарай ширата бересің-дағы, адамды ширықтыра түсесің. Бұл тағдыр деген былай: ол – ширатқаны өмірдің, тағдырымыздың бізді ширатқаны, анамыздың құрсағында жатқанда да ширатқан бізді. Мен – 1932 жылдың түлегімін. 1932 жыл – қазақ үшін, қазақ халқы үшін ең азалы жыл, ең азапты жыл. Ол жылы менімен бірге дүниеге келген жас балалар, мен айтар едім, миллионнан жүзі көп болса, мыңы тірі қалды, қалғанының бәрі тумай жатып шетінеп кеткендер. Аштықтан, аурудан я аштыққа қоса дәл сол жылы мынау қарашешек деген қаптаған, балалардың бәрі содан қырылған. Менің замандастарым, менімен бірге дүниеге келген адамдар қарашешектен көбісі содан қырылған. Ал біз, әйтеуір, мен, анамыз айтатын: сен бесікте кәдімгі осы жаңағы былқылдап, жара басып, сөйтіп жатқан кезде әкең теріс қарап айналып кетті ғой. Бұл да бұйырмады енді бізге деп барып, төсекке барып, теріс қарап, бүрісіп жатып қалған, бітті шаруа деп. Оның алдында, менің алдымда 3 баласы кеткен. Ал бірақ мен, кім біледі, әйтеуір, тағдыр осы күнді көрсетейін деді ме, тірі қалғанмын. Кірпігім жыбырлап жатып, кетіп бара жатып, қайтадан сол дүниеге қайта оралған адаммын, анадан туа сала.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Ал ↑^йенді былай шырағым//→ Қасым↓/// Мен дүнүйеге келгеннен кейін /// ыы // сол жаңағы ↑^уотыз ↑^йекінші жылдың зардабы ↑^йенді ↑^йенді бастала бергенде ↑^уотыз жетінші жыл келді /→ мен бес жасқа толар толмастан↓/// әкейді НКВД алып кетті //сол күйүнде жоғалд / халық жауы дед/→ ал ↑^уодан ↑^йендігі кішкене ↑^йес кіріп / ↑^йетек жаба бастаған кезде соғұс басталд // қырық бірінші жылы /қырғын соғұс /→ соғұстың басынан айағына дейін азапты жылдар болды біз үшүн↓/// бір үзүм нанға зар болған /→ бір ұуұс талқанға зар болған // бір қасық сүтке / зар болған заман //→ міне / біз ↑^уосылай ↑^уөстік //шынығұу деген керек болатын болса ↑^уосы ↓/// ↑^уөмүрдің ↑^уосылай шынықтырам десе //→ ↑^уонұ адам баласына Құдай басына салмасын //→ ↑^уонұң түрі ↑^уосы біздегі ↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ ал ^уенді ͡б̊ылай шырағым//→ қасым↓/// мен дүнүйөгө келгеннең гейін /// ыы // сол жаңағы ^уотұз ^йекінші жылдың зардаб̊ы ^йенді ^уенді ͡б̊астала ͡б̊ергенде ^уотұж жетінші жыл гелді /→ мем беш шасқа толар толмастан↓/// әкейді ңквд алып кетті //сол гүйүндө жоғалд / халығ жауұ дед/→ ал ^уодан ^йендігі ͡гішкене ^йес кіріп / ^йетег жаб̊а ͡б̊астағаң гезде соғұс ͡пасталд // қырық ͡пірінші жылы /қырғын соғұс /→ соғұстұң басынан айағына дейін азапты жылдар ͡б̊олдұ ͡б̊із үшүн↓/// бір үзүм наңға зар ͡б̊олған /→ бір ұуұс талқаңға зар ͡б̊олған // бір ғасық̊ сүткө / зар ͡б̊олған заман //→ міне / біз ^уосұлай ^уөстүк //шынығұу дегең герек болатым болса ^уосұ ↓/// ^уөмүрдүң ^уосұлай шынықтырам десе //→ ^уон' адам баласына ͡ғұдай басына салмасын //→ ^уонұң түрү ^уосұ ͡б̊іздегі ↓///	Шерхан Мұртаза: Ал енді былай, шырағым Қасым. Мен дүниеге келгеннен кейін, сол жаңағы 32-жылдың зардабы енді-енді бастала бергенде 37-жыл келді, мен 5 жасқа толар-толмастан. Әкейді НКВД алып кетті. Сол күйінде жоғалды, халық жауы деді. Ал одан ендігі кішкене ес кіріп, етек жаба бастаған кезде соғыс басталды. 41-жылы қырғын соғыс, соғыстың басынан аяғына дейін азапты жылдар болды біз үшін. Бір үзім нанға зар болған, бір уыс талқанға зар болған, бір қасық сүтке зар болған заман. Міне біз осылай өстік. Шынығу деген керек болатын болса – осы. Өмірдің осылай шынықтырам десе, оны адам баласына Құдай басына салмасын, оның түрі осы біздегі.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑^уол ↑^йенді басқа әңгіме↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑^уй	Шерхан Мұртаза: Ол енді басқа әңгіме.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Қыйындықтар заманның қыйындығы / мен іске араласа бастаған жылы / ↑^уоқу бітірген жылым менің мысалы ↑^йелу бесінші жылы бітірдім / ↑^йелу бесте / журналистика факультетінің редакциалық бөлүмін / кітәп шығарұу деген сөз редакциалық / кітәп жағының редакторы ↑^йедім мен /→ сайасый және көркөм әдебиет кітәптарының редакторы деген мамандығым бар менің /сол мамандығым бойынша мен көркөм әдеб̊ійет баспасы дегенде бір жыл жұмұс істедім /→бір жылдан кейін газетке ауұстым ↓/// ↑ Лениншіл жас дейтін газет ↑^йед ↑^уол кезде содан бастап мен газет пен журналдамын / бір жыл алғашқы менің жұмұс істеген жерім кітәп баспасы /→ көркөм әдеб̊ійет баспасы / сонда жұмұс істей бастадым ↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑қыйындықтар заманның ͡ғыйындығы / мен іск' араласа бастаған жылы / ^уййііредаксыйалық / кітәб̊ жағының ^уйріленійншіл жас тейтін газет ^йед ^уол гезде содам бастап мен газет пен жұурналдамын / бір жыл алғашқ̊ы менің жұмұс істеген жерім ͡гітәп паспасы /→ көркөм әдеб̊̊ійет паспасы / сонда жұмұс істей бастадым ↓///	Шерхан Мұртаза: Қиындықтар, заманның қиындығы, мен іске араласа бастаған жылы, оқу бітірген жылым менің, мысалы 55 жылы бітірдім. 55-те журналистика факультетінің редакциялық бөлімін, кітап шығару деген сөз редакциялық, кітап жағының редакторы едім мен. Саяси және көркем әдебиет кітаптарының редакторы деген мамандығым бар менің. Сол мамандығым бойынша мен көркем әдебиет баспасы дегенде бір жыл жұмыс істедім, бір жылдан кейін газетке ауыстым. «Лениншіл жас» дейтін газет еді ол кезде, содан бастап мен газет пен журналдамын. Бір жыл алғашқы менің жұмыс істеген жерім – кітап баспасы, көркем әдебиет баспасы, сонда жұмыс істей бастадым.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑^уонұң ↑^йешқандай сыры да / қыры да жоқ ↑^уол аңыз болатын соншалық керемет ↑^йемес /→ ↑^уол үшүн талантты таный білүу керек /→ сен қызметкер / тамыр танысыңды қәзіргі замандағыдай көбүнесе / ійә / жерлесіңді / жездеңнің баласын / жійеніңді / нағашыңның баласын жұмұсқа ала берүу деген жоқ ↑^уо заманда /→ талантына / мен мысалы былай / сонаааау Алтайдың асқарынан тауының арасынан жүрген // ыы ↑^уоралхан Бөкей деген азамат болд/ сонұ қызметке алдым мен /// алғанда мен ↑^уонұ қайдан білейін / қайда жүргенін не ↑^йекенін /→ ↑^уол жазып тұрды бізге / сол жазғаннан ұдайы бақылап ↑^уотырып /→ қандай адам ↑^йекенін таныдым мен // ұдайы жарійалап жүрдүк біз сонұң жазғандарын / күндердүң күнінде шақырдық / сонда аудандық газетте жұмұс істейтін ↑^йеді /	↑шерхан мұртаза↓/// ↑^уууол аңыз ͡б̊олатын соншалық керемет ^йемес /→ ^уол үшүн талантты таный білүу ͡герек /→ сең ғызметкер / тамыр танысыңды қәзіргі замандағыдай гөб̊үнөсө / ійә / жерлесіңді / жездеңнің баласын / жійеніңді / нағашыңның баласын жұмұсқ' ала берүу деген жоқ ^уо заманда /→ талантына / мен мысалы ͡б̊ылай / сонаааа' алтайдың асқарынан тауұнұң арасынан жүргөн // ыы ^уоралғам бөкөй деген азамат полд/ сонұ қызметк' алдым мен /// алғанда мен ^уонұ қайдам білейін / қайда жүргөнүн не ^йекенін /→ ^уол жазып тұрдұ ͡б̊ізге / сол жазғаннан ұдайы ͡б̊ақылап ^уотұрұп /→ қандай адам ^йекенін таныдым мен // ұдайы жарійалаб̊ жүрдүк біс сонұң жазғандарын / күндөрдүң ͡гүнүндө шақырдық / сонд' аудандық газетте жұмұс істейтін ^ееді /	Шерхан Мұртаза: Оның ешқандай сыры да, қыры да жоқ, ол аңыз болатын соншалық керемет емес, ол үшін талантты тани білу керек. Сен қызметкер, тамыр-танысыңды, қазіргі замандағыдай көбінесе я жерлесіңді, жездеңнің баласын, жиеніңді, нағашыңның баласын жұмысқа ала беру деген жоқ о заманда, талантына, мен, мысалы, былай, сонау Алтайдың асқарынан, тауының арасынан жүргем. Оралхан Бөкей деген азамат болды, соны қызметке алдым мен. Алғанда, мен оны қайдан білейін қайда жүргенін, не екенін, ол жазып тұрды бізге, сол жазғаннан ұдайы бақылап отырып, қандай адам екенін таныдым мен. Ұдайы жариялап жүрдік біз соның жазғандарын. Күндердің күнінде шақырдық, сонда аудандық газетте жұмыс істейтін еді.
Шерхан Мұртаза	▶	→ аудандық газетте әдебій қызметкер / Қатон Қарағай дейтін ауданда / содан қызметке шақырдық /→ қызметке шақырғанда ↑^уонұң секіргені // бірден бөлім меңгерушісі болды / әдебійет мәденійет ↑^уөнөр бөлүмү дейтін болад /→ сонда сол бөлүм меңгерушісы ↑^йетіп тағайындадық / үйткөнү сендік / →уол алдында ісіменен көрсетті /→ алыста жатып-ақ біз танымай жатып-ақ көрмөй білмей жатып-ақ ↑^уөзүнің ісіменен жазұуыменен танытты ↑^уөзүн ↑^уөзү /// кейін шақырдық келді // →мінезі тіктеу // ійә паң // ійә кәдімгі сол алтайдың әлгі маралының /// қалай деп айтс̆а болады әлгі // маралдың ↑^йеркегін не дейд /// сондай кәдімгі тәкәппәрлау /→ анау маралдардың тауда тұрғанын көрдүң ба сен / жартастың басында / қасқайып тұрғанын бійтіп //→ дүнүйеге ұдайы солай қарайтын / паңдау көзбен қарайтын ↓///	→ аудандық казетт' әдеб̊ій қызметкер / қатоң ғарағай дейтін ауданда / содаң ғызметке шақырдық /→ қызметке шақырғанда ^уонұң секіргені // бірдем бөлүм меңгерүушүсү ͡б̊олдұ / әдеб̊ійет мәденійет ^уөнөр ͡б̊өлүмү дейтім болад /→ сонда сол бөлүм меңгерүушүсұ ^йетіп тағайындадық / үйткөнү сендік / →^уол алдынд' ісіменен көрсөттү /→ алыста жатыб̊-͡ақ ͡піз танымай жатыб̊-͡ақ көрмөй білмей жатыб̊-͡ақ ^уөзүнүң ісіменен жазұуұмөнөн танытты ^уөзүн ^уөзү /// кейін шақырдық келді // →мінезі тіктеу // ійә паң // ійә кәдімгі сол алтайдың әлгі маралының /// қалай деб̊ ͡айтč̆а болад' әлгі // маралдың ^йеркегін не дейд /// сондай гәдімгі тәкәппәрлау /→ анау маралдардың тауда тұрғаның гөрдүң⁀ба сен / жартастың басында / қасқайып тұрғаным бійтіп //→ дүнүйөг' ұдайы солай ғарайтын / паңдау ͡гөзб̊өң ғарайтын ↓///	Шерхан Мұртаза: Аудандық газетте әдеби қызметкер, Қатон-Қарағай дейтін ауданда, содан қызметке шақырдық, қызметке шақырғанда оның секіргені, бірден бөлім меңгерушісі болды. Әдебиет, мәдениет, өнер бөлімі дейтін болады, сонда сол бөлім меңгерушісі етіп тағайындадық. Өйткені сендік, ол алдында ісіменен көрсетті, алыста жатып-ақ, біз танымай жатып-ақ, көрмей-білмей жатып-ақ өзінің ісіменен, жазуыменен танытты өзін-өзі. Кейін шақырдық, келді, мінезі тіктеу я паң, я кәдімгі сол Алтайдың әлгі маралының, қалай деп айтса болады әлгі, маралдың еркегін не дейді? Сондай кәдімгі тәкаппарлау, анау маралдардың тауда тұрғанын көрдің бе сен, жартастың басында қасқайып тұрғанын бүйтіп. Дүниеге ұдайы солай қарайтын, паңдау көзбен қарайтын.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑^уонан кейін ↑^йекінші // дүнүйенің Қазақ̊станның мынау шығыс қыйыры ғой / ↑^йенді батыс қыйырынан сонау ↑^уогезде Гурьев ↑^уоблысы деуші ↑^йед қәзір Атырау дей ма //→ Атыраудан мына // ыы // қәзіргі үлкөн ақынымыз // ыы /// Фариза ↑^уоңғарсынова деген қызды шақырдық жұмұсқа /// →таптық ↑^уонұ да /// жазған сызғанынан / ійә / сонан кейін ↑^уорталық Қазақ̊станнан Ақ̊селеу Сейдімбек деген азаматты // келді бізге жұмұсқа / ійә // тілші болды ↑^уосы Қарағанды ↑^уоблысы бойынша // →Қарағанды Ақмола ↑^уоблысы бойынша тілші болды //→ ↑^уоңтүстік Қазақ̊станнан Мұхтар Шаханов дегенді шақырдық / тракторист болұп жүреді ↑^йекен / ↑^уол шын болса трактор айдадым дейді ↑^йенді бірақ // мен соған аса сенбейм /// ↑^уотырса ↑^уотырған шығар трактордың үстінде //	↑шерхан мұртаза↓/// ↑^уонаң гейін ^уекінші // дүнүйөнүң ͡ғазақ̊станның мынау шығыс қыйыры⁀ғой / ^йенді ͡б̊атыс қыйырынан сонау ^уогезде гүурьөв ^уоблұсұ деушү ^йед қәзір атырау дей⁀ма //→ атыраудан мына // ыы // қәзірг' үлкөн ақынымыз // ыы /// фарыйза ^уоңғарсынова дегең ғызды шақырдығ жұмұсқа /// →таптық ^уонұ⁀да /// жазған сызғанынан / ійә / сонаң гейін ^уорталық қазақ̊станнан ақ̊селеу сейдімбек деген азаматты // келді ͡б̊ізге жұмұсқа / ійә // тілші ͡б̊олдұ ^уосұ қарағанды ^уоблұсұ ͡б̊ойұнша // →қарағанд' ақмола ^уоблұсұ ͡б̊ойұнша тілші ͡б̊олдұ //→ ^уоңтүстүк қазақ̊станнан мұхтар шаханов дегенді шақырдық / тракторұйст полұб̊ жүрөдү ^йекен / ^уол шым болса трактор айдадым дейді ^йенді ͡б̊ірақ // мен соған аса сембейм /// ^уотұрса ^уотұрған шығар трактордұң үстүндө //	Шерхан Мұртаза: Онан кейін екінші, дүниенің, Қазақстанның мынау шығыс қиыры ғой, енді батыс қиырынан сонау о кезде Гурьев облысы деуші еді, қазір Атырау дей ме? Атыраудан мына қазіргі үлкен ақынымыз Фариза Оңғарсынова деген қызды шақырдық жұмысқа. Таптық оны да. Жазған-сызғанынан, сонан кейін Орталық Қазақстаннан Ақселеу Сейдімбек деген азаматты, келді бізге жұмысқа, иә, тілші болды осы Қарағанды облысы бойынша. Қарағанды, Ақмола облысы бойынша тілші болды. Оңтүстік Қазақстаннан Мұхтар Шаханов дегенді шақырдық, тракторист болып жүреді екен. Ол шын болса, трактор айдадым дейді, енді бірақ мен соған аса сенбеймін, отырса, отырған шығар трактордың үстінде.
Шерхан Мұртаза	▶	бірақ сол май-май болұп трактор айдағанына ↑^уөзүм аса сенбеймін↓/// ↑Содан кейін байқадым ↑^уонұ // сонұ шақыртып мәселе ↑^уол трактор айдаған / →айдамағанын да ↑^йемес / мәселе жазұуында /→ соның алғашқы кезде жақ̊сы ↑^йеді / кейін үлкөн ақын болұп кетті /→ ақын болғаннан кейін ↑^уоған тап̊сырма берүу / ↑^уоған бәлен жаз түген жаз деп бұйрық айтұу / иее ↑^уондай мүмкін болмай бара жатты //→ ↑^уол асаулау келді ақынның / ↑^уол кейін басқа жұмұсқа ауұсты // тағы қайсы көп адамдар сол кездің /// лениншіл жаста істеді / →барлығы да шетінен сен тұр мен атайын деген // мықты жігіттер болұп шықты / сонұң арқасында газет ↑^йелге тыйражы көбөйгені/ жұртқа үлкөн беделі болғаны/→ ↑^уоқыла бастағаны/ тыйражының жүздөп көбөйгені сонұң салдары мыңдап жүз мыңдап↓///	рақ̊ сол май-май болұп трактор айдағанына ^уөзүм аса сембеймін↓/// ↑содаң гейім байқадым ^уонұ // сонұ шақыртып мәселе ^уол трактор айдаған / →айдамағанын⁀да ^уемес / мәселе жазұуұнда /→ сонұң алғашқ̊ы ͡гезде жақ̊сы ^уеді / кейін үлкөн ақым болұп кетті /→ ақым болғаннаң гейін ^уоған тап̊сырма ͡б̊ерүу / ^уоғам бәлен жаз түгөн жаз деп пұйрұғ айтұу / ійее ^уондай мүмкүм болмай бара жатты //→ ^уол асаулау ͡гелд' ақынның / ^уол гейім басқа жұмұсқ' ауұстұ // тағы қайсы ͡гөб̊ ͡адамдар сол гездің /// ^іленійншіл жаст' істеді / →барлығы⁀да шетінен сен тұр мен атайын деген // мықты жігіттер ͡б̊олұп̊ шықты / сонұң арқасында газет ^йелге тыйражы ͡гөб̊өйгөнү/ жұртқ' үлкөн беделі ͡б̊олғаны/→ ^уоқұла ͡б̊астағаны/ тыйражының жүздөп көб̊өйгөнү сонұң салдары мыңдаб̊ жүз мыңдап↓///	Шерхан Мұртаза: Бірақ сол май-май болып трактор айдағанына өзім аса сенбеймін. Содан кейін байқадық оны. Соны шақыртып, мәселе ол трактор айдаған-айдамағанында емес, мәселе жазуында. Соның алғашқы кезде жақсы еді, кейін үлкен ақын болып кетті. Ақын болғаннан кейін оған тапсырма беру, оған бәлен жаз, түген жаз деп бұйрық айту, е, ондай мүмкін болмай бара жатты. Ол асаулау келді ақынның, ол кейін басқа жұмысқа ауысты. Тағы қайсы көп адамдар сол кездің «Лениншіл жаста» істеді. Барлығы да шетінен «сен тұр, мен атайын» деген мықты жігіттер болып шықты. Соның арқасында газет елге тиражы көбейгені, жұртқа үлкен беделі болғаны, оқыла бастағаны, тиражының жүздеп көбейгені, соның салдары мыңдап, жүз мыңдап.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Салыстырғанда былай // ↑^уол гездегі баспасөзүңде / бұл кездегі баспасөзіңде ↑^йекеуі де кәдімгі жүгендеулі ат / ат / мінетін ат / ↑^йекеуі де↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑салыстырғанда ͡б̊ылай // ^уол гездегі ͡б̊аспасөзүңдө / бұл гездегі ͡б̊аспасөзүңдө ^уекеуү де ͡гәдімгі жүгөндөул' ат / ат / мінетін ат / ^уекеуү⁀де↓///	Шерхан Мұртаза: Салыстырғанда былай, ол кездегі баспасөзің де, бұл кездегі баспасөзің де, екеуі де – кәдімгі жүгендеулі ат, мінетін ат екеуі де.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Қарап тұр ↑^йенді сен / тоқтай тұр /// →жемді кім беріп ↑^уотыр сол атқа / жемді қайдан жейд ↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑қарап тұр ↓///^йенді сен / тоқтай тұр /// →жемді ͡гім беріп ^уотұр сол атқа / жемді ͡ғайдан жейд ↓///	Шерхан Мұртаза: Қарап тұр енді сен, тоқтай тұр. Жемді кім беріп отыр сол атқа, жемді қайдан жейді?
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Әәә // сонұң сөзүн сөйлейд / сонұң айтқанымен жүред / айдағанына көнөд/ көнбей көр /→ талқаныңды шығарад ↑^йертең / ал ↑^уо кезде де ійә ↑^уо кезде де асырады жем берді / бірақ айтқанын істетті / былай былай / айырмашылығы мына совет заманында / кеңес кезінде тұсаулаулы / кісендеулү болды ///→ ал қазіргі кезде // ұзұн арқан кең тұсау //→ түсіндің ғой / алысқа шауып та кете алмайсың /→ бірақ әйтеуүр айналаны былай ажырықты / жоңышқаны ана жерден мына жерден айнала жүрүп жеуіңе болад//сондай↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑әәә // сонұң сөзүн сөйлөйд / сонұң айтқанымен жүрөд / айдағанына ͡гөнөд/ көмбөй гөр /→ талқаныңды шығарад ^йертең / ал ^уо кезде д' ійә ^уо кезде д' асырады жем берді / бірағ айтқанын істетті / былай былай / айырмашылығы мына совет заманында / кеңес кезінде тұсаулаулұ / кісендеулү ͡б̊олдұ ///→ ал ғазіргі ͡гезде // ұзұн арқаң гең тұсау //→ түсүндүң⁀ғой / алысқа шауұп та ͡гет' алмайсың /→ бірағ әйтеуүр айналаны ͡б̊ылай ажырықты / жоңұшқ̊ан' ана жерден мына жерден айнала жүрүб̊ жеуүңө ͡б̊олад//сондай↓///	Шерхан Мұртаза: Соның сөзін сөйлейді, соның айтқанымен жүреді, айдағанына көнеді, көнбей көр, талқаныңды шығарады ертең. Ал о кезде де, иә, о кезде де асырады, жем берді, бірақ айтқанын істетті. Былай-былай айырмашылығы мына совет заманында, кеңес кезінде тұсаулаулы, кісендеулі болды. Ал қазіргі кезде ұзын арқан, кең тұсау, түсіндің ғой. Алысқа шауып та кете алмайсың, бірақ, әйтеуір, айналаны былай ажырықты, жоңышқаны ана жерден, мына жерден айнала жүріп жеуіңе болады, сондай.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Ойбуй шырағым ↑^йенді басқаға // ↑^уөзүмнен артылып жатқан ақылым шамалы /→ біреуге ақыл айтып қәайтейін ↑^йенді // ↑^уосы / ↑^уосы күннүң ↑^уөзү де дұрұс / қәзіргі жүргөн жүрүсүм / көргөн күнүм / істеп жатқан қызметім / сонұ атқара алсам / сол маған жетіп жатыр /→ басқаға ақыл айтұуға менің шамам қайда қәзір ↓/// ↑Қәзіргі заман ↑^йенді басқа // жастар деген // білімі толысқан // көбүсінің / біздің / біздерден гөрү білімі↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑^уойб̊ұуй шырағым ^йенді ͡б̊асқаға // ^уөзүмнөн артылыб̊ жатқан ақылым шамалы /→ біреуг' ақыл айтып қәайтейін ^йенді // ^уосұ / ^уосұ ͡гүннүң ^уөзү⁀де дұрұс / қәзіргі жүргөн жүрүсүм / көргөң гүнүм / істеб̊ жатқаң ғызметім / сон' атқара алсам / сол маған жетіб̊ жатыр /→ басқағ' ақыл айтұуға менің шамам қайда ͡ғәзір ↓/// ↑қәзіргі заман ^йенді ͡б̊асқа // жастар деген // білімі толұсқан // көб̊үсүнүң / біздің / біздерден гөрү ͡б̊ілімі↓///	Шерхан Мұртаза: Ойбой, шырағым, енді басқаға өзімнен артылып жатқан ақылым шамалы, біреуге ақыл айтып қайтейін енді осы. Осы күннің өзі де дұрыс, қазіргі жүрген жүрісім, көрген күнім, істеп жатқан қызметім, соны атқара алсам, сол маған жетіп жатыр. Басқаға ақыл айтуға менің шамам қайда қазір, қазіргі заман енді басқа. Жастар деген білімі толысқан көбісінің, біздің, біздерден гөрі білімі.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Жоқ ↑^уондай жоқ / ↑^йестіген жоқпын /→ келіп алып мынаны қалай істейміз /→ не істейміз деген ↑^уондай башшыны көргөн жоқпын↓ ///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑жоқ ^уондай жоқ / ^йестіген жоқпұн /→ келіб̊ ͡алып мынаны қалай істейміз /→ н' істейміз деген ^уондай башшыны ͡гөргөн жоқпұн↓ ///	Шерхан Мұртаза: Жоқ, ондай жоқ, естіген жоқпын, келіп алып, мынаны қалай істейміз, не істейміз деген ондай басшыны көрген жоқпын.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Бірақ мені шақырады / мынадай мынадай тақырыпқа жазсаңыз ↑^йекен / аралассаңыз ↑^йекен дейді /→ ал ↑^йенді мынаны қалай істейміз мынаны қалай істейміз деген башшыны көргөн жоқпын↓/// Мен және араласұуға да тырыспаймын //→ ↑^уөйткөнү ↑^уол айып болад / істеп ↑^уотырған адамға келіп алып сен / ↑^йей мынаны былай істе былай істе деген жөнсүз //→ әдепке жатпайд/ этикаға жатпайды ↑^уондай нәрсе↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑бірағ мені шақырады / мынадай мынадай тақырыпқа жассаңыз ^йекен / аралассаңыз ^уекен дейді /→ ал ^уенді мынаны қалай істейміз мынаны қалай істейміз дегем башшыны ͡гөргөн жоқпұн↓/// мен жән' араласұуға⁀да тырыспаймын //→ ^уөйткөнү ^уол айып полад / істеп ^уотұрған адамға ͡геліб̊ ͡алып̊ сен / ^йей мынаны ͡б̊ылай істе ͡б̊ылай істе деген жөнсүз //→ әдепке жатпайд/ этыйкаға жатпайды ^уондай нәрсе↓///	Шерхан Мұртаза: Бірақ мені шақырады, «мынадай-мынадай тақырыпқа жазсаңыз екен, аралассаңыз екен» дейді. Ал енді «мынаны қалай істейміз, мынаны қалай істейміз» деген басшыны көрген жоқпын. Мен және араласуға да тырыспаймын, өйткені ол айып болады. Істеп отырған адамға келіп алып, «Сен, ей, мынаны былай істе, былай істе» деген жөнсіз, әдепке жатпайды, этикаға жатпайды ондай нәрсе.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Мен ↑^уосыдан // ыыы көп болған жоқ ↑^йегемен Қазақ̊стан газетінде ↑^уосыдан ↑^йекі-үш ай бұрын қызыл залдағы жетпіс жеті деген мақалам шықты /→ көзіңізге түстү ма түспеді ма білмеймін / жетпіс жеті дегеніміз ↑^уол мәжіліс / мәжілістің жетпіс жеті депутаты бар /→ залымыз қызыл зал / ана сенаторлардікі басқа зал / көк зал ↑^уолардікі / ↑^уолар ↑^уотыз тоғыз саны / біздікі жетпіс жеті / сонда айтылад / сонда сол қызыл залдағы жетпіс жетінің істеп ↑^уотқан тіршілігінің бірсыпырасы қамтылад / ал жалпы // қысқаша айтқанда / үлкөн / ↑^уосы // сайлау алдында / сайлау тұуралы / құжаттар қабылданар кезде үлкөн айтыс болды //→ біздің // ыыы Айталы деген депутатымыз / мына // депутаттыққа сайланатын / кандидаттар қазақ тілінен сынақтан ↑^уөтс̆үн деген пікір тастады //→ содан шығып кетті мәселе /→ сонұ қойған кезде мәселені // жалпы мәселе қазақ тілі тұуралы болұп кетті / сонұң ірөлү / сонұң беделі тұуралы мәселе болды /→ ↑^йенді біздің қазақ тіліміз мемлекеттік тіл деп басталад /→ конституциа бойынша / сонұң дәрежесі қаншалықты ↑^йекенін // мемлекеттік тілдің дәрежесі қаншалықты ↑^йекенін сол картинада байқауға болад / көп̊шілігі /→ депутаттардың көп̊шілігі қазақ тілінің мемлекеттік тіл // ыыы // жаңағы // сынаққа ↑^йенгізілсін // ыы / әлгі / жаңадан сайланатын депутаттар сол сынақтан ↑^уөтс̆үн деген қарсы дауұс берд /→ мен қәзір нақты санын білмеймін / блокнотымда жазұулы ↑^йеді ↑^уонұң барлығы /→ басым көп̊шілігі депутаттардың қарсы болд /	↑шерхан мұртаза↓/// ↑мен ↓///^йосұдан // ыыы ͡гөп полған жоқ ^йегемең ғазақ̊стан газетінде ^уосұдан ^йек' үш-ай бұрұң ғызыл залдағы жетпіш шеті деген мақалам шықты /→ көзүңүзге түстү ма түспөдү ма ͡б̊ілмеймін / жетпіш шеті дегеніміз ^уол мәжіліс / мәжілістің жетпіш шеті деп ^оутаты ͡б̊ар /→ залымыз ғызыл зал / ана сенаторлардікі ͡б̊асқа зал / көк зал ^уолардікі / ^уолар ^уотұз тоғұс саны / біздікі жетпіш шеті / сонд' айтылад / сонда сол ғызыл залдағы жетпіш шетінің істеп ^уотқан тіршілігінің бірсыпырасы қамтылад / ал жалпы // қысқаш' айтқанда / үлкөн / ^уосұ // сайла' алдында / сайлау тұуралы / құжаттар ғаб̊ылданар ͡гезд' үлкөн айтыс ͡полдұ //→ біздің // ыы' айталы деген депүутатымыз / мына // депүутаттыққа сайланатын / кандыйдаттар ғазақ тілінен сынақтан ^уөтč̆үн дегем пікір тастады //→ содан шығып кетті мәселе /→ сонұ қойғаң гезде мәселені // жалпы мәселе қазақ тілі тұуралы ͡б̊олұп кетті / сонұң ^ірөлү / сонұң беделі тұуралы мәселе ͡б̊олдұ /→ ^йенді ͡б̊іздің ͡ғазақ тіліміз мемлекеттік тіл⁀деп пасталад /→ констұйтұусұйа ͡б̊ойұнша / сонұң дәрежесі ͡ғаншалықты ^йекенін // мемлекеттік тілдің дәрежесі ͡ғаншалықты ^йекенін сол гартыйнада ͡б̊айқауға ͡б̊олад / көп̊шілігі /→ депүутаттардың ͡гөп̊шілігі ͡ғазақ тілінің мемлекеттік тіл // ыыы // жаңағы // сынаққа ^йеңгізілсін // ыы / әлгі / жаңадан сайланатын депүутаттар сол сынақтан ^уөтč̆үн дегең ғарсы дауұс ͡перд /→ мең ғәзір нақты саным білмеймін / блокнотұмда жазұулұ ^йеді ^йонұң барлығы /→ басым ͡гөп̊шілігі депүутаттардың ͡ғарсы ͡б̊олд /	Шерхан Мұртаза: Мен осыдан көп болған жоқ, «Егемен Қазақстан» газетінде осыдан 2-3 ай бұрын «Қызыл залдағы 77» деген мақалам шықты. Көзіңізге түсті ме, түспеді ме, білмеймін. 77 дегеніміз ол – мәжіліс, мәжілістің 77 депутаты бар, залымыз – қызыл зал, ана сенаторлардікі басқа зал, көк зал олардікі. Олар 39 саны, біздікі 77. Сонда айтылады, сонда сол қызыл залдағы 77-нің істеп отқан тіршілігінің бірсыпырасы қамтылады. Ал жалпы, қысқаша айтқанда, үлкен осы сайлау алдында, сайлау туралы құжаттар қабылданар кезде үлкен айтыс болды. Біздің Айталы деген депутатымыз «мына депутаттыққа сайланатын кандидаттар қазақ тілінен сынақтан өтсін» деген пікір тастады. Содан шығып кетті мәселе. Соны қойған кезде мәселені, жалпы мәселе қазақ тілі туралы болып кетті, соның рөлі, соның беделі туралы мәселе болды. Енді біздің қазақ тіліміз – мемлекеттік тіл деп басталады конституция бойынша, соның дәрежесі қаншалықты екенін, мемлекеттік тілдің дәрежесі қаншалықты екенін сол картинада байқауға болады. Көпшілігі, депутаттардың көпшілігі қазақ тілінің, мемлекеттік тіл сынаққа енгізілсін, әлгі жаңадан сайланатын депутаттар сол сынақтан өтсін деген қарсы дауыс берді. Мен қазір нақты санын білмеймін, блокнотымда жазулы еді оның барлығы, басым көпшілігі депутаттардың қарсы болды.
Шерхан Мұртаза	▶	қазақ тілінің мемлекеттік тіл ↑^йекендігіне // білдіңіз бе //→ демек / бұл байағы / мемлекеттік деген атағы бар //→ тіл мемлекеттік тіл дегенменен ↑^уол мына қоғамның ісінде / жалпы ↑^уөмүрімізде / сонау үкіметтен бастап парламент / министрліктер / ведмоствалар / әйтеуүр қай кеңсе болсын /→ сол кеңсенің барлығында // ↑^уол ↑^йекінші дәрежеде тұрған тіл деген сөз / бәлкім мүлдө жұмұссыз //→ бездельник деген сөз / әшейін жәй қойып қойған байағы / байағы голощокин заманында / ыы бізді // ненің басын / жоғары кеңес қой ↑^уо гезде / сонұ ↑^йелтай ↑^йерназаров деген кісі басқарыпты /→ кәдімгі дөңгөлөк / қазақы әдемі бөрүк кійіп алып ↑^уотырад ↑^йекен // шешпейді ↑^йекен және / шешпейтін себ̊еб̊і бар болұу керек / ійә / сол ↑^уотырады / мәселенің бәрін голощокин шешед// сонұң айтқаны айтқан /→ сонұң бәрі ↑^уорындалад / ана кісі ↑^уотырад / а / бірақ презіидент / білдіңіз бе/ а қәзір біздің қазақ тіліміздің де дәрежесі дәл сондай / көңүліңе келсін /→ келмесін сондай / үкіметтің үйүнде қазақ тілі жүрмейд // іс істемейд қәзір / бәлкім презіиденттің кеңсесінің ↑^уөзүнде де / а біздегі жағдай жаңағыдай / ійә / мәжілістегі жетпіс жеті депутаттың басым көп̊шілігі қазақ тілін мойындамад /→ мен қосып айтып ↑^уотырған жоқпын/білмеймін ↑^уонда қандай ↑^йекенін ↑^уолар үшүн жауап бермеймін↓///	қазақ тілінің мемлекеттік тіл ^йекендігіне // білдіңіз ͡б̊е //→ демек / бұл байағы / мемлекеттік деген атағы ͡б̊ар //→ тіл мемлекеттік тіл дегемменен ^уол мына ͡ғоғамның ісінде / жалпы ^уөмүрүмүзде / сона' үкүмөттен бастап парламент / мійнійстрліктер / ведмоствалар / әйтеуүр ғай геңсе ͡б̊олсұн /→ сол геңсенің барлығында // ^уол ^йекінші дәрежеде тұрған тіл деген сөз / бәлкім мүлдө жұмұссұз //→ бездельнійк деген сөз / әшейін жәй ғойұп қойғам байағы / байағы голошшокұйн заманында / ыы ͡б̊ізді // ненің басын / жоғары ͡геңес қой ^уо гезде / сонұ ^йелтай ^йерназаров дегең гісі ͡б̊асқарыпты /→ кәдімгі дөңгөлөк / қазақ' әдемі бөрүк кійіб̊ ͡алып ^уотұрад ^йекен // шешпейді ^йекен және / шешпейтін себ̊̊еб̊̊і бар ͡б̊олұу ͡герек / ійә / сол ^уотұрады / мәселенің бәрін голошшокұйн шешед// сонұң айтқан' айтқан /→ сонұң бәрі ^уорұндалад / ана ͡гісі ^уотұрад / а / бірақ презіидент / білдіңіз ͡б̊е/ а қәзір ͡б̊іздің ͡ғазақ тіліміздің⁀де дәрежесі дәл сондай / көңүлүңө келсін /→ келмесін сондай / үкүмөттің үйүндө қазақ тілі жүрмөйд // іс істемейд қәзір / бәлкім презіиденттің ͡геңсесінің ^уөзүндө⁀де / а біздегі жағдай жаңағыдай / ійә / мәжілістегі жетпіш шеті депүутаттың басым ͡гөп̊шілігі ͡ғазақ тілін мойұндамад /→ мең ғосұб̊ ͡айтып ^уотұрған жоқпұн/білмеймін ^уонда ͡ғандай ^йекенін ^уолар үшүн жауап пермеймін↓///	Шерхан Мұртаза: Қазақ тілінің мемлекеттік тіл екендігіне, білдіңіз бе, демек бұл баяғы мемлекеттік деген атағы бар. Тіл – мемлекеттік тіл, дегенменен ол мына қоғамның ісінде, жалпы өмірімізде, сонау үкіметтен бастап парламент, министрліктер, ведомствалар, әйтеуір қай кеңсе болсын, сол кеңсенің барлығында ол екінші дәрежеде тұрған тіл деген сөз, бәлкім мүлде жұмыссыз, бездельник деген сөз, әншейін жай қойып қойған баяғы. Баяғы Голощекин заманында бізді ненің басын жоғары, кеңес қой о кезде, соны Елтай Ерназаров деген кісі басқарыпты. Кәдімгі дөңгелек, қазақы әдемі бөрік киіп алып отырады екен, шешпейді екен және шешпейтін себебі бар болу керек, иә, сол отырады. Мәселенің бәрін Голощекин шешеді, соның айтқаны айтқан, соның бәрі орындалады. Ана кісі отырады, бірақ президент, білдіңіз бе, қазір біздің қазақ тіліміздің де дәрежесі дәл сондай. Көңіліңе келсін, келмесін, сондай, үкіметтің үйінде қазақ тілі жүрмейді. Іс істемейді қазір, бәлкім президенттің кеңсесінің өзінде де біздегі жағдай жаңағыдай, иә, мәжілістегі 77 депутаттың басым көпшілігі қазақ тілін мойындамады. Мен қосып айтып отырған жоқпын, білмеймін онда қандай екенін, олар үшін жауап бермеймін.
Шерхан Мұртаза	▶	↑Білем негізі/→ негізі білемін/а бірақ ↑^йенді /сенат дауұсқа түспегенін қайдан білейін деп ↑^йедің/сенат дауұсқа түстү айтпақ̊шы↓///	↑білем негізі/→ негізі ͡б̊ілемін/а бірақ ^йенді /сенат дауұсқа түспөгөнің ғайдам білейін деп ^йедің/сенат дауұсқа түст' айтпақ ̊шы↓///	Шерхан Мұртаза: Білем негізі, негізі білемін. Бірақ енді сенат дауысқа түспегенін қайдан білейін деп едің, сенат дауысқа түсті, айтпақшы.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Ійә / ↑^уоларда да көп̊шүлүгі жаңағыдай нәтійже берд↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ ійә / ^уоларда да ͡гөп̊шүлүгү жаңағыдай нәтійже ͡б̊ерд↓///	Шерхан Мұртаза: Иә, оларда да көпшілік жаңағыдай нәтиже берді.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Жер қайда ↑^йенді↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑жер ғайда ^йенді↓///	Шерхан Мұртаза: Жер қайда енді...
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Ійә↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ ійә↓///	Шерхан Мұртаза: Иә.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Әрійне↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ әрійне↓///	Шерхан Мұртаза: Әрине.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Солай болұуы да мүмкүн/ал ↑^йенді шырағым/біздің парламенттің беделі//→парламент деген аты зор/бірақ із жүзінде барлығы/бійлік үкіметтің қолында↓/// Бізге үй беретін де үкімет/ бізге әрі беріден кейін ақ̊ша беретін де үкімет /айлық т б↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑солай болұуұ да мүмкүн/ал ^йенді шырағым/біздің парламенттің беделі//→парламент деген аты зор/бірағ іж жүзүндө ͡б̊арлығы/бійліг үкүмөттің ͡ғолұнда↓/// бізг' үй беретін д' үкүмөт / бізг' әрі берідең гейін ақ̊ша ͡б̊еретін д' үкүмөт /айлық т б↓///	Шерхан Мұртаза: Солай болуы да мүмкін. Ал енді, шырағым, біздің парламенттің беделі, парламент деген аты зор, бірақ іс жүзінде барлығы, билік үкіметтің қолында. Бізге үй беретін де – үкімет, бізге әрі беріден кейін ақша беретін де – үкімет, айлық т.б.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Аа бұл себеп/көб̊інесе депутаттыққа ұсұнылатын адамдар мына лауазымды адамдар↓/// ↑Лауазымды адамдарда депутат неприкосновенность депутаты деген бар↓/// Мейлің сен біреудің тұмсұғын бұз/ қанат//мейлің сен біреуді ұрұп жық/ ішіп жүр/→ мас болұп жүр ↑^уол үшүн сен сотталмайсың/ →дәл ↑^уосы біреуді ↑^уөлтіріп қолма-қол бір қылмыс істемесең жүре бересің↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑аа ͡б̊ұл себ̊еп/көб̊̊інесе депүутаттыққ' ұсұнұлатын адамдар мына ^ылауазымд' адамдар ↓/// ↑^ылауазымд' адамдарда депүутат непрійкосновенность депүутаты дегем бар↓/// мейлің сем біреудүң тұмсұғұм бұз/ қанат//мейлің сем біреуд' ұрұп жық/ ішіб̊ жүр/→ мас ͡полұб̊ жүр ^уол үшүн сен сотталмайсың/ →дәл ^уосұ ͡б̊іреудү ^уөлтүрүп қолма-͡ғол бір ғылмыс істемесең жүрө ͡б̊ересің↓///	Шерхан Мұртаза: Бұл себеп, көбінесе депутаттыққа ұсынылатын адамдар – мына лауазымды адамдар. Лауазымды адамдарда депутат, неприкосновенность депутаты деген бар. Мейлің сен біреудің тұмсығын бұз, қанат, мейлің сен біреуді ұрып жық, ішіп жүр, мас болып жүр, ол үшін сен сотталмайсың, дәл осы біреуді өлтіріп, қолма-қол бір қылмыс істемесең, жүре бересің.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Қолма-қол ұсталмасаң// ійә /бізде бір депутаттар бар айқайлап ↑^уотырад/→ керек болатын болса кейде боқтауға дейін бара жаздайд↓///Ал ↑^йешкім ↑^уоған әй қой мынауың тәртіп̊сіздік қой деп айтып жазғыра алмайды↓/// ыРас бізде этика мәселесі жөнүнде/ адамдар да бар// →депутаттардың этикалық тәртібін↓/// ↑^уоған бірде бір мәселе қаралған жоқ сол комиссиада/ бұл жөнүнде//→бірде бір мәселе қаралған жоқ↓/// ↑Бір адамның тәртібі қаралған жоқ↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑қолма-͡ғол ұсталмасаң// ійә /бізде ͡б̊ір депүутаттар ͡б̊ар айқайлап ^уотұрад/→ керек болатым болса ͡гейде ͡б̊оқтауға дейім бара жаздайд↓///ал ^уешкім ^уоған әй⁀ғой мынауұң тәртіп̊сіздік қой деб̊ ͡айтыб̊ жазғыр' алмайды ↓/// ^ырас ͡пізд' этыйка мәселесі жөнүндө/ адамдар⁀да ͡б̊ар// →депүутаттардың этыйкалық тәртіб̊ін↓/// ^уоғам бірде ͡б̊ір мәселе қаралған жоқ̊ сол гомұйссұйада/ бұл жөнүндө//→бірде ͡б̊ір мәселе қаралған жоқ↓/// ↑бір адамның тәртіб̊і ͡ғаралған жоқ↓///	Шерхан Мұртаза: Қолма-қол ұсталмасаң, иә, бізде бір депутаттар бар, айқайлап отырады, керек болатын болса, кейде боқтауға дейін бара жаздайды. Ал ешкім оған «Әй, қой, мынауың тәртіпсіздік қой» деп айтып жазғыра алмайды. Рас, бізде этика мәселесі жөнінде адамдар да бар, депутаттардың этикалық тәртібін, оған бірде-бір мәселе қаралған жоқ сол комиссияда, бұл жөнінде бірде-бір мәселе қаралған жоқ. Бір адамның тәртібі қаралған жоқ.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Болад ↑^уондай//→болад/іиә тұмсұғынан ұрған жоқ Ресейдің депутаттары сыйақты/→ жағадан алып жыртылған жоқ/→ешкімнің жағасы/ а бірақ қатты-қатты сөздөр айып/ →кәдімгідей намысқа тійетін сөздөр айтылад/→болад ↑^уондай↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ болад ^уондай//→болад/іиә тұмсұғұнан ұрған жоқ ^іресейдің деп^үұлтаттары сыйақты/→ жағадан алыб̊ жыртылған жоқ/→^йешкімнің жағасы/ а бірақ қатты-қатты сөздөр айып/ →кәдімгідей намысқа тійетін сөздөр айтылад/→болад ^уондай↓///	Шерхан Мұртаза: Болады ондай, болады, иә, тұмсығынан ұрған жоқ, Ресейдің депутаттары сияқты жағадан алып, жыртылған жоқ ешкімнің жағасы. Бірақ қатты-қатты сөздер айтып, кәдімгідей намысқа тиетін сөздер айтылады, болады ондай.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Құдай сақтасын ↑^уондай нәрсені ↑^уөмүрі ↑^йестіген ↑^йемеспін/→білген ↑^йемеспін↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑құдай сақтасын ^уондай нәрсені ^уөмүрү ^йестіген ^йемеспін/→білген ^йемеспін↓///	Шерхан Мұртаза: Құдай сақтасын, ондай нәрсені өмірі естіген емеспін, білген емеспін.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ А жоқ үйтіп айтқан адамды ↑^йестіген жоқпын↓/// Мен соңғұ гездегі/→ кезінде айқайласып та/ дауласып та жаттық↓/// Соңғұ кезде мен ↑^уосы бір жылға тайау ұуақытта менің денсаулығым нашар болд↓/// Мен Алматының ↑^йемханасында үш ай жаттым/→ мындағы ↑^йемханада үш ай жаттым/→ Бурабайда жаттым/→ сөйтүп көп нәрселерге мен араласқан жоқпын//→және ↑^уоған зауқым да болған жоқ/ ↑^йе шынын айтс̆ам мен көп талқыланып жатқан мәселелерге дендеп/тұтастай ↑^уонұ түсүніп /онұң барлығын /е мына жері кем ↑^йекен/→мына жері артық ↑^йекен деген мәселелерді талдап/біліп жатқан жоқпын ↑^уонұ/Мәселенің шыны/→егер керек болатын болса↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ а жоғ үйтүб̊ ͡айтқан адамды ^йестіген жоқпұн↓/// мен соңғұ гездегі/→ кезінд' айқайласып⁀та/ дауласып⁀та жаттық↓/// соңғұ ͡гезде мен ^уосұ ͡б̊ір жылға тайа' ^ұуақытта менің денсаулұғұм нашар ͡б̊олд↓/// мен алматының ^йемқанасынд' үш ай жаттым/→ мындағы ^йемқанад' үш ай жаттым/→ бұураб̊айда жаттым/→ сөйтүп көп нәрселерге мен араласқан жоқпұн//→және ^уоған зауқұм да ͡б̊олған жоқ/ ^йе шынын айтč̆ам мең гөп талқыланыб̊ жатқан мәселелерге дендеп/тұтастай ^уонұ түсүнүп /^йонұң барлығын /^йе мына жері ͡гем ^йекен/→мына жер' артық ^йекен деген мәселелерді талдап/біліб̊ жатқан жоқпұн ^йонұ/мәселенің шыны/→^йегер ͡герек болатым болса↓///	Шерхан Мұртаза: Жоқ, үйтіп айтқан адамды естіген жоқпын. Мен соңғы кездегі, кезінде айқайласып та, дауласып та жаттық. Соңғы кезде, мен осы бір жылға таяу уақытта менің денсаулығым нашар болды. Мен Алматының емханасында 3 ай жаттым, мындағы емханада 3 ай жаттым, Бурабайда жаттым, сөйтіп көп нәрселерге мен араласқан жоқпын және оған зауқым да болған жоқ. Е, шынын айтсам, мен көп талқыланып жатқан мәселелерге дендеп, тұтастай оны түсініп, оның барлығын мына жері кем екен, мына жері артық екен деген мәселелерді талдап, біліп жатқан жоқпын оны, мәселенің шыны, егер керек болатын болса.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Сондай дүнүйені бетіме шыжғырып басып жүр көп адамдар/→онұ жасы да бәрі бір деңгейде↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ сондай дүнүйөнү ͡б̊етіме шыжғырып пасыб̊ жүр ͡гөб̊ ͡адамдар/→↓///^уонұ жасы да ͡б̊әрі ͡б̊ір деңгейде↓///	Шерхан Мұртаза: Сондай дүниені бетіме шыжғырып басып жүр көп адамдар оны, жасы да, бәрі бір деңгейде.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ ↑^уөкүнүшті/уөкүнүшің бар ма дейсің ба↓/// ↑Әрійне көп ↑^уөкүнүш/ ↑^уонұң бәрін тізіп айта берсе ұуақытымыз жетпейд↓/// ↑^уөкүнүш немене ↑^уөкүнүш/ ↑^уөкүнүш жеке басымда ↑^йемес менің/→ ↑^уөкүнүш біздің жеріміздің соншалық ұланғайыр ↑^йекендігі/→сонұң ішінде біз сол жерде бір-ақ ұуұс болұп ↑^уотырғанымыз ↑^уөкүнүш↓/// ↑Йәғіни демографыйа/→ жалғыз менің ↑^уөз басымды айтып ↑^уотқан жоқпын мен//→ұлттың басындағы қасірет бұл/ ↑^уонұ жұрттың басқасы мен сыйақты ↑^уойлай ма/ ↑^уойламай ма ↑^уонұ мен білмеймін↓/// ↑Қарап ↑^уотырыңыз шығысыңызда мынау/ұлұ мемлекет ↑^уотыр/→ миллиардтан асып жығылып ↑^йекі миллиард жарымға бара жатыр мына жағымызда қалың ↑^уорман/→ ↑^уода көп ↑^йел/ сол ↑^йекі ұлұ мемлекеттің ↑^уортасында біз ↑^уон бес миллионға жетер жетпес халық ↑^йекенбіз/→ сонұң ішінде қазақ сегіз миллионға жетер жетпес ↑^йекен қәзір↓/// ↑Бір-ақ ұуұсқа жетпейді/ мына жағыңда ↑^уөзбегіңнің ↑^уөзү бізден ↑^уозып кетті/	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ ^уөкүнүштү/^уөкүнүшүң бар⁀ма дейсің⁀ба↓/// ↑әрійне ͡гөп өкүнүш/ ^уонұң бәрін тізіб̊ ͡айта ͡б̊ерс' ұуақытымыз жетпейд↓/// ↑^уөкүнүш немене ^уөкүнүш/ ^уөкүнүш шеке ͡б̊асымда ^уемес менің/→ ^уөкүнүш біздің жеріміздің соншалығ ұлаңғайыр ^йекендігі/→сонұң ішінде ͡б̊іс сол жерде ͡б̊ір-ағ ұуұс ͡полұп ^уотұрғанымыз ^уөкүнүш↓/// ↑йәғіній демографыйа/→ жалғыз менің ^уөз ͡б̊асымд' айтып ^уотқан жоқпұн мен//→ұлттұң басындағы қасірет пұл/ ^уонұ жұрттұң басқасы мен сыйақты ^уойлай ма/ ^уойламай ма ^уонұ мем білмеймін↓/// ↑қарап ^уотұрұңыш шығысыңызда мынау/ұлұ мемлекет ^уотұр/→ мыйллыйардтан асыб̊ жығылып ^йекі мыйллыйард жарымға ͡б̊ара жатыр мына жағымызда ͡ғалың ^уорман/→ ^уода ͡гөп ^йел/ сол ^йек' ұлұ мемлекеттің ^уортасында ͡б̊із ^уом бес мұйллұйоңға жетер жетпес халық ^еекембіз/→ сонұң ішінде қазақ̊ сегіз мұйллұйоңға жетер жетпес^йекең ғәзір↓/// ↑бір-ағ ұуұсқа жетпейді/ мына жағыңда ^уөзб̊өгүңнің ^уөзү ͡б̊ізден ^уозұп кетті/→	Шерхан Мұртаза: Өкінішті, өкінішің бар ма дейсің бе? Әрине, көп өкініш, оның бәрін тізіп айта берсе, уақытымыз жетпейді. Өкініш, немене өкініш, өкініш жеке басымда емес менің, өкініш – біздің жеріміздің соншалық ұланғайыр екендігі, соның ішінде біз сол жерде бір-ақ уыс болып отырғанымыз – өкініш. Яғни демография, жалғыз менің өз басымды айтып отқан жоқпын мен, ұлттың басындағы қасірет бұл. Оны жұрттың басқасы мен сияқты ойлай ма, ойламай ма, оны мен білмеймін. Қарап отырыңыз, шығысыңызда мынау ұлы мемлекет отыр, миллиардтан асып-жығылып, екі миллиард жарымға бара жатыр, мына жағымызда қалың орман, ол да көп ел, сол екі ұлы мемлекеттің ортасында біз 15 миллионға жетер-жетпес халық екенбіз, соның ішінде қазақ 8 миллионға жетер-жетпес екен қазір. Бір-ақ уысқа жетпейді, мына жағыңда Өзбегіңнің өзі бізден озып кетті.
Шерхан Мұртаза	▶	көб̊өйүп пара жатыр/^уосұнда ғана ͡б̊іздің мәжіліс палатасының бастығыменем бір ғытайдың ^йелшісі дыйпламаты ͡гездесті/ кездескендег' айтқаны //→ жормахан тұйақбайға/құдай әділетč̆із дейт/ қыйын мәселе⁀ғой селк ^йете қаласың/адам шошұйтұн нәрсе/ құдай әділетč̆із дейд/→	көб̊өйүп пара жатыр/^уосұнда ғана ͡б̊іздің мәжіліс палатасының бастығыменем бір ғытайдың ^йелшісі дыйпламаты ͡гездесті/ кездескендег' айтқаны //→ жормахан тұйақбайға/құдай әділетč̆із дейт/ қыйын мәселе⁀ғой селк ^йете қаласың/адам шошұйтұн нәрсе/ құдай әділетč̆із дейд/→	Шерхан Мұртаза: Көбейіп бара жатыр. Осында ғана біздің мәжіліс палатасының бастығыменен бір Қытайдың елшісі, дипломаты кездесті. Кездескендегі айтқаны Жормахан Тұяқбайға: «Құдай әділетсіз» дейді, қиын мәселе ғой, селк ете қаласың, адам шошитын нәрсе, «Құдай әділетсіз» дейді.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Не істеу герек/ көб̊өйүу герек↓///Шерхан Мұртаза: ↑ Презіидент тап̊сырма берді жиырма миллионға жетейік/ →он бесінші жылға дейін/ ал не бітіріп жүрсүңдер / қанша балаң бар сенің ↑^уөзүңнің↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ н' істеу герек/ көб̊̊өйүу герек↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑ қалай↓/// ↑шерхан мұртаза↓/// ↑ презіидент тап̊сырма ͡б̊ерді жыйырма мұйллұйоңға жетейік/ →^уом бесінші жылға дейін/ ал не ͡б̊ітіріб̊ жүрсүңдөр / қанша ͡б̊алаң бар сенің ^уөзүңнүң↓///	Шерхан Мұртаза: Не істеу керек? Көбею керек. Жүргізуші: Қалай? Шерхан Мұртаза: Президент тапсырма берді, 20 миллионға жетейік 15-ші жылға дейін. Ал не бітіріп жүрсіңдер, қанша балаң бар сенің өзіңнің?
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ ИншаАлла/ көб̊өйсін ↑^уодан да↓/// Ал қәзір мына бізде бір жағы п̊сихологиа бұзұлған/екінші жағынан тұрмұс/ қәзір сұр бойдақтар көп бізде/ қартайған қыздар көп бізде//→ ↑^уөсім жоқ/ Үйлөнгендердің ↑^уөзүнде бір бала ↑^йекі бала↓/// ↑^уон простой васпроизводство дейді/ экономиканың тілінде/басқа бас ↑^уөнім жоқ/ ↑^уөнім болұу үшүн тым болмаса үш бала болұуы керек қой//→бір бала артық тұуып/ ↑^уондай жоқ бізде қәзір/ бар ↑^йеді анау ауылда әсіресе/ бесеуден/алтаудан/ жетеуден / тіпті ↑^уонға дейін тұуатын бар ↑^йеді/ сондай ↑^уотбасылар болатын ↑^уолар да тарылды қәзір/ ↑^уолар да тартына бастад/ азайа бастад тұуу деген қәзір↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ ыйншаалла/ көб̊̊өйсүн ^уодан да↓/// ал ғәзір мына ͡б̊ізде ͡б̊ір жағы п̊сұйхологұйа ͡б̊ұзұлған/^уекінші жағынан тұрмұс/ қәзір сұр ͡б̊ойдақтар ͡гөп пізде/ қартайғаң ғыздар ͡гөп пізде//→ ^ууөсүм жоқ/ үйлөңгөндөрдің ^уөзүндө ͡б̊ір ͡б̊ала ^йекі ͡б̊ала↓/// ↑^уом простой васпроизводство дейді/ экономұйканың тілінде/басқа ͡б̊ас ^уөнүм жоқ/ ^уөнүм болұ' үшүн тым болмас' үш бала ͡б̊олұуұ ͡герек қой//→бір ͡б̊ал' артық тұуұп/ ^уондай жоқ ͡пізде қәзір/ бар ^йед' анау ауұлд' әсіресе /бесеудөн/алтаудан/ жетеудөн / тіпті ^уоңға дейін тұуатым бар ^йеді/ сондай ^уотпасылар ͡б̊олатын ^уолар⁀да тарылды қәзір/ ^уолар⁀да тартына ͡б̊астад/ азайа ͡б̊астад тұуұу дегең ғәзір↓///	Шерхан Мұртаза: ИншаАлла, көбейсін одан да. Ал қазір мына бізде бір жағы психология бұзылған, екінші жағынан тұрмыс. Қазір сұр бойдақтар көп бізде, қартайған қыздар көп бізде, өсім жоқ. Үйленгендердің өзінде бір бала, екі бала. Он простой воспроизводство дейді экономиканың тілінде, басқа бас өнім жоқ, өнім болу үшін тым болмаса үш бала болуы керек қой. Бір бала артық туып, ондай жоқ бізде қазір, бар еді анау ауылда әсіресе, бесеуден, алтаудан, жетеуден, тіпті онға дейін туатын бар еді. Сондай отбасылар болатын, олар да тарылды қазір, олар да тартына бастады, азая бастады туу деген қазір.
Шерхан Мұртаза	▶	↑Мінекій ↑^уосындай жағдайда қәсірет/ ↑^йең үлкөн қәуүп ↑^уосы/ ↑^йертең күнүмді көр алмай қаламын /мен аш боламын/өлүп қаламын/ ауырмаймын сырқамаймын деген ↑^уол ↑^йекінші пландағы қәсірет/ең үлкөн қәсірет ↑^уосы/ ↑^уөнімінің жоқтығы↓/// ↑Үкүмет білмей ме ↑^уосыны/ қалай қайғыланбайд↓/// ↑Ал ↑^йенді мынау шет ↑^йелден келіп жатқан ↑^уотандастарымыз біздің/ ↑^уоралмандар/→ соларға көп қыйанат жасаймыз/көб̊үнесе құшағымызды жайып / кәдімгідей жағда жасап үй жәй беріп жер беріп азаматтық беріп мәселесін тез-тез шешіп/жылдар бойына сандалып жүретіндер көп/ үй жоқ/ жасырынып келед көб̊үсі әрбірден кейін ійә/→ ұрұқ̊сатс̆ыз квотасыз/ келгеннен кейін ↑^уонұң көрөтіні азабы сұмдұқ/ анда барса да ↑^уонұ түртпектейді/ мында барса да түртпектейді/ жұмұс бермейді/ үй жоқ жәй жоқ↓///	↑мінекій ^уосұндай жағдайда ͡ғәсірет/ йең үлкөң ғәуүп ^уосұ/ ^уертең ͡гүнүмдү көр алмай ғаламын /мен аш боламын/^уөлүп қаламын/ ауұрмаймын сырқамаймын деген ^уол ^йекінші пландағы қәсірет/^йең үлкөң ғәсірет ^уосұ/ ^уөнүмүнің жоқтұғұ↓/// ↑үкүмөт пілмей⁀ме ^уосұнұ/ қалай ғайғыламбайд↓/// ↑ал ^йенді мынау шет ^йелдең геліб̊ жатқан ^йотандастарымыз ͡б̊іздің/ ^йоралмандар/→ соларға ͡гөп қыйанат ͡шасаймыз/көб̊̊үнөсө құшағымызды жайып / кәдімгідей жағда жасаб̊ ͡үй жәй беріб̊ жер ͡б̊еріб̊ ͡азаматтық ͡періп мәселесін тез-теш шешіп/жылдар ͡б̊ойұна сандалыб̊ жүрөтүндер ͡гөп/ үй жоқ/ жасырынып келед көб̊̊үс' әрб̊ірден кейін ійә/→ ұрұқ̊сатč̆ыз квотасыз/ келгеннең гейін ^йонұң ͡гөрөтүн' азаб̊ы сұмдұқ/ анда ͡б̊арса да ^йонұ түртпөктөйді/ мында ͡б̊арса да түртпөктөйді/ жұмұс ͡пермейді/ үй жоғ жәй жоқ↓///	Шерхан Мұртаза: Мінекей, осындай жағдайда қасірет, ең үлкен қауіп – осы. Ертең күнімді көре алмай қалам, мен аш болам, өліп қалам, ауырмаймын, сырқамаймын деген – ол екінші пландағы қасірет, ең үлкен қасірет осы – өнімінің жоқтығы. Үкімет білмей ме осыны, қалай қайғыланбайды? Ал енді мынау шет елден келіп жатқан отандастарымыз біздің – оралмандар, соларға көп қиянат жасаймыз, көбінесе құшағымызды жайып, кәдімгідей жағдай жасап, үй-жай беріп, жер беріп, азаматтық беріп, мәселесін тез-тез шешіп, жылдар бойына сандалып жүретіндер көп, үй жоқ, жасырынып келеді көбісі. Әрбірден кейін, иә, рұқсатсыз, квотасыз келгеннен кейін оның көретіні, азабы сұмдық, анда барса да оны түртпектейді, мында барса да түртпектейді, жұмыс бермейді, үй жоқ, жай жоқ.
Шерхан Мұртаза	▶	↑шерхан мұртаза↓/// ↑шырағым былай↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑жоқ/айтылыб̊ ͡айтылып қалған дүнүйө ^йемес пе ^уосұнұң бәрі деген ^уой ғой↓/// ↑шерхан мұртаза↓/// ↑балалық̊ шағ менің де ͡б̊асымнан ^уөткөн/→ соғұстұ ^уөткөрдүк	↑шерхан мұртаза↓/// ↑шырағым былай↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑жоқ/айтылыб̊ ͡айтылып қалған дүнүйө ^йемес пе ^уосұнұң бәрі деген ^уой ғой↓/// ↑шерхан мұртаза↓/// ↑балалық̊ шағ менің де ͡б̊асымнан ^уөткөн/→ соғұстұ ^уөткөрдүк	Шерхан Мұртаза: Шырағым, былай. Жүргізуші: Жоқ, айтылып-айтылып қалған дүние емес пе осының бәрі деген ой ғой. Шерхан Мұртаза: Балалық шақ менің де басымнан өткен, соғысты өткердік,
Шерхан Мұртаза	▶	қыйың гезеңдерді ͡б̊асымнан ^уөткөрдүк дедім ғой жаңағы ^уол гезд' адамдар мейірімді ^йед/бірім-бірі тыңдаушұ ^йед/ бірім-бірінің ͡ғәсіретім білүушү ^йед /жанашырлық ͡пар ^йед сол ғыйын заманның ^уөзүндө/ бір ұуұс талқанды ͡б̊өлүб̊ жеп ^йедік/↓/// ↑ал ғәзір тойұңған заман/қарнымыз тоқ↓/// ↑ал бірақ ͡пір-͡б̊іріне деген мейірім / бір-͡б̊іріне деген жаңағы жанашырлық ͡пірім-бірі тыңдау деген нәрсе//жоқ↓///	қыйың гезеңдерді ͡б̊асымнан ^уөткөрдүк дедім ғой жаңағы ^уол гезд' адамдар мейірімді ^йед/бірім-бірі тыңдаушұ ^йед/ бірім-бірінің ͡ғәсіретім білүушү ^йед /жанашырлық ͡пар ^йед сол ғыйын заманның ^уөзүндө/ бір ұуұс талқанды ͡б̊өлүб̊ жеп ^йедік/↓/// ↑ал ғәзір тойұңған заман/қарнымыз тоқ↓/// ↑ал бірақ ͡пір-͡б̊іріне деген мейірім / бір-͡б̊іріне деген жаңағы жанашырлық ͡пірім-бірі тыңдау деген нәрсе//жоқ↓///	Шерхан Мұртаза қиын кезеңдерді басымнан өткердік дедім ғой жаңағы. Ол кезде адамдар мейірімді еді, бірін-бірі тыңдаушы еді, бірін-бірінің қасіретін білуші еді, жанашырлық бар еді сол қиын заманның өзінде, бір уыс талқанды бөліп жеп едік. Ал қазір тойынған заман, қарнымыз тоқ. Ал бірақ бір-біріне деген мейірім, бір-біріне деген жаңағы жанашырлық, бірін-бірі тыңдау деген нәрсе жоқ.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Мен ↑^уондай ұйымдастырып қол жыйнап жүрген жоқпын шырағым/→ мен айтұуын айтам/ ал ↑^йенді/бір қол жыйнап мен тілімді алыңдар мынаны былай істеңдер деп мен ↑^уондай әрекетке барған жоқпын↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ мен ^уондай ұйұмдастырып қол жыйнаб̊ жүргөн жоқпұн шырағым/→ мен айтұуұн айтам/ ал ^йенді/бір ғол жыйнап мен тілімд' алыңдар мынаны ͡б̊ылай істеңдер деп мен ^уондай әрекетке ͡б̊арған жоқпұн↓///	Шерхан Мұртаза: Мен ондай ұйымдастырып, қол жинап жүрген жоқпын, шырағым. Мен айтуын айтамын, ал енді бір қол жинап, «мен тілімді алыңдар, мынаны былай істеңдер» деп, мен ондай әрекетке барған жоқпын.
Шерхан Мұртаза	▶	↑шерхан мұртаза↓/// ↑сійрек↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑неге/ былай ^уөзүңүз тұйұғ адамсыз ійә↓/// шерхан мұртаза↓/// ↑жоғ мен жастарға ͡ғалай барып кійлігіп кетемін мен ^уолардың арасына↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑сійрек↓/// ↑жүргүзүушү↓/// ↑неге/ былай ^уөзүңүз тұйұғ адамсыз ійә↓/// шерхан мұртаза↓/// ↑жоғ мен жастарға ͡ғалай барып кійлігіп кетемін мен ^уолардың арасына↓///	Шерхан Мұртаза: Сирек. Жүргізуші: Неге, былай өзіңіз тұйық адамсыз, иә? Шерхан Мұртаза: Жоқ, мен жастарға қалай барып, килігіп кетем мен олардың арасына?
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Мен айналамдағы ↑^уөзүм Алматыда жүрген жазұушылар болды/→ кафеге барамыз коньйак ішеміз кофе ішеміз↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑мен айналамдағы ^уөзүм алматыда жүргөн жазұушұлар ͡б̊олдұ/→ кафеге ͡б̊арамыз гоньйаг ішеміз гоф' ішеміз ↓///	Шерхан Мұртаза: Менің айналамдағы өзім Алматыда жүрген жазушылар болды, кафеге барамыз, коньяк ішеміз, кофе ішеміз.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Жоқ Сәбит Мұқановтың дәрежесіне жеттім деп айта алмаймын мен \→ ↑^уондай беделім де жоқ болұуы мүмкүн менің/→ келіп алып менен ақыл сұрап жатқан жастарды көрмедім мен/→ мынаны қәйтеміз мынаны қалай істейміз деп / шамалы ↑^уөзүмнің ↑^йет жақын адамдарым болмаса ↑^уол/ көлдөнеңнен келіп мынаны былай істесек қалай болад дегенді көргөн ↑^йемеспін мен↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑жоқ̊ сәб̊ійт мұқановтұң дәрежесіне жеттім деб̊ ͡айт' алмаймын мен \→ ^уондай беделім де жоқ ͡полұуұ мүмкүн менің/→ келіб̊ ͡алып менен ақыл сұраб̊ жатқан жастарды ͡гөрмөдүм мен/→ мынаны қәйтеміз мынаны қалай істейміз деп / шамалы ^уөзүмнүң ^йет ͡шақын адамдарым болмаса ^уол/ көлдөнөңнөң геліп мынаны ͡б̊ылай істесек қалай болад дегенді ͡гөргөн ^уемеспін мен↓///	Шерхан Мұртаза: Жоқ, Сәбит Мұқановтың дәрежесіне жеттім деп айта алмаймын мен, ондай беделім де жоқ болуы мүмкін менің. Келіп алып, менен ақыл сұрап жатқан жастарды көрмедім мен, «мынаны қайтеміз, мынаны қалай істейміз» деп. Шамалы өзімнің ет жақын адамдарым болмаса ол, көлденеңнен келіп, «мынаны былай істесек, қалай болады» дегенді көрген емеспін мен.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Бәріне қалай топырақ шашасың/ ↑^уөкпөледім деу қалай болады ↑^уол/→ол демек қоғамның ↑^уөзүнің п̊сихологиалық жағдайы соған реттелген шығар солай қайдан білейін мен/келіп алып ↑^йенді↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑бәріне қалай топұрақ̊ шашасың/ ^уөкпөлөдүм деу ͡ғалай болады ^уол/→ол демек қоғамның ^уөзүнүң п̊сұйхологұйалығ жағдайы соған ^іреттелген шығар солай ғайдам білейін мен/келіб̊ ͡алып ^йенді↓///	Шерхан Мұртаза: Бәріне қалай топырақ шашасың, өкпеледім деу қалай болады ол? Ол, демек қоғамның өзінің психологиялық жағдайы соған реттелген шығар, солай қайдан білейін мен, келіп алып енді.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Ал білмеймін ↑^уол ↑^йенді ↑^уөздөрінің шарұуасы/ ал ↑^йенді сен/неге үйлөнбей жүрсің шырағым/неге ↑^уосы ұуақытқа дейін үйлү жайлы болмайсың деп қәйтіп мен ↑^уонұ айтамын ↑^уол ↑^йенді маған айтұуы мүмкүн/→ ↑^йей сенің шарұуаң не ↑^йекіншіден неге менің жағдайымды білмейсің сен/ менің үйлөнуге жағдайым бар ма/ жоқ па↓/// ↑Біреуде үй жоқ/ біреуде жұмұс жоқ/ ана қыз бейшаралардың жағдайы анандай ↑^уол ↑^йенді кімге барып соқтығады/ мені күйөуге ал деп// ↑^уотырып қалад/отырып қалғандар көб қәзір/ жігіттер де сондай↓/// ↑Ал үйлөнгендердің ↑^уөзү\ ілеуде біреу балалы болатындар /→ анда-cанда біреу/ қайдан ↑^уөсеміз біз/өсүу үшүн жағдай керек/қәзір міне жерде мына презіидент мына үй мәселесі жөнүнде әңгіме қызып жатыр ғой қәзір/→ үй салұу жөнүнде↓/// ↑Әлгі/ қанша бір квадрат метрді үш жүз ↑^йелу доллардан сатұу керек деді ма үш жүз ↑^йелу доллар бір шаршы метр ↑^уол мынау сол жастарға жағдайы жоқ адамдарға жағдай жасаймыз деген бір мәселесі/ презіиденттің тарапынан бұл ↑^йенді үлкөн адамгершілік дұрұс↓/// Ал бірақ жұрттың бәрі сол үш жүз ↑^йелу доллардың ↑^уөзін тауұп бере ала ма↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ал білмеймін ^уол ^йенді ^уөздөрүнүң шарұуасы/ ал ^йенді сен/нег' үйлөмбөй жүрсүң шырағым/неге ^уос' ұуақытқа дейін үйлү жайлы ͡б̊олмайсың деп қәйтіп мен ^уон' айтамын ^уол ^уенді маған айтұуұ мүмкүн/→ ^йей сенің шарұуаң не ^йекіншіден неге менің жағдайымды ͡б̊ілмейсің сен/ менің үйлөнүугө жағдайым бар ма/ жоқ па↓/// ↑біреуд' үй жоқ/ біреудө жұмұш шоқ/ ана ͡ғыз ͡б̊ейшаралардың жағдай' анандай ^уол ^йенді ͡гімге ͡б̊арып̊ соқтұғады/ мені ͡гүйөуг' ал деп// ^уотұрұп қалад/отұрұп қалғандар ͡гөб̊ қәзір/ жігіттер де сондай↓/// ↑ал үйлөңгөндөрдің ^уөзү\ ілеудө ͡б̊іреу ͡б̊алалы ͡б̊олатындар /→ анда-cанда біреу/ қайдан ^уөсөмүз ͡б̊із/^уөсү' үшүн жағдай герек/қәзір міне жерде мына презіидент мын' үй мәселесі жөнүнд' әңгіме қызыб̊ жатыр ғой ғәзір/→ үй салұу жөнүндө↓/// ↑әлгі/ қанша ͡б̊ір ͡гвадрат метрд' үш жүз ^йелүу доллардан сатұу ͡герек деді м' үш жүз ^йелүу доллар ͡б̊ір шаршы метр ^уол мынау сол жастарға жағдайы жоғ адамдарға жағдай жасаймыз дегем бір мәселесі/ презіиденттің тарапынам бұл ^уенд' үлкөн адамгершілік дұрұс↓/// ал бірағ жұрттұң бәрі сол үш шүз ^уелүу доллардың ^уөзүн тауұп пер' ала ма↓///	Шерхан Мұртаза: Ал білмеймін, ол енді өздерінің шаруасы. Ал енді «Сен неге үйленбей жүрсің, шырағым, неге осы уақытқа дейін үйлі-жайлы болмайсың?» деп қайтіп мен оны айтамын. Ол енді маған айтуы мүмкін: «Ей, сенің шаруаң не, екіншіден, неге менің жағдайымды білмейсің сен, менің үйленуге жағдайым бар ма, жоқ па?». Біреуде үй жоқ, біреуде жұмыс жоқ, ана қыз бейшаралардың жағдайы анандай, ол енді кімге барып соқтығады «мені күйеуге ал» деп, отырып қалады, отырып қалғандар көп қазір, жігіттер де сондай. Ал үйленгендердің өзі ілеуде біреу балалы болатындар, анда-cанда «біреу қайдан өсеміз біз, өсу үшін жағдай керек», қазір мына жерде, мына президент, мына үй мәселесі жөнінде әңгіме қызып жатыр ғой қазір, үй салу жөнінде. Әлгі қанша, 1 квадрат метрді 350 доллардан сату керек деді ме, 350 доллар 1 шаршы метр, ол мынау сол жастарға, жағдайы жоқ адамдарға жағдай жасаймыз деген бір мәселесі. Президенттің тарапынан бұл енді үлкен адамгершілік, дұрыс. Ал бірақ жұрттың бәрі сол 350 доллардың өзін тауып бере ала ма?
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑Міне сондай мәселе / көрдүңіз ба көб̊үнде жағдай жоқ↓/// ↑Ол үшүн біздің мынау кетіп жатырған/ былай қарасаң / сырт қарағанда бай сыйақтымыз /басқа көршүлерге қарағанда ↑^уөзбектерге Қырғыздарға қарағанда біз бай сыйақтымыз/→ Керемет мұнай бізде жатқан/ басқа байлықты былай қойғанда / сөйтө тұра жаңағыдай кедейлерге қол ұшұн бере алмаймыз жағдай жасай алмаймыз /→ жұмыспен қамтамасыз ↑^йете алмаймыз/→ үйменен тұрғын үймен қамтамасыз ↑^йете алмаймыз / ↑^уол ↑^йенді айналайын-ау көкөк ↑^йемес қой↓/// ↑Көрүнген бұтаның түбүне барып жұмұртқалай беретін ↑^уоған үй керек/→ жай керек/ жағдай керек бала болұу үшүн ↑^уөсүм болұу үшүн/→ халықтың көб̊өйүу үшүн/ ал ↑^йекінші жағдай/→ Қазақ халқындағы ↑^йең қәсірет ↑^уөмүр бойы бір кесапатқа ұшырайт та ↑^уотырады/ ↑^уөспөйтін себ̊еб̊і↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑міне сондай мәселе / көрдүңүз ͡б̊а ͡гөб̊̊үндө жағдай жоқ↓/// ↑^уол үшүм біздің мынау ͡гетіб̊ жатырған/ былай ғарасаң / сырт қарағанда ͡б̊ай сыйақтымыз /басқа ͡гөршүлөргө қарағанда ^уөзб̊өктөрге қырғыздарға ͡ғарағанда ͡б̊із ͡б̊ай сыйақтымыз/→ керемет мұнай бізде жатқан/ басқа ͡б̊айлықты ͡б̊ылай ғойғанда / сөйтө тұра жаңағыдай гедейлерге қол ұшұм бер' алмаймыз жағдай жасай алмаймыз /→ жұмұспең ғамтамасыз ^йет' алмаймыз /→ үймөнөн тұрғұн үймөң ғамтамасыз ^йет' алмаймыз /^уол ^йенд' айналайын -ау ͡гөкөк йемес қой↓/// ↑көрүңгөм бұтаның түб̊үнө ͡б̊арыб̊ жұмұртқалай беретін ^уоған үй герек/→ жай герек/ жағдай герек бала ͡б̊олұ' үшүн ^уөсүм болұ' үшүн /→ халықтың ͡гөб̊̊өйү' үшүн / ал ^йекінші жағдай/→ қазақ халқындағы ^йең ͡ғәсірет ^уөмүр ͡б̊ойұ ͡б̊ір ͡гесапатқ' ұшұрайт та ^уотұрады/ ^уөспөйтүн себ̊̊еб̊̊і↓///	Шерхан Мұртаза: Міне, сондай мәселе, көрдіңіз бе, көбінде жағдай жоқ. Ол үшін біздің мынау кетіп жатырған, былай қарасаң, сырт қарағанда бай сияқтымыз басқа көршілерге қарағанда, өзбектерге, қырғыздарға қарағанда біз бай сияқтымыз. Керемет мұнай бізде жатқан, басқа байлықты былай қойғанда, сөйте тұра, жаңағыдай кедейлерге қол ұшын бере алмаймыз, жағдай жасай алмаймыз, жұмыспен қамтамасыз ете алмаймыз, үйменен, тұрғын үймен қамтамасыз ете алмаймыз, ол енді, айналайын-ау, көкек емес қой, көрінген бұтаның түбіне барып жұмыртқалай беретін, оған үй керек, жай керек, жағдай керек бала болу үшін, өсім болу үшін, халықтың көбеюі үшін. Ал, екінші жағдай, қазақ халқындағы ең қасірет өмір бойы бір кесапатқа ұшырайды да отырады, өспейтін себебі.
Шерхан Мұртаза	▶	Шерхан Мұртаза: ↑ Қандай кесапат/ ↑^уон алтыншы жыл кесапат па кесапат ↑^йемес па ↑^уөткөн ғасырдың ↑^уон алты шы жылы револуциа / ашаршылық/ ↑^уон сегіз жыл мен жиырма бірінші жылдың арасындағы ашаршылық коллективизациа жиырма тоғыз бен ↑^уотыз үштің арасы көшүу/босұу/→ аштан қырылұу қолдан жасалған геноцид мінекій қырылұу артынан репрессиа жылдары/ соғұс жылдары/→ көзүмнің ашылып келе жатқаны сол ↑^йелуінші жылдардан бері қарай ма деп ↑^уойлаймын ↑^йептеп-йептеп бірақ ↑^уонұң ↑^уөзүнде де қыйыншылықтар көп болды↓/// ↑Ұдайы ↑^уосындай кесапатқа ұшырап келе жатқан халықтың азайұу себ̊еб̊і сол/ анау тарихта жасырмай бәрін жазып та жатыр ғой/азбыз біз / ↑^уобал ↑^уосыншама кең дүнүйе бізге ата-бабадан қалған сол Алтайдан Ақжайықтың арғы жағына дейін жер жетед\→ көл де жетед сұу да жетед бәрі де жетед адам жетпейд↓/// ↑Жаңағы Қытайдың айтып ↑^уотырғаны сол / Құдай әділетс̆із деп ↑^уотыр/ Мүмкүн шынында да әділетс̆із↓/// ↑Құдайдан гөрі ↑^йең алдымен ↑^уөзүмізді айыптасақ болар ↑^йед деп ↑^уойлаймын↓/// ↑^уөзүміз әділетс̆ізбіз бе деп ↑^уойлап қойамын/ қоғам↓///	↑шерхан мұртаза↓/// ↑ қандай гесапат/ ^уон алтыншы жыл гесапат па ͡гесапат йемес па ^уөткөн ғасырдың ^уон алты шы жылы іреволұусұйа / ашаршылық/ ^уон сегіж жыл мен жыйырма ͡б̊ірінші жылдың арасындағ' ашаршылық коллектійвійзасыйа жыйырма тоғұз ͡б̊ен ^уотұз үштүң арасы ͡гөшүу/босұу/→ аштаң ғырылұу ͡ғолдан жасалған геносұйд мінекій ғырылұ' артынан ірепрессійа жылдары/ соғұш шылдары/→ көзүмнүң ашылып келе жатқаны сол ^йелүуүншү жылдардам бері ͡ғарай ма деп ^уойлаймын ^йептеп-^йептеп пірақ ^уонұң ^уөзүндө де қыйыншылықтар ͡гөп полдұ↓/// ↑ұдайы ^уосұндай гесапатқ' ұшұрап келе жатқан халықтың азайұу себ̊̊еб̊̊і сол/ анау тарыйхта жасырмай бәрін жазып та жатыр ғой/азб̊ыз ͡б̊із / ^уоб̊ал ^уосұншама ͡гең дүнүйө ͡б̊ізг' ата -баб̊адаң ғалған сол алтайдан ақжайықтың арғы жағына дейін жер жетед\→ көл де жетед сұу да жетед бәрі де жетед адам жетпейд↓/// ↑жаңағы қытайдың айтып ^уотұрғаны сол / құдай әділетč̆із деп ^уотұр/ мүмкүн шынында д' әділетč ̆із↓/// ↑құдайдан гөрү ^йең алдымен ^уөзүмүзд' айыптасақ болар ^йед деп ^уойлаймын↓/// ↑^уөзүмүз әділетč̆ізб̊із ͡б̊е деп ^уойлап қойамын/ қоғам↓///	Шерхан Мұртаза: Қандай кесапат, 16-шы жыл кесапат па, кесапат емес пе, өткен ғасырдың 16-шы жылы революция, ашаршылық, 18-жыл мен 21-шы жылдың арасындағы ашаршылық, коллективизация, 29 бен 33-тің арасы көшу, босу, аштан қырылу, қолдан жасалған геноцид, мінекей, қырылу артынан репрессия жылдар, соғыс жылдары. Көзімнің ашылып келе жатқаны сол 50-ші жылдардан бері қарай ма деп ойлаймын ептеп-ептеп, бірақ оның өзінде де қиыншылықтар көп болды. Ұдайы осындай кесапатқа ұшырап келе жатқан халықтың азаю себебі сол, анау тарихта жасырмай бәрін жазып та жатыр ғой, азбыз біз, обал, осыншама кең дүние бізге ата-бабадан қалған, сол Алтайдан Ақжайықтың арғы жағына дейін жер жетеді, көл де жетеді, су да жетеді, бәрі де жетеді, адам жетпейді. Жаңағы Қытайдың айтып отырғаны сол, «Құдай әділетсіз» деп отыр. Мүмкін шынында да әділетсіз, Құдайдан гөрі, ең алдымен, өзімізді айыптасақ болар еді деп ойлаймын. «Өзіміз әділетсізбіз бе?» деп ойлап қоямын, қоғам.

soz

Фонетика-фонология

Просодика

Сұхбат беруші:

Сұхбат алушы:

Уақыты:

Ұзақтығы:

Тақырыбы:

Сұхбат берушінің жынысы:

Сұхбат берушінің туған жылы:

Мамандығы:

Орны:

Дереккөз:

Сөз стилі(тілі):

Лингвоәлеуметтік деңгейі:

Тұратын аймағы:

Сөзқолданыс саны:

Сұхбатты орфография бойынша жазған автор:

Сұхбаттың сөйлеуші орфоэпиясы мен орфоэпиялық нормасын жазған автор: